Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 25/99 van 24 februari 1999 Rolnummer 1466 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gesteld door de Arbeidsrechtban Het Arbitragehof, beperkte kamer, samengesteld uit voorzitter M. Melchior en de rechters-verslag(...)"
Arrest nr. 25/99 van 24 februari 1999 Rolnummer 1466 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gesteld door de Arbeidsrechtban Het Arbitragehof, beperkte kamer, samengesteld uit voorzitter M. Melchior en de rechters-verslag(...) Arrêt n° 25/99 du 24 février 1999 Numéro du rôle : 1466 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale, posées par le Tribunal du travail de La Cour d'arbitrage, chambre restreinte, composée du président M. Melchior et des juges-rapporte(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 25/99 van 24 februari 1999 Arrêt n° 25/99 du 24 février 1999
Rolnummer 1466 Numéro du rôle : 1466
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 57, § 2, van de En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 57, § 2,
organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide
maatschappelijk welzijn, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik. sociale, posées par le Tribunal du travail de Liège.
Het Arbitragehof, beperkte kamer, La Cour d'arbitrage, chambre restreinte,
samengesteld uit voorzitter M. Melchior en de rechters-verslaggevers composée du président M. Melchior et des juges-rapporteurs L. François
L. François en H. Coremans, bijgestaan door de griffier L. Potoms, et H. Coremans, assistée du greffier L. Potoms,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen I. Objet des questions préjudicielles
Bij vonnis van 17 september 1998 in zake Lawson Daku Messan Bethel Par jugement du 17 septembre 1998 en cause de Lawson Daku Messan
tegen het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van Ans, Bethel contre le centre public d'aide sociale d'Ans, dont l'expédition
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 18 est parvenue au greffe de la Cour le 18 novembre 1998, le Tribunal du
november 1998, heeft de Arbeidsrechtbank te Luik de volgende travail de Liège a posé les questions préjudicielles suivantes :
prejudiciële vragen gesteld :
« A. Schendt artikel 57, § 2, van de organieke wet op de O.C.M.W.'s « A. L'article 57, § 2, de la loi organique des C.P.A.S. du 8 juillet
van 8 juli 1976, gewijzigd bij artikel 65 van de wet van 15 juli 1996, 1976 telle que modifiée par l'article 65 de la loi du 15 juillet 1996
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk of in samenhang viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus isolément ou
gelezen met artikel 23 van de Grondwet en artikel 26 van het Verdrag conjointement avec l'article 23 de la Constitution et l'article 26 du
van New York inzake burgerrechten en politieke rechten, doordat het Pacte international de New-York relatif aux droits civils et
een verschil in behandeling invoert tussen : politiques en ce qu'il instaure une différence de traitement entre :
1) enerzijds, de asielaanvragers die zijn afgewezen bij beslissing van 1) d'une part, les demandeurs d'asile qui se sont vus déboutés par
de Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen en die, vóór de décision de la Commission permanente de recours des réfugiés et ont
betekening van een bevel om het grondgebied te verlaten, een aanvraag introduit, avant la notification d'un ordre de quitter le territoire,
op grond van artikel 9, § 3, van de wet van 15 december 1980 hebben une demande fondée sur l'article 9, § 3, de la loi du 15 décembre
ingediend; 1980;
2) en, anderzijds, de asielaanvragers wier aanvraag is afgewezen en 2) et d'autre part, les demandeurs d'asile qui se sont vus déboutés de
die geen aanvraag voor een uitzonderlijke verblijfsmachtiging hebben
ingediend vooraleer ze een bevel om het grondgebied te verlaten hebben leur demande et n'ont pas introduit de demande d'autorisation
gekregen, ongeacht of de weigering voortvloeit uit een beslissing van exceptionnelle de séjour avant de se voir notifier un ordre de quitter
dezelfde Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen of uitgaat van het le territoire, soit que le refus résulte d'une décision de la même
Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen; Commission permanente de recours des réfugiés, soit qu'il émane du
B. Heeft de wetgever, door de maatschappelijke dienstverlening te Commissariat général aux réfugiés et apatrides;
ontzeggen aan een vreemdeling die, hoewel hij een bevel om het B. En supprimant l'aide sociale à un étranger qui, bien qu'ayant reçu
grondgebied te verlaten heeft gekregen in het kader van een un ordre de quitter le territoire dans le cadre d'une procédure
asielprocedure die hij niet meer voert, een machtiging heeft gevraagd d'asile qu'il ne diligente plus, a demandé à être autorisé à séjourner
om op het grondgebied te verblijven op grond van artikel 9 en die de sur le territoire sur base de l'article 9 et qui est dans l'attente de
beslissing die de minister moet nemen afwacht, geen onevenredige la décision que doit prendre le ministre, le législateur n'a-t-il pas
beperking gesteld aan de uitoefening van de fundamentele rechten apporté une limitation disproportionnée à l'exercice des droits
(artikel 1 van de wet van 8 juli 1976, artikel 23 van de Grondwet en fondamentaux (article 1er de la loi du 8 juillet 1976, article 23 de
artikel 2 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale la Constitution et article 2 du Pacte international relatif aux droits
en culturele rechten, opgemaakt te New York op 19 december 1966, économiques, sociaux et culturels fait à New-York le 19 décembre 1966
alsmede artikel 11.1 van het Internationaal Verdrag inzake ainsi que l'article 11.1 du Pacte international relatif aux droits
economische, sociale en culturele rechten van 19 december 1996 [lees : économiques, sociaux et culturels du 19 décembre 1996 [lire : 1966])
1966]) met schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? » violant les articles 10 et 11 de la Constitution ? »
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 18 november 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 18 novembre 1998, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
Op 26 november 1998 hebben de rechters-verslaggevers L. François en H. Coremans, met toepassing van artikel 71, eerste lid, van de organieke wet, de voorzitter ervan in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof, zitting houdende in beperkte kamer, voor te stellen een arrest te wijzen waarbij wordt vastgesteld dat het Hof niet bevoegd is om kennis te nemen van de prejudiciële vragen. Overeenkomstig artikel 71, tweede lid, van de organieke wet is van de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het bodemgeschil kennisgegeven bij op 1 december 1998 ter post aangetekende brieven. Geen enkele van die partijen heeft een memorie met verantwoording ingediend. Le 26 novembre 1998, les juges-rapporteurs L. François et H. Coremans ont informé le président, en application de l'article 71, alinéa 1er, de la loi organique, qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour, siégeant en chambre restreinte, de rendre un arrêt constatant que la Cour n'est pas compétente pour connaître des questions préjudicielles. Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties dans l'instance principale conformément à l'article 71, alinéa 2, de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 1er décembre 1998. Aucune de ces parties n'a introduit un mémoire justificatif.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 57, § 2, van 1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 57, § 2, de la
de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'aide sociale,
maatschappelijk welzijn, dat met uitwerking op 10 januari 1997 is qui a été remplacé, avec effet au 10 janvier 1997, par l'article 65 de
vervangen door artikel 65 van de wet van 15 juli 1996 « tot wijziging la loi du 15 juillet 1996 « modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur
van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het
grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des
vreemdelingen en van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de étrangers et la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics
openbare centra voor maatschappelijk welzijn ». Dat artikel bepaalt : d'aide sociale ». Cet article dispose :
« § 2. In afwijking van de andere bepalingen van deze wet, is de taak van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn beperkt tot het verlenen van dringende medische hulp, wanneer het gaat om een vreemdeling die illegaal in het Rijk verblijft. De Koning kan bepalen wat onder dringende medische hulp begrepen moet worden. Een vreemdeling die zich vluchteling heeft verklaard en heeft gevraagd om als dusdanig te worden erkend, verblijft illegaal in het Rijk wanneer de asielaanvraag is geweigerd en aan de betrokken vreemdeling een bevel om het grondgebied te verlaten is betekend. De maatschappelijke dienstverlening aan een vreemdeling die werkelijk steuntrekkend was op het ogenblik dat hem een bevel om het grondgebied te verlaten werd betekend, wordt, met uitzondering van de dringende medische hulpverlening, stopgezet de dag dat de vreemdeling daadwerkelijk het grondgebied verlaat, en ten laatste de dag van het verstrijken van het bevel om het grondgebied te verlaten. Van het bepaalde in het voorgaande lid wordt afgeweken gedurende de termijn die strikt noodzakelijk is om de vreemdeling in staat te stellen het grondgebied te verlaten, voor zover hij een verklaring heeft ondertekend die zijn uitdrukkelijke intentie het grondgebied zo snel mogelijk te willen verlaten, weergeeft; deze termijn mag in geen geval een maand overschrijden. De hierboven vermelde intentieverklaring kan slechts eenmaal worden ondertekend. Het centrum verwittigt zonder verwijl de Minister die bevoegd is voor de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de « § 2. Par dérogation aux autres dispositions de la présente loi, la mission du centre public d'aide sociale se limite à l'octroi de l'aide médicale urgente, à l'égard d'un étranger qui séjourne illégalement dans le Royaume. Le Roi peut déterminer ce qu'il y a lieu d'entendre par aide médicale urgente. Un étranger qui s'est déclaré réfugié et a demandé à être reconnu comme tel, séjourne illégalement dans le Royaume lorsque la demande d'asile a été rejetée et qu'un ordre de quitter le territoire a été notifié à l'étranger concerné. L'aide sociale accordée à un étranger qui [en] était en fait bénéficiaire au moment où un ordre de quitter le territoire lui a été notifié, est arrêtée, à l'exception de l'aide médicale urgente, le jour où l'étranger quitte effectivement le territoire et, au plus tard, le jour de l'expiration du délai de l'ordre de quitter le territoire. Il est dérogé aux dispositions de l'alinéa précédent pendant le délai strictement nécessaire pour permettre à l'étranger de quitter le territoire, pour autant qu'il ait signé une déclaration attestant son intention explicite de quitter le plus vite possible le territoire, sans que ce délai ne puisse en aucun cas excéder un mois. La déclaration d'intention précitée ne peut être signée qu'une seule fois. Le centre informe sans retard le Ministre qui a l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers
vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, evenals de betrokken dans ses compétences, ainsi que la commune concernée, de la signature
gemeente, van de ondertekening van de intentieverklaring. » de la déclaration d'intention. »
1.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de gestelde prejudiciële 1.2. Il ressort de la décision de renvoi que les questions
vragen betrekking hebben op een geval van stopzetting van de préjudicielles posées concernent un cas dans lequel il a été mis fin à
maatschappelijke dienstverlening aan een vreemdeling die een l'aide sociale accordée à un étranger qui a introduit une demande
asielaanvraag heeft ingediend en die werkelijk steuntrekkend was op d'asile et qui était en fait bénéficiaire de cette aide au moment où
het ogenblik dat hem een bevel om het grondgebied te verlaten werd un ordre de quitter le territoire lui a été notifié.
betekend. Hieruit volgt dat de prejudiciële vragen uitsluitend betrekking hebben Il s'ensuit que les questions préjudicielles visent exclusivement les
op het derde en vierde lid van artikel 57, § 2, van de organieke wet alinéas 3 et 4 de l'article 57, § 2, de la loi organique des centres
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, zoals publics d'aide sociale, tel que celui-ci a été modifié par l'article
gewijzigd door artikel 65 van de wet van 15 juli 1996. 65 de la loi du 15 juillet 1996.
2. Volgens de verzoeker voor het verwijzende rechtscollege brengt
artikel 57, § 2, derde en vierde lid, een verschil in behandeling 2. Selon le demandeur devant la juridiction a quo, l'article 57, § 2,
teweeg tussen de asielaanvragers wier verzoek het voorwerp is geweest alinéas 3 et 4, crée une différence de traitement entre les demandeurs
van een beslissing tot verwerping die zij niet voor de Raad van State d'asile auxquels, leur demande ayant fait l'objet d'une décision de
hebben aangevochten, aan wie een bevel om het grondgebied te verlaten rejet qu'ils n'ont pas attaquée devant le Conseil d'Etat, un ordre de
is betekend en die, op grond van artikel 9, derde lid, van de quitter le territoire a été notifié et qui introduisent, sur la base
voormelde wet van 15 december 1980, een verzoek voor een machtiging de l'article 9, alinéa 3, de la loi du 15 décembre 1980 précitée, une
tot een verblijf van meer dan drie maanden indienen, naargelang dat demande d'autorisation de séjour de plus de trois mois, suivant que
verzoek wordt ingediend vóór of na de betekening van het bevel om het cette demande est faite avant ou après la notification de l'ordre de
grondgebied te verlaten : het voordeel van de maatschappelijke quitter le territoire : le bénéfice de l'aide sociale leur serait, à
dienstverlening zou, te rekenen vanaf de betekening, in het eerste compter de la notification, maintenu dans le premier cas, supprimé
geval worden gehandhaafd, in het tweede geval worden geschrapt. dans le second.
3. Het voormelde artikel 9 van de wet van 15 december 1980 bepaalt : 3. L'article 9 de la loi du 15 décembre 1980 précité dispose :
«

Art. 9.Om langer dan de in artikel 6 bepaalde termijn in het Rijk

«

Art. 9.Pour pouvoir séjourner dans le Royaume au-delà du terme fixé

te mogen verblijven, moet de vreemdeling die zich niet in een der in à l'article 6, l'étranger qui ne se trouve pas dans un des cas prévus
artikel 10 voorziene gevallen bevindt, daartoe gemachtigd worden door de Minister of zijn gemachtigde. Behoudens de in een internationaal verdrag, in een wet of in een koninklijk besluit bepaalde afwijkingen, moet deze machtiging door de vreemdeling aangevraagd worden bij de Belgische diplomatieke of consulaire post die bevoegd is voor zijn verblijfplaats of zijn plaats van oponthoud in het buitenland. In buitengewone omstandigheden kan die machtiging door de vreemdeling worden aangevraagd bij de burgemeester van de plaats waar hij verblijft; deze zendt ze over aan de Minister of aan diens gemachtigde. In dat geval zal ze in België worden afgegeven. » à l'article 10 doit y être autorisé par le Ministre ou son délégué. Sauf dérogations prévues par un traité international, par une loi ou par un arrêté royal, cette autorisation doit être demandée par l'étranger auprès du poste diplomatique ou consulaire belge compétent pour le lieu de sa résidence ou de son séjour à l'étranger. Lors de circonstances exceptionnelles, cette autorisation peut être demandée par l'étranger auprès du bourgmestre de la localité où il séjourne, qui la transmettra au Ministre ou à son délégué. Elle sera dans ce cas délivrée en Belgique. »
4.1. De voormelde bepalingen stellen met betrekking tot het genot van 4.1. Les dispositions précitées n'établissent pas de différence de
de maatschappelijke dienstverlening geen verschil in behandeling in traitement quant au bénéfice de l'aide sociale entre les étrangers
onder de voornoemde vreemdelingen, naar gelang van het ogenblik waarop précités, suivant le moment auquel ils introduisent la demande visée à
zij de in artikel 9, derde lid, van de wet van 15 december 1980 l'article 9, alinéa 3, de la loi du 15 décembre 1980.
bedoelde aanvraag indienen.
4.2. Het verschil in behandeling vloeit voort uit de omzendbrief van 4.2. La différence de traitement résulte de la circulaire du ministre
de Minister van Binnenlandse Zaken van 9 oktober 1997, bekendgemaakt de l'Intérieur du 9 octobre 1997 publiée au Moniteur belge du 14
in het Belgisch Staatsblad van 14 november 1997 (sedertdien vervangen novembre 1997 (remplacée depuis lors par une circulaire du 15 décembre
door een omzendbrief van 15 december 1998 over de toepassing van 1998 relative à l'application de l'article 9, alinéa 3, de la loi du
artikel 9, derde lid, van de wet van 15 december 1980 betreffende de 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement
toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de
verwijdering van vreemdelingen en de regularisatie van bijzondere et l'éloignement des étrangers et la régularisation de situations
situaties (Belgisch Staatsblad, 19 december 1998), welke de passage particulières (Moniteur belge, 19 décembre 1998) qui ne contient plus
niet meer bevat), die, in de uitleg van de draagwijdte van dat artikel ce passage) qui, explicitant à l'intention des bourgmestres du Royaume
9, derde lid, ten behoeve van de burgemeesters van het Rijk, in zijn la portée dudit article 9, alinéa 3, énonçait en son point IV, B («
punt IV, B (« De procedure - Rol van het gemeentebestuur ») bepaalde : Procédure - Rôle de l'administration communale ») :
« Indien de Dienst Vreemdelingenzaken aan de gemeente instructies « Lorsque l'Office des étrangers donne l'instruction à
geeft om een bevel om het grondgebied te verlaten af te geven en de l'administration communale de délivrer un ordre de quitter le
gemeente vaststelt dat de betrokkene een aanvraag in het kader van territoire à un étranger et que l'administration communale constate
artikel 9, derde lid, van de wet, ingediend heeft die dateert vóór de que celui-ci a introduit une demande d'autorisation de séjour sur la
hogervermelde beslissing (maar die nog niet of vrij recent overgemaakt base de l'article 9, alinéa 3, de la loi, dont la date est antérieure
werd aan de Dienst Vreemdelingenzaken), dient de gemeente het bevel om à la décision d'éloignement (mais qui n'a pas encore été ou qui vient
het grondgebied te verlaten niet te betekenen, maar onverwijld de d'être transmise à l'Office des étrangers), elle ne doit pas notifier
Dienst Vreemdelingenzaken op de hoogte te brengen van het indienen van l'ordre de quitter le territoire et doit avertir immédiatement
de aanvraag in het kader van artikel 9, derde lid, opdat deze l'Office des étrangers de l'introduction de la demande d'autorisation
onmiddellijk onderzocht kan worden. » de séjour, afin que celle-ci soit examinée. »
De toepassing van die omzendbrief heeft tot gevolg dat de vreemdeling L'application de cette circulaire a pour effet que l'étranger auquel
aan wie de bevoegde overheid het bevel om het grondgebied te verlaten, l'autorité compétente n'a pas notifié l'ordre de quitter le territoire
waarvan hij het voorwerp zou zijn, niet heeft betekend omdat hij een
aanvraag voor een verblijfsmachtiging heeft ingediend, de dont il ferait l'objet, parce qu'il a introduit une demande
maatschappelijke dienstverlening overeenkomstig artikel 57, § 2, van de wet van 8 juli 1976 kan blijven genieten, terwijl dat voordeel verdwijnt zodra het bevel is betekend. 4.3. Het in het geding zijnde verschil in behandeling vloeit niet voort uit een bepaling die het Hof, in tegenstelling met de gewone en de administratieve rechter, gemachtigd zou zijn te toetsen. Het Hof is kennelijk niet bevoegd om op de prejudiciële vragen te antwoorden. Om die redenen, het Hof, beperkte kamer, met eenparigheid van stemmen uitspraak doende, stelt vast dat het Hof niet bevoegd is om op de gestelde prejudiciële vragen te antwoorden. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig d'autorisation de séjour, peut, conformément à l'article 57, § 2, de la loi du 8 juillet 1976, continuer à bénéficier de l'aide sociale alors que ce bénéfice disparaît une fois l'ordre notifié. 4.3. La différence de traitement en cause ne résulte pas d'une disposition que la Cour, contrairement au juge ordinaire et au juge administratif, serait habilitée à contrôler. La Cour n'est manifestement pas compétente pour répondre aux questions préjudicielles. Par ces motifs, la Cour, chambre restreinte, statuant à l'unanimité des voix, constate que la Cour est incompétente pour répondre aux questions préjudicielles posées. Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 februari 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 février 1999.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^