Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 62/2001 van 8 mei 2001 Rolnummer 1889 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werkn Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, de rechters L. Françoi(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 62/2001 van 8 mei 2001 Rolnummer 1889 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werkn Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, de rechters L. Françoi(...) Extrait de l'arrêt n° 62/2001 du 8 mai 2001 Numéro du rôle : 1889 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleur La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et H. Boel, des juges L. François, R. H(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 62/2001 van 8 mei 2001 Extrait de l'arrêt n° 62/2001 du 8 mai 2001
Rolnummer 1889 Numéro du rôle : 1889
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31, § 4, van de wet van En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31, § 4, de
24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het la loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail
ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers, intérimaire et la mise de travailleurs à la disposition
gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. d'utilisateurs, posée par le Tribunal du travail de Bruxelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, de rechters L. composée des présidents M. Melchior et H. Boel, des juges L. François,
François, R. Henneuse en M. Bossuyt, en, overeenkomstig artikel 60bis R. Henneuse et M. Bossuyt, et, conformément à l'article 60bis de la
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, emeritus loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du président
voorzitter G. De Baets en ererechter J. Delruelle, bijgestaan door de émérite G. De Baets et du juge honoraire J. Delruelle, assistée du
griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 8 februari 2000 in zake C. Vandemeulebroecke tegen de Par jugement du 8 février 2000 en cause de C. Vandemeulebroecke contre
n.v. Euler Cobac Belgium en de n.v. Vedior Interim, waarvan de la s.a. Euler Cobac Belgium et la s.a. Vedior Interim, dont
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 18 februari l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 18
2000, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële février 2000, le Tribunal du travail de Bruxelles a posé la question
vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 betreffende de "L'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail
tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la
werknemers ten behoeve van gebruikers, in de interpretatie waarin het disposition d'utilisateurs, dans l'interprétation où il s'applique aux
van toepassing is op de personen wier werkzaamheid erin bestaat personnes dont l'activité consiste à mettre des travailleurs à la
werknemers ter beschikking te stellen van gebruikers, met uitzondering disposition d'utilisateurs, à l'exception des entreprises de travail
van de uitzendbedrijven, al dan niet de artikelen 10 en 11 van de intérimaire, viole-t-il ou non les articles 10 et 11 de la
Belgische Grondwet : Constitution belge :
1° in zoverre koppelbazen die zich in eenzelfde situatie van illegale 1° en ce que des pourvoyeurs de main-d'oeuvre se trouvant dans une
tewerkstelling van arbeidskrachten bevinden, verschillend worden même situation d'occupation illégale de main-d'oeuvre, sont traités
behandeld op het vlak van de aansprakelijkheid; différemment sur le plan de la responsabilité;
2° in zoverre, ten aanzien van de gebruikers, de werknemers en derden, 2° en ce que, vis-à-vis des utilisateurs, des travailleurs et des
er één enkele schuldenaar is wanneer het gaat om een onwettige tiers, il y a un seul débiteur lorsqu'il s'agit d'une occupation
tewerkstelling door toedoen van een uitzendbedrijf en er twee illégale à l'intervention d'une entreprise de travail intérimaire et
schuldenaars zijn wanneer het gaat om een onwettige tewerkstelling deux débiteurs lorsqu'il s'agit d'une occupation illégale à
door toedoen van elke andere werkgever of bemiddelaar; l'intervention de tout autre employeur ou placeur;
3° in zoverre elke andere persoon dan het uitzendbedrijf, die 3° en ce que toute autre personne que l'entreprise de travail
werknemers ter beschikking stelt van gebruikers, in tegenstelling tot intérimaire et qui met des travailleurs à la disposition
dat uitzendbedrijf, niet zou kunnen ontsnappen aan de d'utilisateurs ne pourrait, au contraire de cette entreprise de
aansprakelijkheid wanneer de onwettigheid toe te schrijven is aan een travail intérimaire, échapper à la responsabilité lorsque l'illégalité
daad van de gebruiker waartoe die persoon geenszins heeft bijgedragen; est un fait de l'utilisateur auquel elle n'a en rien contribué;
4° in zoverre de aan artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 4° en ce que la personne tenue par l'article 31, § 4, de la loi du 24
onderworpen persoon op onvoldoende verantwoorde wijze in een
rechtstoestand zou worden geplaatst die duidelijk ongunstiger is dan juillet 1987 se verrait, de manière insuffisamment justifiée, dans une
die van elke andere persoon die aansprakelijk is voor de daad van een situation juridique nettement plus défavorable que toute autre
ander ?" personne responsable du fait d'autrui ?"
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle interroge la Cour sur la compatibilité
B.1. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel 31 van avec les articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 31 de la
de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail
uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten
behoeve van gebruikers bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de intérimaire et la mise de travailleurs à la disposition
Grondwet. d'utilisateurs.
De wet van 24 juli 1987 reglementeert in hoofdstuk I ervan de La loi du 24 juillet 1987 réglemente, en son chapitre Ier, le travail
tijdelijke arbeid - die wordt gedefinieerd in artikel 1 - alsmede de temporaire - que définit l'article 1er - ainsi que le contrat de
desbetreffende arbeidsovereenkomst; hoofdstuk II definieert (in travail y relatif; le chapitre II définit (en son article 7) et
artikel 7 ervan) en reglementeert de uitzendarbeid; hoofdstuk III réglemente le travail intérimaire; le chapitre III réglemente la mise
reglementeert de terbeschikkingstelling van werknemers ten behoeve van de travailleurs à la disposition des tiers. Enfin, les chapitres IV et
derden. Ten slotte bevatten de hoofdstukken IV en VI algemene en VI édictent des dispositions générale et finales et le chapitre V
slotbepalingen en hoofdstuk V voorziet in maatregelen van toezicht prévoit des mesures de surveillance ainsi que des sanctions pénales.
alsmede strafrechtelijke sancties.
Artikel 31 van die wet luidt : Aux termes de l'article 31 de cette loi :
« § 1. Verboden is de activiteit die buiten de in de hoofdstukken I en « § 1er. Est interdite l'activité exercée, en dehors des règles fixées
II voorgeschreven regels, door een natuurlijke persoon of een
rechtspersoon wordt uitgeoefend om door hen in dienst genomen aux chapitres Ier et II, par une personne physique ou morale qui
werknemers ter beschikking te stellen van derden die deze werknemers consiste à mettre des travailleurs qu'elle a engagés, à la disposition
gebruiken en over hen enig gedeelte van het gezag uitoefenen dat de tiers qui utilisent ces travailleurs et exercent sur ceux-ci une
normaal aan de werkgever toekomt. part quelconque de l'autorité appartenant normalement à l'employeur.
§ 2. De overeenkomst waarbij een werknemer in dienst werd genomen om § 2. Le contrat par lequel un travailleur a été engagé pour être mis à
ter beschikking te worden gesteld van een gebruiker in strijd met de la disposition d'un utilisateur en violation de la disposition du § 1er
bepaling van § 1, is nietig vanaf het begin der uitvoering van de est nul, à partir du début de l'exécution du travail chez celui-ci.
arbeid bij laatstgenoemde.
§ 3. Wanneer een gebruiker arbeid laat uitvoeren door werknemers die § 3. Lorsqu'un utilisateur fait exécuter des travaux par des
te zijner beschikking werden gesteld in strijd met de bepaling van § travailleurs mis à sa disposition en violation de la disposition du §
1, worden die gebruiker en die werknemers beschouwd als verbonden door 1er, cet utilisateur et ces travailleurs sont considérés comme engagés
een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd vanaf het begin der dans les liens d'un contrat de travail à durée indéterminée dès le
uitvoering van de arbeid. début de l'exécution des travaux.
De werknemers kunnen evenwel de overeenkomst beëindigen zonder Toutefois, les travailleurs peuvent mettre fin au contrat sans préavis
opzegging, noch vergoeding. Van dit recht kunnen zij gebruik maken tot ni indemnité. Ce droit ne peut être exercé que jusqu'à la date où leur
op de datum waarop zij normaal niet meer ter beschikking van de mise à la disposition de l'utilisateur aurait normalement pris fin.
gebruiker zouden zijn gesteld.
§ 4. De gebruiker en de persoon die werknemers ter beschikking stelt § 4. L'utilisateur et la personne qui met des travailleurs à la
van de gebruiker in strijd met de bepalingen van § 1, zijn hoofdelijk disposition de l'utilisateur en violation de la disposition du § 1er
aansprakelijk voor de betaling van de sociale bijdragen, lonen, sont solidairement responsables du paiement des cotisations sociales,
vergoedingen en voordelen die uit de bij § 3 bedoelde overeenkomst rémunérations, indemnités et avantages qui découlent du contrat visé
voortvloeien. » au § 3. »
De vraag beoogt enkel de vierde paragraaf. Seul le quatrième paragraphe est visé par la question.
B.2.1. Nadat de verwijzende rechter de drie interpretaties in B.2.1. Après avoir envisagé les trois interprétations susceptibles
overweging heeft genomen die, volgens hem, aan artikel 31, § 4, kunnen d'être données, selon lui, à l'article 31, § 4, le juge a quo limite
worden gegeven, beperkt hij zijn vraag tot de interpretatie volgens welke die bepaling van toepassing is op de personen wier activiteit erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen ten behoeve van gebruikers, maar daarentegen niet van toepassing is op de uitzendbedrijven. B.2.2. Het Hof wordt gevraagd naar de grondwettigheid van artikel 31, § 4, in zoverre het, in geval van onwettige tewerkstelling van werknemers, de personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, en de uitzendbedrijven, alsook de andere personen die aansprakelijk zijn voor de daad van een ander, anders behandelt. Volgens de eerste drie onderdelen van de vraag zouden de personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, op het vlak van aansprakelijkheid, anders worden behandeld dan de uitzendbedrijven. Enerzijds, zouden de gebruikers, de werknemers en derden te maken hebben met twee schuldenaars wanneer de onwettige tewerkstelling de daad is van een andere persoon dan een uitzendbedrijf, en met één schuldenaar in het andere geval. Anderzijds, zouden, in tegenstelling tot de uitzendbedrijven, de andere personen die werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers niet kunnen ontsnappen aan de aansprakelijkheid wanneer de onwettigheid de enkele daad van de gebruiker is. In het laatste onderdeel van de vraag wordt aan het Hof het feit voorgelegd dat een andere persoon dan een uitzendbedrijf, die werknemers ter beschikking stelt ten behoeve van derden, "in een rechtstoestand zou worden geplaatst die duidelijk ongunstiger is dan die van elke andere persoon die aansprakelijk is voor de daad van een ander". B.3.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 24 juli 1987 sa question à l'interprétation selon laquelle cette disposition s'applique aux personnes dont l'activité consiste à mettre des travailleurs à la disposition d'utilisateurs mais, par contre, ne s'applique pas aux entreprises intérimaires. B.2.2. La Cour est interrogée sur la constitutionnalité de l'article 31, § 4, en ce qu'il traite différemment, en cas d'occupation illégale de travailleurs, les personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs et les entreprises intérimaires ainsi que les autres personnes responsables du fait d'autrui. Selon les trois premières branches de la question, les personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs seraient traitées différemment, sur le plan de la responsabilité, des entreprises intérimaires. D'une part, les utilisateurs, travailleurs et tiers auraient à faire à deux débiteurs lorsque l'occupation illégale est le fait d'une personne autre qu'une entreprise intérimaire et à un seul débiteur dans l'autre cas. D'autre part, à l'inverse des entreprises intérimaires, les autres personnes qui mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs ne pourraient échapper à la responsabilité lorsque l'illégalité est le seul fait de l'utilisateur. La dernière branche de la question soumet à la Cour le fait que la personne, autre qu'une entreprise de travail intérimaire, qui met des travailleurs à la disposition de tiers serait "dans une situation nettement plus défavorable que toute autre personne responsable du fait d'autrui". B.3.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 24 juillet
(Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/4, p. 2) blijkt dat de wetgever 1987 (Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/4, p. 2) que le
législateur a voulu reprendre la plupart des dispositions de la loi
de meeste bepalingen van de voorlopige wet van 28 juni 1976 "houdende temporaire du 28 juin 1976 "portant réglementation provisoire du
voorlopige regeling van de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het travail temporaire, du travail intérimaire et de la mise de
ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers" travailleurs à la disposition d'utilisateurs".
heeft willen overnemen.
B.3.2. Volgens de parlementaire voorbereiding van die wet heeft de B.3.2. Selon les travaux préparatoires de cette loi, le législateur a
wetgever tot doel gehad de werknemers te beschermen, in het bijzonder eu pour objectif de protéger les travailleurs, en particulier ceux mis
diegenen die ter beschikking worden gesteld ten behoeve van een derde, à la disposition d'un tiers, ainsi que d'éviter les abus en encadrant
alsmede misbruiken te vermijden door die vorm van arbeid strikt te strictement cette forme de travail. Ainsi a-t-il été exposé (Doc.
omkaderen. Aldus is uiteengezet (Parl. St., Kamer, 1974-1975, nr. 627/1, p. 3) : parl., Chambre, 1974-1975, n° 627/1, p. 3) :
« Vervolgens wordt bij het ontwerp een specifieke reglementering van « Le projet édicte ensuite une réglementation spécifique du travail
de uitzendarbeid vastgelegd, welke ten doel heeft de uitzendkrachten intérimaire qui a pour but de protéger à la fois les travailleurs
en de vaste werknemers van de ondernemingen te beschermen en tevens intérimaires et les travailleurs permanents des entreprises et
een doeltreffende controle op de uitzendbureaus te waarborgen. d'assurer un contrôle efficace des entreprises de travail intérimaire.
Die reglementering omvat tegelijk de regels van de arbeidsovereenkomst Cette réglementation englobe à la fois les règles du contrat de
voor uitzendkrachten, de verplichtingen van de gebruiker, de travail intérimaire, les obligations de l'utilisateur, les conditions
voorwaarden tot erkenning van de uitzendbureaus, de beperkingen bij de d'agréation des entreprises de travail intérimaire, les limitations de
tewerkstelling van uitzendkrachten en de oprichting van een Paritair l'emploi d'intérimaires et l'institution d'une Commission paritaire
Comité voor de uitzendarbeid, speciaal belast met de instelling van pour le travail intérimaire spécialement chargée de créer un Fonds de
een Fonds voor bestaanszekerheid dat de uitbetaling van het loon van sécurité d'existence destiné à garantir le paiement de la rémunération
des intérimaires.
de uitzendkrachten moet waarborgen. En vue de combattre les agissements des pourvoyeurs de main-d'oeuvre,
Om de gedragingen van ronselaars van arbeidskrachten tegen te gaan, le projet interdit la mise de travailleurs à la disposition
verbiedt het ontwerp het ter beschikking stellen van werknemers ten d'utilisateurs en dehors des conditions fixées par la loi pour la
behoeve van gebruikers, buiten de bij de wet gestelde voorwaarden réglementation du travail intérimaire. Il n'y aura d'exception à cette
inzake de reglementering van de uitzendarbeid. Op dat verbod wordt interdiction qu'en cas de prêt de main-d'oeuvre exceptionnel et dûment
alleen dan uitzondering gemaakt, wanneer het gaat om een
uitzonderlijke en behoorlijke toegestane uitlening van
arbeidskrachten. » autorisé. »
Op dezelfde wijze is in de Senaat uiteengezet (Parl. St., Senaat, De même a-t-il été exposé au Sénat (Doc. parl., Sénat, 1976-1976, n°
1976-1977, nr. 831/2, p. 8) : 831/2, p. 8) :
« Terzelfdertijd komt er een reglementering van de activiteiten van de « Corrélativement, les entreprises de travail intérimaire assumant la
uitzendbureaus die als werkgever optreden; bovendien moeten die qualité d'employeur verront leur activité réglementée et devront
bureaus worden erkend door de Minister van Tewerkstelling en Arbeid en obtenir l'agréation du Ministre de l'Emploi et du Travail et se
zijn zij aan diens controle onderworpen. soumettre à son contrôle.
Aan de andere kant zullen koppelbazen voortaan streng worden gestraft. D'autre part, les agissements des pourvoyeurs de main-d'oeuvre seront
Behalve bij uitzendarbeid of uitzonderlijke uitlening van désormais sévèrement réprimés. Sauf en cas de travail intérimaire ou
arbeidskrachten [...], is de terbeschikkingstelling van werknemers ten de prêt exceptionnel de main-d'oeuvre [...], toute mise de
travailleurs à la disposition d'utilisateurs sera interdite et
gerieve van gebruikers verboden : hierop zijn strafrechterlijke en passible de sanctions pénales et administratives tant dans le chef de
administratieve sancties gesteld zowel tegen hem die arbeidskrachten celui qui met des travailleurs à la disposition d'un utilisateur que
ter beschikking stelt van een gebruiker als tegen de gebruiker zelf. » dans le chef de cet utilisateur. »
B.3.3. Wat meer in het bijzonder artikel 31 van de wet van 24 juli B.3.3. S'agissant plus particulièrement de l'article 31 de la loi du
1987 betreft, geeft de parlementaire voorbereiding van die bepaling 24 juillet 1987, les travaux préparatoires de cette disposition (Doc.
(Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/1, p. 10) de wil aan van de parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/1, p. 10) indiquent la volonté du
wetgever om het verbod van het ter beschikking stellen van werknemers législateur de maintenir l'interdiction de la mise de travailleurs à
ten behoeve van gebruikers te handhaven buiten de regeling van de la disposition d'utilisateurs qui n'est pas effectuée conformément à
uitzendarbeid om, een verbod dat reeds vervat was in de artikelen 32 la réglementation du travail intérimaire, interdiction déjà portée par
en 33 van de voormelde wet van 28 juni 1976. les articles 32 et 33 de la loi précitée du 28 juin 1976.
B.4. Het in het geding zijnde artikel 31, § 4, voorziet in de B.4. L'article 31, § 4, en cause prévoit la responsabilité solidaire
hoofdelijke aansprakelijkheid van de gebruiker en van de persoon die, de l'utilisateur et de la personne qui, en violation de l'interdiction
met schending van het in paragraaf 1 van dezelfde bepaling édictée au paragraphe 1er de la même disposition, met des travailleurs
uitgevaardigde verbod, werknemers te zijner beschikking stelt; die à sa disposition; cette responsabilité solidaire couvre le paiement
hoofdelijke aansprakelijkheid dekt de betaling van de sociale
bijdragen en bezoldigingen, vergoedingen en voordelen die voortvloeien des cotisations sociales et des rémunérations, indemnités et avantages
uit de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur tussen de werknemer en découlant du contrat de travail à durée indéterminée entre le
de gebruiker, ingevoerd bij artikel 31, § 3, in geval van travailleur et l'utilisateur, qu'instaure l'article 31, § 3, en cas de
onregelmatige terbeschikkingstelling. mise à disposition irrégulière.
Wat de eerste drie onderdelen van de vraag betreft En ce qui concerne les trois premières branches de la question
B.5. In de eerste plaats wordt aan het Hof gevraagd of het B.5. Il est tout d'abord demandé à la Cour s'il est raisonnablement
redelijkerwijze verantwoord is dat de hoofdelijke aansprakelijkheid justifié que la responsabilité solidaire mise à charge des personnes
ten laste van de personen die werknemers ter beschikking stellen van qui mettent des travailleurs à la disposition d'un utilisateur ne
een gebruiker niet van toepassing is op de uitzendbedrijven, terwijl s'applique pas aux entreprises intérimaires, alors même que tant les
zowel de eerstgenoemden als de laatstgenoemden "in een onwettige premières que les secondes seraient dans "une même situation illégale
situatie van tewerkstelling" zouden verkeren. de main-d'oeuvre".
B.6. Zoals uiteengezet in B.4, heeft de wetgever, met aanneming van de B.6. Comme il est exposé au B.4, le législateur, par l'adoption des
wetten van 28 juni 1976 en 24 juli 1987, de activiteit willen lois du 28 juin 1976 et du 24 juillet 1987, a entendu réglementer
reglementeren die erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen l'activité consistant à mettre des travailleurs à la disposition
van gebruikers teneinde de werknemers te beschermen en misbruiken te vermijden. d'utilisateurs afin de protéger les travailleurs et d'éviter les abus.
Daartoe heeft hij, enerzijds, de uitzendarbeid aangenomen - en dus de A cette fin, il a, d'une part, admis le travail intérimaire - et donc
bedrijven welke die activiteit tot doel hebben - maar heeft hij op les entreprises ayant cette activité pour objet - mais a réglementé de
strikte en gedetailleerde wijze de voorwaarden gereglementeerd aan de façon stricte et détaillée les conditions au respect desquelles il
naleving waarvan hij die vorm van tewerkstelling ondergeschikt maakt. subordonnait cette forme de travail. Ainsi, a-t-il précisé, aux
Aldus heeft hij in de hoofdstukken I en II van de wet van 24 juli 1987 chapitres Ier et II de la loi du 24 juillet 1987, le travail -
de - uitsluitend tijdelijke - arbeid gepreciseerd die het voorwerp kan exclusivement temporaire - qui pouvait faire l'objet d'un contrat de
uitmaken van een overeenkomst van uitzendarbeid (artikelen 1 en 7), travail intérimaire (articles 1er et 7), les règles régissant ce
alsmede de regels waarbij die overeenkomst is geregeld, de rechten - contrat, les droits - notamment en matière de rémunération - du
met name inzake bezoldiging - van de uitzendkracht, de regels waarbij travailleur intérimaire, les règles régissant le contrat entre
de overeenkomst tussen het uitzendbedrijf en de gebruiker worden l'entreprise de travail intérimaire et l'utilisateur et les
geregeld en de verplichtingen van laatstgenoemde alsmede de obligations de ce dernier ainsi que les mesures de surveillance et les
maatregelen van toezicht en de sancties die bestemd zijn om de sanctions destinées à assurer le respect de ces prescriptions. Les
inachtneming van die voorschriften te waarborgen. De uitzendbedrijven entreprises de travail intérimaire doivent en outre être agréées, les
moeten bovendien erkend zijn en de gewesten hebben immers die vereiste régions ayant en effet maintenu cette exigence, que prévoyait déjà la
waarin reeds was voorzien in artikel 21 van de wet van 28 juni 1976 loi du 28 juin 1976 en son article 21; les différentes législations
behouden; de verschillende gewestelijke wetgevingen verbinden de régionales lient l'octroi comme le retrait de l'agrément au respect de
toekenning en de intrekking van de erkenning aan de inachtneming van la législation en matière de travail intérimaire, dont les
de wetgeving inzake uitzendarbeid, waaronder de voormelde
voorschriften. prescriptions précitées.
De wetgever heeft daarentegen, zoals is aangegeven in de in B.4 Le législateur a par contre, comme l'indiquent les travaux
geciteerde parlementaire voorbereiding, elke andere vorm van préparatoires cités au B.4, entendu interdire toute forme de mise à
terbeschikkingstelling van werknemers dan de uitzendarbeid - die hij disposition de travailleurs autre que le travail intérimaire - qu'il
enkel aanvaardde onder de voorwaarden en volgens de strikte
modaliteiten die hiervoor zijn beschreven - willen verbieden, wat n'admettait que dans les conditions et selon les modalités strictes
geconcretiseerd wordt bij het verbod vervat in artikel 31, § 1, van de décrites ci-dessus -, ce que concrétise l'interdiction portée par
wet van 24 juli 1987; van dat principiële verbod kan enkel worden l'article 31, § 1er, de la loi du 24 juillet 1987; il ne peut être
afgeweken binnen het strikte kader van het uitzonderlijk uitlenen van dérogé à cette interdiction de principe que dans le cadre strict du
arbeidskrachten bedoeld in artikel 32 van dezelfde wet, wat bovendien prêt exceptionnel de main-d'oeuvre visé à l'article 32 de la même loi,
een voorafgaande administratieve toelating vereist. lequel requiert de surcroît une autorisation administrative préalable.
B.7.1. In zoverre artikel 31, § 4, van toepassing is op personen die B.7.1. L'article 31, § 4, en ce qu'il s'applique aux personnes qui
werknemers ter beschikking stellen van gebruikers en niet op de mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs et non aux
uitzendbedrijven, wordt daarin een criterium in aanmerking genomen dat entreprises intérimaires, retient un critère qui repose sur les
berust op de hiervoor beschreven, objectieve verschillen die tussen de différences objectives, décrites ci-dessus, existant entre les deux
beide vormen van activiteit bestaan. formes d'activité.
B.7.2. Rekening houdend met die objectieve verschillen - en in het B.7.2. En considération de ces différences objectives - et en
bijzonder met het feit dat de uitzendarbeid een toegelaten activiteit particulier du fait que le travail intérimaire est une activité
is die is onderworpen aan een erkenning en dat de andere vormen van autorisée et soumise à agrément et que les autres formes de mises au
terbeschikkingstelling van werknemers daarentegen in beginsel verboden travail sont, à l'inverse, en principe interdites - , il apparaît
zijn - blijkt het relevant, ten aanzien van de door de wetgever pertinent, au regard des objectifs de protection des travailleurs et
nagestreefde doelstellingen van bescherming van de werknemers en het de prévention des abus poursuivis par le législateur, que celui-ci
voorkomen van misbruiken, dat de wetgever het niet noodzakelijk heeft n'ait pas estimé nécessaire d'étendre aux entreprises de travail
geacht de hoofdelijke aansprakelijkheid die hij voorschreef ten laste intérimaire la responsabilité solidaire qu'il édictait à charge des
van personen die, buiten het wettelijk kader van de uitzendarbeid personnes mettant, en dehors du cadre légal du travail intérimaire,
werknemers ter beschikking stellen van gebruikers, uit te breiden tot des travailleurs à la disposition d'utilisateurs.
de uitzendbedrijven. B.7.3. La Cour observe de surcroît que cela n'a pas pour effet de
B.7.3. Het Hof merkt bovendien op dat zulks niet tot gevolg heeft dat soustraire les entreprises de travail intérimaire à toute
de uitzendbedrijven worden onttrokken aan elke aansprakelijkheid in responsabilité en cas de non-respect par elles des règles qui
geval van niet-inachtneming van de regels waarbij die vorm van arbeid régissent cette forme de travail; ainsi l'article 39, 1°,
is geregeld; aldus bestraft artikel 39, lE, met een gevangenisstraf sanctionne-t-il d'un emprisonnement de huit jours à un mois et/ou
van acht dagen tot een maand en/of een boete van 26 tot 500 frank de d'une amende de 26 à 500 francs la violation, par l'exploitant d'une
schending, door de exploitant van een uitzendbedrijf, van verscheidene entreprise de travail intérimaire, de diverses dispositions de la loi
bepalingen van de wet van 24 juli 1987; daaronder bevindt zich artikel du 24 juillet 1987; parmi celles-ci figure l'article 21, lequel
21, hetwelk verbiedt dat aan een uitzendkracht een ander werk wordt interdit de confier à un travailleur intérimaire un autre travail que
toevertrouwd dan de in artikel 1 van dezelfde wet gedefinieerde le travail temporaire défini à l'article 1er de la même loi. En outre,
tijdelijke arbeid. Bovendien kan de niet-inachtneming van de wetgeving le non-respect de la législation réglementant le travail intérimaire
tot reglementering van de uitzendarbeid leiden tot de intrekking van peut aboutir au retrait de l'agrément de l'entreprise concernée,
de erkenning van het betrokken bedrijf, een sanctie die daarentegen sanction que, à l'inverse, ne peuvent aucunement encourir les
niet kan worden opgelopen door personen die op onregelmatige wijze personnes mettant, de façon irrégulière, des travailleurs à la
werknemers ter beschikking stellen ten behoeve van gebruikers, disposition d'utilisateurs, dès lors que, par hypothèse, elles
aangezien zij per definitie aldus een reeds verboden activiteit exercent ainsi une activité déjà interdite.
uitoefenen. B.8. Het derde onderdeel van de vraag haalt het geval aan waarin de B.8. La troisième branche de la question évoque l'hypothèse où
onwettige tewerkstelling de enkele "daad van de gebruiker" zou zijn, l'occupation illégale serait le seul "fait de l'utilisateur" et la
en het verschil in behandeling dat daaruit zou voortvloeien tussen de différence de traitement qui en résulterait entre les personnes qui
mettent des travailleurs à la disposition des tiers et les entreprises
personen die werknemers ter beschikking stellen van derden en de de travail intérimaire B seules les premières étant tenues
uitzendbedrijven - waarbij enkel de eerstgenoemden aansprakelijk responsables, du fait de la solidarité mise à leur charge.
worden geacht, door de hoofdelijke aansprakelijkheid te hunnen laste. La responsabilité solidaire instituée par l'article 31, § 4, de la loi
De bij artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 ingestelde hoofdelijke aansprakelijkheid bestraft de niet-inachtneming van paragraaf 1 van datzelfde artikel, die de activiteit verbiedt die erin bestaat werknemers ter beschikking te stellen ten behoeve van derden-gebruikers buiten de in de hoofdstukken I en II van dezelfde wet vastgestelde regels; daaruit volgt dat de hoofdelijke aansprakelijkheid die aldus ten laste wordt gelegd van een persoon die werknemers ter beschikking heeft gesteld van een gebruiker, vooronderstelt dat die gebruiker het principiële verbod op een dergelijke ter beschikkingstelling, bedoeld in de voormelde paragraaf 1, niet in acht heeft genomen, zodat de hypothese volgens welke hij du 24 juillet 1987 sanctionne le non-respect du paragraphe 1er du même article, lequel interdit l'activité consistant à mettre des travailleurs à disposition de tiers utilisateurs en dehors des règles fixées aux chapitres Ier et II de la même loi; il s'ensuit dès lors que la responsabilité solidaire ainsi mise à charge d'une personne ayant mis des travailleurs à la disposition d'un utilisateur présuppose que celle-ci n'ait pas respecté l'interdiction de principe d'une telle mise à disposition, prévue par le paragraphe 1er précité, en sorte telle qu'apparaît peu plausible l'hypothèse selon laquelle
niets te maken heeft met de onwettige tewerkstelling en die de enkele l'occupation illégale puisse lui être étrangère et être le seul fait
daad van de gebruiker is, weinig aannemelijk blijkt. de l'utilisateur.
B.9. Hieruit volgt dat de vraag in haar eerste drie onderdelen B.9. Il résulte de ce qui précède que la première question, en ses
ontkennend moeten worden beantwoord. trois branches, appelle une réponse négative.
Wat het vierde onderdeel van de vraag betreft En ce qui concerne la quatrième branche de la question
B.10. Dat onderdeel haalt de "duidelijk ongunstigere rechtstoestand" B.10. Cette partie de la question évoque la "situation juridique
aan waarin zich de persoon zou bevinden die hoofdelijk aansprakelijk nettement plus défavorable" dans laquelle serait mise la personne
wordt gesteld bij artikel 31, § 4, vergeleken met "elke andere persoon tenue solidairement responsable par l'article 31, § 4, par rapport à
"toute autre personne responsable du fait d'autrui".
die aansprakelijk is voor de daad van een ander". La question ne permet pas d'identifier de façon précise la catégorie
Die vraag maakt het niet mogelijk op precieze wijze de categorie van de personnes avec laquelle sont comparées celles qui mettent des
personen te identificeren waarmee diegenen die werknemers ter travailleurs à la disposition de tiers ni davantage la différence de
beschikking stellen van derden worden vergeleken, noch het verschil in traitement à laquelle donnerait lieu une "situation juridique
behandeling waartoe een "duidelijk ongunstigere rechtstoestand" waarin nettement défavorable" dans laquelle se trouveraient ces dernières. Il
laatstgenoemden zich zouden bevinden, zou leiden. Daaruit volgt dat s'ensuit que la Cour n'est en mesure d'apprécier ni la comparabilité
het Hof niet in staat is noch om de vergelijkbaarheid van de des catégories de personnes entre lesquelles une différence de
categorieën van personen onder wie een verschil in behandeling wordt traitement est alléguée, ni davantage le caractère justifié ou non de
aangevoerd, noch het al dan niet verantwoord karakter ervan te
beoordelen. celle-ci.
Het vierde onderdeel van de vraag moet niet worden beantwoord. Il n'y a pas lieu de répondre à la quatrième branche de la question.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 31, § 4, van de wet van 24 juli 1987 op de tijdelijke arbeid, L'article 31, § 4, de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail
de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la
behoeve van gebruikers schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet disposition d'utilisateurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la
niet. Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 8 mei 2001. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 8 mai 2001.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms L. Potoms
De voorzitter, Le président,
M. Melchior M. Melchior
^