Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 135/99 van 22 december 1999 Rolnummer 1476 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2, 4, littera b, eerste streepje, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van he Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 135/99 van 22 december 1999 Rolnummer 1476 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2, 4, littera b, eerste streepje, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van he Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...) Extrait de l'arrêt n° 135/99 du 22 décembre 1999 Numéro du rôle : 1476 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 2, 4, littera b, premier tiret, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'e La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 135/99 van 22 december 1999 Extrait de l'arrêt n° 135/99 du 22 décembre 1999
Rolnummer 1476 Numéro du rôle : 1476
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2, 4, littera b, En cause : la question préjudicielle concernant l'article 2, 4,
eerste streepje, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari littera b, premier tiret, du décret de la Région flamande du 23
1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement contre la
door meststoffen (zoals opgesteld vóór de wijziging bij het decreet pollution due aux engrais (tel qu'il était rédigé avant sa
van 20 december 1995), gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te modification par le décret du 20 décembre 1995), posée par le Tribunal
Brussel. de première instance de Bruxelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans en M. Boel, L. François, J. Delruelle, H. Coremans et M. Bossuyt, assistée
Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets, du greffier L. Potoms, présidée par le président G. De Baets,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 2 november 1998 in zake de b.v.b.a. Handel Lingier en Par jugement du 2 novembre 1998 en cause de la s.p.r.l. Handel Lingier
anderen tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van et autres contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au
het Arbitragehof is ingekomen op 3 december 1998, heeft de Rechtbank greffe de la Cour d'arbitrage le 3 décembre 1998, le Tribunal de
van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : première instance de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 2, 4, littera b, eerste gedachtestreepje, van het « L'article 2, 4, littera b), premier tiret, du décret du 23 janvier
decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu 1991 relatif à la protection de l'environnement contre la pollution
tegen verontreiniging door meststoffen, in de redactie ervan vóór de due aux engrais, dans sa rédaction antérieure à la modification
wijziging bij decreet van 20 december 1995, al dan niet in combinatie apportée par le décret du 20 décembre 1995, en combinaison éventuelle
met artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992 waarbij artikel 21 van avec l'article 43 du décret du 25 juin 1992, qui a modifié l'article
het (oude) mestdecreet gewijzigd werd, het in de artikelen 10 en 11 21 du décret (ancien) sur les engrais, viole-t-il le principe
van de Grondwet neergelegde gelijkheidsbeginsel en het d'égalité et l'interdiction de discrimination contenus aux articles 10
discriminatieverbod ? » et 11 de la Constitution ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. Het geschil dat tot de prejudiciële vraag aanleiding heeft B.1. Le litige qui est à l'origine de la question préjudicielle
gegeven, betreft de berekening van mestheffingen voor het aanslagjaar concerne le calcul des redevances relatives aux engrais pour
1993. l'exercice d'imposition 1993.
Artikel 2 van het decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming L'article 2 du décret du 23 janvier 1991 relatif à la protection de
van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, zoals l'environnement contre la pollution due aux engrais, tel qu'il était
geldend vóór de wijziging door het decreet van 20 december 1995, en vigueur avant sa modification par le décret du 20 décembre 1995,
bepaalde : disposait :
« Dit decreet heeft tot doel de bescherming van het leefmilieu tegen « Le présent décret a pour but de protéger l'environnement contre la
de verontreiniging als gevolg van de produktie en het gebruik van pollution due à la production et à l'utilisation d'engrais.
meststoffen. Voor de toepassing van dit decreet en zijn uitvoeringsbesluiten wordt Pour l'application du présent décret et de ses arrêtés d'exécution, on
verstaan onder : entend par :
[...] [...]
4° bedrijf : een inrichting bestemd voor landbouw of 4° entreprise : un établissement destiné à la production agricole ou
tuinbouwproduktie, omvattende één of meer gebouwen of installaties of horticole, comprenant un ou plusieurs bâtiments ou installations ou
gedeelten ervan, samen met de tot het bedrijf behorende oppervlakte leurs parties ainsi que les terres arables appartenant à l'entreprise;
cultuurgronden; worden voor de toepassing van dit decreet als één pour l'application du présent décret, sont considérés comme une seule
bedrijf beschouwd : entreprise :
a) meerdere van deze inrichtingen die door hun inplanting al dan niet a) plusieurs de ces établissements constituant par leur implantation
op verschillende percelen, één technische exploitatie-eenheid uitmaken; b) meerdere van deze inrichtingen die door of voor rekening van : - een zelfde natuurlijke of rechtspersoon worden uitgebaat; - een natuurlijke persoon en een rechtspersoon of rechtspersonen waarvan deze natuurlijke persoon een vennoot of bestuurder is, worden uitgebaat; - verschillende rechtspersonen worden uitgebaat die in rechte of in feite bindingen hebben op het vlak van personen en/of kapitaal en/of beleid; sur différentes parcelles ou non, une seule unité d'exploitation technique; b) plusieurs de ces établissements qui sont exploités par ou pour le compte : - d'une même personne physique ou morale; - d'une personne physique ou d'une ou plusieurs personnes morales dont cette personne physique est un associé ou un administrateur; - de plusieurs personnes physiques ayant des liens, en droit ou de fait, sur le plan des personnes et/ou du capital et/ou de la gestion;
[...] [...]
16° producent : elke natuurlijke of rechtspersoon die een bedrijf waar 16° producteur : toute personne physique ou morale qui exploite une
vee gehouden wordt exploiteert; entreprise d'élevage de bétail;
[...] » [...]»
Artikel 21 van hetzelfde decreet van 23 januari 1991, zoals gewijzigd L'article 21 du même décret du 23 janvier 1991, tel qu'il a été
door artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992 houdende diverse modifié par l'article 43 du décret du 25 juin 1992 contenant diverses
bepalingen tot begeleiding van de begroting 1992 en zoals geldend vóór mesures d'accompagnement du budget 1992 et tel qu'il était en vigueur
de wijziging door het decreet van 20 december 1995, bepaalde : avant la modification apportée par le décret du 20 décembre 1995,
« § 1. Er is een basisheffing waarvan de opbrengst integraal wordt disposait : « § 1er. Il est levé une redevance de base dont le produit revient
toegekend aan de Mestbank, lastens elke producent die op basis van de intégralement à la ` Mestbank ', à charge de tout producteur qui, sur
in artikel 6 vermelde berekeningsformule of, in voorkomend geval, op base de la formule de calcul prévue à l'article 6 ou, le cas échéant,
basis van de in artikel 6, § 2 bedoelde aangifte voor het bepaalde sur base de la déclaration visée à l'article 6, § 2, au titre de
kalenderjaar een positief mestoverschot heeft hetzij voor de l'année civile concernée, enregistre un excédent d'engrais positif
difosforpentoxyde- of voor de stikstofproduktie, hetzij voor elk van soit pour la production d'anhydride phosphorique ou d'azote, soit pour
deze beide. [...] chacun des deux.
§ 3. Het bedrag van de in § 1 bedoelde basisheffing is vastgesteld op § 3. Le montant de la redevance de base visée au § 1er est fixé sur
basis van de in artikel 6 bedoelde mestoverschotten uitgedrukt in kg base des excédents d'engrais visés à l'article 6 exprimés en kg
difosforpentoxyde (P205) en in kg stikstof (N). d'anhydride phosphorique (P205) et en kg d'azote (N).
De basisheffing wordt berekend als de som van de heffingen Hp1 + Hn1 + La redevance de base est calculée comme la somme des redevances "Hp1 +
Hp2 + Hn2 Hn1 + Hp2 + Hn2"
- voor de eerste schijf van 0 tot 10 000 kg mestoverschot - pour la première tranche de 0 à 10 000 kg d'excédent d'engrais
difosforpentoxyde : Hp1 = MOp1 x 2 F; d'anhydride phosphorique : Hp1 = MOp1 x 2 F;
- voor de eerste schijf van 0 tot 20 000 kg mestoverschot stikstof : - pour la première tranche de 0 à 20 000 kg d'excédent d'engrais
Hn1 = MOn1 x 2 F; d'azote : Hn1 = MOn1 x 2 F;
- voor de tweede schijf van meer dan 10 000 kg mestoverschot - pour la deuxième tranche de plus de 10 000 kg d'excédent d'engrais
difosforpentoxyde : Hp2 = MOp2 x 5 F; d'anhydride phosphorique : Hp2 = MOp2 x 5 F;
- voor de tweede schijf van meer dan 20 000 kg mestoverschot stikstof - pour la première [lire : deuxième] tranche de plus de 20 000 kg
: Hn2 = MOn2 x 5 F. d'excédent d'engrais d'azote : Hn2 = MOn2 x 5 F.
Voor de toepassing van deze bepalingen wordt verstaan : Pour l'application des présentes dispositions, on entend par :
Hp1 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 1 van het Hp1 : le montant de la redevance due pour la tranche 1 de l'excédent
mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde; d'engrais exprimé en kg d'anhydride phosphorique;
Hp2 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 2 van het Hp2 : le montant de la redevance due pour la tranche 2 de l'excédent
mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde; d'engrais exprimé en kg d'anhydride phosphorique;
Hn1 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 1 van het Hn1 : le montant de la redevance due pour la tranche 1 de l'excédent
mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof; d'engrais exprimé en kg d'azote;
Hn2 : het bedrag van de mestheffing verschuldigd voor schijf 2 van het Hn2 : le montant de la redevance due pour la tranche 2 de l'excédent
mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof; d'engrais exprimé en kg d'azote;
MOp1 : schijf 1 van het overeenkomstig artikel 6 berekende MOp1 : la tranche 1 de l'excédent d'engrais calculé conformément à
mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde; l'article 6, exprimé en kg d'anhydride phosphorique;
MOn1 : schijf 1 van het overeenkomstig artikel 6 berekende MOn1 : la tranche 1 de l'excédent d'engrais calculé conformément à
mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof; l'article 6, exprimé en kg d'azote;
MOp2 : schijf 2 van het overeenkomstig artikel 6 berekende MOp2 : la tranche 2 de l'excédent d'engrais calculé conformément à
mestoverschot uitgedrukt in kg difosforpentoxyde; l'article 6, exprimé en kg d'anhydride phosphorique;
MOn2 : schijf 2 van het overeenkomstig artikel 6 berekende MOn2 : la tranche 2 de l'excédent d'engrais calculé conformément à
mestoverschot uitgedrukt in kg stikstof; l'article 6, exprimé en kg d'azote;
[...] » [...]»
De betwiste heffing is derhalve progressief. La redevance critiquée est donc progressive.
B.2. De prejudiciële vraag heeft enkel betrekking op het eerste B.2. La question préjudicielle porte exclusivement sur le premier
streepje van artikel 2, 4°, littera b, en op artikel 21, § 3, in tiret de l'article 2, 4°, littera b, et sur l'article 21, § 3, en ce
zoverre die bepalingen ertoe leiden dat inrichtingen bestemd voor que ces dispositions aboutissent à ce que des établissements destinés
land- of tuinbouw die door of voor rekening van eenzelfde natuurlijke à la production agricole ou horticole exploités par ou pour le compte
persoon of rechtspersoon worden uitgebaat, voor de berekening van de d'une même personne physique ou morale sont considérés comme une seule
mestheffingen als één bedrijf worden beschouwd, waardoor de uitbater, entreprise pour le calcul des redevances relatives aux engrais, ce qui
ten gevolge van het progressieve tarief, hogere heffingen verschuldigd a pour conséquence qu'en raison du tarif progressif, l'exploitant est
is dan wanneer de inrichtingen als afzonderlijke bedrijven zouden zijn redevable de redevances plus élevées que si chaque établissement était
beschouwd. considéré comme une entreprise séparée.
B.3. Naast andere maatregelen werd een heffing op mestoverschotten B.3. Une redevance sur les excédents d'engrais a été instaurée à côté
ingevoerd met als doel de bescherming van het leefmilieu zoals d'autres mesures, en vue d'atteindre l'objectif de protection de
aangegeven in artikel 2 van het voormelde decreet van 23 januari 1991. l'environnement indiqué par l'article 2 du décret précité du 23 janvier 1991.
Bij het decreet van 25 juni 1992 werd de proportionele heffing Le décret du 25 juin 1992 a remplacé la redevance proportionnelle par
vervangen door een progressieve heffing. De maatregel van een
mestheffing met progressief karakter heeft als doel de uitbaters van une redevance progressive. L'instauration d'une redevance à caractère
inrichtingen met een mestoverschot een grotere bijdrage aan de progressif a pour but de faire davantage contribuer à la solution du
oplossing van het mestoverschotprobleem te doen betalen naarmate zij problème que constituent les excédents d'engrais les exploitants des
een groter mestoverschot produceren : établissements qui en produisent le plus :
« Kleinere hoeveelheden bedrijfsmatige mestoverschotten kunnen nog « Des petites quantités d'excédents d'engrais d'exploitation peuvent
vrij gemakkelijk via de burenregeling worden afgezet met weinig of encore être assez facilement écoulées, par un arrangement entre
geen tussenkomst van de mestbank. Bedrijven met een groter voisins, avec une intervention limitée ou nulle de la ` Mestbank '.
mestoverschot dienen hun mest echter over een grotere afstand te Des entreprises présentant un excédent d'engrais plus important
transporteren. Om dit transport op gang te trekken en aan te moedigen doivent toutefois transporter leurs engrais sur une distance plus
is het noodzakelijk om mestopslag te bouwen in potentiële grande. Pour mettre sur pied et encourager ce transport, il est
afzetgebieden. Het invoeren van een getrapte basisheffing zal de nécessaire d'uvrer au stockage d'engrais dans des zones d'écoulement
financiële mogelijkheden van de mestbank, om positieve stimulansen te potentielles. L'instauration d'une redevance de base progressive
geven voor de oplossing van het mestoverschotprobleem, verhogen. De accroîtra les possibilités financières de la ` Mestbank ' pour
grootste overschotproducenten zullen hierin de grootste bijdrage stimuler de manière positive la solution des problèmes d'excédents
d'engrais. Les plus grands producteurs d'excédents payeront la
leveren. » (Parl. St., Vlaamse Raad, B.Z. 1992, nr. 186/1, p. 16) B.4. Wanneer de decreetgever door middel van een heffing beoogt de financiële middelen nodig voor een milieusanering te verwerven en in het bijzonder wil aanzetten tot een vermindering van de milieuvervuiling, is het naar redelijkheid verantwoord om diegenen die meer dan anderen verantwoordelijk zijn voor de milieuvervuiling ook een verhoudingsgewijze hogere heffing op te leggen. In het licht van dezelfde doelstelling is het eveneens naar redelijkheid verantwoord de inrichtingen die door of voor rekening van eenzelfde natuurlijke persoon of rechtspersoon worden uitgebaat voor de berekening van de mestheffingen als één bedrijf te beschouwen. Het progressieve karakter van de heffing verliest immers doeltreffendheid en biedt een ontwijkingsmogelijkheid wanneer een uitbater die voor een groot mestoverschot verantwoordelijk is, de toepassing van dat beginsel kan verijdelen door het enkele feit dat het overschot van afzonderlijke inrichtingen afkomstig is. contribution la plus importante. » (Doc., Conseil flamand, S.E. 1992, n° 186/1, p. 16) B.4. Lorsque le législateur décrétal entend, par le biais d'une redevance, acquérir les moyens financiers nécessaires pour l'assainissement de l'environnement et souhaite en particulier encourager la réduction de la pollution de l'environnement, il est raisonnablement justifié d'imposer à ceux qui sont plus responsables que d'autres de cette pollution une redevance proportionnellement plus élevée. Au regard de cet objectif, il est également raisonnablement justifié que les établissements qui sont exploités par une même personne physique ou morale ou pour le compte de celle-ci soient considérés comme une seule entreprise pour le calcul des redevances sur les engrais. En effet, le caractère progressif de la redevance perd une partie de son efficacité et offre une échappatoire si l'exploitant qui est responsable d'un grand excédent d'engrais peut faire échec à ce principe par le simple fait que cet excédent provient d'établissements séparés.
B.5. Anders dan in de door het decreet van 20 december 1995 ingevoerde B.5. A la différence de la règle instaurée par le décret du 20
en door het arrest nr. 42/97 van 14 juli 1997 vernietigde regeling décembre 1995 et annulée par l'arrêt n° 42/97 du 14 juillet 1997, dans
waarbij de « producent », in de zin van dat decreet, als laquelle le « producteur », au sens de ce décret, était désigné comme
heffingsplichtige werd aangewezen en de heffing geschiedde op basis le redevable de la redevance et en vertu de laquelle cette redevance
van de mestproductie, gold in de te dezen in het geding zijnde était calculée sur la base de la production d'engrais, le système en
regeling de uitbater van het bedrijf als heffingsplichtige en werd de cause dans la présente affaire désignait l'exploitant de l'entreprise
heffing berekend op het mestoverschot. comme redevable et calculait la redevance sur l'excédent d'engrais.
De eisers voor de verwijzende rechter tonen niet aan - en het Hof ziet Les demandeurs devant le juge a quo ne démontrent pas - et la Cour
niet - hoe de in het geding zijnde maatregel tot een onevenredigheid n'aperçoit pas - en quoi la mesure en cause pourrait avoir des effets
ten aanzien van bepaalde categorieën van heffingsplichtigen kan leiden. disproportionnés pour certaines catégories de redevables.
B.6. De prejudiciële vraag moet ontkennend worden beantwoord. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 2, 4°, littera b, eerste streepje, van het decreet van het L'article 2, 4°, littera b, premier tiret, du décret de la Région
Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement
leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, zoals geldend contre la pollution due aux engrais, tel qu'il était en vigueur avant
vóór de wijziging bij het decreet van 20 december 1995, in combinatie la modification apportée par le décret du 20 décembre 1995, combiné
met artikel 21, § 3, van hetzelfde decreet, zoals gewijzigd bij avec l'article 21, § 3, du même décret, tel qu'il a été modifié par
artikel 43 van het decreet van 25 juni 1992, schendt niet de artikelen l'article 43 du décret du 25 juin 1992, ne viole pas les articles 10
10 en 11 van de Grondwet. et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 december 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 décembre 1999.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
G. De Baets. G. De Baets.
^