Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 40/97 van 14 juli 1997 Rolnummer 1020 Inzake : de prejudiciële vraag over de wet van 30 juni 1971 betreffende de administratieve geldboeten toepasselijk in geval van inbreuk op sommige sociale wetten, gesteld door de Arbeidsrechtba Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 40/97 van 14 juli 1997 Rolnummer 1020 Inzake : de prejudiciële vraag over de wet van 30 juni 1971 betreffende de administratieve geldboeten toepasselijk in geval van inbreuk op sommige sociale wetten, gesteld door de Arbeidsrechtba Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...) Arrêt n° 40/97 du 14 juillet 1997 Numéro du rôle : 1020 En cause : la question préjudicielle concernant la loi du 30 juin 1971 relative aux amendes administratives applicables en cas d'infraction à certaines lois sociales, posée par le Tribun La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 40/97 van 14 juli 1997 Arrêt n° 40/97 du 14 juillet 1997
Rolnummer 1020 Numéro du rôle : 1020
Inzake : de prejudiciële vraag over de wet van 30 juni 1971 En cause : la question préjudicielle concernant la loi du 30 juin 1971
betreffende de administratieve geldboeten toepasselijk in geval van relative aux amendes administratives applicables en cas d'infraction à
inbreuk op sommige sociale wetten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Verviers. certaines lois sociales, posée par le Tribunal du travail de Verviers.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, E. Cerexhe,
E. Cerexhe, H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt, H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 4 november 1996 in zake H. Mornard tegen het Ministerie Par jugement du 4 novembre 1996 en cause de H. Mornard contre le
van Tewerkstelling en Arbeid, waarvan de expeditie ter griffie van het ministère de l'Emploi et du Travail, dont l'expédition est parvenue au
Hof is ingekomen op 6 december 1996, heeft de Arbeidsrechtbank te greffe de la Cour le 6 décembre 1996, le Tribunal du travail de
Verviers de volgende prejudiciële vraag gesteld : Verviers a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt de wet van 30 juni 1971 betreffende de administratieve « La loi du 30 juin 1971 relative aux amendes administratives
geldboeten [toepasselijk in geval van inbreuk op sommige sociale [applicables en cas d'infraction à certaines lois sociales]
wetten] de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij degenen die viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution en instaurant
zich aan sociale misdrijven schuldig maken zwaarder bestraft, met name une répression plus grave des coupables d'infractions sociales,
omdat zij geen verlaging van het bedrag van de boete toestaat in geval notamment parce qu'elle n'autorise pas la réduction du montant de
van verzachtende omstandigheden, omdat zij noch opschorting, noch l'amende en cas de circonstances atténuantes, parce qu'elle n'autorise
uitstel, noch probatie toestaat en omdat zij niet toestaat dat ni suspension, ni sursis, ni probation et parce qu'elle n'autorise pas
rechtvaardigings- of verschoningsgronden in aanmerking worden genomen, la considération des causes de justification ou d'excuse, alors que
terwijl die milderingen wel zijn toegestaan voor de bestraffing van ces modérations sont permises pour la répression des mêmes faits
dezelfde feiten via strafrechtelijke boeten ? » suivant la voie d'amendes pénales ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
In de zaak is door H. Mornard een vordering ingesteld tegen het L'affaire oppose H. Mornard au ministère de l'Emploi et du Travail.
Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid. Le demandeur s'est vu infliger une amende administrative unique de
Aan eiser werd een enige administratieve geldboete van 120.000 frank 120.000 francs pour avoir commis, d'une part, une infraction à
opgelegd, omdat hij zich schuldig had gemaakt aan een overtreding van
artikel 3, eerste lid, van het koninklijk besluit van 8 augustus 1980 l'article 3, alinéa 1er, de l'arrêté royal du 8 août 1980 relatif à la
betreffende het bijhouden van sociale documenten, vermits hij geen tenue des documents sociaux, du chef de n'avoir pas tenu de registre
personeelsregister had bijgehouden, enerzijds, en van artikel 175, 2°, du personnel et, d'autre part, une infraction à l'article 175, 2°, de
van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de l'arrêté royal du 25 novembre 1991 portant réglementation du chômage,
werkloosheidsreglementering, vermits hij een werknemer had du chef d'avoir occupé un travailleur non inscrit au registre du
tewerkgesteld die niet in het personeelsregister was ingeschreven en
aan wie op grond daarvan het recht op een werkloosheidsuitkering moet personnel et à qui le droit aux allocations de chômage doit être
worden geweigerd, anderzijds. refusé à cause de cette occupation.
In de motivering van de verwijzingsbeslissing stelt de Dans la motivation de la décision de renvoi, le Tribunal du travail
Arbeidsrechtbank vast dat de voormelde inbreuken die geleid hebben tot constate que les infractions précitées qui ont donné lieu à une amende
een administratieve geldboete, het voorwerp hadden kunnen uitmaken van administrative auraient pu faire l'objet d'une sanction pénale (amende
een strafrechtelijke sanctie (geldboete van 1.000 tot 5.000 frank de 1.000 à 5.000 francs et/ou emprisonnement de huit jours à un an)
en/of gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar), met toepassing van
artikel 11, 3, a), van het koninklijk besluit van 23 oktober 1978 en par application de l'article 11, 3, a), de l'arrêté royal du 23
van artikel 175, 2°, van het koninklijk besluit van 25 november 1991. octobre 1978 et de l'article 175, 2°, de l'arrêté royal du 25 novembre
De arbeidsauditeur te Verviers had evenwel afgezien van 1991. L'auditeur du travail de Verviers avait cependant renoncé aux
strafvervolging. poursuites pénales.
Voorts stelt de Rechtbank vast dat, omdat het te dezen gaat om een Le Tribunal constate ensuite que parce qu'en l'occurrence c'est une
administratieve geldboete en niet om een strafrechtelijke boete die amende administrative et non pas une amende pénale qui a été
werd opgelegd, de rechterlijke macht noch bevoegd zou zijn om het appliquée, le pouvoir judiciaire n'aurait ni la compétence de réduire
opgelegde bedrag te laten dalen onder het wettelijke minimum, onder le montant comminé en dessous du minimum légal, par référence aux
verwijzing naar de artikelen 85 en 100 van het Strafwetboek, noch om articles 85 et 100 du Code pénal, ni celle de prononcer la suspension
de opschorting van de veroordeling uit te spreken, krachtens artikel 3 de la condamnation en vertu de l'article 3 de la loi du 29 juin 1964,
van de wet van 29 juni 1964, noch om het uitstel van de gehele ni celle de prononcer le sursis de tout ou partie de la condamnation
veroordeling of een gedeelte ervan uit te spreken, krachtens artikel 8
van de wet van 29 juni 1964, noch om de probatieopschorting of het en vertu de l'article 8 de la loi du 29 juin 1964, ni celle de
probatie-uitstel uit te spreken, krachtens artikel 1, 2, van de wet prononcer la suspension probatoire ou le sursis probatoire en vertu de
van 29 juni 1964, noch om rechtvaardigings- en verschoningsgronden in l'article 1er, 2, de la loi du 29 juin 1964, ni celle d'admettre les
aanmerking te nemen, krachtens artikel 71 van het Strafwetboek. En de causes de justification et d'excuse en vertu de l'article 71 du Code
Rechtbank leidt daaruit af dat het abnormaal is dat de pénal. Et d'en déduire qu'il est anormal que la faute pénale, plus
strafrechtelijke fout, die zwaarder is, op die manier lichter wordt grave, devienne ainsi plus légèrement sanctionnable qu'une faute
bestraft dan een administratieve fout. administrative.
Daarom heeft de Arbeidsrechtbank ambtshalve beslist de voormelde C'est ainsi que, d'office, le Tribunal du travail a décidé de poser à
prejudiciële vraag te stellen aan het Hof. la Cour la question préjudicielle mentionnée ci-dessus.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 6 december 1996 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 6 décembre 1996, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 8 januari 1997 ter post aangetekende brieven. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 8 janvier 1997.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 januari 1997. Moniteur belge du 15 janvier 1997.
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a
ingediend bij op 21 februari 1997 ter post aangetekende brief. introduit un mémoire par lettre recommandée à la poste le 21 février
Bij beschikking van 30 april 1997 heeft het Hof de zaak in gereedheid 1997. Par ordonnance du 30 avril 1997, la Cour a déclaré l'affaire en état
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 3 juni 1997. et fixé l'audience au 3 juin 1997.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de Ministerraad en zijn Cette ordonnance a été notifiée au Conseil des ministres ainsi qu'à
advocaat bij op 2 mei 1997 ter post aangetekende brieven. son avocat, par lettres recommandées à la poste le 2 mai 1997.
Bij beschikking van 29 mei 1997 heeft het Hof de termijn waarbinnen Par ordonnance du 29 mai 1997, la Cour a prorogé jusqu'au 6 décembre
het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 6 december 1997. 1997 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 29 mei 1997 heeft voorzitter M. Melchior de zaak Par ordonnance du 29 mai 1997, le président M. Melchior a soumis
voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting. l'affaire à la Cour réunie en séance plénière.
Bij beschikking van 3 juni 1997 is de zaak uitgesteld tot de Par ordonnance du 3 juin 1997, l'affaire a été reportée à l'audience
terechtzitting van 12 juni 1997. du 12 juin 1997.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de Ministerraad en zijn Cette ordonnance a été notifiée au Conseil des ministres et à son
advocaat bij op 3 juni 1997 ter post aangetekende brieven. avocat, par lettres recommandées à la poste le 3 juin 1997.
Op de openbare terechtzitting van 12 juni 1997 : A l'audience publique du 12 juin 1997 :
is verschenen : a comparu :
Mr. R. Ergec loco Mr. P. Peeters, advocaten bij de balie te Brussel, Me R. Ergec loco Me P. Peeters, avocats au barreau de Bruxelles, pour
voor de Ministerraad; le Conseil des ministres;
hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport;
uitgebracht;
is voornoemde advocaat gehoord; l'avocat précité a été entendu;
is de zaak in beraad genomen. l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. Ten aanzien van de bepalingen die het onderwerp zijn van de IV. Quant aux dispositions faisant l'objet de la question
prejudiciële vraag préjudicielle
Op grond van de wet van 30 juni 1971 kunnen administratief genoemde geldboeten worden opgelegd aan de werkgevers die de sociale wetten overtreden die de wet omschrijft, voor zover de feiten voor strafvervolging vatbaar zijn (artikelen 1 en 1bis). De overtreding wordt strafrechtelijk vervolgd, ofwel wordt een administratieve geldboete opgelegd (artikel 4, eerste lid), met dien verstande dat, « ook wanneer de vervolging tot vrijspraak heeft geleid », de strafvervolging een administratieve geldboete uitsluit (artikel 5, tweede lid). Indien het openbaar ministerie, in acht genomen de ernst van de overtreding (artikel 5, eerste lid), besluit geen strafrechtelijke La loi du 30 juin 1971 permet d'infliger des amendes qu'elle qualifie d'administratives aux employeurs contrevenant aux lois sociales qu'elle définit, pour autant que les faits soient passibles de sanctions pénales (articles 1er et 1erbis). L'infraction fait l'objet soit de poursuites pénales, soit d'une amende administrative (article 4, alinéa 1er), étant entendu que, « même si un acquittement les clôture », les poursuites pénales excluent l'application d'une amende administrative (article 5, alinéa 2). Si, compte tenu de la gravité de l'infraction (article 5, alinéa 1er),
vervolging in te stellen, meldt het dit aan de door de Koning le ministère public décide de ne pas engager de poursuites pénales, il
aangestelde ambtenaar, die dan binnen een termijn van vijf jaar na het en fait part au fonctionnaire désigné par le Roi, lequel peut alors
feit dat de overtreding uitmaakt (artikel 13) kan beslissen de dans un délai de cinq ans après le fait constitutif de l'infraction
werkgever een administratieve geldboete op te leggen; hij kan dat ook, (article 13) décider d'infliger une amende administrative à
indien het openbaar ministerie hem van zijn beslissing niet binnen de l'employeur; il peut aussi le faire si le ministère public ne lui
gestelde termijn kennisgeeft (artikelen 4, tweede lid, en 7, tweede notifie pas sa décision dans le délai requis (articles 4, alinéa 2, et
lid). De geldboete is alleen toepasselijk op de werkgever, zelfs 7, alinéa 2). L'amende n'est applicable qu'à l'employeur, même si
indien de overtreding door een aangestelde of een lasthebber is begaan l'infraction a été commise par un préposé ou un mandataire (article
(artikel 3). 3).
De ambtenaar moet voorafgaandelijk de werkgever de mogelijkheid bieden Le fonctionnaire doit au préalable mettre l'employeur en mesure de
zijn verweermiddelen naar voren te brengen (artikel 7, tweede lid). présenter ses moyens de défense (article 7, alinéa 2). Sa décision est
Zijn beslissing is met redenen omkleed en stelt de hoogte van de motivée et fixe le montant de l'amende; la notification qui en est
geldboete vast; de kennisgeving hiervan doet de strafvordering faite éteint l'action publique (article 7, alinéas 4 et 5).
vervallen (artikel 7, vierde en vijfde lid). L'employeur dispose d'un délai de deux mois à compter de cette
De werkgever beschikt over een termijn van twee maanden vanaf die notification pour introduire un recours devant le tribunal du travail
kennisgeving om beroep aan te tekenen bij de arbeidsrechtbank (artikel (article 8, alinéa 1er). Ce recours suspend l'exécution de la
8, eerste lid). Dat beroep schorst de uitvoering van de beslissing, décision, sauf si celle-ci est prise en application de l'article
tenzij deze is genomen met toepassing van artikel 1bis, 1°. 1erbis, 1°.
De artikelen 9 tot 12ter van de wet bepalen de wijze van berekening en Les articles 9 à 12ter de la loi déterminent les modalités de calcul
betaling van de geldboete. et de paiement de l'amende.
V. In rechte V. En droit
A A
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.1. Na de samenvoeging van die zaak met de zaken met rolnummers 959 A.1. Après avoir demandé la jonction de cette cause avec les affaires
en 960 te hebben gevraagd, brengt de Ministerraad het arrest nr. 72/92 inscrites sous les numéros 959 et 960 du rôle, on rappelle l'arrêt n°
in herinnering, dat het Hof op 18 november 1992 heeft gewezen. In dat 72/92 rendu par la Cour le 18 novembre 1992. Dans cet arrêt, la Cour
arrest houdt het Hof rekening met de specifieke kenmerken van het tient compte des particularités du droit pénal social, du souci de ne
sociaal strafrecht, met de zorg om de correctionele rechtbanken niet pas encombrer les tribunaux correctionnels et de celui, partant, de
te overbelasten en met de zorg om bijgevolg het toezicht op de
toepassing van de wet aan de arbeidsgerechten toe te vertrouwen. confier aux juridictions du travail le contrôle de l'application de la loi.
Uit artikel 5 van de wet van 30 juni 1971 blijkt tevens dat de Il ressort aussi de l'article 5 de la loi du 30 juin 1971 que les
ernstige overtredingen normalerwijze aanleiding geven tot infractions graves donnent normalement lieu à des poursuites pénales
strafvervolging, waaruit de toepasselijkheid volgt van het geheel van entraînant l'applicabilité de l'intégralité des principes généraux du
de algemene beginselen van het strafrecht. droit pénal.
Steunend op de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de En s'appuyant sur la jurisprudence de la Cour européenne des droits de
Mens (arresten [fv]SDztürk van 21 februari 1984 en Lutz van 25 l'homme (arrêts [fv]SDztürk du 21 février 1984 et Lutz du 25 août
augustus 1987), dient geoordeeld te worden dat de wet waarover de 1987), il faut considérer que la loi qui fait l'objet de la question
prejudiciële vraag handelt, in de lijn ligt van een moderne tendens préjudicielle s'inscrit dans le courant d'une tendance moderne commune
die alle Europese Staten met elkaar gemeen hebben. Die tendens tot à l'ensemble des Etats européens. Cette tendance à la dépénalisation
depenalisering dient gepaard te gaan met een reeks waarborgen, zoals doit s'entourer d'une série de garanties comme l'accès à un tribunal
de toegang tot een rechtbank met volle rechtsmacht, zonder dat de doté d'une compétence de pleine juridiction, sans qu'il faille
toepassing van het geheel van de algemene beginselen van het cependant étendre aux amendes administratives l'application de
strafrecht evenwel tot de administratieve geldboeten zou moeten worden uitgebreid. l'ensemble des principes généraux du droit pénal.
Van de op de administratieve sancties toe te passen algemene Parmi les principes généraux à appliquer aux sanctions
beginselen somt de aanbeveling nr. R(91)1 van het Comité van ministers administratives, la recommandation n° R(91)1 du Comité des ministres
enkel de beginselen op van de wettigheid, de niet-terugwerkende n'énonce que les principes de la légalité, de la non-rétroactivité, le
kracht, het beginsel non bis in idem, de redelijke termijn van de principe non bis in idem, le délai raisonnable de la procédure ainsi
rechtspleging, alsmede waarborgen voor een eerlijke procesvoering que des garanties procédurales équitables (charge de la preuve, droit
(bewijslast, recht om te worden gehoord, motivering van de beslissing, enz.). d'être entendu, motivation de la décision, etc.).
De wet van 30 juni 1971 beantwoordt aan al die waarborgen. De rechter La loi du 30 juin 1971 répond à toutes ces garanties. En revanche, le
kan daarentegen het bedrag van de geldboeten niet verlagen tot onder juge ne peut réduire le montant des amendes en dessous des minima ni
de minima, noch uitstel verlenen. Noch de Grondwet, noch de accorder le sursis. Ni la Constitution ni les instruments
internationale verdragen leggen evenwel de toepassing van het geheel internationaux n'imposent cependant l'application de l'ensemble des
van de algemene beginselen van het strafrecht op de administratieve principes généraux du droit pénal aux amendes administratives.
geldboeten op. Het tegenovergestelde betogen zou erop neerkomen dat
het beginsel zelf van de administratieve geldboeten op de helling Prétendre le contraire reviendrait à remettre en cause le principe
wordt gezet en dat de specifieke kenmerken van het sociaal strafrecht même des amendes administratives et à nier les spécificités du droit
worden verloochend. pénal social.
A.2. Het doel van de administratieve geldboeten bestaat er niet alleen A.2. Le but des amendes administratives n'est pas seulement de
in de sociale fraude doeltreffend te bestrijden, maar ook de louter combattre efficacement la fraude sociale, mais aussi de réprimer des
administratieve overtredingen te bestraffen. De doelstelling zou infractions purement administratives. L'objectif serait affaibli si le
worden afgezwakt, indien de potentiële fraudeur als verzachtende fraudeur potentiel pouvait invoquer comme circonstance atténuante le
omstandigheid het feit zou kunnen aanvoeren dat hij de situatie na de fait qu'il a régularisé la situation après la constatation de la
vaststelling van de sociale fraude heeft geregulariseerd. Artikel 85 fraude sociale. L'article 85 du Code pénal, relatif aux circonstances
van het Strafwetboek, betreffende de verzachtende omstandigheden, is
overigens niet altijd toepasselijk in het sociale strafrecht, en dit atténuantes, n'est d'ailleurs pas toujours applicable en droit pénal
overeenkomstig de bepalingen van artikel 100 van datzelfde Wetboek. social et ce, conformément aux dispositions de l'article 100 du même
Wanneer verzachtende omstandigheden worden aanvaard, dient te worden Code. Lorsque les circonstances atténuantes sont admises, il faut
opgemerkt dat de administratieve geldboeten werden ingevoerd, niet om observer que les amendes administratives ont été introduites, non pas
het niet in orde zijn ten aanzien van de diensten van de sociale
zekerheid strafbaar te stellen, maar wel het omzeilen zelf van de pour sanctionner le fait de ne pas être en règle vis-à-vis des
sociale wetten. Zelfs ingeval de situatie geregulariseerd wordt, zou services de la sécurité sociale, mais pour sanctionner le fait même
de administratieve geldboete verschuldigd blijven. De regularisering d'avoir contourné les lois sociales. Même en cas de régularisation,
doet de vastgestelde overtreding niet verdwijnen. Die overweging l'amende administrative resterait due. La régularisation ne fait pas
verantwoordt genoegzaam de onsamendrukbaarheid van de minimumboeten. disparaître l'infraction constatée. Cette considération justifie
De administratieve geldboeten hebben ook tot doel het materiële nadeel amplement l'incompressibilité des minima des amendes.
dat de sociale fraude aan de gemeenschap berokkent, te herstellen. Les amendes administratives ont aussi pour objectif de réparer le
Bovendien dient het openbaar ministerie, in geval van minnelijke préjudice matériel causé à la collectivité par la fraude sociale.
schikking in strafzaken, de minima in acht te nemen die bij de wet van Par ailleurs, en cas de transaction pénale, le ministère public doit
30 juni 1971 en bij de andere sociale wetten zijn vastgesteld. respecter les minima prévus par la loi du 30 juin 1971 et par les
autres lois sociales.
De onsamendrukbare minima sluiten niet uit dat de rechter de Les minima incompressibles n'excluent pas l'individualisation de
administratieve geldboete individualiseert, vermits in een minimum- en l'amende administrative par le juge puisqu'ils prévoient un montant
een maximumbedrag is voorzien. De geldboete kan dan ook op soepeler minimum et un montant maximum. Ainsi, l'amende peut être fixée de
wijze worden vastgesteld, zodat beter rekening kan worden gehouden met
de omvang van de teweeggebrachte sociale schade, de façon plus souple, de sorte que l'on peut mieux tenir compte de
geestesgesteldheid, de voorgeschiedenis en de vermogenstoestand van de l'ampleur du dommage social causé, de l'état d'esprit, des antécédents
overtreder. et des possibilités patrimoniales du contrevenant.
A.3. De Ministerraad verzoekt het Hof dan ook dezelfde algehele A.3. En conséquence, le Conseil des ministres invite la Cour à
beoordeling van de betwiste wetsbepalingen te hanteren als in het procéder à la même appréciation globale des dispositions législatives
voormelde arrest van 18 november 1992. litigieuses que celle qui fit l'objet de l'arrêt précité du 18
novembre 1992.
B B
Ten aanzien van het onderwerp van de prejudiciële vraag Quant à l'objet de la question préjudicielle
B.1. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag, die in de B.1. Il ressort des termes de la question préjudicielle, éclairés par
motivering van het verwijzingsvonnis worden toegelicht, blijkt dat het les motifs du jugement qui la pose, qu'est soumis au contrôle de la
geheel van de bepalingen van de wet van 30 juni 1971 betreffende de Cour l'ensemble des dispositions de la loi du 30 juin 1971 relative
administratieve geldboeten toepasselijk in geval van inbreuk op
sommige sociale wetten aan het Hof ter toetsing wordt voorgelegd, aux amendes administratives applicables en cas d'infraction à
doordat die bepalingen de arbeidsgerechten, in tegenstelling tot de certaines lois sociales, en ce que ces dispositions ne permettent pas
strafgerechten, niet de mogelijkheid bieden toepassing te maken van de aux juridictions du travail, contrairement aux juridictions pénales,
wettelijke modaliteiten van individualisering van de straf, ni, d'une part, de faire application des modalités légales
inzonderheid de mogelijkheid het bedrag van de boete te verlagen in d'individualisation de la peine et notamment de réduire le montant de
geval van verzachtende omstandigheden, de opschorting, het uitstel of l'amende en cas de circonstances atténuantes, d'autoriser la
de probatie toe te kennen en de verschoningsgronden in aanmerking te suspension, le sursis ou la probation et de retenir les causes
nemen, enerzijds, of de rechtvaardigingsgronden in aanmerking te d'excuse, ni, d'autre part, de retenir les causes de justification.
nemen, anderzijds. B.2. Wanneer de wetgever oordeelt dat sommige tekortkomingen in wettelijke verplichtingen beteugeld moeten worden, dan behoort het tot zijn beoordelingsbevoegdheid te beslissen of het opportuun is om voor strafsancties of voor administratieve sancties te opteren. De keuze van de ene of de andere categorie van sancties kan niet worden geacht op zich een discriminatie in te voeren. B.3.1. Wanneer eenzelfde tekortkoming in wettelijke verplichtingen het voorwerp uitmaakt, nu eens van strafsancties, dan weer van administratieve sancties, dan is het verschil in behandeling dat daaruit zou kunnen voortvloeien slechts toelaatbaar indien het in redelijkheid is verantwoord. B.2. Lorsque le législateur estime que certains manquements à des obligations légales doivent faire l'objet d'une répression, il relève de son pouvoir d'appréciation de décider s'il est opportun d'opter pour des sanctions pénales ou pour des sanctions administratives. Le choix de l'une ou l'autre catégorie de sanctions ne peut être considéré comme établissant, en soi, une discrimination. B.3.1. Lorsqu'un même manquement à des obligations légales fait l'objet, tantôt de sanctions pénales, tantôt de sanctions administratives, la différence de traitement qui pourrait en résulter n'est admissible que si elle est raisonnablement justifiée.
B.3.2. De mogelijkheid een beroep te doen op administratieve sancties B.3.2. La possibilité de recourir à des sanctions administratives pour
om sommige overtredingen van de sociale wetgeving te beteugelen, réprimer certaines infractions à la législation sociale repose sur un
steunt op een objectieve en redelijke grondslag. fondement objectif et raisonnable.
Uit de memorie van toelichting van de wet van 30 juni 1971 blijkt En effet, il ressort de l'exposé des motifs de la loi du 30 juin 1971
immers dat de toepassing van de gewone procedure op bepaalde que l'application de la procédure ordinaire à certaines infractions à
overtredingen van de sociale wetgeving inadequaat was in zoverre de la législation sociale était inadéquate en ce que l'action répressive
strafvordering te zware gevolgen had, in zoverre de strafmaatregelen était trop lourde dans ses effets, en ce que les sanctions pénales
zelden werden toegepast en in zoverre het preventieve karakter van het étaient rarement appliquées et en ce que le caractère préventif du
sociaal strafrecht er sterk door werd afgezwakt (Gedr. St., Kamer, droit pénal social s'en trouvait fortement atténué (Doc. parl.,
1970-1971, nr. 939/1). De door de wet van 30 juni 1971 ingevoerde Chambre, 1970-1971, n° 939/1). La procédure instaurée par la loi du 30
procedure bespaart de betrokkene de nadelen van de verschijning voor juin 1971 évite à l'intéressé les inconvénients d'une comparution
een strafgerecht en het onterende karakter van strafrechtelijke devant une juridiction répressive, lui épargne le caractère infamant
veroordelingen, en maakt het hem mogelijk de gevolgen te ontlopen van qui s'attache aux condamnations pénales et lui permet d'échapper aux
een vermelding in het strafregister (Gedr. St., Senaat, 1970-1971, nr. conséquences d'une inscription au casier judiciaire (Doc. parl.,
514, verslag van de Commissie, p. 2). Sénat, 1970-1971, 514, rapport de la Commission, p. 2).
B.4. Niettemin moet nog worden onderzocht of de keuze van de wetgever B.4. Il reste cependant à examiner si le choix du législateur n'a pas
geen discriminerende gevolgen heeft in zoverre die keuze leidt tot de des effets discriminatoires en ce qu'il conduit aux différences de
traitement dénoncées dans la question préjudicielle.
verschillen in behandeling die in de prejudiciële vraag zijn Quant aux modalités légales d'individualisation de la peine
aangeklaagd. Ten aanzien van de wettelijke modaliteiten van individualisering van B.5.1. Alors qu'elle entend réprimer des faits passibles de sanctions
de straf B.5.1. Terwijl de wet van 30 juni 1971 de bedoeling heeft de feiten te beteugelen waarop strafsancties staan, voert zij een stelsel in dat twee vergelijkbare categorieën van personen verschillend behandelt. In tegenstelling tot de persoon die gedagvaard wordt om voor de correctionele rechtbank te verschijnen, kan de natuurlijke persoon die voor de arbeidsrechtbank een beroep instelt tegen de beslissing waarbij hem een administratieve geldboete wordt opgelegd, sommige wettelijke modaliteiten van individualisering van de straf immers niet genieten. B.5.2. Aan de persoon die voor de correctionele rechtbank vervolgd wordt door de arbeidsauditeur kan, indien verzachtende omstandigheden voorhanden zijn, een straf worden opgelegd die lichter is dan het wettelijke minimum, indien de wet die de door hem begane overtreding pénales, la loi du 30 juin 1971 établit un régime qui traite différemment deux catégories de personnes comparables. En effet, contrairement à la personne qui est citée à comparaître devant le tribunal correctionnel, la personne physique qui exerce, devant le tribunal du travail, un recours contre la décision lui infligeant une amende administrative ne peut bénéficier de certaines modalités légales d'individualisation de la peine. B.5.2. La personne poursuivie devant le tribunal correctionnel par l'auditeur du travail peut, s'il existe des circonstances atténuantes, se voir infliger une peine inférieure au minimum légal, si la loi
strafbaar stelt, artikel 85 van het Strafwetboek toepasselijk maakt. réprimant l'infraction qu'elle a commise rend applicable l'article 85
Dezelfde persoon kan bovendien de toepassing van de artikelen 3 en 8 du Code pénal. La même personne peut en outre bénéficier de
van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en l'application des articles 3 et 8 de la loi du 29 juin 1964 concernant
de probatie genieten. la suspension, le sursis et la probation.
B.5.3. De persoon die een overtreding van dezelfde bepaling heeft B.5.3. En revanche, la personne qui a commis une infraction à la même
begaan, wiens dossier door de arbeidsauditeur werd geseponeerd, aan disposition, dont le dossier a été classé sans suite par l'auditeur du
wie een administratieve geldboete werd opgelegd en die voor de travail, qui s'est vu infliger une amende administrative et qui a
arbeidsrechtbank het beroep heeft ingesteld waarin de wet voorziet, exercé le recours prévu par la loi devant le tribunal du travail ne
kan daarentegen geen vergelijkbare maatregelen genieten : de rechtbank peut pas bénéficier de mesures comparables : le tribunal ne peut
kan hem geen geldboete opleggen die lager is dan het wettelijke infliger à cette personne une amende inférieure au minimum légal,
minimum, en dit terwijl het bedrag van de boete haar, wegens de alors même que, en raison des circonstances, le montant de l'amende
omstandigheden, onevenredig zou lijken. Zij kan die persoon evenmin lui paraîtrait disproportionné. Il ne peut pas davantage la faire
een maatregel van opschorting, uitstel of probatie laten genieten, bénéficier d'une mesure de suspension, de sursis ou de probation, ces
vermits die maatregelen enkel door een strafgerecht kunnen worden mesures ne pouvant être ordonnées que par une juridiction pénale.
bevolen. B.6.1. Met de modaliteiten van individualisering van de straffen wordt B.6.1. Les modalités d'individualisation des peines permettent
beoogd de omstandigheden waarin de overtreding werd gepleegd in notamment de prendre en considération les circonstances dans
aanmerking te nemen, oog te hebben voor de verbetering van de lesquelles l'infraction a été commise, d'avoir égard à l'amendement du
delinquent, diens reïntegratie te bevorderen, rekening te houden met délinquant, de favoriser sa réintégration, de tenir compte de
socioprofessionele overwegingen en de straf in overeenstemming te considérations socio-professionnelles et de proportionner la peine à
brengen met de ernst van de feiten. la gravité des faits.
B.6.2. De maatregelen waarin de wet van 29 juni 1964 voorziet, werden B.6.2. Les mesures prévues par la loi du 29 juin 1964 ont été conçues
opgevat als maatregelen die nauw verband houden met de strafsancties. comme des mesures étroitement liées aux sanctions pénales. Il s'agit
De bedoeling bestaat erin de rechter de mogelijkheid te verschaffen de de « permettre au juge de mettre l'auteur d'une infraction à l'épreuve
dader van een misdrijf op proef te stellen gedurende een bepaalde pendant un certain temps, à la suite duquel, si son comportement est
periode, na afloop waarvan, indien zijn gedrag bevredigend is, geen satisfaisant, aucune condamnation n'est prononcée, ni aucune peine
veroordeling wordt uitgesproken, noch een gevangenisstraf wordt d'emprisonnement subie » (Ann., Sénat, 1963-1964, n° 5, discussion,
opgelegd (Hand., Senaat, 1963-1964, nr. 5, bespreking, zitting van 26 november 1963, p. 80). In die maatregelen werd voorzien om de onterende gevolgen die aan een strafrechtelijke veroordeling kleven, weg te werken of af te zwakken. De wetgever vermag, zonder het gelijkheidsbeginsel te miskennen, te oordelen dat de maatregel van opschorting, uitstel of probatie niet toepasselijk is op de administratieve geldboeten. Die geldboeten zijn maatregelen met een exclusief pecuniair karakter, hebben niet het onterende karakter dat aan de strafrechtelijke veroordelingen kleeft, worden niet op het strafblad ingeschreven en zijn niet van die aard dat zij de reïntegratie in het gedrang brengen van diegene aan wie zij worden opgelegd. séance du 26 novembre 1963, p. 80). Ces mesures ont été prévues dans le but d'éliminer ou d'atténuer les effets infamants qui s'attachent à une condamnation pénale. Le législateur peut, sans méconnaître le principe d'égalité, estimer qu'une mesure de suspension, de sursis ou de probation n'est pas applicable aux amendes administratives. Celles-ci sont des mesures exclusivement pécuniaires, elles n'ont pas le caractère infamant qui s'attache aux condamnations pénales, elles ne sont pas inscrites au casier judiciaire et elles ne sont pas de nature à compromettre la réintégration de celui auquel elles sont infligées.
De wet van 30 juni 1971 schendt het gelijkheidsbeginsel niet doordat La loi du 30 juin 1971 ne viole pas le principe d'égalité en ce
zij de arbeidsrechtbank niet de mogelijkheid biedt een van de qu'elle ne permet pas au tribunal du travail d'accorder une des
maatregelen waarin de wet van 29 juni 1964 voorziet, toe te kennen aan mesures prévues par la loi du 29 juin 1964 à la personne qui a exercé
de persoon die voor die rechtbank het beroep heeft ingesteld waarin artikel 8 van de voormelde wet voorziet. B.7.1. De administratieve geldboeten bereiken daarentegen een dergelijke omvang dat zij, zelfs als in een minimum en een maximum is voorzien, in sommige gevallen toch onevenredig kunnen zijn ten opzichte van de ernst van de feiten en ten opzichte van de repressieve en preventieve doelstelling die met de administratieve sanctie wordt beoogd. In dat opzicht kunnen noch de redenen die in B.3.2 in herinnering werden gebracht, noch enige andere overweging verantwoorden dat de arbeidsrechtbank niet onder het wettelijk vastgestelde minimum zou kunnen gaan, terwijl de correctionele rechtbank, voor eenzelfde overtreding van een wet die de toepassing devant lui le recours prévu à l'article 8 de la loi précitée. B.7.1. Par contre, les amendes administratives atteignent des montants tels que, même si elles se situent entre un minimum et un maximum, elles peuvent être, dans certains cas, disproportionnées par rapport à la gravité des faits et par rapport au but répressif et préventif poursuivi par la sanction administrative. A cet égard, ni les raisons rappelées en B.3.2, ni aucune autre considération ne permettent de justifier que le tribunal du travail ne puisse réduire l'amende au-dessous du minimum légal alors que, pour une même infraction à une
van artikel 85 van het Strafwetboek mogelijk maakt, wel een boete kan loi permettant l'application de l'article 85 du Code pénal, le
opleggen die lager is dan het wettelijke minimum indien verzachtende tribunal correctionnel peut infliger une amende inférieure au minimum
omstandigheden voorhanden zijn. légal s'il existe des circonstances atténuantes.
B.7.2. Het verschil in behandeling is des te minder te verantwoorden B.7.2. La différence de traitement est d'autant moins justifiable que,
daar het, terwijl het de wet zelf is (artikel 5) die de keuze voor de alors que c'est la loi elle-même (article 5) qui subordonne à la
strafrechtelijke weg afhankelijk maakt van de ernst van de gravité de l'infraction l'option pour la voie pénale, cette différence
overtreding, ertoe leidt dat die personen gunstiger worden behandeld aboutit à traiter plus favorablement les personnes dont le manquement
wier tekortkoming in de ogen van de wetgever ernstiger is, aangezien est, aux yeux du législateur, plus grave puisque l'auditeur du travail
de arbeidsauditeur heeft geoordeeld dat zij geen seponeringsmaatregel a estimé qu'elles ne pouvaient bénéficier d'une mesure de classement.
konden genieten. B.7.3. Weliswaar ontsnappen de natuurlijke personen die voor de B.7.3. Sans doute les personnes physiques qui comparaissent devant le
arbeidsrechtbank verschijnen aan de nadelen van een strafrechtelijke tribunal du travail échappent-elles aux inconvénients d'une
veroordeling, zoals het onterende karakter dat eraan kleeft en de condamnation pénale, tels que le déshonneur qui s'y attache et
inschrijving van de veroordeling in het strafregister. Maar die l'inscription de la condamnation au casier judiciaire. Mais ces
voordelen volstaan niet, in een dergelijke materie, om het nadeel te avantages ne suffisent pas, dans une telle matière, à compenser le
compenseren geen verlaging van de boete tot onder het wettelijke désavantage de ne pouvoir bénéficier d'une réduction de l'amende
minimum te kunnen genieten. au-dessous du minimum légal.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord in B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative en ce
zoverre erin de onmogelijkheid is aangeklaagd, voor de persoon die qu'elle dénonce l'impossibilité pour celui qui comparaît devant le
voor de arbeidsrechtbank verschijnt, dat op hem de wet van 29 juni tribunal du travail de se voir appliquer la loi du 29 juin 1964
1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie wordt concernant la suspension, le sursis et la probation. Elle appelle une
toegepast. Zij dient bevestigend te worden beantwoord in zoverre aan réponse positive en ce que celui qui comparaît devant le tribunal du
de persoon die voor de arbeidsrechtbank verschijnt, geen boete kan travail ne peut se voir infliger une amende inférieure au minimum
worden opgelegd die lager is dan het wettelijke minimum, terwijl de légal alors que, pour une infraction à la même disposition, celui qui
persoon die wegens een overtreding van dezelfde bepaling voor de comparaît devant le tribunal correctionnel pourrait bénéficier de
correctionele rechtbank verschijnt, wel de toepassing van artikel 85 l'application de l'article 85 du Code pénal.
van het Strafwetboek zou kunnen genieten.
Ten aanzien van de verschoningsgronden Quant aux causes d'excuse
B.9. Verschoningsgronden zijn in het bijzonder door de wet B.9. Les causes d'excuse sont des circonstances spécialement définies
gedefinieerde omstandigheden die met zich meebrengen dat de straf par la loi qui entraînent l'atténuation ou l'exclusion de la peine,
hetzij verminderd wordt, hetzij uitgesloten wordt, terwijl het
misdrijf is bewezen. Vermits noch de wet van 30 juni 1971, noch de alors même que l'infraction est établie. Dès lors que ni la loi du 30
bijzondere wetten betreffende de overtredingen op de sociale wetten juin 1971 ni les lois particulières relatives aux infractions aux lois
voorzien in verschoningsgronden die toepasselijk zijn op de personen sociales ne prévoient de causes d'excuse applicables aux personnes
die gedagvaard worden om voor de correctionele rechtbank te citées à comparaître devant le tribunal correctionnel, les personnes
verschijnen, worden de personen die verschijnen voor de comparaissant devant le tribunal du travail ne sont pas traitées
arbeidsrechtbank niet verschillend behandeld. différemment.
Ten aanzien van de rechtvaardigingsgronden Quant aux causes de justification
B.10. Krachtens artikel 1 van de wet van 30 juni 1971 kan een B.10. En vertu de l'article 1er de la loi du 30 juin 1971, une amende
administratieve geldboete enkel worden opgelegd « voor zover de feiten administrative ne peut être infligée que « pour autant que les faits
voor strafvervolging vatbaar zijn ». soient également passibles de sanctions pénales ».
Wanneer een persoon verschijnt voor de arbeidsrechtbank, dan moet die Lorsqu'une personne comparaît devant le tribunal du travail, celui-ci
rechtbank dus eerst onderzoeken of het misdrijf is bewezen, in doit donc d'abord vérifier si l'infraction pénale est établie en
voorkomend geval rekening houdend met de rechtvaardigingsgronden in de tenant compte, le cas échéant, des causes de justification au sens des
zin van de artikelen 71 en 72 van het Strafwetboek. Van het onderzoek articles 71 et 72 du Code pénal. De l'examen de ces causes, en effet,
naar die gronden hangt immers het bestaan van het misdrijf en bijgevolg van strafsancties af. dépend l'existence de l'infraction et, partant, de sanctions pénales.
De prejudiciële vraag dient op dit punt ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle sur ce point une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De wet van 30 juni 1971 betreffende de administratieve geldboeten La loi du 30 juin 1971 relative aux amendes administratives
toepasselijk in geval van inbreuk op sommige sociale wetten schendt de applicables en cas d'infraction à certaines lois sociales ne viole pas
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, doordat zij de personen die les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle ne permet pas
aux personnes qui exercent devant le tribunal du travail le recours
voor de arbeidsrechtbank het beroep instellen waarin artikel 8 van die prévu par l'article 8 de cette loi de bénéficier d'une mesure de
wet voorziet, niet de mogelijkheid biedt een maatregel van suspension, de sursis ou de probation.
opschorting, uitstel of probatie te genieten.
De wet van 30 juni 1971 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, La loi du 30 juin 1971 viole les articles 10 et 11 de la Constitution
doordat zij de personen die voor de arbeidsrechtbank het beroep en ce qu'elle ne permet pas aux personnes qui exercent devant le
instellen waarin artikel 8 van die wet voorziet, niet de mogelijkheid tribunal du travail le recours prévu par l'article 8 de cette loi de
biedt een verlaging van de boete tot onder de wettelijke minima te bénéficier d'une réduction de l'amende au-dessous des minima légaux
genieten wanneer zij, voor eenzelfde misdrijf, voor de correctionele lorsque, pour une même infraction, elles peuvent bénéficier, devant le
rechtbank de toepassing van artikel 85 van het Strafwetboek kunnen tribunal correctionnel, de l'application de l'article 85 du Code
genieten. pénal.
De wet van 30 juni 1971 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet La loi du 30 juin 1971 ne viole pas les articles 10 et 11 de la
niet, doordat zij de arbeidsrechtbank niet de mogelijkheid biedt Constitution en ce qu'elle ne permet pas au tribunal du travail de
toepassing te maken va verschoningsgronden. faire application de causes d'excuse.
Vermits de wet van 30 juni 1971 de arbeidsrechtbank niet de La loi du 30 juin 1971 ne permettant pas au tribunal du travail
mogelijkheid biedt een administratieve geldboete op te leggen wanneer d'infliger une amende administrative lorsqu'il existe une cause de
een rechtvaardigingsgrond voorhanden is, kan zij de artikelen 10 en 11 justification, elle ne peut, à cet égard, violer les articles 10 et 11
van de Grondwet in dat opzicht niet schenden. de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 juli 1997. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 juillet 1997.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
L. Potoms. M. Melchior. L. Potoms. M. Melchior.
^