← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 Rolnummer 2063 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het
Hof van Beroep te Brussel. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van
de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 Rolnummer 2063 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...) | Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 Numéro du rôle : 2063 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour d'arbitrage, composée des p après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 154/2001 van 28 november 2001 | Extrait de l'arrêt n° 154/2001 du 28 novembre 2001 |
| Rolnummer 2063 | Numéro du rôle : 2063 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 361, § 2, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 361, § 2, du |
| Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. | Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
| L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
| Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée |
| bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
| Bij arrest van 13 oktober 2000 in zake X.L., waarvan de expeditie ter | Par arrêt du 13 octobre 2000 en cause de X.L., dont l'expédition est |
| griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 26 oktober 2000, heeft | parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 26 octobre 2000, la Cour |
| het Hof van Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | d'appel de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 | « L'article 361, § 2, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 |
| en 11 van de Grondwet doordat het bepaalt dat wanneer de geadopteerde | de la Constitution en ce qu'il dispose que lorsque l'adopté est |
| een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de adoptant, de | l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de |
| rechten van het ouderlijk gezag door beide echtgenoten worden | |
| uitgeoefend, zonder dat aan het huwelijk toegekende gevolg tot de | l'autorité parentale sont exercés par les deux époux, sans étendre à |
| wettelijke samenwoning uit te breiden ? » | la cohabitation légale cet effet attribué au mariage ? » |
| (...) | (...) |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.1. L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil dispose : |
| « Wanneer de adoptie is gedaan door twee echtgenoten of wanneer de | « Lorsque l'adoption a été faite par deux époux ou que l'adopté est |
| geadopteerde een kind of adoptief kind is van de echtgenoot van de | l'enfant ou l'enfant adoptif du conjoint de l'adoptant, les droits de |
| adoptant, worden de rechten van het ouderlijk gezag door beide | |
| echtgenoten uitgeoefend overeenkomstig de regels die op de ouders van | la puissance paternelle sont exercés par les deux époux, conformément |
| toepassing zijn. » | aux règles applicables aux père et mère. » |
| B.2.1. Het vonnis waartegen hoger beroep is ingesteld, weigerde de | B.2.1. Le jugement frappé d'appel a refusé d'homologuer l'adoption |
| eenvoudige adoptie van een kind door een man te homologeren met | simple d'un enfant par un homme au motif, principalement, que la mère, |
| hoofdzakelijk als reden dat de moeder, die ongehuwd met die man | qui vit avec cet homme en dehors des liens du mariage, ainsi qu'avec |
| samenwoont, alsmede met de kinderen van beiden, haar ouderlijk gezag | les enfants de l'un et de l'autre, perdrait, au détriment de l'intérêt |
| zou verliezen, in strijd met het belang van het kind. | de l'enfant, son autorité parentale. |
| B.2.2. In antwoord op een door het Hof van Beroep te Brussel gestelde | B.2.2. Saisie par la Cour d'appel de Bruxelles d'une question |
| prejudiciële vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 | préjudicielle relative à la compatibilité avec les articles 10 et 11 |
| en 11 van de Grondwet van artikel 361 van het Burgerlijk Wetboek, meer | de la Constitution de l'article 361 du Code civil, portant sur le |
| bepaald of de wetgever, wat de geadopteerden betreft, één van de | point de savoir si le législateur n'eût pas dû, en ce qui concerne les |
| gevolgen die hij aan het huwelijk heeft toegekend niet had moeten | adoptés, étendre au concubinage un des effets qu'il a attribués au |
| uitbreiden tot het ongehuwd samenwonen, heeft het Hof in zijn arrest | mariage, la Cour a, dans son arrêt n° 49/2000, répondu par la |
| nr. 49/2000 ontkennend geantwoord en daarbij de vraag buiten | négative, tout en faisant abstraction de la question de savoir si |
| beschouwing gelaten of de uitzondering moet worden uitgebreid tot de | l'exception doit être étendue à la cohabitation légale. |
| wettelijke samenwoning. | |
| B.3.1. In hetzelfde geschil stelt hetzelfde Hof van Beroep thans de | B.3.1. Dans le même litige, la même Cour d'appel pose cette fois la |
| vraag betreffende de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de | question de la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet van artikel 361, § 2, van het Burgerlijk Wetboek in zoverre | Constitution de l'article 361, § 2, du Code civil en ce qu'il n'étend |
| het zijn gevolgen niet uitbreidt tot de wettelijke samenwoning. | pas ses effets à la cohabitation légale. |
| B.3.2. Uit het onderzoek van het dossier blijkt immers dat, sinds het | B.3.2. Il ressort en effet de l'examen du dossier que, depuis le |
| ogenblik waarop de eerste vraag bij het Hof aanhangig werd gemaakt, de | moment où la Cour avait été saisie de la première question, le |
| verzoeker en de moeder van het kind dat het voorwerp uitmaakt van de | requérant et la mère de l'enfant qui fait l'objet de la requête |
| adoptieaanvraag, op 5 januari 2000 een verklaring van wettelijke | d'adoption ont fait, le 5 janvier 2000, une déclaration de |
| samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van het Burgerlijk | cohabitation légale conformément aux articles 1475 et suivants du Code |
| Wetboek hebben afgelegd. | civil. |
| B.3.3. Hoewel de vraag in algemene bewoordingen is gesteld en de | B.3.3. Quoique la question soit libellée en termes généraux et porte |
| wettelijke samenwoning in het algemeen betreft, beperkt het Hof zijn | sur la cohabitation légale en général, la Cour limite son examen à |
| onderzoek tot de aan de verwijzende rechter voorgelegde hypothese, | l'hypothèse soumise au juge a quo, à savoir celle de deux personnes de |
| namelijk die van twee personen van verschillend geslacht die een | sexe différent qui ont fait une déclaration de cohabitation légale. |
| verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. | |
| B.4. Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 27 april | B.4. Au cours des travaux préparatoires de la loi du 27 avril 1987 qui |
| 1987 tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende de adoptie, | a modifié diverses dispositions législatives relatives à l'adoption, |
| werd gezegd dat « de wetgever [...] erop [moet] toezien dat het kind, | il a été dit que « le législateur doit veiller à ce que l'enfant, |
| via de adoptie, in een milieu komt waarin verwantschapsbanden tot | grâce à l'adoption, fasse son entrée dans un milieu qui garantit la |
| stand kunnen komen die vergelijkbaar zijn met de biologische | |
| afstamming ». Men deed eveneens gelden dat het in het belang van het | réalisation d'une filiation ressemblant à la filiation biologique ». |
| kind is opgevoed te worden door een koppel om het psychologisch | On a également fait valoir qu'il est de l'intérêt de l'enfant d'être |
| evenwicht van het kind te garanderen (Parl. St., Senaat, 1985-1986, | éduqué par un couple pour garantir son équilibre psychologique (Doc. |
| nr. 256-2, p. 65). | parl., Sénat, 1985-1986, n° 256-2 , p. 65). |
| B.5. Personen die beslissen in het bevolkingsregister een verklaring | B.5. En décidant de faire acter dans le registre de la population, |
| van wettelijke samenwoning krachtens de artikelen 1475 en volgende van | conformément aux articles 1475 et suivants du Code civil, une |
| het Burgerlijk Wetboek te laten opnemen, onderschrijven een wettelijke | déclaration de cohabitation légale, les intéressés souscrivent à une |
| instelling die, zonder identiek te zijn met de instelling van het | institution légale qui, sans être identique à l'institution du |
| huwelijk, voor de medecontractanten specifieke rechten en plichten | mariage, fait naître dans le chef des co-contractants des droits et |
| doet ontstaan. | des obligations spécifiques. |
| Daartoe behoort de verplichting voor elk van de samenwonenden bij te | Au rang de ces obligations figure celle, pour chaque cohabitant, de |
| dragen in de lasten van het samenleven naar evenredigheid van hun | contribuer aux charges de la vie commune en proportion de ses |
| mogelijkheden, waarbij elke niet-buitensporige schuld aangegaan door | facultés, toute dette non excessive contractée par l'un des |
| één van de wettelijk samenwonenden ten behoeve van het samenleven en | cohabitants légaux pour les besoins de la vie commune et des enfants |
| van de kinderen die door hen opgevoed worden de andere samenwonende | qu'ils éduquent obligeant solidairement l'autre cohabitant (articles |
| hoofdelijk verbindt (artikelen 1477 en volgende van het Burgerlijk | 1477 et suivants du Code civil). |
| Wetboek). B.6. De wettelijk samenwonenden bevinden zich in een juridische | B.6. Les cohabitants légaux se trouvent dans une situation juridique |
| situatie die zowel verschilt van die van de feitelijk samenwonenden | différente, à la fois, de celle des cohabitants de fait et de celle |
| als van die van de gehuwde paren. | des couples mariés. |
| Toutefois, lorsqu'un homme et une femme font la déclaration prévue à | |
| Evenwel, wanneer een man en een vrouw de in artikel 1475 van het | l'article 1475 du Code civil et prennent ainsi l'engagement de se |
| Burgerlijk Wetboek bedoelde verklaring afleggen en aldus zich ertoe | |
| verbinden zich te onderwerpen aan de in de artikelen 1477 en volgende | soumettre aux devoirs mutuels décrits aux articles 1477 et suivants du |
| van hetzelfde Wetboek beschreven plichten, geven zij daardoor het | même Code, ils manifestent par là l'existence d'un projet de vie |
| bestaan van een voornemen van een gemeenschappelijk gezinsleven te | familiale commune. Lorsqu'un des cohabitants a un enfant, il est |
| kennen. Wanneer één van de samenwonenden een kind heeft, is het in | conforme à l'intérêt de celui-ci de pouvoir considérer l'autre |
| overeenstemming met het belang van dat kind dat het de andere | cohabitant comme son père ou sa mère. |
| samenwonende als zijn vader of zijn moeder zou kunnen beschouwen. | |
| B.7. Dat wordt nochtans verhinderd door artikel 361, § 2, eerste lid, | B.7. C'est pourtant ce qu'empêche l'article 361, § 2, alinéa 1er, du |
| van het Burgerlijk Wetboek. De toepassing van die bepaling heeft, naar | Code civil. L'application de cette disposition fait produire des |
| gelang van de rechtstoestand van de adoptant, een verschillend | effets différents à l'adoption selon la situation juridique de |
| rechtsgevolg voor de adoptie : indien de adoptant gehuwd is met de | l'adoptant : si l'adoptant est marié avec le parent de l'enfant |
| ouder van het geadopteerde kind, oefenen de beide echtgenoten de | adopté, les époux exercent tous les deux les droits de la puissance |
| rechten van het ouderlijk gezag uit « overeenkomstig de regels die op | paternelle « conformément aux règles applicables aux père et mère »; |
| de ouders van toepassing zijn »; indien de adoptant niet gehuwd is met | si l'adoptant n'est pas marié avec le parent de l'enfant adopté, ce |
| de ouder van het geadopteerde kind, zal die ouder de rechten van het | parent perdra les droits de puissance paternelle qu'il exerçait avant |
| ouderlijk gezag die hij vóór de adoptie uitoefende verliezen, hoewel | l'adoption, bien qu'il continue de vivre avec son enfant. |
| hij blijft samenleven met zijn kind. | Une telle conséquence est à ce point déraisonnable qu'elle peut, comme |
| Een dergelijk gevolg is dermate onredelijk dat het, zoals dat het | ce fut le cas dans l'espèce soumise au juge a quo, inciter le juge de |
| geval was in de zaak die is voorgelegd aan de verwijzende rechter, de | la jeunesse à refuser d'homologuer l'adoption, même s'il constate |
| jeugdrechter ertoe kan aanzetten de homologatie van de adoptie te | qu'elle servirait l'intérêt de l'enfant. |
| weigeren, zelfs indien hij vaststelt dat zij het belang van het kind | B.8. S'il existe une différence objective entre la situation des |
| zou dienen. B.8. Hoewel er een objectief verschil bestaat tussen de situatie van | couples mariés et celle des cohabitants légaux, cette différence ne |
| de gehuwde paren en die van de wettelijk samenwonenden, kan dat | peut, en matière d'adoption, justifier le traitement inégal décrit en |
| verschil, inzake adoptie, de in B.7 beschreven ongelijke behandeling | B.7 : en ce qu'il condamne l'enfant à n'avoir qu'un parent, l'article |
| niet verantwoorden : in zoverre artikel 361, § 2, eerste lid, van het | 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil a des effets qui contredisent |
| Burgerlijk Wetboek het kind ertoe veroordeelt slechts één ouder te | |
| hebben, heeft het gevolgen die de in B.4 beschreven doelstelling | l'objectif décrit en B.4 et qui sont hors de proportion avec le souci |
| tegenspreken en die onevenredig zijn met de zorg van de wetgever om | du législateur de privilégier l'institution du mariage. En cela, il |
| het instituut van het huwelijk te bevoorrechten. Daardoor is het niet | |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 361, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de | L'article 361, § 2, alinéa 1er, du Code civil viole les articles 10 et |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het zijn gevolgen niet | 11 de la Constitution en ce qu'il n'étend pas ses effets à deux |
| uitbreidt tot twee personen van verschillend geslacht die een | personnes de sexe différent qui ont fait une déclaration de |
| verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. | cohabitation légale. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 november 2001, door | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 novembre 2001, par le |
| de voormelde zetel, waarin rechter J.-P. Snappe wettig verhinderd is | siège précité, dans lequel le juge J.-P. Snappe est légitimement |
| en rechter E. Derycke zich moet onthouden. | empêché, le juge E. Derycke devant s'abstenir. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
| L. Potoms. M. Melchior. | L. Potoms. M. Melchior. |