Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 190/2002 van 19 december 2002 Rolnummer 2518 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering en artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mar(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 190/2002 van 19 december 2002 Rolnummer 2518 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering en artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mar(...) Extrait de l'arrêt n o 190/2002 du 19 décembre 2002 Numéro du rôle : 2518 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale et l'article 15 de la loi du 3 juillet 1978 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 190/2002 van 19 december 2002 Extrait de l'arrêt no 190/2002 du 19 décembre 2002
Rolnummer 2518 Numéro du rôle : 2518
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 26 van de voorafgaande En cause : la question préjudicielle concernant l'article 26 du titre
titel van het Wetboek van Strafvordering en artikel 15 van de wet van préliminaire du Code de procédure pénale et l'article 15 de la loi du
3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée par le Tribunal
Arbeidsrechtbank te Tongeren. du travail de Tongres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen, Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 2 september 2002 in zake R. Crommen tegen de n.v. Par jugement du 2 septembre 2002 en cause de R. Crommen contre la s.a.
Glasco, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is Glasco, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 6 september 2002, heeft de Arbeidsrechtbank te Tongeren d'arbitrage le 6 septembre 2002, le Tribunal du travail de Tongres a
de volgende prejudiciële vraag gesteld : posé la question préjudicielle suivante :
« Is er sprake van een schending door een wet, van de beginselen van « Les principes d'égalité et de non-discrimination inscrits aux
gelijkheid en niet-discriminatie vervat in de artikelen 10 en 11 van articles 10 et 11 de la Constitution sont-ils violés par une loi, en
de Grondwet, in die zin dat er met betrekking tot een beroep op de ce sens que, s'agissant d'un recours au délai de prescription de
verjaringstermijn van artikel 26 van de Voorafgaande Titel Sv een l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale, il
verschil in behandeling bestaat tussen werkgevers en werknemers, naar existe une différence de traitement entre employeurs et travailleurs
gelang de werknemer een vordering tegen een werkgever steunt op de selon que le travailleur fonde une action contre un employeur sur le
arbeidsovereenkomst - of de wet - dan wel op het misdrijf waardoor hij contrat de travail - ou la loi - ou bien sur l'infraction par laquelle
schade heeft geleden, doordat rechtsvordering van de werknemer tegen il a subi un dommage, en ce que l'action du travailleur contre son
zijn werkgever op grond van de arbeidsovereenkomst verjaart door employeur fondée sur le contrat de travail est prescrite cinq ans
verloop van vijf jaar na het feit waaruit de vordering is ontstaan, en après le fait ayant donné naissance à l'action, et au plus tard un an
ten laatste één jaar na het einde van de arbeidsovereenkomst, terwijl après la cessation du contrat de travail, cependant que l'action en
de rechtsvordering tot schadevergoeding voortvloeiend uit het indemnisation découlant de l'infraction que peuvent constituer
misdrijf, dat sommige tekortkomingen van de werkgever kan vormen, certains manquements de l'employeur est prescrite cinq ans à compter
verjaart door verloop van vijf jaar te rekenen vanaf dat misdrijf
waarbij de verjaringstermijn van de burgerlijke vordering op basis van de cette infraction alors que le délai de prescription de l'action
een voortgezet misdrijf - volgens aanlegger -, slechts een aanvang civile fondée sur un délit continu - selon le demandeur -, ne commence
à courir qu'à partir du moment où le dernier fait a été commis,
neemt vanaf het plegen van het laatste feit, terwijl bovendien de cependant qu'en outre, l'employeur est limité, à cet égard, dans ses
werkgever wat dat betreft beperkt is in zijn eventuele en mogelijke possibilités d'action reconventionnelle, par les dispositions
tegenvorderingen, door de strikte bepalingen van artikel 15 van de contraignantes de l'article 15 de la loi relative aux contrats de
Arbeidsovereenkomstenwet ? » travail ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. Alhoewel de prejudiciële vraag niet uitdrukkelijk gewag maakt van B.1. Bien que la question préjudicielle ne mentionne pas explicitement
artikel 15, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de l'article 15, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
arbeidsovereenkomsten, blijkt zowel uit de feiten in het bodemgeschil, contrats de travail, il ressort tant des faits de l'instance
uit de motivering van het verwijzingsvonnis als uit de formulering van principale que de la motivation du jugement de renvoi et de la
de prejudiciële vraag dat de verwijzende rechter aan het Hof het formulation de la question préjudicielle que le juge a quo soumet à la
verschil in behandeling voorlegt dat resulteert uit de onderscheiden Cour la différence de traitement qui provient des délais de
verjaringstermijnen van artikel 15, eerste lid, van de wet van 3 juli prescription distincts prévus par l'article 15, alinéa 1er, de la loi
1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, enerzijds, en van artikel du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, d'une part, et par
26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering, l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale,
anderzijds. d'autre part.
Artikel 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van L'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale, tel
Strafvordering, zoals vervangen bij de wet van 10 juni 1998 en zoals qu'il a été remplacé par la loi du 10 juin 1998 et tel qu'il est
het volgens de bewoordingen van de prejudiciële vraag op het applicable à l'instance principale, ainsi qu'il ressort du libellé de
bodemgeschil van toepassing is, bepaalt : la question préjudicielle, dispose :
« De burgerlijke rechtsvordering volgend uit een misdrijf, verjaart « L'action civile résultant d'une infraction se prescrit selon les
volgens de regels van het Burgerlijk Wetboek of van de bijzondere règles du Code civil ou des lois particulières qui sont applicables à
wetten die van toepassing zijn op de rechtsvordering tot vergoeding l'action en dommages et intérêts. Toutefois, celle-ci ne peut se
van schade. Zij kan echter niet verjaren vóór de strafvordering. » prescrire avant l'action publique. »
Artikel 15, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de L'article 15, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
arbeidsovereenkomsten bepaalt : contrats de travail dispose :
« De rechtsvorderingen die uit de overeenkomst ontstaan, verjaren één « Les actions naissant du contrat sont prescrites un an après la
jaar na het eindigen van deze overeenkomst of vijf jaar na het feit cessation de celui-ci ou cinq ans après le fait qui a donné naissance
waaruit de vordering is ontstaan, zonder dat deze termijn één jaar na à l'action, sans que ce dernier délai puisse excéder un an après la
het eindigen van deze overeenkomst mag overschrijden. » cessation du contrat. »
B.2. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag wordt afgeleid dat B.2. Il se déduit des termes de la question préjudicielle que lorsque
wanneer de vordering tot schadeloosstelling wordt ingesteld op l'action en indemnisation est introduite sur la base délictuelle, le
delictuele grondslag de verwijzende rechter oordeelt dat die verjaart juge a quo considère que celle-ci se prescrit en application « d'une
met toepassing « van een bijzondere wet die van toepassing is op de loi particulière applicable à l'action en dommages et intérêts » au
rechtsvordering tot vergoeding van schade » in de zin van artikel 26 sens de l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure
van de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering, te dezen
artikel 15 van de wet betreffende de arbeidsovereenkomsten, zodat de pénale, en l'occurrence l'article 15 de la loi relative aux contrats
in het voormelde artikel 26 bedoelde regel, volgens welke de de travail, de sorte que la règle, visée à l'article 26 précité, selon
rechtsvordering tot vergoeding van schade niet kan verjaren vóór de laquelle l'action en dommages et intérêts ne peut se prescrire avant
strafvordering, moet worden toegepast. l'action publique, trouve à s'appliquer.
Op wanbetaling van het loon zijn strafrechtelijke sancties gesteld bij Le non-paiement de la rémunération est réprimé pénalement par
artikel 42, eerste lid, 1o, van de wet van 12 april 1965 betreffende l'article 42, alinéa 1er, 1o, de la loi du 12 avril 1965 concernant la
de bescherming van het loon der werknemers. protection de la rémunération des travailleurs.
Overeenkomstig artikel 21 van de voorafgaande titel van het Wetboek Conformément à l'article 21 du titre préliminaire du Code de procédure
van Strafvordering verjaart de strafvordering van een wanbedrijf door pénale, l'action publique résultant d'un délit sera prescrite après
verloop van vijf jaar te rekenen van de dag waarop het misdrijf is cinq ans à compter du jour où l'infraction a été commise. Toutefois,
gepleegd. Evenwel, wat het aanvangspunt van de verjaringstermijn en ce qui concerne le point de départ du délai de prescription, la
betreft, gaat de prejudiciële vraag zelf uit van de hypothese dat het question préjudicielle elle-même part de l'hypothèse que le délit de
misdrijf van de wanbetaling van het loon in het bodemgeschil moet non-paiement de la rémunération doit, dans l'instance principale, être
worden beschouwd als een voortgezet misdrijf, waarbij de considéré comme un délit continu, le délai de prescription de l'action
verjaringstermijn van de burgerlijke vordering op basis van een civile exercée sur la base d'un tel délit ne prenant cours, selon les
dergelijk misdrijf, volgens de bewoordingen van de prejudiciële vraag, termes de la question préjudicielle, qu'à partir du moment où le
slechts een aanvang neemt vanaf het plegen van het laatste feit. Het dernier fait a été commis. C'est dans cette hypothèse que la Cour
is in die hypothese dat de vraag door het Hof wordt onderzocht. examine la question.
B.3. De vordering ontstaan uit een arbeidsovereenkomst, ongeacht of B.3. L'action fondée sur le contrat de travail, qu'elle soit
zij door de werknemer of door de werkgever is ingesteld, verjaart vijf introduite par le travailleur ou par l'employeur, est prescrite cinq
jaar na het feit dat die vordering heeft doen ontstaan, en uiterlijk ans après le fait qui a donné naissance à cette action et au plus tard
één jaar na het eindigen van de overeenkomst (artikel 15, eerste lid, un an après la cessation du contrat (article 15, alinéa 1er, de la loi
van de wet van 3 juli 1978). Wanneer de werknemer zijn vordering du 3 juillet 1978). Toutefois, quand le travailleur fonde son action
evenwel grondt op een tekortkoming van de werkgever die een misdrijf sur un manquement de l'employeur qui constitue une infraction pénale,
vormt, verjaart de vordering krachtens artikel 26 van de voorafgaande l'action est, d'après l'article 26 du titre préliminaire du Code de
titel van het Wetboek van Strafvordering, zoals die bepaling is procédure pénale, tel qu'il est appliqué dans l'instance principale et
toegepast in het bodemgeschil en zoals uiteengezet in B.2, vijf jaar comme exposé au B.2, prescrite cinq ans après le jour où le dernier
na de datum waarop het laatste feit is gepleegd, zijnde later dan de fait a été commis, soit postérieurement à l'action née d'un contrat de
vordering ontstaan uit een arbeidsovereenkomst en zonder dat die
termijn beperkt wordt door de verjaringstermijn van één jaar waarin travail et sans que ce délai soit limité par la prescription annale de
voormeld artikel 15, eerste lid, voorziet. l'article 15, alinéa 1er, précité.
De toepassing van de betwiste bepalingen leidt ertoe dat de werkgever L'application des dispositions litigieuses a pour effet que
en de werknemer verschillend worden behandeld, vermits doorgaans l'employeur et le travailleur sont traités différemment, étant donné
alleen tekortkomingen van eerstgenoemde ten aanzien van verplichtingen que, généralement, seuls les manquements du premier à des obligations
die uit de arbeidsverhouding zijn ontstaan als misdrijven worden nées de la relation de travail sont considérés comme des infractions.
aangemerkt. B.4. Tussen de werknemers, wier vordering onderworpen is aan de B.4. Il existe une différence objective entre les travailleurs, dont
verjaringstermijn van voornoemd artikel 26, en de werkgevers, wier l'action est soumise au délai de prescription de l'article 26 précité,
vordering onderworpen is aan de verjaringstermijnen van voornoemd et les employeurs, dont l'action est soumise aux délais de
artikel 15, eerste lid, bestaat een objectief verschil : eerstgenoemden gronden hun vordering op een tekortkoming die de wetgever voldoende ernstig heeft geacht om er strafsancties aan te verbinden; laatstgenoemden daarentegen gronden hun vordering op een feit dat niet strafrechtelijk wordt bestraft. B.5. Wanneer de wetgever oordeelt de sanctie die aan sommige tekortkomingen wordt gekoppeld, te moeten verzwaren door ze als misdrijven te kwalificeren, dan is het in overeenstemming met die doelstelling de vordering tot herstel van het nadeel dat door de tekortkomingen wordt teweeggebracht, te onderwerpen aan de verjaring van de burgerlijke rechtsvorderingen steunend op een strafrechtelijke prescription de l'article 15, alinéa 1er, précité : les premiers fondent leur action sur un manquement que le législateur a considéré comme suffisamment grave pour qu'il fasse l'objet de sanctions pénales; les seconds fondent en revanche leur action sur un fait qui n'est pas pénalement réprimé. B.5. Quand le législateur estime devoir aggraver la sanction de certains manquements en les érigeant en infractions, il est conforme à cet objectif de soumettre l'action en réparation du préjudice causé par ces manquements à la prescription des actions civiles fondées sur une faute pénale. Comme la Cour l'a déjà considéré dans l'arrêt no
fout. Zoals het Hof reeds stelde in het arrest nr. 13/97 van 18 maart 13/97 du 18 mars 1997, il n'est pas disproportionné à cet objectif de
1997, is het niet onevenredig met die doelstelling die vordering niet
te onderwerpen aan de verjaringstermijn van één jaar van artikel 15, ne pas soumettre cette action à la prescription annale de l'article
eerste lid, van de wet van 3 juli 1978. 15, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978.
B.6. Dat hierbij in het strafrecht in arbeidsaangelegenheden doorgaans B.6. Le fait qu'en droit pénal, en matière d'emploi, ce ne sont
slechts tekortkomingen van de werkgever als een misdrijf worden généralement que les manquements de l'employeur qui sont érigés en
aangemerkt, is niet verstoken van een verantwoording. De
tekortkomingen van de werkgever die strafrechtelijk worden bestraft en infractions n'est pas dénué de justification. Les manquements de
die aanleiding kunnen geven tot een vordering tot schadevergoeding l'employeur qui sont pénalement réprimés et qui peuvent donner lieu à
vanwege de werknemer, hebben veelal betrekking op geldelijke une demande d'indemnisation du travailleur concernent le plus souvent
verplichtingen van de werkgever ten opzichte van de werknemer. Wegens de economische afhankelijkheid van de werknemer vermocht de wetgever in redelijkheid te oordelen dat de vorderingen betreffende die verplichtingen raken aan de belangen waarvan het essentieel is ze te beschermen, dat die verplichtingen met strafmaatregelen moeten worden omringd en dat die vorderingen bijgevolg de langere verjaringstermijn dienen te genieten die gekoppeld is aan de vorderingen tot vergoeding van schade die uit strafrechtelijke fouten is ontstaan. Door bijgevolg werknemers en werkgevers verschillend te behandelen naargelang het feit waarop zij hun vordering gronden al dan niet een misdrijf vormt, heeft de wetgever geen onredelijke maatregel genomen. Het gegeven dat, in het kader van een dergelijk geschil, de les obligations pécuniaires de l'employeur à l'égard du travailleur. En raison de la dépendance économique du travailleur, le législateur a pu raisonnablement considérer que les actions relatives à ces obligations touchent à des intérêts qu'il est essentiel de protéger, que ces obligations doivent être sanctionnées pénalement et, par conséquent, que lesdites actions doivent bénéficier de la prescription plus longue qui s'attache aux actions en indemnisation du préjudice causé par des fautes pénales. En traitant dès lors différemment les travailleurs et les employeurs selon que le fait sur lequel ils fondent leur action constitue ou non une infraction, le législateur a pris une mesure qui n'est pas déraisonnable. La circonstance que, dans le cadre d'un tel litige, l'action
tegenvordering van de werkgever die gegrond is op de reconventionnelle de l'employeur qui est fondée sur le contrat de
arbeidsovereenkomst - of op de wet - maar niet op een misdrijf, travail - ou sur la loi - mais non sur une infraction, reste soumise
onderworpen blijft aan de verjaringsregels bepaald in artikel 15, aux règles de la prescription définies à l'article 15, alinéa 1er, de
eerste lid, van de wet van 3 juli 1978, zonder dat de la loi du 3 juillet 1978, sans que les délais de prescription
verjaringstermijnen van toepassing op de hoofdvordering van de s'appliquant à l'action principale du travailleur, fondée sur une
werknemer, gegrond op een misdrijf, hierop toepasselijk worden, vloeit infraction, y soient dès lors applicables, en découle logiquement et
hieruit logischerwijze voort en kan evenmin als onevenredig worden beschouwd. n'est pas davantage disproportionnée.
B.7. In de verwijzingsbeslissing wordt nog gewezen op de mogelijke B.7. La décision de renvoi évoque encore l'éventuelle incidence de
invloed van het bij artikel 45 van de wet van 21 juli 1994 vervangen l'article 65 du Code pénal, remplacé par l'article 45 de la loi du 21
artikel 65 van het Strafwetboek op het tijdstip waarop de juillet 1994, sur le moment auquel prend cours le délai de
verjaringstermijn van de burgerlijke rechtsvordering die steunt op een prescription de l'action civile fondée sur une infraction, selon qu'il
misdrijf een aanvang neemt, naargelang het al dan niet om een
voortgezet misdrijf gaat. s'agit ou non d'un délit continu.
Zonder zich te moeten uitspreken over die aangelegenheid, gelet op de Sans devoir se prononcer sur cette question, eu égard au libellé de la
bewoordingen van de prejudiciële vraag (zie B.2), is het Hof van question préjudicielle (voy. B.2), la Cour estime que, quel que soit
oordeel dat, welke ook het aanvangstijdstip van de verjaringstermijn le point de départ du délai de prescription, il n'est pas de nature à
moge zijn, dit niet van die aard is dat het het verschil in priver de sa justification la différence de traitement, pour ce qui
behandeling wat de verjaringstermijnen betreft tussen al dan niet est des délais de prescription, entre les infractions à la loi sur les
strafrechtelijk bestrafte inbreuken op de arbeidsovereenkomstenwet, contrats de travail pénalement réprimées et celles qui ne le sont pas,
gesteld dat een dergelijk verschil in casu aanwezig zou zijn, zijn à supposer qu'existe, en l'espèce, une telle différence.
verantwoording zou kunnen ontnemen.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van L'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale ne
Strafvordering schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que cette
doordat het voor de verjaringstermijn van de burgerlijke vordering van disposition, pour le délai de prescription de l'action civile d'un
een werknemer die steunt op sommige tekortkomingen van de werkgever travailleur fondée sur certains manquements de l'employeur qui
die een misdrijf vormen, verwijst naar de regels van het Burgerlijk constituent une infraction, se réfère aux règles du Code civil ou des
Wetboek of bijzondere wetten die van toepassing zijn op de lois particulières applicables à l'action en dommages et intérêts,
rechtsvordering tot vergoeding van schade, zonder dat die vordering sans que cette action puisse toutefois se prescrire avant l'action
evenwel kan verjaren vóór de strafvordering. publique.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 december 2002. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 décembre 2002.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^