Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 128/2000 van 6 december 2000 Rolnummer 1723 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, ingesteld door de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Het A samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. Boel, L. François, R.(...)"
Arrest nr. 128/2000 van 6 december 2000 Rolnummer 1723 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, ingesteld door de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Het A samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. Boel, L. François, R.(...) Arrêt n° 128/2000 du 6 décembre 2000 Numéro du rôle : 1723 En cause : le recours en annulation de l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales, introduit par l'Union nationale des mutualités libres. La Cour composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L. François, R. Henneuse,(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 128/2000 van 6 december 2000 Arrêt n° 128/2000 du 6 décembre 2000
Rolnummer 1723 Numéro du rôle : 1723
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 105 van de wet van En cause : le recours en annulation de l'article 105 de la loi du 25
25 januari 1999 houdende sociale bepalingen, ingesteld door de janvier 1999 portant des dispositions sociales, introduit par l'Union
Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. nationale des mutualités libres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt en E. De Groot, Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt et E. De Groot, assistée de
bijgestaan door referendaris B. Renauld, waarnemend griffier, onder la référendaire B. Renauld, faisant fonction de greffier, présidée par
voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep I. Objet du recours
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 30 juni 1999 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 30
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 juli
1999, heeft de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, met juin 1999 et parvenue au greffe le 2 juillet 1999, l'Union nationale
zetel te 1150 Brussel, Sint-Huibrechtsstraat 19, beroep tot des mutualités libres, dont le siège est établi à 1150 Bruxelles, rue
vernietiging ingesteld van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 Saint-Hubert 19, a introduit un recours en annulation de l'article 105
houdende sociale bepalingen (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales
van 6 februari 1999). (publiée au Moniteur belge du 6 février 1999).
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 2 juli 2000 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 2 juillet 1999, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 15 oktober 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 15 octobre 1999.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 20 oktober 1999. Moniteur belge du 20 octobre 1999.
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a
ingediend bij op 30 november 1999 ter post aangetekende brief. introduit un mémoire, par lettre recommandée à la poste le 30 novembre
Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de 1999. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 12 december 1999 ter post aangetekende brief. organique, par lettre recommandée à la poste le 12 décembre 1999.
De verzoekende partij heeft een memorie van antwoord ingediend bij op La partie requérante a introduit un mémoire en réponse, par lettre
7 januari 2000 ter post aangetekende brief. recommandée à la poste le 7 janvier 2000.
Bij beschikkingen van 30 november 1999 en 31 mei 2000 heeft het Hof de Par ordonnances du 30 novembre 1999 et du 31 mai 2000, la Cour a
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot respectievelijk 30 juni 2000 en 30 december 2000. prorogé respectivement jusqu'aux 30 juin 2000 et 30 décembre 2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 12 juli 2000 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 12 juillet 2000, la Cour a déclaré l'affaire en état
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 26 september et fixé l'audience au 26 octobre 2000.
2000. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 13 juli 2000 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 13 juillet 2000.
Op de openbare terechtzitting van 26 september 2000 : A l'audience publique du 26 octobre 2000 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. A.-P. André-Dumont loco Mr. J.-P. Buyle, advocaten bij de balie . Me A.-P. André-Dumont loco Me J.-P. Buyle, avocats au barreau de
te Brussel, voor de verzoekende partij; Bruxelles, pour la partie requérante;
. Mr. C. Sepulchre, advocaat bij de balie te Brussel, loco Mr. B. . Me C. Sepulchre, avocat au barreau de Bruxelles, loco Me B.
Bronders, advocaat bij de balie te Brugge, voor de Ministerraad; Bronders, avocat au barreau de Bruges, pour le Conseil des ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
- A - A -
Standpunt van de verzoekende partij Position de la partie requérante
A.1. De verzoekende partij zet, in het eerste gedeelde van haar A.1. La partie requérante expose, dans la première partie de sa
verzoekschrift, uiteen dat het al dan niet ten laste nemen, door de requête, qu'est en cause la prise en charge ou non, par l'assurance
verplichte verzekering, van de uitgaven voor geneesmiddelen van de obligatoire, des dépenses de médicaments des indépendants lors des
zelfstandigen bij daghospitalisatie in het geding is. hospitalisations de jour.
Het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitverzekering (hierna L'Institut national d'assurance maladie-invalidité (ci-après INAMI)
RIZIV) heeft de tenlastelegging, door de verzoekster, van de genoemde ayant contesté la mise à la charge de l'assurance obligatoire, par la
uitgaven aan de verplichte verzekering betwist en de zaak is requérante, desdites dépenses, l'affaire a été soumise aux
voorgelegd aan de arbeidsrechtbanken, die, zowel in eerste aanleg als juridictions du travail, lesquelles, tant en première instance qu'en
in hoger beroep, de verzoekster gelijk hebben gegeven. appel, ont donné raison à la requérante.
A.2.1. Deze voert een enig middel aan ter staving van haar beroep A.2.1. Celle-ci invoque un moyen unique à l'appui de son recours,
waarin zij het discriminerende karakter bekritiseert van de lequel critique le caractère discriminatoire de la rétroactivité
terugwerkende kracht die door artikel 105 aan artikel 104 van de wet donnée par l'article 105 à l'article 104 de la loi du 25 janvier 1999.
van 25 januari 1999 is verleend.
A.2.2. Onder gelding van de vroegere wetgeving legde de verzoekende A.2.2. Sous l'empire de l'ancienne législation, la partie requérante
partij de kosten voor geneesmiddelen van de zelfstandigen gedurende mettait à la charge de l'assurance obligatoire les frais de
een daghospitalisatie ten laste van de verplichte verzekering, en médicaments des indépendants durant une hospitalisation de jour, et ce
zulks in tegenstelling tot de andere verzekeringsinstellingen die, à l'inverse des autres organismes assureurs qui, conformément au voeu
overeenkomstig de wens van het RIZIV, die lasten doen dragen door de de l'INAMI, faisaient supporter ces frais par les indépendants
zelfstandigen zelf. eux-mêmes.
A.2.3. De in het geding zijnde bepaling gaat dus verder dan het A.2.3. La disposition en cause va au-delà de ce dernier système,
laatstgenoemde stelsel, vermits zij ertoe strekt de kosten voor puisqu'elle tend à mettre à charge de la requérante - et non à charge
geneesmiddelen van de zelfstandigen gedurende een daghospitalisatie des assurés indépendants - les frais de médicaments des indépendants
ten laste te leggen van de verzoekster en niet ten laste van de verzekerde zelfstandigen en zulks voor de voorbije twee jaar; de verzoekster zal dus worden gediscrimineerd in vergelijking met de andere verzekeringsinstellingen aangezien zij, in tegenstelling tot deze laatste, de genoemde kosten moet dragen op haar eigen begroting. In haar memorie van antwoord becijfert de verzoekende partij het bedrag van die apothekerskosten voor de periode van 1 januari 1996 tot 15 februari 1999 datum van inwerkingtreding van de wet op meer dan 96 miljoen. De verzoekster betwist zowel het argument dat is afgeleid uit de bevestiging van bestaande regels als het argument dat is afgeleid uit de budgettaire doelstelling, in het bijzonder, wat het laatstgenoemde betreft, rekening houdend met het feit dat een zeer bescheiden bedrag in het geding is; zij wijst op de werkelijk door de wetgever nagestreefde doelstelling in het licht van de parlementaire voorbereiding - vermijden dat zij zelf de in het geding zijnde kosten voor geneesmiddelen van de zelfstandigen kan terugvorderen. A.2.4. Bovendien voert de verzoekster aan dat « het niet aan de durant une hospitalisation de jour et ce pour les deux années passées; la requérante sera donc discriminée par rapport aux autres organismes assureurs, devant en effet, à l'inverse de ces derniers, supporter sur son propre budget lesdits frais. Dans son mémoire en réponse, la partie requérante chiffre le montant de ces frais pharmaceutiques, pour la période du 1er janvier 1996 au 15 février 1999 - date d'entrée en vigueur de la loi -, à plus de 96 millions. La requérante conteste tant l'argument tiré de la confirmation de règles existantes que celui tiré de l'objet budgétaire, en particulier, s'agissant de ce dernier, en considération du fait qu'une somme très modique est en cause; elle relève l'objectif réellement poursuivi par le législateur au vu des travaux préparatoires - éviter qu'elle-même puisse réclamer aux indépendants les frais de médicaments en cause. A.2.4. Par ailleurs, la requérante allègue qu'« il n'appartient pas au
wetgever staat de rechtzoekende te bestraffen die gebruik maakt van de législateur de sanctionner le justiciable qui fait usage de la faculté
mogelijkheid om het optreden van de hoven en rechtbanken te vorderen
», waarbij wordt opgemerkt dat zij de gegrondheid van haar standpunt de solliciter l'intervention des Cours et tribunaux », dont il est
hebben erkend; zij is van mening dat « de wetgever duidelijk de wil observé qu'ils ont reconnu le bien-fondé de sa position; elle estime
heeft om datgene wat door de rechterlijke macht is beslist te que « la volonté du législateur est clairement de faire obstacle à ce
belemmeren ». qui a été décidé par le pouvoir judiciaire ».
In haar memorie van antwoordt voegt dezelfde partij daaraan toe dat « Dans son mémoire en réponse, la même partie ajoute que, « en modifiant
de wetgever, doordat hij met terugwerkende kracht een normatieve rétroactivement une disposition normative en raison de décisions
bepaling wijzigt wegens het bestaan van rechterlijke beslissingen die
hem geen voldoening schenken, zich rechtstreeks inmengt in de judiciaires qui ne le satisfont pas, le législateur s'immisce
uitoefening van de rechterlijke macht en aldus het beginsel van de directement dans l'exercice du pouvoir judiciaire et méconnaît le
scheiding der machten miskent ». principe de séparation des pouvoirs ».
Standpunt van de Ministerraad en antwoord van de verzoekende partij Position du Conseil des ministres et réponse de la partie requérante
A.3. Volgens de Ministerraad is het « teneinde uiteenlopende A.3. Selon le Conseil des ministres, c'est « afin d'éviter [ . ] les
interpretaties en toepassingen te vermijden door de ziekenfondsen wat interprétations et les applications divergentes des sociétés
de vergoeding van geneesmiddelen voor rechthebbende zelfstandigen mutualistes en ce qui concerne l'indemnisation des médicaments aux
betreft, maar tevens teneinde voor het verleden vanaf 1 juli 1996 te indépendants bénéficiaires, mais également pour confirmer pour le
bevestigen dat de terugbetaling van de bedoelde verstrekkingen passé à compter du premier juillet 1996 que le remboursement des
geenszins ten laste kan worden genomen door de verplichte verzekering, prestations visées ne peut en aucun cas être pris à charge par
en tevens om budgettaire redenen, dat de wetgever de artikelen 104 en l'assurance obligatoire, et également pour des raisons budgétaires,
105 heeft ingevoegd in de wet van 29 januari 1999 houdende sociale [que] le législateur a inséré les articles 104 et 105 dans la loi du
bepalingen ». Volgens dezelfde partij « maakt de interpretatieve 29 janvier 1999 portant [des] dispositions sociales ». Selon la même
bepaling van artikel 105 een einde aan die uiteenlopende partie, « la disposition interprétative de l'article 105 met fin à ces
interpretaties en biedt ze terzelfder tijd rechtszekerheid aan alle interprétations divergentes et offre en même temps la sécurité
betrokken instellingen en hun leden ». juridique à tous les établissements concernés et à leurs membres ».
A.4.1. Wat het argument betreft volgens hetwelk de verzoekende partij A.4.1. En ce qui concerne l'argument selon lequel la partie requérante
het verbod zal worden opgelegd om de kosten voor geneesmiddelen uit
het verleden op de aangesloten leden te verhalen, antwoordt de se verrait interdire de récupérer auprès des affiliés les frais de
Ministerraad dat geenszins wordt afgeweken van artikel 194 van de médicaments passés, le Conseil des ministres répond qu'il n'est en
gecoördineerde wet van 14 juli 1994 en van artikel 325 van het rien dérogé à l'article 194 de la loi coordonnée du 14 juillet 1994 et
koninklijk besluit van 3 juli 1996, krachtens welke onterecht betaalde à l'article 325 de l'arrêté royal du 3 juillet 1996, en vertu desquels
verstrekkingen moeten worden teruggevorderd. Er wordt opgemerkt dat, doivent être réclamées les prestations indûment payées. Il est relevé
wegens de door de Raad van State geformuleerde kritiek die precies que, en raison des critiques formulées par le Conseil d'Etat -
besloot tot het risico van een mogelijke discriminatie onder de concluant précisément au risque d'une éventuelle discrimination entre
verzekerden -, de uiteindelijke tekst van de artikelen 104 en 105 niet assurés -, le texte final des articles 104 et 105 ne comprend plus
langer het verbod bevat om de kosten op de verzekerden te verhalen. l'interdiction de récupérer les frais auprès des assurés.
A.4.2. In haar memorie van antwoord betwist de verzoekende partij die A.4.2. La partie requérante, dans son mémoire en réponse, conteste, au
interpretatie, in het licht van de parlementaire voorbereiding; zij vu des travaux préparatoires, cette interprétation; elle objecte en
voert bovendien het bestaan van artikel 174, 6°, van de op 14 juli outre l'existence de l'article 174, 6°, de la loi coordonnée le 14
1994 gecoördineerde wet aan, dat voorziet in een verjaringstermijn van juillet 1994, qui prévoit un délai de prescription de deux ans pour la
twee jaar voor het terugverkrijgen van de onterecht gestorte sommen. récupération des sommes indûment versées.
A.4.3. De Ministerraad voert tevens de door de wetgever nagestreefde A.4.3. Le Conseil des ministres avance également l'objectif budgétaire
budgettaire doelstelling aan, waarvan, volgens hem, de wettigheid in poursuivi par le législateur, dont la légitimité est, selon lui,
de rechtspraak van het Hof wordt erkend. reconnue par la jurisprudence de la Cour.
A.4.4. Bovendien zou, in de veronderstelling dat er een verschil in A.4.4. De surcroît, à supposer qu'il y ait différence de traitement,
behandeling bestaat, dit verantwoord zijn door het feit dat de celle-ci serait justifiée par le fait qu'« en mettant de sa propre
verzoekende partij « door op eigen initiatief de desbetreffende kosten initiative les frais en question à charge de l'assurance obligatoire,
ten laste te leggen van de verplichte verzekering, niet alleen een la partie requérante n'a pas seulement obtenu un avantage financier
aanzienlijk financieel voordeel heeft verkregen ten nadele van het considérable au préjudice de l'INAMI, mais elle a en outre profité
RIZIV maar dat zij bovendien profijt heeft getrokken van een d'un avantage concurrentiel discutable à l'égard des autres sociétés
betwistbaar concurrentieel voordeel ten aanzien van de andere mutualistes qui ont toujours mis ces frais à charge de leurs membres
ziekenfondsen welke die kosten steeds ten laste van hun
leden-rechthebbenden hebben gelegd ». bénéficiaires ».
A.4.5. Wat de terugwerkende kracht van de bepaling betreft, wordt A.4.5. En ce qui concerne l'effet rétroactif de la disposition, il est
opgemerkt dat de door de verzoekende partij ingestelde procedure nog relevé que la procédure intentée par la partie requérante n'a pas
niet definitief geregeld is en betrekking heeft op de tenlastelegging, encore été définitivement réglée et concerne la mise à la charge de
aan de verplichte verzekering, van verstrekkingen van vóór 1 juli l'assurance obligatoire de prestations antérieures au 1er juillet
1996. 1996.
- B - B
De aangevochten bepaling La disposition attaquée
B.1. De Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen vordert de B.1. L'Union nationale des mutualités libres demande l'annulation de
vernietiging van artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 houdende l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions
sociale bepalingen. sociales.
Het preciseert met name de datum van inwerkingtreding van artikel 104 Celui-ci précise notamment la date d'entrée en vigueur de l'article
van dezelfde wet, dat artikel 34 van de wet betreffende de verplichte 104 de la même loi, lequel complète l'article 34 de la loi relative à
verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
gecoördineerd op 14 juli 1994, met het volgende lid aanvult : l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14
juillet 1994, par l'alinéa suivant :
« De in het eerste lid, 5°, bedoelde verstrekkingen worden niet ten « Les prestations visées à l'alinéa 1er, 5°, ne sont pas mises à
laste gelegd van de verplichte verzekering voor geneeskundige charge de l'assurance obligatoire soins de santé lorsqu'elles sont
verzorging, indien ze verleend worden aan de rechthebbenden, bedoeld dispensées aux bénéficiaires visés dans un arrêté pris en exécution de
in een besluit ter uitvoering van artikel 33, eerste lid, 1° en 2°, l'article 33, alinéa 1er, 1° et 2°, au cours d'un séjour en milieu
tijdens een verblijf in het ziekenhuis dat aanleiding geeft tot de hospitalier qui donne lieu au paiement d'un des montants visés à
betaling van één van de bedragen die zijn bedoeld in artikel 4, §§ 3 l'article 4, §§ 3 à 7, de la convention nationale entre les
tot 7, van de nationale overeenkomst tussen de verpleeginrichtingen en établissements hospitaliers et les organismes assureurs, ou au cours
de verzekeringsinstellingen, of tijdens om het even welk verblijf dat de tout séjour ne donnant pas lieu au paiement d'un prix de journée
geen aanleiding geeft tot de betaling van een verpleegdagprijs. Deze d'entretien. Cette disposition peut être abrogée par arrêté délibéré
bepaling kan worden opgeheven door een in Ministerraad overlegd
besluit. » en Conseil des ministres. »
Artikel 105 de enige bepaling waarop het beroep betrekking heeft L'article 105 - seule disposition visée par le recours - dispose pour
bepaalt van zijn kant : sa part :
« Artikel 104 heeft uitwerking met ingang van 1 juli 1996. « L'article 104 produit ses effets le 1er juillet 1996.
De uitgaven die overeenstemmen met het bedrag van de verstrekkingen Les dépenses correspondant au montant des prestations visées dans
die tussen de datum van 1 juli 1996 en de datum van inwerkingtreding l'article précité qui ont été dispensées, entre le 1er juillet 1996 et
van de huidige wet verleend werden aan de rechthebbenden, bedoeld in la date d'entrée en vigueur de la présente loi, aux bénéficiaires
een besluit ter uitvoering van artikel 33, eerste lid, 1° en 2°, van visés dans un arrêté pris en exécution de l'article 33, alinéa 1er, 1°
de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige et 2°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et
verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, worden in indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, ne sont en aucun cas mises
geen geval ten laste gelegd van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging. » à charge de l'assurance soins de santé obligatoire. »
B.2. De bovenvermelde bepalingen hebben betrekking op de B.2. Les dispositions précitées portent sur les interventions de
tegemoetkomingen van de verplichte ziekteverzekering voor l'assurance obligatoire soins de santé pour les médicaments dispensés
geneesmiddelen verstrekt bij daghospitalisatie van zelfstandigen en au cours de l'hospitalisation de jour des indépendants et de leurs
hun helpers. aidants.
Op basis van de regeling die van toepassing was vóór de aanneming van Sur la base de la réglementation qui était applicable avant l'adoption
de bestreden bepalingen, oordeelde de verzoekende partij dat de kosten des dispositions entreprises, la partie requérante estimait que les
voor die geneesmiddelen werden gedragen door de verplichte frais de ces médicaments étaient supportés par l'assurance
verzekering. Zoals de verzoekende partij aangeeft in haar obligatoire. Comme l'indique la partie requérante dans sa requête, les
verzoekschrift, legden de andere verzekeringsinstellingen, in autres organismes assureurs, conformément à la position de l'INAMI,
overeenstemming met het standpunt van het RIZIV, die kosten ten laste van de zelfstandige zelf. mettaient ces frais à charge de l'indépendant lui-même.
In een geschil tussen de verzoekende partij en het RIZIV omtrent de Dans un litige opposant la partie requérante à l'INAMI s'agissant de
tenlasteneming van de betwiste kosten, werd de verzoekende partij door la prise en charge des frais en question, la partie requérante a
de Arbeidsrechtbank bij vonnis van 25 juni 1996 en door het Arbeidshof obtenu gain de cause devant le Tribunal du travail par jugement du 25
bij arrest van 3 november 1997 in het gelijk gesteld. Om een einde juin 1996 et la Cour du travail par arrêt du 3 novembre 1997. Aux fins
maken aan de uiteenlopende interpretaties van de betwiste bepaling de mettre un terme aux interprétations divergentes de la disposition
heeft de wetgever uitdrukkelijk bepaald dat de bedoelde kosten niet litigieuse, le législateur a explicitement prévu que les frais en
ten laste kunnen worden gelegd van de verplichte verzekering. question ne peuvent en aucun cas être mis à charge de l'assurance
Bovendien heeft de wetgever aan de wetswijziging terugwerkende kracht obligatoire. En outre, le législateur a conféré effet rétroactif à la
verleend. modification législative.
B.3. De doelstelling die de wetgever met het aannemen van de voormelde B.3. L'objectif poursuivi par le législateur en adoptant les articles
artikelen 104 en 105 heeft nagestreefd, is in de parlementaire 104 et 105 précités a été exposé comme suit lors des travaux
voorbereiding als volgt uiteengezet (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1722/1, p. 17) : préparatoires (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1722/1, p. 17) :
« De artikelen 94 en 95 beogen de niet-vergoedbaarheid te bevestigen « Les articles 94 et 95 visent à confirmer la non prise en charge de
van farmaceutische verstrekkingen tijdens de zogenaamde fournitures pharmaceutiques dispensées au cours de l'hospitalisation
daghospitalisatie en andere vormen van verblijf in het ziekenhuis dite de jour et dans d'autres formes de séjour à l'hôpital en dehors
buiten de eigenlijke hospitalisatie voor de in het artikel 100 de l'hospitalisation proprement dite pour les bénéficiaires visés à
bedoelde rechthebbenden; deze meer recente vormen van l'article 100; ces formes plus récentes de séjour en milieu
ziekenhuisverblijf hebben in het recente verleden aanleiding gegeven hospitalier ont donné lieu, dans un passé récent, à des
tot uiteenlopende interpretaties en handelswijzen van de interprétations et procédures divergentes de la part des organismes
verzekeringsinstellingen in verband met de vergoedbaarheid van assureurs quant à la prise en charge des médicaments dispensés aux
geneesmiddelen aan zelfstandige rechthebbenden en aan leden van een bénéficiaires indépendants et aux membres des communautés religieuses
kloostergemeenschap tijdens zulk ziekenhuisverblijf. De terugwerkende au cours d'une telle hospitalisation. De plus, la rétroactivité est
kracht wordt bovendien voorzien om ook voor het verleden te bevestigen prévue pour confirmer, également pour le passé, que le remboursement
dat de terugbetaling van de in artikel 100 bedoelde verstrekkingen, des prestations visées à l'article 100 était exclu pour les
uitgesloten was voor zelfstandige rechthebbenden en voor leden van een bénéficiaires indépendants et les membres des communautés religieuses.
kloostergemeenschap. Tegelijk wordt voorzien dat de uitgaven in geen En même temps, il est stipulé que les dépenses ne peuvent en aucun cas
geval ten laste van de verplichte verzekering voor geneeskundige être mises à charge des l'assurance obligatoire soins de santé. »
verzorging kunnen worden gelegd. »
B.4. Na de aanneming van de bestreden bepalingen heeft het Hof van B.4. Postérieurement à l'adoption des dispositions entreprises, la
Cassatie bij arrest van 14 juni 1999 het arrest van het Arbeidshof Cour de cassation a, par arrêt du 14 juin 1999, cassé l'arrêt de la
verbroken. Volgens de interpretatie van het Hof van Cassatie vormt de Cour du travail. Dans l'interprétation de la Cour de cassation, le
behandeling van een zelfstandige tijdens de opname in een traitement d'un indépendant durant l'hospitalisation de jour,
dagziekenhuis, aangezien zij ambulant gebeurt, geen verblijf in een puisqu'il est ambulatoire, ne constitue pas un séjour dans un hôpital
ziekenhuis dat recht geeft op de verzekeringstegemoetkoming voor de qui donne droit à l'intervention de l'assureur pour les médicaments
aldaar verstrekte geneesmiddelen. dispensés à cette occasion.
Ten gronde Sur le fond
B.5. De verzoekende partij bekritiseert, in haar enig middel, het B.5. La partie requérante, en son moyen unique, critique le caractère
discriminerende karakter van de terugwerkende kracht tot 1 juli 1996 - discriminatoire de l'effet rétroactif - au 1er juillet 1996 - donné
die door artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 aan artikel 104 par l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 à l'article 104 de la
van dezelfde wet wordt verleend. même loi.
In het tweede onderdeel van haar middel voert de verzoekster aan dat « Dans la deuxième branche de son moyen, la requérante allègue qu'« en
de wetgever, doordat hij met terugwerkende kracht een normatieve modifiant rétroactivement une disposition normative en raison de
bepaling wijzigt wegens het bestaan van rechterlijke beslissingen die l'existence de décisions judiciaires qui ne le satisfont pas, le
hem geen voldoening schenken, zich rechtstreeks inmengt in de législateur s'immisce directement dans l'exercice du pouvoir
uitoefening van de rechterlijke macht en aldus het beginsel van de judiciaire et méconnaît ainsi le principe de la séparation des
scheiding der machten miskent ». B.6.1. De terugwerkende kracht van wetsbepalingen, wanneer zij van die aard is dat daardoor rechtsonzekerheid in het leven wordt geroepen, kan enkel worden verantwoord op grond van bijzondere omstandigheden. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht van de wetskrachtige norm tot gevolg heeft dat de afloop van een of meer gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden een verantwoording bieden voor dat optreden van de wetgever. B.6.2. Het blijkt geenszins dat de terugwerkende kracht tot 1 juli 1996, bedoeld in het aangevochten artikel 105, tot doel of gevolg heeft gehad in hangende rechtsgedingen te interfereren of de rechtscolleges in het bijzonder het Hof van Cassatie, waarbij een voorziening aanhangig was te verhinderen zich uit te spreken over de rechtsvraag welke die procedures doen rijzen; het voormelde arrest van het Arbeidshof is bovendien door het Hof van Cassatie verbroken nadat de aangevochten bepaling was aangenomen, zonder dat in het arrest wordt verwezen naar die bepaling, welke niet van toepassing was op de elementen van het geschil dat tot de voorziening aanleiding heeft gegeven. B.7.1. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de bekritiseerde terugwerkende kracht een tweevoudige doelstelling nastreefde. Enerzijds, ging het erom de rechtszekerheid te verzekeren door, zowel voor de toekomst als voor het verleden, een reeds bestaande regel te bevestigen. Anderzijds, ging het erom rekening te houden met overwegingen van budgettaire aard doordat de wetgever wilde vermijden dat de bedoelde kosten ten laste van de verplichte verzekering zouden worden gelegd, nu volgens de gegevens van het RIZIV de betrokken sector reeds deficitair zou zijn (Parl. St., Senaat, 1998-1999, nr. pouvoirs ». B.6.1. La rétroactivité de dispositions législatives, qui est de nature à créer de l'insécurité juridique, ne peut se justifier que par des circonstances particulières. S'il s'avère en outre que la rétroactivité de la norme législative a pour effet d'influencer dans un sens déterminé l'issue d'une ou de plusieurs procédures judiciaires ou d'empêcher les juridictions de se prononcer, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles justifient cette intervention du législateur. B.6.2. Il n'apparaît nullement que l'effet rétroactif au 1er juillet 1996 prévu par l'article 105 attaqué ait eu pour objet ou pour effet d'interférer dans des procédures pendantes ou d'empêcher les juridictions - en particulier la Cour de cassation, qui était saisie d'un pourvoi - de se prononcer sur la question de droit que posent ces procédures; l'arrêt précité de la Cour du travail a d'ailleurs été cassé par la Cour de cassation, postérieurement à l'adoption de la disposition attaquée mais sans qu'il soit fait référence, dans l'arrêt, à cette disposition, laquelle n'était pas applicable aux éléments du litige ayant donné lieu au pourvoi. B.7.1. Il ressort des travaux préparatoires que la rétroactivité critiquée poursuivait un double objectif. Il s'agissait, d'une part, d'assurer la sécurité juridique en confirmant, pour l'avenir comme pour le passé, une règle déjà existante. Il s'agissait, d'autre part, de prendre en compte des considérations d'ordre budgétaire du fait que le législateur entendait éviter que les frais en question soient mis à charge de l'assurance obligatoire, dès lors que, selon les données de l'INAMI, le secteur concerné serait déjà déficitaire (Doc. parl.,
1175/3, p. 6). Sénat, 1998-1999, n° 1175/3, p.6).
B.7.2. In het licht van die doelstellingen is het niet zonder B.7.2. A la lumière de ces objectifs, il n'est pas injustifié que le
verantwoording dat de wetgever heeft bepaald dat de sinds 1 juli 1996 législateur ait prévu que les dépenses exposées depuis le 1er juillet
gedane uitgaven in geen geval ten laste van de verplichte verzekering 1996 ne peuvent en aucun cas être mises à charge de l'assurance
voor geneeskundige verzorging kunnen worden gelegd. Een andere obligatoire soins de santé. Toute autre décision aurait non seulement
beslissing zou niet alleen tegenstrijdig zijn met het standpunt van de été contraire à la position du législateur quant à la situation
wetgever ten aanzien van de rechtssituatie in het verleden, maar zou voor het verleden ook tot een discriminatie leiden van de andere verzekeringsinstellingen en hun verzekerden vermits wat hen betreft de bedoelde kosten niet door de verplichte ziekteverzekering werden gedragen. Door de bestreden bepaling terugwerkende kracht te verlenen, heeft de wetgever bovendien vooral de verplichte ziekteverzekering willen behoeden voor de budgettaire gevolgen van een interpretatie van de bestreden bepalingen die zijn goedkeuring noch die van het RIZIV had. Uit wat voorafgaat volgt dat het middel, in het tweede onderdeel ervan, niet kan worden aangenomen. juridique antérieure, mais établirait également une discrimination pour le passé dans le chef des autres organismes assureurs et de leurs assurés, puisque, pour leur part, les frais en question n'ont pas été supportés par l'assurance obligatoire soins de santé. En conférant effet rétroactif à la disposition entreprise, le législateur a en outre entendu préserver avant tout l'assurance obligatoire des effets budgétaires d'une interprétation des dispositions entreprises que ni lui ni l'INAMI n'approuvaient. Il résulte de ce qui précède que le moyen, en sa deuxième branche, ne peut être accueilli.
B.8. In het andere onderdeel van haar middel voert de verzoekende B.8. Dans l'autre branche de son moyen, la partie requérante allègue
partij aan dat artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 eveneens que l'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 est également
discriminerend is, in zoverre het tot gevolg heeft dat het de kosten discriminatoire en ce qu'il a pour effet de mettre à sa charge les
voor geneesmiddelen bedoeld in artikel 104 van dezelfde wet en gemaakt frais de médicaments visés à l'article 104 de la même loi et exposés
na de datum van 1 juli 1996, te haren laste legt, terwijl de andere après la date du 1er juillet 1996, alors que les autres organismes
verzekeringsinstellingen de genoemde kosten zouden hebben doen dragen assureurs auraient fait supporter par les assurés la charge desdits
door de verzekerden. frais.
B.9. Uit het voormelde arrest van het Hof van Cassatie van 14 juni B.9. Il ressort de l'arrêt précité de la Cour de cassation du 14 juin
1999 volgt dat, met inbegrip van de periode vóór de aanneming van de 1999 que, y compris pour la période antérieure à l'adoption de la loi
wet van 25 januari 1999, artikel 34 van de wet betreffende de du 25 janvier 1999, l'article 34 de la loi relative à l'assurance
verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen obligatoire soins de santé et indemnités devait être interprété dans
geïnterpreteerd moest worden in de zin die artikel 104 van de genoemde le sens que lui a expressément donné l'article 104 de ladite loi, à
wet uitdrukkelijk eraan heeft gegeven, namelijk de niet-tenlasteneming savoir la non-prise en charge par l'assurance obligatoire des frais de
door de verplichte verzekering voor de kosten van geneesmiddelen die médicaments nécessités par une hospitalisation de jour.
vereist zijn bij daghospitalisatie.
Daaruit volgt dat artikel 105, doordat het de inwerkingtreding van Il s'ensuit que, en fixant au 1er juillet 1996 l'entrée en vigueur de
artikel 104 vaststelt op 1 juli 1996, niet de zin heeft gewijzigd van l'article 104, l'article 105 n'a pas modifié le sens de l'article 34
het voormelde artikel 34, dat geen enkel verschil in behandeling maakt précité, lequel n'établit aucune différence de traitement entre
onder verzekeringsinstellingen of onder zelfstandige sociaal organismes assureurs ou entre assurés sociaux indépendants.
verzekerden. Artikel 105 van de wet van 25 januari 1999 schendt dus de artikelen 10 L'article 105 de la loi du 25 janvier 1999 ne viole donc pas les
en 11 van de Grondwet niet. articles 10 et 11 de la Constitution.
B.10. In zoverre de verzoekende partij het feit bekritiseert dat de B.10. En ce que la partie requérante critique le fait que seraient mis
kosten voor geneesmiddelen die aan haar leden zijn terugbetaald tussen définitivement à sa charge les frais de médicaments remboursés à ses
1 juli 1996 en de aanneming van de wet van 25 januari 1999 definitief affiliés entre le 1er juillet 1996 et l'adoption de la loi du 25
te haren laste zouden worden gelegd terwijl andere janvier 1999 alors que d'autres organismes assureurs ont laissé
verzekeringsinstellingen de genoemde kosten ten laste van hun lesdits frais à la charge de leurs assurés -, elle dénonce un effet
verzekerden hebben gelaten -, klaagt zij een gevolg aan dat niet uit
het in het geding zijnde artikel 105 voortvloeit maar uit artikel 174, qui résulte non de l'article 105 en cause mais de l'article 174, 5°,
5°, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et
geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juni 1994, dat voorziet in een verjaringstermijn van twee jaar voor « de vordering tot terugvordering van de waarde der ten laste van de uitkeringsverzekering ten onrechte verleende prestaties ». Die bepaling is echter te dezen niet aan het Hof voorgelegd en ontsnapt bijgevolg aan zijn toetsing. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 6 december 2000. De wnd. griffier, B. Renauld. De voorzitter, indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, lequel prévoit un délai de prescription de deux ans de « l'action en récupération de la valeur des prestations indûment octroyées à charge de l'assurance indemnités ». Cette disposition n'est toutefois pas soumise en l'espèce à la Cour et échappe dès lors à son contrôle. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 6 décembre 2000. Le greffier f.f., B. Renauld. Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^