← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 26/2003 van 19 februari 2003 Rolnummer 2340 In zake :
de prejudiciële vraag betreffende artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie
van een regeling voor verplichte verzekering voor gen Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters
M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fra(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 26/2003 van 19 februari 2003 Rolnummer 2340 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte verzekering voor gen Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fra(...) | Extrait de l'arrêt n° 26/2003 du 19 février 2003 Numéro du rôle : 2340 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire soins de santé et indem La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 26/2003 van 19 februari 2003 | Extrait de l'arrêt n° 26/2003 du 19 février 2003 |
| Rolnummer 2340 | Numéro du rôle : 2340 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 97 van de wet van | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 97 de la loi |
| 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor | du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance |
| verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, | obligatoire soins de santé et indemnités, posée par le Tribunal du |
| gesteld door de Arbeidsrechtbank te Verviers. | travail de Verviers. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
| L. François, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en E. Derycke, | François, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe et E. Derycke, |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
| voorzitter M. Melchior, | Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
| Bij vonnis van 14 januari 2002 in zake de Landsbond der Christelijke | Par jugement du 14 janvier 2002 en cause de l'Alliance nationale des |
| Mutualiteiten tegen J. Bradfer, waarvan de expeditie ter griffie van | mutualités chrétiennes contre J. Bradfer, dont l'expédition est |
| het Arbitragehof is ingekomen op 30 januari 2002, heeft de | parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 30 janvier 2002, le |
| Arbeidsrechtbank te Verviers de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Tribunal du travail de Verviers a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 (thans artikel 164 | « L'article 97 de la loi du 9 août 1963 (actuellement, article 164 de |
| van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige | la loi sur l'assurance obligatoire des soins de santé et de |
| verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994) de artikelen | l'invalidité, coordonnée le 14 juillet 1994) viole-t-il les articles |
| 10 en 11 van de Grondwet : | 10 et 11 de la Constitution : |
| - doordat, enerzijds, elke burger die een ten onrechte betaald bedrag | - en ce que, d'une part, tout citoyen devant restituer un indu dispose |
| moet teruggeven, het recht heeft dat die teruggave wordt beperkt tot | du droit de voir cette restitution limitée à la valeur du seul |
| de waarde van enkel de verrijking zonder oorzaak, terwijl de in | enrichissement sans cause, alors que le dispensateur de soins concerné |
| artikel 97 van de wet van 8 september 1963 [lees : 9 augustus 1963] | par l'article 97 de la loi du 8 septembre 1963 [lire : 9 août 1963] ne |
| bedoelde zorgverstrekker dat recht niet heeft omdat de burgerlijke | dispose pas de ce droit car la sanction civile de restitution y est |
| sanctie van teruggave er forfaitair en automatisch is; | forfaitaire et automatique; |
| - doordat, anderzijds, elke burger die door zijn fout voor een door | - en ce que, d'autre part, tout citoyen fautif responsable d'un indu à |
| een derde terug te geven ten onrechte betaald bedrag aansprakelijk is, | restituer par un tiers, dispose du droit de voir l'ampleur de sa |
| het recht heeft dat de omvang van zijn herstel wordt aangepast volgens | réparation calibrée suivant les circonstances appréciées par le juge, |
| de door de rechter beoordeelde omstandigheden, terwijl de in artikel | alors que le dispensateur de soins concerné par l'article 97 de la loi |
| 97 van de wet van 8 september 1963 [lees : 9 augustus 1963] bedoelde | du 8 septembre 1963 [lire : 9 août 1963] doit garantir une réparation |
| zorgverstrekker voor een forfaitair en automatisch herstel moet instaan ? » | forfaitaire et automatique ? » |
| (...) | (...) |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| (...) | (...) |
| De prejudiciële vraag en de in het geding zijnde bepaling | La question préjudicielle et la disposition en cause |
| B.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de | B.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité de l'article |
| bestaanbaarheid van artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 met de | 97 de la loi du 9 août 1963 avec les articles 10 et 11 de la |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | Constitution. |
| Uit de motieven van de prejudiciële vraag blijkt echter dat enkel de | Il ressort toutefois des motifs de la question préjudicielle que seule |
| tweede zin - die het geval beoogt waarin de derdebetalersregeling niet | la deuxième phrase de l'alinéa 1er de cet article - qui vise |
| wordt toegepast - van het eerste lid van dat artikel wordt voorgelegd | l'hypothèse où n'est pas appliqué le régime du tiers payant - est |
| aan het Hof; dat lid bepaalt : | soumise à la Cour; cet alinéa dispose : |
| « Onder voorbehoud van het bepaalde in het tweede lid van dit artikel, | |
| is hij die, ten gevolge van een vergissing of bedrog, ten onrechte | |
| prestaties heeft ontvangen van de verzekering voor geneeskundige | « Sous réserve des dispositions de l'alinéa 2 du présent article, |
| verzorging, van de uitkeringsverzekering of van de | celui qui, par suite d'erreur ou de fraude, a reçu indûment des |
| moederschapsverzekering, verplicht de waarde ervan te vergoeden aan de | prestations de l'assurance soins de santé, de l'assurance-indemnités |
| verzekeringsinstelling die ze heeft verleend. De waarde van de aan een | ou de l'assurance-maternité, est tenu d'en rembourser la valeur à |
| rechthebbende ten onrechte uitgekeerde prestaties dient evenwel | l'organisme assureur qui les a octroyées. Toutefois, la valeur des |
| terugbetaald te worden door diegene die de verzorging heeft verstrekt | prestations octroyées indûment à un bénéficiaire est remboursée par |
| of verklaard heeft ze te hebben verstrekt indien het onverschuldigd | celui qui a dispensé ou attesté avoir dispensé les soins lorsque le |
| zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat hij daarvoor de hoedanigheid niet bezat of zich, ten gevolge van een vergissing of bedrog, niet geschikt heeft naar de wets- of verordeningsbepalingen die hij moet naleven; indien evenwel de erelonen met betrekking tot de ten onrechte uitgekeerde prestaties niet werden betaald, zijn de verstrekker van de verzorging en de rechthebbende aan wie de verzorging werd verstrekt hoofdelijk aansprakelijk voor de terugbetaling van de ten onrechte uitgekeerde prestaties. De prestaties vermeld op getuigschriften, facturen of magnetische dragers, die niet werden ingediend of verbeterd overeenkomstig de in de terzake door de Koning of bij verordening vastgestelde modaliteiten, worden beschouwd als ten onrechte uitgekeerde prestaties en dienen derhalve te worden terugbetaald door de betrokken | caractère indu des prestations résulte de ce qu'il ne possédait pas la qualité requise pour les dispenser ou ne s'était pas conformé par suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales ou réglementaires dont le respect lui incombe; si toutefois les honoraires relatifs aux prestations octroyées indûment n'ont pas été payés, le donneur de soins et le bénéficiaire qui a reçu les soins sont solidairement responsables du remboursement des prestations octroyées indûment. Les prestations mentionnées sur les attestations, les factures ou les supports magnétiques qui ne sont pas introduites ou corrigées selon les modalités fixées en cette matière par le Roi ou par règlement, sont considérées comme des prestations octroyées indûment et doivent dès lors être remboursées par le dispensateur de |
| zorgverstrekker, dienst of inrichting. » | soins, le service ou l'établissement concerné. » |
| B.2.1. Volgens de verwerende partij voor de verwijzende rechter zou de derdebetalersregeling op de in het geding zijnde prestaties zijn toegepast, zodat het voormelde lid niet van toepassing zou zijn op het geschil. B.2.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe de normen vast te stellen die toepasselijk zijn op het hem voorgelegde geschil. Wanneer aan het Hof evenwel bepalingen worden voorgelegd die kennelijk niet op het bodemgeschil kunnen worden toegepast, dient het Hof de grondwettigheid van zulke bepalingen niet te onderzoeken. De partijen vermogen evenmin de draagwijdte van de prejudiciële vragen te wijzigen of uit te breiden. | B.2.1. Selon le défendeur devant le juge a quo , le régime du tiers payant aurait été appliqué aux prestations en cause, de telle sorte que l'alinéa cité ci-dessus ne serait pas applicable au litige. B.2.2. Il appartient en règle au juge a quo de déterminer les normes applicables au litige qui lui est soumis. Toutefois, lorsqu'elle est confrontée à des dispositions manifestement inapplicables au litige pendant devant le juge a quo , la Cour n'a pas à examiner la constitutionnalité de pareilles dispositions. Les parties ne peuvent davantage modifier ou étendre la portée des questions préjudicielles. |
| B.2.3. Uit het dossier van de rechtspleging voor de verwijzende | B.2.3. Il ressort du dossier de la procédure devant le juge a quo que |
| rechter volgt dat de vraag of de in het geding zijnde prestaties al | la question de savoir si les prestations en cause ont été perçues ou |
| dan niet zijn geïnd in de derdebetalersregeling, voor hem door de | non dans le régime du tiers payant a été disputée devant lui par les |
| partijen is betwist; de arbeidsauditeur heeft, zijnerzijds, die vraag | parties; l'auditeur du travail a pour sa part, à titre principal, |
| in hoofdorde bevestigend beantwoord. Het dossier van de rechtspleging | répondu de façon affirmative à cette question. Le dossier de la |
| stelt het Hof bijgevolg niet ertoe in staat te besluiten dat de in het | procédure ne permet donc pas à la Cour de conclure que la disposition |
| geding zijnde bepaling kennelijk niet van toepassing zou zijn op het | en cause ne serait manifestement pas applicable à l'instance |
| bodemgeschil. | principale. |
| B.2.4. Het Hof beantwoordt de prejudiciële vraag dus zoals ze is | B.2.4. La Cour répond donc à la question préjudicielle telle qu'elle a |
| gesteld door de verwijzende rechter. | été posée par le juge a quo . |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 97, eerste lid, | B.3. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 97, alinéa 1er, |
| tweede zin, doordat het diegene die op onregelmatige wijze verzorging | deuxième phrase, en imposant, à celui qui a irrégulièrement dispensé |
| geeft, de verplichting oplegt de aan een rechthebbende ten onrechte | des soins, le remboursement des prestations indûment octroyées à un |
| uitgekeerde prestaties terug te betalen, die zorgverstrekker niet op | bénéficiaire, ne traite pas ce dispensateur de soins de façon |
| discriminerende wijze behandelt ten aanzien van andere burgers, en | discriminatoire par rapport aux autres citoyens, quant à l'étendue de |
| zulks wat de omvang van de verplichting tot teruggave of herstel die | l'obligation de restitution ou de réparation susceptible d'être mise à |
| hun ten laste kan worden gelegd betreft. | leur charge. |
| Volgens de verwijzende rechter zou de zorgverstrekker een burgerlijke | Selon le juge a quo , le dispensateur de soins se verrait imposer une |
| sanctie worden opgelegd die een « forfaitair en automatisch » karakter | sanction civile qui présente un caractère « forfaitaire et automatique |
| heeft, terwijl de andere burgers, naar gelang van het geval, slechts « | » alors que les autres citoyens, selon le cas, ne devraient restituer |
| de waarde van enkel de verrijking zonder oorzaak » zouden moeten | que « la valeur du seul enrichissement sans cause » ou auraient le |
| teruggeven of het recht zouden hebben de omvang van het herstel aan te | droit de voir moduler l'ampleur de la réparation suivant les |
| passen volgens de door de rechter beoordeelde omstandigheden. Vanuit | circonstances appréciées par le juge. Sous l'angle de l'obligation de |
| het oogpunt van de verplichting tot herstel, vergelijkt de verwijzende | réparation, le juge a quo compare la situation du dispensateur de |
| rechter de situatie van de zorgverstrekker met die van de burger « die | soins avec celle du citoyen « fautif responsable d'un indu à restituer |
| door zijn fout voor een door een derde terug te geven ten onrechte | |
| betaald bedrag aansprakelijk is ». | par un tiers ». |
| B.4. Artikel 97, eerste lid, tweede zin, bepaalt dat buiten de | B.4. L'article 97, alinéa 1er, deuxième phrase, prévoit que, en dehors |
| derdebetalersregeling - dus wanneer de verzekeringsinstelling heeft | du régime du tiers payant - donc lorsque l'organisme assureur a |
| terugbetaald aan een sociaal verzekerde die zelf de honoraria heeft | |
| betaald die door de zorgverstrekker zijn gevraagd -, de waarde van de | remboursé un assuré social qui a payé lui-même les honoraires réclamés |
| onterecht aan een rechthebbende verleende « prestaties » moet worden | par le dispensateur de soins -, la valeur des « prestations » |
| terugbetaald door de zorgverstrekker wanneer het niet verschuldigd | octroyées indûment à un bénéficiaire doit être remboursée par le |
| zijn van de « prestaties » voortvloeit uit het feit dat hij niet de | dispensateur de soins lorsque le caractère indu des « prestations » |
| vereiste kwalificaties had om die zorg te verstrekken of zich, als | résulte de ce qu'il ne possédait pas les qualités requises pour les |
| gevolg van een fout of bedrog, niet had geschikt naar de wets- en | dispenser ou ne s'était pas conformé, par suite d'erreur ou de fraude, |
| verordeningsbepalingen. Die bepaling stelt een regeling in die niet | aux dispositions légales et réglementaires. Cette disposition institue |
| mag worden beschouwd als de loutere toepassing terzake van het | ainsi un système qui ne peut être considéré comme étant simplement |
| mechanisme van de terugvordering van de onverschuldigde bedragen, nu | l'application en la matière du mécanisme de la répétition de l'indu, |
| de terugvordering van aan de rechthebbende gestorte bedragen niet te | la récupération des sommes versées au bénéficiaire se faisant à |
| zijnen laste, maar ten laste van de zorgverstrekker gebeurt. | charge, non de celui-ci, mais du dispensateur de soins. |
| B.5. Die bepaling, ontstaan ingevolge de wijziging van artikel 97 door | B.5. Cette disposition, issue de la modification de l'article 97 par |
| de wet van 7 juli 1976, vloeit voort uit het feit dat de wetgever het | la loi du 7 juillet 1976, résulte de ce que le législateur a admis le |
| standpunt heeft aanvaard van de verzekeringsinstellingen (tot dan | |
| ertoe gehouden de terugbetaling te vorderen bij de rechthebbende, | point de vue des organismes assureurs (jusque-là tenus de réclamer le |
| zelfs indien hij geen enkele aansprakelijkheid in die aangelegenheid | remboursement au bénéficiaire même s'il ne portait aucune |
| had) die « oordeelden dat men net als in de derde betalersregeling de | responsabilité en la matière), qui « estimaient qu'il faudrait pouvoir |
| terugbetaling zou moeten kunnen vorderen van de verzorgingsverstrekker | comme en système tiers payant exiger le remboursement par le |
| die fout of nalatig is geweest en dat bedragen die niet | prestataire fautif ou négligent et que les sommes qui s'avèrent |
| terugvorderbaar blijken te zijn, niet bij hun administratiekosten | irrécouvrables ne viennent pas alourdir leurs frais d'administration » |
| zouden mogen komen » (Parl. St. , Kamer, 1975-1976, nr. 877/1, p. 3). | (Doc. parl. , Chambre, 1975-1976, no 877/1, p. 3). |
| Door te beogen « de terugbetaling ten laste te leggen van degene die | En visant à « mettre le remboursement à la charge de celui qui a |
| de vergissing begaan heeft of het bedrog gepleegd heeft » (Parl. St. , | commis l'erreur ou la fraude » (Doc. parl. , Sénat, 1975-1976, no |
| Senaat, 1975-1976, nr. 901-2, p. 5), preciseert de in het geding zijnde bepaling de aansprakelijkheid van degene wiens gedrag (bedrog of vergissing) ertoe heeft geleid dat die betaling onterecht is gebeurd. B.6.1. In het door de verwijzende rechter beoogde geval is het de persoon die de verzorging heeft gekregen die bedragen heeft ontvangen waarvan de betaling onterecht is door het feit dat die zorgverstrekker heeft gehandeld zonder de vereiste kwalificatie te bezitten of zich niet heeft geschikt naar de verordeningsbepalingen die hij dient na te leven. In dat geval kan de verzekeringsinstelling de onterecht door haar « terugbetaalde » sommen terugvorderen van de zorgverstrekker wiens prestatie tot die terugbetaling heeft geleid terwijl die zorgverstrekker niet de in de wet vereiste voorwaarden vervulde. B.6.2. Dat recht wordt aangemerkt als een rechtstreekse vordering die een terugvordering van onterecht betaalde bedragen met een bijzondere regeling inzake burgerlijke aansprakelijkheid combineert. Door dat gevolg te verbinden aan de niet-inachtneming, door de zorgverstrekker, van de voorwaarden die hij dient te vervullen opdat de kosten door de verzekering worden gedekt, is de wetgever ingegaan op de noodzaak om de ziekte- en invaliditeitsverzekering, meer bepaald de openbare financiën, te beschermen tegen degenen die haar ten gronde zouden kunnen richten door hun onachtzaamheid of misbruik, door middel van een controlesysteem dat niet doeltreffend kan zijn zonder een zekere rigiditeit. | 901-2, p. 5), la disposition en cause précise la responsabilité de celui dont le comportement (fraude ou erreur) a conduit à ce que ce paiement soit indu. B.6.1. Dans l'hypothèse visée par le juge a quo , c'est le bénéficiaire de soins qui a reçu des sommes dont le paiement est indu par le fait que le dispensateur de ces soins a agi sans avoir la qualité requise ou ne s'est pas conformé aux dispositions réglementaires dont le respect lui incombe. Dans ce cas, l'organisme assureur peut réclamer les sommes indûment « remboursées » par lui, au dispensateur de soins dont l'intervention a entraîné ce remboursement alors que ce dispensateur ne remplissait pas les conditions exigées par la loi. B.6.2. Ce droit s'analyse comme une action directe combinant une répétition d'indu et un régime spécial de responsabilité civile. En attachant cette conséquence au non-respect, par le dispensateur de soins, des conditions qu'il doit remplir pour que des frais soient couverts par l'assurance, le législateur a rencontré la nécessité de protéger l'assurance maladie-invalidité, plus précisément les deniers publics, contre ceux qui pourraient l'obérer par leur négligence ou par des abus, au moyen d'un système de contrôle qui ne peut être efficace sans une certaine rigidité. |
| B.6.3. Beschouwd vanuit het oogpunt van de omvang van wat ten laste | B.6.3. Considéré sous l'angle de l'étendue de ce qui est mis à charge |
| van de zorgverstrekker wordt gelegd, wijkt de hiervoor beschreven | du dispensateur de soins, le système décrit ci-dessus ne s'écarte pas |
| regeling niet fundamenteel af van het gemeen recht. | fondamentalement du droit commun. |
| Het gemeen recht heeft ook zware gevolgen voor degene die een betaling | Le droit commun entraîne lui aussi des conséquences sévères pour celui |
| heeft ontvangen waarvan hij niet wist dat ze niet verschuldigd was of | qui a reçu un paiement dont il ignorait le caractère indu ou qui a eu |
| die het ongeluk heeft gehad door een lichte fout grote schade te | le malheur de causer par sa faute légère un dommage important. Les |
| veroorzaken. De sommen die de zorgverstrekker moet terugbetalen voor | sommes que doit rembourser le prestataire de soins dispensés |
| de op onregelmatige wijze verstrekte verzorging - met name om reden | irrégulièrement - notamment au motif qu'il n'avait pas la qualité |
| dat hij niet de vereiste hoedanigheid had - hebben geen forfaitair | requise - n'ont pas un caractère forfaitaire, dès lors qu'elles |
| karakter, aangezien zij overeenstemmen met het bedrag van de « | correspondent au montant des « prestations » effectivement octroyées |
| prestaties » die daadwerkelijk zijn toegekend aan de rechthebbende | au bénéficiaire par l'assurance maladie-invalidité. En cela, l'étendue |
| door de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Daarin verschilt de | de l'obligation ainsi mise à charge du prestataire de soins par |
| omvang van de verplichting die aldus ten laste van de zorgverstrekker | |
| wordt gelegd door artikel 97, eerste lid, tweede zin, noch van de | l'article 97, alinéa 1er, deuxième phrase, ne diffère ni de l'étendue |
| omvang van de verplichting tot teruggave wanneer er sprake is van de | de l'obligation de restitution lorsqu'il y a répétition d'indu - |
| terugvordering van onverschuldigde bedragen - waarbij die | |
| terugvordering het volledige onverschuldigde bedrag dekt - noch van de | celle-ci couvrant l'intégralité de l'indu - ni davantage de l'étendue |
| omvang van de verplichting tot herstel in geval van burgerlijke | de l'obligation de réparation en cas de responsabilité civile, |
| aansprakelijkheid, die eveneens de geleden schade volledig dekt. | laquelle couvre, également, l'intégralité du dommage subi. |
| B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 97, eerste lid, tweede zin, van de wet van 9 augustus 1963 tot | L'article 97, alinéa 1er, deuxième phrase, de la loi du 9 août 1963 |
| instelling en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en | instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la |
| invaliditeitsverzekering schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | maladie et l'invalidité ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| niet. | Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 februari 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 février 2003. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |