Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 136/2003 van 22 oktober 2003 Rolnummer 2526 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de besluitwet van 29 december 1945 « houdende verbod tot het aanbrengen van opschriften op den openbaren weg », gesteld door Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 136/2003 van 22 oktober 2003 Rolnummer 2526 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de besluitwet van 29 december 1945 « houdende verbod tot het aanbrengen van opschriften op den openbaren weg », gesteld door Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...) Extrait de l'arrêt n° 136/2003 du 22 octobre 2003 Numéro du rôle : 2526 En cause : les questions préjudicielles concernant l'arrêté-loi du 29 décembre 1945 portant interdiction des inscriptions sur la voie publique, posées par la Cour d'ap La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, E(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 136/2003 van 22 oktober 2003 Extrait de l'arrêt n° 136/2003 du 22 octobre 2003
Rolnummer 2526 Numéro du rôle : 2526
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de besluitwet van 29 En cause : les questions préjudicielles concernant l'arrêté-loi du 29
december 1945 « houdende verbod tot het aanbrengen van opschriften op décembre 1945 portant interdiction des inscriptions sur la voie
den openbaren weg », gesteld door het Hof van Beroep te Gent. publique, posées par la Cour d'appel de Gand.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R.
R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en E. Derycke, Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe et E. Derycke,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitter A. Arts, Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 2 oktober 2002 in zake het openbaar ministerie tegen X. Par arrêt du 2 octobre 2002 en cause du ministère public contre X.
Depourcq, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is Depourcq, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 11 oktober 2002, heeft het Hof van Beroep te Gent de d'arbitrage le 11 octobre 2002, la Cour d'appel de Gand a posé les
volgende prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
1. « Is de besluitwet van 29 december 1945, zoals gepubliceerd in het 1. « L'arrêté-loi du 29 décembre 1945, publié au Moniteur belge du 4
Belgisch Staatsblad van 4 januari 1946, gelet op de doelstelling janvier 1946, eu égard à son objectif défini dans le ' rapport au
ervan, zoals omschreven in het voorafgaandelijk ' rapport au régent ' Régent ' préliminaire et eu égard au principe de proportionnalité,
en gelet op het evenredigheidsbeginsel, onder meer doordat alle notamment en ce que sont visées toutes sortes d'affichages sans
soorten van affichage, zonder onderscheid, geviseerd worden, strijdig
met de artikelen 10 en/of 11, en/of 21 van de Grondwet, gelezen in distinction, est-il contraire aux articles 10 et/ou 11, et/ou 21 de la
samenhang met het recht op vrije meningsuiting zoals omschreven in Constitution, lus en combinaison avec le droit à la liberté
o.a., doch niet uitsluitend, het artikel 19 van de Grondwet, het d'expression défini, entre autres mais pas exclusivement, à l'article
artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het 19 de la Constitution, à l'article 10 de la Convention européenne des
artikel 19 van het Internationaal Verdrag van 19 december 1966 inzake droits de l'homme et à l'article 19 du Pacte international du 19
burgerrechten en politieke rechten en voert deze besluitwet een décembre 1966 relatif aux droits civils et politiques et cet
onevenredige behandeling in tussen, enerzijds, de categorie van arrêté-loi instaure-t-il un traitement disproportionné entre, d'une
burgers die hun mening wensen te verspreiden door middel van een part, la catégorie de citoyens qui souhaitent diffuser leur opinion
affiche en, anderzijds, de categorie van burgers die hun mening wensen par voie d'affiche et, d'autre part, la catégorie de citoyens qui
te verspreiden via andere kanalen ? » souhaitent diffuser leur opinion par d'autres canaux ? »
2. « Is de besluitwet van 29 december 1945, zoals gepubliceerd in het 2. « L'arrêté-loi du 29 décembre 1945, publié au Moniteur belge du 4
Belgisch Staatsblad van 4 januari 1946, gelet op de doelstelling janvier 1946, eu égard à son objectif défini dans le ' rapport au
ervan, zoals omschreven in het voorafgaandelijk ' rapport au régent ' Régent ' préliminaire et eu égard au principe de proportionnalité,
en gelet op het evenredigheidsbeginsel, onder meer doordat alle notamment en ce que sont visées toutes sortes d'affichages sans
soorten van affichage, zonder onderscheid, geviseerd worden, strijdig
met de artikelen 10 en/of 11, en/of 21 van de Grondwet, gelezen in distinction, est-il contraire aux articles 10 et/ou 11, et/ou 21 de la
samenhang met het recht op vrije meningsuiting zoals omschreven in Constitution, lus en combinaison avec le droit à la liberté
o.a., doch niet uitsluitend, het artikel 19 van de Grondwet, het d'expression défini, entre autres mais pas exclusivement, à l'article
artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het 19 de la Constitution, à l'article 10 de la Convention européenne des
artikel 19 van het Internationaal Verdrag van 19 december 1966 inzake droits de l'homme et à l'article 19 du Pacte international du 19
burgerrechten en politieke rechten en voert deze besluitwet een décembre 1966 relatif aux droits civils et politiques et cet
onevenredige behandeling in tussen, enerzijds, de categorie van arrêté-loi instaure-t-il un traitement disproportionné entre, d'une
burgers die hun mening verspreiden door middel van een affiche zonder part, la catégorie de citoyens qui diffusent leur opinion au moyen
voorafgaande schriftelijke toestemming van de eigenaar of de d'une affiche sans autorisation écrite préalable du propriétaire ou de
gebruiksgerechtigde en, anderzijds, de categorie van burgers die hun celui qui a la jouissance du lieu, et d'autre part, la catégorie de
mening verspreiden via andere kanalen waaronder moderne citoyens qui diffusent leur opinion par d'autres canaux parmi lesquels
communicatiemiddelen zoals fax, e-mail, SMS en dergelijke en derhalve des moyens de communication modernes comme le fax, l'e-mail, le SMS,
niet gebonden zijn aan de beperkingen, opgelegd door de besluitwet van etc. qui ne sont donc pas soumis aux restrictions imposées par
29 december 1945, en die dit eveneens doen zonder voorafgaande l'arrêté-loi du 29 décembre 1945 et qui le font également sans
schriftelijke toestemming van de eigenaar en/of gebruiker van de autorisation écrite préalable du propriétaire et/ou de l'utilisateur
drager van de boodschap ? » du support du message ? »
3. « Is de besluitwet van 29 december 1945, zoals gepubliceerd in het 3. « L'arrêté-loi du 29 décembre 1945, publié au Moniteur belge du 4
Belgisch Staatsblad van 4 januari 1946, gelet op de doelstelling janvier 1946, eu égard à son objectif défini dans le ' rapport au
ervan, zoals omschreven in het voorafgaandelijk ' rapport au régent ' Régent ' préliminaire et eu égard au principe de proportionnalité,
en gelet op het evenredigheidsbeginsel, onder meer doordat alle notamment en ce que sont visées toutes sortes d'affichages sans
soorten van affichage, zonder onderscheid, geviseerd worden, strijdig
met de artikelen 10 en/of 11, en/of 21 van de Grondwet, gelezen in distinction, est-il contraire aux articles 10 et/ou 11, et/ou 21 de la
samenhang met het recht op vrije meningsuiting zoals omschreven in Constitution, lus en combinaison avec le droit à la liberté
o.a., doch niet uitsluitend, het artikel 19 van de Grondwet, het d'expression défini, entre autres mais pas exclusivement, à l'article
artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het 19 de la Constitution, à l'article 10 de la Convention européenne des
artikel 19 van het Internationaal Verdrag van 19 december 1966 inzake droits de l'homme et à l'article 19 du Pacte international du 19
burgerrechten en politieke rechten en voert deze besluitwet een décembre 1966 relatif aux droits civils et politiques et cet
arrêté-loi instaure-t-il un traitement disproportionné entre, d'une
onevenredige behandeling in tussen, enerzijds, de categorie van part, la catégorie de citoyens qui, par le biais de l'affichage,
burgers die via aanplakking een mening of informatie, inhoudende souhaitent diffuser une opinion ou une information contenant des
opruiende taal tegen het gevestigd gezag en van aard de openbare orde écrits subversifs contre l'autorité établie et de nature à troubler
en veiligheid in het gedrang te brengen, wensen te verspreiden en, l'ordre public et la sécurité et, d'autre part, la catégorie de
anderzijds, de categorie van burgers die via aanplakking een mening of citoyens qui, par le biais de l'affichage, souhaitent diffuser une
informatie, die geen opruiende taal tegen het gevestigd gezag inhoudt opinion ou une information qui ne contient pas d'écrits subversifs
en niet van aard is de openbare orde en veiligheid in het gedrang te contre l'autorité établie et qui n'est pas de nature à troubler
brengen, wensen te verspreiden ? » l'ordre public et la sécurité ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De verwijzende rechter stelt drie prejudiciële vragen over de B.1. Le juge a quo pose trois questions préjudicielles relatives à la
bestaanbaarheid van de besluitwet van 29 december 1945 « houdende compatibilité de l'arrêté-loi du 29 décembre 1945 « portant
verbod tot het aanbrengen van opschriften op den openbaren weg » met interdiction des inscriptions sur la voie publique » avec les articles
de artikelen 10, 11 en 21 van de Grondwet, in samenhang gelezen met 10, 11 et 21 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 19
artikel 19 van de Grondwet, met artikel 10 van het Europees Verdrag de la Constitution, avec l'article 10 de la Convention européenne des
voor de Rechten van de Mens en met artikel 19 van het Internationaal droits de l'homme et avec l'article 19 du Pacte international relatif
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, waarin het recht op aux droits civils et politiques, qui garantissent la liberté
vrije meningsuiting wordt gewaarborgd. d'expression.
B.2. In zoverre het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met B.2. En tant que la Cour est interrogée au sujet de la compatibilité
artikel 21 van de Grondwet, kunnen die vragen niet in aanmerking avec l'article 21 de la Constitution, ces questions ne peuvent être
worden genomen nu het Hof niet inziet wat het verband is tussen de in prises en compte, dès lors que la Cour n'aperçoit pas le rapport entre
het geding zijnde besluitwet en die grondwetsbepaling. l'arrêté-loi litigieux et cette disposition constitutionnelle.
Ten aanzien van de besluitwet van 29 december 1945 Quant à l'arrêté-loi du 29 décembre 1945
B.3.1. De besluitwet van 29 december 1945, in de redactie zoals van B.3.1. L'arrêté-loi du 29 décembre 1945, dans la rédaction applicable
toepassing op het bodemgeschil, bepaalt : à l'instance principale, dispose :
«

Art. 1.Is verboden het aanbrengen van opschriften, affiches, beeld- en photographische voorstellingen, vlugschriften en plakbriefjes op den openbaren weg en op de boomen, aanplantingen, plakborden, voor- en zijgevels, muren, omheiningen, pijlers, palen, zuilen, bouwwerken, monumenten en andere langs den openbaren weg of in de onmiddellijke nabijheid ervan liggende opstanden, op andere plaatsen dan die welke door de gemeenteoverheden tot aanplakking zijn bestemd of vooraf en schriftelijk werden vergund door den eigenaar of door den gebruiksgerechtigde voor zoover de eigenaar insgelijks zijn akkoordbevinding vooraf en schriftelijk heeft betuigd.

Art. 2.De inbreuken op de bepalingen van artikel 1 worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar en met geldboete van

« Art.1. Il est interdit d'apposer des inscriptions, des affiches, des reproductions picturales et photographiques, des tracts et des papillons sur la voie publique et sur les arbres, plantations, panneaux, pignons, façades, murs, clôtures, supports, poteaux, bornes, ouvrages d'art, monuments et autres objets qui la bordent ou sont situés à proximité immédiate de la voie publique à des endroits autres que ceux déterminés pour les affichages par les autorités communales ou autorisés, au préalable et par écrit, par le propriétaire ou par celui qui en a la jouissance, pour autant que le propriétaire ait également marqué son accord préalable et écrit. Art.2. Les infractions aux dispositions de l'article 1er sont punies
26 tot 1.000 frank. d'un emprisonnement de huit jours à un an et d'une amende de 26 à
1.000 francs.
De bepalingen van Boek I van het Strafwetboek, met inbegrip van Les dispositions du Livre I du Code pénal, y compris le chapitre VII
hoofdstuk VII en van artikel 85, zijn op de bij artikel 1 voorziene et l'article 85, sont applicables aux infractions prévues à l'article
inbreuken van toepassing. 1er.

Art. 3.Deze besluitwet treedt in werking op den dag harer

Art. 3.Le présent arrêté-loi entrera en vigueur le jour de sa

bekendmaking in het Staatsblad . » publication au Moniteur . »
B.3.2. Het Verslag aan de Regent dat de in het geding zijnde B.3.2. Le Rapport au Régent précédant l'arrêté-loi litigieux énonce :
besluitwet voorafgaat, stelt : « La loi du 7 septembre 1939 donnant au Roi des pouvoirs
« Krachtens de buitengewone bevoegdheden die Hem bij de wet van 7 extraordinaires, Lui permet de prendre les mesures urgentes et
september 1939 zijn verleend, is de Koning bevoegd tot het treffen van nécessaires, notamment pour assurer la tranquillité publique.
dringende en noodzakelijke maatregelen, daaronder begrepen die welke Des éléments qui cherchent manifestement à troubler l'ordre, recourent
de openbare rust moeten verzekeren. systématiquement à l'apposition d'inscriptions, d'affiches, de
Klaarblijkend op ordeverstoring beluste elementen gaan stelselmatig reproductions picturales et photographiques, de tracts et de papillons
over tot het aanbrengen van opschriften, affiches, beeld- en sur la voie publique et sur les arbres, plantations, panneaux,
photographische voorstellingen, vlugschriften en plakbriefjes op den pignons, façades, murs, clôtures, supports, poteaux, bornes, ouvrages
openbaren weg en op de boomen, aanplantingen, plakborden, voor- en d'art, monuments et autres objets qui la bordent ou sont situés à
zijgevels, muren, omheiningen, pijlers, palen, zuilen, bouwwerken, monumenten en andere langs den openbaren weg of in de onmiddellijke nabijheid er van liggende opstanden. Zulke praktijken scheppen in het land een atmosfeer van verwarring, welke niet enkel de openbare rust schaadt en vrij vaak tot strafbare daden aanzet, doch ook van dien aard is dat de resultaten van de door de regeering gevoerde politiek van nationale heropbeuring in gevaar worden gebracht. Het is noodig dat aan zulke praktijken een einde komt. Daarom bestaat er reden toe verbod te stellen op het aanbrengen van opschriften, affiches, beeld- en photographische voorstellingen, vlugschriften en plakbriefjes, van welken inhoud ook, op andere plaatsen dan die welke door de gemeenteoverheden tot aanplakking zijn bestemd of vooraf en schriftelijk werden vergund door den eigenaar of door den gebruiksgerechtigde voor zoover de eigenaar insgelijks zijn proximité immédiate de la voie publique. De tels agissements ont pour effet d'introduire dans le pays une atmosphère de troubles qui non seulement porte atteinte à la tranquillité publique et incite dans bien des cas à des actes délictueux mais qui est également de nature à compromettre les résultats de la politique de rénovation nationale poursuivie par le gouvernement. Il importe donc de mettre un terme à ces pratiques. A cette fin, il y a lieu d'interdire toute apposition d'inscriptions, d'affiches, de reproductions picturales et photographiques, de tracts et de papillons, quelle qu'en soit la teneur, à des endroits autres que ceux déterminés pour les affichages par les autorités communales ou autorisées, au préalable et par écrit, par le propriétaire ou par
akkoordbevinding vooraf en schriftelijk heeft betuigd. » (Belgisch celui qui en a la jouissance, pour autant que le propriétaire ait
Staatsblad, 4 januari 1946, pp. 65-66) également marqué son accord préalable et écrit » (Moniteur belge , 4
janvier 1946, pp. 65-66).
B.3.3. De aanhef van de besluitwet van 29 december 1945 geeft aan dat B.3.3. Le préambule de l'arrêté-loi du 29 décembre 1945 indique que
die wet is aangenomen op grond van de wet van 7 september 1939, celui-ci a été adopté sur la base de la loi du 7 septembre 1939
waarbij aan de Koning buitengewone bevoegdheden werden verleend, onder donnant au Roi des pouvoirs extraordinaires, notamment « pour assurer
meer « ter verzekering van de openbare rust ». Uit het voormelde la tranquillité publique ». Le Rapport au Régent précité fait
Verslag aan de Regent blijkt dat de in het geding zijnde besluitwet apparaître que l'arrêté-loi litigieux visait en particulier à assurer
inzonderheid ertoe strekte de openbare orde te handhaven. l'ordre public.
Dat belet evenwel niet dat de besluitwet een algemene draagwijdte
heeft, zoals blijkt uit artikel 1, dat geen enkel onderscheid maakt Il n'empêche que l'arrêté-loi revêt une portée générale, ainsi qu'il
naar gelang van de aard en de inhoud van de « opschriften » en de ressort de l'article 1er, qui n'établit aucune distinction en fonction
affiches. Die zienswijze wordt bevestigd in het Verslag aan de Regent, de la nature et du contenu des « inscriptions » et des affiches. C'est
volgens hetwelk de besluitwet betrekking heeft op affiches « van ce que confirme le Rapport au Régent, selon lequel l'arrêté-loi porte
welken inhoud ook ». sur les affiches « quelle qu'en soit la teneur ».
Ten aanzien van de eerste en de tweede prejudiciële vraag Quant aux première et deuxième questions préjudicielles
B.4.1. De in het geding zijnde besluitwet zou een schending inhouden B.4.1. L'arrêté-loi litigieux violerait le principe d'égalité et de
van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in samenhang non-discrimination, lu en combinaison avec la liberté d'expression,
gelezen met het recht op vrije meningsuiting, gewaarborgd door de in garantie par les dispositions invoquées dans les questions, en ce
de vragen aangehaalde bepalingen, doordat zij alle soorten van qu'il concernerait tous les types d'affichage, sans distinction.
affichage, zonder onderscheid, zou beogen.
Aldus zouden discriminaties ontstaan tussen : Des discriminations seraient ainsi établies entre :
- enerzijds, de categorie van personen die hun mening wensen te - d'une part, la catégorie des personnes qui souhaitent diffuser leur
verspreiden door middel van een affiche en, anderzijds, de categorie opinion au moyen d'affiches et, d'autre part, la catégorie des
van personen die hun mening wensen te verspreiden via andere kanalen personnes qui souhaitent diffuser leur opinion via d'autres canaux
(eerste vraag); (première question);
- enerzijds, de categorie van personen die hun mening verspreiden door - d'une part, la catégorie des personnes qui diffusent leur opinion au
middel van een affiche, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming moyen d'affiches, sans accord écrit préalable du propriétaire ou de
van de eigenaar of de gebruiksgerechtigde en, anderzijds, de categorie l'usager et, d'autre part, la catégorie des personnes qui diffusent
van personen die hun mening verspreiden via andere kanalen, waaronder leur opinion via d'autres canaux, notamment les moyens de
de moderne communicatiemiddelen (fax, e-mail, SMS), doch niet communication modernes (fax, courrier électronique, SMS), mais ne sont
onderworpen zijn aan de in het geding zijnde besluitwet opgelegde pas soumises aux restrictions émises par l'arrêté-loi litigieux
beperkingen (tweede vraag). (deuxième question).
B.4.2. Gelet op hun samenhang onderzoekt het Hof beide vragen samen. B.4.2. Eu égard à leur connexité, la Cour examine les deux questions
B.5.1. Uit artikel 1 van de in het geding zijnde besluitwet blijkt dat de mogelijkheid om te afficheren wordt beperkt tot bepaalde plaatsen, namelijk degene die door de gemeente daartoe zijn bestemd en degene waarvoor de eigenaar of de gebruiksgerechtigde vooraf schriftelijk zijn toestemming heeft gegeven. Aldus regelt de besluitwet een aantal modaliteiten wat de affichage betreft, zonder evenwel te voorzien in preventieve maatregelen. Zo wordt de mogelijkheid om te afficheren geenszins afhankelijk gemaakt van een voorafgaande inhoudelijke beoordeling van de boodschap. De in het geding zijnde besluitwet verleent de overheid immers geen enkele bevoegdheid om een meningsuiting, van welke aard ook, a priori te controleren of te verbieden, maar voorziet enkel in sancties a posteriori. B.5.2. In de hypothese echter dat de gemeenten zonder verantwoording zouden nalaten plaatsen aan te wijzen waarop affiches kunnen worden aangebracht, zou het recht om te afficheren volgens de modaliteiten waarin de besluitwet voorziet, in het gedrang kunnen worden gebracht. Zulk een nalatigheid, indien ze zich zou voordoen, zou evenwel niet met verwijzing naar de in het geding zijnde besluitwet kunnen worden verantwoord. ensemble. B.5.1. Il ressort de l'article 1er de l'arrêté-loi litigieux que la possibilité d'afficher est limitée à certains endroits, notamment ceux qui sont désignés à cet effet par la commune et ceux pour lesquels le propriétaire ou l'usager ont donné au préalable leur autorisation écrite. L'arrêté-loi règle de la sorte une série de modalités de l'affichage, sans toutefois prévoir des mesures préventives. Ainsi la possibilité d'afficher n'est-elle nullement subordonnée à une appréciation préalable du contenu du message. En effet, l'arrêté-loi litigieux n'habilite aucunement l'autorité à contrôler ou interdire a priori la manifestation d'une opinion et ce, quelle qu'en soit la nature, mais il ne fait que prévoir des sanctions a posteriori . B.5.2. Dans l'hypothèse où, sans justification, les communes omettraient toutefois d'indiquer les endroits auxquels des affiches peuvent être apposées, le droit d'afficher selon les modalités prévues par l'arrêté-loi pourrait être compromis. Pareille négligence, dans l'hypothèse où elle serait commise, ne pourrait cependant être justifiée par référence à l'arrêté-loi litigieux.
B.6.1. Door het aanbrengen van affiches aan bepaalde formaliteiten te B.6.1. En soumettant l'apposition d'affiches à certaines formalités,
onderwerpen, beperkt de in het geding zijnde besluitwet de concrete l'arrêté-loi litigieux limite la mise en oeuvre concrète de la liberté
uitoefening van de vrijheid van meningsuiting die door de Grondwet en d'expression garantie par la Constitution et par des dispositions
door internationale verdragsbepalingen is gewaarborgd. conventionnelles internationales.
Artikel 19 van de Grondwet bepaalt : L'article 19 de la Constitution énonce :
« De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, « La liberté des cultes, celle de leur exercice public, ainsi que la
alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn liberté de manifester ses opinions en toute matière, sont garanties,
gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter sauf la répression des délits commis à l'occasion de l'usage de ces
gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd. » libertés. »
Artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens L'article 10 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose
bepaalt : :
« 1. Eenieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht « 1. Toute personne a droit à la liberté d'expression. Ce droit
omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of door te geven, zonder inmenging van overheidswege en ongeacht grenzen. Dit artikel belet niet dat Staten radio-omroep-, bioscoop- of televisieondernemingen kunnen onderwerpen aan een systeem van vergunningen. 2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, welke bij de wet worden voorzien en die in een democratische samenleving nodig zijn in het belang van 's lands veiligheid, de bescherming van comprend la liberté d'opinion et la liberté de recevoir ou de communiquer des informations ou des idées sans qu'il puisse y avoir ingérence d'autorités publiques et sans considération de frontière. Le présent article n'empêche pas les Etats de soumettre les entreprises de radiodiffusion, de cinéma ou de télévision à un régime d'autorisations. 2. L'exercice de ces libertés comportant des devoirs et des responsabilités peut être soumis à certaines formalités, conditions, restrictions ou sanctions, prévues par la loi, qui constituent des mesures nécessaires, dans une société démocratique, à la sécurité nationale, à l'intégrité territoriale ou à la sûreté publique, à la
de openbare orde en het voorkomen van strafbare feiten, de bescherming défense de l'ordre et à la prévention du crime, à la protection de la
van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam
of de rechten van anderen om de verspreiding van vertrouwelijke santé ou de la morale, à la protection de la réputation ou des droits
mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de d'autrui, pour empêcher la divulgation d'informations confidentielles
rechterlijke macht te waarborgen. » ou pour garantir l'autorité et l'impartialité du pouvoir judiciaire. »
Artikel 19 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en L'article 19 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten bepaalt : « 1. Een ieder heeft het recht zonder inmenging een mening te koesteren. 2. Een ieder heeft het recht op vrijheid van meningsuiting; dit recht omvat mede de vrijheid inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook op te sporen, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen, hetzij mondeling, hetzij in geschreven of gedrukte vorm, in de vorm van kunst, of met behulp van andere media naar zijn keuze. 3. Aan de uitoefening van de in het tweede lid van dit artikel bedoelde rechten zijn bijzondere plichten en verantwoordelijkheden verbonden. Deze kan derhalve aan bepaalde beperkingen worden gebonden, doch alleen beperkingen die bij de wet worden voorzien en nodig zijn : a) in het belang van de rechten of de goede naam van anderen; politiques dispose : « 1. Nul ne peut être inquiété pour ses opinions. 2. Toute personne a droit à la liberté d'expression; ce droit comprend la liberté de rechercher, de recevoir et de répandre des informations et des idées de toute espèce, sans considération de frontières, sous une forme orale, écrite, imprimée ou artistique, ou par tout autre moyen de son choix. 3. L'exercice des libertés prévues au paragraphe 2 du présent article comporte des devoirs spéciaux et des responsabilités spéciales. Il peut en conséquence être soumis à certaines restrictions qui doivent toutefois être expressément fixées par la loi et qui sont nécessaires : a) au respect des droits ou de la réputation d'autrui;
b) in het belang van de nationale veiligheid of ter bescherming van de b) à la sauvegarde de la sécurité nationale, de l'ordre public, de la
openbare orde, de volksgezondheid of de goede zeden. » santé ou de la moralité publiques. »
B.6.2. De vrijheid van meningsuiting is een van de pijlers van een B.6.2. La liberté d'expression constitue l'un des fondements
democratische samenleving. Zij geldt niet alleen voor de « informatie essentiels d'une société démocratique. Elle vaut non seulement pour
» of de « ideeën » die gunstig worden onthaald of die als onschuldig les « informations » ou « idées » accueillies avec faveur ou
en onverschillig worden beschouwd, maar ook voor die welke de Staat of considérées comme inoffensives ou indifférentes, mais aussi pour
een of andere groep van de bevolking schokken, verontrusten of celles qui choquent, inquiètent ou heurtent l'Etat ou une fraction
kwetsen. Zo willen het het pluralisme, de verdraagzaamheid en de geest quelconque de la population. Ainsi le veulent le pluralisme, la
van openheid, zonder welke de democratische samenleving niet bestaat tolérance et l'esprit d'ouverture sans lequel il n'est pas de société
(Europees Hof voor de Rechten van de Mens, 7 december 1976, Handyside démocratique (Cour européenne des droits de l'homme, 7 décembre 1976,
t/ Verenigd Koninkrijk, § 49; 20 september 1994, Handyside c/ Royaume-Uni, § 49; 20 septembre 1994,
Otto-Preminger-Institut t/ Oostenrijk, § 49). Otto-Preminger-Institut c/ Autriche, § 49).
Het recht op vrije meningsuiting is evenwel niet absoluut. La liberté d'expression n'est toutefois pas absolue.
Ongeacht het gegeven dat eenieder ertoe is gehouden de grondwettelijk Indépendamment de ce que chacun est tenu de respecter la liberté
beschermde vrijheid van meningsuiting van anderen te eerbiedigen, d'opinion d'autrui constitutionnellement protégée, il résulte de
volgt uit artikel 19 van de Grondwet in samenhang met artikel 10.2 van l'article 19 de la Constitution combiné avec l'article 10.2 de la
het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 19.3 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten dat de vrijheid van meningsuiting kan worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties welke bij wet zijn vastgesteld en die in een democratische samenleving nodig zijn tot bescherming van de in bovenvermelde verdragsbepalingen uitdrukkelijk vermelde doelstellingen. B.6.3. Door het afficheren te verbieden op andere plaatsen dan diegene die door de gemeenteoverheid daartoe zijn bestemd of het afficheren enkel toe te staan na een voorafgaande en schriftelijke toestemming van de gebruiksgerechtigde of de eigenaar, strekt de in het geding zijnde besluitwet ertoe de openbare orde te handhaven en de rechten van anderen te beschermen. De in het geding zijnde bepalingen beantwoorden aldus aan een dwingende maatschappelijke noodwendigheid en zijn niet onevenredig met de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. Een onbeperkte mogelijkheid om te afficheren op plaatsen die deel uitmaken van het openbaar domein of van privé-eigendommen, zou immers kunnen leiden tot Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 19.3 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques que la liberté d'expression peut être soumise à certaines formalités, conditions, restrictions ou sanctions, prévues par la loi, qui constituent, dans une société démocratique, des mesures nécessaires à la protection des objectifs explicitement mentionnés dans les dispositions conventionnelles précitées. B.6.3. En interdisant l'affichage à d'autres endroits que ceux qui sont désignés par les autorités communales ou en subordonnant l'affichage à l'autorisation préalable et écrite de l'usager ou du propriétaire, l'arrêté-loi litigieux vise à assurer l'ordre public et à protéger les droits d'autrui. Les dispositions litigieuses répondent ainsi à une nécessité sociale impérieuse et ne sont pas disproportionnées aux objectifs poursuivis par le législateur. En effet, une possibilité d'affichage illimitée aux endroits faisant partie du domaine public ou de propriétés privées pourrait conduire à une perturbation de l'ordre public, à une
verstoring van de openbare orde, visuele vervuiling, milieuhinder, en pollution visuelle, à des nuisances environnementales et à une
aantasting van de eigendomsrechten van derden. atteinte aux droits de propriété de tiers.
De verbodsbepalingen waarin de besluitwet van 29 december 1945 Les interdictions édictées par l'arrêté-loi du 29 décembre 1945
voorziet, overschrijden bijgevolg niet de grenzen en de voorwaarden n'excèdent dès lors pas les limites et conditions dans lesquelles le
waarin de wetgever de uitoefening van de vrijheid van meningsuiting législateur peut restreindre la mise en oeuvre de la liberté
kan beperken. Van een ongeoorloofde en discriminatoire inbreuk op de d'expression. On ne se trouve donc pas en présence d'une atteinte
vrijheid van meningsuiting is aldus geen sprake. illicite et discriminatoire à la liberté d'expression.
Daaraan wordt geen afbreuk gedaan door de vaststelling dat andere, Ne change en rien ce constat que d'autres moyens de communication
moderne communicatiemiddelen (onder meer fax en e-mail) niet aan de in modernes (notamment le fax et le courrier électronique) ne sont pas
het geding zijnde regeling zijn onderworpen. Nog afgezien van de vraag soumis aux règles litigieuses. Abstraction faite de la question de
of het aanbrengen van affiches dienstig met het gebruik van die savoir si l'apposition d'affiches peut être comparée utilement à
moderne communicatiemiddelen kan worden vergeleken in het licht van l'usage de ces moyens de communication modernes à la lumière d'un
een toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, stelt het Hof contrôle au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, la Cour
vast dat de aanwending van de moderne communicatiemiddelen niet constate que l'usage de moyens de communication modernes ne génère pas
dezelfde problemen doet rijzen als bij het aanbrengen van affiches, les mêmes problèmes qu'en cas d'apposition d'affiches, de sorte que la
zodat de niet-toepassing van de besluitwet op die communicatiemiddelen non-application de l'arrêté-loi à ces moyens de communication n'est
niet zonder verantwoording is. pas dénuée de justification.
B.6.4. De eerste en de tweede prejudiciële vraag dienen ontkennend te B.6.4. Les première et deuxième questions préjudicielles appellent une
worden beantwoord. réponse négative.
Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag Quant à la troisième question préjudicielle
B.7.1. De in het geding zijnde besluitwet zou tevens een discriminatie B.7.1. L'arrêté-loi litigieux établirait en outre une discrimination
doen ontstaan tussen, enerzijds, de categorie van personen die via entre, d'une part, la catégorie des personnes qui souhaitent diffuser,
affichage een opruiende mening wensen te verspreiden en, anderzijds, par voie d'affiches, une opinion subversive et, d'autre part, la
de categorie van personen die via affichage een niet opruiende mening catégorie des personnes qui souhaitent diffuser par voie d'affiches
wensen te verspreiden. une opinion non subversive.
B.7.2. Het Hof ziet niet in hoe dat verschil in behandeling uit de B.7.2. La Cour n'aperçoit pas en quoi ce traitement différent pourrait
besluitwet van 29 december 1945 zou voortvloeien, nu die wet, zoals in découler de l'arrêté-loi du 29 décembre 1945, dès lors que cet
B.3.3 aangegeven, een algemene draagwijdte heeft en geen enkel arrêté-loi, ainsi qu'il est indiqué en B.3.3, revêt une portée
onderscheid maakt op grond van de inhoud van de geafficheerde générale et n'établit aucune distinction fondée sur le contenu du
boodschap. message affiché.
De derde prejudiciële vraag gaat bijgevolg uit van een verkeerde La troisième question préjudicielle procède dès lors d'une lecture
lezing van de in het geding zijnde besluitwet. erronée de l'arrêté-loi litigieux.
B.7.3. De derde prejudiciële vraag dient ontkennend te worden B.7.3. La troisième question préjudicielle appelle une réponse
beantwoord. négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De besluitwet van 29 december 1945 « houdende verbod tot het L'arrêté-loi du 29 décembre 1945 « portant interdiction des
aanbrengen van opschriften op den openbaren weg » schendt niet de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen inscriptions sur la voie publique » ne viole pas les articles 10 et 11
de la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 19 de la
met artikel 19 van de Grondwet, met artikel 10 van het Europees Constitution, avec l'article 10 de la Convention européenne des droits
Verdrag voor de Rechten van de Mens en met artikel 19 van het de l'homme et avec l'article 19 du Pacte international relatif aux
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. droits civils et politiques.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 oktober 2003. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 octobre 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^