Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 77/99 van 30 juni 1999 Rolnummer 1652 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 560, 617, 618 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel. Het Arbitragehof, sameng wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 1(...)"
Arrest nr. 77/99 van 30 juni 1999 Rolnummer 1652 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 560, 617, 618 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel. Het Arbitragehof, sameng wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 1(...) Arrêt n° 77/99 du 30 juin 1999 Numéro du rôle : 1652 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 560, 617, 618 et 621 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première instance de Nivelles. La Cour d'arbitrage, compos après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 77/99 van 30 juni 1999 Arrêt n° 77/99 du 30 juin 1999
Rolnummer 1652 Numéro du rôle : 1652
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 560, 617, 618 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 560, 617,
en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van 618 et 621 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première
eerste aanleg te Nijvel. instance de Nivelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P.
rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans en A. Arts, Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, H. Coremans et A. Arts, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 18 maart 1999 in zake de stad Waver tegen de n.v. Axa Par jugement du 18 mars 1999 en cause de la ville de Wavre contre la
Belgium, A. Actergal en de Onderlinge Maatschappij der Openbare s.a. Axa Belgium, A. Actergal et la Société mutuelle des
Besturen (OMOB), waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof administrations publiques (SMAP), dont l'expédition est parvenue au
is ingekomen op 26 maart 1999, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te greffe de la Cour d'arbitrage le 26 mars 1999, le Tribunal de première
Nijvel de volgende prejudiciële vraag gesteld : instance de Nivelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 560, 617, 618 en 621 van het Gerechtelijk « Les articles 560, 617, 618 et 621 du Code judiciaire violent-ils les
Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet indien zij in die zin articles 10 et 11 de la Constitution s'ils sont interprétés en ce sens
worden geïnterpreteerd dat, voor de vaststelling van de aanleg, zij de
samenvoeging uitsluiten van het bedrag van twee vorderingen die que, pour la détermination du ressort, ils excluent le cumul du
gericht zijn tegen eenzelfde verweerder wanneer ze beide montant de deux demandes dirigées contre un même défendeur
gedinginleidend zijn of de ene gedinginleidend en de andere lorsqu'elles sont l'une et l'autre introductives d'instance ou l'une
incidenteel, maar niet wanneer die vorderingen met dezelfde akte zijn introductive d'instance et l'autre incidente, mais non lorsque ces
ingesteld ? » demandes sont introduites par le même acte ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
1. Op 6 mei 1994 heeft een vrachtwagen in de stad Waver slingers 1. Le 6 mai 1994, un camion circulant dans la ville de Wavre accrocha
geraakt die bij het vallen werden beschadigd en schade aan een des guirlandes qui, en tombant, furent endommagées et causèrent des
personenwagen hebben veroorzaakt. dégâts à une voiture.
De stad Waver, eigenares van de slingers, heeft de verzekeraar van de La ville de Wavre, propriétaire des guirlandes, cita l'assureur du
vrachtwagen voor de Politierechtbank te Nijvel, afdeling Waver, camion devant le Tribunal de police de Nivelles, section de Wavre,
gedaagd om schadeloosstelling te verkrijgen ten belope van 20.932 pour l'indemniser à concurrence de 20.932 francs.
frank. Met een tweede dagvaarding hebben de eigenaar van de personenwagen en Par une seconde citation, le propriétaire de la voiture et son
zijn verzekeraar de verzekeraar van de vrachtwagen ook voor dezelfde assureur citèrent également l'assureur du camion devant le même
Rechtbank gedaagd, voor bedragen van 24.220 en 60.842 frank. Tribunal, pour des montants de 24.220 et 60.842 francs.
Die twee eisers verschenen ook in de eerste zaak, in de vorm van een Ces deux demandeurs se manifestèrent également dans la première
dagvaarding tot tussenkomst tegen de stad Waver, om te verkrijgen dat affaire, sous la forme d'une citation en intervention contre la ville
zij hoofdelijk wordt veroordeeld tot dezelfde bedragen van 24.220 en de Wavre, pour obtenir sa condamnation solidaire aux mêmes sommes de
60.842 frank. 24.220 et 60.842 francs.
De zaken werden door de Politierechtbank samengevoegd, die de stad Les affaires furent jointes par le Tribunal de police, qui condamna la
Waver en de verzekeraar van de vrachtwagen veroordeelde tot ville de Wavre et l'assureur du camion à indemniser le propriétaire de
schadeloosstelling van de eigenaar van de personenwagen en zijn la voiture et son assureur. La ville de Wavre n'eut gain de cause
verzekeraar. De stad Waver haalde slechts gedeeltelijk gelijk tegen de contre l'assureur du camion que partiellement et décida d'interjeter
verzekeraar van de vrachtwagen en besloot hoger beroep in te stellen
voor de Rechtbank van eerste aanleg. appel devant le Tribunal de première instance.
2. De vraag van de ontvankelijkheid van dat beroep ratione summae is 2. La question de la recevabilité de cet appel ratione summae s'est
gerezen voor de Rechtbank van eerste aanleg. posée devant le Tribunal de première instance.
Krachtens artikel 617 van het Gerechtelijk Wetboek staat het beroep En vertu de l'article 617 du Code judiciaire, l'appel n'est en effet
immers niet open tegen de beslissing van een vrederechter die pas ouvert contre la décision d'un juge de paix portant sur une
betrekking heeft op een vordering waarvan het bedrag 50.000 frank niet demande dont le montant ne dépasse pas 50.000 francs, mais, en vertu
overschrijdt, maar, krachtens artikel 560 van hetzelfde Wetboek, « de l'article 560 du même Code, « lorsqu'un ou plusieurs demandeurs
wanneer een of meer eisers optreden tegen een of meer verweerders, agissent contre un ou plusieurs défendeurs, la somme totale réclamée
wordt de bevoegdheid bepaald door de totale gevorderde som, ongeacht fixe la compétence, sans égard à la part de chacun d'eux dans cette
ieders aandeel daarin ». somme ».
Bijgevolg, zou, indien de eisers in de beide zaken hun vorderingen En conséquence, si les demandeurs dans les deux affaires avaient
hadden ingesteld tegen dezelfde verweerder (de verzekeraar van de introduit leurs actions contre le même défendeur (l'assureur du
vrachtwagen) in een enkele dagvaarding, in plaats van afzonderlijk in camion) dans une seule citation au lieu d'agir séparément, le montant
rechte te treden, het bedrag van 50.000 frank zijn bereikt en had elke de 50.000 francs aurait été atteint et chaque partie aurait pu
partij hoger beroep kunnen aantekenen. Het hoger beroep van de stad interjeter appel. La ville de Wavre aurait vu son appel déclaré
Waver zou ontvankelijk zijn verklaard, ondanks het lage bedrag van
haar vordering, die betrekking heeft op 20.932 frank. recevable malgré la modicité de sa demande, portant sur 20.932 francs.
Aangezien de stad Waver daarentegen bij een afzonderlijke dagvaarding En revanche, ayant agi par une citation séparée portant sur ce
die betrekking heeft op dat bedrag, van minder dan 50.001 frank, in montant, inférieur à 50.001 francs, la question de la recevabilité de
rechte is getreden, rijst de vraag van de ontvankelijkheid van haar l'appel de la ville de Wavre se pose. La circonstance que des demandes
hoger beroep. De omstandigheid dat vorderingen tot tussenkomst, die en intervention, portant sur 24.220 et 60.842 francs, aient été
betrekking hebben op 24.220 en 60.842 frank, tegen haar zijn introduites contre elle ne vient pas à son secours puisque, selon
ingesteld, strekt haar niet tot hulp vermits, volgens artikel 621 van l'article 621 du Code judiciaire, contrairement aux montants faisant
het Gerechtelijk Wetboek, in tegenstelling tot de bedragen die het l'objet de demandes reconventionnelles, ceux qui figurent dans des
voorwerp uitmaken van tegenvorderingen, de bedragen die in vorderingen demandes en intervention ne peuvent être cumulés pour la détermination
tot tussenkomst zijn vermeld niet kunnen worden samengevoegd voor het
bepalen van de aanleg. du ressort.
Daaruit volgt, volgens de verwijzingsbeslissing, een verschil in Il en résulte, selon la décision a quo, une différence de traitement
behandeling dat de prejudiciële vraag doet rijzen. suscitant la question préjudicielle.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 26 maart 1999 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 26 mars 1999, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
Op 21 april 1999 hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en G. De Baets, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de voormelde bijzondere wet, voor het Hof verslag uitgebracht en gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof voor te stellen de procedure af te doen door een arrest van onmiddellijk antwoord. Overeenkomstig artikel 72, tweede lid, van de organieke wet is van de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het bodemgeschil kennisgegeven bij op 23 april 1999 ter post aangetekende brieven. Geen enkele van die partijen heeft een memorie met verantwoording ingediend. Le 21 avril 1999, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi spéciale précitée, les juges-rapporteurs P. Martens et G. De Baets ont fait rapport devant la Cour de ce qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour de mettre fin à la procédure par un arrêt de réponse immédiate. Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties dans l'instance principale conformément à l'article 72, alinéa 2, de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 23 avril 1999. Aucune de ces parties n'a introduit un mémoire justificatif.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat zij ertoe zouden Les juges-rapporteurs ont estimé qu'ils pourraient être amenés à
kunnen worden gebracht aan het Hof voor te stellen de zaak af te doen proposer à la Cour, en application de l'article 72 de la loi spéciale
met een arrest van onmiddellijk antwoord, met toepassing van artikel du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, de mettre fin à l'examen de
72 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. l'affaire par un arrêt de réponse immédiate.
Geen enkele memorie met verantwoording werd ingediend. Aucun mémoire justificatif n'a été introduit.
- B - - B -
B.1. De prejudiciële vraag is soortgelijk aan die waarop het Hof heeft B.1. La question préjudicielle est similaire à celle à laquelle la
geantwoord met zijn arresten nrs. 81/98 van 7 juli 1998 en 97/98 van Cour a répondu par ses arrêts nos 81/98 et 97/98 des 7 juillet et 24
24 september 1998. septembre 1998.
Het Hof is van oordeel dat deze vraag in dezelfde zin dient te worden La Cour estime qu'il y a lieu de répondre à la présente question dans
beantwoord als in de voormelde arresten. le même sens que dans les arrêts précités.
B.2. Artikel 616 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.2. L'article 616 du Code judiciaire dispose :
« Tegen ieder vonnis kan hoger beroep worden ingesteld, tenzij de wet « Tout jugement peut être frappé d'appel, sauf si la loi en dispose
anders bepaalt. » autrement. »
B.3. Krachtens artikel 617 van hetzelfde Wetboek worden de vonnissen B.3. En vertu de l'article 617 du même Code, les jugements du juge de
van de vrederechter gewezen in laatste aanleg wanneer « uitspraak paix sont rendus en dernier ressort « lorsqu'il est statué sur une
wordt gedaan over een vordering waarvan het bedrag 50.000 frank niet overschrijdt ». demande dont le montant ne dépasse pas 50.000 francs ».
B.4. Artikel 560 van hetzelfde Wetboek bepaalt : B.4. Selon l'article 560 du même Code :
« Wanneer een of meer eisers optreden tegen een of meer verweerders, « Lorsqu'un ou plusieurs demandeurs agissent contre un ou plusieurs
wordt de bevoegdheid bepaald door de totale gevorderde som, ongeacht défendeurs, la somme totale réclamée fixe la compétence, sans égard à
ieders aandeel daarin. » la part de chacun d'eux dans cette somme. »
Die bepaling wordt, bij artikel 618 van het Gerechtelijk Wetboek, L'article 618 du Code judiciaire rend cette disposition applicable à
toepasselijk gemaakt op het vaststellen van de aanleg. la détermination du ressort.
B.5. De in artikel 560 vervatte regel is evenwel niet van toepassing B.5. La règle exprimée à l'article 560 n'est toutefois pas applicable
in geval van vrijwillige tussenkomst. Artikel 621 bepaalt immers : en cas d'intervention volontaire. L'article 621 dispose en effet :
« Met uitzondering van de beslissingen inzake tegenvorderingen en « A l'exception des décisions rendues sur les demandes
vorderingen tot tussenkomst strekkend tot het uitspreken van een reconventionnelles et sur les demandes en intervention tendant à la
veroordeling, wordt met betrekking tot de ontvankelijkheid van het prononciation d'une condamnation, les jugements rendus sur incidents
hoger beroep tegen de vonnissen op tussengeschil en tegen de et les jugements d'instruction suivent pour la recevabilité de l'appel
onderzoeksvonnissen gehandeld zoals inzake de hoofdvorderingen. » le sort de la demande principale. »
B.6. Daaruit volgt dat, volgens de prejudiciële vraag, zelfs wanneer B.6. Il en résulte, selon la question préjudicielle, que, même lorsque
die vorderingen hun oorsprong vinden in hetzelfde feit en zij tegen ces demandes trouvent leur origine dans le même fait et qu'elles sont
dezelfde verweerder gericht zijn, die bepalingen in die zin kunnen dirigées contre le même défendeur, ces dispositions peuvent être
worden geïnterpreteerd dat zij betekenen dat de bedragen van de interprétées comme signifiant que les montants de la demande de
vordering tot tussenkomst en de hoofdvordering, enerzijds, en van twee l'intervention et de la demande principale, d'une part, et de deux
samengevoegde hoofdvorderingen, anderzijds, niet mogen worden demandes principales jointes, d'autre part, ne peuvent être cumulés
samengevoegd om de aanleg te bepalen. pour déterminer le ressort.
B.7. Uit de combinatie van de artikelen 560, 617, 618 en 621 van het B.7. La lecture conjointe des articles 560, 617, 618 et 621 du Code
Gerechtelijk Wetboek volgt dat er ten aanzien van de vaststelling van judiciaire conduit à la constatation qu'il existe, concernant la
het bedrag van de laatste aanleg een verschil bestaat tussen de détermination du montant du dernier ressort, une différence entre les
situaties van twee categorieën aanleggende partijen : enerzijds, de eisende partijen die hun vordering met eenzelfde dagvaarding instellen; anderzijds, de eisers die afzonderlijk in rechte treden, hetzij bij twee dagvaardingen die afzonderlijke hoofdvorderingen vormen en later worden samengevoegd, hetzij bij één dagvaarding waarmee een hoofdvordering en een dagvaarding tot tussenkomst in die laatste zaak wordt ingesteld. De bedragen van de vorderingen ingesteld bij dezelfde dagvaarding kunnen worden samengevoegd; de bedragen van de vorderingen die door afzonderlijke akten worden ingesteld, kunnen niet worden samengevoegd, zelfs wanneer zij hun oorsprong vinden in hetzelfde feit en tegen dezelfde verweerder gericht zijn. B.8. Er dient te worden onderzocht of het objectieve criterium van onderscheid wel relevant is ingeval de onderscheiden vorderingen hun oorzaak vinden in hetzelfde feit en tegen dezelfde verweerder gericht zijn. De eenheid van procesvoering biedt wel een verantwoording voor het feit dat de bedragen van verschillende vorderingen voor het bepalen van de aanleg worden samengeteld wanneer aan die vorderingen eenzelfde feit ten grondslag ligt en ze tegen dezelfde verweerder zijn gericht, zoals volgens de artikelen 560 en 618 van het Gerechtelijk Wetboek, wanneer verschillende vorderingen zijn ingesteld door eenzelfde akte, maar zij verklaart niet waarom die maatregel niet geldt ten aanzien van vorderingen die door afzonderlijke akten zijn ingesteld en nadien samengevoegd, noch ten aanzien van incidentele vorderingen uitgaande van een derde. Ook die laatste twee vorderingen kunnen immers zijn ontstaan uit het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt en vertonen dezelfde eenheid van procesvoering die de samenvoeging van de bedragen rechtvaardigt. Hieruit volgt dat het verschil in behandeling tussen partijen in een geding niet verantwoord is in zoverre een onderscheid wordt gemaakt tussen vorderingen die zijn ontstaan uit eenzelfde feit en die, samengevoegd, worden onderzocht tijdens dezelfde rechtspleging en die tegen dezelfde verweerder zijn gericht. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : situations de deux catégories de parties demanderesses : d'une part les parties demanderesses introduisant leur demande par une même citation; d'autre part les demandeurs agissant séparément, soit par deux citations formant des demandes principales séparées et jointes ultérieurement soit par une citation introduisant une demande principale et une citation formant une intervention dans cette dernière cause. Les montants des demandes introduites par la même citation peuvent être cumulés; les montants des demandes introduites par des actes séparés ne le peuvent pas, même lorsqu'elles trouvent leur origine dans le même fait et qu'elles sont dirigées contre le même défendeur. B.8. Il convient de vérifier si le critère objectif de distinction est pertinent lorsque les demandes respectives trouvent leur origine dans le même fait et qu'elles sont dirigées contre le même défendeur. L'unité de la procédure justifie que les montants de plusieurs demandes soient cumulés pour la détermination du ressort lorsqu'un même fait est à l'origine de ces demandes et que celles-ci sont dirigées contre le même défendeur, comme, selon les articles 560 et 618 du Code judiciaire, lorsque plusieurs demandes sont formulées par le même acte, mais elle n'explique pas pourquoi cette mesure ne s'applique pas aux demandes introduites par des actes séparés et jointes ultérieurement ni aux demandes incidentes émanant d'un tiers. En effet, ces deux dernières demandes peuvent également dériver du fait qui est à la base de la demande originaire et présentent la même unité de procédure que celle qui justifie le cumul des montants. Il s'ensuit que la différence de traitement entre les parties à une cause n'est pas justifiée en ce qu'il est fait une distinction entre des demandes qui dérivent du même fait et qui, jointes, sont examinées au cours de la même procédure et sont dirigées contre le même défendeur. Par ces motifs, la Cour dit pour droit :
De artikelen 560, 617, 618 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek Les articles 560, 617, 618 et 621 du Code judiciaire violent les
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, indien zij in die zin articles 10 et 11 de la Constitution s'ils sont interprétés en ce sens
worden geïnterpreteerd dat zij, voor het bepalen van de aanleg, de que, pour la détermination du ressort, ils excluent le cumul du
samenvoeging uitsluiten van het bedrag van twee vorderingen die hun montant de deux demandes trouvant leur origine dans le même fait et
oorsprong in hetzelfde feit vinden en tegen eenzelfde verweerder zijn dirigées contre un même défendeur lorsqu'elles sont l'une et l'autre
gericht wanneer beide vorderingen gedinginleidend zijn of de ene introductives d'instance ou l'une introductive d'instance et l'autre
gedinginleidend en de andere incidenteel is. incidente.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 30 juni 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 30 juin 1999.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior
^