← Terug naar "Arrest nr. 53/98 van 20 mei 1998 Rolnummer 1154 In zake : de prejudiciële vraag betreffende
artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, gesteld door de vrederechter van het kanton Quevaucamps. Het
Arbitragehof, samengesteld uit d wijst na beraad het volgende arrest : I.
Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 5(...)"
| Arrest nr. 53/98 van 20 mei 1998 Rolnummer 1154 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, gesteld door de vrederechter van het kanton Quevaucamps. Het Arbitragehof, samengesteld uit d wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 5(...) | Arrêt n° 53/98 du 20 mai 1998 Numéro du rôle : 1154 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, posée par le juge de paix du canton de Quevaucamps. La Cour d'arbitrage, comp après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Arrest nr. 53/98 van 20 mei 1998 | Arrêt n° 53/98 du 20 mai 1998 |
| Rolnummer 1154 | Numéro du rôle : 1154 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7bis van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7bis de la |
| jachtwet van 28 februari 1882, gesteld door de vrederechter van het | loi du 28 février 1882 sur la chasse, posée par le juge de paix du |
| kanton Quevaucamps. | canton de Quevaucamps. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de | composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. |
| rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe en R. Henneuse, | Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe et R. Henneuse, assistée du |
| bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
| Bij vonnis van 5 augustus 1997 in zake de b.v.b.a. MTS Communication | Par jugement du 5 août 1997 en cause de la s.p.r.l. MTS Communication |
| tegen J. Vancoppenolle en A. Destickere, waarvan de expeditie ter | contre J. Vancoppenolle et A. Destickere, dont l'expédition est |
| griffie van het Hof is ingekomen op 16 september 1997, heeft de | parvenue au greffe de la Cour le 16 septembre 1997, le juge de paix du |
| vrederechter van het kanton Quevaucamps de volgende prejudiciële vraag gesteld : | canton de Quevaucamps a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, gewijzigd | « L'article 7bis de la loi sur la chasse du 28 février 1882, modifiée |
| bij de wet van 4 april 1900, de bepalingen van de artikelen 10 en 11 | par la loi du 4 avril 1900, viole-t-il les dispositions des articles |
| van de Grondwet doordat het in het eerste lid bepaalt dat de | 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il prévoit en son alinéa premier |
| vergoeding voor schade veroorzaakt door konijnen aan vruchten en | que les indemnités pour dommages causés par les lapins aux fruits et |
| gewassen, het dubbele van de geleden schade bedraagt terwijl zij die | récoltes seront portés au double du dommage effectivement subi alors |
| enige fout hebben begaan en de jagers die de schade dienen te | que les auteurs d'une faute quelconque et les chasseurs qui doivent |
| vergoeden die veroorzaakt is door ander wild, slechts gehouden zijn | réparer les dégâts causés par d'autres gibiers ne sont tenus de |
| gewoon de schade te vergoeden ? » | réparer que le dommage simple ? » |
| II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil | II. Les faits et la procédure antérieure |
| Alvorens zich uit te spreken over het schadebedrag dat de verweerders | Avant de se prononcer sur le montant du dommage que devraient verser |
| in de procedure ten gronde zouden moeten betalen wegens de fout die | les défendeurs dans la procédure au fond en raison de la faute qu'ils |
| zij hebben begaan, namelijk het toelaten van een snelle uitbreiding | ont commise d'avoir laissé proliférer des lapins sur les terrains |
| van de konijnenpopulatie op de betrokken terreinen, heeft de | |
| vrederechter van het kanton Quevaucamps de voormelde vraag gesteld | litigieux, le juge de paix du canton de Quevaucamps a posé la question |
| over de overeenstemming van artikel 7bis, eerste lid, van de jachtwet | précitée de la conformité aux articles 10 et 11 de la Constitution de |
| van 28 februari 1882 met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | l'article 7bis, alinéa 1er, de la loi du 28 février 1882 sur la |
| III. De rechtspleging voor het Hof | chasse. III. La procédure devant la Cour |
| Bij beschikking van 16 september 1997 heeft de voorzitter in functie | Par ordonnance du 16 septembre 1997, le président en exercice a |
| de rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en | désigné les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la |
| 59 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. | loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. |
| De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was | Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application |
| om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. | des articles 71 ou 72 de la loi organique. |
| Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel | La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la |
| 77 van de organieke wet bij op 6 oktober 1997 ter post aangetekende brieven. | loi organique, par lettres recommandées à la poste le 6 octobre 1997. |
| Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is | L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au |
| bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 oktober 1997. | Moniteur belge du 15 octobre 1997. |
| Memories zijn ingediend door : | Des mémoires ont été introduits par : |
| - A. Destickere, wonende te 8800 Roeselare, Veldstraat 29, bij op 20 | - A. Destickere, demeurant à 8800 Roulers, Veldstraat 29, par lettre |
| november 1997 ter post aangetekende brief; | recommandée à la poste le 20 novembre 1997; |
| - de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 21 november | - le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre |
| 1997 ter post aangetekende brief. | recommandée à la poste le 21 novembre 1997. |
| Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de | Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi |
| organique, par lettres recommandées à la poste le 1er décembre 1997. | |
| organieke wet bij op 1 december 1997 ter post aangetekende brieven. | Le Gouvernement wallon a introduit un mémoire en réponse, par lettre |
| De Waalse Regering heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 31 | recommandée à la poste le 31 décembre 1997. |
| december 1997 ter post aangetekende brief. | |
| Bij beschikking van 25 februari 1998 heeft het Hof de termijn | Par ordonnance du 25 février 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 16 |
| waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 16 september 1998. | septembre 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. |
| Bij beschikking van 25 maart 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid | Par ordonnance du 25 mars 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état et |
| verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 29 april 1998. | fixé l'audience au 29 avril 1998. |
| Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten | Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats |
| bij op 26 maart 1998 ter post aangetekende brieven. | par lettres recommandées à la poste le 26 mars 1998. |
| Op de openbare terechtzitting van 29 april 1998 : | A l'audience publique du 29 avril 1998 : |
| - zijn verschenen : | - ont comparu : |
| . Mr. J.-L. Fayt, advocaat bij de balie te Charleroi, voor A. Destickere; | . Me J.-L. Fayt, avocat au barreau de Charleroi, pour A. Destickere; |
| . Mr. V. Thiry, advocaat bij de balie te Luik, voor de Waalse | . Me V. Thiry, avocat au barreau de Liège, pour le Gouvernement |
| Regering; | wallon; |
| - hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag | - les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport; |
| uitgebracht; | |
| - zijn de voornoemde advocaten gehoord; | - les avocats précités ont été entendus; |
| - is de zaak in beraad genomen. | - l'affaire a été mise en délibéré. |
| De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende | La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants |
| van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. | de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| - A - | - A - |
| Memorie van A. Destickere | Mémoire de A. Destickere |
| A.1.1. Uit het onderzoek van de parlementaire voorbereiding van de | A.1.1. Il ressort de l'examen des travaux préparatoires des lois du 26 |
| wetten van 26 februari 1846 en 28 februari 1882 alsmede uit de | février 1846 et du 28 février 1882 et de ses modifications que les |
| wijzigingen ervan blijkt dat de motieven voor de invoering, en | |
| vervolgens de handhaving, van het principe van de veroordeling tot de | motifs de l'instauration, puis du maintien, du principe de la |
| betaling van het dubbele schadebedrag als volgt zijn geëvolueerd. | condamnation au paiement du double dommage ont évolué comme suit. |
| In het kader van de wet van 26 februari 1846 is er een tweevoudige | Dans le cadre de la loi du 26 février 1846, la raison d'être de |
| bestaansreden voor de aanneming van het dubbele schadebedrag : het | l'adoption du double dommage est double : il compense, d'une part, |
| compenseert, enerzijds, het verbod dat de landbouwer wordt opgelegd om | l'interdiction faite au fermier de détruire le lapin sur son champ et, |
| konijnen op zijn veld te verdelgen en, anderzijds, de kosten van de door de landbouwer ingestelde procedure. | d'autre part, les frais de la procédure introduite par le fermier. |
| Bij de aanneming van de wet van 28 februari 1882 was de fundamentele | Lors de l'adoption de la loi du 28 février 1882, la raison d'être |
| bestaansreden voor de in het geding zijnde bepaling nog steeds | fondamentale de la disposition en cause reste bien présente, à savoir |
| aanwezig, namelijk de extreme overvloed van konijnen. Naast die reden en benevens de handhaving van de idee van compensatie voor het verbod op verdelging door de landbouwer, zijn twee motieven aangevoerd : enerzijds, het compenseren van de speculatie door de eigenaar van het bos die konijnen in stand houdt ten nadele van de landbouwer en, anderzijds, het instellen van een burgerrechtelijke straf voor de jagers die de genoemde konijnen niet verdelgen. De wet van 4 april 1900 tot wijziging van de wet van 28 februari 1882 voert met name twee nieuwigheden in; enerzijds, machtigt zij de landbouwer ertoe konijnen op zijn gronden te verdelgen en, anderzijds, vereenvoudigt zij in ruime mate de procedure van schadeloosstelling. Voor het overige zijn dezelfde motieven aangevoerd als degene die in | l'extrême abondance des lapins. Au-delà de celle-ci et outre le maintien de l'idée de compensation à l'interdiction de destruction par le fermier, deux motifs ont été avancés : d'une part, compenser la spéculation du propriétaire du bois qui entretient des lapins au détriment du cultivateur et, d'autre part, instituer une peine civile à l'encontre des chasseurs qui ne procèdent pas à la destruction desdits lapins. La loi du 4 avril 1900, modifiant la loi du 28 février 1882, introduit notamment deux nouveautés; d'une part, elle autorise le fermier à détruire le lapin sur ses terres et, d'autre part, elle simplifie largement la procédure d'indemnisation. Pour le surplus, les mêmes |
| het kader van de wet van 1882 waren aangehaald om de handhaving van | motifs que ceux évoqués dans le cadre de la loi de 1882 ont été |
| het dubbele schadebedrag te verantwoorden. | avancés pour justifier le maintien de la double indemnité. |
| A.1.2. De aanneming van de in het geding zijnde bepaling en de | A.1.2. Si l'adoption de la disposition en cause et son maintien lors |
| handhaving ervan tijdens de voormelde evolutie van de wetgeving waren | des évolutions législatives précitées se justifiaient au regard de |
| weliswaar verantwoord ten aanzien van de vernielende overvloed van | l'abondance dévastatrice des lapins et de la nécessité d'inciter les |
| konijnen en de noodzaak om de jagers ertoe aan te zetten ze op hun | |
| gronden te verdelgen. Zulks is echter niet meer het geval sinds het | chasseurs à les détruire sur leurs terres, tel n'est cependant plus le |
| verschijnen van het myxomatosevirus, gelet op de epidemie die het | cas depuis l'apparition du virus de la myxomatose, compte tenu de |
| onder de konijnen heeft veroorzaakt en de regulariserende rol ervan | l'épidémie qu'il a causée parmi les lapins et de son rôle régulateur à |
| ten aanzien van de populatie van die zoogdieren. | l'égard de la population de ces mammifères. |
| Gelet op het aan de landbouwer toegekende verdelgingsrecht en de | Par ailleurs, eu égard au droit de destruction octroyé au fermier et à |
| vereenvoudiging van de procedure ingevolge de wet van 1900, zijn de | la simplification de la procédure réalisée par la loi de 1900, les |
| motieven waarbij het dubbele schadebedrag wordt verantwoord door de | motifs justifiant le double dommage par l'idée d'une compensation à |
| idee van een compensatie voor de ontstentenis van een verdelgingsrecht | l'absence de droit de destruction et aux frais de procédure ont perdu |
| en voor de procedurekosten overigens niet meer relevant; dat geldt des | pertinence; il en est d'autant plus, s'agissant de compenser les frais |
| te meer wat de compensatie voor de procedurekosten betreft, daar de | de procédure, que la loi prévoit désormais une indemnité de procédure |
| wet voortaan voorziet in een rechtsplegingsvergoeding ten voordele van | au bénéfice du justiciable qui gagne son procès, en ce compris donc le |
| de rechtzoekende die het proces wint, dus ook van de landbouwer, zodat | fermier, de telle sorte qu'une indemnisation supplémentaire de ce |
| een bijkomende schadeloosstelling van laatstgenoemde bijgevolg als een | |
| schending van het gelijkheidsbeginsel zou moeten worden beschouwd. | |
| Ten slotte wordt opgemerkt dat de Vlaamse wetgever, bij zijn decreet | dernier serait dès lors à considérer comme une violation du principe d'égalité. |
| van 24 juli 1991, de in het geding zijnde bepaling heeft opgeheven. | Il est relevé enfin que le législateur flamand, par son décret du 24 |
| Memorie van de Waalse Regering | juillet 1991, a abrogé la disposition en cause. |
| A.2. Het is verkeerd te beweren dat de oorspronkelijke bestaansreden | Mémoire du Gouvernement wallon |
| voor de in het geding zijnde maatregel - de bestrijding van de | A.2. Il est erroné d'affirmer que la raison d'être originaire de la |
| proliferatie van konijnen - voortaan verdwenen is. Enerzijds, wordt | mesure en cause - lutter contre la prolifération des lapins - a |
| het ras van de konijnen gekenmerkt door een buitengewoon | désormais disparu. D'une part, la race des lapins se caractérise par |
| voortplantingstempo, dat veel hoger is dan - en dus onvergelijkbaar | un rythme de reproduction exceptionnel, largement supérieur - et donc |
| met - het voortplantingstempo van het andere wild. Anderzijds, | incomparable - au rythme de reproduction des autres gibiers. D'autre |
| bevestigen de bepalingen waarbij de voorwaarden van de jacht op | part, les dispositions réglementant les conditions de chasse du lapin, |
| konijnen worden gereglementeerd, en die haast onbeperkt zijn in | quasi illimitées par rapport à celles applicables à la chasse du |
| vergelijking met die welke van toepassing zijn op de jacht op | |
| everzwijnen, de actualiteit en de noodzaak van de in het geding zijnde | sanglier, confirment l'actualité et la nécessité de la mesure en |
| maatregel, ondanks het verschijnen van myxomatose, die ertoe strekt | cause, nonobstant l'apparition de la myxomatose, laquelle mesure vise |
| het grote aantal konijnen op een peil te houden waarbij de naburige | à maintenir l'abondance des lapins à un nombre ne mettant pas en |
| gewassen niet in gevaar worden gebracht. | danger les cultures avoisinantes. |
| Het decreet van de Waalse Gewestraad van 14 juli 1994 tot wijziging | Le décret du Conseil régional wallon du 14 juillet 1994, modifiant la |
| van de jachtwet van 28 februari 1882 heeft aan de betwiste bepaling | loi du 28 février 1882 sur la chasse, n'a rien changé à la disposition |
| niets veranderd. In dezelfde zin is het besluit van de Waalse Regering | litigieuse. Dans le même esprit, l'arrêté du Gouvernement wallon du 13 |
| van 13 juli 1995 tot machtiging van de bestrijding van sommige soorten | juillet 1995 permettant la destruction de certaines espèces de gibier |
| wild veel toleranter voor het konijn dan voor het wild zwijn. | est beaucoup plus tolérant en ce qui concerne le lapin que le |
| Krachtens artikel 10 van dat besluit kan de bestrijding van het konijn immers het ganse jaar plaatsvinden, zowel overdag als 's nachts, op het hele grondgebied van het Waalse Gewest. De veroordeling tot het betalen van het dubbele schadebedrag met het oog op een drastische beperking van de overpopulatie van de konijnen blijft een pertinente en adequate maatregel die berust op redelijke motieven gelet op het beoogde doel, namelijk het grote aantal konijnen op een peil te houden waarbij de naburige gewassen niet in gevaar worden gebracht. Memorie van antwoord van de Waalse Regering A.3. Er moet worden beklemtoond dat de konijnenpopulatie aanzienlijke | sanglier. En effet, en vertu de l'article 10 dudit arrêté, la destruction du lapin peut se faire toute l'année, de jour comme de nuit, sur tout le territoire de la Région wallonne. La condamnation au paiement du double dommage en vue de limiter, d'une manière drastique, la surpopulation des lapins, reste une mesure pertinente et adéquate qui repose sur des motifs raisonnables eu égard au but visé, à savoir maintenir l'abondance des lapins à un nombre ne mettant pas en danger les cultures avoisinantes. Mémoire en réponse du Gouvernement wallon A.3. Il faut insister sur le fait que la population de lapins continue à causer des dégâts considérables dans les cultures. Si on parvient à |
| schade blijft aanrichten aan de gewassen. Kan men thans weliswaar min | l'heure actuelle à maintenir avec plus ou moins de succès la présence |
| of meer met succes de aanwezigheid van konijnen binnen redelijke | de lapins dans des proportions raisonnables et donc à limiter les |
| proporties houden en dus de buitensporige schade aan de gewassen | dégâts excessifs aux cultures, c'est grâce au maintien de l'article |
| beperken, dan is dat dankzij de handhaving van artikel 7bis van de | 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, modifiée par la loi |
| jachtwet van 28 februari 1882, gewijzigd bij de wet van 4 april 1900. | du 4 avril 1900. |
| Het decreet van de Waalse Gewestraad van 14 juli 1994 tot wijziging | Le décret du Conseil régional wallon du 14 juillet 1994 modifiant la |
| van de jachtwet van 28 februari 1882 heeft derhalve aan de in het | loi du 28 février 1882 sur la chasse n'a dès lors rien changé à la |
| geding zijnde bepaling niets gewijzigd, met de bedoeling de belangen | disposition en cause, dans le but de préserver les intérêts de |
| van de Waalse economie en van de landbouw in het bijzonder te vrijwaren. | l'économie wallonne et de l'agriculture en particulier. |
| - B - | - B - |
| B.1. Het eerste lid van artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari | B.1. L'alinéa 1er de l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur |
| 1882, met name gewijzigd bij de wet van 4 april 1900, bepaalt, wat het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest betreft : « De vergoeding voor schade, door konijnen aan vruchten en gewassen veroorzaakt, bedraagt het dubbele van de schade. » Ten gronde B.2. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling betreft het onderscheid gemaakt tussen diegenen die aansprakelijk zijn voor schade veroorzaakt door konijnen aan de gewassen en de door die schade benadeelde personen, enerzijds, en diegenen die aansprakelijk zijn, alsmede diegenen die het slachtoffer zijn van andere schade, anderzijds : krachtens de in het geding zijnde bepaling, zijn eerstgenoemden immers gehouden tot de betaling van of genieten zij een vergoeding die het dubbele bedraagt van die welke overeenstemt met de schade, terwijl die vergoeding voor laatstgenoemden zonder meer hieraan gelijk is. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in artikel | la chasse, modifié notamment par la loi du 4 avril 1900, dispose, en ce qui concerne la Région wallonne et la Région de Bruxelles-Capitale : « Les indemnités pour dommages causés par les lapins aux fruits et récoltes seront portées au double. » Quant au fond B.2. La différence de traitement soumise à la Cour concerne la distinction qui est faite entre les responsables de dommages causés aux cultures par les lapins et les personnes préjudiciées par ces dommages, d'une part, et les responsables ainsi que les victimes d'autres dommages, d'autre part : en vertu de la disposition en cause, les premiers sont en effet tenus au paiement ou bénéficient d'une indemnité double de celle correspondant au dommage alors que pour les seconds, l'indemnité correspond simplement à celui-ci. B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.4. La disposition en cause trouve son origine dans l'article 3, |
| 3, vierde lid, van de wet van 28 februari 1846. Zij is, in dezelfde | alinéa 4, de la loi du 28 février 1846. Elle a été reprise, en des |
| bewoordingen, overgenomen in artikel 7, eerste lid, van de jachtwet | termes inchangés, à l'article 7, alinéa 1er, de la loi du 28 février |
| van 28 februari 1882, alsmede in artikel 2 van de wijzigingswet van 4 | 1882 sur la chasse, ainsi qu'à l'article 2 de la loi modificative du 4 |
| april 1900, waarbij de voormelde bepaling van de wet van 1882 door het | avril 1900, qui a remplacé la disposition précitée de la loi de 1882 |
| huidige artikel 7bis, eerste lid, is vervangen. | par son actuel article 7bis, alinéa 1er. |
| B.5.1. Uit de parlementaire voorbereiding van die drie teksten blijkt | B.5.1. Il ressort des travaux préparatoires de ces trois textes que |
| dat de aanneming, en vervolgens de handhaving, door de wetgever van de | l'adoption, puis le maintien, par le législateur de la double |
| dubbele schadeloosstelling voor schade veroorzaakt aan de gewassen | indemnisation des dommages causés aux cultures par les lapins visait à |
| door konijnen ertoe strekte te reageren tegen de plaag die de konijnen | réagir contre le fléau que ceux-ci constituaient, à l'époque, pour |
| destijds, wegens hun zeer snelle vermenigvuldiging, voor de landbouw | l'agriculture en raison de leur prolifération très importante. « Il |
| vormden. « Algemeen wordt aangenomen dat het konijn een dier is dat | est généralement reconnu que le lapin est un animal qui cause beaucoup |
| veel schade aan de gewassen veroorzaakt. [...] maatregelen moeten | de dommage aux récoltes. [...] des mesures sont à prendre pour faire |
| worden genomen om die schade te laten herstellen en zoveel mogelijk om | réparer ces dommages et autant que possible pour en faire cesser la |
| een einde te maken aan de oorzaak ervan » (Hand., Kamer, 1845-1846, | |
| vergadering van 6 februari 1845, p. 588). Zo ook « vormt de overvloed | cause » (Ann., Chambre, 1845-1846, séance du 6 février 1845, p. 588). |
| van konijnen een algemene ramp waartegen krachtdadig moet worden | De même, « l'abondance des lapins constitue une calamité publique |
| gereageerd » (Hand., Kamer, 1881-1882, vergadering van 8 december 1881, p. 215); « de konijnen zijn wellicht het enige wild waarvan de vermenigvuldiging dermate gevaarlijk is gebleken dat die absoluut moet worden stopgezet » (ibidem). B.5.2. Naast die algemene doelstelling, wordt in de parlementaire voorbereiding gesteld dat de wetgever, door een dubbele schadeloosstelling in te voeren, enerzijds, de door de konijnen aan de gewassen veroorzaakte schade wilde voorkomen en, anderzijds, de door de benadeelden geleden schade en lasten wilde compenseren. Met betrekking tot de preventieve rol van wat het dubbele schadebedrag wordt genoemd, werd opgemerkt dat dit laatste « door het natuurlijke spel van het persoonlijk belang, de veelvuldigheid van de konijnen | contre laquelle il faut réagir avec vigueur » (Ann., Chambre, 1881-1882, séance du 8 décembre 1881, p. 215); « les lapins sont peut-être le seul gibier dont la multiplication a paru tellement dangereuse qu'il faille absolument l'arrêter. » (ibidem) B.5.2. Au-delà de cet objectif général, les travaux préparatoires indiquent que le législateur, en instaurant une double indemnisation, entendait, d'une part, prévenir les dégâts causés aux cultures par les lapins et, d'autre part, compenser les dommages et charges subis par les préjudiciés. S'agissant du rôle préventif de ce qu'on appelle le double dommage, il a été relevé que ce dernier, « par le jeu naturel de l'intérêt personnel, [...] maintient dans des limites convenables la |
| binnen redelijke grenzen houdt. Het heeft niet zozeer tot doel de | multiplicité des lapins. Il n'a pas tant pour but de combler le |
| klager tevreden te stellen dan wel de motieven voor de klachten te | réclamant que de prévenir les motifs de réclamations. Il doit servir |
| voorkomen. Het dient en moet vooral dienen als preventief middel, en | et il sert surtout de remède préventif, et personne ne contestera que |
| niemand zal betwisten dat dat middel minder doeltreffend is met het | ce remède ne soit moins efficace avec le dommage simple » (Doc., |
| enkele schadebedrag » (Gedr. St., Kamer, 1897-1898, nr. 175, pp. 22 en | Chambre, 1897-1898, n° 175, pp. 22 et 23). |
| 23). Wat de herstelfunctie van het dubbele schadebedrag betreft, werd | En ce qui concerne la fonction de réparation de la double indemnité, |
| onderstreept dat dit « niet alleen evenredig moest zijn met de door de | il a été souligné que celle-ci « ne devait pas être proportionnée |
| konijnen veroorzaakte schade, maar ook in verhouding moest staan tot | seulement avec le dégât commis par les lapins, mais devait encore être |
| de kosten die hij [de benadeelde] in voorkomend geval moet aangaan om | en rapport avec les frais qu'il [le préjudicié] est dans le cas de |
| de burgerlijke rechtsvordering voor de rechtbanken in te stellen » | faire pour poursuivre l'action civile par-devant les tribunaux » |
| (Hand., Kamer, 1845-1846, vergadering van 7 februari 1846, p. 595). | (Ann., Chambre, 1845-1846, séance du 7 février 1846, p. 595). Outre |
| Naast die idee van compensatie van de proceskosten, verschijnt de idee | cette idée de compensation des frais de procès, apparaît l'idée de |
| om het feit te compenseren dat de landbouwer, onder het stelsel van de | compenser le fait que l'agriculteur ne peut détruire lui-même, sous le |
| wetten van 1846 en 1882, de konijnen die zijn gewassen vernielen, niet | régime des lois de 1846 et 1882, les lapins qui ravagent ses récoltes |
| zelf mag vernietigen (ibidem). | (ibidem). |
| B.6. Hoewel de dubbele schadeloosstelling voor de door konijnen aan | B.6. Si la double indemnisation des dommages causés aux fruits et |
| vruchten en gewassen veroorzaakte schade een maatregel heeft kunnen | récoltes par les lapins a pu constituer une mesure à la fois |
| vormen die zowel relevant was als evenredig ten opzichte van de | pertinente et proportionnée par rapport aux objectifs poursuivis à |
| destijds door de wetgever in 1846, 1882 en 1900 nagestreefde | l'époque par le législateur, en 1846, 1882 et 1900, il y a lieu de |
| doelstellingen, dient te worden onderzocht of ze ten aanzien van de | |
| beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie verantwoord blijft in | vérifier si elle reste justifiée, dans les circonstances actuelles, au |
| de huidige omstandigheden. | regard des principes d'égalité et de non-discrimination. |
| B.7.1. Het Hof stelt vast dat niet is betwist dat in de feitelijke | B.7.1. La Cour constate qu'il n'est pas contesté que des changements |
| omstandigheden belangrijke wijzigingen zich hebben voorgedaan : de | importants soient intervenus dans les circonstances de fait : la |
| vermenigvuldiging van de konijnen is sterk en op duurzame wijze verminderd als gevolg van diverse ziekten waaronder myxomatose, zodat zij thans nog bezwaarlijk als een plaag kan worden beschouwd die uitzonderlijke maatregelen zou verantwoorden. Weliswaar zou een wet met een preventief karakter kunnen worden verantwoord op grond van de enkele zorg te voorkomen dat de kwaal die met de aanneming van die wet werd bestreden, zich opnieuw zou voordoen. Maar zelfs in dat geval zou die zorg geen maatregel kunnen verantwoorden die zeer sterk van de gemeenrechtelijke beginselen afwijkt dan indien het aanhoudende karakter van het uitzonderlijke gevaar zou zijn aangetoond. B.7.2. Uit wat voorafgaat blijkt dat de dubbele schadeloosstelling voor de door konijnen aan vruchten en gewassen veroorzaakte schade thans niet meer evenredig is ten opzichte van de doelstelling van de wetgever. De prejudiciële vraag moet bevestigend worden beantwoord. Om die redenen, het Hof | prolifération des lapins a été réduite fortement et de façon durable par l'effet de diverses maladies, dont la myxomatose, de telle sorte qu'il est difficile d'y voir encore aujourd'hui un fléau qui justifierait des mesures exceptionnelles. Certes, une loi qui revêt un caractère préventif pourrait se justifier par le seul souci de prévenir un retour du fléau que son adoption combattait. Toutefois, même en pareil cas, un tel souci ne saurait justifier une mesure extrêmement dérogatoire aux principes du droit commun que si le caractère persistant du risque exceptionnel avait été démontré. B.7.2. Il résulte de ce qui précède que la double indemnisation des dommages causés aux fruits et récoltes par les lapins n'est plus une mesure proportionnée par rapport à l'objectif du législateur. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 7bis, eerste lid, van de jachtwet van 28 februari 1882, | L'article 7bis, alinéa 1er, de la loi du 28 février 1882 sur la |
| gewijzigd bij de wet van 4 april 1900, schendt de artikelen 10 en 11 | chasse, modifiée par la loi du 4 avril 1900, viole les articles 10 et |
| van de Grondwet. | 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 mei 1998. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 mai 1998. |
| De griffier, | Le greffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior |