GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 121/2010 van 28 oktober 2010 Rolnummer 4853 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 29bis van de wet van 21 november 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 21/11/1989 pub. 23/12/2009 numac 2009000839 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gesteld door de Politierechtbank te Antwerpen.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Bij vonnis van 13 januari 2010 in zake de stad Antwerpen, college van burgemeester en schepenen, tegen de nv « Mercator Verzekeringen », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 20 januari 2010, heeft de Politierechtbank te Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : « Schendt artikel 29bis van de wet van 21 november 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 21/11/1989 pub. 23/12/2009 numac 2009000839 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten betreffende de Wet verplichte aansprakelijkheidsverzekering motorvoertuigen, in de interpretatie dat, enerzijds, de natuurlijke persoon die als gevolg van een verkeersongeval schade bij weerkaatsing lijdt door niet fysiek bij het verkeersongeval betrokken te zijn maar wel schade lijdt ten gevolge van het overlijden of het lichamelijk letsel van een ander rechtssubject als gevolg van het ongeval onder het begrip ` rechthebbende ` in de zin van dit artikel valt en, anderzijds, de rechtspersoon in dezelfde situatie niet onder het begrip ` rechthebbende ` in de zin van dit artikel valt, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? ». (...) III. In rechte (...) B.1.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of artikel 29bis van de wet van 21 november 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 21/11/1989 pub. 23/12/2009 numac 2009000839 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (hierna : WAM-wet) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in de interpretatie dat enkel natuurlijke personen als « rechthebbende » in de zin van artikel 29bis, § 1, van de voormelde wet kunnen worden aangemerkt en dat rechtspersonen daarvan worden uitgesloten.

B.1.2. Uit de feiten van de zaak en uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat het slachtoffer van het ongeval een werknemer is van een publiekrechtelijke rechtspersoon, die, ingevolge de volledige arbeidsongeschiktheid van die werknemer, het loon en de bijzondere vergoedingen aan hem heeft doorbetaald. Hetgeen aan de werknemer is betaald, wordt thans door de publiekrechtelijke rechtspersoon als werkgever op grond van artikel 29bis van de WAM-wet teruggevorderd van de verzekeraar van de eigenaar, bestuurder of houder van het motorrijtuig.

Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie.

B.2. Artikel 29bis van de WAM-wet, zoals gewijzigd bij de wet van 19 januari 2001Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/01/2001 pub. 21/02/2001 numac 2001011006 bron ministerie van economische zaken Wet tot wijziging van diverse bepalingen betreffende de regeling inzake automatische vergoeding van de schade, geleden door zwakke weggebruikers en passagiers van motorrijtuigen sluiten, bepaalt : « § 1. Bij een verkeersongeval waarbij een of meer motorrijtuigen betrokken zijn, op de plaatsen bedoeld in artikel 2, § 1, wordt, met uitzondering van de stoffelijke schade en de schade geleden door de bestuurder van elk van de betrokken motorrijtuigen, alle schade geleden door de slachtoffers en hun rechthebbenden en voortvloeiend uit lichamelijke letsels of het overlijden, met inbegrip van de kledijschade, hoofdelijk vergoed door de verzekeraars die de aansprakelijkheid van de eigenaar, de bestuurder of de houder van de motorrijtuigen overeenkomstig deze wet dekken. Deze bepaling is ook van toepassing indien de schade opzettelijk werd veroorzaakt door de bestuurder.

Bij een verkeersongeval waarbij een motorrijtuig is betrokken dat aan spoorstaven is gebonden, rust de verplichting tot schadevergoeding die in het voorgaande lid is bepaald, op de eigenaar van het motorrijtuig.

Schade aan functionele prothesen wordt beschouwd als lichamelijke schade. Onder functionele prothesen wordt verstaan : de door het slachtoffer gebruikte middelen om lichamelijke gebreken te compenseren.

Artikel 80 van de wet van 9 juli 1975Relevante gevonden documenten type wet prom. 09/07/1975 pub. 24/12/2014 numac 2014000890 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de controle der verzekeringsondernemingen. - Officieuze coördinatie in het Duits type wet prom. 09/07/1975 pub. 23/10/2015 numac 2015000557 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de controle der verzekeringsondernemingen. - Duitse vertaling van wijzigingsbepalingen sluiten betreffende de controle der verzekeringsondernemingen is van toepassing op deze schadevergoeding.

Wanneer het ongeval evenwel door toeval gebeurde, blijft de verzekeraar tot vergoeding gehouden.

De bepalingen van dit artikel zijn tevens van toepassing op de verkeersongevallen in de zin van het eerste lid waarbij motorrijtuigen zijn betrokken die krachtens artikel 10 van deze wet vrijgesteld zijn van de verplichting tot verzekering en wanneer de eigenaars van die motorrijtuigen gebruik hebben gemaakt van die vrijstelling.

Slachtoffers die ouder zijn dan 14 jaar en het ongeval en zijn gevolgen hebben gewild, kunnen zich niet beroepen op de bepalingen van het eerste lid.

Deze vergoedingsplicht wordt uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen betreffende de aansprakelijkheidsverzekering in het algemeen en de aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen in het bijzonder, voorzover daarvan in dit artikel niet wordt afgeweken. § 2. De bestuurder van een motorrijtuig en zijn rechthebbenden kunnen zich niet beroepen op de bepalingen van dit artikel, tenzij de bestuurder optreedt als rechthebbende van een slachtoffer dat geen bestuurder was en op voorwaarde dat hij de schade niet opzettelijk heeft veroorzaakt. § 3. Onder motorrijtuig moet worden verstaan ieder voertuig bedoeld in artikel 1 van deze wet met uitzondering van rolstoelen met een eigen aandrijving die door gehandicapten in het verkeer kunnen worden gebracht. § 4. De verzekeraar of het gemeenschappelijk waarborgfonds treden in de rechten van het slachtoffer tegen de in gemeen recht aansprakelijke derden.

De vergoedingen, die ter uitvoering van dit artikel werden uitgekeerd, zijn niet vatbaar voor beslag of schuldvergelijking met het oog op de vordering van andere vergoedingen wegens het verkeersongeval. § 5. De regels betreffende de burgerrechtelijke aansprakelijkheid blijven van toepassing op alles wat niet uitdrukkelijk bij dit artikel wordt geregeld ».

B.3. De verwijzende rechter interpreteert die bepaling in die zin dat rechtspersonen niet vallen onder het begrip « rechthebbenden ».

B.4.1. Volgens de verwerende partij voor de verwijzende rechter zijn de te vergelijken categorieën van personen niet vergelijkbaar. Voor wat de natuurlijke personen betreft, kan het verkeersongeval een zwaarwegende negatieve impact hebben op de economische gezinsbelangen, naast de reeds veroorzaakte schade bij de gezinsleden en de verwanten; voor wat de rechtspersonen betreft, zal de economische weerslagschade liggen bij de getroffen rechtspersoon en niet bij de gezinsleden.

B.4.2. In tegenstelling tot wat die verwerende partij aanvoert, gaat het hierbij om vergelijkbare categorieën van personen, vermits beiden de vergoeding nastreven van de schade bij weerkaatsing die veroorzaakt is door een verkeersongeval van de verzekeraar van de eigenaar, bestuurder of houder van het motorrijtuig.

B.5.1. Artikel 29bis van de WAM-wet organiseert een systeem van objectieve aansprakelijkheid van de bestuurders van motorrijtuigen dat afwijkt van het gemeen recht van de burgerlijke aansprakelijkheid, aangezien de bestuurder van een motorrijtuig dat bij het ongeval is betrokken zich niet kan onttrekken aan zijn verplichting om de door de slachtoffers geleden schade te herstellen door zich te beroepen op de afwezigheid van een door hem begane fout.

B.5.2. Met de in het geding zijnde bepaling beoogt de wetgever de automatische schadevergoeding voor de zwak geachte slachtoffers van verkeersongevallen en hun rechthebbenden (Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 980-1, p. 9), waardoor de schadeloosstelling van slachtoffers van verkeersongevallen kan worden versneld. « Het in het verkeer brengen van motorrijtuigen schept werkelijk een belangrijk risico voor de fysieke integriteit van personen die zich in een klaarblijkelijk zwakke positie ten aanzien van motorrijtuigen bevinden, hetzij in de hoedanigheid van vervoerde passagiers, hetzij gewoon als voetgangers of fietsers. [...] Bijgevolg bestaan er vele gevallen waar de door het slachtoffer wegens lichamelijke letsels [geleden] schade gepaard gaat met zwaarwegende financiële gevolgen voor hemzelf en zijn gezin.

Evenzo kan, wanneer het slachtoffer ingevolge een ongeval overlijdt, zijn familie in een hachelijke financiële toestand terecht komen, waardoor het haar toegebrachte leed nog verergert ».

B.6.1. Het verschil in behandeling dat voortvloeit uit artikel 29bis van de WAM-wet in de interpretatie van de verwijzende rechter berust op een objectief criterium : de vaststelling of de rechthebbende van het slachtoffer van een verkeersongeval met een motorrijtuig een natuurlijke persoon dan wel een rechtspersoon is.

B.6.2. Rekening houdend met de bedoeling van de wetgever is de in het geding zijnde maatregel relevant. Hij strekt ertoe de financiële belangen van het verkeersslachtoffer en van zijn familie te vrijwaren, om te vermijden dat zij in een financieel hachelijke situatie zouden terechtkomen. Daarentegen beschikken rechtspersonen-werkgevers, in tegenstelling tot natuurlijke personen, meestal over grotere financiële middelen, waardoor het voor hen eenvoudiger zal zijn de schade bij weerkaatsing ingevolge een verkeersongeval ten laste te nemen.

B.6.3. De in het geding zijnde maatregel heeft geen onevenredige gevolgen. De omstandigheid dat rechtspersonen-werkgevers niet onder artikel 29bis van de voormelde wet vallen, betekent immers niet dat zij het door hen betaalde loon en de door hen betaalde vergoedingen niet zouden kunnen terugvorderen, aangezien, volgens paragraaf 5 ervan, « de regels betreffende de burgerrechtelijke aansprakelijkheid [...] van toepassing [blijven] op alles wat niet uitdrukkelijk [...] wordt geregeld » bij die wetsbepaling.

Het verschil in behandeling is dus redelijk verantwoord.

B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.

Om die redenen, het Hof zegt voor recht : Artikel 29bis, § 1, van de wet van 21 november 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 21/11/1989 pub. 23/12/2009 numac 2009000839 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, in die zin geïnterpreteerd dat rechtspersonen niet vallen onder het begrip « rechthebbenden », schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.

Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 oktober 2010.

De griffier, P.-Y. Dutilleux.

De voorzitter, M. Bossuyt.