Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2002 van 15 oktober 2002 Rolnummers 2209 en 2294 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 205 en volgende, 265 en 266 van hoofdstuk XXII van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd b Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter A. Arts en rechter L. François, waarnemend voorzi(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2002 van 15 oktober 2002 Rolnummers 2209 en 2294 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 205 en volgende, 265 en 266 van hoofdstuk XXII van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd b Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter A. Arts en rechter L. François, waarnemend voorzi(...) Extrait de l'arrêt n° 147/2002 du 15 octobre 2002 Numéros du rôle : 2209 et 2294 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 205 et suivants, 265 et 266 du chapitre XXII de la loi générale sur les douanes et accises, coor La Cour d'arbitrage, composée du président A. Arts et du juge L. François, faisant fonction de (...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 147/2002 van 15 oktober 2002 Extrait de l'arrêt n° 147/2002 du 15 octobre 2002
Rolnummers 2209 en 2294 Numéros du rôle : 2209 et 2294
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 205 en volgende, En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 205 et
265 en 266 van hoofdstuk XXII van de algemene wet inzake douane en suivants, 265 et 266 du chapitre XXII de la loi générale sur les
accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, douanes et accises, coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977,
gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen en door de Correctionele posées par la Cour d'appel d'Anvers et par le Tribunal correctionnel
Rechtbank te Turnhout. de Turnhout.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit voorzitter A. Arts en rechter L. François, waarnemend composée du président A. Arts et du juge L. François, faisant fonction
voorzitter, en de rechters M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. de président, et des juges M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée
onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen I. Objet des questions préjudicielles
a. Bij arrest van 27 juni 2001 in zake het openbaar ministerie en het a. Par arrêt du 27 juin 2001 en cause du ministère public et du
Ministerie van Financiën tegen J. Jansen en M. Van Neer, waarvan de Ministère des Finances contre J. Jansen et M. Van Neer, dont
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 2 juli l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 2
2001, heeft het Hof van Beroep te Antwerpen de prejudiciële vraag juillet 2001, la Cour d'appel d'Anvers a posé la question
gesteld préjudicielle visant à savoir :
« of de artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de Algemene « si les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi générale
Wet van 18 juli 1977 inzake Douane en Accijnzen, de artikelen 10 en 11 du 18 juillet 1977 relative aux douanes et accises violent les
van de Grondwet schenden omdat de strafvordering en de rechtspleging articles 10 et 11 de la Constitution au motif que, contrairement à
inzake Douane en Accijnzen, in tegenstelling met de strafvordering en l'action publique et à la procédure pénale en général, l'action
de strafrechtspleging in het algemeen, geen onafhankelijkheid publique et la procédure en matière de douanes et accises ne
waarborgen aan de verdachte-geadministreerde, gezien de Administratie garantissent pas d'indépendance à l'inculpé-administré puisque
der Douane en Accijnzen fungeert als diegene die naast de opsporing l'Administration des douanes et accises, en plus des recherches,
ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het scheikundig labo-onderzoek en effectue aussi unilatéralement et de manière non contradictoire
het boekhoudkundig onderzoek, voert, waarvan de resultaten van aard l'examen chimique de laboratoire et l'enquête comptable dont les
zijn dat de tenlastelegging staat of valt ». résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ».
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2209 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 2209 du rôle de la Cour.
b. Bij vonnis van 19 november 2001 in zake het openbaar ministerie en b. Par jugement du 19 novembre 2001 en cause du ministère public et du
het Ministerie van Financiën tegen de b.v.b.a. Kempenaers Brandstoffen Ministère des Finances contre la s.p.r.l. Kempenaers Brandstoffen et
en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 3 december 2001, heeft de Correctionele Rechtbank te d'arbitrage le 3 décembre 2001, le Tribunal correctionnel de Turnhout
Turnhout de volgende prejudiciële vragen gesteld : a posé les questions préjudicielles suivantes :
« - Schenden de artikelen 205 en volgende van het Hoofdstuk XXII van « - Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi générale
de Algemene Wet van 18 juli 1977 inzake Douane en Accijnzen, de du 18 juillet 1977 relative aux douanes et accises violent-ils les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet omdat de strafvordering en de articles 10 et 11 de la Constitution au motif que, contrairement à
rechtspleging inzake Douane en Accijnzen, in tegenstelling met de l'action publique et à la procédure pénale en général, l'action
strafvordering en de strafrechtspleging in het algemeen, geen publique et la procédure en matière de douanes et accises ne
onafhankelijkheid waarborgen aan de verdachte geadministreerde, gezien garantissent pas d'indépendance à l'inculpé administré, puisque
de Administratie der Douanen en Accijnzen fungeert als diegene die l'Administration des douanes et accises fait office de celui qui, en
naast de opsporing, ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het technisch plus des recherches, effectue aussi unilatéralement et de manière non
onderzoek en het boekhoudkundig onderzoek voert, waarvan de resultaten contradictoire l'examen technique et l'enquête comptable dont les
van aard zijn dat de tenlastelegging staat of valt ? résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ?
- Schendt artikel 265 van het Koninklijk Besluit van 18 juli 1977 tot - L'article 265 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant
coördinatie van de algemene bepalingen inzake Douane en Accijnzen, de coordination des dispositions générales relatives aux douanes et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat deze een discriminatie accises viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce
inhoudt ten opzichte van het algemeen strafrecht, inzoverre dat deze qu'il est discriminatoire au regard du droit pénal général, en tant
bepaling een objectieve en quasi absolute strafrechtelijke que cette disposition retient une responsabilité pénale objective et
verantwoordelijkheid van personen weerhoudt voor de daden van een quasi absolue de certaines personnes pour les faits de leurs employés,
bediende, arbeiders, knechten, of verdere door hen bezoldigde personen ? ouvriers, domestiques ou autres personnes salariées par elles ?
- Schenden de artikelen 265 § 3 en 266 van het Koninklijk Besluit van - Les articles 265, § 3, et 266 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977
18 juli 1977 tot coördinatie van de algemene bepalingen inzake Douane portant coordination des dispositions générales relatives aux douanes
en Accijnzen inzake de strafrechtelijke aansprakelijkheid, de et accises, articles qui concernent la responsabilité pénale,
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat deze een discriminatie violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils sont
inhouden ten opzichte van het algemeen strafrecht inzoverre dat deze
bepalingen de Strafrechter nog bevoegd achten om uitspraak te doen discriminatoires au regard du droit pénal général en tant que ces
over de civielrechtelijke rechtsvordering, na strafrechtelijke dispositions considèrent que le juge pénal est encore compétent pour
uitspraak ? » statuer sur l'action civile à l'issue d'un prononcé au pénal ? »
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2294 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 2294 du rôle de la Cour.
(...) (..)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste prejudiciële La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première
vraag in de zaak nr. 2294 (artikelen 205 en volgende van hoofdstuk question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (articles 205 et
XXII van de algemene wet inzake douane en accijnzen) suivants du chapitre XXII de la loi générale sur les douanes et
B.1. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste accises) B.1. La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première
prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreffen de bestaanbaarheid question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 portent sur la
van de artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de algemene compatibilité des articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi
wet inzake douane en accijnzen (A.W.D.A.) met de artikelen 10 en 11 générale sur les douanes et accises (L.G.D.A.) avec les articles 10 et
van de Grondwet, omdat de strafvordering en de strafrechtspleging in 11 de la Constitution en tant que, contrairement au droit pénal
het algemeen, het scheikundig labo-onderzoek, het technisch onderzoek commun, en matière de douanes et accises, l'action publique et la
en het boekhoudkundig onderzoek in het bijzonder, inzake douane en procédure pénale de façon générale, l'examen chimique en laboratoire,
accijnzen, in tegenstelling tot in het gemeen strafprocesrecht, aan de l'examen technique et l'enquête comptable en particulier,
« verdachte-geadministreerde » niet de waarborgen van n'offriraient pas à l'« inculpé-administré » les garanties
onafhankelijkheid en onpartijdigheid zouden bieden, omdat de d'indépendance et d'impartialité, du fait que l'Administration des
Administratie der douane en accijnzen optreedt als « diegene die naast douanes et accises, « en plus des recherches, effectue aussi
de opsporing, ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het... onderzoek unilatéralement et de manière non contradictoire l'examen... dont les
voert, waarvan de resultaten van aard zijn dat de tenlastelegging résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ».
staat of valt ».
B.2. De artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. B.2. Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A.
luiden: énoncent :
«

Art. 205.Wanneer de ambtenaren der douane en accijnzen vaststellen

«

Art. 205.Lorsque les agents des douanes et accises constatent que

dat de handelsboeken, de handelsgeschriften of de handelsdocumenten les livres comptables, les écritures commerciales ou les documents
van een handelaar gegevens bevatten die niet overeenstemmen wat commerciaux d'un commerçant contiennent des données qui ne sont pas
betreft de aan- en verkoop van met rechten of met accijns belaste concordantes concernant l'achat et la vente de marchandises soumises à
goederen of goederen waarvoor bedragen bij invoer of bij uitvoer des droits, des montants à octroyer à l'importation ou à l'exportation
kunnen worden toegekend, kunnen die boeken, geschriften en documenten ou à des droits d'accise, ces livres, écritures et documents peuvent
worden ingeroepen als bewijs van de vaststelling van een fraude der être invoqués à l'appui d'une fraude des droits jusqu'à preuve
rechten zolang het tegendeel niet bewezen is. » contraire. »
«

Art. 206.§ 1. De ambtenaren mogen bij de verificatie van goederen

«

Art. 206.§ 1er. Les agents peuvent prélever gratuitement des

onder douane- of accijnsverband kosteloos monsters nemen. Eveneens échantillons lors de la vérification de marchandises se trouvant sous
mogen zij, in de aan hun toezicht onderworpen fabrieken, kosteloos régime de douane ou d'accise. Ils peuvent également prélever
gratuitement dans les usines soumises à leur surveillance, des
monsters nemen van de grondstoffen, van de in bewerking zijnde stoffen échantillons des matières destinées à la fabrication, des matières en
en van de bekomen producten. cours de travail et des produits obtenus.
§ 2. De aangevers en de fabrikanten moeten, desverzocht, kosteloos de § 2. Les déclarants et les exploitants des usines sont tenus, s'ils en
recipiënten leveren waarin de monsters dienen vervat. sont requis, de fournir gratuitement les récipients destinés à
renfermer les échantillons.
§ 3. Bij geschil over de wijze van monsterneming of over de grootte § 3. Les contestations sur la façon de procéder aux prélèvements ou
van het monster beslissen de daartoe door de Minister van Financiën sur la quantité à prélever sont tranchées par les agents désignés par
aangewezen ambtenaren en beambten. » le Ministre des Finances. »
«

Art. 207.§ 1. Fabrikanten en handelaars die producten vervaardigen

«

Art. 207.§ 1er. Sous peine d'une amende de mille à dix mille

of verhandelen, welke aan accijnzen onderhevig zijn gesteld, zijn
gehouden op boete van duizend tot tienduizend frank, telkens wanneer francs, les industriels et commerçants qui se livrent à la fabrication
zij daartoe door ambtenaren van de administratie der douane en ou au commerce de produits soumis à des droits d'accise sont tenus, à
accijnzen worden verzocht, zonder verplaatsing hun facturen, boeken en toute réquisition des agents, de communiquer, sans déplacement, leurs
andere stukken van comptabiliteit over te leggen, waarvan inzage nodig factures, livres et autres documents de comptabilité dont la
mocht worden geacht. production serait jugée nécessaire.
§ 2. De Minister van Financiën duidt de klassen van ambtenaren aan, § 2. Le Ministre des Finances détermine les catégories d'agents
die vooral bevoegd zijn om inzage van bedoelde facturen, boeken of spécialement qualifiés pour requérir la communication des factures,
bescheiden te vorderen. » livres ou documents précités. »
«

Art. 208.§ 1. Om het bedrog te keer te gaan, is de Minister van

«

Art. 208.§ 1er. En vue de prévenir la fraude, le Ministre des

Financiën gemachtigd tot het inrichten, in de huizen en fabrieken finances est autorisé à organiser, d'après les bases qu'il détermine,
waarin aan accijnzen onderhevige producten worden vervaardigd, van een la surveillance et la réglementation des travaux dans les
naar door hem zelf te bepalen grondslagen te houden toezicht op de établissements ou usines dont les produits sont soumis à des droits
werkzaamheden, alsmede tot het regelen van deze. Ten ware daarop d'accise. A moins qu'elles ne soient déjà sanctionnées par une autre
reeds, bij enige andere wetsbepaling, straffen mochten zijn gesteld, dispositions légale, les infractions aux mesures qu'il arrête sont
worden de overtredingen van door hem uitgevaardigde voorschriften punies d'une amende de cinq mille à vingt-cinq mille francs.
gestraft met een boete van vijfduizend tot vijfentwintigduizend frank.
§ 2. Ook mag hij van dezulken in wier huizen of fabrieken toezicht is § 2. Il peut aussi faire rembourser par les intéressés les frais
ingericht, de kosten daarvan terugvorderen. Waar het nodig is zal dit occasionnés par la surveillance de leurs établissements ou usines.
terugvorderen mogen geschieden door middel van dwangbevelen, Eventuellement ces frais peuvent être recouvrés par voie de contrainte
overeenkomstig de bepalingen van de artikelen 313 en 314. » conformément aux dispositions des articles 313 et 314. »
«

Art. 209.De personeelsleden van de dienst enquêtes van het Hoog

«

Art. 209.Il est accordé aux agents du service d'enquêtes du Comité

Comité van toezicht hebben, tot het opsporen en vaststellen van supérieur de contrôle, pour la recherche et la constatation de la
sluikerij, volkomen dezelfde macht als de ambtenaren van de fraude, des pouvoirs identiques à ceux dont jouissent les agents de
administratie der douane en accijnzen. » l'administration des douanes et accises. »
«

Art. 210.§ 1. De bestuursdiensten van de Staat, met inbegrip van de

«

Art. 210.§ 1er. Les services administratifs de l'Etat, y compris

parketten en de griffies der hoven en rechtbanken, de besturen van de les parquets et les greffes des cours et tribunaux, les
provinciën en van de gemeenten, zomede de openbare organismen en administrations des provinces et des communes, ainsi que les
instellingen, zijn gehouden wanneer zij daartoe aangezocht zijn door organismes et établissements publics, sont tenus, lorsqu'ils en sont
een ambtenaar van een der Rijksbesturen belast met de aanslag in, of requis par un fonctionnaire de l'une des administrations de l'Etat
de invordering van de belastingen, hem alle in hun bezit zijnde inlichtingen te verstrekken, hem zonder verplaatsing, van alle in hun bezit zijnde akten, stukken, registers en om 't even welke bescheiden inzage te verlenen en hem alle inlichtingen, afschriften of uittreksels te laten nemen, welke bedoelde ambtenaar ter verzekering van de aanslag in, of de heffing van de door de Staat geheven belastingen nodig acht. Onder openbare organismen dienen verstaan, naar de geest van deze wet, de instellingen, maatschappijen, verenigingen, inrichtingen en diensten welke de Staat mede beheert, waaraan de Staat een waarborg verstrekt, op welker bedrijvigheid de Staat toezicht uitoefent of chargées de l'établissement ou du recouvrement des impôts, de lui fournir tous renseignements en leur possession, de lui communiquer, sans déplacement, tous actes, pièces, registres et documents quelconques qu'ils détiennent et de lui laisser prendre tous renseignements, copies ou extraits, que ledit fonctionnaire juge nécessaires pour assurer l'établissement ou la perception des impôts perçus par l'Etat. Par organismes publics, il faut entendre, au voeu de la présente loi, les institutions, sociétés, associations, établissements et offices à l'administration desquels l'Etat participe, auxquels l'Etat fournit une garantie, sur l'activité desquels l'Etat exerce une surveillance
waarvan het bestuurspersoneel aangewezen wordt door de regering, op haar voordracht of mits haar goedkeuring. Van de akten, stukken, registers en bescheiden of inlichtingen in verband met gerechtelijke procedures, mag evenwel geen inzage worden verleend zonder uitdrukkelijke toelating van de procureur-generaal of de auditeur-generaal. Alinea 1 is niet van toepassing op het Bestuur der Postcheques, het Nationaal Instituut voor de Statistiek, noch op de kredietinstellingen. Andere afwijkingen van deze bepaling kunnen worden ingevoerd bij door de Minister van Financiën mede ondertekende koninklijke besluiten. § 2. Elke inlichting, stuk, proces-verbaal of akte ontdekt of bekomen in het uitoefenen van zijn functies, door een ambtenaar van een fiscaal Rijksbestuur, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van een der hierboven aangeduide diensten, kan door de Staat ingeroepen worden voor het opsporen van elke krachtens de belastingwetten verschuldigde som. Desondanks kan het aanbieden tot registratie van de processen-verbaal en van de verslagen over expertises betreffende gerechtelijke procedures, het bestuur dan alleen toelaten die akten in te roepen ou dont le personnel de direction est désigné par le gouvernement, sur sa proposition ou moyennant son approbation. Toutefois, les actes, pièces, registres et documents ou renseignements relatifs à des procédures judiciaires, ne peuvent être communiqués sans l'autorisation expresse du procureur général ou de l'auditeur général. L'alinéa 1er n'est pas applicable à l'Office des chèques postaux, à l'Institut national de statistique, ni aux établissements de crédit. D'autres dérogations à cette disposition peuvent être apportées par des arrêtés royaux contresignés par le Ministre des Finances. § 2. Tout renseignement, pièce, procès-verbal ou acte découvert ou obtenu dans l'exercice de ses fonctions, par un agent d'une administration fiscale de l'Etat, soit directement, soit par l'entremise d'un des services désignés ci-dessus, peut être invoqué par l'Etat pour la recherche de toute somme due en vertu des lois d'impôts. Néanmoins la présentation à l'enregistrement des procès-verbaux et des rapports d'expertise relatifs à des procédures judiciaires ne permet à l'administration d'invoquer ces actes que moyennant l'autorisation
mits het daartoe de in § 1, alinea 3 bepaalde toelating heeft bekomen. prévue au § 1er, alinéa 3.
§ 3. Elk ambtenaar van een belastingbestuur van de Staat, regelmatig § 3. Tout agent d'une administration fiscale de l'Etat, régulièrement
belast met een controle of een onderzoek in verband met de toepassing chargé d'effectuer chez une personne physique ou morale un contrôle ou
van een bepaalde belasting bij een natuurlijke of een rechtspersoon is une enquête se rapportant à l'application d'un impôt déterminé, est de
van rechtswege gemachtigd alle inlichtingen op te zoeken of in te plein droit habilité à prendre, rechercher ou recueillir, tous
zamelen welke de juiste heffing van alle door deze persoon renseignements propres à assurer l'exacte perception de tous autres
verschuldigde andere rechten kunnen verzekeren. » impôts dus par cette personne. »
B.3.1. De Ministerraad voert aan dat de artikelen 205 en volgende van B.3.1. Le Conseil des ministres fait valoir que les articles 205 et
hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. niet handelen over een scheikundig suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A. ne concernent pas l'examen
labo-onderzoek, een technisch of een boekhoudkundig onderzoek, zodat chimique en laboratoire, l'examen technique ou l'enquête comptable, de
het Hof zijn grondwettigheidstoezicht dient te beperken tot de sorte que la Cour doit limiter son contrôle de constitutionnalité à la
vergelijking van de strafvordering en de strafrechtspleging in het comparaison de l'action publique et de la procédure pénale en général
algemeen inzake douane en accijnzen met de strafvordering en de en matière de douanes et accises avec l'action publique et la
strafrechtpleging in het gemeen strafprocesrecht. procédure pénale en droit pénal commun.
B.3.2. De artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. B.3.2. Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A.
strekken ertoe bijzondere bevoegdheden toe te kennen aan de ambtenaren ont pour objet d'attribuer des compétences particulières aux agents de
van de Administratie der douane en accijnzen, in het kader van de l'Administration des douanes et accises dans le cadre de la recherche
opsporing en vaststelling van inbreuken op de douane- en et de la constatation des infractions à la législation en matière de
accijnswetgeving. De in het geding zijnde bepalingen hebben betrekking douanes et accises. Les dispositions litigieuses portent sur des
op controlemaatregelen die door hen kunnen worden genomen. mesures de contrôle que ces agents peuvent prendre.
Uit de verwijzingsbeslissingen en de memories van de partijen kan Il peut cependant se déduire des décisions de renvoi et des mémoires
evenwel worden afgeleid dat de prejudiciële vragen enkel betrekking des parties que les questions préjudicielles ne concernent que les
hebben op de artikelen 205 en 206 van de A.W.D.A. articles 205 et 206 de la L.G.D.A.
B.3.3. Het Hof beperkt derhalve zijn onderzoek tot de artikelen 205 en B.3.3. La Cour limite dès lors son examen aux articles 205 et 206 de
206 van de A.W.D.A. la L.G.D.A.
Wat artikel 205 van de A.W.D.A. betreft En ce qui concerne l'article 205 de la L.G.D.A.
B.4. Artikel 205 van de A.W.D.A. voert een « bewijs van de B.4. L'article 205 de la L.G.D.A. permet d'invoquer des éléments « à
vaststelling van een fraude der rechten » in ten laste van de l'appui d'une fraude des droits » (entendez : « afin de prouver cette
fraude ») à charge du commerçant dont les livres comptables, les
handelaar wiens handelsboeken, handelsgeschriften of handelsdocumenten écritures commerciales ou les documents commerciaux contiennent des
gegevens bevatten die niet overeenstemmen wat betreft de aan- en données qui ne sont pas concordantes concernant l'achat et la vente de
verkoop van met rechten of met accijns belaste goederen of goederen marchandises soumises à des droits, des montants à octroyer à
waarvoor bedragen bij in- of uitvoer kunnen worden toegekend; dat l'importation ou à l'exportation ou à des droits d'accises; ces
bewijs geldt « zolang het tegendeel niet bewezen is ». éléments valent « jusqu'à preuve contraire ».
B.5. Uit de gegevens van het dossier blijkt dat het Hof wordt B.5. Les éléments du dossier font apparaître que la Cour est
ondervraagd over de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de interrogée sur la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la
Grondwet van een « vermoeden van fraude » en een « omkering van de Constitution d'une « présomption de fraude » et d'un « renversement de
bewijslast », die zouden afwijken van het in het gemeen recht geldende la charge de la preuve », qui dérogeraient à la présomption
vermoeden van onschuld. d'innocence qui prévaut en droit commun.
B.6.1. De wetgever wilde, door de bepalingen van de algemene wet B.6.1. En adoptant les dispositions de la loi générale sur les douanes
inzake douane en accijnzen aan te nemen, een eigen systeem voor et accises, le législateur entendait établir un système spécifique de
strafrechtelijke opsporing en vervolging ontwikkelen, teneinde de recherche et de poursuites pénales, en raison de l'ampleur et de la
omvang en de frequentie van de fraude te bestrijden in die bijzonder fréquence des fraudes en cette matière, particulièrement technique,
technische en vaak grensoverschrijdende materie, die mede grotendeels relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande
door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. Het gegeven partie par une abondante réglementation européenne. Le fait que dans
dat de wetgever in die specifieke aangelegenheid is afgeweken van het cette matière spécifique le législateur ait dérogé au droit commun
gemeen recht, is op zich niet discriminatoir. n'est pas discriminatoire en soi.
B.6.2. Er moet evenwel worden nagegaan of de in het geding zijnde B.6.2. Il convient toutefois de vérifier si la disposition en cause ne
bepaling geen onverantwoord verschil in behandeling teweegbrengt, crée pas une différence de traitement injustifiée entre les personnes
tussen personen die worden vervolgd wegens inbreuken op de A.W.D.A. en qui sont poursuivies pour des infractions à la L.G.D.A. et les
personen die worden vervolgd wegens inbreuken op andere personnes qui sont poursuivies pour des infractions à d'autres
strafbepalingen. dispositions répressives.
B.7.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juni 1976 B.7.1. Les travaux préparatoires de la loi du 22 juin 1976, qui a
die de in het geding zijnde bepaling in de A.W.D.A. heeft ingevoegd, inséré la disposition litigieuse dans la L.G.D.A., font ressortir que
blijkt dat de wetgever heeft willen voorkomen dat sommige le législateur a entendu empêcher certains fraudeurs fiscaux de se
belastingontduikers zouden aanvoeren dat de bij hen gevonden stukken retrancher derrière l'allégation que les pièces et données trouvées en
of gegevens niets te maken hebben met de vermoede fraude. Bovendien leur possession sont sans rapport avec la fraude dont ils sont
geldt het vermoeden van fraude slechts voor de verrichtingen waarvoor soupçonnés. En outre, la présomption de fraude n'affecte que les
niet overeenstemmende stukken zullen worden gevonden (Parl. St. , seules opérations pour lesquelles des pièces discordantes seront
Kamer, 1975-1976, nr. 709/2, pp. 5-6). découvertes (Doc. parl. , Chambre, 1975-1976, n° 709/2, pp. 5-6).
B.7.2. Wanneer vaststaat dat de handelsboeken, de handelsgeschriften B.7.2. Lorsqu'il est établi que les livres comptables, les écritures
of de handelsdocumenten van een handelaar gegevens bevatten die niet commerciales ou les documents commerciaux d'un commerçant contiennent
overeenstemmen wat betreft de aankoop en de verkoop van met rechten of des données qui ne sont pas concordantes concernant l'achat et la
met accijns belaste goederen of goederen waarvoor bedragen bij de vente de marchandises soumises à des droits, des montants à octroyer à
invoer of bij de uitvoer kunnen worden toegekend, vermag de wetgever l'importation ou à l'exportation ou à des droits d'accises, le
aan te nemen dat fraude werd gepleegd en dat de handelaar die eigenaar législateur peut admettre qu'il y a eu fraude et que le commerçant qui
is van de handelsboeken, de handelsgeschriften of de handelsdocumenten est propriétaire des livres comptables, des écritures commerciales ou
normalerwijze de persoon is die de fraude heeft gepleegd. Die regel des documents commerciaux est normalement la personne qui a commis la
stelt weliswaar een verschil in behandeling in, in zoverre hij afwijkt fraude. Sans doute cette règle établit-elle une différence de
van het beginsel volgens hetwelk de bewijslast op de vervolgende traitement en ce qu'elle déroge au principe selon lequel la charge de
partij weegt. Die afwijking is echter verantwoord, in het licht van de la preuve pèse sur la partie poursuivante. Cette dérogation est
in B.6.1 en B.7.1 vermelde redenen, door de moeilijke bewijsbaarheid toutefois justifiée, compte tenu des raisons mentionnées aux B.6.1 et
van inbreuken op de douane- en accijnswetgeving ten gevolge van de B.7.1, vu la difficulté de prouver les infractions à la législation en
mobiliteit van de goederen waarop douane- en accijnsrechten matière de douanes et accises, par suite de la mobilité des biens sur
verschuldigd zijn. lesquels sont dus des droits de douanes et accises.
Al kan het voorkomen dat de vastgestelde discrepantie het gevolg is S'il peut advenir que la discordance constatée soit l'effet d'une
van een louter materiële vergissing of dat de fraude buiten het erreur purement matérielle ou que la fraude ait été commise à l'insu
medeweten van de handelaar werd gepleegd, toch maakt de in het geding du commerçant, la disposition en cause ne porte pas d'atteinte
zijnde bepaling geen onevenredige inbreuk op het vermoeden van disproportionnée à la présomption d'innocence, étant donné, d'une
onschuld, aangezien, enerzijds, zij het bewijs van het tegendeel part, qu'elle permet d'apporter la preuve contraire par tous les
toestaat met alle bewijsmiddelen, die de rechter in aanmerking moet moyens que le juge doit prendre en considération, et, d'autre part,
nemen, en, anderzijds, de omkering van de bewijslast alleen que le renversement de la charge de la preuve n'a lieu qu'en présence
plaatsheeft bij een aanwijzing van fraude in de in artikel 205 van de d'un indice de fraude dans les écrits visés à l'article 205 de la
A.W.D.A bedoelde stukken die de betrokkene heeft opgemaakt of diende L.G.D.A. que l'intéressé a établis ou dû établir.
op te maken. B.7.3. Artikel 205 van de A.W.D.A. is niet onbestaanbaar met de B.7.3. L'article 205 de la L.G.D.A. n'est pas incompatible avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution.
Wat artikel 206 van de A.W.D.A. betreft En ce qui concerne l'article 206 de la L.G.D.A.
B.8. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de B.8. La Cour est interrogée à propos de la compatibilité avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel 206 van de A.W.D.A., articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 206 de la L.G.D.A.,
dat de ambtenaren van de Administratie der douane en accijnzen de qui habilite les agents de l'Administration des douanes et accises à
bevoegdheid verleent om kosteloos monsters te nemen, omdat de prendre gratuitement des échantillons, étant donné que
monsterneming « eenzijdig » en « niet tegensprekelijk » zou zijn. l'échantillonnage serait « unilatéral » et « non contradictoire ».
B.9.1. De Ministerraad meent dat tussen de categorie van personen die B.9.1. Le Conseil des ministres estime qu'il n'y a pas de distinction
worden verdacht van misdrijven, strafbaar gesteld in de douane- en entre la catégorie des personnes qui sont soupçonnées d'avoir commis
accijnswetgeving, en de categorie van personen die worden verdacht van une infraction à la législation en matière de douanes et accises et la
misdrijven, strafbaar gesteld in het gemeen recht, geen onderscheid catégorie des personnes qui sont soupçonnées d'avoir commis une
bestaat, omdat, ongeacht of het gaat om een douanemisdrijf dan wel om infraction de droit commun du fait que, qu'il s'agisse ou non d'une
een gemeenrechtelijk misdrijf, de verdachte geen recht op tegenspraak heeft met betrekking tot de monsterneming in het vooronderzoek. B.9.2. Het deskundigenonderzoek in het gemeen strafrecht kan in het stadium van het opsporingsonderzoek of van het gerechtelijk onderzoek op tegenspraak worden gevoerd wanneer de magistraat die het beveelt van oordeel is dat de tegenspraak geen afbreuk doet aan de inquisitoriale strafrechtspleging in die stadia, die de wetgever heeft gewild om, enerzijds, rekening houdend met het vermoeden van onschuld, te vermijden dat personen onnodig in diskrediet worden gebracht en, anderzijds, met het oog op doeltreffendheid, snel te kunnen handelen, zonder de schuldigen op de hoogte te brengen. infraction en matière de douanes ou d'une infraction de droit commun, l'inculpé n'a pas droit au contradictoire s'agissant du prélèvement d'échantillons au cours de l'instruction préparatoire. B.9.2. L'expertise en droit pénal commun peut, au stade de l'information ou de l'instruction, être contradictoire lorsque le magistrat qui l'ordonne estime que le caractère contradictoire ne porte pas atteinte à la procédure que le législateur a voulue inquisitoire à ces stades afin, d'une part, compte tenu de la présomption d'innocence, d'éviter de jeter inutilement le discrédit sur les personnes, d'autre part, dans un souci d'efficacité, d'être en mesure d'agir vite, sans alerter les coupables.
B.9.3. De exceptie van de Ministerraad wordt verworpen. B.9.3. L'exception du Conseil des ministres est rejetée.
B.10.1. Het verschil in behandeling tussen een persoon ten aanzien van B.10.1. La différence de traitement entre une personne qui fait
wie een monsterneming gebeurt in het gemeen strafrecht en een persoon l'objet d'une prise d'échantillon selon le droit pénal commun et une
ten aanzien van wie een monsterneming gebeurt in de materie van de personne qui fait l'objet d'une prise d'échantillon en matière de
douane en accijnzen, berust op een objectief criterium van onderscheid douanes et accises repose sur un critère de distinction objectif fondé
op grond van de aard van de bij wet omschreven misdrijven. Dat sur la nature des infractions définies par la loi. Ce critère de
criterium van onderscheid is pertinent. Uit de parlementaire distinction est pertinent. Il ressort des travaux préparatoires de la
voorbereiding van de wet van 30 juni 1951 die de in het geding zijnde loi du 30 juin 1951, qui a inséré la disposition litigieuse dans la
bepaling in de A.W.D.A. heeft ingevoegd, blijkt dat de wetgever heeft L.G.D.A., que le législateur a voulu éviter que la douane ne puisse
willen vermijden dat de douane haar taak niet naar behoren zou kunnen convenablement remplir sa tâche s'il ne lui était pas permis de
vervullen doordat het haar niet zou zijn toegestaan monsters te nemen
van goederen onder douaneverband, ten einde de soort, het prélever des échantillons des marchandises sous régime de douanes aux
alcoholgehalte, het suikergehalte, enz. ervan te bepalen (Parl. St. , fins d'en reconnaître l'espèce, le degré alcoolique, la teneur en
Kamer, 1950-1951, nr. 10, p. 3), aangezien voor het opsporen van sucre, etc. (Doc. parl. , Chambre, 1950-1951, n° 10, p. 3), étant
donné que ces prises d'échantillons sont indispensables dans le
sommige smokkelpraktijken die monsternemingen onontbeerlijk zijn dépistage de certaines fraudes (Doc. parl. , Sénat, 1950-1951, n° 329,
(Parl. St. , Senaat, 1950-1951, nr. 329, pp. 1 en 3). pp. 1 et 3).
B.10.2. Het Hof dient nog te onderzoeken of die monsterneming niet op B.10.2. La Cour doit encore examiner si cet échantillonnage ne porte
onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van verdediging. pas d'atteinte disproportionnée aux droits de la défense.
B.10.3. De resultaten van de monsterneming kunnen door de verdachten B.10.3. Les résultats de l'échantillonnage ne peuvent être contestés
enkel worden betwist voor de rechter ten gronde, zonder dat de par les inculpés que devant le juge du fond, sans que les agents de
ambtenaren van de Administratie der douane en accijnzen in het l'Administration des douanes et accises soient tenus d'assurer le
vooronderzoek tegenspraak moeten verzekeren. Bovendien bepaalt artikel contradictoire au cours de l'instruction préparatoire. En outre,
206, § 3, van de A.W.D.A. dat de daartoe door de Minister van l'article 206, § 3, de la L.G.D.A. dispose que les agents désignés par
Financiën aangewezen ambtenaren en beambten de geschillen beslechten le ministre des Finances tranchent les contestations sur la façon de
over de wijze van monsterneming en over de grootte van het monster. procéder aux prélèvements ou sur la quantité à prélever.
B.10.4.1. De wetgever heeft gewild bepaalde fraudepraktijken te B.10.4.1. Le législateur a voulu s'opposer à certaines fraudes en
verhinderen door, met het oog op de doeltreffendheid, snel te kunnen agissant vite, dans un souci d'efficacité, sans alerter les inculpés.
handelen, zonder de verdachten op de hoogte te brengen. Die Cet objectif est tel que le législateur a pu le considérer comme
doelstelling is van die aard dat de wetgever ze als primordiaal heeft
kunnen beschouwen. primordial.
Zelfs de omstandigheid dat de resultaten van de monsterneming worden Même la circonstance que les résultats du prélèvement d'échantillons
weergegeven in een proces-verbaal dat krachtens artikel 272 van de sont reproduits dans un procès-verbal qui a, en vertu de l'article 272
A.W.D.A. een bijzondere bewijswaarde heeft, is niet van aard dat zij de la L.G.D.A., une force probante particulière, n'est pas de nature à
aan artikel 206 van de A.W.D.A. zijn verantwoording zou ontnemen. priver l'article 206 de la L.G.D.A. de sa justification. Selon la
Volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie mag, aangaande die jurisprudence de la Cour de cassation, s'agissant de ces
processen-verbaal, het tegenbewijs worden geleverd door alle procès-verbaux, la preuve contraire peut être apportée par toutes
bewijsmiddelen, die door de rechter moeten worden beoordeeld. voies de droit, lesquelles doivent être examinées par le juge.
B.10.4.2. De bepaling volgens welke de geschillen over de wijze van
monsterneming en over de grootte van het monster worden beslecht door B.10.4.2. La disposition en vertu de laquelle les contestations sur la
de daartoe door de Minister van Financiën aangewezen ambtenaren en façon de procéder au prélèvement ou sur la quantité à prélever sont
beambten, ontneemt aan de betrokkenen niet het recht om die tranchées par les agents désignés par le ministre des Finances ne
desbetreffende beslissingen voor de rechter aan te vechten. Overigens prive pas les intéressés du droit de contester lesdites décisions
is deze laatste in zijn oordeel door geen enkele tekst gebonden door devant le juge. Par ailleurs, lorsque ce dernier a à statuer, aucun
de beslissingen van de ambtenaren, omdat de bijzondere wettelijke texte ne l'oblige à suivre les décisions des agents, car la valeur
bewijswaarde van het proces-verbaal dat de resultaten van de légale probante particulière du procès-verbal qui reproduit les
monsterneming weergeeft enkel verbonden is aan de persoonlijk door de résultats de l'échantillonnage n'est attachée qu'aux constats
verbalisant gedane vaststellingen. personnels effectués par le verbalisant.
B.10.5. Artikel 206 van de A.W.D.A. is niet onbestaanbaar met de B.10.5. L'article 206 de la L.G.D.A. n'est pas incompatible avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution.
B.11. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste B.11. La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première
prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 dienen ontkennend te worden question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 appellent une réponse
beantwoord. négative.
De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 (artikel 265 van de La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (article 265
A.W.D.A.) de la L.G.D.A.)
B.12. De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreft de B.12. La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 porte
bestaanbaarheid van artikel 265 van de A.W.D.A. met de artikelen 10 en sur la compatibilité de l'article 265 de la L.G.D.A. avec les articles
11 van de Grondwet, « inzoverre dat deze bepaling een objectieve en 10 et 11 de la Constitution « en tant que cette disposition retient
quasi absolute strafrechtelijke verantwoordelijkheid van personen une responsabilité pénale objective et quasi absolue de certaines
weerhoudt voor de daden van een bediende, arbeiders, knechten, of personnes pour les faits de leurs employés, ouvriers, domestiques ou
verdere door hen bezoldigde personen ». autres personnes salariées par elles ».
B.13. Artikel 265 van de A.W.D.A. luidt : B.13. L'article 265 de la L.G.D.A. dispose :
« § 1. Alle kooplieden, trafikanten, fabrikanten, neringdoende lieden, « § 1er. Tous négociants, fabricants, trafiquants, commerçants en
schippers, voerlieden en verdere personen, welke wegens hun handel of détail, bateliers, voituriers et autres personnes qui, relativement à
bedrijf, en particulieren, welke wegens hun bijzondere zaken in enige leur commerce ou profession, et les particuliers qui, concernant leurs
betrekking zouden staan met de administratie, zullen te dezen aanzien verantwoordelijk zijn voor de daden van hun bedienden, arbeiders, knechten of verdere door hen bezoldigde personen, voor zover die daden tot het door hen uitgeoefend bedrijf betrekkelijk zijn. § 2. Wanneer zodanige kooplieden of andere in § 1 vermelde personen bekeurd worden, wegens fraude of andere overtreding van deze wet of van de bijzondere wetten, en zij tot hun verontschuldiging zouden willen beweren dat zulks door hun bedienden, knechten of arbeiders, buiten hun kennis is geschied, zullen zij desniettemin, en ondanks hun onbewustheid der daad, de boeten oplopen op dusdanige misdrijven gesteld. propres affaires, auraient quelques relations avec l'administration, seront, sous ce rapport, responsables des faits de leurs employés, ouvriers, domestiques ou autres personnes salariées par eux, pour autant que ces faits seraient relatifs à la profession qu'ils exercent. § 2. Dans le cas où les négociants ou autres personnes plus amplement dénommées au § 1er seraient repris pour fraude ou autres infractions à la présente loi ou aux lois spéciales, et qu'ils voulussent avancer, pour leur justification, que ladite fraude ou infraction aurait eu lieu par leurs employés, domestiques et ouvriers, sans qu'ils en eussent connaissance, ces premiers n'encourront pas moins, et sans égard à leur ignorance du fait, l'amende prononcée contre lesdites infractions.
§ 3. De natuurlijke personen of de rechtspersonen zijn burgerlijk en § 3. Les personnes physiques ou morales seront civilement et
hoofdelijk aansprakelijk voor de geldboeten en kosten die het gevolg solidairement responsables des amendes et frais résultant des
zijn van de veroordelingen die ingevolge de wetten inzake douane en condamnations prononcées en vertu des lois en matière de douanes et
accijnzen tegen hun gemachtigden of bestuurders, zaakvoerders of accises contre leurs préposés ou leurs administrateurs, gérants ou
vereffenaars zijn uitgesproken wegens misdrijven die zij in die liquidateurs du chef des infractions qu'ils ont commises en cette
hoedanigheid hebben begaan. » qualité. »
B.14.1. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag, wat B.14.1. Le Conseil des ministres soutient que la question
artikel 265, § 3, van de A.W.D.A. betreft, feitelijke grondslag mist, préjudicielle manque en fait en ce qui concerne l'article 265, § 3, de
daar de in die bepaling vervatte regeling enkel handelt over de la L.G.D.A., étant donné que la règle contenue dans cette disposition
burgerlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid van de aansteller. ne traite que de la responsabilité civile et solidaire du commettant.
B.14.2. Artikel 265, § 3, van de A.W.D.A. is immers vreemd aan de B.14.2. L'article 265, § 3, de la L.G.D.A. est effectivement étranger
strafrechtelijke aansprakelijkheid van de aansteller, die in artikel à la responsabilité pénale du commettant, laquelle est réglée à
265, §§ 1 en 2, is geregeld. Bijgevolg onderzoekt het Hof niet de l'article 265, §§ 1er et 2. La Cour n'examine dès lors pas la
grondwettigheid van die bepaling. constitutionnalité de cette disposition.
B.15. De in artikel 265, § 1, gevestigde aansprakelijkheid is, zoals het Hof van Cassatie heeft vastgesteld, van strafrechtelijke aard en is algemeen in die zin dat ze zich uitstrekt tot de daden van eenieder die, al dan niet bezoldigd, de in dat artikel genoemde persoon, hier genoemd « de aansteller », bijstaat in zijn activiteit of bedrijf of hem daarin vervangt op voorwaarde dat die inbreuken verband houden met de beroepsbezigheid van de aansteller. Volgens dezelfde rechtspraak strekt die aansprakelijkheid zich uit tot alle soorten van straffen, met inbegrip van de gevangenisstraf. Evenwel wordt ze beperkt tot de betaling van de geldboete ingeval de aansteller bewijst dat het betrokken misdrijf buiten zijn kennis is B.15. La responsabilité établie dans l'article 265, § 1er, est, comme le constate la Cour de cassation, de nature pénale et elle est générale en ce sens qu'elle s'étend aux faits de tous ceux, salariés ou non, qui assistent ou suppléent dans son activité ou entreprise la personne désignée dans cet article, dénommée ci-après « le commettant », pour autant que ces infractions soient relatives à la profession du commettant. Selon la même jurisprudence, cette responsabilité s'étend à toutes les sortes de peines, en ce compris l'emprisonnement. Elle est toutefois limitée au paiement de l'amende si le commettant peut prouver que
geschied (artikel 265, § 2, van de A.W.D.A.). l'infraction a eu lieu à son insu (article 265, § 2, de la L.G.D.A.).
B.16. Met de voornoemde bepalingen beoogde de wetgever te verzekeren B.16. En adoptant les dispositions précitées, le législateur voulait
dat de aansteller zich niet op zijn onschuld zou kunnen beroepen door garantir que le commettant ne puisse se prévaloir de son innocence en
te beweren dat hij vreemd is gebleven aan de inbreuk gepleegd door alléguant qu'il est demeuré étranger à l'infraction commise par son
zijn personeel. De wetgever wou daarbij de aansteller verantwoordelijk personnel. Le législateur entendait à cet effet rendre responsable le
stellen die, naar zijn oordeel, als eerste voordeel zou halen uit de commettant qui, à son estime, serait le premier à profiter de la
fraude waarvan hij zou beweren dat hij er niet op de hoogte van was. fraude qu'il dirait avoir ignorée.
B.17.1. De aan de Belgen toegekende rechten en vrijheden moeten B.17.1. Les droits et libertés reconnus aux Belges doivent, en vertu
krachtens artikel 11 van de Grondwet zonder discriminatie worden de l'article 11 de la Constitution, être assurés sans discrimination.
gehandhaafd. Die rechten en vrijheden omvatten de waarborgen welke Ces droits et libertés contiennent les garanties résultant des
voortvloeien uit de algemene beginselen van het strafrecht. principes généraux du droit pénal.
B.17.2. Door de aansteller strafrechtelijk verantwoordelijk te stellen B.17.2. En rendant le commettant pénalement responsable des actes de
voor de handelingen van zijn aangestelden vermoedt de wetgever niet ses préposés, le législateur présume non seulement qu'il a bénéficié
alleen dat die aansteller uit de fraude voordeel heeft gehaald maar
ook dat hij eraan heeft meegewerkt.
B.17.3. Enerzijds, kunnen de vervolgende overheden op grond van de de la fraude, mais aussi qu'il y a collaboré.
algemene bepalingen van hoofdstuk VII van het Strafwetboek betreffende B.17.3. D'une part, les dispositions générales du chapitre VII du Code
de « deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdaad of pénal traitant « De la participation de plusieurs personnes au même
wanbedrijf » aantonen dat de aansteller eventueel mededader of crime ou délit » permettent aux autorités de poursuite d'établir que
medeplichtige van het misdrijf inzake douane is. De wetgever kan le commettant est, éventuellement, coauteur ou complice du délit
weliswaar, zonder het gelijkheidsbeginsel te schenden, een eigen douanier. Sans doute le législateur peut-il établir, sans violer le
systeem voor opsporing, vaststelling en vervolging ontwikkelen dat principe d'égalité, un système spécifique de recherche, de
afwijkt van het gemeen recht, teneinde de omvang en de frequentie van constatation et de poursuite, dérogatoire au droit commun, en vue de
de fraude inzake douane en accijnzen te bestrijden. Hij kan ook de combattre l'ampleur et la fréquence des fraudes en matière de douanes
elementen bepalen die eigen zijn aan de inbreuken op die regels, et accises. Il peut également déterminer les éléments constitutifs
aangezien de bestraffing ervan vaak wordt bemoeilijkt door het aantal propres aux infractions à ces règles, leur répression étant souvent
personen die betrokken zijn bij de handel en het vervoer van de rendue difficile par le nombre de personnes qui interviennent dans le
goederen waarop die rechten verschuldigd zijn. Maar door het algemene commerce et le transport des marchandises sur lesquelles les droits
en onweerlegbare karakter ervan bereikt het vermoeden dat in de in het sont dus. Mais par son caractère général et irréfragable, la
geding zijnde bepaling is vastgelegd, die doelstelling door een présomption établie par la disposition en cause atteint cet objectif
zwaarwichtigeinbreuk op het fundamentele beginsel van het persoonlijke en portant une atteinte grave au principe fondamental de la
karakter van de straffen. personnalité des peines.
B.17.4. Anderzijds, moet worden opgemerkt dat met betrekking tot de B.17.4. D'autre part, en ce qui concerne le souci du législateur de
bezorgdheid van de wetgever om de werkelijke betaling van de boeten te faciliter le paiement effectif des amendes et d'inciter le commettant
vergemakkelijken en de aansteller ertoe aan te zetten zijn à interdire à ses préposés de commettre des infractions douanières, il
aangestelden te verbieden inbreuken inzake douane te begaan, artikel
265, § 3, van de A.W.D.A. de aansteller burgerlijk aansprakelijk maakt y a lieu de relever que l'article 265, § 3, de la L.G.D.A. rend le
voor de boeten en kosten waartoe zijn aangestelden werden veroordeeld. commettant civilement responsable des amendes et frais auxquels ses
Die bepaling is van die aard dat zij de aansteller ervan moet préposés sont condamnés. Cette disposition est de nature à persuader
overtuigen zich enkel met betrouwbare medewerkers te omringen en op le commettant de ne s'entourer que de collaborateurs de confiance et
hen een werkelijk toezicht uit te oefenen. d'exercer sur eux une surveillance efficace.
B.17.5. Daaruit volgt dat het betwiste vermoeden, dat in strijd is met B.17.5. Il s'ensuit que la présomption critiquée, qui va à l'encontre
het beginsel van het persoonlijke karakter van de straffen, du principe de la personnalité des peines, porte, malgré l'atténuation
niettegenstaande de afzwakking vervat in paragraaf 2 van de in het contenue au paragraphe 2 de la disposition en cause, une atteinte
geding zijnde bepaling, op onevenredige wijze inbreuk maakt op de disproportionnée aux principes qui doivent régir la charge de la
principes die de bewijslast in strafzaken moeten beheersen. preuve en matière pénale.
B.18. De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294, wat de B.18. La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294,
strafrechtelijke aansprakelijkheid van de aansteller betreft, dient s'agissant de la responsabilité pénale du commettant, appelle une
bevestigend te worden beantwoord. réponse affirmative.
De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 (artikelen 265, § 3, La troisième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (article
en 266 van de A.W.D.A.) 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A.)
B.19. De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreft de B.19. La troisième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 porte
bestaanbaarheid van de artikelen 265, § 3, en 266 van de A.W.D.A. met sur la compatibilité des articles 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A. avec
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, « inzoverre dat deze bepalingen les articles 10 et 11 de la Constitution, « en tant que ces
de strafrechter nog bevoegd achten om uitspraak te doen over de dispositions considèrent que le juge pénal est encore compétent pour
civielrechtelijke rechtsvordering, na strafrechtelijke uitspraak ». statuer sur l'action civile à l'issue d'un prononcé au pénal ».
B.20. Artikel 266 van de A.W.D.A. luidt : B.20. L'article 266 de la L.G.D.A. énonce :
« § 1. Behoudens tegenstrijdige beschikking in bijzondere wetten en « § 1er. Sauf disposition contraire dans les lois particulières et
onverminderd de boeten en verschuldigdverklaringen ten bate van de sans préjudice aux amendes et confiscations au profit du trésor, les
Schatkist, zijn de overtreders, hun medeplichtigen en de voor het délinquants et leurs complices et les personnes responsables de
misdrijf aansprakelijke personen solidair gehouden tot betalen van de l'infraction sont tenus solidairement au paiement des droits et taxes
rechten en taksen welke door de fraude aan de Schatkist werden dont le trésor a été ou aurait été frustré par la fraude ainsi que des
onttrokken, zomede van de eventueel verschuldigde intérêts de retard éventuellement dus.
nalatigheidsinteresten. § 2. De voor een zaak ingevorderde sommen worden bij voorrang § 2. Les sommes récupérées dans une affaire sont imputées par priorité
aangewend tot betaling van de nalatigheidsinteresten en van de rechten sur les intérêts de retard et sur les droits et taxes. »
en taksen. » B.21.1. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag feitelijke B.21.1. Le Conseil des ministres soutient que la question
grondslag mist, daar die bepalingen vreemd zijn aan de regel, inzake préjudicielle manque en fait, dès lors que ces dispositions sont
douane en accijnzen, dat de rechter bij wie de strafvordering étrangères à la règle, applicable en matière de douanes et accises,
aanhangig is, zelfs in geval van vrijspraak, uitspraak doet over de selon laquelle le juge qui est saisi de l'action publique statue, même
burgerlijke vordering tot betaling van de ontdoken rechten en en cas d'acquittement, sur l'action civile en paiement des droits et
accijnzen. In die bevoegdheid is voorzien in artikel 283 van de accises éludés. Cette compétence est prévue à l'article 283 de la
A.W.D.A. L.G.D.A.
B.21.2. De artikelen 265, § 3, en 266 van de A.W.D.A. zijn inderdaad B.21.2. Les articles 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A. sont
vreemd aan de regel, inzake douane en accijnzen, dat de rechter bij effectivement étrangers à la règle, applicable en matière de douanes
wie de strafvordering aanhangig is, zelfs in geval van een vrijspraak,
uitspraak doet over de burgerlijke vordering tot betaling van de et accises, selon laquelle le juge qui est saisi de l'action publique
ontdoken rechten en accijnzen. Die aangelegenheid is geregeld in statue, même en cas d'acquittement, sur l'action civile en paiement
artikel 283 van de A.W.D.A., waarover het Hof zich heeft uitgesproken des droits et accises éludés. Cette matière est régie à l'article 283
de la L.G.D.A., disposition sur laquelle la Cour s'est prononcée dans
in zijn arrest nr. 38/2002 van 20 februari 2002. son arrêt n° 38/2002 du 20 février 2002.
Bijgevolg behoeft de derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 geen La troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 2294
antwoord. n'appelle par conséquent pas de réponse.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht: dit pour droit :
1. De artikelen 205 en 206 van de algemene wet inzake douane en 1. Les articles 205 et 206 de la loi générale sur les douanes et
accijnzen schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. accises ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
2. Artikel 265, §§ 1 en 2, van dezelfde wet schendt de artikelen 10 en 2. L'article 265, §§ 1er et 2, de la même loi viole les articles 10 et
11 van de Grondwet. 11 de la Constitution.
3. De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 behoeft geen 3. La troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 2294
antwoord. n'appelle pas de réponse.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 oktober 2002, door la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 octobre 2002, par le
de vermelde zetel, waarin rechter J.-P. Moerman voor de uitspraak is siège précité, dans lequel le juge J.-P. Moerman est remplacé, pour le
vervangen door rechter R. Henneuse, overeenkomstig artikel 110 van prononcé, par le juge R. Henneuse, conformément à l'article 110 de la
dezelfde wet. même loi.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Arts A. Arts
^