Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Ordonnance du 30/06/2022
← Retour vers "Ordonnance visant à promouvoir la diversité et à lutter contre la discrimination dans les institutions, centres et services relevant de la compétence de la Commission communautaire commune ainsi que dans les Services du Collège réuni de la Commission communautaire commune "
Ordonnance visant à promouvoir la diversité et à lutter contre la discrimination dans les institutions, centres et services relevant de la compétence de la Commission communautaire commune ainsi que dans les Services du Collège réuni de la Commission communautaire commune Ordonnantie ter bevordering van de diversiteit en ter bestrijding van de discriminatie in de instellingen, centra en diensten die tot de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie behoren alsook in de Diensten van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
COMMISSION COMMUNAUTAIRE COMMUNE DE BRUXELLES-CAPITALE 30 JUIN 2022. - Ordonnance visant à promouvoir la diversité et à lutter contre la discrimination dans les institutions, centres et services relevant de la compétence de la Commission communautaire commune ainsi que dans les Services du Collège réuni de la Commission communautaire commune L'Assemblée réunie a adopté et Nous, Collège réuni, sanctionnons ce qui suit : CHAPITRE Ier. - Dispositions générales

Article 1er.La présente ordonnance règle une matière visée à

GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE VAN BRUSSEL-HOOFDSTAD 30 JUNI 2022. - Ordonnantie ter bevordering van de diversiteit en ter bestrijding van de discriminatie in de instellingen, centra en diensten die tot de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie behoren alsook in de Diensten van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie De Verenigde Vergadering heeft aangenomen en Wij, Verenigd College, bekrachtigen hetgeen volgt: HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen

Artikel 1.Deze ordonnantie regelt een aangelegenheid als bedoeld in

l'article 135 de la Constitution. artikel 135 van de Grondwet.

Art. 2.La présente ordonnance transpose, dans le cadre des

Art. 2.Door deze ordonnantie worden, binnen de aan de

compétences dévolues à la Commission communautaire commune, les Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie verleende bevoegdheden, de
directives européennes suivantes : volgende Europese richtlijnen omgezet:
1° la directive 2000/43/CE du Conseil du 29 juin 2000 relative à la 1° Richtlijn 2000/43/EG van de Raad van 29 juni 2000 houdende
mise en oeuvre du principe de l'égalité de traitement entre les toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van personen,
personnes, sans distinction de race ou d'origine ethnique ; ongeacht ras of etnische afstamming;
2° la directive 2000/78/CE du Conseil du 27 novembre 2000 portant 2° Richtlijn 2000/78/EG van de Raad van 27 november 2000 tot
création d'un cadre général en faveur de l'égalité de traitement en instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid
matière d'emploi et de travail ; en beroep;
3° la directive 2004/113/CE du Conseil du 13 décembre 2004 mettant en 3° Richtlijn 2004/113/EG van de Raad van 13 december 2004 houdende
oeuvre le principe de l'égalité de traitement entre hommes et femmes toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en
dans l'accès aux biens et aux services et la fourniture de biens et vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten;
services ; 4° la directive 2006/54/CE du Parlement européen et du Conseil du 5 4° Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5
juillet 2006 relative à la mise en oeuvre du principe de l'égalité des juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke
chances et de l'égalité de traitement entre hommes et femmes en kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en
beroep (herschikking).
matière d'emploi et de travail (refonte). De referenties die er in de vigerende wettelijke en
Les références faites, dans les dispositions législatives, bestuursrechtelijke bepalingen worden gemaakt naar de Europese
réglementaires et administratives en vigueur, aux directives richtlijnen 75/117/EEG, 76/207/EEG, 86/378/EEG en 97/80/EG dienen,
européennes 75/117/CEE, 76/207/CEE, 86/378/CEE et 97/80/CE
s'entendent, en ce qui concerne la Commission communautaire commune, voor wat betreft de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, opgevat
comme des références faites à la directive 2006/54/CE, visée à te worden als referenties naar de in het eerste lid, 4°, bedoelde
l'alinéa 1er, 4°. Richtlijn 2006/54/EG.

Art. 3.§ 1er. Pour l'application de la présente ordonnance, il faut

Art. 3.§ 1. Voor de toepassing van deze ordonnantie wordt verstaan

entendre par : onder:
1° « relations de travail » : les conditions d'accès, de désignation 1° « arbeidsbetrekkingen »: de voorwaarden voor toegang, benoeming en
et de promotion aux emplois de la fonction publique des institutions bevordering tot de ambten in overheidsdienst bij de openbare
publiques de la Commission communautaire commune, indépendamment du instellingen van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, ongeacht
régime statutaire ou contractuel de l'engagement, y compris les het statutaire of contractuele arbeidsstelsel, met inbegrip van de
critères et les procédures de sélection, les conditions et les selectiecriteria en -procedures, de voorwaarden en de proeven voor
épreuves de recrutement et d'avancement, quelle que soit la branche aanwerving en bevordering, ongeacht de activiteitstak en op alle
d'activité, et ce, à tous les niveaux de la hiérarchie niveaus van de beroepshiërarchie, alsook de arbeidsvoorwaarden en
professionnelle, ainsi que les conditions d'emploi et de travail au -omstandigheden binnen het openbaar ambt van de openbare instellingen
sein de la fonction publique des institutions publiques de la van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, ongeacht het
Commission communautaire commune, indépendamment du régime statutaire statutaire of contractuele karakter van de aanstelling, met inbegrip
ou contractuel de l'engagement, en ce compris les conditions de van de voorwaarden voor het ontslag en de bezoldiging;
licenciement et de rémunération ;
2° « rémunération » : le salaire ou le traitement ordinaire de base ou 2° « loon »: het gewone basis- of minimumloon of wedde en alle andere
minimal et tout autre avantage, payé directement ou indirectement, en voordelen die rechtstreeks of onrechtstreeks, in speciën of in natura,
espèces ou en nature, en raison de l'emploi au sein de la fonction worden uitbetaald wegens de dienstbetrekking binnen het openbaar ambt
publique des institutions publiques de la Commission communautaire van de openbare instellingen van de Gemeenschappelijke
commune, indépendamment du régime contractuel ou statutaire de Gemeenschapscommissie, ongeacht de statutaire of contractuele regeling
l'engagement ; van de aanwerving;
3° « groupements d'intérêts » : les organisations, associations et groupements, visés à l'article 25 ; 3° « belangenverenigingen »: de in artikel 25 bedoelde organisaties, verenigingen en groeperingen;
4° « dispositions » : les actes administratifs, les dispositions 4° « bepalingen »: de bestuursrechtelijke bepalingen, de bepalingen
reprises dans les conventions individuelles ou collectives, dans les opgenomen in individuele of collectieve overeenkomsten, in de
règlements collectifs et les dispositions figurant dans les documents collectieve reglementen, evenals de bepalingen opgenomen in eenzijdig
établis unilatéralement ; uitgevaardigde documenten;
5° « critères protégés » : l'âge, l'orientation sexuelle, l'état 5° « beschermde criteria »: leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke
civil, la naissance, la fortune, les convictions religieuses, staat, geboorte, vermogen, geloof, levensbeschouwing, politieke of
philosophiques ou politiques ou syndicales, la langue, l'état de santé syndicale overtuiging, taal, de huidige of toekomstige
actuel ou futur, un handicap, une caractéristique physique ou gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische
génétique, la nationalité, une prétendue race, la couleur de la peau, eigenschap, nationaliteit, een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst,
l'ascendance, l'origine nationale, ethnique ou sociale, et le sexe ; nationale, etnische of sociale afkomst en geslacht;
6° « égalité de traitement » : l'absence de toute forme de 6° « gelijkheid van behandeling »: de afwezigheid van elke vorm van
discrimination directe ou indirecte ou de harcèlement ; rechtstreekse of onrechtstreekse discriminatie of intimidatie;
7° « distinction directe » : la situation qui se produit lorsque sur 7° « direct onderscheid »: de situatie die zich voordoet wanneer
la base de l'un des critères protégés, une personne est traitée de iemand ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare
manière moins favorable qu'une autre personne ne l'est, ne l'a été ou situatie wordt, is of zou worden behandeld op basis van één van de
ne le serait dans une situation comparable ; beschermde criteria;
8° « discrimination directe » : distinction directe, fondée sur l'un 8° « directe discriminatie »: direct onderscheid op grond van een
des critères protégés, qui ne peut être justifiée sur la base des beschermd criterium dat niet gerechtvaardigd kan worden op grond van
dispositions du chapitre 3, section 2 ; de bepalingen van hoofdstuk 3, afdeling 2;
9° « distinction indirecte » : la situation qui se produit lorsqu'une 9° « indirect onderscheid »: de situatie die zich voordoet wanneer een
disposition, un critère ou une pratique apparemment neutre est ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze personen
susceptible d'entraîner, par rapport à d'autres personnes, un gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met
désavantage particulier pour des personnes caractérisées par l'un des andere personen bijzonder kan benadelen;
critères protégés ; 10° « discrimination indirecte » : distinction indirecte fondée sur 10° « Indirecte discriminatie »: indirect onderscheid op grond van een
l'un des critères protégés, qui ne peut être justifiée sur la base des van de beschermde criteria dat niet kan worden gerechtvaardigd op
dispositions du chapitre 3, section 2 ; grond van de bepalingen van hoofdstuk 3, afdeling 2;
11° « harcèlement » : comportement indésirable, lié à un des critères 11° « intimidatie »: ongewenst gedrag dat met één van de beschermde
portégés, qui a pour objet ou pour effet de porter atteinte à la criteria verband houdt, en tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid
dignité d'une personne et de créer un environnement intimidant, van een persoon wordt aangestast en een bedreigende, vijandige,
hostile, dégradant, humiliant ou offensant ; beledigende, vernederende of kwestsende omgeving wordt gecreërd;
12° « harcèlement sexuel » : comportement indésirable à connotation 12° « seksuele intimidatie »: ongewenst gedrag met een seksuele
sexuelle, s'exprimant physiquement ou verbalement, qui a pour objet ou connotatie, al dan niet fysiek of verbaal geuit, dat tot doel of
pour effet de porter atteinte à la dignité d'une personne et de créer gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast en een
un environnement intimidant, hostile, dégradant, humiliant ou bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende
offensant ; omgeving wordt gecreëerd;
13° « injonction de discriminer » : comportement consistant à 13° « opdracht tot discrimineren »: elke handelswijze die er in
enjoindre à quiconque de pratiquer une discrimination, sur la base de bestaat wie ook opdracht te geven om een persoon, een groep, een
l'un des critères protégés, à l'encontre d'une personne, d'un groupe, gemeenschap of een van hun leden te discrimineren op grond van een van
d'une communauté ou de l'un de ses membres ; de beschermde criteria;
14° « action positive » : mesure spécifique destinée à prévenir ou à 14° « positieve actie »: specifieke maatregelen om de nadelen verband
compenser les désavantages liés à l'un des critères protégés, en vue houdende met een van de beschermde criteria te voorkomen of te
de garantir la pleine égalité dans la pratique ; compenseren, met het oog op het waarborgen van een volledige gelijkheid in de praktijk;
15° « aménagements raisonnables » : mesures appropriées, prises dans 15° « redelijke aanpassingen »: passende maatregelen die in een
une situation concrète en fonction des besoins, pour permettre à une concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een
personne handicapée l'accès, la participation et la progression dans persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot,
deel te nemen aan en vooruitgang te maken in de aangelegendheden
un emploi ou toute autre activité entrant dans le champ d'application waarop deze ordonnantie van toepassing is, tenzij deze maatregelen een
de la présente ordonnance, sauf si ces mesures imposent une charge onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen
disproportionnée pour l'employeur. Cette charge n'est pas moet treffen. Wanneer die belasting in voldoende mate wordt
disproportionnée lorsqu'elle est compensée de façon suffisante par des gecompenseerd door de bestaande maatregelen in het kader van het
mesures existant dans le cadre de la politique menée à l'égard des gevoerde overheidsbeleid inzake personen met een handicap, mag zij
personnes handicapées ; niet als onevenredig worden beschouwd;
16° « biens » : les biens et marchandises au sens des dispositions du 16° « goederen »: de goederen en waren in de zin van de bepalingen van
Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne relatives à la het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie betreffende
libre circulation des biens et des marchandises ; het vrij verkeer van goederen en waren;
17° « services » : les services au sens de l'article 57 du Traité sur 17° « diensten »: diensten in de zin van artikel 57 van het Verdrag
le fonctionnement de l'Union européenne ; betreffende de werking van de Europese Unie;
18° « Collège réuni » : le Collège réuni de la Commission 18° Verenigd College »: het Verenigd College van de Gemeenschappelijke
communautaire commune de Bruxelles-Capitale ; Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad;
19° « Services de la Commission communautaire commune » : les Services 19° « Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie »: de
du Collège réuni de la Commission communautaire commune de Diensten van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke
Bruxelles-Capitale ainsi que chaque service ou institution créé(e) par Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad, evenals elke Dienst of
la Commission communautaire commune et chaque organisme de droit instelling door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie opgericht
public dépendant de la Commission communautaire commune. en elk publiekrechtelijk organisme afhangend van de Gemeenschappelijke
§ 2. Pour l'application de la présente ordonnance, une distinction Gemeenschapscommissie. § 2.Voor de toepassing van deze verordening wordt een direct
directe fondée sur la grossesse, l'accouchement et la maternité est onderscheid op grond van zwangerschap, bevalling en moederschap
assimilée à une distinction directe fondée sur le sexe. gelijkgesteld met een direct onderscheid op grond van geslacht.
§ 3. Pour l'application de la présente ordonnance, une distinction § 3. Voor de toepassing van deze verordening wordt een direct
directe fondée sur le changement de sexe est assimilée à une onderscheid op grond van geslachtsverandering geacht een direct
distinction directe fondée sur le sexe. onderscheid op grond van geslacht te zijn.
CHAPITRE II. - Objectif et champ d'application HOOFDSTUK II. - Doelstelling en toepassingsgebied

Art. 4.Dans les limites des compétences dévolues à la Commission

Art. 4.Binnen de grenzen van de aan de Gemeenschappelijke

communautaire commune, la présente ordonnance s'applique à toutes les Gemeenschapscommissie verleende bevoegdheden, is deze verordening van
personnes, tant au secteur privé qu'au secteur public, y compris les toepassing op alle personen, zowel in de particuliere als in de
organismes publics, dans les matières suivantes : openbare sector, met inbegrip van overheidsinstanties, in de volgende
aangelegenheden:
1° la politique de santé ; 1° het gezondheidsbeleid;
2° l'aide aux personnes ; 2° de bijstand aan personen;
3° l'accès aux biens et services et à la fourniture des biens et 3° de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten die voor het
services qui sont à la disposition du public et qui sont offerts en publiek beschikbaar zijn en buiten de privé- en gezinssfeer worden
dehors de la sphère privée et familiale ainsi que les transactions qui aangeboden, alsmede de transacties die in dit verband plaatsvinden;
se déroulent dans ce cadre ;
4° l'accès, la participation et tout autre exercice d'une activité 4° de toegang tot, de deelname aan en iedere andere uitoefening van
économique sociale ou politique accessible au public ; een economische, sociale of politieke activiteit die voor het publiek
toegankelijk is;
5° les relations de travail qui se nouent au sein des Services de la 5° de arbeidsbetrekkingen binnen de Diensten van de Gemeenschappelijke
Commission communautaire commune. Gemeenschapscommissie.
CHAPITRE III. - Lutte contre la discrimination HOOFDSTUK III. - Bestrijding van discriminatie
Section 1re. - Interdiction de discrimination Afdeling 1. - Discriminatieverbod

Art. 5.L'égalité de traitement est garantie dans les matières visées

Art. 5.De gelijkheid van behandeling wordt op de in artikel 4

à l'article 4. bedoelde gebieden gewaarborgd.

Art. 6.§ 1er. Dans les domaines qui relèvent du champ d'application

Art. 6.§ 1. In de gebieden die onder het toepassingsgebied van deze

de la présente ordonnance, toute discrimination fondée sur un des ordonnantie vallen, is elke discriminatie op basis van de in artikel
motifs visés à l'article 3, § 1er, 5°, est interdite. 3, § 1, 5°, bedoelde gronden verboden.
§ 2. Pour l'application du présent chapitre, il faut entendre par § 2. Voor de toepassing van dit hoofdstuk wordt verstaan onder
discrimination : discriminatie:
1° la discrimination directe ; 1° de directe discriminatie;
2° la discrimination indirecte ; 2° de indirecte discriminatie;
3° l'injonction de discriminer ; 3° de opdracht tot discrimineren;
4° le harcèlement ; 4° de intimidatie;
5° le harcèlement sexuel ; 5° de seksuele intimidatie;
6° le refus de mettre en place des aménagements raisonnables en faveur 6° de weigering om redelijke aanpassingen te treffen ten voordele van
d'une personne handicapée. een persoon met een handicap.
Section 2. - Justification des différences de traitement Afdeling 2. - Rechtvaardiging van verschillen in behandeling
Sous-section 2.1. - Justification des distinctions directes Onderafdeling 2.1. - Rechtvaardiging van direct onderscheid

Art. 7.Toute distinction directe fondée sur l'un des critères

Art. 7.Elk direct onderscheid op grond van een van de beschermde

protégés constitue une discrimination directe, à moins que cette criteria vormt een directe discriminatie, tenzij dit directe
distinction directe ne soit objectivement justifiée par un but onderscheid objectief wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en
légitime et que les moyens de réaliser ce but soient appropriés et de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk
nécessaires. zijn.

Art. 8.§ 1er. Par dérogation à l'article 7, et sans préjudice des

Art. 8.§ 1. In afwijking van artikel 7, en onverminderd de overige

autres dispositions du présent chapitre, une distinction directe bepalingen van dit hoofdstuk, kan een direct onderscheid op grond van
fondée sur l'âge, l'orientation sexuelle, la conviction religieuse ou leeftijd, seksuele geaardheid, geloof of levensbeschouwing of een
philosophique, ou un handicap dans les domaines visés à l'article 4, handicap in de in artikel 4, 5°, bedoelde aangelegenheden uitsluitend
5°, peut uniquement être justifiée par des exigences professionnelles gerechtvaardigd worden op grond van wezenlijke en bepalende
essentielles et déterminantes. beroepsvereisten.
§ 2. Il ne peut être question d'une exigence professionnelle § 2. Van een wezenlijke en bepalende beroepsvereiste kan slechts
essentielle et déterminante que lorsque : - une caractéristique déterminée, liée à l'âge, l'orientation sexuelle, la conviction religieuse ou philosophique ou à un handicap est essentielle et déterminante en raison de la nature des activités professionnelles spécifiques concernées ou du contexte dans lequel celles-ci sont exécutées, et ; - l'exigence repose sur un objectif légitime et est proportionnée par rapport à celui-ci. § 3. Il appartient au juge de vérifier, au cas par cas, si telle caractéristique donnée constitue une exigence professionnelle essentielle et déterminante. sprake zijn wanneer: - een bepaald kenmerk, dat verband houdt met leeftijd, seksuele geaardheid, geloof of levensbeschouwing of een handicap, vanwege de aard van de betrokken specifieke beroepsactiviteiten of de context waarin deze worden uitgevoerd, wezenlijk en bepalend is, en; - het vereiste berust op een legitieme doelstelling en evenredig is met deze nagestreefde doelstelling. § 3. De rechter onderzoekt in elk concreet geval een bepaald kenmerk een wezenlijke en bepalend beroepsvereiste vormt.
Sous-section 2.2. - Justifications des distinctions indirectes Onderafdeling 2.2. - Rechtvaardiging van indirect onderscheid

Art. 9.Toute distinction indirecte fondée sur l'un des critères

Art. 9.Elk indirect onderscheid op grond van een van de beschermde

protégés constitue une discrimination indirecte : criteria vormt een indirecte discriminatie:
- à moins que la disposition, le critère ou la pratique apparemment - tenzij de ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze
neutre qui est au fondement de cette distinction indirecte soit die aan de grondslag ligt van dit indirecte onderscheid objectief
objectivement justifié par un but légitime et que les moyens de wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het
réaliser ce but soient appropriés et nécessaires, ou ; bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn, of;
- à moins que, en cas de distinction indirecte sur la base d'un - tenzij, in het geval van indirect onderscheid op grond van een
handicap, il soit démontré qu'aucun aménagement raisonnable ne peut handicap, aangetoond wordt dat geen redelijke aanpassingen getroffen
être mis en place. kunnen worden.
Sous-section 2.3. - Motifs généraux de justification Onderafdeling 2.3. - Algemene rechtvaardigingsgronden

Art. 10.§ 1er. Une distinction directe ou indirecte sur la base des

Art. 10.§ 1. Een direct of indirect onderschei op grond van de in

motifs mentionnés à l'article 3, 5 °, ne s'analyse jamais en une artikel 3, 5°, genoemde motieven geeft nooit aanleiding tot de
quelconque forme de discrimination directe ou indirecte lorsque la vaststelling van enige vorm van rechtstreekse of onrechtstreekse
différence de traitement constitue une mesure d'action positive discriminatie, wanneer het verschil in behandeling een door het
autorisée par le Collège réuni. Verenigd College toegelaten maatregel van positieve actie inhoudt.
§ 2. Une mesure d'action positive ne peut être mise en oeuvre que § 2. Een maatregel van positieve actie kan slechts worden uitgevoerd
moyennant le respect des conditions suivantes : mits naleving van de volgende voorwaarden:
1° il existe une inégalité manifeste ; 1° er is een kennelijke ongelijkheid;
2° la disparition de cette inégalité est désignée comme un objectif à 2° het verdwijnen van deze ongelijkheid wordt aangewezen als een te
promouvoir ; bevorderen doelstelling;
3° la mesure d'action positive est de nature temporaire et de nature à 3° de maatregel van positieve actie is van tijdelijke aard en van die
disparaître dès que l'objectif visé est atteint ; aard zijn dat hij verdwijnt zodra de beoogde doelstelling is bereikt;
4° la mesure d'action positive ne restreint pas inutilement les droits 4° de maatregel van positieve actie beperkt andermans rechten niet
d'autrui. onnodig.

Art. 11.§ 1er. Une différence de traitement sur la base des motifs

Art. 11.§ 1. Een verschil in behandeling op grond van de in artikel

mentionnés à l'article 3, 5°, ne s'analyse jamais en une quelconque 3, 5°, genoemde gronden geeft nooit aanleiding tot de vaststelling van
forme de discrimination directe ou indirecte, lorsque cette différence enige vorm van directe of indrectediscriminatie, waanneer dit verschil
de traitement est imposée par ou en vertu d'une loi ou d'une in behandeling wordt opgelegd door of krachtens een wet of een
ordonnance. ordonnantie.
§ 2. Le paragraphe 1er ne préjuge en rien de la conformité des § 2. Paragraaf 1 doet geen uitspraak over de conformiteit van een
différences de traitement établies par ou en vertu d'une loi ou d'une verschil in behandeling dat door of krachtens een wet of een
ordonnance avec ce que requièrent la Constitution, le droit de l'Union ordonnantie wordt opgelegd, met de Grondwet, het recht van de Europese
européenne et le droit international en vigueur en Belgique. Unie en het in België geldende internationaal recht.
Section 3. - Sanctions et procédures Afdeling 3. - Sancties en procedures

Art. 12.Les dispositions contraires à la présente ordonnance sont

Art. 12.De bepalingen die met deze ordonnantie strijdig zijn alsook

nulles, ainsi que les clauses contractuelles stipulant qu'une ou de bedingen die bepalen dat één of meer contracterende partijen bij
plusieurs parties renoncent par avance aux droits garantis par la voorbaat afzien van de rechten die door deze ordonnantie worden
présente ordonnance. gewaarborgd, zijn nietig.

Art. 13.§ 1er. En cas de discrimination interdite par la présente

Art. 13.§ 1. In geval van door deze ordonnantie verboden

ordonnance, la victime peut réclamer une indemnisation de son discriminatie kan het slachtoffer een schadevergoeding vorderen,
préjudice, en application du droit de la responsabilité contractuelle overeenkomstig het contractuele en buitencontractuele
ou extra-contractuelle. aansprakelijkheidsrecht.
L'auteur de la discrimination doit verser à la victime une indemnité De dader van de discriminatie moet aan het slachtoffer een vergoeding
correspondant, selon le choix de la victime, soit à une somme betalen die, naar keuze van het slachtoffer, gelijk is hetzij aan een
forfaitaire conformément au paragraphe 2, soit au dommage réellement forfaitair bedrag zoals in paragraaf 2 uiteengezet, hetzij aan de
subi par la victime. Dans ce dernier cas, la victime doit prouver werkelijk door de slachtoffer geleden schade. In laatgenoemd geval
l'étendue du préjudice qu'elle a subi. moet het slachtoffer de omvang van de geleden schade bewijzen.
§ 2. Les dommages et intérêts forfaitaires visés au paragraphe 1er § 2. De in paragraaf 1 bedoelde forfaitaire schadevergoeding wordt
sont fixés comme suit : bepaald als volgt:
1° sans préjudice du 2°, l'indemnisation forfaitaire du préjudice 1° onverminderd de bepaling onder 2°, wordt de forfaitaire vergoeding
van de morele schade geleden ten gevolge van een feit van
moral subi du fait d'une discrimination est fixée à 650 euros. Ce discriminatie, op 650 euro bepaald. Dat bedrag wordt tot 1.300 euro
montant est porté à 1.300 euros lorsque l'auteur de la discrimination verhoogd indien de dader niet kan aantonen dat de betwiste ongunstige
ne peut démontrer que le traitement litigieux préjudiciable ou of nadelige behandeling ook op niet-discriminerende gronden zou zijn
désavantageux aurait également été adopté en l'absence de getroffen of omwille van andere omstandigheden, zoals de bijzondere
discrimination ou en raison d'autres circonstances telles que la ernst van de geleden morele schade;
gravité particulière du préjudice moral subi ; 2° indien het slachtoffer morele en materiële schadevergoeding vordert
2° si la victime réclame l'indemnisation du préjudice moral et wegens discriminatie in het kader van de arbeidsbetrekkingen, is de
matériel qu'elle a subi du fait d'une discrimination dans le cadre des forfaitaire schadevergoeding voor materiële en morele schade gelijk
relations de travail, l'indemnisation forfaitaire pour le dommage aan de brutobezoldiging voor zes maanden, tenzij de werkgever aantoont
matériel et moral équivaut à six mois de rémunération brute, à moins dat de betwiste ongunstige of nadelige bahandeling ook op
que l'employeur ne démontre que le traitement litigieux préjudiciable niet-discriminerende gronden zou zijn getroffen. In laastgenoemd geval
ou désavantageux aurait également été adopté en l'absence de wordt de forfaitaire schadevergoeding voor materiële en morele schade
discrimination. Dans cette dernière hypothèse, l'indemnisation beperkt tot drie maanden brutobezoldiging. Als de materiële schade die
forfaitaire pour le dommage matériel et moral est limitée à trois mois voortvloeit uit een discriminatie in het kader van de
de rémunération brute. Toutefois, lorsque le préjudice matériel arbeidsbetrekkingen echter kan worden hersteld via de toepassing van
résultant d'une discrimination dans le cadre des relations de travail de in artikel 12 bedoelde nietigheidssanctie, wordt de forfaitaire
peut être réparé en appliquant la sanction de nullité, prévue à schadevergoeding overeenkomstig de bepaling onder 1° bepaald.
l'article 12, les dommages et intérêts forfaitaires sont fixés
conformément au 1°.

Art. 14.§ 1er. A la demande de la victime de la discrimination ou à

Art. 14.§ 1. Op verzoek van het slachtoffer van de discriminatie of

la demande d'un groupement d'intérêts ou encore d'un ou de plusieurs op verzoek van een belangenvereniging of één of meerdere organen in de
organes au sens de l'article 24, le président de la juridiction zin van artikel 24, stelt de voorzitter van het bevoegderechtscollege
compétente constate l'existence et ordonne la cessation d'un acte, het bestaan vast van een zelfs onder het strafrecht vallende daad
même pénalement réprimé, constituant un manquement aux dispositions de waardoor de bepalingen van deze ordonnantie worden overtreden en
la présente ordonnance. beveelt hij de staking ervan.
Le président de la juridiction compétente peut ordonner la levée de la De voorzitter van het bevoegde rechtscollege kan de opheffing van de
cessation dès qu'il est prouvé qu'il a été mis fin aux infractions. staking bevelen zodra bewezen is dat een einde aan de overtredingen is gemaakt.
§ 2. A la demande de la victime, le président de la juridiction § 2. Op verzoek van het slachtoffer kan het bevoegd rechtscollege de
compétente peut lui octroyer l'indemnisation forfaitaire, visée à in artikel 13, § 2, bedoelde forfaitaire schadevergoeding aan het
l'article 13, § 2. slachtoffer toekennen.
§ 3. Le président de la juridiction compétente peut prescrire § 3. Het bevoegd rechtscollege kan bevelen dat zijn beslissing of de
l'affichage de sa décision ou du résumé de celle-ci, pendant le délai samenvatting ervan wordt aangeplakt tijdens de door hem bepaalde
qu'il détermine, tant à l'extérieur qu'à l'intérieur des
établissements de l'auteur de la discrimination ou des locaux lui termijn, zowel buiten als binnen de inrichtingen van de dader van de
appartenant, et ordonner la publication ou la diffusion de son discriminatie of de lokalen die hem toebehoren, en dat zijn vonnis of
jugement ou de son résumé par la voie des journaux ou de toute autre de samenvatting ervan in kranten of op enige andere wijze wordt
manière, le tout aux frais de l'auteur de la discrimination. bekendgemaakt, dit alles op kosten van de dader van de discriminatie.
Ces mesures de publicité ne peuvent être imposées que si elles sont de Deze maatregelen van openbaarmaking mogen slechts worden opgelegd
nature à contribuer à la cessation de l'acte incriminé ou de ses indien zij er kunnen toe bijdragen dat de gewraakte daad of de
effets. uitwerking ervan ophouden.
§ 4. L'action est formée et instruite selon les formes du référé. § 4. De vordering wordt ingesteld en behandeld zoals in kort geding.
Elle est formée par requête, établie en quatre exemplaires et envoyée Zij wordt bij verzoekschrift ingesteld, in viervoud opgesteld en
par lettre recommandée à la poste ou déposée au greffe de la aangetekend verzonden of ter griffie van de bevoegde rechterlijke
juridiction compétente. instantie neergelegd.
A peine de nullité, la requête contient : Op straffe van nietigheid, vermeldt het verzoekschrift:
1° l'indication des jours, mois et an ; 1° de dag, de maand en het jaar;
2° les nom, prénoms, profession et domicile du requérant ; 3° les nom et adresse de la personne physique ou morale contre laquelle la demande est formée ; 4° l'objet et l'exposé des moyens de la demande. Le greffier de la juridiction compétente avertit sans délai la partie adverse par pli judiciaire, auquel est joint un exemplaire de la requête, et l'invite à comparaître au plus tôt trois jours et au plus tard huit jours après l'envoi du pli judiciaire. Il est statué sur l'action nonobstant toute poursuite exercée en raison des mêmes faits devant toute autre juridiction, en ce compris une juridiction pénale. Lorsque les faits soumis au juge pénal font l'objet d'une action en cessation, il ne peut être statué sur l'action pénale qu'après qu'une décision coulée en force de chose jugée ait été rendue relativement à l'action en cessation. La prescription de l'action publique est suspendue pendant la surséance. Le jugement est exécutoire par provision, nonobstant tout recours et sans caution. Il est communiqué par le greffier de la juridiction, sans délai, à toutes les parties et au procureur du Roi. 2° de naam, de voornamen, het beroep en de woonplaats van de verzoeker; 3° de naam en het adres van de natuurlijke persoon of de rechtspersoon tegen wie de vordering wordt ingesteld; 4° het voorwerp en de uiteenzetting van de middelen van de vordering. De griffier van de bevoegde rechtbank verwittigt onverwijld de tegenpartij bij gerechtsbrief en nodigt haar uit te verschijnen ten vroegste drie dagen en ten laatste acht dagen na het verzenden van de gerechtsbrief, waarbij een exemplaar van het verzoekschrift is gevoegd. Over de vordering wordt uitspraak gedaan niettegenstaande vervolging wegens dezelfde feiten voor enig ander gerecht, met inbegrip van het strafgerecht. Wanneer een vordering tot staking van bij de strafrechter aanhangig gemaakte feiten ingesteld is, wordt over de straf-vervolging pas uitspraak gedaan nadat over de vordering tot staking een in kracht van gewijsde getreden beslissing gewezen is. Tijdens de opschorting is de verjaring van de strafvordering geschorst. Het vonnis is uitvoerbaar bij voorraad, niettegenstaand enig rechtsmiddel en zonder borgtocht. Het wordt door de griffier van de rechtbank onverwijld meegedeeld aan alle partijen en aan de Procureur des Konings.
§ 5. Les dispositions du présent article ne portent pas préjudice aux § 5. De bepalingen van dit artikel doen geen afbreuk aan de
compétences du Conseil d'Etat, telles que définies par les lois sur le bevoegdheden van de Raad van State, zoals in de wetten op de Raad van
Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973. State, gecoördineerd op 12 januari 1973, bepaald.

Art. 15.Le juge de la cessation peut, à la demande de la victime de

Art. 15.De stakingsrechter kan op verzoek van het slachtoffer van de

la discrimination, d'un groupement d'intérêts ou encore d'un ou de discriminatie of van een belangenvereniging of van één of meerdere
plusieurs organes au sens de l'article 24, condamner l'auteur d'une organen in de zin van artikel 24, diegene die de discriminatie heeft
discrimination au paiement d'une astreinte, au cas où il ne serait pas gepleegd, tot de betaling van een dwangsom veroordelen, als aan die
mis fin à celle-ci. Le juge statue conformément aux articles 1385bis à discriminatie geen einde wordt gemaakt. De rechter doet uitspraak
1385nonies du Code judiciaire. overeenkomstig artikel 1385bis tot 1385nonies van het Gerechtelijk Wetboek.
Section 4. - Dispositions pénales Afdeling 4. - Strafrechtelijke bepalingen

Art. 16.Pour l'application de la présente section, la discrimination

Art. 16.Voor de toepassing van deze afdeling wordt onder

s'entend de toute forme de discrimination directe intentionnelle, de discriminatie verstaan: elke vorm van opzettelijke directe
discrimination indirecte intentionnelle et d'injonction de discriminatie, opzettelijke indirecte discriminatie en opdracht tot
discriminer, fondée sur un des motifs visés à l'article 3, 5°, ainsi discriminatie, op basis van een van de in artikel 3, 5°, genoemde
que du refus de mettre en place des aménagements raisonnables en gronden, alsook de weigering om redelijke aanpassingen te maken voor
faveur d'une personne handicapée. een persoon met een handicap.

Art. 17.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une

Art. 17.Met een gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een

amende de cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines geldboete van vijftig euro tot duizend euro of met één van die
seulement : straffen alleen, wordt gestraft:
1° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 1° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la discrimination à l'égard d'une personne en omstandigheden aanzet tot discriminatie jegens een persoon wegens één
raison de l'un des motifs mentionnés à l'article 3, 5° ; van de in artikel 3, 5°, genoemde gronden;
2° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 2° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'une omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een persoon wegens één
personne en raison de l'un des motifs mentionnés à l'article 3, 5° ; van de in artikel 3, 5°, genoemde gronden;
3° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 3° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la discrimination ou la ségrégation à l'égard omstandigheden aanzet tot discriminatie of tot segregatie jegens een
d'un groupe, d'une communauté ou de leurs membres en raison de l'un groep, een gemeenschap of de leden ervan, wegens één van de in artikel
des motifs mentionnés à l'article 3, 5° ; 3, 5°, genoemde gronden;
4° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 4° hij die in één van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'un groupe, omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een groep, een
d'une communauté ou de leurs membres en raison de l'un des motifs gemeenschap of de leden ervan, wegens één van de in artikel 3, 5°,
mentionnés à l'article 3, 5°. genoemde gronden.

Art. 18.Est puni d'un emprisonnement de deux mois à deux ans, tout

Art. 18.Met een gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar, wordt

fonctionnaire ou officier public, tout dépositaire ou agent de l'autorité ou de la force publique qui, dans l'exercice de ses fonctions, commet une discrimination à l'égard d'une personne en raison des motifs mentionnés à l'article 3, 5°. Les mêmes peines sont applicables lorsque les faits sont commis à l'égard d'un groupe, d'une communauté ou de ses membres en raison des motifs mentionnés à l'article 3, 5°. Si l'inculpé justifie qu'il a agi sur ordre de ses supérieurs pour des objets du ressort de ceux-ci et sur lesquels il leur était dû obéissance hiérarchique, les peines sont appliquées seulement aux supérieurs qui ont donné l'ordre. Si les fonctionnaires ou officiers publics, prévenus d'avoir ordonné, autorisé ou facilité les actes arbitraires susmentionnés, prétendent que leur signature a été surprise, ils sont tenus, le cas échéant, de faire cesser l'acte et de dénoncer le coupable ; sinon, ils sont poursuivis personnellement. Si l'un des actes arbitraires susmentionnés est commis au moyen de la fausse signature d'un officier public, les auteurs du faux et ceux qui, méchamment ou frauduleusement, en font usage, sont punis de la réclusion de dix à quinze ans.

Art. 19.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines seulement, toute personne qui ne se conforme pas à un jugement ou à un arrêt prononcé suite à une demande de cessation, conformément à l'article 15.

gestraft iedere ambtenaar of openbaar officier, iedere drager of agent van het openbaar gezag of van de openbare macht die in de uitoefening van zijn ambt een persoon discrimineert wegens de in artikel 3, 5°, genoemde gronden. Dezelfde straffen worden toegepast als de feiten worden begaan jegens een groep, een gemeenschap of de leden ervan, wegens de in artikel 3, 5°, genoemde gronden. Als de verdachte bewijst dat hij heeft gehandeld op bevel van zijn meerderen in zaken die tot hun bevoegdheid behoren en waarin hij hen als ondergeschikte gehoorzaamheid verschuldigd was, worden de straffen alleen toegepast op de meerderen die het bevel hebben gegeven. Als de ambtenaren of openbare officiers die beticht worden de bovengenoemde willekeurige daden te hebben bevolen, toegelaten of vergemakkelijkt, beweren dat hun handtekening bij verrassing is verkregen, zijn zij verplicht de daad, in voorkomend geval, te doen ophouden en de schuldige aan te geven; anders worden zij zelf vervolgd. Als één van de bovengenoemde willekeurige daden door middel van de valse handtekening van een openbaar officier wordt gepleegd, worden de daders van de valsheid en zij die er kwaadwillig of bedrieglijk gebruik van maken, gestraft met opsluiting van tien tot vijftien jaar.

Art. 19.Met een gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een geldboete van vijftig euro tot duizend euro of met één van die straffen alleen, wordt gestraft elke persoon die zich niet voegt naar een vonnis of een arrest dat, als gevolg van een vordering tot staking, overeenkomstig artikel 15 werd gewezen.

Art. 20.En cas d'infraction aux articles 17, 18 ou 19, le condamné

Art. 20.In geval van een inbreuk op artikel 17, 18 of 19, kan de

peut, en outre, être condamné à l'interdiction, conformément à l'article 33 du Code pénal. veroordeelde bovendien, overeenkomstig artikel 33 van het Strafwetboek, tot ontzetting worden veroordeeld.

Art. 21.Toutes les dispositions du Livre 1 du Code pénal, sans

Art. 21.Alle bepalingen van Boek I van het Strafwetboek, hoofdstuk

exception du chapitre VII et de l'article 85, sont applicables aux VII en artikel 85 niet uitgezonderd, zijn van toepassing op de
infractions prévues par la présente ordonnance. misdrijven vermeld in deze ordonnantie.
Section 5. - Charge de la preuve Afdeling 5. - Bewijslast

Art. 22.Lorsqu'une personne qui s'estime victime d'une des formes de

Art. 22.Wanneer iemand die meent het slachtoffer te zijn van een van

discrimination visées à l'article 6, § 2, invoque devant le juge de in artikel 6, § 2, bedoelde vormen van discriminatie, zich voor de
compétent des faits qui permettent de présumer l'existence de toute bevoegde rechter beroept op feiten die discriminatie kunnen doen
discrimination, il incombe au défendeur de prouver qu'il n'y a pas eu vermoeden, staat het aan de verweerder te bewijzen dat er geen sprake
de discrimination. is van discriminatie.
Les dispositions de l'alinéa 1er sont applicables à toutes les De bepalingen van het eerste lid zijn van toepassing op alle
procédures juridictionnelles, à l'exception des procédures pénales. gerechtelijke procedures, met uitzondering van de strafrechtelijke procedures.
Section 6. - Dispositifs de protection et de défense Afdeling 6. - Rechtsbescherming en rechtshandhaving

Art. 23.§ 1er. Lorsqu'une plainte est introduite par ou au bénéfice

Art. 23.§ 1. Als een klacht wordt ingediend door of ten voordele van

d'une personne, en raison de la violation de la présente ordonnance een persoon wegens schending van deze ordonnantie in een
intervenue tant dans les relations de travail que dans un autre arbeidsrelatie of in een ander domein, mag degene tegen wie deze
domaine, celui ou celle contre qui la plainte est dirigée ne peut klacht is gericht geen maatregel treffen ten aanzien van deze persoon,
prendre de mesure à l'encontre de cette personne, excepté pour des behalve om redenen die vreemd zijn aan deze klacht.
motifs étrangers à cette plainte.
§ 2. Pour l'application du présent article, il faut entendre par § 2. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder klacht verstaan:
plainte : 1° une plainte motivée introduite par l'intéressé : 1° een met redenen omklede klacht ingediend door de betrokkene:
a) soit auprès des Services de la Commission communautaire commune a) ofwel bij de Diensten van de Gemeenschappelijke
tels que visés à l'article 3, 19°, qui l'emploient ; Gemeenschapscommissie zoals bedoeld in artikel 3, 19°, die hem
b) soit contre une institution, centre ou service qui fait l'objet de tewerkstellen; b) ofwel tegen de instelling, het centrum of de dienst die het
la plainte, conformément aux procédures en vigueur ; voorwerp uitmaakt van de klacht, overeenkomstig de van kracht zijnde
2° une plainte motivée introduite au bénéfice de la personne concernée procedures; 2° een met redenen omklede klacht ingediend ten voordele van de
par l'organe ou les organes au sens de l'article 23, ou par un betrokken persoon door het orgaan of de organen in de zin van artikel
groupement d'intérêts ; 23, of een belangenvereniging;
3° une action en justice introduite par la personne concernée ; 3° een rechtsvordering ingesteld door betrokken persoon;
4° une action en justice introduite au bénéfice de la personne 4° een rechtsvordering ingesteld ten voordele van de betrokken persoon
concernée par l'organe ou les organes au sens de l'article 23, ou par door het orgaan of de organen in de zin van artikel 23, of een
un groupement d'intérêts. belangenvereniging.
La plainte motivée, visée à l'alinéa 1er, 1° et 2°, consiste en un De in het eerste lid, 1° en 2°, bedoelde met redenen omklede klacht
écrit, daté, signé et notifié, dans lequel les griefs adressés à bestaat uit een schriftelijk stuk, dat is gedateerd, ondertekend en
l'auteur de la discrimination alléguée sont exposés. betekend, en waarin de grieven tegen de vermeende discriminatie zijn
§ 3. Lorsqu'une mesure préjudiciable est adoptée à l'encontre de la uiteengezet. § 3. Als de nadelige maatregel wordt getroffen ten aanzien van de
personne concernée dans un délai de douze mois suivant l'introduction betrokken persoon binnen de twaalf maanden na het indienen van de
de la plainte, il appartient à celui ou à celle contre qui la plainte klacht, valt de bewijslast dat de nadelige maatregel werd getroffen om
est dirigée de prouver que la mesure préjudiciable a été adoptée pour redenen die vreemd zijn aan de klacht, ten laste van diegene tegen wie
des motifs étrangers à cette plainte. de klacht is ingediend.
Lorsqu'une action en justice a été introduite par ou au bénéfice de la Indien een rechtsvordering door of ten voordele van de betrokken
personne concernée, le délai de douze mois, visé à l'alinéa 1er, est persoon werd ingesteld, wordt de in het eerste lid bedoelde periode
prolongé jusqu'à l'échéance d'un délai de trois mois suivant le jour van twaalf maanden verlengd tot drie maanden na de dag waarop de
où la décision intervenue est passée en force de chose jugée. rechterlijke beslissing in kracht van gewijsde is getreden.
§ 4. Lorsque les Services de la Commission communautaire commune tels § 4. Als de Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
que visés à l'article 3, 19°, qui emploient la personne concernée, zoals bedoeld in artikel 3, 19°, die de betrokken persoon
adoptent une mesure préjudiciable à l'encontre de celle-ci, en tewerkstellen, een nadelige maatregel, in strijd met § 1, treffen ten
contravention au § 1er, cette personne ou un groupement d'intérêts aanzien van de betrokkene, kan deze persoon of de belangenvereniging
auquel elle est affiliée peut demander sa réintégration dans le waarbij hij is aangesloten, verzoeken hem opnieuw in dienst op te
service ou demander de lui permettre d'exercer ses fonctions aux mêmes nemen of hem zijn functies onder dezelfde voorwaarden als voorheen te
conditions que précédemment. laten uitoefenen.
La demande est introduite par lettre recommandée à la poste, dans les Het verzoek wordt gedaan bij een ter post aangetekende brief binnen
trente jours suivant la date de la notification du préavis, de la dertig dagen volgend op de datum van de kennisgeving van de opzegging,
rupture sans préavis, de la modification unilatérale des conditions de van de beëindiging zonder opzegging, van de eenzijdige wijziging van
de arbeidsvoorwaarden of van om het even welke andere nadelige
travail ou de toute autre mesure préjudiciable. Les Services de la maatregel. De Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
Commission communautaire commune tels que visés à l'article 3, 19°, zoals bedoeld in artikel 3, 19°, moeten zich binnen dertig dagen
doivent prendre position sur cette demande dans un délai de trente volgend op de kennisgeving van het verzoek uitspreken.
jours suivant sa notification.
Lorsque les Services de la Commission communautaire commune tels que Als de Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie zoals
visés à l'article 3, 19°, réintègrent la personne ou lui permettent bedoeld in artikel 3, 19°, de persoon opnieuw in dienst opnemen of hem
d'exercer ses fonctions dans les mêmes conditions de travail zijn functies onder dezelfde voorwaarden als voorheen laten
qu'auparavant, ils sont tenus de payer la rémunération perdue du fait uitoefenen, moeten zij de wegens ontslag, wijziging van de
du licenciement, de la modification des conditions de travail ou de arbeidsvoorwaarden of van om het even welke andere nadelige maatregel
toute autre mesure préjudiciable, et de verser les cotisations de gederfde verloning betalen alsmede de werkgevers- en
l'employeur et du travailleur afférentes à cette rémunération. wernemersbijdragen betreffende deze verloning storten.
Le présent paragraphe ne s'applique pas lorsque la mesure Deze paragraaf is niet van toepassing wanneer de nadelige maatregel
préjudiciable intervient après la cessation de la relation de travail. wordt getroffen nadat de arbeidsbetrekking een einde heeft genomen.
§ 5. Sans préjudice de l'article 13, à défaut de réintégration ou de § 5. Onverminderd artikel 13, moet de dader van de maatregel, als de
reprise de fonctions aux conditions de travail fixées antérieurement, betrokken persoon na het in paragraaf 4, eerste lid, bedoelde verzoek
suivant la demande visée au paragraphe 4, alinéa 1er, et, de manière niet opnieuw wordt opgenomen of zijn functies niet onder dezelfde
générale, lorsque la mesure préjudiciable a été jugée contraire aux voorwaarden als voorheen kan uitoefenen en er in het algemeen werd
dispositions du paragraphe 1er, l'auteur de la mesure doit verser à la geoordeeld dat de nadelige maatregel in strijd is met de bepalingen
personne concernée une indemnité égale, selon le choix de cette van paragraaf 1, aan de betrokken persoon een vergoeding betalen die,
personne, soit à un montant forfaitaire identique à celui fixé à naar keuze van die persoon, gelijk is hetzij aan een forfaitair bedrag
l'article 13, § 2, soit au préjudice matériel et moral qu'elle a dat overeenstemt met het in artikel 13, § 2, bepaald bedrag, hetzij
réellement subi, à charge pour elle, dans ce dernier cas, de prouver aan de werkelijk door de betrokkene geleden materiële en morele
schade; in laatsgenoemd geval moet hij de omvang van deze schade
l'étendue de ce préjudice, conformément au droit commun de la bewijzen, overeenkomstig de gemeenrechtelijke regels van de burgelijke
responsabilité civile. aansprakelijkheid.
§ 6. Sans préjudice de l'article 13, les Services de la Commission § 6. Onverminderd artikel 13, zijn de Diensten van de
communautaire commune tels que visés à l'article 3, 19°, qui emploient Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie zoals bedoeld in artikel 3,
la personne concernée, sont tenus de payer l'indemnité visée au 19°, die de betrokken persoon tewerkstellen, verplicht de in paragraaf
paragraphe 5, sans que la personne ou le groupement d'intérêts auquel 5 bedoelde vergoeding uit te betalen, zonder dat de persoon of de
elle est affiliée ne doive introduire la demande visée au paragraphe 4 belangenvereniging waarbij hij is aangesloten het in paragraaf 4
: bedoelde verzoek moet indienen:
1° lorsque la juridiction compétente a considéré comme établis les 1° als het bevoegde rechtscollege de feiten van discriminatie, die het
faits de discrimination qui forment l'objet de la plainte ; voorwerp van de klacht uitmaken, bewezen heeft geacht;
2° lorsque la personne concernée rompt la relation de travail, parce 2° als de betrokken persoon de arbeidsbetrekking verbreekt, omdat het
que le comportement de des Services de la Commission communautaire gedrag van de Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
commune tels que visés à l'article 3, 19°, viole les dispositions du zoals bedoeld in artikel 3, 19°, in strijd is met de bepalingen van
paragraphe 1er, ce qui constitue, selon la victime, un motif de paragraaf 1, wat volgens het slachtoffer een reden is om de
rupture de la relation de travail sans préavis ou un motif pour y arbeidsbetrekking zonder opzegging te verbreken of een reden om er,
mettre un terme avant son expiration ; vóór het verstrijken ervan, een einde aan te maken;
3° lorsque les Services de la Commission communautaire commune tels 3° als de Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
que visés à l'article 3, 19°, ont rompu la relation de travail pour zoals bedoeld in artikel 3, 19°, de arbeidsbetrekking hebben beëindigd
motif grave et pour autant que la juridiction compétente ait estimé om dringende redenen, op voorwaarde dat het bevoegde rechtscollege
cette rupture non fondée et en contradiction avec les dispositions du deze beëindiging ongegrond en in strijd met de bepalingen van
paragraphe 1er. paragraaf 1 heeft geacht.
§ 7. Lorsque la mesure préjudiciable intervient après la cessation de § 7. Als de nadelige maatregel wordt getroffen nadat de
la relation de travail et qu'elle est jugée contraire au paragraphe 1er, arbeidsbetrekking werd beëindigd en deze maatregel in strijd wordt
les Services de la Commission communautaire commune tels que visés à bevonden met paragraaf 1, dienen de Diensten van de Gemeenschappelijke
l'article 3, 19°, qui emploient la personne concernée, sont tenus de Gemeenschapscommissie zoals bedoeld in artikel 3, 19°, die de
betrokken persoon tewerkstellen de in paragraaf 5 bedoelde
payer à la victime l'indemnité prévue au paragraphe 5. schadevergoeding aan het slachtoffer te betalen.
§ 8. La protection visée au présent article est également § 8. De in dit artikel bedoelde bescherming is eveneens van toepassing
d'application aux personnes qui interviennent comme témoin, conseil, op de personen die optreden als getuige, raadsheer, verdediger of
défendeur ou soutien de la personne concernée. bijstandsverlener ten voordele van de betrokken persoon.

Art. 24.§ 1er. Le Collège réuni désigne un ou plusieurs organes

Art. 24.§ 1. Het Verenigd College wijst één of meer organen aan die

pouvant ester en justice dans les litiges auxquels l'application de la in rechte kunnen optreden in de geschillen waartoe deze ordonnantie
présente ordonnance donnerait lieu en cas de discrimination sur la aanleiding kan geven ingeval van discriminatie op grond van de in
base des motifs mentionnés à l'article 3, 5°. artikel 3, 5°, genoemde gronden.
Lorsque la requête concerne une discrimination ou une infraction Als de vordering betrekking heeft op een discriminatie van of een
envers une personne physique ou morale, la requête des organes, visés overtreding tegen een natuurlijke persoon of een rechtspersoon, dan is
de vordering van de in het eerste lid bedoelde organen pas
à l'alinéa 1er, n'est recevable que s'ils prouvent qu'ils agissent en ontvankelijk als ze bewijzen dat ze met instemming van die natuurlijke
accord avec cette personne physique ou morale. persoon of rechtspersoon handelen.
§ 2. Les organes, visés au paragraphe 1er, sont, sur la base des § 2. De in paragraaf 1 bedoelde organen zijn voor de op grond van de
motifs mentionnés à l'article 3, 5°, pour lesquels ils sont in artikel 3, 5°, genoemde gronden waarvoor ze zijn bevoegd, eveneens
compétents, également compétents pour : bevoegd voor:
1° l'assistance indépendante aux victimes de discrimination, lors de 1° het verlenen van onafhankelijke bijstand aan de slachtoffers van
la prise en considération de leurs plaintes relatives à une discrimination ; discriminatie bij de afwikkeling van hun klachten over discriminatie;
2° la réalisation d'études indépendantes sur la discrimination ; 2° het verrichten van onafhankelijke studies over discriminatie;
3° la publication de rapports indépendants et la formulation de 3° het publiceren van onafhankelijke verslagen en het doen van
recommandations à propos de tout sujet en rapport avec la discrimination. aanbevelingen over elk onderwerp dat met discriminatie verband houdt.

Art. 25.Peuvent ester en justice dans les litiges auxquels

Art. 25.Kunnen in rechte optreden in de rechtsgeschillen waartoe de

l'application de la présente ordonnance donnerait lieu, lorsqu'un toepassing van deze ordonnantie aanleiding kan geven, wanneer afbreuk
préjudice est porté aux fins statutaires qu'ils se sont donnés pour wordt gedaan aan de statutaire opdrachten die ze zich tot doel hebben
mission de poursuivre : gesteld:
1° tout établissement d'utilité publique et toute association, 1° elke instelling van openbaar nut, organisatie en vereniging die op
jouissant de la personnalité juridique depuis au moins trois ans à la de dag van de feiten ten minste drie jaar rechtspersoonlijkheid bezit
date des faits, et se proposant par ses statuts de défendre les droits en zich statutair tot doel stelt de rechten van de Mens te verdedigen
de l'Homme et de combattre la discrimination ; of discriminatie te bestrijden;
2° les organisations syndicales représentatives au sens de la loi du 2° de representatieve vakorganisaties in de zin van de wet van 19
19 décembre 1974 réglant les relations entre les autorités publiques december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en
et les syndicats de leurs personnels ; de vakbonden van haar personeel;
3° les organisations syndicales représentatives au sein de l'organe de 3° de representatieve vakorganisaties in het aangewezen orgaan van
concertation syndicale désigné pour les Services de la Commission vakbondsoverleg voor de Diensten van de Gemeenschappelijke
communautaire commune tels que visés à l'article 3, 19°, et les Gemeenschapscommissie zoals bedoeld in artikel 3, 19°, en de diensten
services ou institutions pour lesquels la loi du 19 décembre 1974 en instellingen waarop de wet van 19 december 1974 tot regeling van de
réglant les relations entre les autorités publiques et les syndicats betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel
de leurs personnels n'est pas d'application. Lorsque la requête concerne une discrimination ou une infraction envers une personne physique ou morale, la requête des institutions, associations ou groupements, visés à l'alinéa 1er, n'est recevable que si ceux-ci prouvent qu'ils agissent en accord avec cette personne physique ou morale.

Art. 26.§ 1er. Le Collège réuni peut désigner un ou plusieurs personnes ou organes pouvant faire office de service de conciliation dans les litiges auxquels l'application de la présente ordonnance donnerait lieu, en cas de discrimination sur la base des motifs mentionnés à l'article 3, 5°. Le Collège réuni concrétise et, le cas échéant, complète les missions

niet van toepassing is. Als de vordering betrekking heeft op een discriminatie van of een overtreding tegen een natuurlijke persoon of een rechtspersoon, dan is de vordering van de in het eerste lid bedoelde instellingen, verenigingen of organisaties pas ontvankelijk als zij bewijzen dat zij met instemming van die natuurlijke persoon of rechtspersoon handelen.

Art. 26.§ 1. Het Verenigd College kan één of meer personen of organen aanwijzen die kunnen optreden als verzoeningsdienst in de geschillen waartoe deze ordonnantie aanleiding kan geven ingeval van discriminatie op grond van de in artikel 3, 5°, genoemde gronden. Het Verenigd College concretiseert en, in voorkomend geval, vult de in

et le fonctionnement du service de conciliation, tels que décrits aux de volgende paragrafen beschreven opdrachten en werking van de
paragraphes suivants. verzoeningsdienst verder aan.
§ 2. Le service de conciliation est compétent pour : § 2. De verzoeningsdienst is bevoegd om:
1° recevoir les plaintes et s'efforcer de concilier les positions de 1° klachten te ontvangen en inspanningen te leveren om het standpunt
toutes les parties concernées ; van al de betrokken partijen te verzoenen;
2° formuler des recommandations ou faire des propositions en vue de 2° aanbevelingen op te stellen of voorstellen te formuleren die een
trouver une solution au litige pour lequel il est sollicité. oplossing kunnen bieden voor het geschil waarvoor op hem een beroep
§ 3. Le service de conciliation peut refuser de traiter une plainte wordt gedaan. § 3. De verzoeningsdienst kan weigeren een klacht te behandelen in de
dans les cas suivants : volgende gevallen:
1° la plainte est manifestement infondée ; 1° de klacht is manifest ongegrond;
2° la plainte n'est pas du ressort de ses compétences ; 2° de klacht valt buiten zijn bevoegdheden;
3° les faits se sont produits plus d'un an avant que la plainte ne 3° de feiten hebben zich voorgedaan meer dan een jaar voordat de
soit déposée ; klacht werd ingediend;
4° la plainte fait déjà l'objet d'une requête civile en instance ou 4° een hangende burgelijke rechtsvordering of een hangende
d'une procédure pénale pendante. strafprocedure heeft reeds betrekking op het voorwerp van de klacht.
§ 4. Le service de conciliation remet annuellement un rapport § 4. De verzoeningsdienst bezorgt het Verenigd College jaarlijks een
d'activités au Collège réuni dans lequel l'identité des requérants et activiteitenverslag waarin de identiteit van de verzoekers en die van
celle des personnes accusées ne peuvent figurer. Parallèlement, le de beschuldigde personen niet mogen worden opgenomen. Daarnaast kan de
service de conciliation peut, s'il le juge utile, établir des rapports verzoeningsdienst tussentijdse verslagen opstellen indien hij dit
intermédiaires, contenant toute proposition susceptible de favoriser nuttig acht. Bedoelde verslagen kunnen elk voorstel bevatten dat de
l'égalité de traitement en ce qui concerne l'accès à l'emploi. gelijke behandeling bij de tewerkstelling kan verbeteren.
CHAPITRE IV. - Promotion de la diversité HOOFDSTUK IV. - Bevordering van de diversiteit

Art. 27.§ 1er. Chaque institution, centre et service agréé par la

Art. 27.§ 1. In elke instelling, centrum en dienst die erkend wordt

Commission communautaire commune ou soumis au contrôle de celle-ci, door of onder het toezicht valt van de Gemeenschappelijke
ainsi que les Services de la Commission communautaire commune visés à Gemeenschapscommissie, alsook in de onder artikel 3, 19°, bedoelde
l'article 3, 19°, sont tenus d'élaborer un plan d'action diversité. Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie moet een
actieplan diversiteit worden opgesteld.
§ 2. Le Collège réuni détermine le contenu de ce plan et prévoit qu'il § 2. Het Verenigd College bepaalt de algemene inhoud van dit plan en
peut être adapté, en fonction notamment de la dimension et de voorziet in de aanpassing van deze inhoud in functie van de omvang en
l'activité exercée par les institutions, centres et services de door de betrokken instelling, centrum en dienst uitgevoerde
concernés. activiteiten.
§ 3. Afin d'assurer l'élaboration, la mise en oeuvre et le suivi du § 3. Om het opstellen, het in werking stellen en het opvolgen van het
in paragraaf 1 bedoelde plan te verzekeren, wordt in elke betrokken
plan, visé au paragraphe 1er, chaque institution, centre et service instelling, centrum en dienst die erkend wordt of onder het toezicht
agréé par la Commission communautaire commune ou soumis au contrôle de valt van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie alsook in de
celle-ci ainsi que les Services de la Commission communautaire commune Diensten van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, zoals
visés à l'article 3, 19°, sont tenus de : bedoeld in artikel 3, 19° :
1° désigner un membre du personnel chargé du plan d'action diversité ; 1° een personeelslid aangeduid dat wordt belast met het actieplan diversiteit;
2° créer une commission d'accompagnement. 2° een begeleidingscommissie opgericht.
§ 4. Le Collège réuni crée un comité de coordination en matière de § 4. Het Verenigd College richt een coördinatiecomité bevoegd voor de
diversité, en vue de coordonner les actions menées. diversiteit op, teneinde de gevoerde acties te coördineren.
§ 5. Le Collège réuni définit la composition, l'organisation et le § 5. Het Verenigd College bepaalt de samenstelling, de organisatie en
fonctionnement : de werking van:
1° de la commission d'accompagnement visée au paragraphe 3, 2° ; 1° de in paragraaf 3, 2°, bedoelde begeleidingscommissie;
2° du comité de coordination visé au paragraphe 4. 2° het in paragraaf 4 bedoelde coördinatiecomité.
§ 6. Le Collège réuni définit le profil de fonction du membre du § 6. Het Verenigd College bepaalt het functieprofiel van het in
personnel visé au paragraphe 3, 1°. paragraaf 3, 1°, bedoelde personeelslid.

Art. 28.Chaque institution, visée à l'article 27, § 1er, transmet

Art. 28.Iedere in artikel 27, § 1, bedoelde instelling bezorgt

systématiquement ses offres d'emploi à l'Office régional bruxellois de systematisch haar werkaanbiedingen aan de Brusselse Gewestelijke
l'Emploi. Dienst voor Arbeidsbemiddeling.
CHAPITRE V. - Dispositions modificatives HOOFDSTUK V. - Wijzigingsbepalingen

Art. 29.A l'article 7, alinéa 3, de l'ordonnance du 7 novembre 2002

Art. 29.In artikel 7, derde lid, van de ordonnantie betreffende de

relative aux centres et services de l'Aide aux personnes, le 1° est centra en diensten voor Bijstand aan Personen, wordt de bepaling onder
remplacé par ce qui suit : 1° vervangen als volgt:
« 1° l'interdiction de toute discrimination au sens de l'ordonnance du « 1° het verbod van elke discriminatie in de zin van de ordonnantie
............. visant à promouvoir la diversité et à lutter contre la van ............. ter bevordering van de diversiteit en ter
bestrijding van de discriminatie in de instellingen, centra en
discrimination dans les institutions, centres et services relevant de diensten die tot de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke
la compétence de la Commission communautaire commune ainsi que dans Gemeenschapscommissie behoren alsook in de Diensten van het Verenigd
les Services du Collège réuni de la Commission communautaire commune ; ». College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie; ».

Art. 30.Dans l'article 11, § 1er, alinéa 5, 2°, de l'ordonnance du 24

Art. 30.In artikel 11, § 1, vijfde lid, 2°, van de ordonnantie van 24

avril 2008 relative aux établissements d'accueil ou d'hébergement pour april 2008 betreffende de inrichtingen voor opvang of huisvesting van
personnes âgées, les mots « et de son droit de mener une vie conforme bejaarde personen worden de woorden « en zijn recht op een menswaardig
à la dignité humaine, y compris du point de vue sexuel et affectif, » leven, ook op seksueel en affectief vlak » vervangen door de woorden «
sont remplacés par les mots « , de son droit de mener une vie conforme , zijn recht op een menswaardig leven en het verbod van elke
à la dignité humaine et de l'interdiction de toute discrimination à discriminatie ten zijn opzichte, in de zin van de ordonnantie van
son égard, au sens de l'ordonnance du [...] visant à promouvoir la [...] ter bevordering van de diversiteit en ter bestrijding van de
diversité et à lutter contre la discrimination dans les institutions, discriminatie in de instellingen, centra en diensten die tot de
centres et services relevant de la compétence de la Commission bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie behoren
communautaire commune ainsi que dans les Services du Collège réuni de alsook in de Diensten van het Verenigd College van de
la Commission communautaire commune, ». Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie ».
Promulguons la présente ordonnance, ordonnons qu'elle soit publiée au Kondigen deze ordonnantie af, bevelen dat ze in het Belgisch
Moniteur belge. Staatsblad zal worden bekendgemaakt.
Bruxelles, le 30 juin 2022. Brussel, 30 juni 2022.
La Membre du Collège réuni, en charge de l'Action sociale et de la Santé, Het Lid van het Verenigd College, bevoegd voor Welzijn en Gezondheid,
E. VAN DEN BRANDT E. VAN DEN BRANDT
Le Membre du Collège réuni, en charge de l'Action sociale et de la Santé, Het Lid van het Verenigd College, bevoegd voor Welzijn en Gezondheid,
A. MARON A. MARON
Le Membre du Collège réuni, en charge des Prestations familiales, du Het Lid van het Verenigd College, bevoegd voor de Gezinsbijslagen,
Budget, de la Fonction publique et des Relations extérieures, Begroting, Openbaar Ambt en Externe betrekkingen,
S. GATZ S. GATZ
Le Membre du Collège réuni, en charge des Prestations familiales, du Het Lid van het Verenigd College, bevoegd voor de Gezinsbijslagen,
Budget, de la Fonction publique et des Relations extérieures, Begroting, Openbaar Ambt en Externe betrekkingen,
B. CLERFAYT B. CLERFAYT
_______ _______
Note Nota
Document de l'Assemblée réunie de la Commission communautaire commune Document van de Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke
: Gemeenschapscommissie:
Session ordinaire 2021-2022 Gewone zitting 2021-2022
B-111/1 Projet d'ordonnance B-111/1 Ontwerp van ordonnantie
B-111/2 Rapport B-111/2 Rapport
Compte rendu intégral : Integraal verslag:
Discussion et adoption : séance du vendredi 17 juin 2022. Bespreking en aanneming: vergadering van vrijdag 17 juni 2022.
Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
^