← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 123/2003 van 24 september 2003 Rolnummers 2568, 2619 en 2620 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1 van de wet van 14 juli 1961 tot regeling van het
herstel der door grof wild aangerichte schade, g Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 123/2003 van 24 september 2003 Rolnummers 2568, 2619 en 2620 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1 van de wet van 14 juli 1961 tot regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade, g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) | Extrait de l'arrêt n° 123/2003 du 24 septembre 2003 Numéros du rôle : 2568, 2619 et 2620 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer la réparation des dégâts ca La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 123/2003 van 24 september 2003 | Extrait de l'arrêt n° 123/2003 du 24 septembre 2003 |
Rolnummers 2568, 2619 en 2620 | Numéros du rôle : 2568, 2619 et 2620 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1 van de wet van | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1er de |
14 juli 1961 tot regeling van het herstel der door grof wild | la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer la réparation des dégâts |
aangerichte schade, gesteld door de vrederechter van het kanton | causés par le gros gibier, posées par le juge de paix du canton de |
Vielsalm, La Roche-en-Ardenne, Houffalize en door de vrederechter van | Vielsalm, La Roche-en-Ardenne, Houffalize et par le juge de paix du |
het kanton Ciney-Rochefort. | canton de Ciney-Rochefort. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. |
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen, | Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
a. Bij vonnis van 12 november 2002 in zake D. Marechal tegen J. Hayen | a. Par jugement du 12 novembre 2002 en cause de D. Marechal contre J. |
en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is | Hayen et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
ingekomen op 13 november 2002, heeft de vrederechter van het kanton | d'arbitrage le 13 novembre 2002, le juge de paix du canton de |
Vielsalm, La Roche-en-Ardenne, Houffalize, de volgende prejudiciële | Vielsalm, La Roche-en-Ardenne, Houffalize, a posé la question |
vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Is de wet van 14 juli 1961 [tot regeling van het herstel der door | « La loi du 14 juillet 1961 [en vue d'assurer la réparation des dégâts |
grof wild aangerichte schade], en meer in het bijzonder artikel 1 | causés par le gros gibier], et plus spécialement en son article 1er, |
ervan, in zoverre het de houders van het jachtrecht aansprakelijk | en ce qu'il rend responsable les titulaires du droit de chasse du |
stelt voor de aan de velden, vruchten en oogsten door everzwijnen | dommage causé aux champs, fruits et récoltes par les sangliers, |
aangebrachte schade, verenigbaar met de artikelen 10 en 11 van de | est-elle compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en |
Grondwet, in zoverre zij voorziet in een vermoeden iuris et de iure | ce qu'elle prévoit une présomption juris et de jure de responsabilité |
van aansprakelijkheid terwijl het hun gedurende negen maanden van het | alors qu'il leur est interdit durant neuf mois de l'année de réguler |
jaar verboden is de populaties van everzwijnen te reguleren, waarbij | les populations de sangliers, rompant ainsi l'égalité entre les |
aldus de gelijkheid wordt verbroken tussen de landbouwers, die in hun | agriculteurs, qui, en leur qualité d'occupants, peuvent, sous |
hoedanigheid van grondgebruikers, in bepaalde omstandigheden, het | certaines conditions, détruire le sanglier, alors que les titulaires |
everzwijn kunnen vernietigen, terwijl de houders van het jachtrecht | du droit de chasse ne peuvent le faire, la faute présumée dans le chef |
zulks niet kunnen doen, waarbij de ten aanzien van de houders van het | des titulaires du droit de chasse étant de laisser subsister une trop |
jachtrecht vermoede fout erin bestaat dat ze een te grote hoeveelheid | |
wild laten leven ? » | grande quantité de gibier ? » |
b. Bij twee vonnissen van 17 januari 2003 in zake J.-L. Targe, in het | b. Par deux jugements du 17 janvier 2003 en cause de J.-L. Targe, dans |
eerste vonnis, en M.-Y. Smets, in het tweede vonnis, tegen F. De | le premier, et M.-Y. Smets, dans le second, contre F. De Backer et J. |
Backer en J. Peterbroeck en in zake, in elk vonnis, J. Peterbroeck | Peterbroeck et en cause, dans chaque jugement, de J. Peterbroeck |
tegen het Waalse Gewest, waarvan de expedities ter griffie van het | contre la Région wallonne, dont les expéditions sont parvenues au |
Arbitragehof zijn ingekomen op 30 januari 2003, heeft de vrederechter | greffe de la Cour d'arbitrage le 30 janvier 2003, le juge de paix du |
van het kanton Ciney-Rochefort de volgende prejudiciële vraag gesteld | canton de Ciney-Rochefort a posé la question préjudicielle suivante : |
: « Is artikel 1, eerste lid, van de wet van 14 juli 1961 tot regeling | « La loi du 14 juillet 1961, en vue d'assurer la réparation des dégâts |
van het herstel der door grof wild aangerichte schade verenigbaar met | causés par le gros gibier, en son article 1er, alinéa 1er, est-elle |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het voorziet in een | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce |
vermoeden iuris et de iure van aansprakelijkheid van de houder van het | qu'elle prévoit une présomption juris et de jure de responsabilité |
jachtrecht, zonder dat hij een reden van toeval of overmacht kan | dans le chef du titulaire du droit de chasse, sans qu'il puisse |
aanvoeren, waarbij hem de middelen van verweer naar gemeen recht | invoquer le cas fortuit ou la force majeure, lui ôtant les moyens de |
worden ontzegd ten aanzien van een vordering tot herstel van de schade | défense du droit commun face à une action en réparation du dommage en |
waarvan sprake, en waarbij aldus de gelijkheid wordt verbroken tussen : | question, rompant ainsi l'égalité entre : |
1. de jager en de landbouwer, alsook tussen de jager en iedere andere | 1. le chasseur et le cultivateur, ainsi qu'entre le chasseur et tout |
persoon die voor schuld aansprakelijk is in de zin van artikel 1382 | autre responsable d'une faute au sens de l'article 1382 du Code civil, |
van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het alleen de jager niet is | en ce que seul le chasseur n'est admis ni à la preuve contraire, ni à |
toegestaan het tegenbewijs, noch het bewijs van toeval of van | la preuve du cas fortuit ou de la force majeure, |
overmacht te leveren, 2. de jager op klein wild en de jager op grof wild, in zoverre het | 2. le chasseur au petit gibier et le chasseur au gros gibier en ce que |
alleen de tweede niet is toegestaan het tegenbewijs, noch het bewijs | seul le second n'est pas admis à la preuve contraire, ni à celle du |
van toeval of van overmacht te leveren, | cas fortuit ou de la force majeure, |
3. de jager en de hoeder van een huisdier, in zoverre het de eerste, | 3. le chasseur et le gardien d'un animal domestique, en ce que le |
in tegenstelling tot de tweede, niet is toegestaan het bewijs van | premier, au contraire du second, n'est pas admis à apporter la preuve |
toeval of van overmacht te leveren... | du cas fortuit ou de la force majeure... |
en dit, enerzijds, sinds de afkondiging van de wet van 14 juli 1961, | cela, d'une part, dès le moment de la promulgation de la loi du 14 |
maar, anderzijds, meer nog vandaag, rekening houdende met de | juillet 1961 mais, d'autre part, plus encore aujourd'hui, compte tenu |
aanzienlijk gewijzigde reglementaire omstandigheden, die geleidelijk | des changements profonds des circonstances réglementaires, survenus |
tot stand zijn gekomen, in die mate dat de jagers geen enkele controle | progressivement, au point que les chasseurs n'ont plus aucune maîtrise |
meer hebben over de regulering van de everzwijnenpopulatie ? » | de la régulation des populations de sangliers ? » |
Die zaken zijn ingeschreven onder de nummers 2568 (a.) en 2619 en 2620 | Ces affaires sont inscrites sous les numéros 2568 (a.) et 2619 et 2620 |
(b.) van de rol van het Hof en werden samengevoegd. | (b.) du rôle de la Cour et ont été jointes. |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1 van de wet | B.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 1er de la loi |
van 14 juli 1961, dat bepaalt : | du 14 juillet 1961, qui dispose : |
« De houders van het jachtrecht staan in voor de schade welke aan de | « Les titulaires du droit de chasse répondent du dommage causé aux |
velden, vruchten en oogsten wordt toegebracht door herten, reeën, | champs, fruits et récoltes par les cervidés, chevreuils, daims, |
damherten, wildschapen en everzwijnen welke te voorschijn komen uit de | mouflons ou sangliers provenant des parcelles boisées sur lesquelles |
bospercelen waarop zij het jachtrecht hebben; zij kunnen noch toeval | |
noch heirkracht inroepen. Indien de gedaagde het bewijs levert dat het | ils possèdent le droit de chasse, sans qu'ils ne puissent invoquer le |
wild van een of meer andere jachtgebieden dan het zijne voortkomt, kan | cas fortuit, ni la force majeure. Si le cité prouve que le gibier |
hij de houders van het jachtrecht op die jachtgebieden in de zaak | provient d'un ou de plusieurs autres territoires de chasse que le |
roepen en deze kunnen, in dat geval, tot herstelling van de gehele | sien, il pourra appeler en cause le ou les titulaires du droit de |
chasse sur ces territoires et ceux-ci pourront, dans le cas, être | |
schade of van een deel van de schade veroordeeld worden. » | condamnés à la réparation de tout ou partie du dommage causé. » |
B.2. De verwijzende rechters ondervragen het Hof over het verschil in | B.2. Les juges a quo interrogent la Cour sur la différence de |
behandeling dat door die bepaling tot stand zou worden gebracht tussen | traitement que créerait cette disposition entre les cultivateurs et |
de landbouwers en de jagers, tussen de jagers en elke andere | les chasseurs, entre les chasseurs et tout autre responsable d'une |
aansprakelijke voor een fout in de zin van artikel 1382 van het | faute au sens de l'article 1382 du Code civil, entre les chasseurs au |
Burgerlijk Wetboek, tussen de jagers op klein wild en de jagers op | petit gibier et les chasseurs au gros gibier ainsi qu'entre les |
grof wild, alsmede tussen de jagers en de houders van een huisdier, | chasseurs et les gardiens d'un animal domestique, en ce que les |
doordat de jagers het bewijs van toeval of van overmacht niet mogen | chasseurs ne sont pas admis à apporter la preuve du cas fortuit ou de |
leveren. | la force majeure. |
De prejudiciële vragen hebben inzonderheid betrekking op het feit dat | Les questions préjudicielles portent en particulier sur le caractère |
de aansprakelijkheidsregeling die in beginsel ten laste valt van de | qui serait actuellement disproportionné, au regard de l'objectif |
houders van het jachtrecht, thans in het licht van het door de | poursuivi par le législateur, du régime de responsabilité mis, en |
wetgever nagestreefde doel een onevenredig karakter zou vertonen, | principe, à charge des titulaires du droit de chasse, dès lors que les |
aangezien de jagers geen enkele zeggenschap meer zouden hebben over de | chasseurs n'auraient plus aucune maîtrise de la régulation du nombre |
regeling van het aantal everzwijnen. | de sangliers. |
B.3. Het verschil tussen de jagers op grof wild en de andere | B.3. La différence entre les chasseurs de gros gibier et les autres |
categorieën waarmee de verwijzende rechters hen vergelijken berust op | catégories de personnes auxquelles les juges a quo les comparent |
een objectief criterium : de vrijetijdsbesteding waaraan zij zich | repose sur un critère objectif : le loisir auquel ils s'adonnent |
wijden, veronderstelt het bestaan van grof wild, waaronder | suppose l'existence de gros gibier, dont des sangliers, qui peuvent |
everzwijnen, die aanzienlijke schade kunnen veroorzaken aan de | causer d'importants dégâts aux récoltes. |
teelten. B.4. Tijdens de parlementaire voorbereiding zijn de doelstellingen van | B.4. Selon les travaux préparatoires, les objectifs poursuivis par le |
de wetgever alsmede de beginselen van de reglementering als volgt | législateur ainsi que les principes de la réglementation ont été |
toegelicht : | exposés comme suit : |
« Het beginsel is dat de houders van het jachtrecht in de bossen | « Le principe est que les titulaires des droits de chasses dans les |
vanwaar het grof wild komt, aansprakelijk geacht worden voor de schade | bois d'où proviennent les gros gibiers, sont présumés responsables des |
die in de aangrenzende teelten is aangericht. | dégâts causés aux cultures riveraines. |
Dat vermoeden is een vermoeden juris de jure , en de reden waarom een | Cette présomption est une présomption juris de jure , et si un membre |
lid van de commissie zich heeft onthouden over artikel 1, is dat dit | de la commission s'est abstenu sur l'article 1er, c'est parce que |
vermoeden juris de jure was en hij het juris tantum had gewild. | cette présomption était juris de jure et qu'il l'eût voulue juris |
In artikel 1 staat immers : ' De houders van het jachtrecht staan in | tantum . En effet, l'article 1er dit : ' Les titulaires du droit de chasse |
voor de schade welke aan de velden, vruchten en oogsten wordt | |
toegebracht ... ' - ik sla over - ' ... zij kunnen noch toeval noch | répondent du dommage causé aux champs... ' - je passe - ' ... sans |
heirkracht inroepen. ' Het gaat dus om een versterking van de beginselen die zijn vastgelegd | qu'ils ne puissent invoquer le cas fortuit, ni la force majeure. ' |
in artikel 1385 van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt dat diegene | C'est donc un renforcement des principes émis à l'article 1385 du Code |
die de dieren onder zijn bewaring heeft, de door hen aangerichte | civil qui met la réparation des dégâts causés par des animaux à charge |
schade moet herstellen; dat artikel is echter in dit geval niet in het | de celui qui les a sous sa garde, mais cet article n'est pas en jeu |
geding. Het soort vermoeden dat wij invoeren is nieuw, zoals dat het | ici. C'est une présomption nouvelle que nous créons comme c'est le cas |
geval is voor de artikelen 1382, 1383, 1384 en andere. Het spreekt | pour les articles 1382, 1383, 1384 et autres. Il est évident que si |
voor zich dat, indien men de jagers de mogelijkheid zou bieden toeval | l'on permettait aux chasseurs d'invoquer le cas fortuit ou la force |
of heirkracht in te roepen, er steeds sprake zou zijn van toeval of | majeure, il y aurait toujours un cas fortuit et toujours un cas de |
heirkracht. | force majeure. |
Het hoofddoel van het wetsvoorstel bestaat erin schadevergoeding | Le but essentiel de la proposition de loi est de permettre |
mogelijk te maken voor de landbouwers uit de armoedigste of kansarme | d'indemniser des cultivateurs appartenant à des régions déshéritées ou |
streken van Luxemburg, waar de schade beperkt is tot een vrij klein | les plus pauvres du Luxembourg et où les dégâts sont limités à un |
gebied, en eveneens de vergoeding mogelijk te maken van schade | territoire assez restreint, et également à permettre l'indemnisation |
aangericht door grof wild. » (Hand. , Kamer, vergadering van 8 | des dégâts causés par gros gibier. » (Ann. , Chambre, séance du 8 |
februari 1961, pp. 26-27) | février 1961, pp. 26-27) |
B.5. De noodzaak om te voorzien in een aansprakelijkheidsregeling die | B.5. La nécessité de prévoir un régime de responsabilité exorbitant du |
afwijkt van het gemeen recht werd als volgt verantwoord : | droit commun a été justifiée comme suit : |
« Tot dusver was het meestal onmogelijk het herstel van de door grof | « Jusqu'ici, la réparation des dégâts causés par le gros gibier était |
wild aangerichte schade te verkrijgen. Een vergoeding kon alleen | le plus souvent impossible à obtenir. L'indemnisation ne pouvait être |
aangevraagd worden op grond van de artikelen 1382 en volgende van het | réclamée que sur base des articles 1382 et suivants du Code civil, qui |
Burgerlijk Wetboek, die de benadeelde partij verplichten te bewijzen | obligent la partie lésée à faire la preuve de la faute dans le chef de |
dat de schuld ligt bij degene die vermoed wordt de schade te hebben | l'auteur présumé du dommage. Or, cette preuve était le plus souvent |
veroorzaakt. Meestal was het echter onmogelijk dit bewijs te leveren : | impossible à rapporter; le gros gibier étant nomade, il était |
daar het grof wild reislustig is, kon niet met zekerheid worden | impossible d'établir avec certitude qu'il provenait de bois avoisinant |
bewezen dat het uit de bossen nabij de beschadigde oogsten of | les récoltes ou les plantations endommagées. |
beplantingen voorkwam. | D'autre part, le gibier étant considéré comme ` res nullius `, il ne |
Aan de andere kant kon artikel 1385 van het Burgerlijk Wetboek | pouvait être fait application de l'article 1385 du Code civil relatif |
betreffende de aansprakelijkheid van de eigenaars van dieren voor de | à la responsabilité des dommages causés par les propriétaires |
door deze veroorzaakte schade niet worden toegepast, daar het wild als | |
' res nullius ' wordt beschouwd. | d'animaux. |
Voortaan zal de benadeelde partij niet meer moeten bewijzen dat de | |
persoon die vermoed wordt de schade te hebben veroorzaakt, een fout | Désormais, la partie lésée n'aura plus à faire la preuve d'une faute |
heeft begaan : de schade zal in elk geval worden vergoed, indien de | dans le chef de l'auteur présumé du dommage : en tout état de cause, |
benadeelde partij de houder van het jachtrecht op het perceel vanwaar | elle sera indemnisée, dès l'instant où elle aura cité en justice, dans |
het wild voorkomt, binnen de wettelijke termijn heeft gedagvaard. » | le délai légal, le titulaire du droit de chasse d'où provient le |
(Parl. St. , Senaat, B.Z. 1961, nr. 67, p. 2) | gibier. » (Doc. parl ., Sénat, S.E. 1961, no 67, p. 2) |
B.6. Tijdens de parlementaire voorbereiding is het door de wet in het | B.6. Au cours des travaux préparatoires, la présomption irréfragable |
leven geroepen onweerlegbaar vermoeden verantwoord als volgt : | créée par la loi a été ainsi justifiée : |
« [...] de verplichting tot herstel berust niet, zoals men zou kunnen | « [...] à la base de [l'obligation] de réparer, il y a, non pas comme |
denken, op een aansprakelijkheid zonder fout noch op een idee van | on pourrait le croire, une responsabilité sans faute ni une idée de |
mogelijk risico [...], maar op een ermoeden van fout of op zijn minst | risque créé [...], mais une présomption de faute ou tout au moins de |
van onachtzaamheid, doordat men niet alle middelen heeft aangewend om | négligence qui est le fait de ne pas avoir usé de tous les moyens pour |
het wild te verhinderen schade toe te brengen aan andermans goed » | empêcher le gibier de nuire à la chose d'autrui ». (Ann. , Sénat, S.E. |
(Hand. , Senaat, B.Z. 1961, vergadering van 5 juli 1961, p. 521) | 1961, séance du 5 juillet 1961, p. 521) |
B.7.1. Door te bepalen dat de aansprakelijkheidsregeling ingevoerd bij | B.7.1. En prévoyant que le régime de responsabilité instauré par la |
de wet van 14 juli 1961 betrekking heeft op de schade die aan de | loi du 14 juillet 1961 concerne les dommages causés aux champs, fruits |
velden, vruchten en oogsten wordt toegebracht door het daarin vermelde | et récoltes par le gros gibier qu'elle désigne et que cette |
grof wild, en dat die aansprakelijkheid in beginsel rust op de houder | responsabilité pèse, en principe, sur le titulaire du droit de chasse |
van het jachtrecht op het perceel waarvan het wild voortkomt, heeft de | sur la parcelle dont provient ledit gibier, le législateur a pris une |
wetgever een relevante maatregel genomen vermits die de vergoeding | mesure pertinente puisqu'elle garantit l'indemnisation des dommages |
waarborgt voor de schade die door grof wild aan teelten is | causés aux cultures par ce gros gibier. |
toegebracht. B.7.2. Er dient echter te worden onderzocht of die | B.7.2. Il y a lieu toutefois d'examiner si ce régime de responsabilité |
aansprakelijkheidsregeling redelijk verantwoord is in het licht van | est raisonnablement justifié au regard de l'objectif précité et s'il |
het voormelde doel en of dat nog steeds het geval is, niettegenstaande | le reste malgré la modification des circonstances qui, comme le |
de omstandigheden die, zoals de verwijzende rechters suggereren, | suggèrent les juges a quo , serait intervenue depuis l'adoption de la |
zouden zijn gewijzigd sinds de wet van 14 juli 1961 is aangenomen en | loi du 14 juillet 1961 et compte tenu de la jurisprudence récente de |
rekening houdend met de recente rechtspraak van het Hof van Cassatie | la Cour de cassation, invoquée en plaidoiries, par le conseil des |
die tijdens de pleidooien door de raadsman van de jagers is | |
aangevoerd. | chasseurs. |
B.7.3. Hoewel de reglementering sedert 1961 geëvolueerd is en uit die | B.7.3. S'il est exact que la réglementation a évolué, depuis 1961, et |
evolutie voortvloeit dat de perioden gedurende welke de jagers de | qu'il découle de cette évolution que les périodes au cours desquelles |
everzwijnen mogen vernietigen, ingekort zijn, blijkt de betwiste | il est permis aux chasseurs de détruire les sangliers ont été |
aansprakelijkheidsregeling thans niet van verantwoording verstoken te | réduites, il n'apparaît pas que le régime de responsabilité critiqué |
zijn. Het verbod om op bepaalde ogenblikken van het jaar op het | s'en trouverait actuellement dépourvu de justification. En effet, |
everzwijn te jagen heeft immers aan de houders van het jachtrecht niet | l'interdiction de chasser le sanglier à certains moments de l'année |
elke mogelijkheid ontnomen om in te werken op de populatie van de | n'a pas ôté aux titulaires du droit de chasse toute possibilité d'agir |
everzwijnen teneinde de aangroei ervan te regelen. De jagers kunnen | sur les populations de sangliers en vue d'en réguler la croissance. |
everzwijnen in open veld vernietigen, met name door van de gebruiker | Les chasseurs peuvent détruire les sangliers en plaine, notamment en |
van het terrein het recht toegewezen te krijgen om zulks te doen. | se faisant déléguer par l'occupant du terrain le droit de le faire. Eu |
Gelet op de moeilijkheid voor de landbouwer om de herkomst van de | égard à la difficulté, pour le cultivateur, de prouver la provenance |
everzwijnen die de schade veroorzaken te bewijzen, alsmede gelet op de | des sangliers auteurs des dégâts, ainsi qu'au rôle qu'ont à jouer les |
rol die de jagers dienen te spelen in het beheer van de fauna, was en | chasseurs dans la gestion de la faune, la présomption de |
blijft het bekritiseerde vermoeden van aansprakelijkheid een pertinent | responsabilité critiquée était et reste un moyen pertinent pour |
middel om de doelstelling van schadeloosstelling van de landbouwers te | atteindre l'objectif d'indemniser les cultivateurs, dont il n'apparaît |
bereiken, een doel waarvan niet blijkt dat het thans niet meer zou | pas qu'il ne devrait plus être poursuivi à l'heure actuelle. |
moeten worden nagestreefd. | |
De vraag of de besluiten van het Waalse Gewest de mogelijkheid voor de | Le point de savoir si des arrêtés de la Région wallonne réduisent à |
jagers om de everzwijnen te vernietigen buitensporig zouden beperken | l'excès la possibilité pour les chasseurs de détruire les sangliers |
behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof. | échappe à la compétence de la Cour. |
B.7.4. Het is eveneens juist dat uit het arrest van het Hof van | B.7.4. Il est exact également qu'il résulte de l'arrêt rendu par la |
Cassatie van 15 april 1999 (A.C., 1999, nr. 211) blijkt dat de houder | Cour de cassation le 15 avril 1999 (Bull. Cass. p. 519) que le |
van het jachtrecht het door de landbouwer geleden nadeel integraal | titulaire du droit de chasse doit réparer intégralement le préjudice |
moet herstellen, alhoewel de rechtsleer oordeelde dat hij enkel de abnormale schade diende te vergoeden, dit wil zeggen de schade die verder reikt dat de normale hinder uit nabuurschap, en in bepaalde beslissingen werd aangenomen dat een deel van de schade moest worden gedragen door de landbouwer om reden van een « quasi-erfdienstbaarheid van bos » welke die verdeling verantwoordt. B.7.5. Die bijzonder strenge aansprakelijkheidsregeling kan echter worden verantwoord. De wetgever kan oordelen dat de door hem nagestreefde doelstellingen niet zouden kunnen worden bereikt indien de jager toeval of overmacht kan aanvoeren. Er bestaat immers een voldoende verband tussen de omstandigheid dat een persoon houder is | de l'agriculteur alors que la doctrine considérait qu'il ne devait indemniser que le dommage anormal, c'est-à-dire excédant les troubles normaux du voisinage, et certaines décisions admettaient qu'une partie du dommage devait être supportée par l'agriculteur en raison d'une « quasi-servitude de bois » justifiant ce partage. B.7.5. Ce régime particulièrement sévère de responsabilité n'est cependant pas dénué de justification. Le législateur peut estimer que les objectifs qu'il poursuit ne pourraient être atteints s'il était permis au chasseur d'invoquer le cas fortuit ou la force majeure. Il |
van een jachtrecht op beboste percelen en de schade die wordt | existe en effet un lien suffisant entre la circonstance qu'une |
toegebracht aan velden, vruchten en oogsten door dieren die afkomstig | personne est titulaire d'un droit de chasse sur des parcelles boisées |
zijn van die percelen, om het bekritiseerde vermoeden van | et les dégâts causés aux champs, fruits et récoltes par des animaux |
aansprakelijkheid te verantwoorden en de verplichting teweeg te | provenant de ces parcelles, pour justifier la présomption de |
brengen van integraal herstel van de aan die velden, vruchten en | responsabilité critiquée et entraîner l'obligation de réparer |
oogsten aangebrachte schade. | intégralement le préjudice causé à ces champs, fruits et récoltes. |
B.7.6. Die aansprakelijkheidsregeling zou overigens niet onevenredig | B.7.6. Par ailleurs, ce régime de responsabilité ne saurait être jugé |
kunnen worden geacht, aangezien zij, ondanks de omvang ervan, niet | disproportionné, dès lors que, malgré son étendue, il n'est pas |
onbeperkt is. | illimité. |
Allereerst kan de houder van het jachtrecht aangewezen op grond van | |
artikel 1, eerste zin, van de wet van 14 juli 1961 krachtens diezelfde | Tout d'abord, la loi du 14 juillet 1961 permet au titulaire du droit |
wet de houder(s) van een jachtrecht op andere percelen vanwaar het | de chasse désigné en vertu de l'article 1er, première phrase, |
wild dat de schade heeft aangericht zou zijn gekomen, in de zaak | d'appeler à la cause le ou les titulaires d'un droit de chasse sur |
roepen (artikel 1, in fine ), waardoor mogelijkerwijs naar deze | d'autres parcelles, d'où serait venu le gibier ayant causé le dommage |
laatste(n) de last van de schadevergoeding die verschuldigd is aan de | (article 1er in fine ), avec comme éventuelle conséquence de |
eigenaar van de beschadigde velden, vruchten of oogsten geheel of | transférer à la charge de ce ou ces derniers, en tout ou partie, |
gedeeltelijk verschuift (artikel 1, in fine , en artikel 2). | l'indemnisation (article 1er, in fine , et article 2) due au |
propriétaire des champs, fruits ou récoltes endommagés. | |
Vervolgens voorziet de wet in een bijzonder strikte verjaringsregeling | Ensuite, la loi prévoit un régime de prescription particulièrement |
(artikel 3). | strict (article 3). |
Zoals uitdrukkelijk is opgemerkt tijdens de parlementaire | Enfin, comme il a été expressément relevé lors des travaux |
voorbereiding, is er ten slotte geen aanleiding tot toepassing van de | préparatoires, il n'y a pas lieu à application du régime |
vergoedingsregeling die is ingevoerd bij de wet van 14 juli 1961 in | d'indemnisation institué par la loi du 14 juillet 1961 dans |
geval van rechtsmisbruik van de eigenaar van de beschadigde teelten : | l'hypothèse d'un abus de droit du propriétaire des cultures endommagées : |
« De bedoeling van de wetgever is immers de normale oogsten te | « L'esprit du législateur est, en effet, de protéger les récoltes |
beschermen tegen beschadiging door het wild. | normales contre les déprédations du gibier. |
Het spreekt vanzelf dat, indien een persoon een ongebruikelijke teelt | Il va de soi que si quelqu'un s'adonnait à une culture inusitée dans |
zou beginnen om de houder van de jacht te benadelen, de door het grof | le but de nuire au titulaire de la chasse, il n'y aurait pas lieu à |
wild aan deze teelt veroorzaakte schade niet zou worden vergoed. » | indemnisation du dommage causé par le gros gibier à cette culture. » |
(Parl. St. , Senaat, voormeld, p. 3) | (Doc. parl. , Sénat, précité, p. 3) |
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 1 van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel | L'article 1er de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la |
der door grof wild aangerichte schade » schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | réparation des dégâts causés par le gros gibier » ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 september 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 septembre 2003. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |