← Terug naar "Arrest nr. 41/97 van 14 juli 1997 Rolnummer 970 In zake : de prejudiciële vragen betreffende
de artikelen 320 en 332 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters wijst
na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen Bij arrest
van(...)"
Arrest nr. 41/97 van 14 juli 1997 Rolnummer 970 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 320 en 332 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen Bij arrest van(...) | Arrêt n° 41/97 du 14 juillet 1997 Numéro du rôle : 970 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 320 et 332 du Code civil, posées par la Cour d'appel de Liège. La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchi après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet des questions préjudicielles Par arr(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Arrest nr. 41/97 van 14 juli 1997 | Arrêt n° 41/97 du 14 juillet 1997 |
Rolnummer 970 | Numéro du rôle : 970 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 320 en 332 | En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 320 et |
van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. | 332 du Code civil, posées par la Cour d'appel de Liège. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de | composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. |
rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, | Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, E. Cerexhe, |
E. Cerexhe, H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt, | H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
Bij arrest van 28 mei 1996 in zake H. Lorenz tegen D. Vygen, L. | Par arrêt du 28 mai 1996 en cause de H. Lorenz contre D. Vygen, L. |
Csizmadia en Y. Barthelemy, waarvan de expeditie ter griffie van het | Csizmadia et Y. Barthelemy, dont l'expédition est parvenue au greffe |
Arbitragehof is ingekomen op 19 juni 1996, heeft het Hof van Beroep te | de la Cour d'arbitrage le 19 juin 1996, la Cour d'appel de Liège a |
Luik de volgende prejudiciële vragen gesteld : | posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het de | « 1. L'article 320 du Code civil en tant qu'il n'autorise pas le |
kandidaat voor de erkenning van een kind dat geboren is uit zijn | candidat à la reconnaissance d'un enfant issu de son union avec une |
vereniging met een gehuwde vrouw niet toestaat met alle wettelijke | femme mariée à faire la preuve par toutes voies de droit de sa |
middelen het bewijs van zijn vaderschap te leveren, terwijl dat | paternité, alors que cette paternité est corroborée par la possession |
vaderschap wordt bevestigd door het bezit van staat en de afstamming | d'état et que la filiation paternelle n'est pas contestée, viole-t-il |
van vaderszijde niet wordt betwist, de artikelen 10 en 11 van de | les articles 10 et 11 de la Constitution ? |
Grondwet ? 2. Schendt artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het | 2. L'article 332 du Code civil en tant qu'il dispose que la paternité |
bepaalt dat het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315 van het | établie en vertu de l'article 315 du Code civil ne peut être contestée |
Burgerlijk Wetboek enkel kan worden betwist door de echtgenoot, door | que par le mari, par la mère et par l'enfant, viole-t-il les articles |
de moeder en door het kind, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, met | 10 et 11 de la Constitution, notamment en tant qu'il exclut du droit à |
name in zoverre het de biologische vader van het kind wiens vaderschap | contester la présomption de paternité le père biologique de l'enfant |
niet wordt betwist en ten aanzien van wie het kind bezit van staat | |
heeft, uitsluit van het recht om het vermoeden van vaderschap te | dont la paternité n'est pas contestée et vis-à-vis duquel l'enfant a |
betwisten ? » | la possession d'état ? » |
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil | II. Les faits et la procédure antérieure |
J. Lorenz tekent voor de verwijzende rechter hoger beroep aan tegen | J. Lorenz fait appel devant le juge a quo du jugement par lequel le |
het vonnis waarbij de Rechtbank van eerste aanleg te Verviers zijn | Tribunal de première instance de Verviers rejette son action tendant à |
vordering verwerpt strekkende tot de erkenning van het kind M. | |
Csizmadia, geboren uit D. Vygen - die ten tijde van de geboorte gehuwd | reconnaître l'enfant M. Csizmadia, né de D. Vygen - laquelle était |
was met L. Csizmadia. | mariée lors de la naissance à L. Csizmadia. |
Aangezien de appellant de overeenstemming van de artikelen 318, 320 en | L'appelant ayant soulevé la conformité aux articles 10 et 11 de la |
332 van het Burgerlijk Wetboek met de artikelen 10 en 11 van de | Constitution des articles 318, 320 et 332 du Code civil, et ayant |
Grondwet heeft opgeworpen en heeft gevraagd dat het Arbitragehof | demandé que la Cour d'arbitrage soit interrogée à titre préjudiciel, |
prejudicieel zou worden ondervraagd, stelt het Hof van Beroep de twee | la Cour d'appel pose les deux questions rappelées ci-dessus. |
hierboven vermelde vragen. | |
III. De rechtspleging voor het Hof | III. La procédure devant la Cour |
Bij beschikking van 19 juni 1996 heeft de voorzitter in functie de | Par ordonnance du 19 juin 1996, le président en exercice a désigné les |
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 | juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale |
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. | du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. |
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was | Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application |
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. | des articles 71 ou 72 de la loi organique. |
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel | La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la |
77 van de organieke wet bij op 12 augustus 1996 ter post aangetekende | loi organique, par lettres recommandées à la poste le 12 août 1996. |
brieven. Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is | L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au |
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 augustus 1996. | Moniteur belge du 13 août 1996. |
Memories zijn ingediend door : | Des mémoires ont été introduits par : |
- Mr. Y. Barthelemy, advocaat, wonende te 4960 Malmédy, place du | - Me Y. Barthelemy, avocat, demeurant à 4960 Malmédy, place du |
Châtelet 7, in zijn hoedanigheid van voogd ad hoc van het minderjarige | Châtelet 7, désigné en qualité de tuteur ad hoc de l'enfant mineur |
kind M. Csizmadia, bij op 26 september 1996 ter post aangetekende | d'âge M. Csizmadia, par lettre recommandée à la poste le 26 septembre |
brief; | 1996; |
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 27 september | - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par |
1996 ter post aangetekende brief; | lettre recommandée à la poste le 27 septembre 1996; |
- H. Lorenz, wonende te 4630 Soumagne, rue de l'Egalité 6, bij op 30 | - H. Lorenz, demeurant à 4630 Soumagne, rue de l'Egalité 6, par lettre |
september 1996 ter post aangetekende brief. | recommandée à la poste le 30 septembre 1996. |
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de | Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi |
organieke wet bij op 11 oktober 1996 ter post aangetekende brieven. | organique, par lettres recommandées à la poste le 11 octobre 1996. |
De Ministerraad heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 13 november 1996 ter post aangetekende brief. | Le Conseil des ministres a introduit un mémoire en réponse, par lettre recommandée à la poste le 13 novembre 1996. |
Bij beschikkingen van 26 november 1996 en 29 mei 1997 heeft het Hof de | Par ordonnances des 26 novembre 1996 et 29 mai 1997, la Cour a prorogé |
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot | |
respectievelijk 19 juni 1997 en 19 december 1997. | respectivement jusqu'aux 19 juin 1997 et 19 décembre 1997 le délai |
dans lequel l'arrêt doit être rendu. | |
Bij beschikking van 26 februari 1997 heeft het Hof de zaak in | Par ordonnance du 26 février 1997, la Cour a déclaré l'affaire en état |
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 18 | et fixé l'audience au 18 mars 1997. |
maart 1997. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten | Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats |
bij op 26 februari 1997 ter post aangetekende brieven. | par lettres recommandées à la poste le 26 février 1997. |
Bij beschikking van 18 maart 1997 heeft voorzitter M. Melchior de zaak | Par ordonnance du 18 mars 1997, le président M. Melchior a soumis |
voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting. | l'affaire à la Cour réunie en séance plénière. |
Op de openbare terechtzitting van 18 maart 1997 : | A l'audience publique du 18 mars 1997 : |
- zijn verschenen : | - ont comparu : |
. Mr. D. Pire, advocaat bij de balie te Luik, voor Mr. Y. Barthelemy, | . Me D. Pire, avocat au barreau de Liège, pour Me Y. Barthelemy, |
voogd van het minderjarige kind M. Csizmadia; | tuteur de l'enfant mineur M. Csizmadia; |
. Mr. V. Sauvage, advocaat bij de balie te Luik, voor H. Lorenz; | . Me V. Sauvage, avocat au barreau de Liège, pour H. Lorenz; |
. Mr. J. Sohier loco Mr. J. Bourtembourg, advocaten bij de balie te | . Me J. Sohier loco Me J. Bourtembourg, avocats au barreau de |
Brussel, voor de Ministerraad; | Bruxelles, pour le Conseil des ministres; |
- hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt verslag uitgebracht; | - les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport; |
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; | - les avocats précités ont été entendus; |
- is de zaak in beraad genomen. | - l'affaire a été mise en délibéré. |
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende | La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants |
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. | de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. |
IV. In rechte | IV. En droit |
- A - | - A - |
Standpunt van Mr. Y. Barthelemy, voogd ad hoc van het kind M. Csizmadia | Position de Me Y. Barthelemy, tuteur ad hoc de l'enfant M. Csizmadia |
A.1. Uit de combinatie van de artikelen 320 en 332 van het Burgerlijk | A.1. Il ressort de la combinaison des articles 320 et 332 du Code |
Wetboek blijkt dat de biologische vader zijn vaderschap niet kan doen | civil que le père biologique ne peut faire constater sa paternité si |
vaststellen, indien noch de moeder, noch de vader een vordering hebben | ni la mère, ni le père n'ont introduit d'action. Selon les travaux |
ingesteld. Volgens de parlementaire voorbereiding zou de wetgever | préparatoires, l'objectif ainsi poursuivi par le législateur serait de |
daarmee tot doel hebben gehad de rust in de gezinnen te vrijwaren. | protéger la paix des familles. |
A.2.1. Tal van verschillen in behandeling vloeien daaruit voort. | A.2.1. Plusieurs différences de traitement en résultent. |
Het kind geboren uit een gehuwde vrouw en met als vader haar minnaar | L'enfant né d'une femme mariée et ayant pour père l'amant de celle-ci |
(overspelig kind a matre) wordt anders behandeld dan het kind van een | (enfant adultérin a matre) est traité différemment de l'enfant né d'un |
man die gehuwd is met een andere vrouw dan de moeder van het kind | |
(overspelig kind a patre) : krachtens artikel 319bis van het | homme marié à une autre femme que sa mère (enfant adultérin a patre) : |
Burgerlijk Wetboek kan het laatstgenoemde immers door de vader worden | en vertu de l'article 319bis du Code civil, ce dernier peut en effet |
erkend onder voorbehoud van homologatie; de echtgenote kan de | être reconnu par son père, sous réserve d'homologation; l'épouse peut |
realiteit van dat vaderschap betwisten. | contester la réalité de cette paternité. |
De man en de vrouw worden verschillend behandeld, doordat de | L'homme et la femme sont traités différemment, en ce que la filiation |
afstamming van moederszijde steeds vast zal staan, hetzij door de | maternelle sera toujours établie, que ce soit par l'acte de naissance |
geboorteakte (artikel 312), hetzij door de erkenning van het kind | (article 312) ou par la reconnaissance de l'enfant (article 313), |
(artikel 313), erkenning waarvoor geen enkele beperking geldt. | laquelle reconnaissance ne fait l'objet d'aucune restriction. |
De overspelige kinderen a matre worden anders behandeld dan de andere | Les enfants adultérins a matre sont traités différemment des autres |
kinderen; bij de meesten van de laatstgenoemden valt de wettelijke | enfants, la plupart de ces derniers pouvant voir coïncider la |
afstamming immers samen met de biologische afstamming. | filiation légale et la filiation biologique. |
De vaders worden verschillend behandeld naar gelang van de situatie | Les pères sont traités différemment, selon la situation de la mère. |
van de moeder. A.3. Het eerste van de voormelde verschillen in behandeling - namelijk | A.3. S'agissant de la première des différences de traitement précitées |
tussen overspelige kinderen a matre en a patre -, houdt in dat de | - celle faite entre les enfants adultérins a matre et a patre -, elle |
overspelige kinderen a patre kunnen worden erkend mits homologatie : | implique que les enfants adultérins a patre peuvent être reconnus |
wat hen betreft, is de bescherming van de rust in het gezin van de | moyennant homologation : en ce qui les concerne, la protection de la |
gehuwde man dus niet verzekerd, zodat dit argument niet in aanmerking | paix de la famille de l'homme marié n'est donc pas assurée, de telle |
kan worden genomen om het verschil in behandeling in het geval van de | sorte que cet argument ne peut être retenu pour justifier la |
overspelige kinderen a matre te verantwoorden. | différence de traitement faite dans le cas des enfants adultérins a |
A.4.1. De door de wetgever aangewende middelen zijn onevenredig met | matre. A.4.1. Les moyens utilisés par le législateur sont disproportionnés |
het nagestreefde doel. | par rapport au but poursuivi. |
A.4.2. In de eerste plaats zou de bescherming van de rust in het gezin | A.4.2. Tout d'abord, la protection de la paix de la famille n'aurait |
niet worden aangetast, indien de wetgever de erkenning van een kind | pas été affectée si le législateur avait autorisé la reconnaissance |
door diens biologische vader had toegestaan, wanneer het gezin van de | d'un enfant par son père biologique lorsque la famille de la mère est |
moeder feitelijk ontwricht is - criterium dat trouwens, onder meer, | disloquée de fait - lequel critère est d'ailleurs admis, notamment, en |
inzake echtscheiding wordt aanvaard - : het is de beperking tot de | matière de divorce - : c'est la limitation aux seules hypothèses où la |
gevallen waarin de scheiding officieel wordt bekrachtigd door een | séparation est officialisée par une procédure judiciaire qui est |
gerechtelijke procedure, die onevenredig is met het door de wetgever | disproportionnée à l'objectif poursuivi par le législateur. |
nagestreefde doel. A.4.3. Vervolgens is het niet voldoende zich te beroepen op de rust in | A.4.3. Ensuite, l'invocation de la paix des familles est insuffisante |
de gezinnen, aangezien die niet wordt verzekerd in andere gevallen, en | dès lors qu'elle n'est pas assurée dans d'autres cas, et notamment |
onder meer in het kader van de artikelen 330 (betwisting van een | dans le cadre des articles 330 (contestation d'une reconnaissance) et |
erkenning) en 319bis (erkenning van een overspelig kind a patre). | 319bis (reconnaissance d'un enfant adultérin a patre). |
A.4.4. Tot slot schenden de in het geding zijnde bepalingen tal van | A.4.4. Enfin, les dispositions en cause violent diverses dispositions |
internationale bepalingen : artikel 7, lid 1, van het Verdrag van New | internationales : l'article 7, paragraphe 1, de la Convention de New |
York inzake de rechten van het kind, enerzijds, en artikel 8 van het | York relative aux droits de l'enfant, d'une part, et l'article 8 de la |
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, anderzijds. | Convention européenne des droits de l'homme, d'autre part. |
A.5. Bijgevolg dienen de twee prejudiciële vragen bevestigend te | A.5. Il y a lieu en conséquence de répondre positivement aux deux |
worden beantwoord. | questions préjudicielles. |
Standpunt van de Ministerraad | Position du Conseil des ministres |
A.6. Het bij artikel 315 van het Burgerlijk Wetboek ingestelde | A.6. La présomption de paternité instaurée par l'article 315 du Code |
vermoeden van vaderschap kan op twee manieren worden omgekeerd. | civil peut être renversée de deux façons. |
Ofwel rechtstreeks, bij wege van betwisting (artikel 318), een | Soit directement, par voie de contestation (article 318), cette |
mogelijkheid die voorbehouden is aan de echtgenoot zelf, aan de moeder | faculté étant réservée au mari lui-même, à la mère et à l'enfant |
en aan het kind (artikel 332). Die beperking is verantwoord door het | (article 332). Cette limitation a été justifiée par le souci de |
streven naar vrijwaring van « de rust in de gezinnen ». | préserver « la paix des familles ». |
Ofwel indirect, door de mogelijkheid die aan een andere man dan de | Soit indirectement, par la faculté donnée à un autre homme que le mari |
echtgenoot wordt gegeven om het kind te erkennen, mits (naast de | |
machtiging van de rechtbank) de inachtneming van de dubbele voorwaarde | de reconnaître l'enfant, moyennant (outre l'autorisation du tribunal) |
die door artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek is uitgevaardigd. | le respect de la double condition édictée par l'article 320 du Code |
A.7. Wat de draagwijdte van de prejudiciële vragen betreft, dient de | civil. A.7. En ce qui concerne la portée des questions préjudicielles, la |
eerste vraag zonder voorwerp te worden verklaard in zoverre zij, ten | première doit être déclarée sans objet, en ce qu'elle évoque, au sujet |
aanzien van artikel 320, voor de kandidaat voor de erkenning de | de l'article 320, l'impossibilité pour le candidat à la reconnaissance |
onmogelijkheid opwerpt om « met alle wettelijke middelen het bewijs | |
van zijn vaderschap te leveren » : artikel 320 heeft dit immers | |
geenszins tot voorwerp en beperkt zich tot de mogelijkheid het | |
vaderschap van de echtgenoot van de moeder te doen vervallen door de | de « faire la preuve par toutes voies de droit de sa paternité » : en |
machtiging te krijgen om het kind te erkennen; de rechtbank beperkt | |
zich ertoe na te gaan of de voorwaarden van artikel 320 zijn vervuld | effet, l'article 320 n'a nullement cet objet, se limitant à permettre |
en controleert noch de juistheid van de erkenning, noch de | de faire tomber la paternité du mari de la mère en obtenant |
opportuniteit ervan. In werkelijkheid is in de prejudiciële vragen het | l'autorisation de reconnaître l'enfant; se bornant à vérifier le |
probleem aan de orde van de overeenstemming, met het | respect des conditions de l'article 320, le tribunal ne vérifie ni |
gelijkheidsbeginsel, van het verschil dat ten aanzien van de | l'exactitude de la reconnaissance, ni son opportunité. En réalité, les |
mogelijkheid om het vaderschap van de echtgenoot van de moeder te | questions préjudicielles posent la question de la conformité au |
betwisten, wordt gemaakt tussen de echtgenoot, de moeder en het kind, | principe d'égalité de la différence faite, quant à la possibilité de |
enerzijds, en elke andere man dan de echtgenoot, anderzijds. | contester la paternité du mari de la mère, entre le mari, la mère et |
A.8.1. Gelet op de moeilijkheid, anders dan bij de afstamming van | l'enfant, d'une part, et tout autre homme que le mari, d'autre part. |
moederszijde, om de afstamming van vaderszijde met zekerheid vast te | A.8.1. Eu égard à la difficulté, à l'inverse de la filiation |
stellen, heeft de wetgever een vermoeden georganiseerd, namelijk dat | maternelle, d'établir de façon certaine la filiation paternelle, le |
van het vaderschap van de echtgenoot van de moeder; dat vermoeden is | législateur a organisé une présomption, celle de la paternité du mari |
zelf gebaseerd op een dubbel vermoeden, de samenwoning, enerzijds, de trouw van de vrouw, anderzijds. Die regeling van vermoeden maakt het mogelijk het kind een juridische bescherming te bieden doordat het, vanaf zijn geboorte, wordt geïntegreerd in een gezin, met alle waarborgen die bij de wet daaraan worden verbonden. A.8.2. Dat vermoeden is evenwel niet onweerlegbaar. Het kan met name worden omgekeerd, wanneer het wordt tegengesproken door omstandigheden die in een gerechtelijke akte worden vastgesteld : in die gevallen beschikken de echtgenoot, de moeder en het kind, evenals elke andere man dan de echtgenoot over dezelfde mogelijkheden. De uitsluiting van het recht om een kind te laten erkennen door een andere man dan de echtgenoot van de moeder buiten de voormelde | de la mère; celle-ci est elle-même fondée sur une double présomption, la cohabitation, d'une part, la fidélité de la femme, d'autre part. Ce régime de présomption permet d'offrir à l'enfant une protection juridique l'intégrant, dès sa naissance, dans une famille, avec toutes les garanties qu'attache la loi à ce fait. A.8.2. Cette présomption n'est cependant pas irréfragable. Elle peut être renversée notamment lorsqu'elle est contredite par des circonstances constatées dans un acte judiciaire : dans ces cas, le mari, la mère et l'enfant, comme tout homme autre que le mari disposent des mêmes possibilités. L'exclusion du droit de faire reconnaître un enfant par un homme autre |
omstandigheden, wordt verantwoord door de zorg om de rust in de | que le mari de la mère en dehors des circonstances précitées se |
gezinnen te waarborgen - indien noch de echtgenoot, noch de moeder het | justifie par le souci de garantir la paix des familles - si ni le mari |
vermoeden van wettelijk vaderschap betwisten -, door de zorg om aan | ni la mère ne contestent la présomption de paternité légale -, par |
het kind de grootst mogelijke juridische stabiliteit bij het | celui d'assurer à l'enfant la plus grande stabilité juridique possible |
vaststellen van de afstamming te verzekeren - teneinde het risico te | dans l'établissement de la filiation - afin d'éviter le risque d'en |
vermijden dat het ervan verstoken blijft - en, ten slotte, door de | être privé - et, enfin, par la sécurité juridique, en ce que celle-ci |
rechtszekerheid, doordat die « elke willekeur betreffende het al dan | exclut « tout arbitraire concernant l'autorisation ou non de cette |
niet toestaan van die erkenning » uitsluit. De echtgenoot, de moeder | reconnaissance ». Le mari, la mère et l'enfant sont dans une situation |
en het kind bevinden zich in een situatie die niet vergelijkbaar is | qui n'est pas comparable à celle des autres hommes que le mari : les |
met die van andere mannen dan de echtgenoot : de eerstgenoemden zijn | premiers sont en effet unis par un lien de filiation juridique, à |
immers verenigd door een band van juridische afstamming, die niet | l'égard duquel les seconds sont étrangers. |
geldt voor de anderen. | |
A.8.3. Wat artikel 332 betreft, wordt de uitsluiting van de andere | A.8.3. En ce qui concerne l'article 332, l'exclusion de droit, pour |
mannen dan de echtgenoot van het recht om rechtstreeks het wettelijk | les hommes autres que le mari, de contester directement la paternité |
vaderschap te betwisten, verantwoord door de noodzaak om de | légale se justifie par la nécessité de protéger la stabilité de toute |
stabiliteit van elke blijkbaar duidelijk vastgestelde afstamming te | filiation apparemment bien établie. Il en va d'autant plus ainsi que |
beschermen. Zulks geldt des te meer daar de betwisting van het | la contestation de la paternité légale n'implique pas nécessairement |
wettelijk vaderschap niet noodzakelijk de vaststelling van een | l'établissement d'une paternité de substitution. |
vervangend vaderschap inhoudt. | A.8.4. En ce qui concerne l'article 320, le demandeur, une fois |
A.8.4. Wat artikel 320 betreft, is de verzoeker, zodra de machtiging | l'autorisation de reconnaissance obtenue, est libre de procéder ou non |
tot erkenning is verkregen, vrij al dan niet daartoe over te gaan voor | |
de ambtenaar van de burgerlijke stand. Zelfs wanneer de biologische | à celle-ci devant l'officier de l'état civil. Même lorsque la |
afstamming van de verzoeker niet alleen vaststaat, maar bovendien | filiation biologique du demandeur est non seulement établie mais en |
wordt bevestigd door het bezit van staat, kan het toestaan van de | outre confirmée par la possession d'état, autoriser la reconnaissance |
erkenning buiten de gevallen die zijn beoogd in artikel 320 een | en dehors des hypothèses visées par l'article 320 risque de |
eventuele verzoening van de echtgenoten in het gedrang brengen. | compromettre une réconciliation éventuelle des époux. Par ailleurs, la |
Overigens is het bezit van staat een te vaag begrip, in het licht van | possession d'état est une notion trop vague, au regard de la sécurité |
de rechtszekerheid, om het vermoeden van vaderschap van de echtgenoot | juridique, pour permettre que soit mise en cause la présomption de |
in het geding te kunnen brengen. | paternité dans le chef du mari. |
A.9. Het verschil in behandeling lijkt niet onevenredig met het | A.9. En ce qui concerne la proportionnalité de la différence de |
nagestreefde doel. Enerzijds, zijn de gevallen waarin de biologische | traitement, celle-ci n'apparaît pas disproportionnée aux buts |
vaders werkelijk worden verhinderd hun kind te erkennen, zeldzaam, | poursuivis. D'une part, les cas où les pères biologiques sont |
aangezien het hun doorgaans vrijstaat de nodige maatregelen te nemen | effectivement empêchés de reconnaître leur enfant sont rares dès lors |
opdat het wettelijke vaderschap door de moeder of het kind wordt | qu'il leur est généralement loisible de faire en sorte que la |
betwist. Anderzijds, gesteld dat de vaststelling van de afstamming | paternité légale soit contestée par la mère ou l'enfant. D'autre part, |
wordt uitgesteld tot de meerderjarigheid van het kind, belet zulks | à supposer même que l'établissement de la filiation soit différé |
niet dat de biologische vader met het kind persoonlijke relaties kan | jusqu'à la majorité de l'enfant, cela n'empêche pas que le père |
onderhouden, zoals blijkt uit het concrete geval dat tot de | biologique puisse entretenir des relations personnelles avec l'enfant, |
prejudiciële vragen aanleiding heeft gegeven. | comme l'atteste le cas concret ayant donné lieu aux questions |
Overigens zijn de in het geding zijnde bepalingen bestaanbaar met de | préjudicielles. Par ailleurs, les dispositions en cause sont compatibles avec les |
internationale bepalingen die door de andere partijen zijn geciteerd. | dispositions internationales citées par les autres parties. |
Standpunt van H. Lorenz | Position de H. Lorenz |
A.10. Een van de krachtlijnen van de wet van 31 maart 1987 tot | A.10. L'une des lignes de force de la loi du 31 mars 1987 modifiant |
wijziging van een aantal bepalingen betreffende de afstamming was, | diverses dispositions légales relatives à la filiation était, à côté |
naast de openheid voor de biologische werkelijkheid, het beginsel van | de l'ouverture à la réalité biologique, le principe d'égalité et de |
gelijkheid en niet-discriminatie tussen de kinderen, ongeacht het feit | non-discrimination entre les enfants, qu'ils soient issus ou non du |
of zij al dan niet uit het huwelijk zijn voortgesproten. | mariage. |
A.11.1. Uit de in het geding zijnde bepalingen komen diverse | A.11.1. Diverses inégalités résultent des dispositions en cause, que |
ongelijkheden naar voren, tussen vaders, tussen moeders, tussen | ce soit entre pères, entre mères, entre enfants ou entre père et mère. |
kinderen of tussen vader en moeder. Die verschillen berusten op geen | Celles-ci ne reposent sur aucun critère objectif et ne sont pas |
enkel objectief criterium en kunnen niet redelijk worden verantwoord. | raisonnablement justifiées. |
A.11.2. In het licht van het nagestreefde doel - de rust in de | A.11.2. Au regard de l'objectif poursuivi - assurer la paix des |
gezinnen verzekeren -, zijn de beperkingen die bij artikel 320 zijn | familles -, les limitations apportées par l'article 320 à la |
aangebracht ten aanzien van de mogelijkheid tot erkenning van een kind door zijn biologische vader, niet verantwoord doordat wordt vereist dat de scheiding van de echtgenoten bij een rechterlijke beslissing wordt vastgesteld : aldus worden immers de feitelijke scheidingen buiten beschouwing gelaten, welke vaak voorkomen en waarvoor met verschillende middelen het bewijs kan worden geleverd. De beperkingen die ten aanzien van de erkenning zijn aangebracht, zijn in strijd met de doelstellingen van de wetgever, namelijk openheid voor de biologische werkelijkheid en niet-discriminatie tussen kinderen. A.11.3. De in het geding zijnde bepalingen schenden diverse internationale bepalingen met rechtstreekse werking : enerzijds, de | possibilité de reconnaissance d'un enfant par son père biologique ne sont pas justifiées en ce qu'il est requis que la séparation entre époux soit actée par une décision judiciaire : en effet, sont ainsi omises les séparations de fait, lesquelles, fréquentes, sont susceptibles de preuve par diverses voies. Les limitations apportées à la reconnaissance sont en contradiction avec les objectifs d'ouverture à la réalité biologique et à la non-discrimination entre enfants poursuivis par le législateur. A.11.3. Les dispositions en cause violent diverses dispositions |
artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de | internationales ayant effet direct : d'une part, les articles 8 et 14 |
Mens, en het recht op eerbiediging van het privé-leven en het | de la Convention européenne des droits de l'homme, et le droit au |
respect de la vie privée et familiale qu'ils garantissent, d'autre | |
gezinsleven dat zij waarborgen, anderzijds, de artikelen 3, 7, 8 en 16 | part, les articles 3, 7, 8 et 16 de la Convention internationale des |
van het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind. | droits de l'enfant. |
- B - | - B - |
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
B.1. De eerste prejudiciële vraag is geformuleerd in de volgende bewoordingen : | B.1. La première question préjudicielle est formulée en ces termes : |
« Schendt artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het de | « L'article 320 du Code civil en tant qu'il n'autorise pas le candidat |
kandidaat voor de erkenning van een kind dat geboren is uit zijn | à la reconnaissance d'un enfant issu de son union avec une femme |
vereniging met een gehuwde vrouw niet toestaat met alle wettelijke | mariée à faire la preuve par toutes voies de droit de sa paternité, |
middelen het bewijs van zijn vaderschap te leveren, terwijl dat | alors que cette paternité est corroborée par la possession d'état et |
vaderschap wordt bevestigd door het bezit van staat en de afstamming | que la filiation paternelle n'est pas contestée, viole-t-il les |
van vaderszijde niet wordt betwist, de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution ? » |
Grondwet ? » B.2. Artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek luidt : | B.2. L'article 320 du Code civil s'énonce comme suit : |
« Wanneer het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315 of 317 | « Lorsque la paternité établie en vertu des articles 315 ou 317 n'est |
niet bevestigd wordt door het bezit van staat, kan het kind met | pas corroborée par la possession d'état, l'enfant peut, sur |
machtiging van de rechtbank van eerste aanleg van zijn woonplaats, | l'autorisation du tribunal de première instance de son domicile, être |
worden erkend door een andere man dan de echtgenoot : | reconnu par un autre homme que le mari : |
1° ingeval het kind geboren is tenminste 180 dagen na de ontbinding of | 1° s'il est né 180 jours au moins après la dissolution ou l'annulation |
de nietigverklaring van het huwelijk van de moeder; | du mariage de la mère; |
2° ingeval het kind geboren is meer dan 300 dagen na de | 2° s'il est né plus de 300 jours après l'audience d'introduction visée |
inleidingszitting bedoeld in artikel 1258 van het Gerechtelijk Wetboek | à l'article 1258 du Code judiciaire et qu'un procès-verbal de |
en geen proces-verbaal van verzoening is opgemaakt, of na de | |
beschikking van de voorzitter zitting houdend in kort geding, waarbij | conciliation n'a pas été établi, ou après l'ordonnance du président |
de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke verblijfplaats te | siégeant en référé et autorisant les époux à résider séparément, ou |
betrekken, of na de verklaring bedoeld in artikel 1289 van hetzelfde | après la déclaration prévue à l'article 1289 du même Code, et moins de |
Wetboek, en minder dan 180 dagen na de definitieve afwijzing van de | 180 jours après le rejet définitif de la demande ou depuis la |
eis of na de verzoening van de echtgenoten; | conciliation des époux; |
3° ingeval het kind geboren is meer dan driehonderd dagen na een | 3° s'il est né plus de 300 jours après une ordonnance du juge de paix |
beschikking van de vrederechter gegeven krachtens artikel 223 van dit | rendue en vertu de l'article 223 du présent Code et autorisant les |
Wetboek, waarbij de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke | époux à résider séparément, et moins de 180 jours depuis que cette |
verblijfplaats te betrekken, en minder dan honderdtachtig dagen nadat | |
aan deze maatregel een einde is gekomen, of nadat de echtgenoten | mesure a pris fin ou depuis la réunion de fait des époux; |
feitelijk herenigd zijn geweest; | |
4° ingeval het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van de | 4° si l'enfant est né plus de 300 jours après la date de la séparation |
feitelijke scheiding wanneer de echtscheiding is uitgesproken | de fait lorsque le divorce a été prononcé en vertu des articles 229, |
krachtens de artikelen 229, 231 of 232. » | 231 ou 232. » |
B.3. Artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek staat een andere man dan | B.3. L'article 320 du Code civil permet à un homme autre que le mari |
de echtgenoot van de moeder toe een kind te erkennen, wanneer het | de la mère de reconnaître un enfant, lorsque la paternité du mari |
vaderschap van de echtgenoot niet bevestigd wordt door het bezit van | n'est pas corroborée par la possession d'état, pour autant qu'il y |
staat, voor zover hij door de rechtbank van eerste aanleg daartoe is | soit autorisé par le tribunal de première instance et que l'enfant |
gemachtigd en het kind geboren is in één van de vier in de bepaling | soit né dans l'une des quatre hypothèses prévues par la disposition. |
bedoelde hypotheses. Al die hypotheses betreffen gevallen waarin uit | Ces hypothèses concernent toutes des cas où il ressort d'un acte |
een gerechtelijke akte blijkt dat de echtgenoten niet meer samen waren | judiciaire que les époux étaient désunis au moment de la conception de |
op het ogenblik dat het kind werd verwekt. | l'enfant. |
B.4. In tegenstelling tot wat wordt verondersteld in de aan het Hof | B.4. Contrairement à ce qui est présupposé dans la question |
gestelde prejudiciële vraag, heeft artikel 320 van het Burgerlijk | préjudicielle posée à la Cour, l'article 320 du Code civil n'a pour |
Wetboek evenwel niet tot voorwerp om aan een man, wie het ook zij, al | objet ni de donner ni de refuser à qui que ce soit l'autorisation de |
dan niet toelating te verlenen om met alle wettelijke middelen het | faire la preuve de sa paternité par toutes voies de droit. La |
bewijs van zijn vaderschap te leveren. De omstandigheid dat het | circonstance que la paternité de l'homme qui souhaite procéder à la |
vaderschap van de man die tot erkenning van het kind wenst over te | reconnaissance de l'enfant est corroborée par la possession d'état et |
gaan, wordt bevestigd door het bezit van staat en niet wordt betwist, | n'est pas contestée, est étrangère aux hypothèses visées par cette |
is vreemd aan de hypotheses die deze bepaling beoogt. Daaruit volgt | disposition. Il en résulte que la question préjudicielle n'appelle pas |
dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft. | de réponse. |
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag | Quant à la deuxième question préjudicielle |
B.5. De tweede prejudiciële vraag die door het Hof van Beroep wordt | B.5. La deuxième question préjudicielle est posée par la Cour d'appel |
gesteld, luidt : | dans les termes suivants : |
« Schendt artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het | « L'article 332 du Code civil en tant qu'il dispose que la paternité |
bepaalt dat het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315 van het | établie en vertu de l'article 315 du Code civil ne peut être contestée |
Burgerlijk Wetboek enkel kan worden betwist door de echtgenoot, door | que par le mari, par la mère et par l'enfant, viole-t-il les articles |
de moeder en door het kind, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, met | 10 et 11 de la Constitution, notamment en tant qu'il exclut du droit à |
name in zoverre het de biologische vader van het kind wiens vaderschap | contester la présomption de paternité le père biologique de l'enfant |
niet wordt betwist en ten aanzien van wie het kind bezit van staat | |
heeft, uitsluit van het recht om het vermoeden van vaderschap te | dont la paternité n'est pas contestée et vis-à-vis duquel l'enfant a |
betwisten ? » | la possession d'état ? » |
B.6.1. Artikel 315 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.6.1. L'article 315 du Code civil dispose : |
« Het kind dat geboren is tijdens het huwelijk of binnen 300 dagen na | « L'enfant né pendant le mariage ou dans les 300 jours qui suivent la |
de ontbinding of de nietigverklaring van het huwelijk, heeft de echtgenoot tot vader. » | dissolution ou l'annulation du mariage, a pour père le mari. » |
Artikel 317 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 317 du Code civil dispose : |
« Het kind dat geboren is binnen 300 dagen na de ontbinding of de | « L'enfant né dans les 300 jours après la dissolution ou l'annulation |
nietigverklaring van het huwelijk van zijn moeder en na een nieuw | |
huwelijk van deze, heeft de nieuwe echtgenoot tot vader. | du mariage de sa mère et après le remariage de celle-ci, a pour père |
Wordt dit vaderschap betwist, dan wordt de vorige echtgenoot geacht de | le nouveau mari. Si cette paternité est contestée, le précédent mari est tenu pour le |
vader te zijn, behalve wanneer ook zijn vaderschap wordt betwist of | père à moins que sa paternité ne soit également contestée ou que la |
wanneer het vaderschap van een derde komt vast te staan. » | paternité d'un tiers ne vienne à être établie. » |
B.6.2. De voorwaarden en de modaliteiten volgens welke het vaderschap | B.6.2. Les conditions et les modalités selon lesquelles peut être |
dat vaststaat krachtens die bepalingen kan worden betwist, worden | contestée la paternité établie en vertu de ces dispositions sont |
bepaald in artikel 318 van hetzelfde Wetboek, dat luidt : | déterminées par l'article 318 du même Code, article aux termes duquel |
« § 1. Het vaderschap van de echtgenoot kan worden betwist indien | : « § 1er. La paternité du mari peut être contestée s'il est prouvé |
wordt aangetoond dat hij niet de vader kan zijn van het kind. | qu'il ne peut être le père de l'enfant. |
§ 2. Dit bewijs kan door alle wettelijke middelen worden geleverd. | § 2. Cette preuve peut être fournie par toutes voies de droit. |
§ 3. Tenzij het kind bezit van staat heeft ten aanzien van beide | § 3. A moins que l'enfant n'ait la possession d'état à l'égard des |
echtgenoten of dezen feitelijk herenigd waren ten tijde van de | deux époux ou qu'il n'y ait eu réunion de fait de ceux-ci au temps de |
verwekking, wordt de vordering gegrond verklaard : | la conception, la demande est déclarée fondée : |
1° wanneer het kind geboren is meer dan 300 dagen na de | 1° lorsque l'enfant est né plus de 300 jours après l'audience |
inleidingszitting bedoeld in artikel 1258 van het Gerechtelijk Wetboek | d'introduction visée à l'article 1258 du Code judiciaire et qu'un |
en geen proces-verbaal van verzoening is opgemaakt, of na de | procès-verbal de conciliation n'a pas été établi, ou après |
beschikking van de voorzitter zitting houdend in kort geding, waarbij | l'ordonnance du président siégeant en référé et autorisant les époux à |
de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke verblijfplaats te | |
betrekken, of na de verklaring bedoeld in artikel 1289 van hetzelfde | résider séparément, ou après la déclaration prévue à l'article 1289 du |
Wetboek, en minder dan 180 dagen na de definitieve afwijzing van de | même Code, et moins de 180 jours après le rejet définitif de la |
vordering of na de verzoening van de echtgenoten; | demande ou depuis la conciliation des époux; |
2° wanneer het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van de | 2° lorsque l'enfant est né plus de 300 jours après la date de la |
feitelijke scheiding in geval de echtscheiding is uitgesproken | séparation de fait en cas de divorce prononcé en vertu des articles |
krachtens de artikelen 229, 231 of 232; | 229, 231 ou 232; |
3° wanneer het kind geboren is meer dan driehonderd dagen na een | 3° lorsque l'enfant est né plus de 300 jours après une ordonnance du |
beschikking van de vrederechter gegeven krachtens artikel 223 van dit Wetboek, waarbij de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke verblijfplaats te betrekken, en minder dan honderdtachtig dagen na de datum waarop aan deze maatregel een einde is gekomen, of nadat de echtgenoten feitelijk herenigd zijn geweest; 4° wanneer de afstamming van moederszijde door erkenning of bij rechterlijke beslissing is vastgesteld; 5° wanneer de echtgenoot de vordering instelt vooraleer de afstamming van moederszijde vaststaat. In al deze gevallen kan het bewijs van het vaderschap door alle wettelijke middelen worden geleverd. § 4. De vordering is niet ontvankelijk wanneer de echtgenoot toestemming heeft gegeven tot kunstmatige inseminatie of tot een | juge de paix rendue en vertu de l'article 223 du présent Code et autorisant les époux à résider séparément, et moins de 180 jours après que cette mesure a pris fin, ou après la réunion de fait des époux; 4° lorsque la filiation maternelle est établie par reconnaissance ou par décision judiciaire; 5° lorsque le mari introduit l'action avant que la filiation maternelle ne soit établie. Dans tous ces cas, la preuve de la paternité peut être administrée par toutes voies de droit. § 4. La demande n'est pas recevable si le mari a consenti à l'insémination artificielle ou à un autre acte ayant la procréation |
andere daad die de voortplanting tot doel had, tenzij de verwekking | pour but, sauf si la conception de l'enfant ne peut en être la |
van het kind niet het gevolg kan zijn van die handeling. » | conséquence. » |
Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, dat met name de personen | Définissant notamment les personnes autorisées à contester la |
definieert die het vaderschap dat krachtens de artikelen 315 en 317 | paternité établie en vertu des articles 315 et 317, l'article 332 du |
vaststaat, kunnen betwisten, bepaalt : | Code civil dispose : |
« Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315, kan worden | |
betwist door de echtgenoot, door de moeder en door het kind. | « La paternité établie en vertu de l'article 315 peut être contestée |
Indien de echtgenoot overleden is zonder in rechte te zijn opgetreden, | par le mari, par la mère et par l'enfant. |
lopende de termijn om zulks te doen, kan zijn vaderschap, binnen een | Si le mari est décédé sans avoir agi, mais étant encore dans le délai |
jaar na zijn overlijden of na de geboorte, worden betwist door zijn | utile pour le faire, sa paternité peut être dans l'année de son décès |
bloedverwanten in de opgaande of in de neerdalende lijn. | ou de la naissance, contestée par ses ascendants et par ses |
Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 317 kan daarenboven | descendants. La paternité établie en vertu de l'article 317 peut en outre être |
worden betwist door de vorige echtgenoot. | contestée par le précédent mari. |
De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar | L'action de la mère doit être intentée dans l'année de la naissance et |
na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige echtgenoot | celle du mari ou du précédent mari dans l'année de la naissance ou de |
binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan. | la découverte de celle-ci. |
De rechtsvordering van het kind moet worden ingesteld uiterlijk vier | Celle de l'enfant doit être intentée au plus tard dans les quatre ans |
jaar nadat het de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Behoudens | à compter du moment où il atteint l'âge de dix-huit ans. Sauf |
buitengewone omstandigheden is ze niet ontvankelijk wanneer de | circonstances exceptionnelles, elle est irrecevable si le mari a élevé |
echtgenoot het kind als het zijne heeft opgevoed. | l'enfant comme sien. |
De vordering moet op zodanige wijze worden ingesteld dat het kind of | La demande doit être formée de manière que l'enfant ou ses |
zijn afstammelingen, de moeder, de echtgenoot en, in voorkomend geval, | descendants, la mère, le mari et, le cas échéant, le précédent mari |
de vorige echtgenoot in het geding worden geroepen. » | soient à la cause. » |
B.7. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vragen en uit de aan de | B.7. Il ressort des termes de la question préjudicielle et des |
verwijzende rechter voorgelegde feitelijke elementen blijkt dat het in | éléments de fait soumis au juge a quo que la différence de traitement |
het geding zijnde verschil in behandeling een onderscheid is dat wordt | en cause est celle faite entre le mari, l'épouse et l'enfant, d'une |
gemaakt tussen de echtgenoot, de echtgenote en het kind, enerzijds, en | part, et le père biologique dont la paternité, non contestée, est |
de biologische vader van wie het - niet betwiste - vaderschap door het bezit van staat wordt bevestigd, anderzijds; het verschil in behandeling bestaat erin dat die biologische vader, in tegenstelling tot de eerstgenoemden, het vaderschap van de echtgenoot niet rechtstreeks kan betwisten. B.8. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.9. Er bestaat tussen de beide categorieën een objectief verschil. De echtgenoot, de echtgenote en het kind behoren tot het kerngezin dat voortvloeit uit het huwelijk; de biologische vader is daarbij een buitenstaander. | corroborée par la possession d'état, d'autre part. La différence de traitement consiste en ce que, à l'inverse des premiers, ce père biologique ne peut contester directement la paternité du mari. B.8. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.9. Il existe entre les deux catégories une différence objective. Le mari, l'épouse et l'enfant sont inclus dans la cellule familiale résultant du mariage; le père biologique y est étranger. |
B.10.1. De wet van 31 maart 1987 heeft, zoals het opschrift ervan | B.10.1. La loi du 31 mars 1987 a modifié, comme son intitulé |
aangeeft, verscheidene bepalingen betreffende de afstamming gewijzigd; | l'indique, diverses dispositions légales relatives à la filiation; en |
in het bijzonder werd in hoofdstuk V ervan een nieuwe titel VII | particulier, son chapitre V a inséré un nouveau titre VII dans le |
ingevoegd in boek I van het Burgerlijk Wetboek, met als opschrift « | livre Ier du Code civil, intitulé « De la filiation », dont font |
Afstamming », waarvan de hiervoor genoemde bepalingen, zoals zij bij | partie les dispositions citées ci-dessus, telles qu'elles ont été |
de wet van 27 december 1994 zijn gewijzigd, deel uitmaken. | modifiées par la loi du 27 décembre 1994. |
Volgens de memorie van toelichting, bestond de bedoeling van de wet | Selon l'exposé des motifs, un des objectifs de la loi du 31 mars 1987, |
van 31 maart 1987 in verband met de afstamming er onder meer in « de | en ce qui concerne la filiation, était de « cerner le plus près |
waarheid zoveel mogelijk te benaderen », dit wil zeggen de biologische | possible la vérité », c'est-à-dire la filiation biologique (Doc. |
afstamming (Gedr. St., Senaat, 1977-1978, nr. 305, 1, p. 3). In | parl., Sénat, 1977-1978, n° 305, 1, p. 3). S'agissant de |
verband met de vaststelling van de afstamming van vaderszijde, werd | l'établissement de la filiation paternelle, il a été indiqué que « la |
erop gewezen dat « de wil om de regeling van de vaststelling van de | volonté de régler l'établissement de la filiation en cernant le plus |
afstamming zo dicht mogelijk de waarheid te doen benaderen [...] het | |
openstellen van de mogelijkheden tot betwisting tot gevolg [behoorde] | possible la vérité [devait] avoir pour conséquence d'ouvrir largement |
te hebben » (ibidem, p. 12). Uit dezelfde parlementaire voorbereiding | les possibilités de contestation » (ibidem, p. 12). Toutefois, il |
blijkt echter dat de wetgever tevens datgene, wat in die voorbereiding | ressort des mêmes travaux préparatoires que le législateur a également |
« rust der families » wordt genoemd, in overweging heeft willen nemen | entendu prendre en considération et protéger ce que ces travaux |
en heeft willen beschermen, door, indien hiertoe nodig, het zoeken | appellent « la paix des familles », en tempérant si nécessaire à cette |
naar de biologische waarheid te temperen (ibidem, p. 15). | fin la recherche de la vérité biologique (ibidem, p. 15). |
B.10.2. Artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt de voorwaarden | B.10.2. L'article 318 du Code civil établit les conditions dans |
waaronder het vaderschap dat aan de echtgenoot is toegeschreven door | |
artikel 315 kan worden betwist; die betwisting kan gebeuren, naar | lesquelles la paternité attribuée au mari par l'article 315 du Code |
gelang van het geval, door met alle wettelijke middelen het bewijs te | civil peut être contestée; cette contestation peut se faire, selon le |
cas, par la preuve par toutes voies de droit de la non-paternité du | |
leveren dat de echtgenoot niet de vader is (§ 2) of, in een aantal | mari (§ 2) ou, dans un certain nombre d'hypothèses, par simple |
gevallen, door eenvoudige ontkenning (§ 3). | dénégation (§ 3). |
B.11. Door de artikelen 318 en 332 van het Burgerlijk Wetboek aan te | B.11. En adoptant les articles 318 et 332 du Code civil, le |
nemen, heeft de wetgever kunnen oordelen dat het niet verantwoord was | législateur a pu considérer qu'il ne se justifiait pas de permettre à |
aan een buitenstaander ten opzichte van het gezin waarin het kind is | |
geboren, de toelating te geven het vaderschap van de echtgenoot van de | un tiers à la famille au sein de laquelle l'enfant est né de contester |
moeder rechtstreeks te betwisten. Het kan immers worden verantwoord | |
ervan uit te gaan dat die derde geen belang heeft bij die betwisting | directement la paternité du mari de la mère. Il peut se justifier en |
en dat het hem niet toekomt het belang van het kind te beoordelen. | effet de considérer que ce tiers n'a pas intérêt à cette contestation |
Ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde dubbele doelstelling | et qu'il ne lui appartient pas d'apprécier l'intérêt de l'enfant. |
- de zorg om de vaststelling van de biologische afstamming te | Au regard du double objectif poursuivi par le législateur - le souci |
bevorderen, enerzijds, en de bescherming van de rust in de gezinnen, | de favoriser l'établissement de la filiation biologique, d'une part, |
anderzijds - is de toekenning van het recht om het vaderschap van de | et la protection de la paix des familles, d'autre part -, l'octroi du |
echtgenoot te betwisten aan de enkele echtgenoot, moeder en kind, met | droit de contester la paternité du mari aux seuls mari, mère et |
uitsluiting van de man die beweert de biologische vader ervan te zijn, | enfant, à l'exclusion de l'homme qui s'en prétend le père biologique, |
geen onevenredige maatregel. Daaruit volgt dat artikel 332 van het | n'est pas une mesure disproportionnée. Il s'ensuit que l'article 332 |
Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schendt. | du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
1. De prejudiciële vraag betreffende artikel 320 van het Burgerlijk | 1. La question préjudicielle relative à l'article 320 du Code civil |
Wetboek behoeft geen antwoord. | n'appelle pas de réponse. |
2. Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10 en | 2. L'article 332 du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de |
11 van de Grondwet niet, in zoverre het bepaalt dat het vaderschap dat | la Constitution en tant qu'il dispose que la paternité établie en |
vaststaat krachtens artikel 315 van het Burgerlijk Wetboek enkel kan | vertu de l'article 315 du Code civil ne peut être contestée que par le |
worden betwist door de echtgenoot, door de moeder en door het kind en | mari, par la mère et par l'enfant et en tant qu'il exclut, du droit de |
in zoverre het de biologische vader, van wie het vaderschap niet wordt | contester la paternité, le père biologique dont la paternité n'est pas |
betwist en die het bezit van staat heeft ten aanzien van dat kind, | contestée et qui a la possession d'état vis-à-vis de l'enfant. |
uitsluit van het recht het vaderschap te betwisten. | |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 juli 1997. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 juillet 1997. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |