Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 35/98 van 1 april 1998 Rolnummer 1080 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 39 en 50 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen, Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 35/98 van 1 april 1998 Rolnummer 1080 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 39 en 50 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen, Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...) Arrêt n° 35/98 du 1 er avril 1998 Numéro du rôle : 1080 En cause : le recours en annulation des articles 39 et 50 du décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 portant diverses mesures concernant les fonds budgét La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, (...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 35/98 van 1 april 1998 Arrêt n° 35/98 du 1er avril 1998
Rolnummer 1080 Numéro du rôle : 1080
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 39 en 50 van En cause : le recours en annulation des articles 39 et 50 du
het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996 portant
houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen, diverses mesures concernant les fonds budgétaires, les bâtiments
schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele sector, ingesteld door de scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel, introduit par l'a.s.b.l.
v.z.w. Fédération des étudiants francophones en M. Vrancken. Fédération des étudiants francophones et M. Vrancken.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H.
rechters H. Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse, Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep. I. Objet du recours.
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 april 1997 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15 april avril 1997 et parvenue au greffe le 15 avril 1997, l'a.s.b.l.
1997, hebben de v.z.w. Fédération des étudiants francophones, met Fédération des étudiants francophones, dont le siège social est établi
maatschappelijke zetel te 1210 Brussel, Haachtsesteenweg 25, en M. à 1210 Bruxelles, chaussée de Haecht 25, et M. Vrancken, demeurant à
Vrancken, wonende te 4020 Luik, rue Grétry 2, beroep tot vernietiging 4020 Liège, rue Grétry 2, ont introduit un recours en annulation des
ingesteld van de artikelen 39 en 50 van het programmadecreet van de articles 39 et 50 du décret-programme de la Communauté française du 25
Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 houdende verschillende maatregelen juillet 1996 portant diverses mesures concernant les fonds
inzake begrotingsfondsen, schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele budgétaires, les bâtiments scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel
sector (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 16 oktober 1996). (publié au Moniteur belge du 16 octobre 1996).
II. De rechtspleging. II. La procédure.
Bij beschikking van 15 april 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 15 avril 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 30 april 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 30 avril 1997.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 mei 1997. Moniteur belge du 13 mai 1997.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Franse Gemeenschapsregering, Surlet de Chokierplein 15-17, 1000 - le Gouvernement de la Communauté française, place Surlet de Chokier
Brussel, bij op 16 juni 1997 ter post aangetekende brief;
- de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 16 15-17, 1000 Bruxelles, par lettre recommandée à la poste le 16 juin
1997; - le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par
juni 1997 ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 16 juin 1997.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 14 augustus 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 14 août 1997.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
- de verzoekende partijen, bij op 15 september 1997 ter post - les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 15
aangetekende brief; septembre 1997;
- de Vlaamse Regering, bij op 17 september 1997 ter post aangetekende - le Gouvernement flamand, par lettre recommandée à la poste le 17
brief. septembre 1997.
Bij beschikking van 30 september 1997 heeft het Hof de termijn Par ordonnance du 30 septembre 1997, la Cour a prorogé jusqu'au 14
waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 14 april 1998. avril 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 21 januari 1998 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 21 janvier 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 11 et fixé l'audience au 11 février 1998.
februari 1998.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 22 januari 1998 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 22 janvier 1998.
Op de openbare terechtzitting van 11 februari 1998 : A l'audience publique du 11 février 1998 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. J. Bourtembourg, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me J. Bourtembourg, avocat au barreau de Bruxelles, pour le
Franse Gemeenschapsregering; Gouvernement de la Communauté française;
. Mr. P. Devers, advocaat bij de balie te Gent, voor de Vlaamse . Me P. Devers, avocat au barreau de Gand, pour le Gouvernement
Regering; flamand;
- hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag - les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport;
uitgebracht;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. De bestreden bepalingen. III. Les dispositions en cause.
Artikel 39 van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 L'article 39 du décret-programme de la Communauté française du 25
juli 1996 luidt als volgt : juillet 1996 dispose comme suit :
« Artikel 16 van hetzelfde decreet, gedeeltelijk vernietigd bij arrest « A l'article 16 du même décret, partiellement annulé par l'arrêt n°
11/96 van het Arbitragehof, wordt gewijzigd als volgt : 11/96 de la Cour d'arbitrage, sont apportées les modifications suivantes :
1° het 2e lid wordt vervangen door : 1° l'alinéa 2 est remplacé par la disposition suivante :
"De universitaire overheid kan echter bij gemotiveerde beslissing "Toutefois, par décision motivée, les autorités universitaires peuvent
weigeren, een student in te schrijven : refuser l'inscription d'un étudiant :
1° wanneer hij om tuchtredenen uitgesloten werd door een instelling 1° lorsque cet étudiant a fait l'objet d'une mesure d'exclusion pour
raisons disciplinaires d'une institution d'enseignement supérieur,
voor hoger (niet-)universitair onderwijs en hij geroepen of gehoord universitaire ou non universitaire, l'étudiant ayant été appelé ou
werd; entendu;
2° wanneer [lees : vanaf] het academiejaar 1996-1997, als hij bedoeld 2° à partir de l'année académique 1996-1997, lorsque cet étudiant est
is bij artikel 27, § 4 of 7, 1° tot 6°, 8° en 9° van de wet van 27 visé à l'article 27, §§ 4 ou 7, 1° à 6°, 8° et 9°, de la loi du 27
juli 1971 op de financiering en controle van de universitaire juillet 1971 sur le financement et le contrôle des institutions
instellingen; vanaf het academiejaar 1997-1998, voor de student universitaires; à partir de l'année académique 1997-1998, lorsque cet
bedoeld in artikel 27, § 7, 7° van de wet; étudiant est visé à l'article 27, § 7, 7°, de la même loi;
3° wanneer hij een inschrijving vraagt voor een studieprogramma dat 3° lorsque l'étudiant demande son inscription à un programme de cours
door de Franse Gemeenschap niet gefinancierd wordt." qui ne donne pas lieu à financement par la Communauté française."
2° onderstaand lid wordt toegevoegd : 2° l'alinéa suivant est ajouté :
"Behoudens afwijking, toegestaan door de Regering, op de voorwaarden "Sauf dérogation accordée par le Gouvernement, dans les conditions
die ze bepaalt, wordt niemand toegelaten tot de studie leidend tot de qu'il détermine, nul ne peut être inscrit aux études conduisant aux
academische graden bedoeld in artikel 6, §§ 1 tot 3, als hij het grades académiques prévus à l'article 6, §§ 1er à 3, s'il n'a pas fait
bewijs niet geleverd heeft van voldoende kennis van de Franse taal : la preuve d'une maîtrise suffisante de la langue française. Cette
preuve peut être apportée :
a) via een examen, daartoe georganiseerd door een of meer a) soit par la réussite d'un examen organisé à cette fin par une ou
par plusieurs institutions universitaires, suivant des dispositions
universitaire instellingen, volgens een regeling die de Regering arrêtées par le Gouvernement sur avis collégial des recteurs et après
bepaalt op collegiaal advies van de rectoren, na raadpleging van CIUF; consultation du CIUF;
b) door te slagen [voor] een toelatingsexamen, bedoeld in artikel 10, b) soit par l'attestation de succès à l'un des examens d'admission
§ 1, e), en § 2; prévus à l'article 10, § 1er, e), et à l'article 10, § 2;
c) door het bezit van een Belgisch of buitenlands diploma ter c) soit par la possession d'un diplôme, belge ou étranger,
bekrachtiging van de laatste cyclus van het secundair onderwijs of van sanctionnant le cycle final d'études secondaires ou un cycle d'études
een cyclus van het hoger onderwijs, gevolgd in een instelling waarvan supérieures suivis dans un établissement dont la langue d'enseignement
het Frans de onderwijstaal is; est la langue française;
d) of door het bezit van een Belgisch of buitenlands diploma ter d) soit par la possession d'un diplôme, belge ou étranger,
bekrachtiging van de laatste cyclus van het secundair onderwijs of van sanctionnant le cycle final d'études secondaires ou un cycle d'études
supérieures suivis dans un établissement dont la langue d'enseignement
een cyclus van het hoger onderwijs, gevolgd in een instelling waarvan est partiellement la langue française, si, après examen du programme
het Frans ten dele de onderwijstaal is, mits de Regering na onderzoek d'études suivi dans le cadre de ces études, le Gouvernement assimile,
van het programma van die studie, voor de toepassing van deze bepaling en vue de l'application de la présente disposition, la possession de
dat diploma gelijkstelt met een sub c) bedoeld diploma; de Regering ce diplôme à celle d'un diplôme repris sous c); le Gouvernement fixe
maakt de lijst van die gelijkgestelde diploma's op." » la liste des diplômes ainsi assimilés." »
Artikel 50 van het voormelde programmadecreet luidt als volgt : L'article 50 du décret-programme précité dispose en ces termes :
« § 1. Artikel 27, § 2 [lees : § 7], van dezelfde wet, ingevoegd bij
de wet van 21 juni 1985, wordt vervangen als volgt : « § 1er. L'article 27, § 7, de la même loi, inséré par la loi du 21
juin 1985, est remplacé par la disposition suivante :
Benevens de in § 4 bedoelde studenten, komen niet in aanmerking voor Outre les étudiants visés au § 4, ne sont pas pris en compte pour le
financiering vanaf het dienstjaar 1998 : financement à partir de l'année budgétaire 1998 :
1° studenten die, na twee regelmatige inschrijvingen in één 1° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits deux fois
studiejaar, ongeacht het studiegebied, in het door de Franse dans une même année d'études, quel que soit le domaine, dans
Gemeenschap gesubsidieerd of georganiseerd universitair onderwijs, l'enseignement universitaire subventionné ou organisé par la
niet geslaagd zijn en zich voor dat jaar inschrijven binnen 5 jaar na Communauté française, sans l'avoir réussie, s'y inscrivent dans les
hun laatste mislukking; 2° studenten die, na 3 regelmatige inschrijvingen in één studiejaar, ongeacht het studiegebied of de categorie, in het door de Franse Gemeenschap gesubsidieerd of georganiseerd hoger onderwijs, niet geslaagd zijn, en die zich voor dat jaar inschrijven binnen 5 jaar na hun laatste mislukking; 3° studenten die, na 3 regelmatige inschrijvingen en één studiejaar of andere onderverdeling, ongeacht het studiegebied, in een binnen- of buitenlands onderwijsstelsel dat tot het hoger onderwijs behoort, niet geslaagd zijn, en die zich in het universitair onderwijs inschrijven binnen 5 jaar na hun laatste mislukking; 4° studenten die zich inschrijven voor studie leidend tot een graad cinq ans qui suivent leur dernier échec; 2° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits trois fois dans une même année d'études, quel que soit le domaine ou la catégorie, dans l'enseignement supérieur subventionné ou organisé par la Communauté française, sans l'avoir réussie, s'y inscrivent dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec; 3° les étudiants qui, après avoir été régulièrement inscrits trois fois dans une même année d'études ou toute autre subdivision d'études, quelle que soit la discipline étudiée, dans un système d'enseignement relevant de l'enseignement supérieur, belge ou étranger, sans l'avoir réussie, s'inscrivent dans l'enseignement universitaire dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec; 4° les étudiants qui s'inscrivent à des études conduisant à un grade de premier ou de deuxième cycle, alors qu'ils ont déjà obtenu, dans les cinq années qui précèdent la demande d'inscription, soit deux
van de 1e of 2e cyclus, maar reeds in de 5 voorafgaande jaren 2 grades académiques visés à l'article 6, §§ 2 et 4, du décret du 5
academische graden bedoeld in artikel 6, §§ 2 en 4 van het decreet van
5 september 1994 tot regeling van het universitair onderwijs en van de septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des
academische graden, behaald hebben, of 2 graden bedoeld in [...]
artikel 15 of [lees : en] 18, § 2 van [...] decreet van 5 augustus grades académiques, soit deux grades visés aux articles 15 et 18, § 2,
1995 houdende de algemene inrichting van het hoger onderwijs in du décret du 5 août 1995 fixant l'organisation générale de
hogescholen, of een academische graad bedoeld in artikel 6, §§ 2 en 4, l'enseignement supérieur en Hautes Ecoles, soit un grade académique
van voormeld decreet van 5 september 1994 en een graad bedoeld in visé à l'article 6, §§ 2 et 4, du décret du 5 septembre 1994 précité
artikel 15 of 18, § 2 van voormeld decreet van 5 augustus 1995. et un grade visé aux articles 15 ou 18, § 2, du décret du 5 août 1995
In afwijking van voorgaand lid worden studenten die houder zijn van de précité. Par dérogation à l'alinéa précédent, les étudiant(e)s
graden van verloskundige en van gegradueerd(e) verpleger(ster) geacht détenteurs(trices) à la fois du grade d'accoucheur(euse) et du grade
maar één graad bedoeld in artikel 15 van het decreet van 5 augustus d'infirmier(ère) gradué(e) sont réputé(e)s n'avoir obtenu qu'un seul
1995 behaald te hebben; grade visé à l'article 15 du décret du 5 août 1995 précité;
5° studenten die zich inschrijven voor studie leidend tot een graad 5° les étudiants qui s'inscrivent à des études conduisant à un grade
van de 3e cyclus bedoeld in artikel 6, § 5, van voormeld decreet van 5 september 1994 en reeds in de 5 voorafgaande jaren een identieke graad behaald hebben; 6° studenten die zich in de 5 jaren na hun laatste mislukking inschrijven voor het 2e jaar voor de graad van kandidaat in de geneeskunde of tandheelkunde en reeds driemaal in aanmerking kwamen voor de financiering van de eerste 2 jaren van diezelfde studie; 7° studenten die zich in de 5 jaren na hun laatste mislukking inschrijven voor het 2e jaar voor de graad van kandidaat voor een niet in 6° bedoelde kwalificatie maar reeds driemaal in aanmerking kwamen de troisième cycle visé à l'article 6, § 5, du décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des grades académiques, alors qu'ils ont déjà obtenu, dans les cinq années qui précèdent la demande d'inscription, un grade identique; 6° les étudiants qui, dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec, s'inscrivent à la deuxième année des études conduisant au grade de candidat en médecine ou de candidat en science dentaire, alors qu'ils ont déjà été pris trois fois en compte pour le financement des deux premières années de ces mêmes études; 7° les étudiants qui, dans les cinq ans qui suivent leur dernier échec, s'inscrivent à la deuxième année des études conduisant à un grade de candidat avec une qualification déterminée autre que celle visée au 6°, alors qu'ils ont déjà été pris trois fois en compte pour
voor de financiering van de eerste 2 jaren van diezelfde studie; le financement des deux premières années de ces mêmes études;
8° studenten die op de datum bepaald in artikel 30, § 1, niet konden 8° les étudiants qui, à la date prévue à l'article 30, § 1er, n'ont pu
bewijzen dat zij voldoen aan de voorwaarden voor toelating tot het faire la preuve qu'ils satisfont aux conditions d'admissibilité aux
universitair onderwijs, bepaald bij voormeld decreet van 5 september études universitaires prévues par le décret du 5 septembre 1994
1994; relatif au régime des études universitaires et des grades académiques;
9° studenten die zich inschrijven voor een studiejaar van de 2e cyclus 9° les étudiants qui s'inscrivent à une année d'études du deuxième
van de studie voor de graad van doctor in de geneeskunde en niet cycle des études conduisant au grade de docteur en médecine et qui,
beschikken over het attest voor de toegang tot de 3e cyclus bedoeld devant être titulaires, pour l'accès au troisième cycle, de
bij artikel 14, § 2bis, van voormeld decreet van 5 september 1994. l'attestation, prévue à l'article 14, § 2bis, du décret du 5 septembre
1994 relatif au régime des études universitaires et des grades
académiques, ne disposent pas de cette attestation.
§ 2. Artikel 6, § 3, 1°, van het koninklijk besluit van 4 augustus § 2. L'article 6, § 3, 1°, de l'arrêté royal du 4 août 1972 fixant les
1992 [lees : 1972] houdende de regels voor de bepaling van het aantal règles pour la détermination du nombre d'étudiants dans les
studenten in de universitaire instellingen bedoeld in artikel 27, § 1, institutions universitaires dont question à l'article 27, § 1er, de la
van de wet van 27 juli 1971 betreffende de financiering en de controle loi du 27 juillet 1971 relative au financement et au contrôle des
van de universitaire instellingen, wordt opgeheven. » institutions universitaires, est abrogé. »
IV. In rechte. IV. En droit.
- A - - A -
Verzoekschrift. Requête.
A.1. De verzoekende partijen verantwoorden hun belang om in rechte te A.1. Les parties requérantes justifient leur intérêt à agir par la
treden op grond van de overweging dat, door de bestreden bepaling, een considération que la disposition attaquée a pour effet qu'un nombre
aanzienlijk aantal studenten niet langer in aanmerking wordt genomen
voor de financiering van de universitaire instellingen en dat, indien important d'étudiants ne sont plus pris en compte pour le financement
de bestreden bepaling in de rechtsorde wordt gehandhaafd, dergelijke des institutions universitaires et que de tels étudiants risquent, si
studenten dreigen te worden geconfronteerd met een weigering van hun la disposition attaquée est maintenue dans l'ordre juridique, de se
inschrijving in de universitaire instelling van hun keuze zodra zij voir refuser leur inscription dans l'institution universitaire de leur
voor die instelling uitsluitend een financiële last worden. choix dès le moment où ils deviennent exclusivement une charge
A.2. Een eerste middel is afgeleid uit de schending van « artikel 25, financière pour celle-ci.
§ 3 » (lees : 24, § 3) van de Grondwet, in samenhang gelezen met A.2. Un premier moyen est pris de la violation de « l'article 25, § 3
artikel 13.2 van het Internationaal Verdrag inzake economische, » (lire 24, § 3) de la Constitution, combiné avec l'article 13.2 du
sociale en culturele rechten. Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et
De schending van een internationaalrechtelijke bepaling betreffende de culturels. La violation d'une disposition internationale relative aux libertés et
fundamentele rechten en vrijheden, te dezen artikel 13.2 van het aux droits fondamentaux, en l'occurrence l'article 13.2 du Pacte
voormelde Verdrag, brengt bij wege van gevolgtrekking een schending précité, entraîne par voie de conséquence une violation de l'article
van artikel 24, § 3, van de Grondwet met zich mee. 24, § 3, de la Constitution.
De standstill-werking die voortvloeit uit de gecombineerde lezing van L'effet de standstill résultant de la lecture combinée de l'article
artikel 24, § 3, van de Grondwet en artikel 13.2 van het 24, § 3, de la Constitution et de l'article 13.2 du Pacte
Internationaal Verdrag, geldt ten aanzien van België voor het bepalen international s'impose à la Belgique pour la détermination de l'accès
van de toegang tot het hoger onderwijs. De bestreden decreetsbepaling à l'enseignement supérieur. La disposition attaquée du décret a pour
heeft tot gevolg dat de toegang tot het hoger onderwijs wordt beperkt effet de réduire l'accès à l'enseignement supérieur et de restreindre
en dat de toegang tot het universitair onderwijs voor talrijke de manière grave et importante l'accès à l'enseignement universitaire
studenten ernstig en aanzienlijk in het gedrang wordt gebracht. pour un nombre important d'étudiants.
A.3. Een tweede middel is afgeleid uit de schending van artikel 24, § A.3. Un second moyen est pris de la violation de l'article 24, § 1er,
1, van de Grondwet en van het evenredigheidsbeginsel. de la Constitution et du principe de la proportionnalité.
De bestreden decreetsbepaling legt bijzonder beperkende criteria op La disposition attaquée du décret impose des critères particulièrement
met betrekking tot de financiering van de studenten, zodat zij de restrictifs en matière de financement des étudiants, en telle sorte
Franse Gemeenschap de mogelijkheid biedt te ontsnappen aan haar qu'elle a pour effet de permettre à la Communauté française d'échapper
financieringsverplichting die voortvloeit uit artikel 24, § 1, van de Grondwet. à son obligation de subventionnement qui découle de l'article 24, § 1er,
Het Hof heeft weliswaar geoordeeld dat de vrijheid van onderwijs de la Constitution.
inhoudt dat de inrichtende machten onder bepaalde voorwaarden Certes, la Cour a considéré que la liberté de l'enseignement implique
aanspraak kunnen maken op subsidiëring van hun school, maar die que les pouvoirs organisateurs disposent d'un droit conditionnel au
mogelijkheid om het recht op subsidiëring in te perken, mag de subventionnement de leur école. Cette possibilité de restreindre le
Gemeenschap er evenwel niet toe brengen de categorieën van studenten droit au subventionnement ne peut cependant conduire la Communauté à
die voor financiering in aanmerking komen, op buitensporige wijze te limiter de manière excessive les catégories d'étudiants susceptibles
beperken. de bénéficier d'un financement.
Memorie van de Franse Gemeenschapsregering. Mémoire du Gouvernement de la Communauté française.
A.4. Uit het beroep blijkt niet duidelijk of het alleen gericht is A.4. Il ne ressort pas clairement du recours s'il est dirigé contre le
tegen artikel 50 van het programmadecreet, dan wel of het eveneens seul article 50 du décret-programme ou s'il porte également sur
betrekking heeft op artikel 39 van dat decreet. In de aanhef van het l'article 39 de ce décret. Si le préambule de la requête évoque bien
verzoekschrift worden die twee artikelen weliswaar aangehaald, maar ces deux articles, la requête ne se réfère plus ensuite qu'au seul
verder in het verzoekschrift wordt enkel nog verwezen naar artikel 50 article 50 du décret-programme et n'invoque plus jamais que « la »
van het programmadecreet en hebben de verzoekers het enkel nog over « disposition attaquée. Une exception obscuri libelli doit donc être
de » bestreden bepaling. Te dien aanzien moet dan ook een exceptie
obscuri libelli worden opgeworpen, te meer daar de verzoekers er geen soulevée sur ce point, d'autant plus que les requérants ne présentent
belang bij hebben in het bijzonder tegen artikel 39 op te komen. pas d'intérêt à agir spécifiquement contre l'article 39.
De verzoekers doen evenmin blijken van het belang om te dezen op te Les requérants ne justifient pas non plus de l'intérêt à agir en
komen tegen artikel 50 van het bestreden decreet. Allereerst l'espèce contre l'article 50 du décret attaqué. D'abord, l'association
preciseert de eerste verzoekende partij, de vereniging zonder
winstoogmerk, in geen enkel opzicht welk verband zou bestaan tussen sans but lucratif, première partie requérante, ne précise en rien le
haar maatschappelijk doel en het oogmerk om de bestreden bepalingen lien qui existerait entre son objet social et la volonté de contester
aan te vechten. Te dezen beoogt de bestreden bepaling niet de les dispositions attaquées. En l'espèce, la disposition litigieuse
studenten, maar wel universitaire instellingen, welker belangen de vise non pas les étudiants mais des institutions universitaires, la
statuten van de vereniging zonder winstoogmerk niet beogen te protection des intérêts de celles-ci n'étant pas visée par les statuts
beschermen. Bovendien is de tweede verzoeker student in het eerste de l'association sans but lucratif. Par ailleurs, le second requérant
licentiaat biologie aan de universiteit van Luik en geeft hij geen est étudiant en première licence en biologie à l'Université de Liège
enkele toelichting met betrekking tot zijn persoonlijk belang om et ne donne aucune explication quant à son intérêt personnel à
tussen te komen in een zaak die betrekking heeft op een decreet intervenir dans une cause qui concerne un décret relatif au
betreffende de financiering van de studenten die ingeschreven zijn in financement des étudiants inscrits en candidature. On peut s'appuyer
een kandidatuur. Men kan steunen op het gezag van verschillende sur l'autorité de plusieurs arrêts de la Cour (nos 32/90, 28/91,
arresten van het Hof (nrs. 32/90, 28/91, 47/92) om dat standpunt te 47/92) pour fonder cette position. En particulier, l'arrêt n° 38/94 du
staven. Met name in het arrest nr. 38/94 van 10 mei 1994 wordt geoordeeld dat studenten niet rechtstreeks en ongunstig worden geraakt door een bepaling die de berekeningsmethode van de financiering van de universiteit vaststelt, zelfs als een dergelijke bepaling een onrechtstreekse weerslag kan hebben op hun situatie. A.5. Subsidiair moet worden opgemerkt dat het eerste middel rechtens grondslag mist. Het Hof heeft de gelegenheid gehad meermaals te oordelen dat het niet bevoegd is om kennis te nemen van middelen die uit de rechtstreekse schending van internationale verdragen zijn afgeleid. Te dezen zou de schending van artikel 13.2 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten een schending inhouden van 10 mai 1994 considère que des étudiants ne sont pas affectés directement et défavorablement par une disposition qui détermine le mode de calcul du financement de l'université, même si une telle disposition peut avoir des répercussions indirectes sur leur situation. A.5. A titre subsidiaire, le premier moyen manque en droit. La Cour a eu l'occasion de juger à plusieurs reprises qu'elle n'est pas compétente pour connaître de moyens pris de la violation directe de conventions internationales. En l'occurrence, c'est la violation de l'article 13.2 du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels qui constituerait une violation de l'article 24,
artikel 24, § 3, van de Grondwet. Bovendien, en in ieder geval, wordt § 3, de la Constitution. Par ailleurs, et en toute hypothèse, ce n'est
niet het kosteloze karakter van het onderwijs door het bestreden pas le caractère gratuit de l'enseignement qui est mis en cause par
artikel van het decreet van de Franse Gemeenschap in het geding l'article attaqué du décret de la Communauté française mais seulement
gebracht, maar enkel de toegankelijkheid ervan. Vanuit dat oogpunt son accessibilité. Et de ce point de vue, en ce qu'elle prévoit que
moet worden opgemerkt dat die bepaling, doordat zij erin voorziet dat
sommige studenten niet in aanmerking worden genomen voor de certains étudiants ne sont pas pris en considération pour le
financiering van de universiteit, met name na talrijke herhaalde financement de l'université, notamment après plusieurs échecs répétés,
mislukkingen, geen betrekking heeft op de toegankelijkheid van het la disposition ne concerne pas l'accessibilité à l'enseignement
universitair onderwijs, maar enkel op de verdere inaanmerkingneming universitaire mais seulement le maintien de certains étudiants pour la
van sommige studenten voor de financiering van dat onderwijs. prise en considération de son financement.
A.6. Steeds subsidiair moet worden opgemerkt dat de draagwijdte van A.6. Toujours à titre subsidiaire, la portée du second moyen est
het tweede middel moeilijk kan worden begrepen. Het is niet duidelijk difficile à comprendre. On ne voit pas en quoi la disposition attaquée
in welk opzicht de bestreden bepaling enigerlei schending van de vrijheid van onderwijs of enigerlei preventieve maatregel te dien aanzien zou inhouden. De verzoekers beperken zich tot beweringen en maken op geen enkele manier duidelijk in welk opzicht het evenredigheidsbeginsel te dezen zou zijn geschonden, tenzij dan door een vermelding (« cijfer en studie citeren »), die de Franse Gemeenschap niet de mogelijkheid biedt om met kennis van zaken te antwoorden op argumenten die op cijfergegevens zijn gebaseerd. Bovendien staat de vrijheid van onderwijs er niet aan in de weg dat de Staat minimale toegangsnormen oplegt met betrekking tot de geschiktheid van de kandidaten om het verstrekte onderwijs te volgen. Memorie van de Vlaamse Regering. constituerait une quelconque violation de la liberté de l'enseignement ou une quelconque mesure préventive à ce propos. Les requérants se contentent d'affirmations et n'explicitent en rien en quoi le principe de proportionnalité serait atteint en l'espèce, sinon par une locution (« citer chiffre et étude ») qui ne permet pas à la Communauté française de répondre en connaissance de cause à des arguments chiffrés. Pour le surplus, la liberté d'enseignement n'empêche pas que l'Etat établisse des normes minimales d'admission quant à l'aptitude des candidats à suivre l'enseignement dispensé. Mémoire du Gouvernement flamand.
A.7. De memorie is ingediend met toepassing van artikel 85 van de A.7. Le mémoire est introduit par application de l'article 85 de la
bijzondere wet van 6 januari 1989; de Vlaamse Regering verklaart zich loi spéciale du 6 janvier 1989; il déclare s'en remettre
voorlopig te richten naar de wijsheid van het Hof door voor zover provisoirement à la sagesse de la Cour, renvoyant, pour autant que de
nodig te verwijzen naar het arrest nr. 41/90 van 21 december 1990, IV, besoin, à son arrêt n° 41/90 du 21 décembre 1990, IV, considérant B.1.
overweging B.1.
Memorie van antwoord van de verzoekende partijen. Mémoire en réponse des parties requérantes.
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep. Concernant la recevabilité du recours.
A.8. De bestreden decreetsbepalingen die een beperking van de toegang van de studenten tot het hoger onderwijs van de Franse Gemeenschap tot gevolg hebben, vallen wel degelijk onder het maatschappelijk doel van de vereniging zonder winstoogmerk, eerste verzoekende partij, dat er met name in bestaat de belangen van de studenten van de in de Franse Gemeenschap gevestigde instellingen voor hoger onderwijs te verdedigen. Met betrekking tot de tweede verzoeker moet worden opgemerkt dat de bestreden bepalingen te dezen een rechtstreekse weerslag kunnen hebben op diens individuele situatie, in zoverre hem, indien hij zijn eerste licentiaat zou moeten overdoen, meer dan waarschijnlijk een weigering van inschrijving zou worden tegengeworpen. Ten gronde. A.9. Het Hof is bevoegd om kennis te nemen van de schending van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, zelfs in samenhang gelezen met artikel 24, § 3, van de Grondwet. Bovendien hebben de bestreden bepalingen betrekking op de toegankelijkheid van het universitair onderwijs, in zoverre de studenten die niet in aanmerking zullen worden genomen voor de financiering van de universitaire instellingen van de Franse Gemeenschap, met een weigering van hun inschrijving zullen kunnen worden geconfronteerd. Vanuit dat oogpunt beschouwd, waarborgt artikel 13.2 van het voormelde Verdrag de toegang tot het universitair onderwijs. Memorie van antwoord van de Vlaamse Regering. A.10. Men moet zich volledig aansluiten bij de weerlegging van het eerste middel door de Franse Gemeenschapsregering in haar memorie van antwoord. Voorts kan men op dienstige wijze refereren aan het arrest A.8. Les dispositions litigieuses du décret qui ont pour effet de restreindre l'accès des étudiants à l'enseignement supérieur de la Communauté française entrent bien dans le champ de l'objet social de l'association sans but lucratif, première partie requérante, qui est notamment de défendre les intérêts des étudiants des établissements d'enseignement supérieur situés en Communauté française. En ce qui concerne le second requérant, les dispositions attaquées sont en l'espèce susceptibles d'avoir une influence directe sur sa situation individuelle dans la mesure où, s'il devait recommencer une nouvelle fois sa première licence, il se verrait plus que probablement opposer un refus d'inscription. Quant au fond. A.9. La Cour est compétente pour connaître de la violation du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, même combiné avec l'article 24, § 3, de la Constitution. En outre, les dispositions attaquées concernent l'accessibilité à l'enseignement universitaire dans la mesure où les étudiants qui ne seront pas pris en compte pour le financement des établissements universitaires de la Communauté française pourront se voir refuser leur inscription. Sous cet angle, l'article 13.2 du Pacte précité garantit l'accès à l'enseignement universitaire. Mémoire en réponse du Gouvernement flamand. A.10. Il faut adhérer pleinement à la réfutation du premier moyen exposée par le Gouvernement de la Communauté française dans son mémoire en réponse. On peut encore utilement faire référence à l'arrêt
nr. 47/97 van het Hof van 14 juli 1997, en met name aan overweging de la Cour n° 47/97 du 14 juillet 1997 et en particulier à son
B.3.2, eerste alinea. considérant B.3.2, alinéa 1er.
- B - - B -
Ten aanzien van de ontvankelijkheid. Quant à la recevabilité.
B.1.1. De Franse Gemeenschapsregering betwist de ontvankelijkheid van B.1.1. Le Gouvernement de la Communauté française conteste la
het beroep in zoverre het betrekking heeft op de artikelen 39 en 50 recevabilité du recours en tant qu'il porte sur les articles 39 et 50
van het programmadecreet van de Franse Gemeenschap van 25 juli 1996 du décret-programme de la Communauté française du 25 juillet 1996
houdende verschillende maatregelen inzake begrotingsfondsen, portant diverses mesures concernant les fonds budgétaires, les
schoolgebouwen, onderwijs en audiovisuele sector. Zij betwist het bâtiments scolaires, l'enseignement et l'audiovisuel. Il conteste
belang om in rechte te treden, zowel van de vereniging zonder l'intérêt à agir tant de l'association sans but lucratif que du second
winstoogmerk als van de tweede verzoekende partij, die student is in requérant, qui est étudiant en première licence en biologie à
het eerste licentiaat biologie aan de universiteit van Luik. l'Université de Liège.
B.1.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het B.1.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la
Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui
die een beroep tot vernietiging instelt doet blijken van een belang. introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne
Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation
door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme
geraakt. entreprise.
Ten aanzien van de eerste verzoekende partij. Quant à la première requérante.
B.2.1. De eerste verzoekende partij is de v.z.w. Fédération des B.2.1. La première requérante est l'a.s.b.l. Fédération des étudiants
étudiants francophones. francophones.
B.2.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een B.2.2. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un
collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel
van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une
belang; dat dit belang niet tot de individuele belangen van de leden nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que
is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan cet intérêt ne soit pas limité aux intérêts individuels des membres;
worden geraakt; dat dit maatschappelijk doel werkelijk wordt que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social;
nagestreefd, wat moet blijken uit de concrete en duurzame werking van que celui-ci soit réellement poursuivi, ce qui doit ressortir
de vereniging. d'activités concrètes et durables de l'association.
B.2.3. De eerste verzoekende partij, die, volgens haar statuten, met B.2.3. La première partie requérante qui, selon ses statuts, a
name tot doel heeft de belangen van het hoger onderwijs te behartigen, notamment pour objectif de promouvoir les intérêts de l'enseignement
kan worden geraakt door de aangevochten artikelen 39 en 50 van het supérieur, est susceptible d'être affectée par les articles 39 et 50
decreet, die de voorwaarden vaststellen waaronder studenten die reeds attaqués du décret qui déterminent les conditions de réinscription et
cursussen in het hoger onderwijs hebben gevolgd, opnieuw kunnen worden de financement des étudiants qui ont déjà suivi des cours dans
ingeschreven en gefinancierd. Vermits zij als vereniging zonder l'enseignement supérieur. Comme elle satisfait également en tant
winstoogmerk eveneens voldoet aan de voorwaarden opgesomd in B.2.2, qu'association sans but lucratif aux conditions énumérées sous B.2.2,
doet zij blijken van het rechtens vereiste belang. elle justifie de l'intérêt requis en droit.
Ten aanzien van de tweede verzoeker. Quant au second requérant.
B.3. De tweede verzoeker, die thans een universitaire opleiding volgt, B.3. Le second requérant, qui fait actuellement des études
kan rechtstreeks worden geraakt door het aangevochten artikel 39 van universitaires, peut être affecté directement par l'article 39 attaqué
het decreet, aangezien hem in de toekomst een nieuwe inschrijving zou du décret puisqu'il pourrait à l'avenir se voir refuser une
kunnen worden geweigerd indien hij niet zou voldoen aan de bepalingen réinscription s'il ne satisfaisait pas aux dispositions prévues par
waarin dat artikel voorziet. In zijn hoedanigheid van student wordt
hij daarentegen niet rechtstreeks en ongunstig geraakt door het cet article. En revanche, en sa qualité d'étudiant, il n'est pas
aangevochten artikel 50 van hetzelfde decreet, dat de voorwaarden affecté directement et défavorablement par l'article 50 attaqué du
même décret, qui détermine les conditions du financement des
bepaalt waaronder de instellingen voor hoger onderwijs kunnen worden institutions d'enseignement supérieur lorsqu'elles réinscrivent des
gefinancierd wanneer zij opnieuw studenten inschrijven die reeds étudiants ayant déjà suivi des cours dans l'enseignement supérieur.
cursussen hebben gevolgd in het hoger onderwijs. Weliswaar zou een S'il est vrai qu'une telle disposition pourrait avoir des
dergelijke bepaling een onrechtstreekse weerslag kunnen hebben op zijn répercussions indirectes sur sa situation, il n'en demeure pas moins
situatie, maar dat neemt niet weg dat het de instellingen voor hoger que ce sont les institutions d'enseignement supérieur elles-mêmes qui
onderwijs zelf zijn die rechtstreeks door die bepaling worden beoogd. sont directement visées par cette disposition. Le second requérant ne
De tweede verzoeker doet dan ook niet blijken van het rechtens justifie donc pas de l'intérêt requis en droit pour attaquer l'article
vereiste belang om artikel 50 van het decreet aan te vechten. 50 du décret.
Ten aanzien van het eerste middel. Quant au premier moyen.
B.4.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 24, B.4.1. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 24, § 3,
§ 3, van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 13.2 van het de la Constitution combiné avec l'article 13.2 du Pacte international
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, en ce que les
rechten, doordat de bestreden bepalingen van het decreet tot een dispositions attaquées du décret auraient pour effet de limiter les
beperking van de toegang tot het hoger onderwijs zouden leiden en conditions d'accès à l'enseignement supérieur et porteraient en
inzonderheid afbreuk zouden doen aan de standstill-verplichting particulier atteinte à l'obligation de standstill inscrite dans
ingeschreven in artikel 13.2 van voormeld Verdrag. l'article 13.2 précité du Pacte.
B.4.2. Het bij artikel 24, § 3, van de Grondwet gewaarborgde recht op B.4.2. Le droit à l'enseignement garanti par l'article 24, § 3, de la
onderwijs verzet zich niet tegen een regeling van de toegang tot het Constitution ne fait pas obstacle à une réglementation de l'accès à
onderwijs, in het bijzonder van het onderwijs dat na de leerplicht l'enseignement, en particulier de l'enseignement dispensé au-delà du
wordt verstrekt, naar gelang van de mogelijkheden en de behoeften van temps de scolarité obligatoire, en fonction des possibilités et des
de gemeenschap en het individu. besoins de la communauté et de l'individu.
De partijen geven overigens niet aan en het Hof ziet niet in in welk Par ailleurs, les parties ne démontrent pas et la Cour n'aperçoit pas
opzicht de bestreden bepalingen van het decreet afbreuk doen aan de en quoi les dispositions attaquées du décret vont à l'encontre de
standstill-verplichting die voortvloeit uit de combinatie van artikel l'obligation de standstill qui résulte de la combinaison de l'article
24, § 3, van de Grondwet met artikel 13.2 van het Internationaal 24, § 3, de la Constitution avec l'article 13.2 du Pacte international
Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Artikel 13.2 relatif aux droits économiques, sociaux et culturels. L'article 13.2
c) van dat Verdrag bepaalt dat het hoger onderwijs « op basis van c) de ce Pacte porte que l'enseignement supérieur « doit être rendu
bekwaamheid [...] toegankelijk dient te worden gemaakt ». accessible [...] en fonction des capacités de chacun ».
Het staat er derhalve niet aan in de weg dat de bestreden artikelen 39 Il n'empêche donc pas que les articles 39 et 50 attaqués du décret
en 50 van het decreet in bepalingen voorzien die toestaan dat de prévoient des dispositions autorisant le refus d'inscription ou
inschrijving wordt geweigerd of de financiering van sommige studenten supprimant le financement de certains étudiants, notamment lorsque
afschaffen, inzonderheid wanneer die bij herhaling niet geslaagd zijn ceux-ci n'ont pas réussi à plusieurs reprises des épreuves
voor universitaire examens of wanneer zij niet voldoen aan de universitaires ou lorsqu'ils ne satisfont pas aux critères spécifiques
specifieke toelatingscriteria die voor bepaalde studies kunnen worden vastgesteld. d'admission qui peuvent être fixés pour certaines études.
B.4.3. Het eerste middel is niet gegrond. B.4.3. Le premier moyen n'est pas fondé.
Ten aanzien van het tweede middel. Quant au second moyen.
B.5.1. Een tweede middel is afgeleid uit de schending van artikel 24, B.5.1. Un second moyen est pris de la violation de l'article 24, § 1er,
§ 1, van de Grondwet, doordat de bijzonder beperkende criteria die de la Constitution, en ce que les critères particulièrement
inzake financiering van studenten zijn opgelegd, de Franse Gemeenschap restrictifs imposés en matière de financement des étudiants
zouden kunnen laten ontsnappen aan haar subsidiëringsverplichting die permettraient à la Communauté française d'échapper à l'obligation de
voortvloeit uit artikel 24, § 1, van de Grondwet. subventionnement qui découle de l'article 24, § 1er, de la
Constitution.
B.5.2. De vrijheid van onderwijs verzet er zich niet tegen dat een B.5.2. La liberté d'enseignement ne fait pas obstacle à ce qu'une
regeling het recht op subsidiëring van het onderwijs zou beperken. Het réglementation limite le droit au subventionnement de l'enseignement.
recht op subsidiëring wordt immers beperkt, enerzijds, door de Le droit au subventionnement est limité, en effet, d'une part, par le
bevoegdheid van de gemeenschap om aan de subsidies eisen te koppelen pouvoir de la communauté de lier les subventions à des exigences
die verband houden met het algemeen belang, onder meer de eis dat kwaliteitsonderwijs moet worden verstrekt aan studenten aan wier bekwaamheid niet wegens herhaalde mislukkingen in het hoger onderwijs kan worden getwijfeld en, anderzijds, door de noodzaak om de beschikbare financiële middelen te spreiden over de diverse opdrachten van de gemeenschap. Te dezen heeft de decreetgever tussen die verschillende vereisten een evenwicht tot stand gebracht door de bestreden bepalingen aan te nemen, meer bepaald door niet meer te voorzien in de financiering van de kandidaat-studenten die zich opnieuw wensen in te schrijven voor een cyclus van het hoger onderwijs, terwijl zij voor de examens van het hoger onderwijs reeds meermaals niet zijn geslaagd. Uit de parlementaire voorbereiding vloeit immers voort dat de bestreden bepalingen op zichzelf geen enkele student uitsluiten. Zij beperken zich er immers toe te voorzien in de mogelijkheid, voor de universitaire instellingen, om de inschrijving van die studenten te weigeren. Die weigering zal moeten worden gemotiveerd, en de student zal ze bovendien kunnen betwisten. Ook zal de student, indien zijn universiteit hem toestaat zijn studie voort te zetten, opnieuw financierbaar worden zodra hij zal zijn geslaagd in het studiejaar dat hij overdoet (Gedr. St., Franse Gemeenschapsraad, 1995-1996, nr. 96/4, tenant à l'intérêt général, entre autres celles d'un enseignement de qualité dispensé à des étudiants dont la capacité n'a pas été mise en cause par des échecs répétés dans l'enseignement supérieur, et, d'autre part, par la nécessité de répartir les moyens financiers disponibles pour les diverses missions de la communauté. En l'espèce, le législateur décrétal a réalisé un équilibre entre ces différents impératifs en adoptant les mesures attaquées, notamment en prévoyant la suppression du financement des candidats-étudiants qui souhaitent se réinscrire dans un cycle d'enseignement supérieur alors qu'ils ont déjà subi dans l'enseignement supérieur des échecs répétés. Il résulte d'ailleurs des travaux préparatoires que les dispositions attaquées n'excluent par elles-mêmes aucun étudiant. Elles se limitent en effet à prévoir la possibilité pour les institutions universitaires de refuser l'inscription de ces étudiants. Ce refus devra être motivé, l'étudiant pouvant au surplus le contester. Par ailleurs, si l'étudiant est autorisé par son université à poursuivre ses études, il pourra à nouveau faire l'objet d'un financement dès qu'il aura réussi l'année d'études qui faisait problème (Doc., Conseil de la Communauté
verslag, pp. 4 en 29). B.5.3. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 april 1998. De griffier, L. Potoms. De voorzitter, française, 1995-1996, n° 96/4, rapport, pp. 4 et 29). B.5.3. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er avril 1998. Le greffier, L. Potoms. Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^