Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 96/98 van 24 september 1998 Rolnummer 1074 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 en 5, tweede lid, van de wet van 10 juli 1996 tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgeb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters P. (...)"
Arrest nr. 96/98 van 24 september 1998 Rolnummer 1074 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 en 5, tweede lid, van de wet van 10 juli 1996 tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgeb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters P. (...) Arrêt n° 96/98 du 24 septembre 1998 Numéro du rôle : 1074 En cause : le recours en annulation des articles 2 et 5, alinéa 2, de la loi du 10 juillet 1996 modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établisseme La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P. Martens(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 96/98 van 24 september 1998 Arrêt n° 96/98 du 24 septembre 1998
Rolnummer 1074 Numéro du rôle : 1074
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 en 5, tweede En cause : le recours en annulation des articles 2 et 5, alinéa 2, de
lid, van de wet van 10 juli 1996 tot wijziging van de wet van 15 la loi du 10 juillet 1996 modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur
december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het
verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, ingesteld l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des
door de v.z.w. Mouvement contre le racisme, l'antisémitisme et la étrangers, introduit par l'a.s.b.l. Mouvement contre le racisme,
xénophobie en anderen. l'antisémitisme et la xénophobie et autres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges P.
rechters P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, H. Coremans en A. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, H. Coremans et A. Arts, assistée
Arts, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep I. Objet du recours
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 maart 1997 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 24
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 maart mars 1997 et parvenue au greffe le 25 mars 1997, l'a.s.b.l. Mouvement
1997, hebben de v.z.w. Mouvement contre le racisme, l'antisémitisme et contre le racisme, l'antisémitisme et la xénophobie, dont le siège
la xénophobie, met maatschappelijke zetel te 1210 Brussel, Poststraat social est établi à 1210 Bruxelles, rue de la Poste 37, l'a.s.b.l.
37, de v.z.w. Ligue des droits de l'homme, met maatschappelijke zetel
te 1000 Brussel, Watteeustraat 6, en de v.z.w. Syndicat des avocats Ligue des droits de l'homme, dont le siège social est établi à 1000
Bruxelles, rue Watteeu 6, et l'a.s.b.l. Syndicat des avocats pour la
pour la démocratie, met maatschappelijke zetel te 1060 Brussel, démocratie, dont le siège social est établi à 1060 Bruxelles, rue
Dejonckerstraat 51/16, beroep tot vernietiging ingesteld van de Dejoncker 51/16, ont introduit un recours en annulation des articles 2
artikelen 2 en 5, tweede lid, van de wet van 10 juli 1996 tot et 5, alinéa 2, de la loi du 10 juillet 1996 modifiant la loi du 15
wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et
het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van
vreemdelingen (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 5 oktober l'éloignement des étrangers (publiée au Moniteur belge du 5 octobre
1996). 1996).
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 25 maart 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 25 mars 1997, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 29 april 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 29 avril 1997.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 30 april 1997. Moniteur belge du 30 avril 1997.
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a
ingediend bij op 10 juni 1997 ter post aangetekende brief. introduit un mémoire, par lettre recommandée à la poste le 10 juin
Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de 1997. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 19 juni 1997 ter post aangetekende brief. organique, par lettre recommandée à la poste le 19 juin 1997.
De verzoekende partijen hebben een memorie van antwoord ingediend bij Les parties requérantes ont introduit un mémoire en réponse, par
op 17 juli 1997 ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 17 juillet 1997.
Bij beschikkingen van 25 juni 1997 en 25 februari 1998 heeft het Hof Par ordonnances du 25 juin 1997 et du 25 février 1998, la Cour a
de termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
respectievelijk 24 maart 1998 en 24 september 1998. prorogé respectivement jusqu'aux 24 mars 1998 et 24 septembre 1998 le
délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 19 februari 1998 heeft het Hof beslist dat rechter Par ordonnance du 19 février 1998, la Cour a décidé que le juge M.
M. Bossuyt zich moet onthouden en vastgesteld dat hij werd vervangen Bossuyt doit s'abstenir et a constaté qu'il est remplacé par le juge
door rechter G. De Baets. G. De Baets.
Bij beschikking van 8 juli 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 8 juillet 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 16 september 1998 et fixé l'audience au 16 septembre 1998 après avoir invité les parties
na de partijen te hebben verzocht in een uiterlijk op 4 september 1998 à s'expliquer dans un mémoire complémentaire - à introduire le 4
in te dienen aanvullende memorie zich nader te verklaren over de
weerslag van de wet van 9 maart 1998 « tot wijziging van de artikelen septembre 1998 au plus tard - sur l'incidence de la loi du 9 mars 1998
54, 57/11, 57/12, 57/14bis en 71 van de wet van 15 december 1980 « modifiant les articles 54, 57/11, 57/12, 57/14bis et 71 de la loi du
betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement
en de verwijdering van vreemdelingen », met name van artikel 6 ervan, et l'éloignement des étrangers », et notamment de son article 6, quant
op hun beroep tot vernietiging, in zoverre het betrekking heeft op à leur recours en annulation, en tant qu'il porte sur l'article 5,
artikel 5, tweede lid, van de bestreden wet, alsmede over de eventuele alinéa 2, de la loi entreprise, ainsi que sur l'incidence éventuelle
weerslag van het arrest van het Hof nr. 77/97 van 17 december 1997 op de l'arrêt n° 77/97 du 17 décembre 1997 de la Cour, quant à leur
hun beroep tot vernietiging, in zoverre het betrekking heeft op artikel 2 van de bestreden wet. recours en annulation en tant qu'il porte sur l'article 2 de la loi entreprise.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 10 juli 1998 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 10 juillet 1998.
Aanvullende memories zijn ingediend door : Des mémoires complémentaires ont été introduits par :
- de Ministerraad, bij op 20 augustus 1998 ter post aangetekende - le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 20
brief; août 1998;
- de verzoekende partijen, bij op 20 augustus 1998 ter post - les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 20
aangetekende brief. août 1998.
Op de openbare terechtzitting van 16 september 1998 : A l'audience publique du 16 septembre 1998 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. L. Walleyn, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me L. Walleyn, avocat au barreau de Bruxelles, pour les parties
verzoekende partijen; requérantes;
. Mr. P. Legros, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me P. Legros, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers J. Delruelle en A. Arts verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs J. Delruelle et A. Arts ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
- A - - A -
Verzoekschrift tot vernietiging La requête en annulation
Ten aanzien van artikel 2 van de bestreden wet Quant à l'article 2 de la loi entreprise
A.1.1. De vernietiging wordt gevorderd wegens schending van de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. De regeling waarin de bestreden A.1.1. L'annulation est demandée pour violation des articles 10 et 11
bepaling voorziet, is in tweeërlei opzicht discriminerend ten aanzien de la Constitution. Le régime prévu par la disposition entreprise est
van de kandidaat-vluchtelingen. Zij onderwerpt hen aan een regeling discriminatoire à l'égard des candidats réfugiés à deux niveaux. Il
die verschillend is van die van de andere gebruikers van de les soumet à un régime différent des autres usagers de
administratie, die wel de vrije taalkeuze in hun betrekkingen met de l'administration qui jouissent du choix de la langue utilisée dans
centrale diensten van de administratie genieten; de leurs rapports avec les services centraux de l'administration; il
kandidaat-vluchtelingen worden anders behandeld dan de andere traite différemment les candidats réfugiés des autres étrangers contre
vreemdelingen tegen wie een beslissing van weigering van verblijf werd qui une décision de refus de séjour a été prise et qui introduisent
genomen en die tegen een dergelijke beslissing een verzoek tot une demande en révision contre une décision de refus de séjour, alors
herziening indienen, terwijl het categorieën van vreemdelingen betreft qu'il s'agit de catégories d'étrangers qui se trouvent dans une
die zich in een vergelijkbare situatie bevinden. situation comparable.
A.1.2. De nieuwe regeling maakt bovendien inbreuk op het algemene A.1.2. Le nouveau régime porte en outre atteinte au principe général
beginsel van inachtneming van de rechten van de verdediging, zijnde de respect des droits de la défense, principe général de droit
een algemeen beginsel van grondwettelijk recht, een algemeen beginsel constitutionnel, principe général de droit administratif et principe
van administratief recht en een beginsel dat verankerd is in artikel 6 consacré par l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme.
van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Le droit à un tribunal et les droits de la défense impliquent que le
Het recht op een rechtbank en de rechten van de verdediging houden in tribunal soit effectivement accessible. Le droit à se défendre ne peut
dat de rechtbank werkelijk toegankelijk is. Aan het recht zich te souffrir de limites qui, eu égard aux circonstances particulières de
verdedigen kunnen geen perken worden gesteld waardoor, gelet op de la cause, privent le justiciable de son droit ou entament ce droit de
bijzondere omstandigheden van de zaak, de rechtzoekende zijn recht manière substantielle. L'Etat a donc l'obligation positive de
moet ontberen of dat recht wezenlijk wordt aangetast. De Staat heeft
dan ook de positieve verplichting de inachtneming van die rechten te favoriser le respect de ces droits par des règles de procédure qui
bevorderen door procedureregels die aan de rechtzoekende de permettent au justiciable, compte tenu de sa situation, de s'exprimer
mogelijkheid bieden om zich, gelet op zijn situatie, te verduidelijken
en te verdedigen. De keuze van de taal van de rechtspleging voor de et de se défendre. Le choix de la langue de la procédure en matière de
erkenning als vluchteling behoort tot de rechten van de verdediging. De interventie van een tolk, die een bijkomende tussenpersoon is, wat « aldus het gevaar vergroot verkeerd te worden begrepen », moet het gevolg zijn van de keuze van de kandidaat-vluchteling. De vreemdeling die zijn betoog rechtstreeks wenst uiteen te zetten omdat hij een voldoende kennis van een van de landstalen heeft verworven, mag niet worden verhinderd dit te doen. De regeling die bij de bestreden bepaling is ingevoerd, doet drie moeilijkheden ontstaan : zij belet de kandidaat-vluchteling die bij zijn aankomst in België om de bijstand van een tolk heeft verzocht maar nadien een voldoende kennis van het Frans of het Nederlands heeft verworven, zich in een van die talen uit te drukken; zij legt een vertaling in twee richtingen op en levert ernstige risico's op in verband met de juiste weergave van het oorspronkelijke relaas, wanneer om historische of culturele redenen enkel tolken voorhanden zijn die uitsluitend naar het Frans of het Nederlands tolken; zij verplicht de kandidaat-vluchteling bij zijn aankomst op het grondgebied een onomkeerbare keuze te maken, terwijl hij zich op dat tijdstip nog geen rekenschap geeft van de aard van de procedure, die hoofdzakelijk mondeling is en waarin de gebruikte bewoordingen een fundamentele en reconnaissance de la qualité de réfugié participe des droits de la défense. L'intervention d'un interprète qui ajoute un intermédiaire, « augmentant ainsi les risques de mauvaise compréhension », doit être le choix du candidat réfugié. Elle ne doit pas empêcher l'étranger qui le souhaite de s'exprimer directement parce qu'il a acquis une connaissance suffisante d'une des langues nationales. Le régime mis en place par la disposition entreprise fait naître trois difficultés : il empêche le candidat réfugié qui a sollicité l'aide d'un interprète à son arrivée en Belgique mais qui a acquis par la suite une connaissance suffisante de la langue française ou de la langue néerlandaise de s'exprimer dans cette langue; il impose un double exercice de traduction et engendre des risques sérieux quant au respect du récit initial, lorsque pour des raisons historiques ou culturelles il existe des interprètes traduisant uniquement dans la direction du français ou du néerlandais; il oblige le candidat réfugié à faire un choix irrévocable lors de son arrivée sur le territoire alors qu'il ne connaît pas à ce moment la nature de la procédure qui est essentiellement orale et accorde une place fondamentale et
doorslaggevende rol spelen. déterminante aux termes utilisés.
« Uit hetgeen voorafgaat volgt dat de nieuwe regeling van gebruik van « Il se déduit de ce qui précède que le nouveau régime d'emploi des
de talen een ernstige inbreuk vormt op de rechten van verdediging van langues porte sérieusement atteinte aux droits de la défense du
de kandidaat-vluchteling, waarvan zij de kwaliteit en de candidat réfugié dont il altère la qualité et l'effectivité. Compte
doeltreffendheid aantast. Gelet op de kenmerken van de procedure van erkenning als vluchteling, die een procedure is waarin een goede communicatie en een feilloos begrip van doorslaggevend belang zijn, kan men stellen dat die regeling de kandidaat-vluchteling het recht ontneemt te worden gehoord in omstandigheden die een doeltreffende toegang tot de procedure waarborgen. » A.1.3. Het discriminerend onderscheid dat tussen de kandidaat-vluchtelingen en de andere gebruikers van de administratie, Belgen of vreemdelingen, wordt aangevoerd, steunt weliswaar op een objectief criterium, namelijk de hoedanigheid van vluchteling. Het is echter onevenredig met het nagestreefde doel. De nagestreefde doelstelling, die erin bestaat de organisatie van de diensten in overeenstemming te brengen met de concrete taalsituatie, zou kunnen worden bereikt met andere, niet-discriminerende middelen, door de personeelsformaties van de diensten af te stemmen op de behoeften van de bestuurden. tenu des caractéristiques de la procédure de reconnaissance de la qualité de réfugié, à savoir une procédure où sont capitales une bonne communication et une compréhension sans faille, ce régime prive le candidat réfugié du droit à se faire entendre dans des conditions garantissant l'efficacité de l'accès à la procédure. » A.1.3. La discrimination alléguée entre les candidats réfugiés et les autres usagers de l'administration, belges ou étrangers, repose certes sur un critère objectif qui est la qualité de réfugié. Elle est cependant en disproportion par rapport à l'objectif poursuivi. D'autres moyens non discriminatoires permettent d'atteindre l'objectif poursuivi, une organisation des services conforme à la réalité linguistique, en faisant coïncider les cadres des services avec les besoins des administrés.
Ten aanzien van artikel 5 van de bestreden wet Quant à l'article 5 de la loi entreprise
A.1.4. De bestreden bepaling roept een discriminerend onderscheid in A.1.4. La disposition entreprise crée une distinction entre les
het leven tussen de personen tegen wie een maatregel is genomen personnes qui font l'objet d'une mesure prise en vertu de l'article
krachtens artikel 74/6 en de personen bedoeld in artikel 74/5, vermits 74/6 et celles visées par l'article 74/5, ces dernières ne pouvant
laatstgenoemden pas na twee maanden vrijheidsberoving hun eerste introduire leur premier recours à la chambre du conseil qu'après deux
beroep kunnen instellen voor de raadkamer. mois de privation de liberté.
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
Ten aanzien van artikel 2 van de bestreden wet Quant à l'article 2 de la loi entreprise
A.2.1. In artikel 2 van de bestreden wet heeft de wetgever op het vlak A.2.1. Par l'article 2 de la loi entreprise, le législateur a instauré
van het gebruik der talen een specifieke regeling ingevoerd die un régime linguistique spécifique en matière d'emploi des langues qui
verschilt van de algemene regeling welke bij de wet van 18 juli 1966 is ingesteld. Die algemene wet verbiedt het bestaan van bijzondere wetten niet. De specifieke taalregeling waarin de bestreden bepaling voorziet, was gewenst door de ter zake bevoegde diensten, zoals het Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen meermaals heeft opgemerkt. Met die wijziging werd beoogd de werking van de diensten te verbeteren, de achterstand in de behandeling van de dossiers weg te werken en een grotere rechtszekerheid te waarborgen, waarvan de eerste begunstigden de kandidaat-vluchtelingen zelf zouden zijn. est différent du régime général instauré par la loi du 18 juillet 1966. Cette loi générale n'interdit pas les lois particulières. Le régime linguistique spécifique prévu par la disposition entreprise était souhaité par les services compétents en la matière comme l'a relevé le Commissariat général aux réfugiés et aux apatrides à diverses reprises. Cette modification avait pour objectif l'amélioration du fonctionnement des services, la résorption de l'arriéré dans le traitement des dossiers et une plus grande sécurité juridique dont les premiers bénéficiaires seraient les candidats réfugiés eux-mêmes.
Ten aanzien van artikel 5 van de bestreden wet Quant à l'article 5 de la loi entreprise
A.2.2. De vreemdelingen die het nationale grondgebied illegaal zijn binnengekomen en zodoende een strafbaar feit hebben gepleegd, zijn niet vergelijkbaar met de asielzoekers die zich spontaan in die hoedanigheid hebben bekendgemaakt. Laatstgenoemden hebben geen enkel strafbaar feit gepleegd en tegen hen is geen enkele vrijheidsberovende maatregel genomen, in de strafrechtelijke betekenis van het woord. In zijn arrest nr. 61/94 van 14 juli 1994 heeft het Hof geoordeeld dat de vasthouding aan de grens niet onevenredig is met het doel dat de wetgever nastreeft, namelijk voorkomen dat die personen in de clandestiniteit leven. Die asielzoekers blijven overigens vrij om op internationaal vlak te gaan en te komen en kunnen moeiteloos de beslissing nemen om zich naar hun land van oorsprong of naar een A.2.2. Les étrangers qui ont pénétré illégalement sur le territoire national et ont ainsi commis une infraction ne sont pas comparables aux demandeurs d'asile qui se sont spontanément déclarés comme tels. Ces derniers n'ont commis aucune infraction et ne font l'objet d'aucune mesure privative de liberté au sens pénal du terme. Dans son arrêt n° 61/94 du 14 juillet 1994, la Cour a estimé que le maintien aux frontières n'est pas disproportionné au but poursuivi par le législateur, à savoir éviter que ces personnes ne vivent dans la clandestinité. Ces demandeurs d'asile demeurent d'ailleurs libres d'aller et venir sur le plan international et peuvent sans difficulté prendre la décision de retourner dans leur pays d'origine ou de se
andere Staat van hun keuze te begeven. diriger vers un autre Etat de leur choix.
De argumentatie die uit artikel 5 van het Europees Verdrag voor de L'argumentation tirée de l'article 5 de la Convention européenne des
Rechten van de Mens is afgeleid, moet eveneens opzij worden geschoven. droits de l'homme doit également être écartée. Tout d'abord, cette
Allereerst moet worden opgemerkt dat die bepaling niet toepasselijk is disposition n'est pas applicable aux étrangers auxquels l'accès au
op de vreemdelingen aan wie de toegang tot het grondgebied wordt
geweigerd en die aan de grens worden vastgehouden, omdat die maatregel territoire est refusé et qui sont maintenus aux frontières parce que
niet gepaard gaat met een vasthouding in de zin van artikel 5. Voorts, cette mesure n'implique pas une détention au sens de l'article 5.
en subsidiair, moet worden opgemerkt dat de bestreden bepaling niet Ensuite, à titre subsidiaire, la disposition entreprise n'est pas
strijdig is met artikel 5, omdat zij in overeenstemming is met de verplichting op « korte termijn » uitspraak te doen, zoals die bepaling daarin voorziet. In dat verband moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid om na verloop van twee maanden voor de raadkamer een beroep in te stellen tegen de verlenging van de maatregel van vasthouding en met de mogelijkheid om de beslissing waarbij de Dienst Vreemdelingenzaken de asielaanvraag onontvankelijk heeft verklaard, voor de Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen aan te vechten volgens de procedure van het dringend beroep binnen korte termijn. Voor het overige wordt de opportuniteitsbevoegdheid van de wetgever in herinnering gebracht, alsmede het feit dat België zijn beleid op dat contraire à l'article 5 parce qu'elle se conforme à l'obligation de statuer à « bref délai » comme le prévoit cette disposition. Il faut prendre en compte à cet égard la possibilité d'introduire au bout de deux mois un recours contre la prolongation de la mesure de maintien devant la chambre du conseil et la possibilité d'attaquer devant le Commissaire général aux réfugiés et aux apatrides suivant la procédure du recours urgent à bref délai la décision en vertu de laquelle l'Office des étrangers a déclaré la demande d'asile irrecevable. Pour le surplus, le pouvoir d'opportunité du législateur est rappelé
van de buurlanden afstemt. ainsi que l'alignement de la Belgique sur ses voisins.
Memorie van antwoord van de v.z.w. Mouvement contre le racisme, Mémoire en réponse de l'a.s.b.l. Mouvement contre le racisme,
l'antisémitisme et la xénophobie, de v.z.w. Ligue des droits de l'antisémitisme et la xénophobie, de l'a.s.b.l. Ligue des droits de
l'homme en de v.z.w. Syndicat des avocats pour la démocratie l'homme et de l'a.s.b.l. Syndicat des avocats pour la démocratie
Ten aanzien van artikel 2 van de bestreden wet Quant à l'article 2 de la loi entreprise
A.3.1. Om in overeenstemming te zijn met de artikelen 10, 11 en 191 A.3.1. Pour être conforme aux articles 10, 11 et 191 de la
van de Grondwet moet de norm berusten op een motief dat het gekozen Constitution, la norme doit reposer sur un motif susceptible de
onderscheid kan verantwoorden en de onderscheiden behandeling die aan justifier la distinction retenue et de fonder le traitement distinct
de asielzoekers wordt voorbehouden, kan grondvesten. De tussenkomende réservé aux demandeurs d'asile. La partie intervenante ne démontre pas
partij toont niet aan dat de bestreden bepaling steunt op legitieme, que la disposition attaquée se fonde sur des motifs légitimes,
redelijke en evenredige motieven die een verantwoording bieden voor de raisonnables et proportionnés justifiant la suppression du choix de la
afschaffing van de taalkeuze van de kandidaat-vluchteling zodra hij in langue au candidat réfugié dès lors qu'il a fait choix d'un interprète
het kader van de procedure tot erkenning als vluchteling een tolk dans le cadre de la procédure de reconnaissance de la qualité de
heeft gekozen. réfugié.
Ten aanzien van artikel 5 van de bestreden wet Quant à l'article 5 de la loi entreprise
A.3.2. Het is niet omdat de asielzoekers, in tegenstelling tot A.3.2. Ce n'est pas parce que les demandeurs d'asile se sont
diegenen die het grondgebied illegaal hebben betreden, zich spontaan spontanément déclarés comme tels et n'ont dès lors commis aucune
als dusdanig hebben bekendgemaakt en bijgevolg geen enkel strafbaar infraction, à l'opposé de ceux qui ont pénétré illégalement sur le
feit hebben gepleegd, dat de te hunnen aanzien genomen maatregel van territoire, que la mesure de maintien prise à leur égard ne peut pas
vasthouding geen vrijheidsberovende maatregel kan vormen. être constitutive d'une privation de liberté.
« Indien het niet zou gaan om een vrijheidsberovende maatregel, dan is « S'il ne s'agissait pas d'une mesure privative de liberté, on voit
het niet duidelijk waarom de wetgever tegen de verlenging van die mal pourquoi le législateur aurait prévu un recours auprès de la
vasthouding na twee maanden zou hebben voorzien in een beroep bij de Chambre du Conseil contre la prolongation de ce maintien après deux
raadkamer. » mois. »
Aanvullende memories Mémoires complémentaires
A.4.1. Bij beschikking van 8 juli 1998 heeft het Hof de partijen in A.4.1. Par ordonnance du 8 juillet 1998, la Cour a invité les parties
deze zaak verzocht zich in een aanvullende memorie nader te verklaren dans cette affaire à s'expliquer, dans un mémoire complémentaire, sur
over de weerslag van de wet van 9 maart 1998, die verschillende l'incidence de la loi du 9 mars 1998, qui modifie plusieurs
bepalingen wijzigt van de wet van 15 december 1980 betreffende de dispositions de la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire,
toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers, quant à
verwijdering van vreemdelingen, op hun beroep tot vernietiging, leur recours en annulation ainsi que sur l'incidence éventuelle de
alsmede over de eventuele weerslag van het arrest nr. 77/97 van 17 l'arrêt n° 77/97 du 17 décembre 1997 de la Cour.
december 1997 van het Hof.
Ten aanzien van artikel 2 van de bestreden wet Quant à l'article 2 de la loi entreprise
A.4.2. De Ministerraad herinnert aan het feit dat het Hof, met zijn A.4.2. Le Conseil des ministres rappelle que la Cour a, par son arrêt
reeds geciteerd arrest nr. 77/97, een beroep tot vernietiging van die
bepaling heeft verworpen. Hij analyseert het arrest en stelt zich dan n° 77/97 déjà cité, rejeté un recours en annulation à l'encontre de
vragen over de draagwijdte ervan. Hij preciseert de draagwijdte van cette disposition. Il analyse l'arrêt puis s'interroge sur sa portée.
artikel 9, § 2, van de bijzondere wet op het Arbitragehof maar besluit Il précise la portée de l'article 9, § 2, de la loi spéciale sur la
dat een vernietiging, ook al is die steeds mogelijk, de Cour d'arbitrage mais conclut qu'une annulation, si elle est toujours
rechtszekerheid ernstig zou schaden, rekening houdend met het arrest possible, nuirait gravement à la sécurité juridique, compte tenu de
nr. 77/97. De door de verzoekende partijen geformuleerde grieven zijn l'arrêt n° 77/97. Les griefs formulés par les requérants sont en effet
immers dezelfde als die welke tot dat arrest hebben geleid. Aangezien les mêmes que ceux qui ont conduit à cet arrêt. La Cour ayant ainsi
het Hof aldus expliciet de grondwettelijke geldigheid van artikel 2 reconnu explicitement la validité constitutionnelle de l'article 2 de
van de aangevochten wet heeft erkend, dient die rechtspraak te worden la loi entreprise, il convient de confirmer cette jurisprudence et de
bevestigd en dient het beroep tot vernietiging niet-gegrond te worden déclarer le recours en annulation non fondé.
verklaard. A.4.3. De verzoekende verenigingen van hun kant stellen dat zij niet A.4.3. Les associations requérantes pour leur part précisent qu'elles
anders kunnen dan de kracht van gewijsde van het arrest nr. 77/97 te ne peuvent qu'accepter la force de chose jugée de l'arrêt n° 77/97 et
aanvaarden en gedragen zich naar recht. s'en réfèrent à justice.
Ten aanzien van artikel 5 van de bestreden wet Quant à l'article 5 de la loi entreprise
A.4.4. De Ministerraad merkt op dat artikel 5 is vervangen door de wet A.4.4. Le Conseil des ministres relève que l'article 5 est remplacé
van 9 maart 1998. Hij is van mening dat de verzoekende partijen par la loi du 9 mars 1998. Il considère que les parties requérantes
derhalve hun belang bij de vernietiging van die bepaling hebben ont dès lors perdu leur intérêt à postuler l'annulation de cette
verloren vermits de grieven die zij aanvoeren volledig verdwijnen als disposition puisque la modification fait disparaître intégralement les
gevolg van die wijziging. Hij besluit dat het beroep tot vernietiging griefs qu'elles invoquent. Il conclut que le recours en annulation n'a
geen voorwerp meer heeft en dat het onontvankelijk moet worden plus d'objet et doit être déclaré irrecevable à défaut d'intérêt.
verklaard bij gebrek aan belang.
A.4.5. De verzoekende partijen stellen van hun kant vast dat de A.4.5. Les parties requérantes, pour leur part, constatent que le
wetgever artikel 5 in de gewenste zin heeft gewijzigd door de législateur a modifié l'article 5 dans le sens souhaité en supprimant
discriminatie op te heffen waarvan de asielzoekers het slachtoffer la discrimination dont étaient victimes les demandeurs d'asile. Elles
waren. Zij besluiten dat het verzoekschrift zonder voorwerp is geworden. concluent que la requête est devenue sans objet.
- B - - B -
Ten aanzien van artikel 2 van de bestreden wet Quant à l'article 2 de la loi entreprise
B.1. De wet van 10 juli 1996 wijzigt, zoals het opschrift ervan B.1. La loi du 10 juillet 1996, comme son intitulé l'indique, modifie
aangeeft, de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour,
grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van l'établissement et l'éloignement des étrangers, selon le cas, en
vreemdelingen, door, naar gelang van het geval, die wet aan te vullen complétant celle-ci ou en remplaçant certaines de ses dispositions.
of sommige bepalingen ervan te vervangen.
Artikel 2 voegt in de wet van 15 december 1980 een artikel 51/4 in, L'article 2 insère, dans la loi du 15 décembre 1980, un article 51/4
dat luidt als volgt : rédigé comme suit :
« § 1er. L'examen de la déclaration ou de la demande visées aux
« § 1. Het onderzoek van de in de artikelen 50 en 51 bedoelde articles 50 et 51 a lieu en français ou en néerlandais.
verklaring of aanvraag geschiedt in het Nederlands of in het Frans.
De taal van het onderzoek is tevens de taal van de beslissing waartoe La langue de l'examen est également celle de la décision à laquelle il
het aanleiding geeft alsmede die van de eventuele daaropvolgende donne lieu ainsi que des éventuelles décisions subséquentes
beslissingen tot verwijdering van het grondgebied. d'éloignement du territoire.
§ 2. De vreemdeling, bedoeld in de artikelen 50 of 51, dient § 2. L'étranger, visé à l'article 50 ou 51, doit indiquer
onherroepelijk en schriftelijk aan te geven of hij bij het onderzoek irrévocablement et par écrit s'il a besoin de l'assistance d'un
van de in de vorige paragraaf bedoelde aanvraag de hulp van een tolk nodig heeft. Indien de vreemdeling niet verklaart de hulp van een tolk te verlangen, kan hij volgens dezelfde regels het Nederlands of het Frans kiezen als taal van het onderzoek. Indien de vreemdeling geen van die talen heeft gekozen of verklaard heeft de hulp van een tolk te verlangen, bepaalt de Minister of zijn gemachtigde de taal van het onderzoek, in functie van de noodwendigheden van de diensten en instanties. Tegen die beslissing kan geen afzonderlijk beroep worden ingesteld. interprète lors de l'examen de la demande visée au paragraphe précédent. Si l'étranger ne déclare pas requérir l'assistance d'un interprète, il peut choisir, selon les mêmes modalités, le français ou le néerlandais comme langue de l'examen. Si l'étranger n'a pas choisi l'une de ces langues ou a déclaré requérir l'assistance d'un interprète, le Ministre ou son délégué détermine la langue de l'examen, en fonction des besoins des services et instances. Cette décision n'est susceptible d'aucun recours distinct.
§ 3. In de eventuele daaropvolgende procedures voor de § 3. Dans les éventuelles procédures subséquentes devant le
Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen, voor de Commissaire général aux réfugiés et aux apatrides, la Commission
Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen en voor de Raad van State permanente de recours des réfugiés et le Conseil d'Etat, il est fait
wordt de taal gebruikt die overeenkomstig paragraaf 2 is gekozen of bepaald. usage de la langue choisie ou déterminée conformément au paragraphe 2.
Paragraaf 1, tweede lid, is van toepassing. » Le paragraphe 1er, alinéa 2, est applicable. »
B.2. Het middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 B.2. Le moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de la
van de Grondwet. Constitution.
B.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 juli 1996 B.3. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 10 juillet 1996
volgt dat, wat betreft de in het geding zijnde bepalingen, de que, s'agissant des dispositions en cause, l'objectif du législateur
doelstelling van de wetgever drievoudig was : meer « duidelijkheid en était triple : apporter plus de « clarté et de sécurité juridique »
rechtszekerheid » scheppen in de behandelingsprocedure van dans la procédure d'examen des demandes d'asile, éviter « la
asielaanvragen, « manipulatie [door de asielzoekers] van de taalrol » manipulation [par les demandeurs d'asile] du rôle linguistique » et «
vermijden en « een goed beheer van dossierbehandeling mogelijk [...] permettre une bonne gestion du traitement des dossiers » (Doc. parl.,
maken » (Gedr. St., Kamer, 1995-1996, nr. 364/1, pp. 32 tot 34). Uit Chambre, 1995-1996, n° 364/1, pp. 32 à 34). Il ressort également des
dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt eveneens dat de wetgever mêmes travaux préparatoires que le législateur entendait néanmoins
de asielzoekers nochtans het recht wilde garanderen, wanneer zij garantir le droit pour les demandeurs d'asile, lorsqu'ils parlent
daadwerkelijk Frans of Nederlands spreken, gehoord te worden in de effectivement le français ou le néerlandais, d'être entendus dans la
taal van hun keuze (ibid., pp. 32 en 33). langue de leur choix (ibid., pp. 32 et 33).
B.4.1. Het Hof doet opmerken dat de betwiste bepalingen niet het B.4.1. La Cour relève que les dispositions contestées n'affectent pas
recht, voor de asielzoekers, raken om uitdrukkelijk het Frans of het le droit, pour les demandeurs d'asile, de choisir expressément le
Nederlands als proceduretaal te kiezen. In zoverre de asielzoekers français ou le néerlandais comme langue de procédure. En ce que les
aldus de taal kunnen bepalen waarin hun aanvraag zal worden demandeurs d'asile peuvent ainsi déterminer la langue dans laquelle
onderzocht, worden zij niet anders behandeld dan de gebruikers van de sera examinée leur demande, ils ne sont pas traités différemment des
centrale diensten bedoeld in de artikelen 41 en 42 van de usagers des services centraux visés aux articles 41 et 42 des lois
gecoördineerde wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken. coordonnées sur l'emploi des langues en matière administrative. Ce
Het is slechts wanneer zij de bijstand van een tolk vragen dat de n'est que lorsqu'ils requièrent l'assistance d'un interprète que les
asielzoekers, in tegenstelling tot de gebruikers van de centrale demandeurs d'asile perdent, à l'inverse des usagers des services
diensten, die mogelijkheid om zelf de proceduretaal te kiezen, centraux, cette faculté de choisir eux-mêmes la langue de la
verliezen. procédure.
B.4.2. Die maatregel blijkt redelijkerwijze verantwoord te zijn ten B.4.2. Cette mesure apparaît raisonnablement justifiée au regard des
aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. Op grond objectifs poursuivis par le législateur. Le fait, pour un demandeur
van het feit dat een asielzoeker om de bijstand van een tolk verzoekt, d'asile, de solliciter l'assistance d'un interprète permet en effet de
kan immers worden vermoed dat hij van het Nederlands net zoals van het présumer qu'il n'a aucune connaissance du néerlandais ni du français
Frans geen of slechts een onvolmaakte en in ieder geval onvoldoende ou qu'il n'a d'une de ces langues qu'une maîtrise imparfaite, et en
kennis heeft om, zelfstandig, in een van die beide talen zijn aanvraag tout cas insuffisante pour assumer, de façon autonome, le suivi et la
te volgen en ze te verdedigen. Aangezien de vrije keuze van de défense de sa demande en l'une ou l'autre de ces deux langues. Dès
proceduretaal niet ertoe leidt dat de asielzoeker, daadwerkelijk en zelfstandig, de aldus gekozen taal gebruikt, heeft de wetgever kunnen oordelen dat het in dat geval gepast was aan de overheden de zorg over te laten zelf de taal voor de behandeling van de asielaanvraag vast te stellen : die maatregel blijkt relevant te zijn, zowel ten aanzien van de zorg om te vermijden dat een proceduretaal eventueel wordt bevoordeeld wegens andere motieven dan de kennis van de genoemde taal als ten aanzien van de zorg een zekere soepelheid te garanderen bij de verdeling van de aanvragen onder de diensten; hij blijkt bovendien niet onevenredig te zijn, vermits het optreden van een tolk het de asielzoeker in ieder geval mogelijk maakt, onafhankelijk van de in aanmerking genomen proceduretaal, gebruik te maken van de door hem gekozen taal. lors que le libre choix de la langue de la procédure n'aboutit pas à ce que le demandeur d'asile utilise, de façon effective et autonome, la langue ainsi choisie, le législateur a pu considérer qu'il convenait, dans ce cas, de laisser aux autorités le soin de déterminer elles-mêmes la langue d'examen de la demande d'asile : cette mesure apparaît pertinente tant au regard du souci d'éviter qu'une langue de procédure ne soit éventuellement privilégiée pour des motifs autres que de connaissance de ladite langue qu'au regard du souci d'assurer une certaine souplesse dans la distribution des demandes entre les services; par ailleurs, elle n'apparaît pas disproportionnée dès lors que l'intervention d'un interprète permet en toute hypothèse au demandeur d'asile, indépendamment de la langue de la procédure retenue, de faire usage de la langue de son choix. B.5. Il résulte de ce qui précède que, en ce qu'il confie aux autorités compétentes en matière d'asile, lorsque l'assistance d'un interprète est sollicitée, le soin de désigner le français ou le
B.5. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat artikel 2 van de wet van 10 juli néerlandais comme langue de procédure, l'article 2 de la loi du 10
1996, in zoverre het aan de inzake asiel bevoegde overheden de zorg
toevertrouwt het Frans of het Nederlands als proceduretaal aan te
wijzen wanneer om de bijstand van een tolk wordt verzocht, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schendt. juillet 1996 ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Ten aanzien van artikel 5 van de bestreden wet Quant à l'article 5 de la loi entreprise
B.6. Artikel 5 van de voormelde wet van 10 juli 1996 bepaalt : B.6. L'article 5 de la loi du 10 juillet 1996 précitée dispose :
« Artikel 71 van dezelfde wet, gewijzigd bij de wet van 6 mei 1993, « L'article 71 de la même loi, modifié par la loi du 6 mai 1993, est
wordt vervangen door de volgende bepaling : remplacé par la disposition suivante :
`

Art. 71.- De vreemdeling die het voorwerp is van een maatregel van

`

Art. 71.- L'étranger qui fait l'objet d'une mesure privative de

vrijheidsberoving genomen met toepassing van de artikelen 7, 25, 27, liberté prise en application des articles 7, 25, 27, 29, alinéa 2,
29, tweede lid, 51/5, § 3, vierde lid, 52bis, vierde lid, 54, 63/5,
derde lid, 67 en 74/6 kan tegen die maatregel beroep instellen door 51/5, § 3, alinéa 4, 52bis, alinéa 4, 54, 63/5, alinéa 3, 67 et 74/6
een verzoekschrift neer te leggen bij de raadkamer van de peut introduire un recours contre cette mesure en déposant une requête
correctionele rechtbank van zijn verblijfplaats in het Rijk of van de auprès de la chambre du conseil du tribunal correctionnel du lieu de
plaats waar hij werd aangetroffen. sa résidence dans le Royaume ou du lieu où il a été trouvé.
De vreemdeling wiens vasthouding in een welbepaalde aan de grens L'étranger dont le maintien dans un lieu déterminé situé aux
gelegen plaats verlengd wordt overeenkomstig artikel 74/5, § 3, kan frontières est prolongé conformément à l'article 74/5, § 3, peut
tegen die maatregel beroep instellen door een verzoekschrift neer te introduire un recours contre cette mesure, en déposant une requête
leggen bij de raadkamer van de correctionele rechtbank van de plaats auprès de la chambre du conseil du tribunal correctionnel du lieu où
waar hij wordt vastgehouden. il est maintenu.
De betrokkene kan het in de voorgaande leden bedoelde beroep om de L'intéressé peut réintroduire le recours visé aux alinéas précédents
maand indienen. de mois en mois.
Indien de Minister evenwel overeenkomstig artikel 74 de raadkamer Toutefois, lorsque, conformément à l'article 74, le Ministre a saisi
geadieerd heeft, kan de vreemdeling het in de voorgaande leden la chambre du conseil, l'étranger ne peut introduire le recours visé
bedoelde beroep slechts instellen tegen de beslissing tot verlenging aux alinéas précédents contre la décision de prolongation du délai de
van de termijn van opsluiting of vasthouding vanaf de dertigste dag na la détention ou du maintien qu'à partir du trentième jours qui suit la
de verlenging. ' » prolongation. ' »
B.7. Artikel 6 van de wet van 9 maart 1998 vervangt het tweede lid van B.7. L'article 6 de la loi du 9 mars 1998 remplace l'alinéa 2 de
artikel 71 door de volgende bepaling : l'article 71 par la disposition suivante :
« De vreemdeling die met toepassing van artikel 74/5 vastgehouden « L'étranger maintenu dans un lieu déterminé situé aux frontières, en
wordt in een welbepaalde aan de grens gelegen plaats, kan tegen die application de l'article 74/5, peut introduire un recours contre cette
maatregel beroep instellen door een verzoekschrift neer te leggen bij
de raadkamer van de correctionele rechtbank van de plaats waar hij mesure, en déposant une requête auprès de la chambre du conseil du
wordt vastgehouden. » tribunal correctionnel du lieu où il est maintenu. »
B.8. Uit de wetswijziging volgt dat het beroep tot vernietiging B.8. Il résulte de la modification législative que le recours en
gericht tegen artikel 5 zonder voorwerp is geworden, zoals door de annulation portant sur l'article 5 est devenu sans objet, ainsi que
partijen in hun aanvullende memories wordt aangegeven. l'estiment les parties dans leurs mémoires complémentaires.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
- verwerpt het beroep gericht tegen artikel 2 van de wet van 10 juli - rejette le recours portant sur l'article 2 de la loi du 10 juillet
1996 tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de 1996 modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire,
toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers;
verwijdering van vreemdelingen;
- verklaart het beroep gericht tegen artikel 5 van dezelfde wet zonder - déclare sans objet le recours portant sur l'article 5 de la même
voorwerp. loi.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 september 1998. janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24
De voorzitter, septembre 1998.
Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
^