Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 81/98 van 7 juli 1998 Rolnummer 1209 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. Het Arbitragehof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 1(...)"
Arrest nr. 81/98 van 7 juli 1998 Rolnummer 1209 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. Het Arbitragehof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 1(...) Arrêt n° 81/98 du 7 juillet 1998 Numéro du rôle : 1209 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 620 et 621 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première instance de Louvain. La Cour d'arbitrage, composée des après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 81/98 van 7 juli 1998 Arrêt n° 81/98 du 7 juillet 1998
Rolnummer 1209 Numéro du rôle : 1209
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 620 en 621 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 620 et
van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste 621 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première instance de
aanleg te Leuven. Louvain.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe en R. Henneuse, Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 19 november 1997 in zake M. Donneux en A. Janssens Par jugement du 19 novembre 1997 en cause de M. Donneux et A. Janssens
tegen E. Peeters en J. Peeters, waarvan de expeditie ter griffie van contre E. Peeters et J. Peeters, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 8 december 1997, heeft de Rechtbank van eerste greffe de la Cour le 8 décembre 1997, le Tribunal de première instance
aanleg te Leuven de volgende prejudiciële vraag gesteld : de Louvain a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek de « Les articles 620 et 621 du Code judiciaire violent-ils les articles
artikelen 10 en 11 van de Belgische Grondwet doordat zij, om de aanleg 10 et 11 de la Constitution belge en ce que, pour déterminer le
te bepalen, toestaan dat de hoofdvordering wordt samengevoegd met de ressort, ils autorisent le cumul de la demande principale avec la
tegenvordering, maar verbieden dat de hoofdvordering wordt demande reconventionnelle, mais interdisent le cumul de la demande
samengevoegd met de vordering tot tussenkomst, wanneer de principale avec la demande en intervention, lorsque les demandes
onderscheiden vorderingen hun oorzaak vinden in hetzelfde feit ? » respectives trouvent leur origine dans le même fait ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
1. Op 28 januari 1993 deed zich een verkeersongeval voor te Leuven 1. Le 28 janvier 1993 a eu lieu à Louvain un accident de roulage
tussen, enerzijds, een wagen bestuurd door A. Janssens die eigendom impliquant, d'une part, un véhicule conduit par A. Janssens, qui était
was van haar echtgenoot M. Donneux, en, anderzijds, een wagen bestuurd la propriété de son mari M. Donneux, et, d'autre part, un véhicule
door E. Peeters die eigendom was van zijn vader J. Peeters. conduit par E. Peeters, qui était la propriété de son père J. Peeters.
M. Donneux vorderde bij dagvaarding van 21 juni 1994 voor de Par citation du 21 juin 1994 devant le juge de paix, M. Donneux a
vrederechter de veroordeling van E. Peeters tot betaling van 26 379 demandé la condamnation de E. Peeters au paiement de 26 379 francs en
frank in hoofdsom. A. Janssens kwam als bestuurster van het voertuig principal. A. Janssens est intervenue volontairement dans cette
vrijwillig tussen in dat geding. J. Peeters kwam eveneens vrijwillig procédure, en qualité de conductrice du véhicule. J. Peeters est
tussen en stelde een tussenvordering in strekkende tot de veroordeling également intervenu volontairement et a introduit une demande
van A. Janssens tot betaling van 24 972 frank in hoofdsom naar incidente tendant à la condamnation de A. Janssens au paiement de 24
aanleiding van het verkeersongeval. 972 francs en principal, suite à l'accident de roulage.
Bij vonnis van 29 februari 1996 van het Vredegerecht van het eerste Par jugement du 29 février 1996 de la Justice de paix du premier
kanton te Leuven werd de verantwoordelijkheid van A. Janssens voor het canton de Louvain, la responsabilité de A. Janssens dans l'accident de
ongeval vastgesteld en werd zij ertoe veroordeeld aan J. Peeters een roulage a été retenue et cette dernière a été condamnée à payer à J.
schadevergoeding te betalen ten belope van 24 972 frank, te Peeters un dédommagement de 24 972 francs, à majorer des intérêts
vermeerderen met de vergoedende interesten vanaf 28 januari 1993, de compensatoires à compter du 28 janvier 1993, des intérêts judiciaires
gerechtelijke interesten en de kosten. et des frais.
2. M. Donneux en A. Janssens stelden tegen dat vonnis op 25 april 1996 2. M. Donneux et A. Janssens ont fait appel de ce jugement, le 25
hoger beroep in bij de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. Zij avril 1996, devant le Tribunal de première instance de Louvain. Ils
vorderden in hoofdorde dat E. Peeters zou worden veroordeeld tot demandent en ordre principal que E. Peeters soit condamné à payer à M.
betaling aan M. Donneux van een bedrag van 26 379 frank, te Donneux la somme de 26 379 francs, majorée des intérêts compensatoires
vermeerderen met de vergoedende interesten vanaf 28 januari 1993 en depuis le 28 janvier 1993 et des intérêts judiciaires jusqu'au jour du
met de gerechtelijke interesten tot de dag van de algehele betaling. paiement intégral.
3. Bij vonnis van 21 mei 1997 oordeelde de Rechtbank dat de regels 3. Par jugement du 21 mai 1997, le Tribunal a considéré que les règles
inzake de toelaatbaarheid en ontvankelijkheid van een hoger beroep van en matière d'admissibilité et de recevabilité d'un appel sont d'ordre
openbare orde zijn en derhalve ambtshalve door de rechtbank onderzocht public et qu'elles doivent dès lors être examinées d'office et, le cas
en eventueel opgeworpen dienen te worden. De ontvankelijkheid van het échéant, être soulevées par le tribunal. La recevabilité de l'appel
hoger beroep tegen een beslissing over een vordering tot tussenkomst, dirigé contre une décision statuant sur une demande en intervention
strekkende tot het uitspreken van een veroordeling, moet worden tendant à faire prononcer une condamnation doit s'apprécier sans faire
beoordeeld zonder te verwijzen naar de hoofdvordering. Voor het référence à la demande principale. Pour déterminer le ressort, les
bepalen van de aanleg mogen de gevorderde bedragen van de montants réclamés dans la demande principale originaire et dans la
oorspronkelijke hoofdvordering en de vordering op vrijwillige demande en intervention volontaire ne peuvent être cumulés. Ils
tussenkomst niet worden samengevoegd. Zij dienen, anders dan voor een doivent être considérés séparément, contrairement à ce qui se fait
hoofd- en tegenvordering, afzonderlijk te worden beoordeeld. Gelet op pour une demande principale et une demande reconventionnelle. Compte
het bedrag van zowel de hoofdvordering als van de vordering op vrijwillige tussenkomst rees de vraag of het hoger beroep ontvankelijk was. De Rechtbank beval de heropening van de debatten om de partijen ertoe in staat te stellen hun argumentatie ter zake te ontwikkelen. 4. De appellanten verwezen naar het arrest van het Hof van 18 maart 1997 en stelden dat op basis hiervan het hoger beroep wel ontvankelijk was. In ondergeschikte orde vroegen zij dat een prejudiciële vraag zou worden gesteld. De Rechtbank overweegt in de verwijzingsbeslissing dat het Hof in voormeld arrest zijn antwoord uitdrukkelijk beperkt tot de zaak waarbij een benadeelde een rechtstreekse vordering instelt tegen de verzekeraar, waarvan de verzekerde vrijwillig tussenkomt om schadevergoeding te vorderen met betrekking tot hetzelfde feit. De voorliggende zaak is echter niet dezelfde, zodat het arrest niet zonder meer kan worden toegepast. In casu is er immers geen sprake van een vordering tegen een verzekeringsmaatschappij op basis van het tenu du montant de la demande principale aussi bien que de celui de la demande en intervention volontaire, la question de la recevabilité de l'appel se posait. Le Tribunal a ordonné la réouverture des débats en vue de permettre aux parties de développer leur argumentation sur ce point. 4. Les appelants renvoient à l'arrêt de la Cour du 18 mars 1997 et déclarent, sur la base de celui-ci, que l'appel est bien recevable. Ils demandent en ordre subsidiaire qu'une question préjudicielle soit posée. Dans la décision de renvoi, le Tribunal considère que, dans l'arrêt précité, la Cour limite expressément sa réponse au cas dans lequel une personne lésée intente une action directe contre l'assureur, dont l'assuré intervient volontairement pour réclamer une indemnisation portant sur le même fait. L'affaire présente n'est toutefois pas identique, de sorte que l'arrêt en question ne peut pas être appliqué purement et simplement. En effet, il n'est en l'espèce nullement question d'une action formée contre une entreprise d'assurances sur la
rechtstreekse vorderingsrecht van de benadeelde, maar van een base du droit d'action directe de la personne lésée, mais bien d'une
vordering op vrijwillige tussenkomst door een benadeelde tegen een demande en intervention volontaire formée par une personne lésée
verweerder op vrijwillige tussenkomst. Aangezien de rechtbanken geen contre un défendeur en intervention volontaire. Etant donné que les
extensieve interpretatie kunnen geven aan de arresten van het Hof en tribunaux ne peuvent donner à un arrêt de la Cour une interprétation
evenmin kan worden gesteld dat de artikelen 620 en 621 van het extensive et qu'on ne saurait affirmer que les articles 620 et 621 du
Gerechtelijk Wetboek in de voorliggende casus de artikelen 10 en 11 Code judiciaire ne violent manifestement pas les articles 10 et 11 de
van de Grondwet klaarblijkelijk niet zouden schenden, besluit de la Constitution dans le cas d'espèce, le Tribunal décide de poser la
Rechtbank de voormelde prejudiciële vraag te stellen, nu het antwoord question préjudicielle précitée, étant donné que la réponse à celle-ci
noodzakelijk is om het geschil aangaande de ontvankelijkheid van het est nécessaire à la solution du litige concernant la recevabilité de
hoger beroep te beslechten. l'appel.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 8 december 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 8 décembre 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 8 januari 1998 ter post aangetekende brieven. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 8 janvier 1998.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 20 januari 1998. Moniteur belge du 20 janvier 1998.
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a
ingediend bij op 23 februari 1998 ter post aangetekende brief. introduit un mémoire par lettre recommandée à la poste le 23 février 1998.
Bij beschikking van 27 mei 1998 heeft het Hof de termijn waarbinnen Par ordonnance du 27 mai 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 8 décembre
het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 8 december 1998. 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 27 mei 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 27 mai 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état et
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 24 juni 1998. fixé l'audience au 24 juin 1998.
Van die laatste beschikking is kennisgegeven aan de Ministerraad en Cette dernière ordonnance a été notifiée au Conseil des ministres
zijn advocaat bij op 28 mei 1998 ter post aangetekende brieven. ainsi qu'à son avocat, par lettres recommandées à la poste le 28 mai
Op de openbare terechtzitting van 24 juni 1998 : 1998. A l'audience publique du 24 juin 1998 :
- is verschenen : Mr. W. Timmermans loco Mr. P. Traest, advocaten bij - a comparu Me W. Timmermans loco Me P. Traest, avocats au barreau de
de balie te Brussel, voor de Ministerraad; Bruxelles, pour le Conseil des ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers H. Boel en E. Cerexhe verslag - les juges-rapporteurs H. Boel et E. Cerexhe ont fait rapport;
uitgebracht;
- is de voornoemde advocaat gehoord; - l'avocat précité a été entendu;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.1. Het Hof heeft in zijn arrest nr. 15/97 van 18 maart 1997 A.1. Dans son arrêt n° 15/97 du 18 mars 1997, la Cour a considéré
geoordeeld dat uit de combinatie van de artikelen 617, 620 en 621 van qu'il résulte de la lecture conjointe des articles 617, 620 et 621 du
het Gerechtelijk Wetboek volgt dat er ten aanzien van de vaststelling Code judiciaire qu'il existe, concernant la détermination du montant
van het bedrag van de laatste aanleg een verschil bestaat tussen de du dernier ressort, une différence entre les situations de deux
situaties van twee categorieën aanleggende partijen op tussenvordering catégories de parties demanderesses sur incident : les parties
: de aanleggers op tegenvordering en de tussenkomende partij. Het demanderesses sur reconvention et les parties intervenantes. Le
bedrag van de tegenvordering wordt samengevoegd met dat van de montant de la demande reconventionnelle et celui de la demande
oorspronkelijke vordering, wanneer de tegenvordering ontstaat uit het originaire sont cumulés lorsque la demande reconventionnelle dérive
contract of het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten soit du contrat ou du fait qui sert de fondement à l'action
grondslag ligt of uit de tergende of roekeloze aard van die vordering. originaire, soit du caractère vexatoire ou téméraire de cette demande,
Daarentegen wordt het bedrag van een vordering tot tussenkomst cependant que le montant d'une demande en intervention tendant à la
strekkende tot het uitspreken van een veroordeling niet samengeteld prononciation d'une condamnation ne s'additionne pas au montant de la
met het bedrag van de oorspronkelijke vordering, zelfs indien zij demande originaire même si elle dérive du contrat ou du fait qui sert
ontstaat uit het contract of het feit dat aan de oorspronkelijke de fondement à la demande principale.
vordering ten grondslag ligt.
Artikel 14 van het Gerechtelijk Wetboek definieert de tegenvordering L'article 14 du Code judiciaire définit la demande reconventionnelle
als de tussenvordering die de verweerder instelt om tegen de eiser een comme étant la demande incidente formée par le défendeur et qui tend à
veroordeling te doen uitspreken. Artikel 15 van dat Wetboek bepaalt faire prononcer une condamnation à charge du demandeur. L'article 15
dat de tussenkomst een rechtspleging is waarbij een derde persoon de ce Code précise que l'intervention est une procédure par laquelle
partij wordt in het geding en die ertoe strekt, hetzij de belangen van un tiers devient partie à la cause et qui tend, soit à la sauvegarde
de tussenkomende partij of van een der partijen in het geding te des intérêts de l'intervenant ou de l'une des parties en cause, soit à
beschermen, hetzij een veroordeling te doen uitspreken of vrijwaring faire prononcer une condamnation ou ordonner une garantie. Le Code
te doen bevelen. Aldus voorziet het Gerechtelijk Wetboek in een judiciaire établit donc une distinction objective entre la demande
objectief onderscheid tussen de tegenvordering en de tussenkomst naargelang de personen in het geding al dan niet partij zijn bij de inleidende vordering. Dat objectieve onderscheid is evenwel niet aanwezig in het geval waarin de wet een benadeelde persoon toestaat om rechtstreeks in rechte te treden tegen de verzekeraar van diegene die hij aansprakelijk acht voor de door hem geleden schade en laatstgenoemde in het geding tussenkomt om van de oorspronkelijke eiser de vergoeding van zijn eigen schade te eisen. Die tussenkomst vertoont immers zulk een gelijkenis met een tegenvordering dat het niet in redelijkheid verantwoord is ze ten opzichte van een dergelijke vordering verschillend te behandelen. reconventionnelle et l'intervention, tenant compte de la qualité des personnes en cause, selon qu'elles sont ou non parties à la demande initiale. Cette distinction objective n'est toutefois pas présente lorsque la loi permet à une personne lésée d'agir directement contre l'assureur de celui qu'elle estime responsable de son dommage et que celui-ci intervient à la cause pour réclamer au demandeur originaire l'indemnisation de son propre dommage. Cette intervention présente en effet une telle similitude avec une demande reconventionnelle qu'il n'est pas raisonnablement justifié de la traiter différemment d'une telle demande.
A.2. Het Hof heeft de toepasselijkheid van het dictum van vermeld A.2. La Cour a expressément limité l'applicabilité du dispositif de
arrest uitdrukkelijk beperkt tot de situatie waarbij een persoon in l'arrêt précité à la situation dans laquelle une personne agit contre
rechte optreedt tegen de verzekeraar van de persoon die hij l'assureur de la personne qu'elle estime responsable. En pareil cas,
aansprakelijk acht. In een dergelijk geval vertoont de vordering tot tussenkomst van de verzekerde een zulkdanige gelijkenis met een tegenvordering dat enige verschillende behandeling uitgesloten is. Er bestaat immers een sterke procedurele band tussen de verzekeraar en de verzekerde. Hoewel de oorspronkelijke eis gericht was tegen de verzekeraar, is zij rechtstreeks gebaseerd op een beweerde fout van de verzekerde. De schadelijder had evengoed de verzekerde en de verzekeraar allebei kunnen dagvaarden aangezien zij instaan voor dezelfde schuld. A.3. Hoewel de feiten in het bodemgeschil niet bekend zijn, kan uit het verwijzingsvonnis worden afgeleid dat er geen verzekeringsmaatschappij bij het geschil betrokken is, zodat voornoemd arrest in dit geval geen toepassing vindt. A.4. In beginsel wordt het objectieve karakter van het onderscheid tussen de verwerende partij en de tussenkomende partij niet gewijzigd door de omstandigheid dat de vorderingen hun oorsprong vinden in eenzelfde feit. De rechtvaardiging van het onderscheid berust op de noodzaak te komen tot een eenheid in de procesvoering tussen de partijen die tegenover elkaar staan, te weten de partijen die ten opzichte van elkaar bepaalde aanspraken maken, dat wil zeggen het wederzijds formuleren van eisen, onafhankelijk van het feit of van het contract dat aan de oorsprong ligt van hun vorderingen. Het genoemde onderscheid is bovendien redelijk verantwoord, rekening houdend met het doel van de betwiste maatregel dat erin bestaat de eenheid in de procesvoering tussen tegenpartijen te verzekeren, dat wil zeggen het wederzijds formuleren van eisen, daarbij beantwoordend aan het criterium van procedurele economie en gelijkheid van kansen van de partijen. De gelijkheid tussen de procespartijen kan slechts worden nagestreefd en gewaarborgd tussen partijen die zich in dezelfde procedurele situatie bevinden. Dat is niet het geval wanneer er een vordering tot tussenkomst is, zelfs indien die gegrond is op eenzelfde contract of eenzelfde feit, vermits het niet gaat om « partijen die ten opzichte van elkaar in de relatie eiser-verweerder staan », maar om « twee partijen die twee verschillende procedurele relaties hebben binnen eenzelfde procedure ». Onder voorbehoud van de situatie die zich voordeed in het arrest van la demande en intervention de l'assuré présente une telle similitude avec une demande reconventionnelle que tout traitement différent est exclu. Il existe en effet un lien procédural étroit entre l'assureur et l'assuré. Bien que la demande originaire fût dirigée contre l'assureur, elle est directement basée sur une faute alléguée de l'assuré. La personne lésée aurait tout aussi bien pu citer à la fois l'assuré et l'assureur, étant donné qu'ils répondent de la même faute. A.3. Bien que les faits ayant donné lieu à l'instance principale ne soient pas connus, on peut déduire du jugement de renvoi qu'aucune compagnie d'assurances n'est impliquée dans le litige, de sorte que l'arrêt précité ne trouve pas à s'appliquer ici. A.4. En principe, le caractère objectif de la distinction entre partie défenderesse et partie intervenante ne se trouve pas modifié par la circonstance que les demandes trouvent leur origine dans un même fait. La justification de la distinction repose sur la nécessité d'aboutir à une unité processuelle entre parties adverses, à savoir les parties qui ont des prétentions l'une vis-à-vis de l'autre, c'est-à-dire qui formulent chacune des exigences réciproques, indépendamment du fait ou du contrat qui est à l'origine de leurs demandes. La distinction précitée est en outre raisonnablement justifiée, compte tenu du but de la mesure litigieuse, qui est d'assurer l'unité processuelle entre parties adverses, c'est-à-dire ayant formulé mutuellement des prétentions l'une vis-à-vis de l'autre, tout en répondant au critère d'économie processuelle et d'égalité de chances des parties. L'égalité entre parties au procès ne peut être poursuivie et garantie qu'entre parties se trouvant dans la même situation procédurale. Ce n'est pas le cas lorsqu'il y a une demande en intervention, même si celle-ci se fonde sur un même fait ou contrat, puisqu'il ne s'agit pas alors de « parties qui s'opposent l'une l'autre en relation demandeur-défendeur », mais de « deux parties ressortissant sous deux différentes relations procédurales dans une même procédure ».
18 maart 1997, mogen die categorieën niet op eenzelfde manier worden behandeld. Integendeel, hen op dezelfde manier behandelen zou erop neerkomen dat verschillende situaties gelijk worden behandeld. Er is geen schending van het evenredigheidsbeginsel. Het middel dat is aangewend om het doel te bereiken van eenheid in de procesvoering en gelijkheid van kansen tussen de partijen die zich in dezelfde processituatie bevinden en zich voor hun wederzijdse eisen op eenzelfde juridische of feitelijke grond baseren, berokkent geenszins nadeel aan de verwerende partij op tussenkomst die, ten aanzien van haar tegenstander in het proces, in voorkomend geval ook onder de Exception faite pour la situation rencontrée dans l'arrêt du 18 mars 1997, ces catégories ne peuvent être traitées de la même manière. Au contraire, les traiter de la même manière reviendrait à traiter de façon égale des situations différentes. Il n'y a pas de méconnaissance du principe de proportionnalité. Le moyen utilisé pour atteindre le but de l'unité processuelle et de l'égalité des chances entre parties se trouvant dans la même situation processuelle et se fondant pour leurs prétentions mutuelles sur une même base juridique ou factuelle ne porte en rien préjudice à la partie défenderesse sur intervention qui pourra elle aussi, vis-à-vis de son adversaire processuel, le cas échéant tomber sous l'application
toepassing van artikel 620 van het Gerechtelijk Wetboek zal kunnen de l'article 620 du Code judiciaire lorsqu'elle formule une demande
vallen wanneer zij een tegenvordering formuleert. reconventionnelle.
De prejudiciële vraag moet negatief worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
- B - - B -
B.1. De Rechtbank van eerste aanleg te Leuven stelt het Hof de vraag B.1. Le Tribunal de première instance de Louvain interroge la Cour sur
naar de bestaanbaarheid van de artikelen 620 en 621 van het la compatibilité des articles 620 et 621 du Code judiciaire avec les
Gerechtelijk Wetboek met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, pour déterminer le
zoverre zij, om de aanleg te bepalen, toestaan dat het bedrag van de
tegenvordering wordt samengeteld met dat van de hoofdvordering, doch ressort, ils autorisent le cumul du montant de la demande principale
verbieden dat het bedrag van de vordering tot tussenkomst met dat van avec celui de la demande reconventionnelle mais interdisent le cumul
de hoofdvordering wordt samengeteld, wanneer de onderscheiden du montant de la demande principale avec celui de la demande en
vorderingen hun oorzaak vinden in hetzelfde feit. intervention, lorsque les demandes respectives trouvent leur origine
B.2. Artikel 616 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : dans le même fait. B.2. L'article 616 du Code judiciaire dispose :
« Tegen ieder vonnis kan hoger beroep worden ingesteld, tenzij de wet « Tout jugement peut être frappé d'appel, sauf si la loi en dispose
anders bepaalt. » autrement. »
B.3. Krachtens artikel 617 van hetzelfde Wetboek worden de vonnissen B.3. En vertu de l'article 617 du même Code, les jugements du juge de
van de vrederechter gewezen in laatste aanleg wanneer « uitspraak paix sont rendus en dernier ressort « lorsqu'il est statué sur une
wordt gedaan over een vordering waarvan het bedrag 50 000 frank niet demande dont le montant ne dépasse pas 50 000 francs. »
overschrijdt. »
B.4. Artikel 560 van hetzelfde Wetboek bepaalt : B.4. Selon l'article 560 du même Code :
« Wanneer een of meer eisers optreden tegen een of meer verweerders, « Lorsqu'un ou plusieurs demandeurs agissent contre un ou plusieurs
wordt de bevoegdheid bepaald door de totale gevorderde som, ongeacht défendeurs, la somme totale réclamée fixe la compétence, sans égard à
ieders aandeel daarin. » la part de chacun d'eux dans cette somme. »
Die bepaling wordt, bij artikel 618 van het Gerechtelijk Wetboek, L'article 618 du Code judiciaire rend cette disposition applicable à
toepasselijk gemaakt op het vaststellen van de aanleg. la détermination du ressort.
B.5. De in artikel 560 vervatte regel is evenwel niet van toepassing B.5. La règle exprimée à l'article 560 n'est toutefois pas applicable
in geval van vrijwillige tussenkomst. Artikel 621 bepaalt immers : en cas d'intervention volontaire. L'article 621 dispose en effet :
« Met uitzondering van de beslissingen inzake tegenvorderingen en « A l'exception des décisions rendues sur les demandes
vorderingen tot tussenkomst strekkend tot het uitspreken van een reconventionnelles et sur les demandes en intervention tendant à la
veroordeling, wordt met betrekking tot de ontvankelijkheid van het prononciation d'une condamnation, les jugements rendus sur incidents
hoger beroep tegen de vonnissen op tussengeschil en tegen de et les jugements d'instruction suivent pour la recevabilité de l'appel
onderzoeksvonnissen gehandeld zoals inzake de hoofdvorderingen. » le sort de la demande principale. »
Het Gerechtelijk Wetboek voorziet evenwel in een afwijking ten aanzien Le Code judiciaire prévoit cependant une dérogation à l'égard de
van sommige tegenvorderingen. Artikel 620 bepaalt immers : certaines demandes reconventionnelles. L'article 620 dispose en effet
« Wanneer de tegenvordering ontstaat uit het contract of het feit dat : « Lorsque la demande reconventionnelle dérive soit du contrat ou du
aan de oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt, ofwel uit fait qui sert de fondement à l'action originaire, soit du caractère
de tergende of roekeloze aard van deze vordering, wordt de aanleg vexatoire ou téméraire de cette demande, le ressort se détermine en
bepaald door samenvoeging van het bedrag van de hoofdvordering en het cumulant le montant de la demande principale et le montant de la
bedrag van de tegenvordering. » demande reconventionnelle. »
B.6. Uit wat voorafgaat volgt dat, om de aanleg te bepalen, het bedrag B.6. Il résulte de ce qui précède que pour déterminer le ressort, le
van de vordering van de vrijwillig tussenkomende partij niet mag montant de la demande de l'intervenant volontaire ne peut être cumulé
worden samengeteld met dat van de hoofdvordering, ook niet wanneer de avec celui de la demande principale, même lorsque les demandes
onderscheiden vorderingen hun oorzaak vinden in hetzelfde feit. respectives trouvent leur origine dans le même fait.
B.7. Uit de combinatie van de artikelen 617, 620 en 621 van het B.7. La lecture conjointe des articles 617, 620 et 621 du Code
judiciaire conduit à la constatation qu'il existe, concernant la
Gerechtelijk Wetboek volgt dat er ten aanzien van de vaststelling van détermination du montant du dernier ressort, une différence entre les
het bedrag van de laatste aanleg een verschil bestaat tussen de situations de deux catégories de parties demanderesses sur incident :
situaties van twee categorieën aanleggende partijen op tussenvordering les parties demanderesses sur reconvention et les parties
: de aanleggers op tegenvordering en de tussenkomende partijen. Het intervenantes. Le montant de la demande reconventionnelle et celui de
bedrag van de tegenvordering wordt samengevoegd met dat van de la demande originaire sont cumulés lorsque la demande
oorspronkelijke vordering, wanneer de tegenvordering ontstaat uit het reconventionnelle dérive soit du contrat ou du fait qui sert de
contract of het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten fondement à l'action originaire, soit du caractère vexatoire ou
grondslag ligt of uit de tergende of roekeloze aard van die vordering, téméraire de cette demande, cependant que le montant d'une demande en
terwijl het bedrag van een vordering tot tussenkomst strekkend tot het
uitspreken van een veroordeling niet wordt samengeteld met het bedrag intervention tendant à la prononciation d'une condamnation ne
van de oorspronkelijke vordering, zelfs indien zij ontstaat uit het s'additionne pas au montant de la demande originaire même si elle
contract of het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten dérive du contrat ou du fait qui sert de fondement à la demande
grondslag ligt. originaire.
B.8. Artikel 14 van het Gerechtelijk Wetboek definieert de B.8. L'article 14 du Code judiciaire définit la demande
reconventionnelle comme étant la demande incidente formée par le
tegenvordering als de tussenvordering die de verweerder instelt om défendeur et qui tend à faire prononcer une condamnation à charge du
tegen de eiser een veroordeling te doen uitspreken. Artikel 15 van dat Wetboek bepaalt dat de tussenkomst een rechtspleging is waarbij een derde persoon partij wordt in het geding en die ertoe strekt, hetzij de belangen van de tussenkomende partij of van een der partijen in het geding te beschermen, hetzij een veroordeling te doen uitspreken of vrijwaring te doen bevelen. Aldus wordt reeds in de voorafgaande bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek een objectief onderscheid gemaakt tussen de tegenvordering en de tussenkomst, rekening houdend met de hoedanigheid van de personen in het rechtsgeding naargelang zij al dan niet partij zijn bij de inleidende vordering. Er dient te worden onderzocht of het objectief criterium van onderscheid wel relevant is ingeval de onderscheiden vorderingen hun oorzaak vinden in hetzelfde feit. B.9.1. Zowel de beslissingen op tegenvorderingen als de beslissingen inzake vorderingen tot tussenkomst strekkende tot het uitspreken van een veroordeling worden beschouwd als uitzonderingen op de regel volgens welke, met betrekking tot de ontvankelijkheid van het hoger beroep tegen vonnissen op tussengeschil, wordt gehandeld zoals inzake de hoofdvorderingen. B.9.2. Ten aanzien van de tussenvorderingen die ontstaan uit het feit dat aan de oorspronkelijke rechtsvordering ten grondslag ligt, demandeur. L'article 15 de ce Code précise que l'intervention est une procédure par laquelle un tiers devient partie à la cause et qui tend, soit à la sauvegarde des intérêts de l'intervenant ou de l'une des parties en cause, soit à faire prononcer une condamnation ou ordonner une garantie. Une distinction objective est ainsi faite, déjà dans les dispositions préliminaires du Code judiciaire, entre la demande reconventionnelle et l'intervention, tenant compte de la qualité des personnes en cause, selon qu'elles sont ou non parties à la demande initiale. Il convient de vérifier si le critère objectif de distinction est pertinent lorsque les demandes respectives trouvent leur origine dans le même fait. B.9.1. Tant les décisions sur demandes reconventionnelles que les décisions relatives aux demandes d'intervention tendant à faire prononcer une condamnation sont considérées comme des exceptions à la règle selon laquelle les jugements rendus sur incidents suivent pour la recevabilité de l'appel le sort de la demande principale. B.9.2. En ce qui concerne des demandes incidentes qui dérivent du fait
voorziet artikel 620 van het Gerechtelijk Wetboek in een mogelijkheid qui sert de fondement à l'action originaire, l'article 620 du Code
om hoger beroep in te stellen door, wat de aanleg betreft, de bedragen judiciaire prévoit une possibilité d'aller en appel, en cumulant, pour
van de hoofdvordering en de tussenvordering wel samen te tellen la détermination du ressort, les montants de la demande principale et
wanneer die tussenvordering een tegenvordering betreft, maar niet de la demande incidente lorsque celle-ci consiste en une demande
wanneer het een vordering tot tussenkomst strekkend tot het verkrijgen reconventionnelle, mais non lorsqu'il s'agit d'une demande en
van een veroordeling betreft. intervention tendant à faire prononcer une condamnation.
B.9.3. Volgens de Ministerraad heeft de wetgever die uitzondering B.9.3. Selon le Conseil des ministres, le législateur a justifié cette
verantwoord omwille van de eenheid in de procesvoering tussen dezelfde exception en raison de l'unité de la procédure entre les mêmes parties
partijen met betrekking tot wederzijdse vorderingen die hun oorzaak concernant des demandes réciproques qui trouvent leur origine dans le
vinden in hetzelfde feit. même fait.
De eenheid van procesvoering die de Ministerraad aanvoert biedt wel L'unité de la procédure invoquée par le Conseil des ministres justifie
een verantwoording voor het feit dat in artikel 620 van het qu'il soit dérogé, à l'article 620 du Code judiciaire, aux règles
Gerechtelijk Wetboek wordt afgeweken van de regels bepaald in artikel
621 van dat Wetboek en dat de bedragen van hoofdvordering en établies à l'article 621 de ce Code et que les montants de la demande
tussenvordering voor het bepalen van de aanleg worden samengeteld principale et de la demande incidente soient cumulés pour la
wanneer aan die vorderingen eenzelfde feit ten grondslag ligt, maar détermination du ressort lorsqu'un même fait est à l'origine de ces
zij verklaart niet waarom die maatregel wel geldt ten aanzien van een demandes, mais elle n'explique pas pourquoi cette mesure s'applique
tegenvordering vanwege de oorspronkelijke verweerder en niet ten aux demandes reconventionnelles émanant du défendeur originaire et non
aanzien van een tussenvordering uitgaande van een derde. aux demandes incidentes émanant d'un tiers.
Ook de vorderingen tot tussenkomst van een derde kunnen immers En effet, les demandes en intervention émanant d'un tiers peuvent
ontstaan zijn uit het feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten également dériver du fait qui est à la base de la demande originaire.
grondslag ligt. Voor zover zij steunen op hetzelfde feit, vertonen die En tant qu'elles s'appuient sur le même fait, ces demandes en
vorderingen tot tussenkomst dezelfde eenheid van procesvoering die aan intervention présentent la même unité de procédure que celle qui
het in artikel 620 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalde ten grondslag justifie la mesure prescrite à l'article 620 du Code judiciaire.
ligt. De hoedanigheid van oorspronkelijk verwerende dan wel tussenkomende La qualité de partie défenderesse originaire ou de partie intervenante
partij, die te dezen het criterium van onderscheid uitmaakt, is niet qui constitue en l'espèce le critère de distinction est sans
pertinent voor het doel van de in artikel 620 van het Gerechtelijk pertinence pour l'objet de l'exception établie à l'article 620 du Code judiciaire.
Wetboek bepaalde uitzondering. Il s'ensuit que la différence de traitement entre les parties à la
Hieruit volgt dat het uit artikel 620 van het Gerechtelijk Wetboek cause, qui résulte de l'article 620 du Code judiciaire, n'est pas
voortspruitende verschil in behandeling tussen partijen in een geding justifiée en ce qu'il est fait une distinction entre les demandes
niet verantwoord is in zoverre een onderscheid wordt gemaakt tussen reconventionnelles et les demandes incidentes qui dérivent du même
tegenvorderingen en tussenvorderingen die zijn ontstaan uit eenzelfde
feit dat aan de oorspronkelijke vordering ten grondslag ligt. fait qui sert de fondement à l'action originaire.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 620 en 621 van het Gerechtelijk Wetboek schenden de Les articles 620 et 621 du Code judiciaire violent les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij, om de aanleg te 11 de la Constitution en ce qu'ils autorisent, pour la détermination
bepalen, toestaan dat het bedrag van de hoofdvordering wordt du ressort, le cumul du montant de la demande principale avec celui de
samengevoegd met dat van de tegenvordering, maar verbieden dat het la demande reconventionnelle, mais interdisent le cumul du montant de
bedrag van de hoofdvordering wordt samengevoegd met dat van de la demande principale avec celui de la demande en intervention lorsque
vordering tot tussenkomst, wanneer de onderscheiden vorderingen hun les demandes respectives trouvent leur origine dans le même fait.
oorzaak vinden in hetzelfde feit.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 1998. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 1998.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^