← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 29/2001 van 1 maart 2001 Rolnummer 1875 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende de artikelen 2, § 1, eerste lid, 2° en 4°, en 7, § 1, van de wet van
7 augustus 1974 tot instelling van het recht op een b Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters P. (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 29/2001 van 1 maart 2001 Rolnummer 1875 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 2, § 1, eerste lid, 2° en 4°, en 7, § 1, van de wet van 7 augustus 1974 tot instelling van het recht op een b Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters P. (...) | Extrait de l'arrêt n° 29/2001 du 1 er mars 2001 Numéro du rôle : 1875 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 2, § 1 er , alinéa 1 er , 2° et 4°, et 7, § 1 er , de la loi du 7 La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges P. Martens(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 29/2001 van 1 maart 2001 | Extrait de l'arrêt n° 29/2001 du 1er mars 2001 |
| Rolnummer 1875 | Numéro du rôle : 1875 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 2, § 1, | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 2, § 1er, |
| eerste lid, 2° en 4°, en 7, § 1, van de wet van 7 augustus 1974 tot | alinéa 1er, 2° et 4°, et 7, § 1er, de la loi du 7 août 1974 instituant |
| instelling van het recht op een bestaansminimum, gesteld door het | le droit à un minimum de moyens d'existence, posée par la Cour du |
| Arbeidshof te Luik. | travail de Liège. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de | composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges P. |
| rechters P. Martens, J. Delruelle, A. Arts, R. Henneuse en E. De | Martens, J. Delruelle, A. Arts, R. Henneuse et E. De Groot, assistée |
| Groot, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
| Bij arrest van 20 december 1999 in zake de procureur- generaal tegen | Par arrêt du 20 décembre 1999 en cause du procureur général contre |
| L.H. en het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (O.C.M.W.) | L.H. et le centre public d'aide sociale (C.P.A.S.) d'Andenne, dont |
| van Andenne, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is | |
| ingekomen op 28 januari 2000, heeft het Arbeidshof te Luik de volgende | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 28 |
| janvier 2000, la Cour du travail de Liège a posé la question | |
| prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Stellen de artikelen 2, § 1, eerste lid, 2° en 4°, en 7, § 1, van de | « Les articles 2, § 1er, alinéa 1er, 2° et 4° et 7, § 1er, de la loi |
| wet van 7 augustus 1974 tot instelling van het recht op een | du 7 août 1974 instituant le droit à un minimum de moyens d'existence, |
| bestaansminimum, in die zin geïnterpreteerd dat zij aan een openbaar | interprétés comme faisant obligation à un centre public d'aide sociale |
| centrum voor maatschappelijk welzijn de verplichting opleggen om, | de supprimer, même d'office, le droit au minimum de moyens d'existence |
| zelfs ambtshalve, het recht op het bestaansminimum dat werd toegekend | |
| tegen een verhoogd percentage voor alleenstaande (artikel 2, § 1, | accordé au taux isolé majoré (article 2, § 1er, alinéa 1er, 2°) à un |
| eerste lid, 2°) aan een ouder die uitsluitend samenleeft met een | parent vivant exclusivement avec un enfant majeur à charge pour ne |
| meerderjarig kind ten laste te schrappen en die ouder alleen nog het | plus lui accorder que le minimum de moyens d'existence au taux |
| bestaansminimum toe te kennen tegen het percentage voor samenwonende | |
| (artikel 2, § 1, eerste lid, 4°), een discriminatie in die strijdig is | cohabitant (article 2, § 1er, alinéa 1er, 4°), instaurent-ils une |
| met de artikelen 10 en 11 van de gecoördineerde Grondwet, artikelen | discrimination contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution |
| gelezen in samenhang met artikel 8, §§ 1 en 2, van het Verdrag tot | coordonnée, articles lus en combinaison avec l'article 8, §§ 1er et 2, |
| bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, | de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés |
| doordat de bovenvermelde artikelen 2 en 7 tot gevolg hebben dat ze de | fondamentales, en ce que les articles 2 et 7 susvisés ont pour |
| ouder die alleen het ouderlijk gezag uitoefent en geen | conséquence de priver, d'office, le parent - exerçant seul l'autorité |
| bestaansmiddelen heeft , ambtshalve, de daadwerkelijke gebruikmaking | parentale et dépourvu de moyens d'existence - de l'usage effectif de |
| van zijn rechten of van een deel van zijn rechten ontzeggen en met | ses droits ou d'une partie de ses droits et notamment celui de gérer |
| name van het recht om het gezinsbudget zo goed mogelijk in het belang | le budget du ménage au mieux des intérêts de chacun, alors que |
| van elkeen te beheren, terwijl artikel 8 van het bovenvermeld Verdrag | l'article 8 de la Convention susvisée assure le respect du droit à la |
| het recht op eerbiediging van het privé-leven en gezinsleven waarborgt | vie privée et familiale et ne tolère d'ingérence par une autorité |
| en enkel inmenging van een openbaar gezag duldt voor zover die bij de | publique que si elle est autorisée par la loi, comme le prévoit |
| wet is toegestaan, zoals daarin is voorzien bij artikel 7 van de | l'article 7 de la loi susvisée, mais aussi si elle constitue une |
| bovenvermelde wet, maar ook op voorwaarde dat zij een noodzakelijke | mesure nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté publique, au |
| maatregel vormt voor 's lands veiligheid, de openbare veiligheid, of | bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et à la |
| het economisch welzijn van het land, de bescherming van de openbare | prévention des infractions pénales, à la protection de la santé ou de |
| orde en het voorkomen van strafbare feiten, de bescherming van de | |
| gezondheid of de goede zeden, of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ? » | la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ? » |
| (...) | (...) |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. Artikel 2, § 1, eerste lid, van de wet van 7 augustus 1974 tot | B.1.1. L'article 2, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 7 août 1974 |
| instelling van het recht op een bestaansminimum bepaalt : | instituant le droit à un minimum de moyens d'existence dispose : |
| « Het bestaansminimum bedraagt jaarlijks : | « Le minimum de moyens d'existence annuel s'élève à : |
| 1° 114.864 F voor samenwonende echtgenoten; | 1° 114.864 F pour les conjoints vivant sous le même toit; |
| 2° 114.864 F voor een persoon die enkel samenwoont met, hetzij een | 2° 114.864 F pour une personne qui cohabite uniquement soit avec un |
| minderjarig ongehuwd kind te zijnen laste, hetzij meerdere kinderen, | enfant mineur non marié qui est à sa charge, soit avec plusieurs |
| onder wie minstens één ongehuwd minderjarig kind te zijnen laste; | enfants, parmi lesquels au moins un enfant mineur non marié qui est à |
| 3° 86.148 F voor een alleenstaand persoon; | sa charge; 3° 86.148 F pour une personne isolée; |
| 4° 57.432 F voor elke andere persoon die met één of meerdere personen | 4° 57.432 F pour toute autre personne cohabitant avec une ou plusieurs |
| samenwoont, onverschillig of zij al dan niet bloed- of aanverwant zijn. » | personnes, peu importe qu'il s'agisse ou non de parents ou d'alliés ». |
| B.1.2. Artikel 7, § 1, van dezelfde wet bepaalt : | B.1.2. L'article 7, § 1er, de la même loi dispose : |
| « Het bestaansminimum wordt, hetzij op aanvraag van de betrokkene, | « Le minimum de moyens d'existence est accordé, revu ou retiré, soit à |
| hetzij ambtshalve, toegekend, herzien of ingetrokken door het openbaar | |
| centrum voor maatschappelijk welzijn dat overeenkomstig de wetgeving | la demande de l'intéressé, soit d'office, par le centre public d'aide |
| op de openbare onderstand bevoegd is om aan die persoon hulp te | sociale compétent en vertu de la législation sur l'assistance publique |
| verlenen. » | pour accorder une aide à cette personne. » |
| B.2. De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of de | B.2. La question préjudicielle interroge la Cour sur le point de |
| voormelde bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden, | savoir si les dispositions précitées violent les articles 10 et 11 de |
| gelezen in samenhang met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de | la Constitution, lus en combinaison avec l'article 8 de la Convention |
| Rechten van de Mens, doordat zij het openbaar centrum voor | européenne des droits de l'homme, en ce qu'elles imposent au centre |
| maatschappelijk welzijn verplichten om, zelfs ambtshalve, het bedrag | public d'aide sociale de réduire, même d'office, le montant du minimum |
| van het bestaansminimum van een rechthebbende te verminderen wanneer | de moyens d'existence d'un ayant droit lorsque l'enfant non marié avec |
| het ongehuwde kind met wie hij samenwoont en dat te zijnen laste is, | lequel il cohabite et qui est à sa charge devient majeur. |
| meerderjarig wordt. | |
| B.3. De wet van 7 augustus 1974 tot instelling van het recht op een | B.3. La loi du 7 août 1974 instituant le droit à un minimum de moyens |
| bestaansminimum strekt ertoe de begunstigden in staat te stellen een | |
| bestaan te leiden dat strookt met de menselijke waardigheid (Parl. | d'existence vise à permettre aux bénéficiaires de mener une vie |
| St., Senaat, 1974, nr. 247-1, p. 2). Begunstigde van het recht op een bestaansminimum is iedere Belg die zijn burgerlijke meerderjarigheid heeft bereikt, die zijn werkelijke verblijfplaats in België heeft en die geen toereikende bestaansmiddelen heeft, noch in staat is deze hetzij door eigen inspanningen, hetzij op een andere manier te verwerven (artikel 1). Door aan begunstigden met een of meer minderjarige kinderen ten laste een verhoogd bedrag toe te kennen, heeft de wetgever beoogd ook dezen in staat te stellen een bestaan te leiden dat strookt met de menselijke waardigheid. | conforme à la dignité humaine (Doc. parl., Sénat, 1974, n° 247-1, p. 2). Le bénéficiaire du droit au minimum de moyens d'existence est tout Belge ayant atteint l'âge de la majorité civile qui a sa résidence effective en Belgique et ne dispose pas de ressources suffisantes et qui n'est pas en mesure de se les procurer soit par ses efforts personnels, soit par d'autres moyens (article 1er). En accordant un montant majoré aux bénéficiaires ayant un ou plusieurs enfants mineurs à leur charge, le législateur a entendu permettre également à ces personnes de mener une vie conforme à la dignité humaine. |
| B.4.1. Een kind blijft onder het gezag van zijn ouders tot aan zijn | B.4.1. Un enfant reste sous l'autorité de ses parents jusqu'à sa |
| meerderjarigheid of zijn ontvoogding (artikel 372 van het Burgerlijk | majorité ou son émancipation (article 372 du Code civil). La majorité |
| Wetboek). De meerderjarigheid is vastgesteld op de volle leeftijd van | |
| achttien jaren; op die leeftijd is men bekwaam tot alle handelingen | est fixée à dix-huit ans accomplis; à cet âge, on est capable |
| van het burgerlijk leven (artikel 488 van het Burgerlijk Wetboek). | d'accomplir tous les actes de la vie civile (article 488 du Code civil). |
| De ouders dienen naar evenredigheid van hun middelen te zorgen voor de | Les parents sont tenus d'assumer, à proportion de leurs facultés, |
| huisvesting, het levensonderhoud, het toezicht, de opvoeding en de | l'hébergement, l'entretien, la surveillance, l'éducation et la |
| opleiding van hun kinderen. Indien de opleiding niet voltooid is, | formation de leurs enfants. Si la formation n'est pas achevée, |
| loopt de verplichting door na de meerderjarigheid van het kind | l'obligation se poursuit après la majorité de l'enfant (article 203, § |
| (artikel 203, § 1, van het Burgerlijk Wetboek). | 1er, du Code civil). |
| De ouders blijven overigens levensonderhoud verschuldigd aan hun | Par ailleurs, les parents doivent continuer d'assumer l'entretien de |
| meerderjarige kinderen, naar verhouding van de behoeften van diegene | leurs enfants majeurs dans la proportion du besoin de celui qui |
| die het vordert en van het vermogen van diegene die het verschuldigd | réclame les aliments et de la fortune de celui qui les doit (articles |
| is (artikelen 207 en 208 van het Burgerlijk Wetboek). | 207 et 208 du Code civil). |
| Omgekeerd, zijn de kinderen levensonderhoud verschuldigd aan hun | |
| ouders en hun andere bloedverwanten in de opgaande lijn die behoeftig | Réciproquement, les enfants doivent des aliments à leurs père et mère |
| zijn (artikel 205 van het Burgerlijk Wetboek). | et autres ascendants qui sont dans le besoin (article 205 du Code |
| B.4.2. Nu zowel het ouderlijk gezag als het geheel van de ouderlijke | civil). B.4.2. Dès lors qu'en principe, l'autorité parentale comme l'ensemble |
| verplichtingen die aan de opvoeding van het kind verbonden zijn, in | des obligations parentales liées à l'éducation de l'enfant prennent |
| beginsel bij de meerderjarigheid een einde nemen, is het verantwoord | fin à l'âge de la majorité, il est justifié et pertinent d'utiliser le |
| en pertinent het objectieve criterium van de leeftijd van de | critère objectif de l'âge de la majorité en ce qui concerne l'octroi |
| meerderjarigheid te hanteren voor het toekennen van het recht op het | du droit au minimum de moyens d'existence. |
| bestaansminimum. | |
| B.5.1. Het Hof dient nog te onderzoeken of de in het geding zijnde | B.5.1. La Cour doit encore examiner si les dispositions en cause |
| bepalingen de evenredigheidstoets kunnen doorstaan in zoverre zij, | résistent au contrôle de proportionnalité en tant que celles-ci |
| volgens de bewoordingen van de prejudiciële vraag, « tot gevolg | auraient, selon les termes de la question préjudicielle, « pour |
| [zouden] hebben dat ze de ouder - die alleen het ouderlijk gezag | conséquence de priver, d'office, le parent - exerçant seul l'autorité |
| uitoefent en geen bestaansmiddelen heeft -, ambtshalve, de | parentale et dépourvu de moyens d'existence - de l'usage effectif de |
| daadwerkelijke gebruikmaking van zijn rechten of van een deel van zijn | |
| rechten ontzeggen en met name van het recht om het gezinsbudget zo | ses droits ou d'une partie de ses droits et notamment celui de gérer |
| goed mogelijk in het belang van elkeen te beheren ». | le budget du ménage au mieux des intérêts de chacun ». |
| B.5.2. Het bedrag van het bestaansminimum voor een alleenstaande ouder | B.5.2. Le montant du minimum de moyens d'existence d'un parent isolé |
| die samenwoont met een ongehuwd kind te zijnen laste, wordt gehalveerd | qui cohabite avec un enfant non marié qui est à sa charge est réduit |
| wanneer het kind meerderjarig wordt. Indien het meerderjarige kind aan | de moitié lorsque l'enfant atteint la majorité. Si l'enfant majeur |
| de overige wettelijke voorwaarden voldoet (B.3), wordt het zelf | satisfait aux autres conditions légales (B.3), il devient lui-même un |
| rechthebbende op een bestaansminimum. In zoverre ouder en kind blijven samenwonen, ontvangen zij voortaan elk een bedrag waarvan de som overeenstemt met het bedrag dat de alleenstaande ouder ontving zolang het kind minderjarig was. Het totale gezinsbudget blijft derhalve ongewijzigd. B.5.3. Wanneer aan het ouderlijk gezag een einde is gekomen en ouder en kind blijven samenwonen, impliceert dit dat elk van de samenwonenden, naar gelang van zijn middelen, bijdraagt in de kosten van het gezinsbudget. Het recht van het kind om aan het beheer van dat budget deel te nemen, kan niet als een onevenredig gevolg van de in het geding zijnde bepalingen worden beschouwd. B.6. Weliswaar houdt het gezinsleven een aantal rechten en verplichtingen in voor de ouders ten aanzien van de minderjarige kinderen en impliceert de eerbiediging van het gezinsleven het recht | bénéficiaire du minimum de moyens d'existence. Dans la mesure où le parent et l'enfant continuent de cohabiter, ils perçoivent dorénavant chacun un montant dont la somme est égale au montant que le parent isolé recevait tant que l'enfant était mineur. Le budget global du ménage reste par conséquent le même. B.5.3. Lorsqu'il est mis fin à l'autorité parentale, si la cohabitation perdure, elle implique que chacun des cohabitants participe aux frais du budget du ménage selon ses moyens. Le droit de l'enfant de participer à la gestion de ce budget ne saurait être considéré comme une conséquence disproportionnée des dispositions en cause. B.6. La vie familiale englobe certes un nombre de droits et d'obligations dans le chef des parents à l'égard des enfants mineurs |
| voor de ouders om zelf beslissingen te nemen met betrekking tot de | et le respect de la vie familiale implique celui, pour les parents, de |
| opvoeding van hun kinderen, doch het gezinsleven in de zin van artikel | prendre eux-mêmes des décisions concernant l'éducation de leurs |
| 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens wordt in | enfants, mais la vie familiale au sens de l'article 8 de la Convention |
| européenne des droits de l'homme n'est en principe pas affectée par | |
| beginsel niet geraakt door een bepaling die de uitoefening van het | une disposition qui ferait obstacle à l'exercice de l'autorité |
| ouderlijk gezag ten aanzien van meerderjarig geworden kinderen in de weg zou staan. | parentale à l'égard d'enfants ayant atteint l'âge de la majorité. |
| B.7. De prejudiciële vraag moet ontkennend worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De artikelen 2, § 1, eerste lid, 2° en 4°, en 7, § 1, van de wet van 7 | Les articles 2, § 1er, alinéa 1er, 2° et 4°, et 7, § 1er, de la loi du |
| augustus 1974 tot instelling van het recht op een bestaansminimum, in | 7 août 1974 instituant le droit à un minimum de moyens d'existence, |
| die zin geïnterpreteerd dat zij aan een openbaar centrum voor | interprétés comme faisant obligation à un centre public d'aide sociale |
| maatschappelijk welzijn de verplichting opleggen om, zelfs ambtshalve, | de supprimer, même d'office, le droit au minimum de moyens d'existence |
| het recht op het bestaansminimum dat tegen het verhoogde tarief voor | |
| alleenstaanden (artikel 2, § 1, eerste lid, 2°) is toegekend aan een | accordé au taux isolé majoré (article 2, § 1er, alinéa 1er, 2°) à un |
| ouder die uitsluitend samenwoont met een meerderjarig kind te | parent vivant exclusivement avec un enfant majeur pour ne plus lui |
| schrappen en die ouder alleen nog het bestaansminimum tegen het tarief | accorder que le minimum de moyens d'existence au taux cohabitant |
| voor samenwonenden (artikel 2, § 1, eerste lid, 4°) toe te kennen, | (article 2, § 1er, alinéa 1er, 4°), ne violent pas les articles 10 et |
| schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in | 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 8, |
| samenhang met artikel 8, leden 1 en 2, van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. | paragraphes 1 et 2, de la Convention européenne des droits de l'homme. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 maart 2001. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er mars 2001. |
| De griffier, | Le greffier, |
| L. Potoms | L. Potoms |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior | M. Melchior |