FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN

Europees Terugkeerfonds. - Projectoproep 2008-2009 Inleiding Het Europees Terugkeerfonds is, naast het Europees Vluchtelingenfonds, het Buitengrenzenfonds en het Integratiefonds, één van de vier solidariteitsfondsen die de Europese Unie heeft ingesteld om de Europese lidstaten bij te staan in het beheren van migratie.

Het Europees Terugkeerfonds loopt van 2008 tot 2013.

Doelstelling van het fonds is de lidstaten van de Europese Unie in staat te stellen hun terugkeerproces te verbeteren. Uit het fonds kunnen acties worden ondersteund die betrekking hebben op zowel de vrijwillige als de gedwongen terugkeer.

De doelgroep is als volgt gedefinieerd : a) alle onderdanen van derde landen (1) die nog geen definitieve negatieve beslissing hebben ontvangen op hun verzoek om internationale bescherming in een lidstaat en die ervoor kunnen kiezen gebruik te maken van de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer, op voorwaarde dat zij geen nieuwe nationaliteit hebben verworven en het grondgebied van die lidstaat niet hebben verlaten;b) Voor zover in overeenstemming met het Belgisch beleid inzake vrijwillige terugkeer en reïntegratie : alle onderdanen van derde landen die in een lidstaat een vorm van internationale bescherming in de zin van Richtlijn 2004/83/EG, of tijdelijke bescherming in de zin van Richtlijn 2001/55/EG genieten en die ervoor kiezen gebruik te maken van de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer, op voorwaarde dat zij geen nieuwe nationaliteit hebben verworven en het grondgebied van de lidstaat niet hebben verlaten;c) alle onderdanen van derde landen die niet of niet langer voldoen aan de voorwaarden voor toegang en/of verblijf in een lidstaat en die overeenkomstig de verplichting om het grondgebied van die lidstaat te verlaten, gebruik maken van de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer;d) alle andere onderdanen van derde landen die niet of niet langer voldoen aan de voorwaarden voor toegang en/of verblijf in een lidstaat. Algemeen kader De oprichtingsbeslissing van het Europees Terugkeerfonds (575/2007/EG) legt het algemeen kader van dit fonds vast. Deze beslissing bepaalt de algemene doelstelling, het soort acties en de doelgroep die in aanmerking komt.

De uitvoeringsbeschikkingen (2008/458/EG) bepalen welke richtlijnen -financiële en andere- de projectuitvoerders moeten respecteren.

De strategische richtsnoeren van het Terugkeerfonds (2007/837/EG), opgebouwd rond de notie geïntegreerd terugkeerbeleid', zijn vastgelegd op Europees niveau. Elke lidstaat heeft deze richtsnoeren vertaald naar nationale prioriteiten, die zijn vastgelegd in een meerjarenprogramma. Dit meerjarenprogramma wordt geconcretiseerd in opeenvolgende jaarprogramma's. De jaarprogramma's 2008 en 2009, op basis waarvan deze projectoproep wordt gelanceerd, zijn goedgekeurd door de Europese Commissie.

De Dienst Vreemdelingenzaken is aangesteld als verantwoordelijke autoriteit voor het beheer van het Europees Terugkeerfonds. Alle relevante beschikkingen van de Europese Raad en de Commissie, alsook alle andere formele documenten met betrekking tot het beheer van het Europees Terugkeerfonds, zijn te vinden op de website van de Cel Europese fondsen van de Dienst Vreemdelingenzaken (www.eu-fonds-dofi.be) Als Agentschap, verantwoordelijk voor het beleid inzake vrijwillige terugkeer, is Fedasil verantwoordelijk voor de strategische planning en de opvolging van de uitvoering van het luik vrijwillige terugkeer.

Jaarprogramma 2008-2009 Deze projectoproep stelt de middelen ter beschikking die voorzien zijn voor de jaarprogramma's 2008 en 2009. De beschikbare middelen voor vrijwillige terugkeer voor het jaarprogramma 2008 bedragen 1.449.897,44 EUR en kunnen besteed worden tot 31 december 2009. De middelen voor vrijwillige terugkeer voor het jaarprogramma 2009 bedragen 1.395.608,81 EUR en kunnen besteed worden tussen 1 januari 2009 en 31 december 2010. Over de beide jaren heen is er in het kader van deze projectoproep een totaal budget van 2.845.506,25 EUR beschikbaar.

Voorwaarden voor subsidiabiliteit Enkel de projecten die aan de voorwaarden voor subsidiabiliteit voldoen, zoals hierna vermeld, komen in aanmerking voor een subsidie van het Europees Terugkeerfonds.

Het Europees Terugkeerfonds financiert alleen projecten en geen organisaties. De dagelijkse werking van een organisatie kan niet worden gefinancierd.

Projecten moeten beantwoorden aan de inhoudelijke prioriteiten (één of meerdere) zoals die gedefinieerd zijn door de Europese Commissie en vertaald in de nationale jaarprogramma's 2008 en 2009 zoals hieronder in grote lijnen beschreven (zie titel : Prioriteiten).

Projectvoorstellen hoeven zich niet te beperken tot 1 prioriteit, maar kunnen acties omvatten die betrekking hebben op meerdere prioriteiten.

In de projectaanvraag én de begroting moet het onderscheid duidelijk aangeduid zijn.

De subsidies uit het Europees Terugkeerfonds zijn geen volledige, maar gedeeltelijke financiering (zgn. communautaire subsidie). Dit betekent dat elke kandidaat-projectindiener zelf moet instaan voor het andere deel van de financiering. De financiering uit het fonds bedraagt in principe 50 % van de totale subsidiabele kosten. Indien het project beantwoordt aan een specifieke prioriteit die de Europese Commissie heeft gedefinieerd (Beschikking van de Commissie van 30 november 2007 tot uitvoering van Beschikking nr. 575/2007/EG van het Europees Parlement en de Raad wat de goedkeuring van strategische richtsnoeren voor de periode 2008-2013 betreft, beschikbaar op www.eu-fonds-dofi.be kan het percentage van de communautaire subsidie verhoogd worden tot 75 % van de subsidiabele kosten van het project. De beslissing over het toekennen van de communautaire subsidie gelijk aan 75 % ligt bij het selectiecomité.

Organisaties worden aangemoedigd om binnen elke inhoudelijke prioriteit partnerschappen aan te gaan om op die manier de onderlinge coherentie van de activiteiten te verzekeren. Internationale en Europese samenwerking wordt actief aangemoedigd.

De minimale projectbegroting om in aanmerking te komen voor selectie bedraagt 100.000 EUR. Projectvoorstellen met een begroting van minder dan 100.000 EUR komen enkel in aanmerking voor selectie indien de voorgestelde activiteit dermate specifiek is dat het projectvoorstel niet als deelproject kan worden geïntegreerd in een ander project.

De projectuitvoerders worden aangemoedigd om hun projecten in 2009 op te starten. De projecten kunnen doorlopen tot 31 december 2010, mits gunstige evaluatie en een eventuele budgettaire revisie op het einde van 2009. De projecten zullen dus gefinancierd worden door middelen uit beide jaarprogramma's : de uitgaven die gebeuren voor 31 december 2009 worden gefinancierd uit het jaarprogramma 2008, de uitgaven die gebeuren in de periode tussen 1 januari en 31 december 2010 worden gefinancierd uit het jaarprogramma 2009. Projectindieners die voorstellen wensen in te dienen die lopen tot 2010, moeten het budget in twee onderscheiden fiches detailleren.

Alleen projecten die kunnen aantonen dat ze geen lucratief karakter hebben, komen in aanmerking voor een subsidie. Indien er inkomsten gerealiseerd worden, zullen deze in mindering worden gebracht van de communautaire subsidie.

De doelgroepen van de acties zijn strikt gedefinieerd in artikel 7 van de beslissing van het Europees parlement en de Raad 575/2007/EC van 23 mei 2007. Het niet respecteren van deze beperking kan een terugvordering van de toegekende subsidies tot gevolg hebben.

Daarnaast dienen projectuitvoerders de doelgroepafbakening van het Belgische beleid inzake vrijwillige terugkeer te respecteren.

Een objectieve en verifieerbare registratie van de doelgroep moet worden uitgevoerd gedurende de hele duur van het project. Deze registratie moet toelaten om een duidelijk onderscheid te maken tussen de doelgroep van de organisatie en de doelgroep die specifiek is aan het project.

In het geval van een partnerschap met een (projectindiener) organisatie blijft de organisatie die het project heeft ingediend de enige gesprekspartner. Deze projectindiener coördineert het project en is verantwoordelijk voor het naleven van de rapportageverplichtingen.

De partnerschap(pen) moet(en) onderwerp zijn van een partnerschapsovereenkomst waarin de nauwkeurig samenwerkingsmodaliteiten worden vastgelegd.

De acties die subsidie van het Europees terugkeerfonds ontvangen, mogen niet gesubsidieerd worden door een ander Europees fonds.

Bovenstaande bepalingen moet samen gelezen worden met de subsidiabiliteitsregels die van toepassing zijn op het Europees Terugkeerfonds voor de periode 2008-2013, zoals opgenomen in bijlage bij de Beschikking nr. 2008/458/EG van de Commissie van 5 maart 2008.

Prioriteiten De inhoudelijke prioriteiten voor Vrijwillige Terugkeer zijn gegroepeerd in drie grote clusters : A. Communicatie en informatie B. Pre-departure counseling C. Uitbouw van de ondersteuning bij reïntegratie A. Communicatie en informatie Actie 1 : Ontwikkeling van innovatieve communicatie-instrumenten Doelstelling : Het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve methodieken om met de doelgroep te communiceren over de mogelijkheden van vrijwillige terugkeer. Deze communicatie kan rechtstreeks, maar ook onrechtstreeks (via zelforganisaties, sociale diensten,...) Voorbeelden van acties : ?Het in kaart brengen van (delen van) de doelgroep (mapping'). ? Het uitwerken van een communicatieplan, gebaseerd op de specifieke karakteristieken van (delen van) de doelgroep. ? Het ontwikkelen van innovatieve communicatiemiddelen gebaseerd op good practices' Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 240.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 120.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 120.000 EUR Actie 2 : Communicatie en sensibilisering van sociale diensten Doelstelling : Het ontwikkelen van acties om sociale diensten te informeren over de mogelijkheden van vrijwillige terugkeer.

Er worden twee doelgroepen gedefinieerd : 1) Medewerkers in de opvangcentra Doelstelling : Het creëren van de juiste randvoorwaarden om vrijwillige terugkeer als een geloofwaardig alternatief in de begeleiding van residenten te integreren. Voorbeelden van acties : ? Het opzetten van sensibiliseringsacties. ? Het ontwikkelen van instrumenten die de communicatie tussen residenten en opvangmedewerkers vergemakkelijken (bvb. stories of return'). ? Het ontwikkelen van gesprekstechnieken. ? Het verzekeren van uitgebreide feedback over migranten die vanuit het opvangnetwerk zijn teruggekeerd.

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 390.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 195.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 195.000 EUR 2) Netwerken van sociale diensten in steden Doelstelling : Steden hebben een dicht netwerk van sociale actoren die in contact komen met de doelgroep voor vrijwillige terugkeer.Om te verzekeren dat al deze diensten de mogelijkheden van vrijwillige terugkeer kennen, wordt er in dit stedelijk netwerk een referentiepersoon geïnstalleerd. Deze referentiepersoon brengt alle relevante sociale diensten in kaart, verzekert hen van informatie (pro-actief) en beantwoordt vragen of verwijst door (reactief).

De referentiepersonen volgen een programma van capacity-building. In eerste instantie is er voorzien dat deze aanpak in 2 pilootsteden uitgetest zal worden.

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 120 000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 60.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 60.000 EUR B. Pre-departure counseling Actie 3 : Versterking van het REAB-partnernetwerk Doelstelling : De opstart van het reïntegratieprogramma heeft de voorbereiding van een terugkeer complexer gemaakt. Het netwerk van REAB-partners moet worden versterkt om overal een gelijk niveau van terugkeerbegeleiding te kunnen verzekeren.

Voorbeelden van acties : ? Het in kaart brengen van het netwerk. ? Het definiëren van kwaliteitscriteria voor terugkeerbegeleiding en een methode om deze criteria te implementeren en op te volgen. ? Het ontwikkelen van instrumenten om de REAB-partners te ondersteunen. ? Vormingsprogramma gericht op pre-departure counseling Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 240.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 120.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 120.000 EUR Actie 4 : Versterking van het netwerk van terugkeerconsulenten Doelstelling : Het vergroten van de geloofwaardigheid van de pre-departure counseling door terugkeerconsulenten concreet inzicht te laten verwerven in het reïntegratieproces.

Voorbeelden van acties : ? De organisatie van seminaries, workshops, videoconferenties,... waarlangs terugkeerconsulenten rechtstreeks in contact komen met reïntegratiemedewerkers in de landen van herkomst. ? De organisatie van monitoringmissies van terugkeer- en reïntegratieprogramma's.

Deze acties moeten rekening houden met de prioritaire doelgroepen zoals verder gedefinieerd. Deze acties moeten voldoende aandacht besteden aan de inhoudelijke voorbereiding en feedback. De resultaten worden jaarlijks samengebracht in een geïntegreerd jaarrapport.

Actieve samenwerking met andere lidstaten wordt aangemoedigd.

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 100.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 50.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 50.000 EUR C. Uitbouw van de ondersteuning bij reïntegratie Actie 5 : Uitbouw van het reïntegratieprogramma Doelstelling : Het verder uitbouwen van het huidige reïntegratieprogramma door het uitwerken van de bestaande ondersteuningspakketten, onder andere voor kwetsbare groepen en voor het stimuleren van projecten gericht op socio-economische onafhankelijkheid.

Voorbeelden van acties : ? De ontwikkeling van methoden van behoefteanalyse. ? Het uitwerken van specifieke ondersteuningspakketten die kunnen bestaan uit (een combinatie van) financiële, materiële of immateriële ondersteuning. ? Het uitwerken van specifieke vormingen voor kandidaat-terugkeerders. ? Het opvolgen en evalueren van de impact van voorgaande acties via een combinatie van rapportage en follow-up ter plaatse.

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 585.506,25 EUR. Deze maximale subsidie is beperkt tot 50 % van het totale subsidiabele projectbudget (met uitzondering van de ondersteuning voor kwetsbare groepen, waarbij deze subsidie kan oplopen tot 75 %).

Jaarprogramma 2008 : 319.897 EUR Jaarprogramma 2009 : 265.609 EUR Actie 6 : Doelgroepgerichte terugkeerstrategieën Doelstelling : Terugkeer is een proces dat aanvangt bij de informatie en pre-departure counseling in het gastland en eindigt met de opvolging van de re-integratie in het land van herkomst. Vanuit een duidelijke doelgroepafbakening kan er gewerkt worden aan het aanpassen van dit proces aan de specifieke aspecten van een bepaalde doelgroep.

Voorbeelden van acties : ? Het in kaart brengen van de doelgroep en ontwikkelen van een communicatieplan. ? Het documenteren van de identificatieproblematiek. ? Het ontwikkelen van pre-departure counseling technieken en instrumenten. ? Het voorzien van specifieke landeninformatie ? Het uittekenen van ondersteuningspakketten. ? Opvang en begeleiding na aankomst. ? Het organiseren van seminaries en monitoringmissies. ? Het opvolgen en evalueren van de resultaten.

Om in aanmerking te komen, moeten projecten het volledige proces betreffen. Partnerschappen tussen verschillende organisaties worden aangemoedigd, net als samenwerking met andere Europese lidstaten.

Prioritaire groepen zijn : ? Illegale families in de opvangcentra ? Kwetsbare groepen ? Regionale prioriteiten o Kaukasus (focus op de Noordelijke Kaukasus in Rusland) o Balkan (focus op Servië en Kosovo) o Centraal-Afrika (DR Congo, Angola, Kameroen, Rwanda) o Noord-Afrika (Marokko, Algerije) o Indisch subcontinent (Indië) o Conflictlanden (Irak, Afghanistan) Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 720.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 360.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 360.000 EUR Actie 7 : Het versterken van de capaciteit van de reïntegratiepartners Doelstelling : Sinds de invoering van het reïntegratieprogramma is de rol van de reïntegratiepartner in het terugkeerproces cruciaal geworden. Om een optimale aanwending van de ondersteuning te verzekeren, moeten deze organisaties, alleen of in partnerschap met anderen, hun werking kunnen optimaliseren.

Voorbeelden van acties : ? Analyse van de ondersteuning die kan worden aangeleverd binnen het netwerk van de reïntegratiepartner. ? Analyse van de doelgroep die wordt bereikt. ? Systematiseren van landeninformatie. ? Creëren van netwerken met en tussen de reïntegratiepartners in de landen van herkomst om best practices van uit te tekenen en te implementeren.

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 360 000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 180.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 180.000 EUR Actie 8 : Ontwikkeling van een methodologisch model Doelstelling : Het ontwikkelen van een omvattende standaard methodiek om het geheel vaan acties op het vlak van terugkeer en reïntegratie op te volgen, te evalueren en te vertalen naar duidelijke conclusies. Europese bench-marking' en de implementatie van best practices' wordt actief aangemoedigd.

Deze actie moet worden uitgevoerd in samenwerking met de reïntegratiepartners (de organisaties die operationeel betrokken zijn bij de uitvoering van het reïntegratieprogramma).

Het indicatief bedrag van de communautaire subsidie voor deze actie bedraagt 90.000 EUR. Jaarprogramma 2008 : 45.000 EUR Jaarprogramma 2009 : 45.000 EUR INDIENING VAN DE PROJECTVOORSTELLEN De projectvoorstellen dienen verplicht met de post (in twee exemplaren) en op elektronische wijze te worden indient. De voorstellen moeten worden opgemaakt aan de hand van het standaard aanvraagformulier dat beschikbaar is op de site van de Cel Europese Fondsen van de Dienst Vreemdelingenzaken (www.eu-fonds-dofi.be). Het formulier moet volledig ingevuld, ondertekend en gedateerd zijn en aangevuld met volgende bijlagen : ? Een bewijs van medefinanciering (in geval van cofinanciering door Fedasil wordt dit bewijs van medefinanciering vervangen door een specifiek cofinancieringsdossier. Richtlijnen voor de opmaak van een dergelijk dossier zijn te verkrijgen via de Cel Vrijwillige Terugkeer van Fedasil, te bereiken via reintegration@fedasil.be of op 02-213 44 31 of 02-213 43 85). ? Een budgetraming volgens het daartoe uitgewerkt formaat, beschikbaar op de site van de Cel Europese Fondsen van de Dienst Vreemdelingenzaken (www.eu-fonds-dofi.be); ? De partnerschapsovereenkomsten (indien van toepassing). ? Het jaarverslag 2007 (of 2008 indien beschikbaar) van de organisatie die het project indient en -indien van toepassing- de partnerorganisatie(s). ? De jaarrekening 2007 (of 2008 indien beschikbaar) (balans + resultatenrekening); ? De wettelijke statuten van de organisatie.

Het jaarverslag, de jaarrekening en de legale statuten mogen enkel elektronisch worden doorgestuurd.

De einddatum voor het indienen van de projecten is 15 juni 2009; laattijdig indienen kan leiden tot niet-ontvankelijkheid van de aanvraag.

De projectvoorstellen worden ingediend bij de verantwoordelijke autoriteit op het volgende adres : Cel Europese fondsen EBF en RF Dienst Vreemdelingen Zaken WTC II - 516A Antwerpsesteenweg 59B 1000 Brussel E-mail adres : EU-fonds-UE@dofi.fgov.be Tel : +32 2 793 82 14-15-17 Selectieprocedure van de projecten In eerste instantie zullen alle projecten worden geanalyseerd op basis van administratieve ontvankelijkheid. Projectindieners kunnen gecontacteerd worden met het oog op het bezorgen van ontbrekende informatie die in voorkomend geval binnen de 7 kalenderdagen moet worden bezorgd.

De projectindieners waarvan het projectvoorstel in deze ontvankelijkheidsfase niet weerhouden wordt, zullen hiervan per mail (met ontvangstbevestiging) op de hoogte gebracht worden. Deze projectindieners krijgen 7 kalenderdagen de tijd om deze beslissing langs elektronische weg bij de verantwoordelijke autoriteit te betwisten. De verantwoordelijke autoriteit zal binnen de 7 kalenderdagen na ontvangst van de betwisting uitspraak doen.

Vervolgens zullen de projectvoorstellen geanalyseerd worden aan de hand van de ontvankelijkheidscriteria zoals hierboven omschreven (titel : Voorwaarden voor subsidiabiliteit) en op basis van volgende gunningscriteria : ? De mate waarin het project bijdraagt tot de realisatie van de Europese prioriteiten, het meerjarenprogramma en het nationale jaarprogramma. ? Ervaring en deskundigheid van de projectindiener en de partnerorganisaties ? De context waarin en de probleemstelling op basis waarvan het project is ontwikkeld. ? De mate waarin het project bijdraagt aan de versterking van het programma van vrijwillige terugkeer en reïntegratie. ? De mate waarin het project de coherentie van het programma voor vrijwillige terugkeer en reïntegratie erkent en versterkt. ? De intrinsieke kwaliteit van het project. ? Efficiëntie van het project (verhouding kosten/realisaties). ? Verspreiding van de projectresultaten. ? De soliditeit van de voorgestelde begroting.

De projectvoorstellen worden aan de hand van deze analyse voorgesteld aan het selectiecomité, die beslist over de definitieve selectie.

Het selectiecomité kan projectindieners verzoeken de projectvoorstellen aan te passen, telkens binnen een termijn van 14 kalenderdagen.

De projectindieners worden schriftelijk ingelicht over de beslissing van het selectiecomité. De weerhouden projecten worden ter advies voorgelegd in het kader van het Europees Terugkeerfonds aan de Inspecteur van Financiën alvorens een subsidieovereenkomst kan worden afgesloten.

De projectindiener kan in geen enkel geval rechten laten gelden op de subsidies beschikbaar onder de jaarprogramma's 2008 en 2009.

Informatiesessie Tijdens de maand mei 2009 zal Fedasil in samenwerking met DVZ een informatiesessie organiseren voor alle geïnteresseerde kandidaat-projectindieners. Deze informatiesessie zal doorgaan op de hoofdzetel van Fedasil (Kartuizersstraat 21, 1000 Brussel).

Inschrijven kan via reintegration@fedasil.be.

Voor elke verdere vraag over deze oproep of over het programma van het Europees Terugkeerfonds kan u contact opnemen met de Cel Europese Fondsen van de Dienst Vreemdelingenzaken via mail EU-fonds-UE@dofi.fgov.be of per telefoon op 02-793 82 15 of 02-793 82 17 Voor elke vraag betreffende de inhoudelijke interpretatie van deze projectoproep, en de activiteiten die uitgevoerd worden in het kader van het Belgisch programma voor vrijwillige terugkeer en reïntegratie kan u contact opnemen met de Cel vrijwillige terugkeer en reïntegratie van Fedasil op het volgende adres : reintegration@fedasil.be of per telefoon : 02-213 44 31 of 02-213 43 85 Alle formulieren en referentiedocumenten zijn beschikbaar op de website van de Cel Europese Fondsen van de Dienst Vreemdelingenzaken (www.eu-fonds-dofi.be).

Nota (1) Onder « onderdaan van derde landen » wordt verstaan eenieder die geen burger van de Unie is in de zin van artikel 17, lid 1, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap.