Uittreksel uit arrest nr. 147/2002 van 15 oktober 2002 Rolnummers 2209 en 2294 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 205 en volgende, 265 en 266 van hoofdstuk XXII van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd b Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter A. Arts en rechter L. François, waarnemend voorzi(...) | Extrait de l'arrêt n° 147/2002 du 15 octobre 2002 Numéros du rôle : 2209 et 2294 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 205 et suivants, 265 et 266 du chapitre XXII de la loi générale sur les douanes et accises, coor La Cour d'arbitrage, composée du président A. Arts et du juge L. François, faisant fonction de (...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 147/2002 van 15 oktober 2002 | Extrait de l'arrêt n° 147/2002 du 15 octobre 2002 |
Rolnummers 2209 en 2294 | Numéros du rôle : 2209 et 2294 |
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 205 en volgende, | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 205 et |
265 en 266 van hoofdstuk XXII van de algemene wet inzake douane en | suivants, 265 et 266 du chapitre XXII de la loi générale sur les |
accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, | douanes et accises, coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977, |
gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen en door de Correctionele | posées par la Cour d'appel d'Anvers et par le Tribunal correctionnel |
Rechtbank te Turnhout. | de Turnhout. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit voorzitter A. Arts en rechter L. François, waarnemend | composée du président A. Arts et du juge L. François, faisant fonction |
voorzitter, en de rechters M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. | de président, et des juges M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, | Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée |
onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | par le président A. Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
a. Bij arrest van 27 juni 2001 in zake het openbaar ministerie en het | a. Par arrêt du 27 juin 2001 en cause du ministère public et du |
Ministerie van Financiën tegen J. Jansen en M. Van Neer, waarvan de | Ministère des Finances contre J. Jansen et M. Van Neer, dont |
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 2 juli | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 2 |
2001, heeft het Hof van Beroep te Antwerpen de prejudiciële vraag | juillet 2001, la Cour d'appel d'Anvers a posé la question |
gesteld | préjudicielle visant à savoir : |
« of de artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de Algemene | « si les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi générale |
Wet van 18 juli 1977 inzake Douane en Accijnzen, de artikelen 10 en 11 | du 18 juillet 1977 relative aux douanes et accises violent les |
van de Grondwet schenden omdat de strafvordering en de rechtspleging | articles 10 et 11 de la Constitution au motif que, contrairement à |
inzake Douane en Accijnzen, in tegenstelling met de strafvordering en | l'action publique et à la procédure pénale en général, l'action |
de strafrechtspleging in het algemeen, geen onafhankelijkheid | publique et la procédure en matière de douanes et accises ne |
waarborgen aan de verdachte-geadministreerde, gezien de Administratie | garantissent pas d'indépendance à l'inculpé-administré puisque |
der Douane en Accijnzen fungeert als diegene die naast de opsporing | l'Administration des douanes et accises, en plus des recherches, |
ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het scheikundig labo-onderzoek en | effectue aussi unilatéralement et de manière non contradictoire |
het boekhoudkundig onderzoek, voert, waarvan de resultaten van aard | l'examen chimique de laboratoire et l'enquête comptable dont les |
zijn dat de tenlastelegging staat of valt ». | résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ». |
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2209 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 2209 du rôle de la Cour. |
b. Bij vonnis van 19 november 2001 in zake het openbaar ministerie en | b. Par jugement du 19 novembre 2001 en cause du ministère public et du |
het Ministerie van Financiën tegen de b.v.b.a. Kempenaers Brandstoffen | Ministère des Finances contre la s.p.r.l. Kempenaers Brandstoffen et |
en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is | autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
ingekomen op 3 december 2001, heeft de Correctionele Rechtbank te | d'arbitrage le 3 décembre 2001, le Tribunal correctionnel de Turnhout |
Turnhout de volgende prejudiciële vragen gesteld : | a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« - Schenden de artikelen 205 en volgende van het Hoofdstuk XXII van | « - Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi générale |
de Algemene Wet van 18 juli 1977 inzake Douane en Accijnzen, de | du 18 juillet 1977 relative aux douanes et accises violent-ils les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet omdat de strafvordering en de | articles 10 et 11 de la Constitution au motif que, contrairement à |
rechtspleging inzake Douane en Accijnzen, in tegenstelling met de | l'action publique et à la procédure pénale en général, l'action |
strafvordering en de strafrechtspleging in het algemeen, geen | publique et la procédure en matière de douanes et accises ne |
onafhankelijkheid waarborgen aan de verdachte geadministreerde, gezien | garantissent pas d'indépendance à l'inculpé administré, puisque |
de Administratie der Douanen en Accijnzen fungeert als diegene die | l'Administration des douanes et accises fait office de celui qui, en |
naast de opsporing, ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het technisch | plus des recherches, effectue aussi unilatéralement et de manière non |
onderzoek en het boekhoudkundig onderzoek voert, waarvan de resultaten | contradictoire l'examen technique et l'enquête comptable dont les |
van aard zijn dat de tenlastelegging staat of valt ? | résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ? |
- Schendt artikel 265 van het Koninklijk Besluit van 18 juli 1977 tot | - L'article 265 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant |
coördinatie van de algemene bepalingen inzake Douane en Accijnzen, de | coordination des dispositions générales relatives aux douanes et |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat deze een discriminatie | accises viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
inhoudt ten opzichte van het algemeen strafrecht, inzoverre dat deze | qu'il est discriminatoire au regard du droit pénal général, en tant |
bepaling een objectieve en quasi absolute strafrechtelijke | que cette disposition retient une responsabilité pénale objective et |
verantwoordelijkheid van personen weerhoudt voor de daden van een | quasi absolue de certaines personnes pour les faits de leurs employés, |
bediende, arbeiders, knechten, of verdere door hen bezoldigde personen ? | ouvriers, domestiques ou autres personnes salariées par elles ? |
- Schenden de artikelen 265 § 3 en 266 van het Koninklijk Besluit van | - Les articles 265, § 3, et 266 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 |
18 juli 1977 tot coördinatie van de algemene bepalingen inzake Douane | portant coordination des dispositions générales relatives aux douanes |
en Accijnzen inzake de strafrechtelijke aansprakelijkheid, de | et accises, articles qui concernent la responsabilité pénale, |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat deze een discriminatie | violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils sont |
inhouden ten opzichte van het algemeen strafrecht inzoverre dat deze | |
bepalingen de Strafrechter nog bevoegd achten om uitspraak te doen | discriminatoires au regard du droit pénal général en tant que ces |
over de civielrechtelijke rechtsvordering, na strafrechtelijke | dispositions considèrent que le juge pénal est encore compétent pour |
uitspraak ? » | statuer sur l'action civile à l'issue d'un prononcé au pénal ? » |
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2294 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 2294 du rôle de la Cour. |
(...) | (..) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste prejudiciële | La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première |
vraag in de zaak nr. 2294 (artikelen 205 en volgende van hoofdstuk | question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (articles 205 et |
XXII van de algemene wet inzake douane en accijnzen) | suivants du chapitre XXII de la loi générale sur les douanes et |
B.1. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste | accises) B.1. La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première |
prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreffen de bestaanbaarheid | question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 portent sur la |
van de artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de algemene | compatibilité des articles 205 et suivants du chapitre XXII de la loi |
wet inzake douane en accijnzen (A.W.D.A.) met de artikelen 10 en 11 | générale sur les douanes et accises (L.G.D.A.) avec les articles 10 et |
van de Grondwet, omdat de strafvordering en de strafrechtspleging in | 11 de la Constitution en tant que, contrairement au droit pénal |
het algemeen, het scheikundig labo-onderzoek, het technisch onderzoek | commun, en matière de douanes et accises, l'action publique et la |
en het boekhoudkundig onderzoek in het bijzonder, inzake douane en | procédure pénale de façon générale, l'examen chimique en laboratoire, |
accijnzen, in tegenstelling tot in het gemeen strafprocesrecht, aan de | l'examen technique et l'enquête comptable en particulier, |
« verdachte-geadministreerde » niet de waarborgen van | n'offriraient pas à l'« inculpé-administré » les garanties |
onafhankelijkheid en onpartijdigheid zouden bieden, omdat de | d'indépendance et d'impartialité, du fait que l'Administration des |
Administratie der douane en accijnzen optreedt als « diegene die naast | douanes et accises, « en plus des recherches, effectue aussi |
de opsporing, ook eenzijdig, niet tegensprekelijk, het... onderzoek | unilatéralement et de manière non contradictoire l'examen... dont les |
voert, waarvan de resultaten van aard zijn dat de tenlastelegging | résultats sont de nature à établir ou à supprimer la prévention ». |
staat of valt ». | |
B.2. De artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. | B.2. Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A. |
luiden: | énoncent : |
« Art. 205.Wanneer de ambtenaren der douane en accijnzen vaststellen |
« Art. 205.Lorsque les agents des douanes et accises constatent que |
dat de handelsboeken, de handelsgeschriften of de handelsdocumenten | les livres comptables, les écritures commerciales ou les documents |
van een handelaar gegevens bevatten die niet overeenstemmen wat | commerciaux d'un commerçant contiennent des données qui ne sont pas |
betreft de aan- en verkoop van met rechten of met accijns belaste | concordantes concernant l'achat et la vente de marchandises soumises à |
goederen of goederen waarvoor bedragen bij invoer of bij uitvoer | des droits, des montants à octroyer à l'importation ou à l'exportation |
kunnen worden toegekend, kunnen die boeken, geschriften en documenten | ou à des droits d'accise, ces livres, écritures et documents peuvent |
worden ingeroepen als bewijs van de vaststelling van een fraude der | être invoqués à l'appui d'une fraude des droits jusqu'à preuve |
rechten zolang het tegendeel niet bewezen is. » | contraire. » |
« Art. 206.§ 1. De ambtenaren mogen bij de verificatie van goederen |
« Art. 206.§ 1er. Les agents peuvent prélever gratuitement des |
onder douane- of accijnsverband kosteloos monsters nemen. Eveneens | échantillons lors de la vérification de marchandises se trouvant sous |
mogen zij, in de aan hun toezicht onderworpen fabrieken, kosteloos | régime de douane ou d'accise. Ils peuvent également prélever |
gratuitement dans les usines soumises à leur surveillance, des | |
monsters nemen van de grondstoffen, van de in bewerking zijnde stoffen | échantillons des matières destinées à la fabrication, des matières en |
en van de bekomen producten. | cours de travail et des produits obtenus. |
§ 2. De aangevers en de fabrikanten moeten, desverzocht, kosteloos de | § 2. Les déclarants et les exploitants des usines sont tenus, s'ils en |
recipiënten leveren waarin de monsters dienen vervat. | sont requis, de fournir gratuitement les récipients destinés à |
renfermer les échantillons. | |
§ 3. Bij geschil over de wijze van monsterneming of over de grootte | § 3. Les contestations sur la façon de procéder aux prélèvements ou |
van het monster beslissen de daartoe door de Minister van Financiën | sur la quantité à prélever sont tranchées par les agents désignés par |
aangewezen ambtenaren en beambten. » | le Ministre des Finances. » |
« Art. 207.§ 1. Fabrikanten en handelaars die producten vervaardigen |
« Art. 207.§ 1er. Sous peine d'une amende de mille à dix mille |
of verhandelen, welke aan accijnzen onderhevig zijn gesteld, zijn | |
gehouden op boete van duizend tot tienduizend frank, telkens wanneer | francs, les industriels et commerçants qui se livrent à la fabrication |
zij daartoe door ambtenaren van de administratie der douane en | ou au commerce de produits soumis à des droits d'accise sont tenus, à |
accijnzen worden verzocht, zonder verplaatsing hun facturen, boeken en | toute réquisition des agents, de communiquer, sans déplacement, leurs |
andere stukken van comptabiliteit over te leggen, waarvan inzage nodig | factures, livres et autres documents de comptabilité dont la |
mocht worden geacht. | production serait jugée nécessaire. |
§ 2. De Minister van Financiën duidt de klassen van ambtenaren aan, | § 2. Le Ministre des Finances détermine les catégories d'agents |
die vooral bevoegd zijn om inzage van bedoelde facturen, boeken of | spécialement qualifiés pour requérir la communication des factures, |
bescheiden te vorderen. » | livres ou documents précités. » |
« Art. 208.§ 1. Om het bedrog te keer te gaan, is de Minister van |
« Art. 208.§ 1er. En vue de prévenir la fraude, le Ministre des |
Financiën gemachtigd tot het inrichten, in de huizen en fabrieken | finances est autorisé à organiser, d'après les bases qu'il détermine, |
waarin aan accijnzen onderhevige producten worden vervaardigd, van een | la surveillance et la réglementation des travaux dans les |
naar door hem zelf te bepalen grondslagen te houden toezicht op de | établissements ou usines dont les produits sont soumis à des droits |
werkzaamheden, alsmede tot het regelen van deze. Ten ware daarop | d'accise. A moins qu'elles ne soient déjà sanctionnées par une autre |
reeds, bij enige andere wetsbepaling, straffen mochten zijn gesteld, | dispositions légale, les infractions aux mesures qu'il arrête sont |
worden de overtredingen van door hem uitgevaardigde voorschriften | punies d'une amende de cinq mille à vingt-cinq mille francs. |
gestraft met een boete van vijfduizend tot vijfentwintigduizend frank. | |
§ 2. Ook mag hij van dezulken in wier huizen of fabrieken toezicht is | § 2. Il peut aussi faire rembourser par les intéressés les frais |
ingericht, de kosten daarvan terugvorderen. Waar het nodig is zal dit | occasionnés par la surveillance de leurs établissements ou usines. |
terugvorderen mogen geschieden door middel van dwangbevelen, | Eventuellement ces frais peuvent être recouvrés par voie de contrainte |
overeenkomstig de bepalingen van de artikelen 313 en 314. » | conformément aux dispositions des articles 313 et 314. » |
« Art. 209.De personeelsleden van de dienst enquêtes van het Hoog |
« Art. 209.Il est accordé aux agents du service d'enquêtes du Comité |
Comité van toezicht hebben, tot het opsporen en vaststellen van | supérieur de contrôle, pour la recherche et la constatation de la |
sluikerij, volkomen dezelfde macht als de ambtenaren van de | fraude, des pouvoirs identiques à ceux dont jouissent les agents de |
administratie der douane en accijnzen. » | l'administration des douanes et accises. » |
« Art. 210.§ 1. De bestuursdiensten van de Staat, met inbegrip van de |
« Art. 210.§ 1er. Les services administratifs de l'Etat, y compris |
parketten en de griffies der hoven en rechtbanken, de besturen van de | les parquets et les greffes des cours et tribunaux, les |
provinciën en van de gemeenten, zomede de openbare organismen en | administrations des provinces et des communes, ainsi que les |
instellingen, zijn gehouden wanneer zij daartoe aangezocht zijn door | organismes et établissements publics, sont tenus, lorsqu'ils en sont |
een ambtenaar van een der Rijksbesturen belast met de aanslag in, of | requis par un fonctionnaire de l'une des administrations de l'Etat |
de invordering van de belastingen, hem alle in hun bezit zijnde inlichtingen te verstrekken, hem zonder verplaatsing, van alle in hun bezit zijnde akten, stukken, registers en om 't even welke bescheiden inzage te verlenen en hem alle inlichtingen, afschriften of uittreksels te laten nemen, welke bedoelde ambtenaar ter verzekering van de aanslag in, of de heffing van de door de Staat geheven belastingen nodig acht. Onder openbare organismen dienen verstaan, naar de geest van deze wet, de instellingen, maatschappijen, verenigingen, inrichtingen en diensten welke de Staat mede beheert, waaraan de Staat een waarborg verstrekt, op welker bedrijvigheid de Staat toezicht uitoefent of | chargées de l'établissement ou du recouvrement des impôts, de lui fournir tous renseignements en leur possession, de lui communiquer, sans déplacement, tous actes, pièces, registres et documents quelconques qu'ils détiennent et de lui laisser prendre tous renseignements, copies ou extraits, que ledit fonctionnaire juge nécessaires pour assurer l'établissement ou la perception des impôts perçus par l'Etat. Par organismes publics, il faut entendre, au voeu de la présente loi, les institutions, sociétés, associations, établissements et offices à l'administration desquels l'Etat participe, auxquels l'Etat fournit une garantie, sur l'activité desquels l'Etat exerce une surveillance |
waarvan het bestuurspersoneel aangewezen wordt door de regering, op haar voordracht of mits haar goedkeuring. Van de akten, stukken, registers en bescheiden of inlichtingen in verband met gerechtelijke procedures, mag evenwel geen inzage worden verleend zonder uitdrukkelijke toelating van de procureur-generaal of de auditeur-generaal. Alinea 1 is niet van toepassing op het Bestuur der Postcheques, het Nationaal Instituut voor de Statistiek, noch op de kredietinstellingen. Andere afwijkingen van deze bepaling kunnen worden ingevoerd bij door de Minister van Financiën mede ondertekende koninklijke besluiten. § 2. Elke inlichting, stuk, proces-verbaal of akte ontdekt of bekomen in het uitoefenen van zijn functies, door een ambtenaar van een fiscaal Rijksbestuur, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van een der hierboven aangeduide diensten, kan door de Staat ingeroepen worden voor het opsporen van elke krachtens de belastingwetten verschuldigde som. Desondanks kan het aanbieden tot registratie van de processen-verbaal en van de verslagen over expertises betreffende gerechtelijke procedures, het bestuur dan alleen toelaten die akten in te roepen | ou dont le personnel de direction est désigné par le gouvernement, sur sa proposition ou moyennant son approbation. Toutefois, les actes, pièces, registres et documents ou renseignements relatifs à des procédures judiciaires, ne peuvent être communiqués sans l'autorisation expresse du procureur général ou de l'auditeur général. L'alinéa 1er n'est pas applicable à l'Office des chèques postaux, à l'Institut national de statistique, ni aux établissements de crédit. D'autres dérogations à cette disposition peuvent être apportées par des arrêtés royaux contresignés par le Ministre des Finances. § 2. Tout renseignement, pièce, procès-verbal ou acte découvert ou obtenu dans l'exercice de ses fonctions, par un agent d'une administration fiscale de l'Etat, soit directement, soit par l'entremise d'un des services désignés ci-dessus, peut être invoqué par l'Etat pour la recherche de toute somme due en vertu des lois d'impôts. Néanmoins la présentation à l'enregistrement des procès-verbaux et des rapports d'expertise relatifs à des procédures judiciaires ne permet à l'administration d'invoquer ces actes que moyennant l'autorisation |
mits het daartoe de in § 1, alinea 3 bepaalde toelating heeft bekomen. | prévue au § 1er, alinéa 3. |
§ 3. Elk ambtenaar van een belastingbestuur van de Staat, regelmatig | § 3. Tout agent d'une administration fiscale de l'Etat, régulièrement |
belast met een controle of een onderzoek in verband met de toepassing | chargé d'effectuer chez une personne physique ou morale un contrôle ou |
van een bepaalde belasting bij een natuurlijke of een rechtspersoon is | une enquête se rapportant à l'application d'un impôt déterminé, est de |
van rechtswege gemachtigd alle inlichtingen op te zoeken of in te | plein droit habilité à prendre, rechercher ou recueillir, tous |
zamelen welke de juiste heffing van alle door deze persoon | renseignements propres à assurer l'exacte perception de tous autres |
verschuldigde andere rechten kunnen verzekeren. » | impôts dus par cette personne. » |
B.3.1. De Ministerraad voert aan dat de artikelen 205 en volgende van | B.3.1. Le Conseil des ministres fait valoir que les articles 205 et |
hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. niet handelen over een scheikundig | suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A. ne concernent pas l'examen |
labo-onderzoek, een technisch of een boekhoudkundig onderzoek, zodat | chimique en laboratoire, l'examen technique ou l'enquête comptable, de |
het Hof zijn grondwettigheidstoezicht dient te beperken tot de | sorte que la Cour doit limiter son contrôle de constitutionnalité à la |
vergelijking van de strafvordering en de strafrechtspleging in het | comparaison de l'action publique et de la procédure pénale en général |
algemeen inzake douane en accijnzen met de strafvordering en de | en matière de douanes et accises avec l'action publique et la |
strafrechtpleging in het gemeen strafprocesrecht. | procédure pénale en droit pénal commun. |
B.3.2. De artikelen 205 en volgende van hoofdstuk XXII van de A.W.D.A. | B.3.2. Les articles 205 et suivants du chapitre XXII de la L.G.D.A. |
strekken ertoe bijzondere bevoegdheden toe te kennen aan de ambtenaren | ont pour objet d'attribuer des compétences particulières aux agents de |
van de Administratie der douane en accijnzen, in het kader van de | l'Administration des douanes et accises dans le cadre de la recherche |
opsporing en vaststelling van inbreuken op de douane- en | et de la constatation des infractions à la législation en matière de |
accijnswetgeving. De in het geding zijnde bepalingen hebben betrekking | douanes et accises. Les dispositions litigieuses portent sur des |
op controlemaatregelen die door hen kunnen worden genomen. | mesures de contrôle que ces agents peuvent prendre. |
Uit de verwijzingsbeslissingen en de memories van de partijen kan | Il peut cependant se déduire des décisions de renvoi et des mémoires |
evenwel worden afgeleid dat de prejudiciële vragen enkel betrekking | des parties que les questions préjudicielles ne concernent que les |
hebben op de artikelen 205 en 206 van de A.W.D.A. | articles 205 et 206 de la L.G.D.A. |
B.3.3. Het Hof beperkt derhalve zijn onderzoek tot de artikelen 205 en | B.3.3. La Cour limite dès lors son examen aux articles 205 et 206 de |
206 van de A.W.D.A. | la L.G.D.A. |
Wat artikel 205 van de A.W.D.A. betreft | En ce qui concerne l'article 205 de la L.G.D.A. |
B.4. Artikel 205 van de A.W.D.A. voert een « bewijs van de | B.4. L'article 205 de la L.G.D.A. permet d'invoquer des éléments « à |
vaststelling van een fraude der rechten » in ten laste van de | l'appui d'une fraude des droits » (entendez : « afin de prouver cette |
fraude ») à charge du commerçant dont les livres comptables, les | |
handelaar wiens handelsboeken, handelsgeschriften of handelsdocumenten | écritures commerciales ou les documents commerciaux contiennent des |
gegevens bevatten die niet overeenstemmen wat betreft de aan- en | données qui ne sont pas concordantes concernant l'achat et la vente de |
verkoop van met rechten of met accijns belaste goederen of goederen | marchandises soumises à des droits, des montants à octroyer à |
waarvoor bedragen bij in- of uitvoer kunnen worden toegekend; dat | l'importation ou à l'exportation ou à des droits d'accises; ces |
bewijs geldt « zolang het tegendeel niet bewezen is ». | éléments valent « jusqu'à preuve contraire ». |
B.5. Uit de gegevens van het dossier blijkt dat het Hof wordt | B.5. Les éléments du dossier font apparaître que la Cour est |
ondervraagd over de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de | interrogée sur la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la |
Grondwet van een « vermoeden van fraude » en een « omkering van de | Constitution d'une « présomption de fraude » et d'un « renversement de |
bewijslast », die zouden afwijken van het in het gemeen recht geldende | la charge de la preuve », qui dérogeraient à la présomption |
vermoeden van onschuld. | d'innocence qui prévaut en droit commun. |
B.6.1. De wetgever wilde, door de bepalingen van de algemene wet | B.6.1. En adoptant les dispositions de la loi générale sur les douanes |
inzake douane en accijnzen aan te nemen, een eigen systeem voor | et accises, le législateur entendait établir un système spécifique de |
strafrechtelijke opsporing en vervolging ontwikkelen, teneinde de | recherche et de poursuites pénales, en raison de l'ampleur et de la |
omvang en de frequentie van de fraude te bestrijden in die bijzonder | fréquence des fraudes en cette matière, particulièrement technique, |
technische en vaak grensoverschrijdende materie, die mede grotendeels | relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande |
door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. Het gegeven | partie par une abondante réglementation européenne. Le fait que dans |
dat de wetgever in die specifieke aangelegenheid is afgeweken van het | cette matière spécifique le législateur ait dérogé au droit commun |
gemeen recht, is op zich niet discriminatoir. | n'est pas discriminatoire en soi. |
B.6.2. Er moet evenwel worden nagegaan of de in het geding zijnde | B.6.2. Il convient toutefois de vérifier si la disposition en cause ne |
bepaling geen onverantwoord verschil in behandeling teweegbrengt, | crée pas une différence de traitement injustifiée entre les personnes |
tussen personen die worden vervolgd wegens inbreuken op de A.W.D.A. en | qui sont poursuivies pour des infractions à la L.G.D.A. et les |
personen die worden vervolgd wegens inbreuken op andere | personnes qui sont poursuivies pour des infractions à d'autres |
strafbepalingen. | dispositions répressives. |
B.7.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juni 1976 | B.7.1. Les travaux préparatoires de la loi du 22 juin 1976, qui a |
die de in het geding zijnde bepaling in de A.W.D.A. heeft ingevoegd, | inséré la disposition litigieuse dans la L.G.D.A., font ressortir que |
blijkt dat de wetgever heeft willen voorkomen dat sommige | le législateur a entendu empêcher certains fraudeurs fiscaux de se |
belastingontduikers zouden aanvoeren dat de bij hen gevonden stukken | retrancher derrière l'allégation que les pièces et données trouvées en |
of gegevens niets te maken hebben met de vermoede fraude. Bovendien | leur possession sont sans rapport avec la fraude dont ils sont |
geldt het vermoeden van fraude slechts voor de verrichtingen waarvoor | soupçonnés. En outre, la présomption de fraude n'affecte que les |
niet overeenstemmende stukken zullen worden gevonden (Parl. St. , | seules opérations pour lesquelles des pièces discordantes seront |
Kamer, 1975-1976, nr. 709/2, pp. 5-6). | découvertes (Doc. parl. , Chambre, 1975-1976, n° 709/2, pp. 5-6). |
B.7.2. Wanneer vaststaat dat de handelsboeken, de handelsgeschriften | B.7.2. Lorsqu'il est établi que les livres comptables, les écritures |
of de handelsdocumenten van een handelaar gegevens bevatten die niet | commerciales ou les documents commerciaux d'un commerçant contiennent |
overeenstemmen wat betreft de aankoop en de verkoop van met rechten of | des données qui ne sont pas concordantes concernant l'achat et la |
met accijns belaste goederen of goederen waarvoor bedragen bij de | vente de marchandises soumises à des droits, des montants à octroyer à |
invoer of bij de uitvoer kunnen worden toegekend, vermag de wetgever | l'importation ou à l'exportation ou à des droits d'accises, le |
aan te nemen dat fraude werd gepleegd en dat de handelaar die eigenaar | législateur peut admettre qu'il y a eu fraude et que le commerçant qui |
is van de handelsboeken, de handelsgeschriften of de handelsdocumenten | est propriétaire des livres comptables, des écritures commerciales ou |
normalerwijze de persoon is die de fraude heeft gepleegd. Die regel | des documents commerciaux est normalement la personne qui a commis la |
stelt weliswaar een verschil in behandeling in, in zoverre hij afwijkt | fraude. Sans doute cette règle établit-elle une différence de |
van het beginsel volgens hetwelk de bewijslast op de vervolgende | traitement en ce qu'elle déroge au principe selon lequel la charge de |
partij weegt. Die afwijking is echter verantwoord, in het licht van de | la preuve pèse sur la partie poursuivante. Cette dérogation est |
in B.6.1 en B.7.1 vermelde redenen, door de moeilijke bewijsbaarheid | toutefois justifiée, compte tenu des raisons mentionnées aux B.6.1 et |
van inbreuken op de douane- en accijnswetgeving ten gevolge van de | B.7.1, vu la difficulté de prouver les infractions à la législation en |
mobiliteit van de goederen waarop douane- en accijnsrechten | matière de douanes et accises, par suite de la mobilité des biens sur |
verschuldigd zijn. | lesquels sont dus des droits de douanes et accises. |
Al kan het voorkomen dat de vastgestelde discrepantie het gevolg is | S'il peut advenir que la discordance constatée soit l'effet d'une |
van een louter materiële vergissing of dat de fraude buiten het | erreur purement matérielle ou que la fraude ait été commise à l'insu |
medeweten van de handelaar werd gepleegd, toch maakt de in het geding | du commerçant, la disposition en cause ne porte pas d'atteinte |
zijnde bepaling geen onevenredige inbreuk op het vermoeden van | disproportionnée à la présomption d'innocence, étant donné, d'une |
onschuld, aangezien, enerzijds, zij het bewijs van het tegendeel | part, qu'elle permet d'apporter la preuve contraire par tous les |
toestaat met alle bewijsmiddelen, die de rechter in aanmerking moet | moyens que le juge doit prendre en considération, et, d'autre part, |
nemen, en, anderzijds, de omkering van de bewijslast alleen | que le renversement de la charge de la preuve n'a lieu qu'en présence |
plaatsheeft bij een aanwijzing van fraude in de in artikel 205 van de | d'un indice de fraude dans les écrits visés à l'article 205 de la |
A.W.D.A bedoelde stukken die de betrokkene heeft opgemaakt of diende | L.G.D.A. que l'intéressé a établis ou dû établir. |
op te maken. B.7.3. Artikel 205 van de A.W.D.A. is niet onbestaanbaar met de | B.7.3. L'article 205 de la L.G.D.A. n'est pas incompatible avec les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
Wat artikel 206 van de A.W.D.A. betreft | En ce qui concerne l'article 206 de la L.G.D.A. |
B.8. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de | B.8. La Cour est interrogée à propos de la compatibilité avec les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel 206 van de A.W.D.A., | articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 206 de la L.G.D.A., |
dat de ambtenaren van de Administratie der douane en accijnzen de | qui habilite les agents de l'Administration des douanes et accises à |
bevoegdheid verleent om kosteloos monsters te nemen, omdat de | prendre gratuitement des échantillons, étant donné que |
monsterneming « eenzijdig » en « niet tegensprekelijk » zou zijn. | l'échantillonnage serait « unilatéral » et « non contradictoire ». |
B.9.1. De Ministerraad meent dat tussen de categorie van personen die | B.9.1. Le Conseil des ministres estime qu'il n'y a pas de distinction |
worden verdacht van misdrijven, strafbaar gesteld in de douane- en | entre la catégorie des personnes qui sont soupçonnées d'avoir commis |
accijnswetgeving, en de categorie van personen die worden verdacht van | une infraction à la législation en matière de douanes et accises et la |
misdrijven, strafbaar gesteld in het gemeen recht, geen onderscheid | catégorie des personnes qui sont soupçonnées d'avoir commis une |
bestaat, omdat, ongeacht of het gaat om een douanemisdrijf dan wel om | infraction de droit commun du fait que, qu'il s'agisse ou non d'une |
een gemeenrechtelijk misdrijf, de verdachte geen recht op tegenspraak heeft met betrekking tot de monsterneming in het vooronderzoek. B.9.2. Het deskundigenonderzoek in het gemeen strafrecht kan in het stadium van het opsporingsonderzoek of van het gerechtelijk onderzoek op tegenspraak worden gevoerd wanneer de magistraat die het beveelt van oordeel is dat de tegenspraak geen afbreuk doet aan de inquisitoriale strafrechtspleging in die stadia, die de wetgever heeft gewild om, enerzijds, rekening houdend met het vermoeden van onschuld, te vermijden dat personen onnodig in diskrediet worden gebracht en, anderzijds, met het oog op doeltreffendheid, snel te kunnen handelen, zonder de schuldigen op de hoogte te brengen. | infraction en matière de douanes ou d'une infraction de droit commun, l'inculpé n'a pas droit au contradictoire s'agissant du prélèvement d'échantillons au cours de l'instruction préparatoire. B.9.2. L'expertise en droit pénal commun peut, au stade de l'information ou de l'instruction, être contradictoire lorsque le magistrat qui l'ordonne estime que le caractère contradictoire ne porte pas atteinte à la procédure que le législateur a voulue inquisitoire à ces stades afin, d'une part, compte tenu de la présomption d'innocence, d'éviter de jeter inutilement le discrédit sur les personnes, d'autre part, dans un souci d'efficacité, d'être en mesure d'agir vite, sans alerter les coupables. |
B.9.3. De exceptie van de Ministerraad wordt verworpen. | B.9.3. L'exception du Conseil des ministres est rejetée. |
B.10.1. Het verschil in behandeling tussen een persoon ten aanzien van | B.10.1. La différence de traitement entre une personne qui fait |
wie een monsterneming gebeurt in het gemeen strafrecht en een persoon | l'objet d'une prise d'échantillon selon le droit pénal commun et une |
ten aanzien van wie een monsterneming gebeurt in de materie van de | personne qui fait l'objet d'une prise d'échantillon en matière de |
douane en accijnzen, berust op een objectief criterium van onderscheid | douanes et accises repose sur un critère de distinction objectif fondé |
op grond van de aard van de bij wet omschreven misdrijven. Dat | sur la nature des infractions définies par la loi. Ce critère de |
criterium van onderscheid is pertinent. Uit de parlementaire | distinction est pertinent. Il ressort des travaux préparatoires de la |
voorbereiding van de wet van 30 juni 1951 die de in het geding zijnde | loi du 30 juin 1951, qui a inséré la disposition litigieuse dans la |
bepaling in de A.W.D.A. heeft ingevoegd, blijkt dat de wetgever heeft | L.G.D.A., que le législateur a voulu éviter que la douane ne puisse |
willen vermijden dat de douane haar taak niet naar behoren zou kunnen | convenablement remplir sa tâche s'il ne lui était pas permis de |
vervullen doordat het haar niet zou zijn toegestaan monsters te nemen | |
van goederen onder douaneverband, ten einde de soort, het | prélever des échantillons des marchandises sous régime de douanes aux |
alcoholgehalte, het suikergehalte, enz. ervan te bepalen (Parl. St. , | fins d'en reconnaître l'espèce, le degré alcoolique, la teneur en |
Kamer, 1950-1951, nr. 10, p. 3), aangezien voor het opsporen van | sucre, etc. (Doc. parl. , Chambre, 1950-1951, n° 10, p. 3), étant |
donné que ces prises d'échantillons sont indispensables dans le | |
sommige smokkelpraktijken die monsternemingen onontbeerlijk zijn | dépistage de certaines fraudes (Doc. parl. , Sénat, 1950-1951, n° 329, |
(Parl. St. , Senaat, 1950-1951, nr. 329, pp. 1 en 3). | pp. 1 et 3). |
B.10.2. Het Hof dient nog te onderzoeken of die monsterneming niet op | B.10.2. La Cour doit encore examiner si cet échantillonnage ne porte |
onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van verdediging. | pas d'atteinte disproportionnée aux droits de la défense. |
B.10.3. De resultaten van de monsterneming kunnen door de verdachten | B.10.3. Les résultats de l'échantillonnage ne peuvent être contestés |
enkel worden betwist voor de rechter ten gronde, zonder dat de | par les inculpés que devant le juge du fond, sans que les agents de |
ambtenaren van de Administratie der douane en accijnzen in het | l'Administration des douanes et accises soient tenus d'assurer le |
vooronderzoek tegenspraak moeten verzekeren. Bovendien bepaalt artikel | contradictoire au cours de l'instruction préparatoire. En outre, |
206, § 3, van de A.W.D.A. dat de daartoe door de Minister van | l'article 206, § 3, de la L.G.D.A. dispose que les agents désignés par |
Financiën aangewezen ambtenaren en beambten de geschillen beslechten | le ministre des Finances tranchent les contestations sur la façon de |
over de wijze van monsterneming en over de grootte van het monster. | procéder aux prélèvements ou sur la quantité à prélever. |
B.10.4.1. De wetgever heeft gewild bepaalde fraudepraktijken te | B.10.4.1. Le législateur a voulu s'opposer à certaines fraudes en |
verhinderen door, met het oog op de doeltreffendheid, snel te kunnen | agissant vite, dans un souci d'efficacité, sans alerter les inculpés. |
handelen, zonder de verdachten op de hoogte te brengen. Die | Cet objectif est tel que le législateur a pu le considérer comme |
doelstelling is van die aard dat de wetgever ze als primordiaal heeft | |
kunnen beschouwen. | primordial. |
Zelfs de omstandigheid dat de resultaten van de monsterneming worden | Même la circonstance que les résultats du prélèvement d'échantillons |
weergegeven in een proces-verbaal dat krachtens artikel 272 van de | sont reproduits dans un procès-verbal qui a, en vertu de l'article 272 |
A.W.D.A. een bijzondere bewijswaarde heeft, is niet van aard dat zij | de la L.G.D.A., une force probante particulière, n'est pas de nature à |
aan artikel 206 van de A.W.D.A. zijn verantwoording zou ontnemen. | priver l'article 206 de la L.G.D.A. de sa justification. Selon la |
Volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie mag, aangaande die | jurisprudence de la Cour de cassation, s'agissant de ces |
processen-verbaal, het tegenbewijs worden geleverd door alle | procès-verbaux, la preuve contraire peut être apportée par toutes |
bewijsmiddelen, die door de rechter moeten worden beoordeeld. | voies de droit, lesquelles doivent être examinées par le juge. |
B.10.4.2. De bepaling volgens welke de geschillen over de wijze van | |
monsterneming en over de grootte van het monster worden beslecht door | B.10.4.2. La disposition en vertu de laquelle les contestations sur la |
de daartoe door de Minister van Financiën aangewezen ambtenaren en | façon de procéder au prélèvement ou sur la quantité à prélever sont |
beambten, ontneemt aan de betrokkenen niet het recht om die | tranchées par les agents désignés par le ministre des Finances ne |
desbetreffende beslissingen voor de rechter aan te vechten. Overigens | prive pas les intéressés du droit de contester lesdites décisions |
is deze laatste in zijn oordeel door geen enkele tekst gebonden door | devant le juge. Par ailleurs, lorsque ce dernier a à statuer, aucun |
de beslissingen van de ambtenaren, omdat de bijzondere wettelijke | texte ne l'oblige à suivre les décisions des agents, car la valeur |
bewijswaarde van het proces-verbaal dat de resultaten van de | légale probante particulière du procès-verbal qui reproduit les |
monsterneming weergeeft enkel verbonden is aan de persoonlijk door de | résultats de l'échantillonnage n'est attachée qu'aux constats |
verbalisant gedane vaststellingen. | personnels effectués par le verbalisant. |
B.10.5. Artikel 206 van de A.W.D.A. is niet onbestaanbaar met de | B.10.5. L'article 206 de la L.G.D.A. n'est pas incompatible avec les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.11. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 2209 en de eerste | B.11. La question préjudicielle dans l'affaire n° 2209 et la première |
prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 dienen ontkennend te worden | question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 appellent une réponse |
beantwoord. | négative. |
De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 (artikel 265 van de | La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (article 265 |
A.W.D.A.) | de la L.G.D.A.) |
B.12. De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreft de | B.12. La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 porte |
bestaanbaarheid van artikel 265 van de A.W.D.A. met de artikelen 10 en | sur la compatibilité de l'article 265 de la L.G.D.A. avec les articles |
11 van de Grondwet, « inzoverre dat deze bepaling een objectieve en | 10 et 11 de la Constitution « en tant que cette disposition retient |
quasi absolute strafrechtelijke verantwoordelijkheid van personen | une responsabilité pénale objective et quasi absolue de certaines |
weerhoudt voor de daden van een bediende, arbeiders, knechten, of | personnes pour les faits de leurs employés, ouvriers, domestiques ou |
verdere door hen bezoldigde personen ». | autres personnes salariées par elles ». |
B.13. Artikel 265 van de A.W.D.A. luidt : | B.13. L'article 265 de la L.G.D.A. dispose : |
« § 1. Alle kooplieden, trafikanten, fabrikanten, neringdoende lieden, | « § 1er. Tous négociants, fabricants, trafiquants, commerçants en |
schippers, voerlieden en verdere personen, welke wegens hun handel of | détail, bateliers, voituriers et autres personnes qui, relativement à |
bedrijf, en particulieren, welke wegens hun bijzondere zaken in enige | leur commerce ou profession, et les particuliers qui, concernant leurs |
betrekking zouden staan met de administratie, zullen te dezen aanzien verantwoordelijk zijn voor de daden van hun bedienden, arbeiders, knechten of verdere door hen bezoldigde personen, voor zover die daden tot het door hen uitgeoefend bedrijf betrekkelijk zijn. § 2. Wanneer zodanige kooplieden of andere in § 1 vermelde personen bekeurd worden, wegens fraude of andere overtreding van deze wet of van de bijzondere wetten, en zij tot hun verontschuldiging zouden willen beweren dat zulks door hun bedienden, knechten of arbeiders, buiten hun kennis is geschied, zullen zij desniettemin, en ondanks hun onbewustheid der daad, de boeten oplopen op dusdanige misdrijven gesteld. | propres affaires, auraient quelques relations avec l'administration, seront, sous ce rapport, responsables des faits de leurs employés, ouvriers, domestiques ou autres personnes salariées par eux, pour autant que ces faits seraient relatifs à la profession qu'ils exercent. § 2. Dans le cas où les négociants ou autres personnes plus amplement dénommées au § 1er seraient repris pour fraude ou autres infractions à la présente loi ou aux lois spéciales, et qu'ils voulussent avancer, pour leur justification, que ladite fraude ou infraction aurait eu lieu par leurs employés, domestiques et ouvriers, sans qu'ils en eussent connaissance, ces premiers n'encourront pas moins, et sans égard à leur ignorance du fait, l'amende prononcée contre lesdites infractions. |
§ 3. De natuurlijke personen of de rechtspersonen zijn burgerlijk en | § 3. Les personnes physiques ou morales seront civilement et |
hoofdelijk aansprakelijk voor de geldboeten en kosten die het gevolg | solidairement responsables des amendes et frais résultant des |
zijn van de veroordelingen die ingevolge de wetten inzake douane en | condamnations prononcées en vertu des lois en matière de douanes et |
accijnzen tegen hun gemachtigden of bestuurders, zaakvoerders of | accises contre leurs préposés ou leurs administrateurs, gérants ou |
vereffenaars zijn uitgesproken wegens misdrijven die zij in die | liquidateurs du chef des infractions qu'ils ont commises en cette |
hoedanigheid hebben begaan. » | qualité. » |
B.14.1. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag, wat | B.14.1. Le Conseil des ministres soutient que la question |
artikel 265, § 3, van de A.W.D.A. betreft, feitelijke grondslag mist, | préjudicielle manque en fait en ce qui concerne l'article 265, § 3, de |
daar de in die bepaling vervatte regeling enkel handelt over de | la L.G.D.A., étant donné que la règle contenue dans cette disposition |
burgerlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid van de aansteller. | ne traite que de la responsabilité civile et solidaire du commettant. |
B.14.2. Artikel 265, § 3, van de A.W.D.A. is immers vreemd aan de | B.14.2. L'article 265, § 3, de la L.G.D.A. est effectivement étranger |
strafrechtelijke aansprakelijkheid van de aansteller, die in artikel | à la responsabilité pénale du commettant, laquelle est réglée à |
265, §§ 1 en 2, is geregeld. Bijgevolg onderzoekt het Hof niet de | l'article 265, §§ 1er et 2. La Cour n'examine dès lors pas la |
grondwettigheid van die bepaling. | constitutionnalité de cette disposition. |
B.15. De in artikel 265, § 1, gevestigde aansprakelijkheid is, zoals het Hof van Cassatie heeft vastgesteld, van strafrechtelijke aard en is algemeen in die zin dat ze zich uitstrekt tot de daden van eenieder die, al dan niet bezoldigd, de in dat artikel genoemde persoon, hier genoemd « de aansteller », bijstaat in zijn activiteit of bedrijf of hem daarin vervangt op voorwaarde dat die inbreuken verband houden met de beroepsbezigheid van de aansteller. Volgens dezelfde rechtspraak strekt die aansprakelijkheid zich uit tot alle soorten van straffen, met inbegrip van de gevangenisstraf. Evenwel wordt ze beperkt tot de betaling van de geldboete ingeval de aansteller bewijst dat het betrokken misdrijf buiten zijn kennis is | B.15. La responsabilité établie dans l'article 265, § 1er, est, comme le constate la Cour de cassation, de nature pénale et elle est générale en ce sens qu'elle s'étend aux faits de tous ceux, salariés ou non, qui assistent ou suppléent dans son activité ou entreprise la personne désignée dans cet article, dénommée ci-après « le commettant », pour autant que ces infractions soient relatives à la profession du commettant. Selon la même jurisprudence, cette responsabilité s'étend à toutes les sortes de peines, en ce compris l'emprisonnement. Elle est toutefois limitée au paiement de l'amende si le commettant peut prouver que |
geschied (artikel 265, § 2, van de A.W.D.A.). | l'infraction a eu lieu à son insu (article 265, § 2, de la L.G.D.A.). |
B.16. Met de voornoemde bepalingen beoogde de wetgever te verzekeren | B.16. En adoptant les dispositions précitées, le législateur voulait |
dat de aansteller zich niet op zijn onschuld zou kunnen beroepen door | garantir que le commettant ne puisse se prévaloir de son innocence en |
te beweren dat hij vreemd is gebleven aan de inbreuk gepleegd door | alléguant qu'il est demeuré étranger à l'infraction commise par son |
zijn personeel. De wetgever wou daarbij de aansteller verantwoordelijk | personnel. Le législateur entendait à cet effet rendre responsable le |
stellen die, naar zijn oordeel, als eerste voordeel zou halen uit de | commettant qui, à son estime, serait le premier à profiter de la |
fraude waarvan hij zou beweren dat hij er niet op de hoogte van was. | fraude qu'il dirait avoir ignorée. |
B.17.1. De aan de Belgen toegekende rechten en vrijheden moeten | B.17.1. Les droits et libertés reconnus aux Belges doivent, en vertu |
krachtens artikel 11 van de Grondwet zonder discriminatie worden | de l'article 11 de la Constitution, être assurés sans discrimination. |
gehandhaafd. Die rechten en vrijheden omvatten de waarborgen welke | Ces droits et libertés contiennent les garanties résultant des |
voortvloeien uit de algemene beginselen van het strafrecht. | principes généraux du droit pénal. |
B.17.2. Door de aansteller strafrechtelijk verantwoordelijk te stellen | B.17.2. En rendant le commettant pénalement responsable des actes de |
voor de handelingen van zijn aangestelden vermoedt de wetgever niet | ses préposés, le législateur présume non seulement qu'il a bénéficié |
alleen dat die aansteller uit de fraude voordeel heeft gehaald maar | |
ook dat hij eraan heeft meegewerkt. | |
B.17.3. Enerzijds, kunnen de vervolgende overheden op grond van de | de la fraude, mais aussi qu'il y a collaboré. |
algemene bepalingen van hoofdstuk VII van het Strafwetboek betreffende | B.17.3. D'une part, les dispositions générales du chapitre VII du Code |
de « deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdaad of | pénal traitant « De la participation de plusieurs personnes au même |
wanbedrijf » aantonen dat de aansteller eventueel mededader of | crime ou délit » permettent aux autorités de poursuite d'établir que |
medeplichtige van het misdrijf inzake douane is. De wetgever kan | le commettant est, éventuellement, coauteur ou complice du délit |
weliswaar, zonder het gelijkheidsbeginsel te schenden, een eigen | douanier. Sans doute le législateur peut-il établir, sans violer le |
systeem voor opsporing, vaststelling en vervolging ontwikkelen dat | principe d'égalité, un système spécifique de recherche, de |
afwijkt van het gemeen recht, teneinde de omvang en de frequentie van | constatation et de poursuite, dérogatoire au droit commun, en vue de |
de fraude inzake douane en accijnzen te bestrijden. Hij kan ook de | combattre l'ampleur et la fréquence des fraudes en matière de douanes |
elementen bepalen die eigen zijn aan de inbreuken op die regels, | et accises. Il peut également déterminer les éléments constitutifs |
aangezien de bestraffing ervan vaak wordt bemoeilijkt door het aantal | propres aux infractions à ces règles, leur répression étant souvent |
personen die betrokken zijn bij de handel en het vervoer van de | rendue difficile par le nombre de personnes qui interviennent dans le |
goederen waarop die rechten verschuldigd zijn. Maar door het algemene | commerce et le transport des marchandises sur lesquelles les droits |
en onweerlegbare karakter ervan bereikt het vermoeden dat in de in het | sont dus. Mais par son caractère général et irréfragable, la |
geding zijnde bepaling is vastgelegd, die doelstelling door een | présomption établie par la disposition en cause atteint cet objectif |
zwaarwichtigeinbreuk op het fundamentele beginsel van het persoonlijke | en portant une atteinte grave au principe fondamental de la |
karakter van de straffen. | personnalité des peines. |
B.17.4. Anderzijds, moet worden opgemerkt dat met betrekking tot de | B.17.4. D'autre part, en ce qui concerne le souci du législateur de |
bezorgdheid van de wetgever om de werkelijke betaling van de boeten te | faciliter le paiement effectif des amendes et d'inciter le commettant |
vergemakkelijken en de aansteller ertoe aan te zetten zijn | à interdire à ses préposés de commettre des infractions douanières, il |
aangestelden te verbieden inbreuken inzake douane te begaan, artikel | |
265, § 3, van de A.W.D.A. de aansteller burgerlijk aansprakelijk maakt | y a lieu de relever que l'article 265, § 3, de la L.G.D.A. rend le |
voor de boeten en kosten waartoe zijn aangestelden werden veroordeeld. | commettant civilement responsable des amendes et frais auxquels ses |
Die bepaling is van die aard dat zij de aansteller ervan moet | préposés sont condamnés. Cette disposition est de nature à persuader |
overtuigen zich enkel met betrouwbare medewerkers te omringen en op | le commettant de ne s'entourer que de collaborateurs de confiance et |
hen een werkelijk toezicht uit te oefenen. | d'exercer sur eux une surveillance efficace. |
B.17.5. Daaruit volgt dat het betwiste vermoeden, dat in strijd is met | B.17.5. Il s'ensuit que la présomption critiquée, qui va à l'encontre |
het beginsel van het persoonlijke karakter van de straffen, | du principe de la personnalité des peines, porte, malgré l'atténuation |
niettegenstaande de afzwakking vervat in paragraaf 2 van de in het | contenue au paragraphe 2 de la disposition en cause, une atteinte |
geding zijnde bepaling, op onevenredige wijze inbreuk maakt op de | disproportionnée aux principes qui doivent régir la charge de la |
principes die de bewijslast in strafzaken moeten beheersen. | preuve en matière pénale. |
B.18. De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294, wat de | B.18. La deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294, |
strafrechtelijke aansprakelijkheid van de aansteller betreft, dient | s'agissant de la responsabilité pénale du commettant, appelle une |
bevestigend te worden beantwoord. | réponse affirmative. |
De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 (artikelen 265, § 3, | La troisième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 (article |
en 266 van de A.W.D.A.) | 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A.) |
B.19. De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 betreft de | B.19. La troisième question préjudicielle dans l'affaire n° 2294 porte |
bestaanbaarheid van de artikelen 265, § 3, en 266 van de A.W.D.A. met | sur la compatibilité des articles 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A. avec |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, « inzoverre dat deze bepalingen | les articles 10 et 11 de la Constitution, « en tant que ces |
de strafrechter nog bevoegd achten om uitspraak te doen over de | dispositions considèrent que le juge pénal est encore compétent pour |
civielrechtelijke rechtsvordering, na strafrechtelijke uitspraak ». | statuer sur l'action civile à l'issue d'un prononcé au pénal ». |
B.20. Artikel 266 van de A.W.D.A. luidt : | B.20. L'article 266 de la L.G.D.A. énonce : |
« § 1. Behoudens tegenstrijdige beschikking in bijzondere wetten en | « § 1er. Sauf disposition contraire dans les lois particulières et |
onverminderd de boeten en verschuldigdverklaringen ten bate van de | sans préjudice aux amendes et confiscations au profit du trésor, les |
Schatkist, zijn de overtreders, hun medeplichtigen en de voor het | délinquants et leurs complices et les personnes responsables de |
misdrijf aansprakelijke personen solidair gehouden tot betalen van de | l'infraction sont tenus solidairement au paiement des droits et taxes |
rechten en taksen welke door de fraude aan de Schatkist werden | dont le trésor a été ou aurait été frustré par la fraude ainsi que des |
onttrokken, zomede van de eventueel verschuldigde | intérêts de retard éventuellement dus. |
nalatigheidsinteresten. § 2. De voor een zaak ingevorderde sommen worden bij voorrang | § 2. Les sommes récupérées dans une affaire sont imputées par priorité |
aangewend tot betaling van de nalatigheidsinteresten en van de rechten | sur les intérêts de retard et sur les droits et taxes. » |
en taksen. » B.21.1. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag feitelijke | B.21.1. Le Conseil des ministres soutient que la question |
grondslag mist, daar die bepalingen vreemd zijn aan de regel, inzake | préjudicielle manque en fait, dès lors que ces dispositions sont |
douane en accijnzen, dat de rechter bij wie de strafvordering | étrangères à la règle, applicable en matière de douanes et accises, |
aanhangig is, zelfs in geval van vrijspraak, uitspraak doet over de | selon laquelle le juge qui est saisi de l'action publique statue, même |
burgerlijke vordering tot betaling van de ontdoken rechten en | en cas d'acquittement, sur l'action civile en paiement des droits et |
accijnzen. In die bevoegdheid is voorzien in artikel 283 van de | accises éludés. Cette compétence est prévue à l'article 283 de la |
A.W.D.A. | L.G.D.A. |
B.21.2. De artikelen 265, § 3, en 266 van de A.W.D.A. zijn inderdaad | B.21.2. Les articles 265, § 3, et 266 de la L.G.D.A. sont |
vreemd aan de regel, inzake douane en accijnzen, dat de rechter bij | effectivement étrangers à la règle, applicable en matière de douanes |
wie de strafvordering aanhangig is, zelfs in geval van een vrijspraak, | |
uitspraak doet over de burgerlijke vordering tot betaling van de | et accises, selon laquelle le juge qui est saisi de l'action publique |
ontdoken rechten en accijnzen. Die aangelegenheid is geregeld in | statue, même en cas d'acquittement, sur l'action civile en paiement |
artikel 283 van de A.W.D.A., waarover het Hof zich heeft uitgesproken | des droits et accises éludés. Cette matière est régie à l'article 283 |
de la L.G.D.A., disposition sur laquelle la Cour s'est prononcée dans | |
in zijn arrest nr. 38/2002 van 20 februari 2002. | son arrêt n° 38/2002 du 20 février 2002. |
Bijgevolg behoeft de derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 geen | La troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 2294 |
antwoord. | n'appelle par conséquent pas de réponse. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht: | dit pour droit : |
1. De artikelen 205 en 206 van de algemene wet inzake douane en | 1. Les articles 205 et 206 de la loi générale sur les douanes et |
accijnzen schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | accises ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
2. Artikel 265, §§ 1 en 2, van dezelfde wet schendt de artikelen 10 en | 2. L'article 265, §§ 1er et 2, de la même loi viole les articles 10 et |
11 van de Grondwet. | 11 de la Constitution. |
3. De derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 2294 behoeft geen | 3. La troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 2294 |
antwoord. | n'appelle pas de réponse. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 oktober 2002, door | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 octobre 2002, par le |
de vermelde zetel, waarin rechter J.-P. Moerman voor de uitspraak is | siège précité, dans lequel le juge J.-P. Moerman est remplacé, pour le |
vervangen door rechter R. Henneuse, overeenkomstig artikel 110 van | prononcé, par le juge R. Henneuse, conformément à l'article 110 de la |
dezelfde wet. | même loi. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts | A. Arts |