Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 69/2003 van 14 mei 2003 Rolnummer 2484 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 151 en 152 van de programmawet van 30 december 2001, ingesteld door de v.z.w. Ligue des droits de l'homme. Het Arbitragehof, s wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging Bij verz(...)"
Arrest nr. 69/2003 van 14 mei 2003 Rolnummer 2484 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 151 en 152 van de programmawet van 30 december 2001, ingesteld door de v.z.w. Ligue des droits de l'homme. Het Arbitragehof, s wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging Bij verz(...) Arrêt n° 69/2003 du 14 mai 2003 Numéro du rôle : 2484 En cause : le recours en annulation des articles 151 et 152 de la loi-programme du 30 décembre 2001, introduit par l'a.s.b.l. Ligue des droits de l'homme. La Cour d'arbitrage, c après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet du recours et procédure Par requêt(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 69/2003 van 14 mei 2003 Arrêt n° 69/2003 du 14 mai 2003
Rolnummer 2484 Numéro du rôle : 2484
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 151 en 152 van En cause : le recours en annulation des articles 151 et 152 de la
de programmawet van 30 december 2001, ingesteld door de v.z.w. Ligue loi-programme du 30 décembre 2001, introduit par l'a.s.b.l. Ligue des
des droits de l'homme. droits de l'homme.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 28 juni 2002 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 28
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 1 juli
2002, heeft de v.z.w. Ligue des droits de l'homme, waarvan de juin 2002 et parvenue au greffe le 1er juillet 2002, l'a.s.b.l. Ligue
maatschappelijke zetel gevestigd is te 1000 Brussel, Onderrichtsstraat des droits de l'homme, dont le siège social est établi à 1000
91, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 151 en 152 van Bruxelles, rue de l'Enseignement 91, a introduit un recours en
de programmawet van 30 december 2001 (bekendgemaakt in het Belgisch annulation des articles 151 et 152 de la loi-programme du 30 décembre
Staatsblad van 31 december 2001). 2001 (publiée au Moniteur belge du 31 décembre 2001).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1. De artikelen 151 en 152 van de programmawet van 30 december 2001 B.1. Les articles 151 et 152 de la loi-programme du 30 décembre 2001
bepalen : disposent :
«

Art. 151.Artikel 111 [van de wet van 21 maart 1991 betreffende de

«

Art. 151.L'article 111 [de la loi du 21 mars 1991 portant réforme

hervorming van sommige economische overheidsbedrijven], opgeheven bij de certaines entreprises publiques économiques], abrogé par la loi du
de wet van 19 december 1997, wordt hersteld in de volgende lezing : 19 décembre 1997, est rétabli dans la rédaction suivante :
'

Art. 111.Niemand mag in het Rijk via de

'

Art. 111.Nul ne peut, dans le Royaume, via l'infrastructure des

telecommunicatie-infrastructuur communicatie tot stand brengen of télécommunications, donner ou tenter de donner des communications
trachten tot stand te brengen die de eerbied voor de wetten, de portant atteinte au respect des lois, à la sécurité de l'Etat, à
veiligheid van de Staat, de openbare orde of de goede zeden of een l'ordre public ou aux bonnes moeurs ou constituant une offense à
belediging jegens een vreemde Staat. ' l'égard d'un Etat étranger. '

Art. 152.In artikel 114 van dezelfde wet, gewijzigd bij de wetten van

Art. 152.A l'article 114 de la même loi, modifié par les lois du 19

19 december 1997 en van 3 juli 2000, worden de volgende wijzigingen décembre 1997 et du 3 juillet 2000, sont apportées les modifications
aangebracht : suivantes :
1o § 1 wordt aangevuld als volgt : ' 3o het uitblijven van een 1o le § 1er est complété comme suit : ' 3o le défaut de déclaration de
dienstaangifte zoals bepaald in artikel 90, § 1. '; service telle que reprise à l'article 90, § 1er ';
2o in § 2 worden de woorden ' 109ter E, §§ 5, 6 en 7, ' ingevoegd 2o au § 2, les mots ' 109ter E, §§ 5, 6 et 7, ' sont insérés entre les
tussen de woorden ' 109ter D, ' en ' 109ter F '; mots ' 109ter D, ' et ' 109ter F ';
3o § 8 wordt aangevuld als volgt : ' 3o de persoon die de bepaling van 3o le § 8 est complété comme suit : ' 3o la personne qui viole des
artikel 111 schendt. ' » dispositions de l'article 111. ' »
B.2. Uit de bewoordingen van het verzoekschrift blijkt dat het
voormelde artikel 152 slechts wordt aangevochten in zoverre het B.2. Il apparaît des termes de la requête que l'article 152 précité
artikel 114, § 8, van de wet van 21 maart 1991 wijzigt, dat voortaan n'est attaqué qu'en tant qu'il modifie l'article 114, § 8, de la loi
bepaalt : du 21 mars 1991, lequel dispose désormais :
« § 8. Met geldboete van 500 tot 500 000 frank en met een « § 8. Est punie d'une amende de 500 à 50 000 francs maximum et d'un
gevangenisstraf van één tot vier jaar of met één van die straffen alleen wordt gestraft : emprisonnement d'un à quatre ans ou d'une de ces peines seulement :
1o de persoon, die op bedrieglijke wijze telecommunicatie door middel 1o la personne qui réalise frauduleusement des télécommunications au
van een telecommunicatienet tot stand brengt, ten einde aan zichzelf moyen d'un réseau de télécommunications afin de se procurer ou de
of aan een ander persoon wederrechtelijk een voordeel te verschaffen; procurer à autrui un avantage illicite;
2o de persoon, die een telecommunicatienet of -dienst of andere 2o la personne qui utilise un réseau ou un service de
middelen van telecommunicatie gebruikt om overlast te veroorzaken aan télécommunications ou d'autres moyens de télécommunications afin
zijn correspondent of schade te berokkenen; d'importuner son correspondant ou de provoquer des dommages;
3o de persoon die de bepaling van artikel 111 schendt. » 3o la personne qui viole des dispositions de l'article 111. »
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot artikel 151 en tot artikel 152, 3o. La Cour limite son examen à l'article 151 et à l'article 152, 3o.
Ten aanzien van het belang van de verzoekende partij Quant à l'intérêt de la partie requérante
B.3. Volgens haar statuten heeft de v.z.w. Ligue des droits de l'homme B.3. Selon ses statuts, l'a.s.b.l. Ligue des droits de l'homme a pour
tot doel « het bestrijden van onrecht en van elke willekeurige inbreuk objet de « combattre l'injustice et toute atteinte arbitraire aux
op de rechten van een individu of een gemeenschap ». Zij « verdedigt droits d'un individu ou d'une collectivité ». Elle « défend les
de beginselen van gelijkheid, vrijheid en humanisme waarop de principes d'égalité, de liberté et d'humanisme sur lesquels se fondent
democratische samenlevingen zijn gegrondvest en die zijn afgekondigd » les sociétés démocratiques et qui ont été proclamés » notamment par la
onder meer door de Belgische Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Zonder dat een dergelijke definitie van het maatschappelijk doel van een v.z.w. letterlijk moet worden genomen als een middel dat zij aanwendt om gelijk welke norm aan te vechten onder het voorwendsel dat elke norm een weerslag heeft op iemands rechten, kan ervan worden uitgegaan dat er een voldoende band bestaat tussen dat maatschappelijk doel en de artikelen 151 en 152 van de wet van 30 december 2001. De in het verzoekschrift aangevochten bepalingen beperken immers voor elke persoon, door middel van strafmaatregelen, de mogelijkheid om te communiceren en, in die zin, om zich te uiten. Constitution belge et la Convention européenne des droits de l'homme. Sans qu'une telle définition de l'objet social d'une a.s.b.l. doive être prise à la lettre comme un moyen qu'elle se donne d'attaquer n'importe quelle norme sous le prétexte que toute norme a une incidence sur les droits de quelqu'un, il peut être admis qu'un lien suffisant existe entre cet objet social et les articles 151 et 152 de la loi du 30 décembre 2001. Les dispositions attaquées dans la requête limitent en effet, au moyen de mesures pénales, la possibilité de communiquer et, en ce sens, de s'exprimer, de toute personne.
Daaruit volgt dat de v.z.w. Ligue des droits de l'homme doet blijken Il s'ensuit que l'a.s.b.l. Ligue des droits de l'homme justifie d'un
van een belang om de vernietiging te vorderen van de voormelde intérêt à demander l'annulation des dispositions précitées.
bepalingen. Quant au fond
Ten gronde B.4. De verzoekende partij uit kritiek op de artikelen 151 en 152 van B.4. La requérante critique les articles 151 et 152 de la loi du 30
de wet van 30 december 2001 doordat zij een verschil in behandeling décembre 2001 en ce qu'ils établissent une différence de traitement
instellen tussen de personen die de erin bedoelde communicatie entre les personnes qui émettent ou tentent d'émettre les
uitzenden of trachten uit te zenden door gebruik te maken van de communications qu'ils visent en utilisant l'infrastructure des
telecommunicatie-infrastructuur en de personen die dat doen zonder van télécommunications et celles qui le font sans utiliser cette
die infrastructuur gebruik te maken of die andere misdrijven plegen : infrastructure ou commettent d'autres infractions : les premières
aan de eerstgenoemden zou op een discriminerende wijze de waarborg seraient discriminatoirement privées de la garantie que constitue le
worden ontzegd die wordt geboden door het beginsel van de wettigheid principe de la légalité des incriminations et des peines (première
branche du moyen unique); la sanction qu'elles encourent (un an de
van de strafbaarstellingen en van de straffen (eerste onderdeel van prison minimum) est de celles qui permettent de placer leur auteur en
het enige middel); de sanctie die zij oplopen (minimum een jaar détention préventive (deuxième branche); elles pourraient faire
gevangenisstraf) behoort tot die welke het mogelijk maken de dader in voorlopige hechtenis te nemen (tweede onderdeel); zij zouden kunnen worden vervolgd als auteurs van een poging die door de wet niet strafbaar wordt gesteld (derde onderdeel); zij zouden door het openbaar ministerie kunnen worden vervolgd wegens feiten die, mocht geen gebruik zijn gemaakt van de telecommunicatie-infrastructuur, slechts zouden kunnen worden bestraft als gevolg van een klacht van het slachtoffer (vierde onderdeel); hun privé-communicatie of -telecommunicatie zou kunnen worden afgeluisterd, aangezien de misdrijven bedoeld in de aangevochten wet deel uitmaken van die welke een toezichtmaatregel kunnen verantwoorden die is voorgeschreven bij artikel 90ter , § 2, van het Wetboek van Strafvordering (vijfde onderdeel). B.5. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6. In tegenstelling met wat de Ministerraad beweert, vergelijkt de l'objet de poursuites en qualité d'auteurs d'une tentative non incriminée par la loi (troisième branche); elles pourraient faire l'objet de poursuites engagées par le ministère public pour des faits qui, si l'infrastructure des télécommunications n'avait pas été utilisée, ne pourraient être sanctionnés qu'à la suite d'une plainte de la victime (quatrième branche); leurs communications ou télécommunications privées pourraient faire l'objet d'écoutes téléphoniques dès lors que les infractions visées par la loi attaquée font partie de celles qui peuvent justifier une mesure de surveillance prévue par l'article 90ter , § 2, du Code d'instruction criminelle (cinquième branche). B.5. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la
verzoekende partij de rechtzoekenden naargelang de feiten die hun ten requérante compare les justiciables suivant que les faits qui leur
laste zouden worden gelegd of die in aanmerking zouden worden genomen, al dan niet zijn gepleegd door gebruik te maken van de telecommunicatie-infrastructuur en niet naargelang die feiten dateren van vóór of na de aangevochten wet. Het kan dus niet meteen worden uitgesloten dat de vergelijking van die categorieën een discriminatie aan het licht zou kunnen brengen. B.7. Het door de verzoekende partij bekritiseerde onderscheid is gegrond op een objectief criterium, namelijk dat van het gebruik van de telecommunicatie-infrastructuur om de in de aangevochten bepalingen bedoelde communicatie tot stand te brengen of te trachten tot stand te brengen. B.8.1. De aangevochten bepalingen maken deel uit van een geheel van seraient reprochés ou qui seraient pris en compte ont été ou non commis en utilisant l'infrastructure des télécommunications et non suivant que ces faits sont antérieurs ou postérieurs à la loi attaquée. Il ne saurait donc être exclu d'emblée que la comparaison de ces catégories fasse apparaître une discrimination. B.7. Les distinctions critiquées par la partie requérante sont fondées sur un critère objectif, à savoir celui de l'utilisation de l'infrastructure des télécommunications pour donner ou tenter de donner les communications visées par les dispositions attaquées. B.8.1. Les dispositions attaquées font partie d'un ensemble de dispositions qui, en matière de télécommunications, modifient la loi
bepalingen die, inzake telecommunicatie, de wet van 21 maart 1991 du 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques
betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven économiques afin, notamment, de permettre à l'Institut belge des
wijzigen teneinde onder meer het mogelijk te maken dat het Belgisch services postaux et des télécommunications (I.B.P.T.) de disposer des
Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (B.I.P.T.) zou
beschikken over de gegevens die betrekking hebben op de identiteit en données concernant l'identité et l'adresse d'un détenteur de numéro de
het adres van een houder van een telefoonnummer, alsook op de
referenties van de opgeroepen nummers en de boekhoudkundige gegevens téléphone, ainsi que des références des numéros appelés et des données
met betrekking tot de facturatie (Parl. St. , Kamer, 2001-2002, nr. comptables relatives à la facturation (Doc. parl. , Chambre,
1503/1, p. 60) en teneinde een leemte op te vullen : artikel 4 van de 2001-2002, no 1503/1, p. 60) et de pallier une lacune : l'article 4 de
wet van 30 juli 1979 betreffende de radioberichtgeving, dat het la loi du 30 juillet 1979 relative aux radiocommunications, qui
gebruik bestraft van radiocommunicatie die de eerbied voor de wetten, réprime l'usage de radiocommunications, portant atteinte au respect
de veiligheid van de Staat, de openbare orde of de goede zeden aantast des lois, à la sécurité de l'Etat, à l'ordre public ou aux bonnes
of een belediging uitmaakt jegens een vreemde Staat, had immers geen m[009c]urs ou constituant une offense à l'égard d'un Etat étranger,
n'avait en effet pas de pendant en matière de télécommunications
tegenhanger op het vlak van de telecommunicatie (ibid. , p. 61). Bij (ibid. , p. 61). Lors de l'adoption de ces dispositions, le
het aannemen van die bepalingen heeft de wetgever vastgesteld : législateur a constaté :
« De cruciale rol van de telecommunicatie maakt het absoluut « Le rôle crucial des télécommunications rend impératif de pouvoir
noodzakelijk dat in sommige dossiers heel snel kan worden opgetreden; agir très rapidement dans certains dossiers[;] or, trop souvent, des
te vaak konden bepaalde onderzoeken niet binnen een redelijke termijn enquêtes n'ont pu être menées à terme dans des délais raisonnables par
worden afgerond wegens gebrek aan informatie. [...] De vrijmaking van défaut d'information. [...] La libéralisation du marché des
de telecommunicatiemarkt heeft geleid tot een aanzienlijke groei van télécommunications a engendré une augmentation considérable du nombre
het aantal operatoren en aanbieders van andere d'opérateurs et de fournisseurs d'autres services de
telecommunicatiediensten. Het aantal abonnees en eindgebruikers van télécommunications. Le nombre d'abonnés et d'utilisateurs finals de
deze diensten kende eveneens een opmerkelijke groei sinds 1998 en deze ces services a également augmenté de manière considérable depuis 1998
groei is voor het afgelopen jaar explosief te noemen. Dit heeft ertoe et cette augmentation peut être qualifiée d'explosive pour l'année
geleid dat het voor de nooddiensten extreem complex is geworden om op écoulée. Il est par conséquent devenu extrêmement difficile pour les
de aan hen gerichte noodoproepen te kunnen reageren. Daarnaast is het services d'urgence de réagir aux appels d'urgence qui leur sont
misbruik dat gemaakt wordt vanuit sommige diensten die totale adressés. En outre, les abus commis au départ de certains services qui
anonimiteit en dus straffeloosheid van de dader garanderen, in het garantissent un anonymat total et donc l'impunité à l'auteur, en cas
geval van kwaadwillige oproepen in die mate toegenomen dat de werking d'appels malveillants ont augmenté de manière telle que le
van sommige nooddiensten erdoor ernstig gestoord wordt en sommige fonctionnement de certains services de secours en est perturbé et que
hulpdiensten zelfs door het afhaken hierdoor van vrijwillige certains services d'aide, par le retrait de collaborateurs bénévoles
medewerkers in hun voortbestaan worden bedreigd. » (ibid. , p. 60) suite à cette situation, sont menacés dans leur existence. » (ibid. ,
Op dezelfde wijze heeft de Regering, in de verantwoording van de p. 60) De même, dans la justification de l'urgence qu'il invoquait en
spoedprocedure die zij aanvoerde bij het onderwerpen van haar ontwerp soumettant son projet à l'avis du Conseil d'Etat, le Gouvernement
aan het advies van de Raad van State, gesteld : indiquait :
« De opdrachten die door de parketten aan het B.I.P.T. zouden kunnen « Les missions qui pourraient être confiées à l'IBPT par les Parquets
worden toevertrouwd in het kader van lopende onderzoeken die meer dans le cadre d'enquêtes en cours, justifiées notamment par la
bepaald gewettigd zijn door de internationale politieke situatie, situation politique internationale, nécessitent d'attribuer à
noodzaken ertoe het Instituut de mogelijkheid te geven bepaalde l'Institut la possibilité de pouvoir exercer plus efficacement
controles efficiënter uit te oefenen. certains contrôles.
In de eerste plaats wordt voorgesteld een bepaling in te voeren die Tout d'abord, il est proposé d'introduire une disposition prévoyant
erin voorziet dat het gebruik van een vast telecommunicatienetwerk que l'utilisation d'un réseau fixe de télécommunication à des fins
voor onrechtmatige doeleinden een misdrijf is. Die bepaling bestaat illicites est un délit. Cette disposition existe déjà pour les réseaux
reeds voor netwerken die functioneren via radiotransmissie. ayant recours à des transmissions par radio.
Daarnaast zou het Instituut de mogelijkheid moeten hebben om Ensuite, l'Institut devrait avoir la possibilité d'obtenir directement
rechtstreeks bij de operatoren klanten te identificeren. auprès des opérateurs l'identification de clients.
Ten slotte wordt voorgesteld het niet-aangeven van een Enfin, il est proposé de pénaliser le fait de ne pas déclarer un
telecommunicatiedienst strafbaar te stellen. Dat is meer bepaald service de télécommunication. Ceci est particulièrement nécessaire
noodzakelijk in de sector van de phone-shops , die soms de dekmantel dans le secteur des phones-shops qui servent parfois de couverture au
vormen van zware criminaliteit. » (ibid. , p. 139) grand banditisme. » (ibid. , p. 139)
B.8.2. De aangevochten bepalingen passen dus in een geheel van B.8.2. Les dispositions attaquées s'inscrivent ainsi dans un ensemble
maatregelen waarmee de wetgever wil reageren tegen onrechtmatige de mesures par lesquelles le législateur entend réagir contre les
gedragingen die worden vastgesteld in een sector die onlangs een comportements abusifs constatés dans un secteur ayant connu récemment
belangrijke ontwikkeling heeft gekend. un développement important.
Strafmaatregelen zoals die waarin de aangevochten bepalingen voorzien, Des mesures pénales telles que celles qui sont prévues par les
zijn pertinent in het licht van een dergelijke doelstelling. Zij dispositions attaquées constituent une mesure pertinente au regard
willen trouwens de tegenhanger zijn van de analoge maatregelen waarin d'un tel objectif. Elles se veulent d'ailleurs le pendant de celles,
is voorzien bij artikel 4 van de wet van 30 juli 1979 betreffende de analogues, prévues par l'article 4 de la loi du 30 juillet 1979
radioberichtgeving, vermits de wetgever heeft vastgesteld dat er « relative aux radiocommunications, le législateur ayant constaté qu'il
momenteel [...] voor de telecommunicatie geen soortgelijke bepaling » « [n'existait] actuellement aucune disposition similaire pour les
bestond en dat « de huidige omstandigheden [...] ertoe [nopen] deze télécommunications » et que « les circonstances actuelles nécessitent
leemte dringend op te vullen » (Parl. St. , Kamer, 2001-2002, nr. de pallier d'urgence cette lacune » (Doc. parl. , Chambre, 2001-2002,
1503/1, p. 61). no 1503/1, p. 61).
B.9.1. In het eerste onderdeel van het middel wordt verwezen naar het B.9.1. En sa première branche, le moyen fait référence au principe de
beginsel van de wettigheid van de strafbaarstellingen en van de la légalité des incriminations et des peines.
straffen. B.9.2. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen, B.9.2. En attribuant au pouvoir législatif la compétence, d'une part,
enerzijds, om te bepalen in welke gevallen en in welke vorm de déterminer dans quels cas et dans quelle forme des poursuites
strafvervolging mogelijk is en, anderzijds, om een wet aan te nemen op pénales sont possibles, d'autre part, d'adopter la loi en vertu de
grond waarvan een straf kan worden bepaald en toegepast, garanderen de laquelle une peine peut être établie et appliquée, les articles 12,
artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet aan elke burger dat alinéa 2, et 14 de la Constitution garantissent à tout citoyen
geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld en geen enkele qu'aucun comportement ne sera punissable et qu'aucune peine ne sera
straf zal worden opgelegd dan krachtens regels aangenomen door een infligée qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante,
democratisch verkozen beraadslagende vergadering. démocratiquement élue.
Artikel 151 van de aangevochten wet definieert de communicatie L'article 151 de la loi attaquée définit les communications dont
waarvoor de auteur kan worden gestraft krachtens die bepaling en l'auteur peut être sanctionné en vertu de cette disposition et précise
preciseert dat de wijze van overbrenging van die communicatie, que le mode de transmission de ces communications, à savoir
namelijk het gebruik van de telecommunicatie-infrastructuur, als een l'utilisation de l'infrastructure des télécommunications, est érigé en
misdrijf wordt beschouwd wanneer zij wordt gebruikt om de bij de wet
bedoelde communicatie tot stand te brengen. De wetgever vermocht van délit lorsqu'il est adopté pour donner des communications visées par
oordeel te zijn dat het daarbij ging om een wijze van communicatie la loi. Le législateur a pu considérer qu'il s'agissait là d'un mode
die, doordat zij specifiek is en het mogelijk maakt snel een groot de communication qui, en ce qu'il est spécifique et permet d'atteindre
aantal personen te bereiken die zich zeer ver van de auteur van de rapidement un grand nombre de personnes pouvant se trouver très loin
communicatie kunnen bevinden, het creëren van een specifiek misdrijf de l'auteur des communications, justifiait la création d'un délit
verantwoordde. spécifique.
B.9.3. Het aangevochten artikel 151 zou evenwel niet kunnen worden B.9.3. L'article 151 attaqué ne pourrait cependant se justifier en ce
verantwoord doordat het de bestraffing mogelijk maakt van de auteur qu'il permet de punir l'auteur d'une infraction définie en des termes
van een misdrijf dat in zodanig vage bewoordingen wordt gedefinieerd
als « communicatie die de eerbied voor de wetten aantast ». Het aussi vagues que « communications portant atteinte au respect des lois
wettigheidsbeginsel in strafzaken, gewaarborgd bij de artikelen 12, ». Le principe de légalité en matière pénale, garanti par les articles
tweede lid, en 14 van de Grondwet alsmede bij artikel 7 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, gaat onder meer uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Welke de bedoeling van de wetgever ook moge geweest zijn, zelfs een gedraging, hoe legitiem ook, in een democratie, als die welke erin bestaat in strenge bewoordingen een bepaalde wet te bekritiseren, zou niet kunnen worden aangenomen met de zekerheid dat de auteur ervan niet wordt blootgesteld aan een strafrechtelijke vervolging gegrond op een aldus geformuleerde tekst. 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution ainsi que par l'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme, procède notamment de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Or, quelle qu'ait pu être l'intention du législateur, même une conduite aussi légitime, en démocratie, que celle qui consiste à critiquer en termes sévères une loi déterminée, ne pourrait être menée avec la certitude de n'être pas exposé à une répression pénale fondée sur un texte ainsi libellé.
De uitdrukking « de veiligheid van de Staat aantasten » heeft geen L'expression « atteinte [...] à la sécurité de l'Etat » n'a pas un
voldoende nauwkeurige normatieve inhoud om een misdrijf te kunnen definiëren. Ook al zijn de begrippen « openbare orde » en « goede zeden » aanvaardbaar binnen het burgerlijk recht - hoewel zij zich tot extensieve definities lenen -, toch kunnen zij, evenmin als het begrip « fout », op zich niet de definitie vormen van een misdrijf, zonder ontoelaatbare onzekerheid te creëren. De voorwaarde met betrekking tot het gebruik van bepaalde communicatiemiddelen is geen voldoende beperking want zij laat diezelfde onzekerheid bestaan voor al diegenen die gebruik maken van zulke communicatiemiddelen, die op zich niet ongeoorloofd zijn. Het begrip « belediging jegens een vreemde Staat » kan zonder verdere verduidelijking niet strafbaar worden gesteld zonder afbreuk te doen aan de vrijheid van meningsuiting. B.10. Aangezien de andere onderdelen van het middel niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, dienen ze niet te worden onderzocht. Om die redenen, het Hof contenu normatif suffisamment précis pour définir une infraction pénale. Si les notions d'ordre public et de bonnes moeurs sont acceptables en droit civil bien qu'elles se prêtent à des définitions extensives, elles ne peuvent, pas plus que la notion de faute, constituer à elles seules la définition d'une infraction pénale, sans créer une insécurité inadmissible. La condition d'utiliser certains moyens de communication n'est pas une restriction suffisante, car elle laisse subsister cette même insécurité pour tous ceux qui recourent à de tels moyens, lesquels n'ont en eux-mêmes rien d'illicite. Quant à l'offense à l'égard d'un Etat étranger, elle ne peut, sans plus de précision, être érigée en infraction sans attenter à la liberté de manifester des opinions. B.10. Les autres branches du moyen ne pouvant conduire à une plus ample annulation, elles ne seront pas examinées. Par ces motifs, la Cour
- vernietigt de artikelen 151 en 152, 3o, van de programmawet van 30 - annule les articles 151 et 152, 3o, de la loi-programme du 30
december 2001; décembre 2001;
- verwerpt het beroep voor het overige. - rejette le recours pour le surplus.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 mei 2003. janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 mai 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^