Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 29/97 van 21 mei 1997 Rolnummer 1000 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van het Militair Strafwetboek, gesteld door het Militair Gerechtshof. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 2(...)"
Arrest nr. 29/97 van 21 mei 1997 Rolnummer 1000 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van het Militair Strafwetboek, gesteld door het Militair Gerechtshof. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 2(...) Arrêt n° 29/97 du 21 mai 1997 Numéro du rôle : 1000 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 8 du Code pénal militaire, posée par la Cour militaire. La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchio après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 29/97 van 21 mei 1997 Arrêt n° 29/97 du 21 mai 1997
Rolnummer 1000 Numéro du rôle : 1000
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van het Militair En cause : la question préjudicielle concernant l'article 8 du Code
Strafwetboek, gesteld door het Militair Gerechtshof. pénal militaire, posée par la Cour militaire.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse, Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door referendaris R. Moerenhout, waarnemend griffier, onder référendaire faisant fonction de greffier R. Moerenhout, présidée par
voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest van 23 oktober 1996 in zake het openbaar ministerie tegen Par arrêt du 23 octobre 1996 en cause du ministère public contre C.
C. Van Elsen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is Van Elsen, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 4 november 1996, heeft het Militair Gerechtshof de d'arbitrage le 4 novembre 1996, la Cour militaire a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Verhinderen de grondwettelijke regels van de gelijkheid der Belgen « Les règles constitutionnelles de l'égalité des Belges devant la loi
voor de wet en van de niet-discriminatie tussen de burgers niet het et de la non-discrimination entre les citoyens ne font-elles pas
verschil dat ogenschijnlijk bestaat tussen, enerzijds, deserterende obstacle à la différence existant apparemment entre, d'une part, les
onderofficieren, korporaals en brigadiers die automatisch van hun sous-officiers, caporaux et brigadiers déserteurs, qui sont
graad worden beroofd bij het opleggen van militaire gevangenisstraf, zelfs met automatiquement privés de leur grade lorsqu'une peine d'emprisonnement
uitstel, en, anderzijds, deserterende officieren die bij toepassing militaire leur est infligée, même avec sursis, et, d'autre part, les
van de artikelen 43 en 44 van het militair strafwetboek tot afzetting officiers déserteurs qui, en application des articles 43 et 44 du Code
pénal militaire, sont punis de destitution, peine qui, en application
worden veroordeeld, straf die, met toepassing van de wet van 29 juni de la loi du 29 juin 1964, peut quant à elle être assortie d'un sursis
1964, wel met uitstel van tenuitvoerlegging kan worden uitgesproken, d'exécution, ce qui autoriserait ces officiers à continuer de servir
wat deze officieren zou toelaten verder als officier te dienen zolang en tant qu'officiers aussi longtemps que n'intervient pas à leur égard
er tegenover hen geen verval van uitstel tussenkomt ? Hoe moet, indien une déchéance de ce sursis ? Comment, s'il est répondu positivement à
op voormelde vraag positief wordt geantwoord, deze discriminatie la question précitée, convient-il de supprimer en droit cette
rechtens worden weggewerkt ? » discrimination ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
1. Bij vonnis van 1 juli 1996 werd C. Van Elsen, adjudant 1. Par jugement du 1er juillet 1996, C. Van Elsen, adjudant
beroepsonderofficier, door de Bestendige Krijgsraad te Brussel sous-officier de carrière, fut condamné par le Conseil de guerre
veroordeeld tot vijf maanden militaire gevangenisstraf en beroving van permanent siégeant à Bruxelles à cinq mois d'emprisonnement militaire,
graad met uitstel gedurende drie jaar, omdat hij in strijd met de assortis d'une privation de grade avec sursis pour une durée de trois
artikelen 45 en 47 van het Militair Strafwetboek niet binnen vijftien ans, parce qu'en violation des articles 45 et 47 du Code pénal
dagen na het verstrijken van zijn verlof of van zijn permissie naar militaire, il n'était pas rentré à son corps dans les quinze jours de
zijn korps was teruggekeerd, met de verzwarende omstandigheid dat hij la date d'expiration de son congé ou de sa permission, avec la
de grenzen van het Belgisch grondgebied was overgetrokken door zich circonstance aggravante qu'il avait franchi les limites du territoire
naar Thailand te begeven. belge en se rendant en Thaïlande.
2. Tegen dat vonnis werd op 12 juli 1996 door het openbaar ministerie 2. Le ministère public fit appel de ce jugement le 12 juillet 1996.
hoger beroep ingesteld. 3. In zijn arrest van 23 oktober 1996 overweegt het Militair 3. Dans son arrêt du 23 octobre 1996, la Cour militaire observe que
Gerechtshof dat volgens de thans bestaande rechtsleer en rechtspraak selon la doctrine et la jurisprudence actuelles, la privation du grade
de beroving van graad die volgt uit het opleggen van de militaire résultant d'une peine d'emprisonnement militaire ne constituerait pas
gevangenisstraf geen afzonderlijke straf zou zijn in de wettelijke zin une peine séparée au sens que la loi donne à ce terme, mais un effet
van het woord, maar een automatisch gevolg van de militaire automatique attaché à la condamnation à l'emprisonnement militaire. La
gevangenisstraf. Derhalve zou de wet van 29 juni 1964 betreffende de loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la
opschorting, het uitstel en de probatie niet van toepassing zijn. probation ne serait donc pas applicable.
Alvorens recht te doen besluit het Militair Gerechtshof eerdervermelde La Cour militaire décida qu'avant de statuer, elle devait poser la
prejudiciële vraag aan het Arbitragehof te stellen. Het Militair question préjudicielle précitée à la Cour d'arbitrage. La Cour
Gerechtshof stelt immers vast dat : 1) een officier die desertie zou militaire constate en effet que : 1) un officier qui se rendrait
plegen, volgens de artikelen 43 en 44 van het Militair Strafwetboek coupable de désertion doit, selon les articles 43 et 44 du Code pénal
moet worden veroordeeld tot de straf van afzetting, straf die met militaire, être condamné à la peine de destitution, peine qui peut
uitstel van de tenuitvoerlegging kan worden uitgesproken, wat - être prononcée avec sursis, ce qui implique à moins d'une déchéance
behoudens later verval van dat uitstel - inhoudt dat de veroordeelde ultérieure du sursis que l'officier condamné conserve tout au moins
officier, althans voorlopig, zijn rang blijft behouden; 2) dat andere provisoirement son rang; 2) les autres gradés qui, pour une même
gegradueerden die bij eenzelfde desertie volgens artikel 46 van het Militair Strafwetboek tot militaire gevangenisstraf worden veroordeeld ipso facto van hun graad worden beroofd, zelfs indien de militaire gevangenisstraf met uitstel van de tenuitvoerlegging wordt uitgesproken. Het Militair Gerechtshof stelt zich de vraag of voor dat verschil in behandeling een objectieve en redelijke verantwoording bestaat met betrekking tot het doel en de gevolgen van de ter beoordeling staande norm. Mocht dat niet het geval zijn, stelt het Militair Gerechtshof zich de vraag of dat verschil niet rechtens moet worden weggewerkt door aan het gevolg, waarin het tweede lid van artikel 8 van het Militair Strafwetboek voorziet, het karakter te geven van een accessoire straf, wat de toepassing van de wet van 29 juni 1964 mogelijk zou maken. désertion, sont condamnés à une peine d'emprisonnement militaire conformément à l'article 46 du Code pénal militaire se voient ipso facto privés de leur grade, même si la peine d'emprisonnement militaire est assortie d'un sursis. La Cour militaire se demande s'il existe pour cette différence de traitement une justification objective et raisonnable concernant le but et les effets de la norme en cause. Si tel n'était pas le cas, la Cour militaire demande si cette différence ne doit pas être supprimée en droit en donnant à l'effet prévu à l'article 8, alinéa 2, du Code pénal militaire le caractère d'une peine accessoire, ce qui permettrait l'application de la loi du 29 juin 1964.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 4 november 1996 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 4 novembre 1996, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 21 november 1996 ter post aangetekende loi organique, par lettres recommandées à la poste le 21 novembre
brieven. 1996.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 23 november 1996. Moniteur belge du 23 novembre 1996.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
de auditeur-generaal bij het Militair Gerechtshof, bij op 6 december 1996 ter post aangetekende brief; l'auditeur général près la Cour militaire, par lettre recommandée à la poste le 6 décembre 1996;
de v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen, Milcampslaan 77, 1030 l'a.s.b.l. Syndicat national des militaires, avenue Milcamps 77, 1030
Brussel, bij op 23 december 1996 ter post aangetekende brief; Bruxelles, par lettre recommandée à la poste le 23 décembre 1996;
de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 30 december 1996 le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par lettre
ter post aangetekende brief. recommandée à la poste le 30 décembre 1996.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 21 januari 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 21 janvier 1997.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
de v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen, bij op 19 februari 1997 l'a.s.b.l. Syndicat national des militaires, par lettre recommandée à
ter post aangetekende brief; la poste le 19 février 1997;
C. Van Elsen, Prinses Elisabethlaan 165, 1030 Brussel, bij op 19 C. Van Elsen, avenue Princesse Elisabeth 165, 1030 Bruxelles, par
lettre recommandée à la poste le 19 février 1997.
Par ordonnance du 29 avril 1997, la Cour a prorogé jusqu'au 4 novembre
februari 1997 ter post aangetekende brief. 1997 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 29 april 1997 heeft het Hof de termijn waarbinnen
het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 4 november 1997.
Bij beschikking van 25 maart 1997 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 25 mars 1997, la Cour a déclaré l'affaire en état et
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 17 april 1997, na fixé l'audience au 17 avril 1997 après avoir déclaré irrecevable le
de memorie van antwoord van C. Van Elsen onontvankelijk te hebben mémoire en réponse de C. Van Elsen et l'avoir écarté des débats.
verklaard en ze uit de debatten te hebben geweerd.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 26 maart 1997 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le26 mars 1997.
Op de openbare terechtzitting van 17 april 1997 : A l'audience publique du 17 avril 1997 :
zijn verschenen : ont comparu :
. Mr. Ph. Traest, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me Ph. Traest, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
. Mr. Ph. Vande Casteele en Mr. S. Huart, advocaten bij de balie te . Me Ph. Vande Casteele et Me S. Huart, avocats au barreau de
Brussel, voor de v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen; Bruxelles, pour l'a.s.b.l. Syndicat national des militaires;
hebben de rechters-verslaggevers H. Boel en E. Cerexhe verslag les juges-rapporteurs H. Boel et E. Cerexhe ont fait rapport;
uitgebracht;
zijn de voornoemde advocaten gehoord; les avocats précités ont été entendus;
is de zaak in beraad genomen. l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. Onderwerp van de in het geding zijnde bepalingen IV. Objet des dispositions en cause
De artikelen 6, 8, 43, 44, 45, 46 en 47 van het Militair Strafwetboek Les articles 6, 8, 43, 44, 45, 46 et 47 du Code pénal militaire
bepalen : disposent :
«

Art. 6.De straf van de afzetting is slechts op de officieren toepasselijk.

«

Art. 6.La peine de la destitution ne s'applique qu'aux officiers.

Zij heeft tot gevolg de veroordeelde te beroven van zijn graad en van Elle a pour effet de priver le condamné de son grade et du droit d'en
het recht om er de kentekenen en de uniform van te dragen. porter les insignes et l'uniforme.

Art. 8.De militaire gevangenisstraf is toepasselijk op de

Art. 8.L'emprisonnement militaire s'applique aux sous-officiers,

onderofficieren, korporaals, brigadiers en soldaten. caporaux, brigadiers et soldats.
Voor de onderofficieren, korporaals en brigadiers heeft zij de berooving van hunnen graad ten gevolge.

Art. 43.Wordt als deserteur beschouwd en zal met afzetting gestraft worden : Ieder officier die, in oorlogstijd, zich gedurende meer dan drie dagen van zijn korps of van zijn verblijfplaats zal verwijderd hebben, of die buiten het koninkrijk zal gegaan zijn zonder machtiging; Ieder officier die, in vredestijd, zich gedurende meer dan vijftien dagen van zijn korps of van zijn verblijfplaats zal verwijderd hebben, of die zonder machtiging buiten het koninkrijk gegaan zijnde, gedurende meer dan acht dagen afwezig zal gebleven zijn.

Art. 44.Dezelfde straf zal kunnen opgelegd worden aan ieder officier met verlof of met permissie, die niet naar zijn korps of zijn verblijfplaats zal teruggekeerd zijn, in oorlogstijd, drie dagen, in vredestijd, vijftien dagen na het verstrijken van zijn verlof of van zijn permissie, of na een bevel van wederoproeping ontvangen te hebben.

Art. 45.Wordt als deserteur beschouwd : Ieder onderofficier, korporaal, brigadier of soldaat die, zonder daartoe gemachtigd te zijn, zich van zijn korps of detachement zal verwijderd hebben gedurende meer dan drie dagen, in oorlogstijd, meer dan acht dagen, in vredestijd; Ieder onderofficier, korporaal, brigadier of soldaat die, afzonderlijk reizend, ter bestemming niet zal aangekomen zijn, in oorlogstijd, drie dagen, in vredestijd, acht dagen na de hem gestelde dag; Ieder onderofficier, korporaal, brigadier of soldaat met permissie of met verlof, die niet naar zijn korps zal teruggekeerd zijn, in oorlogstijd, drie dagen, in vredestijd, vijftien dagen na het verstrijken van zijn verlof of van zijn permissie, of na het tijdstip bepaald bij een wederoproepingsbevel.

Il emporte pour les sous-officiers, caporaux et brigadiers la privation de leur grade.

Art. 43.Est réputé déserteur et sera puni de la destitution : Tout officier qui, en temps de guerre, se sera absenté de son corps ou de sa résidence pendant plus de trois jours ou qui sera sorti du royaume sans autorisation; Tout officier qui, en temps de paix, se sera absenté de son corps ou de sa résidence pendant plus de quinze jours, ou qui, étant sorti du royaume sans autorisation, sera demeuré absent pendant plus de huit jours.

Art. 44.La même peine pourra être infligée à tout officier en congé ou en permission qui ne sera pas rentré à son corps ou à sa résidence, en temps de guerre, trois jours, en temps de paix, quinze jours après l'expiration de son congé ou de sa permission, ou après avoir reçu un ordre de rappel.

Art. 45.Est réputé déserteur : Tout sous-officier, caporal, brigadier ou soldat qui se sera absenté de son corps ou de son détachement, sans y être autorisé, pendant plus de trois jours en temps de guerre, pendant plus de huit jours en temps de paix; Tout sous-officier, caporal, brigadier ou soldat qui voyageant isolément, ne sera pas arrivé à destination en temps de guerre, trois jours, en temps de paix, huit jours après celui qui lui aura été fixé; Tout sous-officier, caporal, brigadier ou soldat en permission ou en congé qui ne sera pas rentré à son corps, en temps de guerre trois jours, en temps de paix quinze jours après l'expiration de son congé ou de sa permission, ou après l'époque fixée par un ordre de rappel.

Art. 46.Ieder onderofficier, korporaal, brigadier of soldaat,

Art. 46.Tout sous-officier, caporal, brigadier ou soldat coupable de

schuldig aan desertie in vredestijd, wordt gestraft met twee maanden désertion en temps de paix sera puni de l'emprisonnement militaire de
tot twee jaar militaire gevangenis. deux mois à deux ans.

Art. 47.De militaire gevangenisstraf bedraagt van drie maanden tot drie jaar : Indien de schuldige reeds vroeger wegens desertie werd veroordeeld; Indien hij in overleg met een makker is gedeserteerd; Indien hij zijn vuurwapen of zijn paard heeft medegenomen; Indien hij op 't ogenblik van de desertie deel uitmaakte van een patrouille, een wacht, een post of om 't even welke andere gewapende dienst; Indien hij de grenzen van het Belgisch grondgebied is overgetrokken; Indien hij zich van een nagemaakte of vervalste verlof- of permissiebrief heeft bediend; Indien de desertie langer dan zes maand heeft geduurd. »

Art. 47.La durée de l'emprisonnement militaire sera de trois mois à trois ans : Si le coupable a déjà antérieurement été condamné pour désertion; S'il a déserté de concert avec un camarade; S'il a emporté son arme à feu ou emmené son cheval; S'il faisait partie d'une patrouille, d'une garde, d'un poste ou de tout autre service armé au moment de la désertion; S'il a franchi les limites du territoire belge; S'il a fait usage d'un congé ou permission contrefaits ou falsifiés; Si la désertion a duré plus de six mois. »

Artikel 34 van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger luidt : L'article 34 du Code de procédure pénale militaire énonce :
«

Art. 34.De beschikkingen van artikel 9 der wet van 31 mei 1888, ter

«

Art. 34.Les dispositions énoncées dans l'article 9 de la loi du 31

invoering van de voorwaardelijke invrijheidstelling, worden mai 1888, instituant la libération conditionnelle, sont rendues
toepasselijk gemaakt op de overtredingen, begaan door personen die tot applicables aux infractions commises par les personnes qui
het leger behooren of aan de militaire rechtsmacht onderworpen zijn. appartiennent à l'armée ou qui sont justiciables de la juridiction
Het uitstel kan echter verleend worden, zelfs wanneer de militaire.
gevangenisstraf twee jaar te boven gaat, indien deze gevangenisstraf Le sursis peut, toutefois, être accordé, même lorsque l'emprisonnement
uitgesproken werd krachtens het Militaire Strafwetboek of de à subir dépasse deux ans, si cet emprisonnement a été prononcé en
besluitwet van 13 november 1915. vertu du Code pénal militaire ou de l'arrêté-loi du 13 novembre 1915.
Het mag verleend worden voor de militaire gevangenisstraf om 't even Il peut être accordé pour l'emprisonnement militaire, quelle que soit
van welken duur. sa durée.
Deze beschikkingen zijn in geen geval toepasselijk op de militaire Ces dispositions ne s'appliquent, en aucun cas, à la peine militaire
afzetting. de la destitution.
Niettegenstaande het verleende uitstel, heeft de veroordeeling tot Nonobstant le sursis accordé, la condamnation à l'emprisonnement
militaire gevangenisstraf, voor de onderofficieren,korporaals en militaire emporte pour les sous-officiers, caporaux et brigadiers, la
brigadiers, berooving van hunnen graad ten gevolge. » privation de leur grade. »
V. In rechte V. En droit
A A
Memorie van de auditeur-generaal Mémoire de l'auditeur général
A.1.1. De vraag, zoals ze door het Militair Gerechtshof is gesteld, A.1.1. La question, telle qu'elle est posée par la Cour militaire,
appelle une réponse affirmative. En effet, la destitution prévue pour
moet positief worden beantwoord. De afzetting waarin artikel 6 van het les officiers à l'article 6 du Code pénal militaire a les mêmes
Militair Strafwetboek voorziet voor officieren, heeft immers dezelfde conséquences individuelles que la privation du grade applicable, en
individuele gevolgen als de beroving van graad die krachtens artikel 8 van toepassing is op de onderofficieren, brigadiers en korporaals. In zoverre dat artikel 8, zoals de jongste rechtspraak van het Militair Gerechtshof aanneemt, belet dat de beroving van de graad met uitstel van tenuitvoerlegging wordt uitgesproken, creëert het een duidelijke discriminatie in het militair strafrechtelijk statuut tussen officieren, enerzijds, en onderofficieren, brigadiers en korporaals, anderzijds. Het verschil in behandeling is niet redelijk verantwoord. In geval van desertie door een officier staat vanzelfsprekend vast dat dit een meer rechtstreekse inbreuk is op de militaire tucht dan een desertie door een lid van het lager kader. Zowel de verantwoordelijkheden verbonden aan het statuut van officier, als de gevolgen van een desertie voor de Krijgsmacht, vereisen dan ook dat de strafrechtelijke sanctie wegens desertie door een officier minstens even zwaar is als de sanctie vertu de l'article 8 de ce Code, aux sous-officiers, brigadiers et caporaux. Dans la mesure où il empêche, comme l'admet la jurisprudence la plus récente de la Cour militaire, que la privation du grade soit prononcée avec sursis, cet article 8 crée, dans le statut pénal militaire, une nette discrimination entre les officiers, d'une part, et les sous-officiers, brigadiers et caporaux, d'autre part. La différence de traitement n'est pas raisonnablement justifiée. La désertion d'un officier constitue, cela va sans dire, une infraction plus directe à la discipline militaire que la désertion d'un membre du cadre subalterne. Tant les responsabilités liées au statut d'officier que les effets d'une désertion pour les forces armées exigent donc que la sanction pénale punissant la désertion d'un officier soit au moins aussi lourde que la sanction infligée pour la désertion d'un
wegens desertie door een onderofficier, een brigadier of een soldaat. sous-officier, brigadier ou soldat. Pour cette raison, le Code pénal
Het Militair Strafwetboek verzwaart daarom systematisch de straffen militaire aggrave systématiquement les peines prévues pour les
voor misdrijven wanneer zij door officieren worden gepleegd. infractions lorsque celles-ci sont commises par des officiers.
Hieruit dient te worden besloten dat de discriminatie die op dit Il faut en conclure que la discrimination qui existe actuellement
ogenblik bestaat tussen de strafrechtelijke statuten van die twee entre les statuts pénaux de ces deux catégories de militaires ne
categorieën van militairen niet kan worden gerechtvaardigd door één of saurait être justifiée par un ou plusieurs critères objectifs
meer objectieve criteria die inherent zijn aan de specificiteit van de inhérents à la spécificité des statuts respectifs de ces deux
respectieve statuten van die twee categorieën van personen. catégories de personnes.
Door het voor de strafrechter onmogelijk te maken uitstel te verlenen En faisant en sorte qu'il soit impossible pour le juge pénal
voor de beroving van graad is artikel 8 van het Militair Strafwetboek d'accorder un sursis pour la privation du grade, l'article 8 du Code
van die aard dat het voor de veroordeelde onderofficieren, brigadiers pénal militaire est de nature à entraîner, pour les sous-officiers,
en korporaals onevenredige sancties kan meebrengen, gelet op de ernst brigadiers et caporaux condamnés, des sanctions disproportionnées à la
van het gepleegde misdrijf. Het is allesbehalve billijk dat iemand die gravité de l'infraction commise. Il n'est pas du tout équitable que
op behoorlijke wijze een zo goed als volledige loopbaan bij de quelqu'un qui a accompli valablement une carrière presque complète
Krijgsmacht heeft gepresteerd, door een eventueel uitzonderlijke dans les forces armées perde en pratique son emploi ainsi que ses
afwezigheid uit de dienst, in de praktijk zijn betrekking verliest droits à la pension, suite à une absence du service peut-être
alsook zijn recht op pensioen. Dit is des te flagranter, wanneer de exceptionnelle. Cela est d'autant plus flagrant lorsque la peine
militaire gevangenisstraf enkel voorwaardelijk wordt uitgesproken. d'emprisonnement militaire n'est prononcée que de manière
Artikel 34 van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger stelt conditionnelle. L'article 34 du Code de procédure pénale militaire
immers uitdrukkelijk dat in geval van militaire gevangenisstraf met énonce en effet explicitement qu'en cas d'emprisonnement militaire
uitstel, de veroordeling toch de beroving van de graad tot gevolg avec sursis, la condamnation emporte malgré tout la privation du
heeft. Elke korpschef kan de definitieve ambtsontheffing voorstellen grade. Chaque chef de corps peut proposer le retrait définitif
voor een onderofficier van het actief kader die van zijn graad werd d'emploi pour un sous-officier du cadre actif qui a été privé de son
beroofd. In dat geval kan de militair zijn recht op pensioen grade. Dans ce cas, le militaire peut perdre son droit à la pension
verliezen, zoals bepaald door de gecoördineerde wetten betreffende de comme le prévoient les lois coordonnées sur les pensions militaires.
militaire pensioenen.
A.1.2. De prejudiciële vraag berust in feite op de omstandigheid dat A.1.2. La question préjudicielle repose en fait sur la circonstance
de beroving van de graad, waarin artikel 8 van het Militair Strafwetboek voorziet, niet beschouwd moet worden als een straf, die met uitstel kan worden uitgesproken, maar als een automatisch gevolg van een veroordeling. Het is echter ook mogelijk de beroving van graad als een bijkomende straf te beschouwen. Daar de beroving van graad een verzwaring uitmaakt van een hoofdstraf, dient die sanctie, alhoewel ze verplicht en automatisch wordt uitgesproken, als een bijkomende straf te worden beschouwd. De beroving van graad moet worden gezien als een sanctie door de rechter overeenkomstig de wet opgelegd aan een persoon die schuldig wordt geacht aan een feit dat als misdrijf wordt que la privation du grade prévue à l'article 8 du Code pénal militaire ne doit pas être considérée comme une peine susceptible d'être prononcée avec sursis, mais comme la conséquence automatique d'une condamnation. Il est toutefois également possible de considérer la privation du grade comme une peine complémentaire. La privation du grade constituant une aggravation d'une peine principale, cette sanction doit être considérée comme une peine complémentaire, bien qu'elle soit prononcée de manière obligatoire et automatique. Elle doit être vue comme une sanction imposée par le juge, conformément à la loi, à une personne reconnue coupable d'un fait qualifié d'infraction. L'article
gekwalificeerd. Artikel 8 van de wet van 29 juni 1964 bepaalt dat het 8 de la loi du 29 juin 1964 dispose qu'il peut être sursis à
uitstel afzonderlijk kan worden
toegekend bij de tenuitvoerlegging hetzij van het vonnis of het
arrest, hetzij van de hoofdstraffen of vervangende straffen, dan wel l'exécution, soit du jugement ou de l'arrêt, soit de tout ou partie de
van een gedeelte ervan. Artikel 34, laatste lid, van het Wetboek van la peine principale ou subsidiaire. L'article 34, dernier alinéa, du
Strafrechtspleging voor het leger spreekt die wetsbepaling geenszins Code de procédure pénale militaire ne contredit nullement cette
tegen. In oude rechtspraak van het Militair Gerechtshof zelf werd disposition législative. Dans la jurisprudence ancienne de la Cour
gesteld dat de beroving van de graad een straf is die als dusdanig militaire elle-même, il est dit que la privation du grade constitue
voor uitstel in aanmerking komt. Het recht van genade kan slechts op une peine qui, en tant que telle, est susceptible de sursis. Le droit
straffen worden toegepast, met uitsluiting van elke andere sanctie. de grâce ne peut s'appliquer qu'à des peines, à l'exclusion de toute
Een koninklijk genadebesluit van 26 februari 1980 kende uitstel toe autre sanction. Un arrêté royal de grâce du 26 février 1980 a accordé
wat de beroving van graad betreft. un sursis pour ce qui concerne la privation du grade.
A.1.3. Daar de beroving van de graad, waarin artikel 8 van het A.1.3. Etant donné que la privation du grade prévue à l'article 8 du
Militair Strafwetboek voorziet, als een strafrechtelijke sanctie dient Code pénal militaire doit être considérée comme une sanction pénale,
te worden beschouwd, is ze voor uitstel vatbaar, op dezelfde wijze als il est possible de surseoir à son exécution de la même manière que
de afzetting, waarin artikel 6 van het Militair Strafwetboek voorziet. pour la destitution prévue à l'article 6 du même Code. Ces
Die bepalingen veroorzaken bijgevolg geen enkele discriminatie wat de dispositions n'engendrent par conséquent aucune discrimination pour ce
sanctie betreft die van toepassing is in geval van desertie door een qui concerne les sanctions applicables en cas de désertion d'un
officier, enerzijds, en door een onderofficier, een brigadier of een officier, d'une part, et d'un sous-officier, d'un brigadier ou d'un
korporaal, anderzijds. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn niet caporal, d'autre part. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne
geschonden. sont pas violés.
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.2.1. Het onderscheid in behandeling dat in de prejudiciële vraag aan A.2.1. La différence de traitement évoquée dans la question
de orde is, is gesteund op een interpretatie die het Militair préjudicielle résulte d'une interprétation donnée par la Cour
Gerechtshof heeft gegeven aan artikel 20, 2, van de wet van 29 juni militaire à la lecture conjointe de l'article 20, 2, de la loi du 29
1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie juncto juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la probation et de
artikel 34 van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger. Die l'article 34 du Code de procédure pénale militaire. La légalité de
interpretatie is nooit op haar wettigheid getoetst door het Hof van cette interprétation n'a jamais été contrôlée par la Cour de
Cassatie. cassation.
Die rechtspraak van het Militair Gerechtshof is niet in
overeenstemming met de geest en de draagwijdte van artikel 20, 2, van Cette jurisprudence de la Cour militaire n'est conforme ni à l'esprit
de wet van 29 juni 1964. In een interpretatie die daarmee in ni à la portée de l'article 20, 2, de la loi du 29 juin 1964. Dans une
overeenstemming is, is er geen verschil in behandeling en kan er geen interprétation conforme à ceux-ci, il n'existe pas de différence de
sprake zijn van de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. traitement et il ne saurait être question d'une violation des articles 10 et 11 de la Constitution.
Artikel 34 van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger werd L'article 34 du Code de procédure pénale militaire y a été inséré,
in zijn huidige versie ingevoerd door de besluitwet van 14 september dans sa version actuelle, par l'arrêté-loi du 14 septembre 1918. Il a
1918. Het werd nog vervangen door de wet van 24 juli 1923, doch encore été remplacé par la loi du 24 juillet 1923, mais uniquement
uitsluitend om de straf van de inlijving in een boetecompagnie te pour remplacer la peine de l'incorporation dans une compagnie de
vervangen door de militaire gevangenisstraf. correction par la peine de l'emprisonnement militaire.
De besluitwet van 14 september 1918 gaf de militaire rechtscolleges L'arrêté-loi du 14 septembre 1918 a donné aux juridictions militaires
ruimere mogelijkheden om voorwaardelijke straffen uit te spreken. Er de plus amples possibilités pour prononcer des peines conditionnelles.
werd evenwel een uitdrukkelijk verbod opgelegd om de officieren die Il a toutefois été explicitement interdit d'accorder le bénéfice du
tot afzetting worden veroordeeld het voordeel van het uitstel te sursis aux officiers condamnés à la destitution. Dans le même sens, il
verlenen. In dezelfde zin werd ook voor de onderofficieren bevestigd a également été confirmé, en ce qui concerne les sous-officiers, que
dat de inlijving in een boetecompagnie (thans militaire l'incorporation dans une compagnie de correction (actuellement
gevangenisstraf) automatisch de beroving van graad met zich meebrengt, l'emprisonnement militaire) emporte automatiquement la privation du
en dat de veroordeling met uitstel hieraan geen afbreuk doet. In het grade et que le sursis dont est assortie la condamnation n'y change
verslag aan de Koning wordt zulks verantwoord door de omstandigheid rien. Ceci est justifié, dans le rapport au Roi, par la circonstance
dat bedoelde officier of onderofficier het moreel gezag ontbeert dat que l'officier ou le sous-officier concerné ne possède plus l'autorité
onmisbaar is voor het voeren van het bevel. morale indispensable au commandement.
De wet van 29 juni 1964 is van toepassing op de militaire La loi du 29 juin 1964 est applicable aux juridictions militaires. Son
rechtscolleges. Artikel 20, 2, van de wet bepaalt uitdrukkelijk dat de article 20, 2, dispose expressément que la condamnation avec sursis
veroordeling met uitstel van toepassing is op de straffen die, vóór de est applicable à toutes les peines qui, avant l'entrée en vigueur de
inwerkingtreding van de wet, krachtens bijzondere wetten niet met cette loi, ne pouvaient, en vertu de lois particulières, être
uitstel mochten worden uitgesproken, behalve in een reeks in het prononcées avec sursis, à l'exception d'une série de cas qu'il
artikel opgesomde gevallen. Artikel 34 van het Wetboek van énumère. L'article 34 du Code de procédure pénale militaire n'a pas
Strafrechtspleging voor het leger werd niet in die opsomming été repris dans cette énumération, en sorte que les peines qui, en
opgenomen, zodat de straffen die volgens dit laatste artikel niet met vertu de ce dernier article, ne pouvaient être prononcées avec sursis
uitstel mochten worden uitgesproken, dat thans wel kunnen. peuvent désormais être assorties de cette mesure.
De besluitwet van 1918 regelde uitdrukkelijk de gelijkschakeling van L'arrêté-loi de 1918 prévoyait expressément de traiter de la même
de officieren en de onderofficieren, uitgaande van de vaststelling dat manière les officiers et les sous-officiers, partant de la
constatation que tant les officiers que les sous-officiers ne
possèdent plus l'autorité morale indispensable au commandement
zowel officieren als onderofficieren het moreel gezag zouden ontberen lorsqu'ils encourent la peine de la destitution, pour les premiers, ou
bij het voeren van het bevel, wanneer zij de straf oplopen van celle de l'incorporation dans une compagnie de correction
afzetting, respectievelijk inlijving in een boetecompagnie (thans (actuellement l'emprisonnement militaire), pour les seconds. En ne
militaire gevangenisstraf). Door het niet opnemen van artikel 34 van mentionnant pas l'article 34 du Code de procédure pénale militaire
het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger in de lijst van dans la liste des exceptions prévues à l'article 20, 2, le législateur
uitzonderingen in artikel 20, 2, heeft de wetgever van 1964 te kennen de 1964 a indiqué que cet argument concernant le manque d'autorité
gegeven dat dit argument betreffende het missen van gezag, niet meer
wordt aanvaard. Artikel 20, 2, van de wet van 1964 heeft impliciet het n'était plus admis. L'article 20, 2, de la loi de 1964 a implicitement
vijfde lid van artikel 34 van vermeld Wetboek gewijzigd. De beroving modifié l'alinéa 5 de l'article 34 du Code précité. La privation du
van graad als gevolg van de veroordeling tot een militaire grade, comme conséquence de la condamnation à un emprisonnement
gevangenisstraf kan ook met uitstel worden uitgesproken. militaire, peut également être prononcée avec sursis.
A.2.2. De interpretatie van het Militair Gerechtshof gaat uit van een A.2.2. L'interprétation de la Cour militaire se fonde sur la
strikte opdeling tussen de afzetting met beroving van graad van de distinction rigoureuse entre la destitution avec privation de grade de
officier als straf en de beroving van graad van de onderofficier als l'officier, au titre de peine, et la privation de grade du
gevolg van de straf. Uit het geheel van de bepalingen van het Militair sous-officier, comme conséquence de la peine. Il résulte cependant de
Strafwetboek en uit de rechtspraak van het Hof van Cassatie volgt l'ensemble des dispositions du Code pénal militaire et de la
evenwel dat die opdeling niet zo strikt dient te worden opgevat. Er is jurisprudence de la Cour de cassation que cette distinction ne doit
ruimte voor de grondwetsconforme interpretatie dat de beroving van pas être envisagée d'une manière aussi stricte. Il existe une marge
pour une interprétation conforme à la Constitution, selon laquelle la
graad als gevolg van de veroordeling tot een militaire gevangenisstraf privation du grade résultant de la condamnation à un emprisonnement
ook met uitstel kan worden uitgesproken. militaire peut également être prononcée avec sursis.
Het Hof van Cassatie bevestigde in zijn arrest van 1 maart 1937 (Pas., La Cour de cassation a confirmé, dans son arrêt du 1er mars 1937
1937, I, 75) zijn eerdere rechtspraak dat bij de veroordeling tot de (Pas., 1937, I, 75), sa jurisprudence antérieure selon laquelle, en
militaire gevangenisstraf, de vermelding van de beroving van graad cas de condamnation à un emprisonnement militaire, la mention de la
privation du grade est purement facultative, étant donné que cette
louter facultatief is, nu die beroving van graad uit de veroordeling privation du grade découle de la condamnation elle-même. La privation
zelf volgt. De beroving van graad is in de definitie van de militaire du grade est contenue dans la définition de la peine d'emprisonnement
gevangenisstraf vervat. militaire.
Dit is niet in tegenspraak met artikel 8 van het Militair Ceci n'est pas en contradiction avec l'article 8 du Code pénal
Strafwetboek. Dat artikel moet in samenhang met de andere artikelen militaire. Cet article doit être lu en combinaison avec les autres
van hoofdstuk I, inzonderheid de artikelen 5 en 6, worden gelezen. Er articles du chapitre Ier de ce Code, et notamment les articles 5 et 6.
wordt niet betwist dat de beroving van graad in het tweede lid van de Il n'est pas contesté que la privation du grade évoquée à l'alinéa 2
artikelen 5 en 6 een element uitmaakt van de definitie van de straf des articles 5 et 6 constitue un élément de la définition de la peine
van afzetting. Het tweede lid van artikel 8 is op soortgelijke wijze de destitution. L'alinéa 2 de l'article 8 est rédigé de manière
opgesteld. De juridische inhoud hoeft dan ook niet te verschillen. similaire. Le contenu juridique ne doit dès lors pas être différent.
A.2.3. Uit het geheel van de bepalingen van het Militair Strafwetboek A.2.3. Il appert de l'ensemble des dispositions du Code pénal
en de rechtspraak van het Hof van Cassatie blijkt dat er ruimte militaire et de la jurisprudence de la Cour de cassation qu'il existe
bestaat voor de stelling dat de beroving van graad impliciet in de une marge pour affirmer que la privation du grade est implicitement
militaire gevangenisstraf voor onderofficieren is vervat. De contenue dans la peine d'emprisonnement militaire applicable aux
besluitwet van 1918 belette dat de onderofficieren die met uitstel sous-officiers. L'arrêté-loi de 1918 empêchait que les sous-officiers
qui étaient condamnés avec sursis à l'incorporation dans une compagnie
werden veroordeeld tot de inlijving in een boetecompagnie (militaire de correction (emprisonnement militaire) continuassent d'assurer le
gevangenisstraf) verder het bevel zouden voeren dat met hun graad commandement qui correspondait à leur grade. Ils ont malgré tout été
overeenstemde. Zij werden toch van hun graad beroofd, net zoals de privés de leur grade, de la même manière que les officiers ne
officieren niet met uitstel tot de straf van afzetting konden worden pouvaient être condamnés avec sursis à la peine de la destitution. Le
veroordeeld. De wetgever van 1964 heeft in die gelijkschakeling tussen législateur de 1964 n'entendait pas modifier ce traitement égal des
onderofficieren en officieren geen wijzigingen willen aanbrengen. De sous-officiers et des officiers. La suppression de l'interdiction du
afschaffing van het verbod op uitstel is dan ook zowel van toepassing sursis s'applique donc aussi bien aux sous-officiers qu'aux officiers.
op de onderofficieren als op de officieren. Het aangevoerde La différence de traitement dénoncée n'existe pas. Les articles 10 et
onderscheid in behandeling bestaat niet. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn niet geschonden. Memorie van tussenkomst van de v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen A.3. De v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen is een bij koninklijk besluit van 27 februari 1985 erkende vakvereniging. Artikel 6 van haar statuten bepaalt dat de vereniging tot doel heeft de professionele, juridische, materiële, sociale en morele belangen van de leden die ze vertegenwoordigt te bevorderen en te verdedigen bij de bevoegde organen. Gelet op zowel de bijzondere formulering van de prejudiciële vraag als 11 de la Constitution ne sont pas violés. Mémoire en intervention de l'a.s.b.l. Syndicat national des militaires A.3. L'a.s.b.l. Syndicat national des militaires est une association syndicale reconnue par arrêté royal du 27 février 1985. L'article 6 de ses statuts dispose que « l'association a pour objectif de promouvoir et de défendre auprès des organes compétents les intérêts professionnels, juridiques, matériels, sociaux et moraux des membres qu'elle représente ». Eu égard tant à la formulation particulière de la question
het belang van het antwoord van het Hof, meent de vereniging zonder préjudicielle qu'à l'intérêt de la réponse apportée par la Cour,
winstoogmerk belang te hebben bij de zaak en richt zij overeenkomstig l'association sans but lucratif estime avoir un intérêt à la cause et
de beslissing van haar raad van bestuur van 18 december 1996 een adresse un mémoire à la Cour, en qualité de partie intervenante,
memorie tot het Hof in de hoedanigheid van tussenkomende partij. conformément à la décision de son conseil d'administration du 18
décembre 1996.
B B
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de tussenkomst van de v.z.w. Quant à la recevabilité de l'intervention de l'a.s.b.l. Syndicat
Nationaal Syndicaat der Militairen national des militaires
B.1.1. De v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen heeft een memorie B.1.1. L'a.s.b.l. Syndicat national des militaires a introduit un
van tussenkomst ingediend. De vereniging zonder winstoogmerk meent dat mémoire en intervention. Cette association sans but lucratif estime
zij belang heeft bij de zaak, gelet zowel op de bijzondere formulering avoir un intérêt à la cause, compte tenu à la fois de la formulation
van de prejudiciële vraag als op het belang van het antwoord van het particulière de la question préjudicielle et de l'intérêt de la
Hof. réponse de la Cour.
B.1.2. De bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof heeft B.1.2. La loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage a
de vrijwillige tussenkomst van een derde in de rechtspleging met réglé l'intervention volontaire d'un tiers dans la procédure relative
betrekking tot een prejudiciële vraag geregeld. Enkel een persoon die à une question préjudicielle. Seule une personne répondant aux deux
voldoet aan beide voorwaarden voorgeschreven bij artikel 87, 1, kan in voornoemd geval worden geacht partij te zijn bij een prejudiciële vraag die voor het Hof aanhangig is. Die persoon moet : van een belang in de zaak onderworpen aan het verwijzende rechtscollege doen blijken en binnen de voorgeschreven termijn een memorie aan het Hof hebben gericht. B.1.3. De memorie van tussenkomst en de memorie van antwoord van de v.z.w. Nationaal Syndicaat der Militairen, die geen partij is in de zaak voor de verwijzende rechter en evenmin doet blijken van een belang in die zaak, zijn niet ontvankelijk. Ten gronde conditions prescrites par l'article 87, 1er, peut, en pareil cas, être réputée partie à une question préjudicielle pendante devant la Cour. Cette personne doit : justifier d'un intérêt dans la cause soumise à la juridiction qui a ordonné le renvoi et avoir adressé un mémoire à la Cour dans le délai prescrit. B.1.3. Le mémoire en intervention et le mémoire en réponse de l'a.s.b.l. Syndicat national des militaires, qui n'est pas partie à la cause mue devant le juge a quo et ne justifie pas non plus d'un intérêt dans cette affaire, ne sont pas recevables. Quant au fond
B.2. Uit de verwijzingsbeslissing en de memories van partijen blijkt B.2. Il ressort de la décision de renvoi et des mémoires des parties
dat de bepalingen die het voorwerp zijn van de prejudiciële vraag voor que les dispositions sur lesquelles porte la question préjudicielle
verschillende interpretaties vatbaar zijn. sont susceptibles d'interprétations différentes.
B.3.1. Volgens de interpretatie waarvan de verwijzende rechter gewag B.3.1. Selon l'interprétation mentionnée par le juge a quo, la
maakt, zou de beroving van graad die volgt uit het opleggen van privation du grade qui résulte de la condamnation à l'emprisonnement
militaire gevangenisstraf geen afzonderlijke straf zijn, maar een militaire ne serait pas une peine séparée, mais la conséquence
automatisch gevolg van het uitspreken van een militaire automatique d'une condamnation à l'emprisonnement militaire, de sorte
gevangenisstraf, zodat de wet van 29 juni 1964 betreffende de que la loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la
opschorting, het uitstel en de probatie niet van toepassing zou zijn probation ne trouverait pas à s'appliquer à cette privation du grade.
op die beroving van graad. Die interpretatie heeft tot gevolg dat wat de beroving van graad Cette interprétation a pour conséquence qu'il existe concrètement, en
betreft een feitelijk verschil in behandeling ontstaat tussen, ce qui concerne la privation du grade, une différence de traitement
enerzijds, onderofficieren, korporaals en brigadiers en, anderzijds, entre les sous-officiers, caporaux et brigadiers, d'une part, et les
officieren, wanneer zij veroordeeld worden wegens desertie. officiers, d'autre part, lorsqu'ils sont condamnés pour désertion.
Overeenkomstig de artikelen 46 en 47 van het Militair Strafwetboek Conformément aux articles 46 et 47 du Code pénal militaire, les
worden onderofficieren, korporaals en brigadiers in een dergelijk sous-officiers, caporaux et brigadiers sont, en pareil cas, punis de
geval bestraft met de militaire gevangenisstraf. Zulks brengt in l'emprisonnement militaire. Ceci a pour conséquence, si l'on suit
voormelde interpretatie mee dat betrokkenen van hun graad worden l'interprétation précitée, que les intéressés sont privés de leur
beroofd, ook al wordt voor de militaire gevangenisstraf uitstel van de grade, même si le sursis de l'exécution est accordé en ce qui concerne
tenuitvoerlegging verleend. Krachtens de artikelen 43 en 44 van het la peine d'emprisonnement militaire. En vertu des articles 43 et 44 du
Militair Strafwetboek worden officieren in geval van desertie met Code pénal militaire, les officiers, en cas de désertion, sont punis
afzetting gestraft. Luidens artikel 6 van het Militair Strafwetboek de la destitution. Aux termes de l'article 6 du Code pénal militaire,
heeft de straf van de afzetting tot gevolg dat de veroordeelde beroofd la peine de la destitution a pour effet de priver le condamné de son
wordt van zijn graad en van het recht om er de kentekenen en het grade et du droit d'en porter les insignes et l'uniforme. Lorsque la
uniform van te dragen. Wanneer de straf van de afzetting met uitstel van de tenuitvoerlegging wordt uitgesproken, heeft zulks tot gevolg dat de beroving van graad geen uitwerking heeft en de officier zijn graad behoudt zolang het uitstel niet vervalt. B.3.2. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.3.3. Het criterium van onderscheid, hoewel objectief, is te dezen in redelijkheid niet verantwoord. Terwijl het Militair Strafwetboek doorgaans voor soortgelijke misdrijven in strengere sancties voorziet voor de officieren dan voor leden van het lager kader, omdat een inbreuk op de militaire regelgeving door officieren gepleegd zwaarwichtiger wordt geacht dan soortgelijke inbreuken door leden van het lager kader gepleegd, leidt voormelde interpretatie ertoe dat de gevolgen van een veroordeling wegens desertie aanzienlijk zwaarder zijn voor de leden van het lager kader dan voor de officieren, nu hun geen uitstel van tenuitvoerlegging kan worden verleend voor de beroving van graad. De gevolgen van de beroving van graad zijn kennelijk onevenredig met peine de la destitution est prononcée avec sursis de l'exécution, ceci a pour effet que la privation du grade demeure sans conséquence et que l'officier conserve son grade aussi longtemps que le sursis n'est pas supprimé. B.3.2. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.3.3. Bien qu'il soit objectif, le critère de distinction n'est, en l'espèce, pas raisonnablement justifié. Alors que le Code pénal militaire prévoit généralement pour des délits similaires des sanctions plus sévères pour les officiers que pour les membres du cadre subalterne, parce qu'une atteinte portée aux règlements militaires par des officiers est considérée comme étant plus grave que des infractions similaires commises par des membres du cadre subalterne, l'interprétation susmentionnée a pour effet que les conséquences de la condamnation pour désertion sont considérablement plus lourdes pour les membres du cadre subalterne que pour les officiers, dès lors qu'aucun sursis de l'exécution ne peut leur être accordé pour la privation du grade. Les conséquences de la privation du grade sont manifestement disproportionnées à l'objectif poursuivi par la loi pénale, depuis la
de door de strafwet sinds de wet van 29 juni 1964 betreffende de loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la
opschorting, het uitstel en de probatie beoogde doelstelling in de
gevallen waarin de militaire gevangenisstraf met uitstel wordt probation, dans les cas où la peine d'emprisonnement militaire est
uitgesproken. prononcée avec sursis.
B.3.4. Artikel 8 van het Militair Strafwetboek schendt de artikelen 10 B.3.4. L'article 8 du Code pénal militaire viole les articles 10 et 11
en 11 van de Grondwet, indien het zo moet worden begrepen dat de de la Constitution s'il doit être interprété en ce sens que la
beroving van graad ten aanzien van onderofficieren, korporaals en privation du grade ne peut, s'agissant de sous-officiers, caporaux et
brigadiers die wegens desertie worden veroordeeld, niet kan worden brigadiers condamnés pour désertion, être assortie du sursis de
uitgesproken met uitstel van tenuitvoerlegging, ook al wordt voor de l'exécution, même lorsque ce sursis est accordé pour la peine
militaire gevangenisstraf uitstel van tenuitvoerlegging verleend. d'emprisonnement militaire.
B.4.1. Het Hof stelt evenwel vast dat een andere interpretatie van B.4.1. La Cour constate toutefois qu'une autre interprétation peut
artikel 8, tweede lid, van het Militair Strafwetboek mogelijk is. In être donnée à l'article 8, alinéa 2, du Code pénal militaire. Selon
die interpretatie is de in die bepaling bedoelde beroving van graad cette interprétation, la privation du grade visée dans cet article est
vervat in de veroordeling tot militaire gevangenisstraf en maakt zij contenue dans la peine d'emprisonnement militaire et fait partie de
deel uit van die straf. Nu de beroving van graad in die interpretatie cette peine. Etant donné que, dans cette interprétation, la privation
niet afscheidbaar is van de opgelegde straf maar ervan deel uitmaakt, du grade n'est pas séparable de la peine infligée mais qu'elle en fait
geldt het eventueel toegekende uitstel van uitvoering thans voor die partie, le sursis de l'exécution éventuellement accordé s'applique
straf in haar geheel zonder dat de beroving van graad daarvan is alors à l'ensemble de cette peine sans que la privation du grade en
uitgesloten. soit exclue.
B.4.2. De uitzondering die is geformuleerd in artikel 34, laatste lid, B.4.2. L'exception formulée à l'article 34, dernier alinéa, du Code de
van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger staat daaraan procédure pénale militaire n'y fait pas obstacle. Cette disposition a
niet in de weg. Die bepaling werd immers ingevoerd door de wet van 24 en effet été instaurée par la loi du 24 juillet 1923, donc
juli 1923, dus vóór de wet van 29 juni 1964, die in zijn artikel 20, antérieurement à la loi du 29 juin 1964 qui dispose en son article 20,
2, bepaalt dat de veroordeling met uitstel van toepassing is op al de 2, que la condamnation avec sursis est applicable à toutes les peines
straffen die vóór de inwerkingtreding van die wet krachtens bijzondere qui, avant l'entrée en vigueur de cette loi, ne pouvaient, en vertu de
wetten niet met uitstel mochten worden uitgesproken, met uitzondering lois particulières, être prononcées avec sursis, à l'exception d'un
van een aantal opgesomde straffen waarin de militaire gevangenisstraf certain nombre de peines que cet article énumère sans mentionner la
met beroving van graad niet is vermeld. peine d'emprisonnement militaire avec privation du grade.
B.4.3. In die interpretatie is er ten aanzien van de toepassing van B.4.3. Si l'on suit cette interprétation, il n'existe, pour
artikel 8 van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het l'application de l'article 8 de la loi du 29 juin 1964 concernant la
uitstel en de probatie op de beroving van graad geen verschil in suspension, le sursis et la probation, aucune différence de
behandeling tussen wegens desertie veroordeelde onderofficieren, traitement, s'agissant de la privation du grade, entre les
korporaals en brigadiers aan de ene kant en officieren aan de andere sous-officiers, caporaux et brigadiers condamnés pour désertion, d'une
part, et les officiers condamnés pour ce même fait, d'autre part. Dans
kant. In die interpretatie schendt artikel 8, tweede lid, van het cette interprétation, l'article 8, alinéa 2, du Code pénal militaire
Militair Strafwetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 8 van het Militair Strafwetboek schendt de artikelen 10 en 11 L'article 8 du Code pénal militaire viole les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet, indien het aldus wordt geïnterpreteerd dat de Constitution s'il est interprété en ce sens qu'il n'est pas sursis à
uitvoering van beroving van graad die het gevolg is van de militaire l'exécution de la privation du grade qui est la conséquence de la
gevangenisstraf die wordt opgelegd aan onderofficieren, korporaals en peine d'emprisonnement militaire infligée aux sous-officiers, caporaux
brigadiers die wegens desertie worden veroordeeld, niet wordt et brigadiers condamnés pour désertion, lorsque le sursis à
uitgesteld wanneer uitstel van uitvoering van de straf is gelast. l'exécution de la peine est prononcé.
Artikel 8 van het Militair Strafwetboek schendt de artikelen 10 en 11 L'article 8 du Code pénal militaire ne viole pas les articles 10 et 11
van de Grondwet niet, indien het aldus wordt geïnterpreteerd dat de de la Constitution s'il est interprété en ce sens qu'il est sursis à
uitvoering van de beroving van graad die het gevolg is van de l'exécution de la privation du grade qui est la conséquence de la
militaire gevangenisstraf die wordt opgelegd aan onderofficieren, peine d'emprisonnement militaire infligée aux sous-officiers, caporaux
korporaals en brigadiers die wegens desertie worden veroordeeld, wordt et brigadiers condamnés pour désertion, lorsque le sursis à
uitgesteld wanneer uitstel van uitvoering van de straf is gelast. l'exécution de la peine est prononcé.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 mei 1997. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 mai 1997.
De wnd. griffier, De voorzitter, Le greffier f.f., Le président,
R. Moerenhout. L. De Grève. R. Moerenhout. L. De Grève.
^