← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 30/2004 van 3 maart 2004 Rolnummers 2642 en 2643 In zake
: de beroepen tot vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juli 2002 « tot wijziging
van het administratief en geldelijk statuut van Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 30/2004 van 3 maart 2004 Rolnummers 2642 en 2643 In zake : de beroepen tot vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juli 2002 « tot wijziging van het administratief en geldelijk statuut van Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) | Extrait de l'arrêt n° 30/2004 du 3 mars 2004 Numéros du rôle : 2642 et 2643 En cause : les recours en annulation du décret de la Communauté française du 17 juillet 2002 « portant modifications au statut administratif et pécuniaire des me La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 30/2004 van 3 maart 2004 | Extrait de l'arrêt n° 30/2004 du 3 mars 2004 |
Rolnummers 2642 en 2643 | Numéros du rôle : 2642 et 2643 |
In zake : de beroepen tot vernietiging van het decreet van de Franse | En cause : les recours en annulation du décret de la Communauté |
Gemeenschap van 17 juli 2002 « tot wijziging van het administratief en | française du 17 juillet 2002 « portant modifications au statut |
geldelijk statuut van de leden van het administratief personeel, het | administratif et pécuniaire des membres du personnel administratif, du |
vak-, meesters- en dienstpersoneel van de Rijksinrichtingen voor | personnel de maîtrise, gens de métier et de service des établissements |
kleuter-, lager, buitengewoon, middelbaar, technisch, kunst- en | d'enseignement gardien, primaire, spécial, moyen, technique, |
normaal onderwijs », ingesteld door M.-R. Cornil en A. Lafontaine. | artistique et normal de l'Etat », introduits par M.-R. Cornil et A. Lafontaine. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
L. François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en E. Derycke, | François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging | I. Objet des recours et procédure |
Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 27 | |
februari 2003 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn | Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste |
ingekomen op 28 februari 2003, hebben M.-R. Cornil, wonende te 5590 | le 27 février 2003 et parvenues au greffe le 28 février 2003, M.-R. |
Ciney, rue de Surlemont 6, en A. Lafontaine, wonende te 5590 Ciney, | Cornil, demeurant à 5590 Ciney, rue de Surlemont 6, et A. Lafontaine, |
rue Etienne Lambert 18, beroep tot vernietiging ingesteld van het | demeurant à 5590 Ciney, rue Etienne Lambert 18, ont introduit un |
decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juli 2002 « tot wijziging van | recours en annulation du décret de la Communauté française du 17 |
het administratief en geldelijk statuut van de leden van het | juillet 2002 « portant modifications au statut administratif et |
administratief personeel, het vak-, meesters- en dienstpersoneel van | pécuniaire des membres du personnel administratif, du personnel de |
de Rijksinrichtingen voor kleuter-, lager, buitengewoon, middelbaar, | maîtrise, gens de métier et de service des établissements |
technisch, kunst- en normaal onderwijs » (bekendgemaakt in het | d'enseignement gardien, primaire, spécial, moyen, technique, |
Belgisch Staatsblad van 4 september 2002, tweede uitgave). | artistique et normal de l'Etat » (publié au Moniteur belge du 4 |
septembre 2002, deuxième édition). | |
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 2642 en 2643 van de rol van | Ces affaires, inscrites sous les numéros 2642 et 2643 du rôle de la |
het Hof, werden samengevoegd. | Cour, ont été jointes. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 5 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juli | B.1. L'article 5 du décret de la Communauté française du 17 juillet |
2002 « tot wijziging van het administratief en geldelijk statuut van | 2002 « portant modifications au statut administratif et pécuniaire des |
de leden van het administratief personeel, het vak-, meesters- en | membres du personnel administratif, du personnel de maîtrise, gens de |
dienstpersoneel van de Rijksinrichtingen voor kleuter-, lager, | métier et de service des établissements d'enseignement gardien, |
buitengewoon, middelbaar, technisch, kunst- en normaal onderwijs » | primaire, spécial, moyen, technique, artistique et normal de l'Etat » |
bepaalt : | dispose : |
« Dit decreet heeft uitwerking met ingang van 1 januari 1996. » | « Le présent décret sort ses effets le 1er janvier 1996. » |
B.2. Uit de elementen van de verzoekschriften tot vernietiging blijkt | B.2. Il ressort des éléments contenus dans les requêtes en annulation |
dat het onderwerp van het beroep beperkt is tot artikel 5 van het | que l'objet du recours est limité à l'article 5 du décret attaqué : le |
bestreden decreet : in het middel wordt immers niet aangegeven in welk | |
opzicht de aangevoerde bepalingen geschonden zouden zijn door de | moyen n'indique pas, en effet, en quoi les dispositions invoquées |
regels op grond waarvan de wedde van de verzoeksters wordt berekend en | seraient violées par les règles en vertu desquelles le traitement des |
die meer bepaald vervat zijn in de artikelen 27bis, § 2, en | requérantes est calculé, inscrites notamment aux articles 27bis, § 2, |
27quinquies, § 3, c), van het koninklijk besluit van 1 december 1970 « | et 27quinquies, § 3, c), de l'arrêté royal du 1er décembre 1970 « |
houdende bezoldigingsregeling van het administratief personeel, het | fixant le statut pécuniaire des membres du personnel administratif, du |
meesters-, vak- en dienstpersoneel van de rijksinrichtingen voor | personnel de maîtrise, gens de métier et de service des établissements |
kleuteronderwijs, voor lager, buitengewoon, middelbaar, technisch, | d'enseignement gardien, primaire, spécial, moyen, technique, |
kunst- en normaalonderwijs », gewijzigd bij artikel 4 van het | artistique et normal de l'Etat » modifié par l'article 4 du décret |
aangevochten decreet. Wat bekritiseerd wordt, is het feit dat artikel | |
5 aan die regels terugwerkende kracht verleent tot 1 januari 1996, | attaqué. Ce qui est critiqué est que l'article 5 donne à ces règles un |
datum waarop de wedden van de verzoeksters zijn aangepast, hetgeen zij | effet rétroactif au 1er janvier 1996, date à laquelle les traitements |
in rechte hebben betwist. Het feit dat, zoals de verzoekende partijen | des requérantes ont fait l'objet d'une adaptation qu'elles ont |
in hun memorie van antwoord aangeven, de andere bepalingen van het | contestée en justice. La circonstance que, comme l'indiquent les |
decreet voor hen eveneens nadelig zouden zijn, volstaat niet om te | parties requérantes dans leur mémoire en réponse, les autres |
verantwoorden dat het onderwerp van het beroep met die bepalingen moet | dispositions du décret leur causeraient aussi préjudice ne suffit pas |
worden uitgebreid : zij worden overigens alleen bekritiseerd voor | à justifier que l'objet du recours soit étendu à ces dispositions : |
zover zij verschillen van de bepalingen die zij vervangen, wat niet | elles ne sont d'ailleurs critiquées qu'en tant qu'elles diffèrent de |
kan worden beschouwd als een middel dat is afgeleid uit de artikelen | celles qu'elles remplacent, ce qui ne peut être compris comme un moyen |
10 en 11 van de Grondwet. B.3. In het middel wordt aangevoerd dat de terugwerkende kracht waarin | tiré des articles 10 et 11 de la Constitution. |
het voormelde artikel 5 voorziet, in de rechtsvordering die de | B.3. Le moyen fait valoir que la rétroactivité prévue par l'article 5 |
précité constitue, dans l'action judiciaire que les parties | |
verzoeksters hebben ingesteld voor de arbeidsrechtbank, een inmenging | requérantes ont entreprise devant le tribunal du travail, une |
vormt die de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in samenhang | interférence qui viole les articles 10 et 11 de la Constitution |
gelezen met de artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de | combinés avec les articles 6.1 et 13 de la Convention européenne des |
Rechten van de Mens en met artikel 1 van het Eerste Aanvullend | droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier Protocole |
Protocol bij dat Verdrag, doordat de bepalingen waaraan aldus | additionnel à cette Convention en ce que les dispositions auxquelles |
terugwerkende kracht wordt verleend, op die manier reglementaire | il est ainsi donné effet rétroactif sont substituées à des |
bepalingen vervangen waarvan de toepassing het voorwerp vormde van | dispositions réglementaires dont l'application faisait l'objet |
rechtsvorderingen. | d'actions judiciaires. |
B.4. Het enkele feit dat een wetsbepaling met terugwerkende kracht | B.4. La simple circonstance qu'une disposition législative à caractère |
implicaties heeft voor hangende geschillen, betekent niet dat de | rétroactif ait une incidence sur des litiges en cours ne signifie pas |
beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie geschonden zouden zijn | que les principes d'égalité et de non-discrimination seraient violés |
doordat afbreuk zou worden gedaan aan de jurisdictionele waarborgen | en ce qu'il serait porté atteinte aux garanties juridictionnelles |
die aan alle burgers worden geboden. | offertes à tous les citoyens. |
B.5. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien, op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang, zoals de goede werking of de continuïteit van de openbare dienst. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot gevolg heeft dat de afloop van een of meer gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges verhinderd worden zich uit te spreken over een rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang een verantwoording bieden voor dat optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden. B.6. In de memorie van toelichting wordt de bedoeling van het | B.5. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, en sorte que le justiciable puisse prévoir, à un degré raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte se réalise. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général, comme le bon fonctionnement ou la continuité du service public. S'il s'avère en outre qu'elle a pour effet d'influencer dans un sens déterminé l'issue d'une ou de plusieurs procédures judiciaires ou d'empêcher les juridictions de se prononcer sur une question de droit, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient cette intervention du législateur qui porte atteinte, au détriment d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. B.6. L'exposé des motifs du décret attaqué indique, dans les termes |
bestreden decreet als volgt weergegeven : | suivants, l'intention dans laquelle il a été adopté : |
« De bepalingen van dit decreet hebben tot doel een einde te maken aan | « Les dispositions contenues dans le présent décret visent à résoudre |
de huidige blokkering van meer dan 400 pensioendossiers van leden van | le blocage actuellement connu par plus de 400 dossiers de pensions de |
het administratief en arbeiderspersoneel van de onderwijsinstellingen | membres du personnel administratif et du personnel ouvrier des |
van de Franse Gemeenschap. De pensioendossiers werden geblokkeerd | établissements d'enseignement de la Communauté française. Et ce en |
wegens de moeilijkheid twee teksten met elkaar te combineren, namelijk | raison d'une difficulté d'articulation entre deux textes, l'un fixant |
de tekst die de bezoldigingsregeling vastlegt en de tekst die de | le statut pécuniaire, l'autre fixant les échelles de traitement de ces |
weddeschalen van die twee personeelscategorieën vaststelt. | |
In 1995 heeft de Regering immers de wedde van die laatste | deux catégories de personnel. |
personeelscategorieën willen gelijkstellen met de wedde van de | En effet, en 1995, le Gouvernement a souhaité aligner le traitement de |
ambtenaren van het Ministerie van de Franse Gemeenschap, omdat er | ces dernières sur celui des agents du ministère de la Communauté |
praktisch gezien grote gelijkenissen waren wat opdrachten en ambten betreft. | française, dont on constate sur le plan pratique de grandes |
Daartoe heeft de Regering zich bij het redigeren van het besluit dat | similitudes de tâches et de fonctions. |
de weddeschalen vaststelt, geconformeerd aan de mechanismen van | Ce faisant, le Gouvernement s'est aligné dans la rédaction de l'arrêté |
geldelijke opklimming van de ambtenaren van het Ministerie, waarvan de opvatting berust op het begrip ' niveau-anciënniteit '. Dat begrip komt echter niet voor in de teksten die betrekking hebben op het personeel dat in de onderwijsinstellingen werkt. Dat zal worden opgemerkt door het Rekenhof op het ogenblik dat leden van het betrokken personeel op pensioen worden gesteld, waarbij het Rekenhof heeft beslist dat hun dossiers geblokkeerd zouden worden zolang het reglementair probleem niet zou zijn opgelost. Het doel van deze tekst bestaat dan ook erin de bezoldigingsregeling van 1 december 1970 te wijzigen en ze aan te passen aan het mechanisme | fixant les échelles de traitement sur les mécanismes de progression pécuniaire des agents du ministère, dont la philosophie repose sur une ancienneté de niveau. Or cette dernière notion est absente des textes relatifs au personnel travaillant dans les établissements d'enseignement. C'est ce qu'aura relevé la Cour des comptes au moment de l'admission à la pension de membres du personnel concernés, décidant que les dossiers de ces derniers seraient bloqués tant que le problème réglementaire ne serait pas résolu. Le présent texte a dès lors pour vocation de modifier le statut pécuniaire du 1er décembre 1970 pour l'adapter au mécanisme de |
van geldelijke opklimming per ambtengroep dat vervat is in het besluit | progression pécuniaire par groupe de fonctions contenu dans l'arrêté |
van de Regering van 15 maart 1995 tot vaststelling van de weddeschalen | du Gouvernement du 15 mars 1995 fixant les échelles de traitement pour |
voor het administratief en arbeiderspersoneel van de | le personnel administratif et ouvrier des établissements |
onderwijsinstellingen van de Franse Gemeenschap. | d'enseignement de la Communauté française. |
Zo worden drie ambtengroepen vastgelegd, waaraan telkens een | Il détermine ainsi 3 groupes de fonctions auxquels sont rattachés |
weddeschalengroep is verbonden; die drie groepen stemmen overeen met | [lire : est rattaché], pour chacun, un groupe d'échelles de |
de verschillende niveaus van de equivalente ambten bij het Ministerie | traitement, ces 3 groupes correspondant aux différents niveaux des |
van de Franse Gemeenschap. | fonctions équivalentes au Ministère de la Communauté française. |
[...] Ten slotte moet worden opgemerkt dat het geheel van de ingevoerde mechanismen slechts een officiële bekrachtiging is, binnen de bezoldigingsregeling, van de concrete toepassing die krachtens een ministeriële beslissing aan de voormelde teksten werd gegeven, teneinde de bezoldigingsregeling een duidelijke juridische grondslag te geven. Bovendien is het onontbeerlijk, zoals de Raad van State heeft aangenomen, dat de tekst uitwerking heeft vanaf 1 januari 1996, omdat vanaf die datum de weddeschalengroepen toepasselijk zijn gemaakt; bovendien kunnen de pensioendossiers van de betrokken personeelsleden pas door het Rekenhof worden gedeblokkeerd indien wordt aangegeven dat de wijze van toepassing van het besluit van de Regering van 15 maart | [...] Notons enfin que l'ensemble des mécanismes introduits ne font qu'officialiser dans le statut pécuniaire, afin de lui donner une assise juridique claire, l'application pratique donnée en vertu d'une décision ministérielle aux textes précités. Et comme l'a admis le Conseil d'Etat, il est indispensable que le texte produise ses effets au 1er janvier 1996 : en effet, il s'agit de la date à laquelle les groupes d'échelles de traitement ont été rendus applicables, et le déblocage des dossiers de pension des membres du personnel concernés à la Cour des comptes ne pourra intervenir que si la précision de la façon d'appliquer (et dont on a concrètement |
1995 (de wijze waarop men dat besluit concreet heeft toegepast) | appliqué) l'arrêté du Gouvernement du 15 mars 1995 remonte à sa date |
teruggaat tot de oorspronkelijke datum van toepassing ervan. » (Parl. | d'application d'origine. » (Doc., Parlement de la Communauté |
St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2001-2002, nr. 288/1, pp. 2 | française, 2001-2002, no 288/1, pp. 2 et 3) |
en 3) De verantwoording voor de terugwerkende kracht die op die manier in de | La justification de la rétroactivité ainsi donnée par l'exposé des |
memorie van toelichting werd gegeven, gebeurde naar aanleiding van de | motifs fait suite à l'observation faite par la section de législation |
opmerking van de afdeling wetgeving van de Raad van State, waaraan het | du Conseil d'Etat saisie de l'avant-projet de décret : |
voorontwerp van decreet werd voorgelegd : | « Selon les divers documents joints à la demande d'avis, l'effet |
« Volgens de verschillende documenten die als bijlage bij de | rétroactif du projet de décret est indispensable afin de répondre aux |
adviesaanvraag zijn gevoegd, is de terugwerkende kracht van het | observations de la Cour des comptes demandant de procéder à une |
ontwerp-decreet onontbeerlijk om tegemoet te komen aan de opmerkingen | adaptation du statut pécuniaire du personnel pour faire apparaître la |
van het Rekenhof, dat vraagt de bezoldigingsregeling van het personeel | notion d'ancienneté du niveau ainsi que la manière de comptabiliser |
aan te passen om het begrip ' niveau-anciënniteit ' in te voeren en de | cette ancienneté. Selon l'exposé des motifs, la Cour des comptes a, en |
berekeningswijze van die anciënniteit te verduidelijken. Volgens de | |
memorie van toelichting heeft het Rekenhof immers 400 pensioendossiers | effet, bloqué 400 dossiers de pensions (940 dossiers selon la Cour des |
geblokkeerd (940 dossiers volgens het Rekenhof (158ste boek van het | comptes (158ème cahier de la Cour des comptes (fascicule 1er)), p. |
Rekenhof (deel 1)), p. 207). | 207). |
Die personen hebben het voordeel genoten van het stelsel waarin het | Ces personnes ont bénéficié du régime prévu par le projet présentement |
voorliggende ontwerp voorziet, krachtens een beslissing van de | examiné en vertu d'une décision de la ministre-présidente de la |
Minister-President van de Franse Gemeenschap van 2 februari 1996. | Communauté française du 2 février 1996. |
In de memorie van toelichting moet de terugwerkende kracht worden | Il convient de faire état de la justification de la rétroactivité dans |
verantwoord. » (ibid., p. 10) | l'exposé des motifs. » (ibid., p. 10) |
B.7. Er wordt dus aangegeven dat de bepalingen van het bestreden | B.7. Les dispositions du décret attaqué sont donc présentées comme |
decreet ertoe strekken het probleem op te lossen van de toepassing van | tendant à résoudre une difficulté d'application des mesures |
de bezoldigingsmaatregelen waarin het voormelde besluit van de Franse Gemeenschapsregering van 15 maart 1995 voorziet, dat het Rekenhof ertoe had gebracht zijn goedkeuring te weigeren bij het onderzoek van honderden pensioendossiers van personeelsleden. De terugwerkende kracht wordt te dezen verantwoord vanuit de bekommernis, rekening houdend met het standpunt van het Rekenhof, de datum van inwerkingtreding van de voormelde bezoldigingsmaatregelen (1 januari 1996) te laten samenvallen met die van de maatregelen die bestemd zijn om de regelmatige toepassing ervan mogelijk te maken. B.8. Wellicht dient de vraag te worden gesteld of het niet onevenredig was een dergelijke maatregel in een wetsnorm te gieten terwijl de bepaling die daarbij gewijzigd wordt een reglementair besluit is. De decreetgever kon echter ervan uitgaan dat zijn optreden, wegens de omstandigheden die een verbetering van de toepasselijke regelgeving noodzakelijk maakten, niet kon worden beschouwd als een handelwijze die tot doel had rechtzoekenden de jurisdictionele bescherming te ontnemen die zij moeten krijgen tegen het misbruik van terugwerkende kracht. B.9. In het middel worden uit de internationale rechtsbepalingen die erin worden aangevoerd, geen andere argumenten afgeleid dan die waarop is geantwoord. B.10. Het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 3 maart 2004. De griffier, L. Potoms De voorzitter, | pécuniaires prévues par l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du 15 mars 1995 précité qui avait amené la Cour des comptes à refuser son visa lors de l'examen de plusieurs centaines de dossiers de pension de membres du personnel. L'effet rétroactif est en l'espèce justifié par le souci de faire coïncider, eu égard à la position prise par la Cour des comptes, la date d'entrée en vigueur des mesures pécuniaires précitées (1er janvier 1996) et des mesures destinées à en permettre l'application régulière. B.8. Sans doute la question se pose-t-elle de savoir s'il n'était pas disproportionné d'inscrire une telle mesure dans une norme législative alors que la disposition qu'elle modifie est un arrêté réglementaire. Mais le législateur décrétal a pu estimer qu'en raison des circonstances qui rendaient nécessaire une correction de la réglementation applicable, son intervention ne pouvait s'analyser comme un procédé tendant à priver des justiciables de la protection juridictionnelle qui leur est due contre l'abus de rétroactivité. B.9. Le moyen ne tire pas des dispositions de droit international qu'il vise d'autres arguments que ceux auxquels il a été répondu. B.10. Le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 3 mars 2004. Le greffier, L. Potoms Le président, |
M. Melchior | M. Melchior |