Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Circulaire du 07/12/2017
← Retour vers "Circulaire ministérielle règlant l'usage de drones par les services de police et de secours "
Circulaire ministérielle règlant l'usage de drones par les services de police et de secours Ministeriële omzendbrief tot regeling van het gebruik van drones door politie- en hulpdiensten
SERVICE PUBLIC FEDERAL INTERIEUR FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN
7 DECEMBRE 2017. - Circulaire ministérielle règlant l'usage de drones 7 DECEMBER 2017. - Ministeriële omzendbrief tot regeling van het
par les services de police et de secours gebruik van drones door politie- en hulpdiensten
A Madame et Messieurs les Gouverneurs de province, Aan Mevrouw en de Heren Provinciegouverneurs,
A Madame le Haut Fonctionnaire exerçant des compétences de Aan Mevrouw de Hoge Ambtenaar belast met de uitoefening van
l'Agglomération bruxelloise, bevoegdheden van de Brusselse Agglomeratie,
A Mesdames et Messieurs les Bourgmestres, Aan de Dames en Heren Burgemeesters,
A Madame la Commissaire générale de la police fédérale, Aan Mevrouw de Commissaris-generaal van de federale politie,
A Mesdames et Messieurs les Chefs de corps de la police locale, Aan de Dames en Heren Korpschefs van de lokale politie,
A Monsieur l'Inspecteur général de l'Inspection générale de la police Aan de Heer Inspecteur-generaal van de Algemene Inspectie van de
fédérale et de la police locale, federale politie en van de lokale politie,
A Madame le Président du Comité permanent de contrôle des services de Aan Mevrouw de Voorzitter van het Vast Comité van toezicht op de
police, politiediensten,
Pour information : Ter informatie :
A Mesdames et Messieurs les Commissaires d'arrondissement, Aan de Dames en Heren Arrondissementscommissarissen,
A Monsieur le Directeur général de la Direction Générale Sécurité et Aan de Heer Directeur-generaal van de Algemene Directie Veiligheid en
Prévention, Preventie,
A Monsieur le Président de la Commission permanente de la police locale. Aan de Heer Voorzitter van de Vaste Commissie van de lokale politie.
Madame, Monsieur le Gouverneur, Mevrouw, Mijnheer de Gouverneur,
Madame le Haut Fonctionnaire, Mevrouw de Hoge Ambtenaar,
Madame, Monsieur le Bourgmestre, Mevrouw, Mijnheer de Burgemeester,
Madame la Commissaire générale, Mevrouw de Commissaris-generaal,
Madame, Monsieur le Chef de corps, Mevrouw, Mijnheer de Korpschef,
Monsieur l'Inspecteur général, Mijnheer de Inspecteur-generaal,
Madame le Président du Comité P, Mevrouw de Voorzitter van het Comité P,
Madame, Monsieur, Mevrouw, Mijnheer,
Introduction Inleiding
L'usage de drones a le vent en poupe depuis quelques années. Leurs Het gebruik van drones zit reeds enkele jaren sterk in de lift. Het
différentes mises en oeuvre sont insoupçonnables et continueront aantal mogelijke toepassingen ervan is ongezien en zal ongetwijfeld
indéniablement à évoluer. Un arrêté royal a été pris en date du 10 nog verder evolueren. Met betrekking tot het privaat en commercieel
avril 2016 en ce qui concerne l'usage privé et commercial de drones gebruik van drones door burgers werd op 10 april 2016 een koninklijk
par les citoyens. Cet arrêté royal n'est toutefois pas d'application besluit getroffen. Het aanwenden van drones door de politie- en
pour l'utilisation de drones par les services de police et les hulpdiensten valt evenwel niet onder de toepassing van dit koninklijk
services de secours. besluit.
Cependant, l'usage de drones offre également aux services de police et Het gebruik van drones biedt nochthans ook voor de politie- en
aux services de secours de multiples possibilités de mise en oeuvre et hulpdiensten talrijke toepassingsmogelijkheden en kan als technische
en tant qu'appui technique peut s'avérer être une plus-value ondersteuning in tal van domeinen een operationele meerwaarde
opérationnelle dans de nombreux domaines. La présente circulaire tend betekenen. Deze omzendbrief strekt er dan ook toe om de richtlijnen
par conséquent à déterminer les directives en matière d'utilisation de
drones par les services de police, les services d'incendie et les betreffende het gebruik van drones door de politiediensten, de
services de la protection civile. brandweerdiensten en de diensten van de civiele bescherming te
Titre 1er - Dispositions générales bepalen. Titel 1 - Algemene bepalingen
Dans le cadre de l'application de la présente circulaire, on entend Voor de toepassing van deze omzendbrief, wordt verstaan onder :
par : 1° arrêté royal : l'arrêté royal du 10 avril 2016 relatif à 1° koninklijk besluit : het koninklijk besluit van 10 april 2016 met
l'utilisation des aéronefs télépilotés dans l'espace aérien belge; betrekking tot het gebruik van op afstand bestuurde luchtvaartuigen in
2° règlement d'exécution (UE) n° 923/2012 : le règlement d'exécution het Belgisch luchtruim; 2° uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012 : de
(UE) n° 923/2012 de la Commission du 26 septembre 2012 établissant les uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012 van de Commissie van 26
september 2012 tot vaststelling van gemeenschappelijke
règles de l'air communes et des dispositions opérationnelles relatives luchtverkeersregels en operationele bepalingen betreffende
aux services et procédures de navigation aérienne et modifiant le luchtvaartnavigatiediensten en -procedures en tot wijziging van
Règlement d'exécution (UE) n° 1035/2011 ainsi que les Règlements (CE) Uitvoeringsverordening (EU) nr. 1035/2011 en Verordeningen (EG) nr.
n° 1265/2007, (CE) n° 1794/2006, (CE) n° 730/2006, (CE) n° 1033/2006 1265/2007, (EG) nr. 1794/2006, (EG) nr. 730/2006, (EG) nr. 1033/2006
et (CE) n° 255/2010 et l'arrêté d'exécution qui complète ce règlement en (EU) nr. 255/2010 en het uitvoeringsbesluit dat deze verordening
au niveau national, à savoir l'arrêté royal du 19 décembre 2014 aanvult op nationaal niveau, met name het koninklijk besluit van 19
relatif aux règles de l'air et aux dispositions opérationnelles december 2014 betreffende de luchtverkeersregels en operationele
relatives aux services et procédures de navigation aérienne; bepalingen met betrekking tot luchtvaartnavigatiediensten en
3° opérateurs publics civils : les services de police, les services -procedures; 3° civiele staatsoperatoren : de politiediensten, brandweerdiensten en
d'incendie et les services de la protection civile; diensten van de civiele bescherming;
4° aéronef télépiloté (RPA) : un aéronef non-habité, d'une masse 4° op afstand bestuurd luchtvaartuig (RPA) : een onbemand
maximale au décollage inférieure à 150 kg piloté à partir d'un poste luchtvaartuig waarvan de maximale startmassa niet meer dan 150 kg
bedraagt, bestuurd vanaf een grondcontrolestation, ingezet door
de télépilotage, mis en oeuvre par des opérateurs publics civils dans civiele staatsoperatoren in het kader van hun operaties en
le cadre de leurs opérations et activités ou par des exploitants pour activiteiten of door exploitanten in opdracht van de civiele
le compte des opérateurs publics civils; staatsoperatoren;
5° système d'aéronef télépiloté (RPAS) : un RPA, son/ses poste(s) de 5° op afstand bestuurd luchtvaartuigsysteem (RPAS) : een RPA, het/de
télépilotage associé(s), les liaisons nécessaires de commandes et de ermee verbonden grondcontrolestation(s), de vereiste bestuurs- en
contrôle et tous autres éléments, comme spécifiés dans la conception controleverbindingen en elk ander element, zoals het beschreven wordt
de type; in het typeontwerp;
6° RPA public civil : un RPA qui est détenu et mis en oeuvre par un 6° civiele staats-RPA : een RPA dat eigendom is van en ingezet wordt
opérateur public civil; door een civiele staatsoperator;
7° RPA loué ou mis à disposition : un RPA qui n'est pas détenu par un 7° gehuurde of ter beschikking gestelde RPA : een RPA dat niet in
opérateur public civil mais que ce dernier met en oeuvre; eigendom is van een civiele staatsoperator maar er wel door wordt
8° liaison de commande et de contrôle : la liaison de données entre le ingezet; 8° bestuurs- en controleverbinding : de datalink tussen het RPA en het
RPA et le poste de télépilotage aux fins de la gestion du vol; grondcontrolestation om de vlucht te beheren;
9° télépilote : une personne qui exécute des tâches essentielles pour 9° bestuurder van een RPA : een persoon die taken uitvoert die
l'exploitation d'un RPA et qui, le cas échéant, manoeuvre les essentieel zijn voor de bediening van een RPA en die, in voorkomend
commandes de vol du RPA durant le temps de vol; geval, de vliegbesturing van het RPA bedient tijdens de vliegtijd;
10° observateur RPA : une personne désignée par l'opérateur public 10° RPA-waarnemer : een persoon, die aangewezen is door de civiele
civil ou l'exploitant, qui, par observation visuelle du RPA, aide le staatsoperator of de exploitant om de bestuurder van het RPA door
télépilote à réaliser le vol en toute sécurité en respectant les middel van visuele waarneming van het RPA te helpen met het uitvoeren
exigences de la présente circulaire; van de vlucht in alle veiligheid binnen de vereisten van deze
11° vol à portée visuelle (VLOS) : un vol pendant lequel le télépilote omzendbrief; 11° zichtbereikvlucht (VLOS) : een vlucht waarbij de bestuurder van
ou, le cas échéant, l'observateur RPA maintient un contact visuel een RPA of in voorkomend geval de RPA-waarnemer zonder hulpmiddelen
direct sans aide avec le RPA; direct visueel contact met het RPA houdt;
12° vol hors de la portée visuelle (BLOS) : un vol pendant lequel ni 12° vlucht buiten het zichtbereik (BLOS) : een vlucht waarbij noch de
le télépilote, ni l'observateur RPA ne peut maintenir le contact bestuurder van een RPA, noch de RPA- waarnemer, het visueel contact
visuel avec le RPA; kunnen houden met het RPA;
13° vol de nuit : tout vol qui a lieu totalement ou en partie durant 13° nachtvlucht : elke vlucht die geheel of gedeeltelijk plaatsvindt
la période allant du coucher du soleil plus 30 minutes au lever du in de tijdspanne zonsondergang plus 30 minuten tot zonsopgang min 30
soleil moins 30 minutes. Un vol de nuit est considéré comme BLOS; minuten. Een nachtvlucht wordt beschouwd als BLOS;
14° obstacle : un obstacle tel que visé à l'article 2, 98), du 14° obstakel : een obstakel zoals bedoeld in artikel 2, 98), van de
règlement d'exécution (UE) n° 923/2012; uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012;
15° publication d'information aéronautique (AIP) : la publication 15° luchtvaartgids (AIP) : de publicatie zoals bedoeld in artikel 2,
telle que visée à l'article 2, 13), du règlement d'exécution (UE) n° 923/2012; 13), van de uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012;
16° above ground level (AGL) : hauteur au-dessus du sol; 16° above ground level (AGL) : hoogte boven de grond;
17° exploitant : une personne physique ou morale qui se livre ou 17° exploitant : een natuurlijke of rechtspersoon die bezig is met of
propose de se livrer à des opérations avec un ou plusieurs RPA mais voorstelt zich bezig te houden met de operaties met één of meer RPA's,
qui n'est pas un opérateur public civil; maar die zelf geen civiele staatsoperator is;
18° loueur/fournisseur : une personne physique ou morale qui, contre 18° verhuurder/leverancier : een natuurlijk of rechtspersoon die, al
indemnité ou non, met un RPA à la disposition d'un opérateur public dan niet tegen vergoeding, een RPA ter beschikking stelt van een
civil, afin que celui-ci soit mis en oeuvre par cet opérateur public; civiele staatsoperator, met het oog op het inzetten ervan door deze
19° DGTA : la Direction générale Transport aérien du Service Public staatsoperator; 19° DGLV : Directoraat-generaal Luchtvaart bij de Federale
Fédéral Mobilité et Transports; Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer;
20° certificat médical pour LAPL : un certificat médical tel que 20° medisch certificaat voor LAPL : een medisch certificaat dat is
délivré conformément aux dispositions de l'Annexe IV [Part-MED], afgegeven aan de aanvragers of de titularissen van een bewijs van
sous-partie A pour les demandeurs ou les titulaires d'une licence de bevoegdheid als recreatief vlieger (LAPL), overeenkomstig de
pilote d'aéronefs légers (LAPL) du règlement (UE) n° 1178/2011 de la bepalingen van Bijlage IV [PART-MED], subdeel A van de Verordening
Commission du 3 novembre 2011 déterminant les exigences techniques et (EU) nr. 1178/2011 van de Commissie van 3 november 2011 tot
les procédures administratives applicables au personnel navigant de vaststelling van technische eisen en administratieve procedures met
l'aviation civile conformément au Règlement (CE) n° 216/2008 du betrekking tot de bemanning van burgerluchtvaartuigen, overeenkomstig
Parlement européen et du Conseil, et de l'arrêté royal du 12 juillet Verordening (EG) nr. 216/2008 van het Europees Parlement en de Raad,
2013 organisant la vérification des conditions d'aptitude physique et alsook van het koninklijk besluit van 12 juli 2013 tot regeling van de
mentale des membres d'équipage de conduite et de cabine des aéronefs organisatie van de controle van de voorwaarden inzake lichamelijke en
civils, ainsi que des contrôleurs de la circulation aérienne, ou un geestelijke geschiktheid van de leden van het stuurpersoneel van
burgerlijke luchtvaartuigen, van cabinebemanning en van
luchtverkeersleiders, dan wel een medisch certificaat dat is verstrekt
certificat médical délivré à la suite de l'examen visé à l'article 42 ingevolge het onderzoek bedoeld in artikel 42 van het koninklijk
de l'arrêté royal du 23 mars 1998 relatif au permis de conduire. besluit van 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs.
Titre 2 - Champ d'application Titel 2 - Toepassingsgebied
La présente circulaire s'applique aux RPA tels que définis au Titre 1er, Deze omzendbrief is van toepassing op de RPA zoals gedefinieerd onder
4°. Il ne s'agit donc pas uniquement des aéronefs non-habités qui sont Titel 1, 4°. Het betreft dus niet enkel de onbemande luchtvaartuigen
utilisés par les opérateurs publics civils eux-mêmes, mais aussi des die door de civiele staatsoperatoren zelf worden gebruikt, maar ook de
aéronefs non-habités d'un tiers qui sont mis en oeuvre pour le compte onbemande luchtvaartuigen van een derde die in opdracht van de civiele
des opérateurs publics civils dans le cadre de leurs opérations et staatsoperatoren in het raam van hun operaties en activiteiten worden
activités. ingezet.
Les dispositions de la présente circulaire ne s'appliquent pas aux RPA De bepalingen van deze omzendbrief zijn niet van toepassing op de RPA
utilisés au sein d'un bâtiment. die worden gebruikt binnenin een gebouw.
L'utilisation d'aéronefs autonomes, à savoir des aéronefs non-habités Het gebruik van autonome luchtvaartuigen, namelijk onbemande
qui ne permettent pas au pilote d'intervenir immédiatement pour gérer luchtvaartuigen die de piloot niet in staat stellen om ogenblikkelijk
le vol, est interdit. tussen te komen om de vlucht te beheren, is verboden.
Titre 3 - Règles de l'air Titel 3 - Luchtverkeersregels
Chapitre 3.1 - Dispositions générales Hoofdstuk 3.1 - Algemene bepalingen
Les RPAS sont opérés conformément au règlement d'exécution (UE) n° De RPAS worden overeenkomstig de uitvoeringsverordening (EU) nr.
923/2012 et aux dispositions du présent titre. 923/2012 en de bepalingen van deze titel bediend.
Sont interdits aux RPA : Zijn verboden met RPA's :
1° les opérations sur les routes ATS telles que visées à l'article 2, 1° operaties op ATS-routes, zoals bedoeld in artikel 2, punt 46), van
46), du Règlement d'exécution (UE) n° 923/2012; de Uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012;
2° le transport de passagers; 2° passagiersvervoer;
3° le remorquage; 3° slepen;
4° les vols acrobatiques. 4° kunstvluchten.
Dans toute situation mettant la circulation aérienne en danger, le In een situatie die de veiligheid van het luchtverkeer in gevaar
télépilote met fin au vol dès que les conditions permettant l'arrêt du brengt, beëindigt de bestuurder van een RPA de vlucht van zodra de
vol en toute sécurité sont réunies. voorwaarden vervuld zijn om de vlucht veilig te stoppen.
Durant toutes les phases du vol, le télépilote s'assure que le RPA Tijdens elke fase van de vlucht verzekert de bestuurder van een RPA
maintient une liaison de commande et de contrôle continue et, le cas zich ervan dat het RPA een continue bestuurs- en controleverbinding
échéant, met en oeuvre, sans délai, les procédures établies en cas de behoudt en dat hij, in voorkomend geval, onverwijld de procedures
perte de la liaison. uitvoert die vastgesteld zijn voor het geval van verlies van de
Le poste de télépilotage est, pendant toutes les phases du vol, verbinding. Het grondcontrolestation is in alle fasen van de vlucht compatibel met
compatible avec le RPA auquel il est connecté. het RPA waarmee het verbonden is.
Durant le vol, le télépilote veille à évoluer à une distance Tijdens de vlucht zorgt de bestuurder van een RPA ervoor om op
suffisante de tout autre aéronef afin de minimiser les effets de voldoende afstand van andere luchtvaartuigen te blijven om het effect
turbulence de sillage sur les performances du RPA. van zogturbulentie op de prestaties van het RPA te verkleinen.
Le télépilote est responsable du respect d'une distance de sécurité De bestuurder van een RPA is verantwoordelijk voor het naleven van de
entre son RPA et tout autre type d'aéronef qui s'approche de la zone veiligheidsafstand tussen zijn RPA en elk ander type luchtvaartuig dat
d'opération du RPA et avec tout objet ou obstacle sur la route de vol het operatiegebied van het RPA nadert, alsook tussen elk voorwerp of
du RPA. obstakel op de vliegroute van het RPA.
Chapitre 3.2 - Priorités de passage Hoofdstuk 3.2 - Voorrangsregels
Par dérogation au point SERA.3210 de l'annexe au règlement d'exécution In afwijking van punt SERA.3210 van de bijlage van de
(UE) n° 923/2012, un RPA donne, à tout moment, la priorité de passage uitvoeringsverordering (EU) n° 923/2012, verleent een RPA steeds
à tous les aéronefs habités. voorrang aan alle bemande luchtvaarttuigen.
Les dispositions du point SERA.3210 de l'annexe au règlement De bepalingen van punt SERA.3210 van de bijlage van de
d'exécution (UE) n° 923/2012 sont applicables entre RPA. uitvoeringsverordering (EU) n° 923/2012 zijn tussen RPA van
Chapitre 3.3 - Les règles à portée visuelle Le télépilote maintient, en fonction des caractéristiques techniques et opérationnelles du RPAS et de la nature de l'obstacle ainsi que de la mission à exécuter, une distance raisonnable et appropriée entre le RPA et les obstacles qui l'entourent pendant toutes les phases du vol. Les opérations VLOS ne peuvent avoir lieu que lorsque le télépilote ou, le cas échéant, l'observateur RPA maintient un contact visuel direct et sans aide avec le RPA afin que le télépilote soit capable, à tout moment, d'éviter une collision avec un autre aéronef, un objet ou un obstacle. Les opérations BLOS ne peuvent avoir lieu que si le télépilote dispose de la qualification BLOS et si le RPA est équipé des moyens techniques toepassing. Hoofdstuk 3.3 - Zichtbereikvliegvoorschriften De bestuurder van een RPA behoudt, afhankelijk van de technische en operationele kenmerken van het RPAS, en van de aard van het obstakel en de uit te voeren opdracht, een redelijke en aangepaste afstand tussen het RPA en de obstakels eromheen tijdens iedere fase van de vlucht. VLOS-operaties mogen slechts plaatsvinden als de bestuurder van het RPA, of in voorkomend geval de RPA-waarnemer, een direct visueel contact, zonder hulpmiddelen, houdt met het RPA teneinde de bestuurder toe te laten op elk moment een botsing met een ander luchtvaartuig, een object of een obstakel te vermijden. BLOS-operaties mogen slechts plaatsvinden indien de bestuurder van het RPA beschikt over de kwalificatie BLOS en indien de RPA is uitgerust
permettant au pilote de se faire une idée de la position et de met technische hulpmiddelen die de piloot toelaten een beeld te vormen
l'environnement du RPA. van de positie en de omgeving van het RPA.
L'utilisation de plusieurs observateurs RPA est autorisée et la Het gebruik maken van meerdere RPA-waarnemers is toegelaten en de
distance entre le télépilote et le RPA ne peut, en aucun cas, conduire afstand tussen de bestuurder van een RPA en het RPA mag in geen geval
à dépasser la portée de la liaison radio du RPAS. leiden tot het overschrijden van het bereik van de radioverbinding van
Les vols dans un espace aérien contrôlé sont autorisés moyennant het RPAS. Vluchten in gecontroleerd luchtruim zijn toegelaten mits telefonische
notification téléphonique, avant le décollage, au contrôle aérien compétent. notificatie, voor het opstijgen, aan de bevoegde luchtverkeersleiding.
Les exploitations avec un RPAS sont limitées aux vols à portée De vluchtuitvoeringen met een RPAS zijn beperkt tot
visuelle (VLOS) et aux vols hors de la portée visuelle (BLOS) jusqu'à zichtbereikvluchten (VLOS) en vluchten buiten het zichtbereik (BLOS)
une hauteur de 300 pieds AGL dans un espace aérien non contrôlé. tot een hoogte van 300 voet AGL in niet-gecontroleerd luchtruim.
N'est toutefois pas autorisée, toute opération : Zijn evenwel niet toegelaten, alle operaties :
1° dans un espace aérien à statut spécial (zones interdites (P), zones 1° in een luchtruim met een bijzonder statuut (verboden gebieden (P),
dangereuses (D), zones restrictives (R)), sauf lorsque l'exception a gevaarlijke gebieden (D), beperkte gebieden (R)), behalve wanneer de
été autorisée selon l'arrêté royal du 19 décembre 2014 relatif aux uitzondering toegelaten werd volgens het koninklijk besluit van 19
règles de l'air et aux dispositions opérationnelles relatives aux december 2014 betreffende de luchtverkeersregels en operationele
services et procédures de navigation aérienne ou dans le cas d'une bepalingen betreffende luchtvaartnavigatiediensten en -procedures of
Helicopter Training Area (HTA) ou Low Flying Area (LFA) lorsque in het geval van een actieve Helicopter Training Area (HTA) of Low
celles-ci sont actives, lorsque le vol a été autorisé par le contrôle Flying Area (LFA) wanneer de vlucht toegelaten werd door de bevoegde
aérien militaire compétent; militaire luchtverkeersleiding;
2° dans un espace aérien réservé temporairement (TRA) ou un espace 2° in een tijdelijk gereserveerd luchtruim (TRA) of een tijdelijk
aérien séparé temporairement (TSA), sauf lorsque l'exception de voler afgescheiden luchtruim (TSA), behalve wanneer de uitzondering om te
avec un RPA pour des missions publiques civiles a été prévue lors de vliegen met een RPA voor civiele staatsopdrachten voorzien werd in de
la création de cet espace aérien; oprichting van dit luchtruim;
3° dans un rayon de 1,5 milles nautiques autour des aérodromes pour 3° in een straal van 1,5 zeemijl rond luchtvaartterreinen voor
avions ou pour aéronefs ultralégers motorisés et de 0,5 mille nautique luchtvaartuigen of voor ultralichte motorluchtvaartuigen en van een
autour des héliports, sauf autorisation préalable de l'exploitant de 0,5 zeemijl rond een helihaven, behalve na voorafgaande toestemming
l'aérodrome ou de l'héliport. van de exploitant van het luchtvaartterrein of de helihaven.
Par dérogation au point SERA.5005(a) de l'annexe au règlement In afwijking van punt SERA.5005(a) van de bijlage van de
d'exécution (UE) n° 923/2012, les opérations VLOS sont effectuées uitvoeringsverordering (EU) n° 923/2012, worden de VLOS.operaties
conformément aux règles de vol définies ci-dessous : uitgevoerd overeenkomstig de hieronder bepaalde vliegvoorschriften :
1° hors des nuages; 1° buiten de wolken;
2° la visibilité horizontale est au moins égale à 1,5 fois la distance 2° de horizontale zichtbaarheid is minstens gelijk aan anderhalve keer
entre le RPA et le télépilote ou l'observateur RPA. La visibilité de afstand tussen het RPA en de bestuurder van een RPA of de
horizontale est la visibilité minimale nécessaire pour les opérations RPA-waarnemer. De horizontale zichtbaarheid is de minimale
dans toutes les directions du plan horizontal. zichtbaarheid die nodig is voor de operaties in alle richtingen van
het horizontaal vlak.
Ces opérations ne peuvent pas avoir lieu lorsque les conditions Deze operaties mogen niet plaatsvinden wanneer de weersomstandigheden
météorologiques le long du parcours sont telles que le vol ne peut pas langs de route van dien aard zijn dat de vlucht niet over de gehele
être exécuté sur l'ensemble du parcours en conformité avec les route kan worden uitgevoerd overeenkomstig de voormelde vereisten.
exigences précitées. Titre 4 - Télépilote Titel 4 - Bestuurder van een RPA
Niemand mag een RPA besturen indien hij geen houder is van een bewijs
Nul ne peut piloter un RPA s'il n'est titulaire d'une licence de van bevoegdheid als bestuurder van een RPA bedoeld in het koninklijk
télépilote tel que visé à l'arrêté royal ou d'un brevet de télépilote besluit of van een brevet van bestuurder van een RPA uitgereikt door
délivré par un opérateur public civil. een civiele staatsoperator.
Le contenu plus détaillé de la formation qui donne droit à ce brevet De nadere inhoud van de opleiding die recht geeft op dit brevet
ainsi que les dispenses de formation éventuelles sont déterminées dans alsmede de eventuele opleidingsvrijstellingen worden vastgelegd in het
le dossier d'agrément de cette formation. erkenningsdossier van die opleiding.
Dans tous les cas, une dispense sera prévue pour la partie théorique In elk geval zal hierin een vrijstelling worden voorzien van het
pour celui/celle qui a suivi avec succès une formation de pilote theoretische gedeelte voor zij die met succes een opleiding gevolgd
(privé) ou celui/celle qui a bénéficié d'une formation théorique hebben als (privé)piloot of zij die in een luchtvaartschool een
préalable dans une école d'aviation, et pour la partie pratique pour voorafgaande theorieopleiding genoten hebben, en van het praktische
celui/celle qui peut prouver avoir acquis une expérience gedeelte voor zij die kunnen aantonen dat ze voor het ingaan van de
opérationnelle d'au moins 2 ans au sein de son service avant l'entrée omzendbrief minstens 2 jaar operationele ervaring hebben opgedaan
en vigueur de la circulaire. binnen hun dienst.
Il y a lieu finalement de souligner que le contenu de la formation Er weze tenslotte aangestipt dat de inhoud van de opleiding minstens
répond au moins à l'annexe 1 de l'arrêté royal. beantwoordt aan de bijlage 1 van het koninklijk besluit.
Een gedetailleerd overzicht van alle vluchten die uitgevoerd werden in
Un relevé détaillé de tous les vols effectués en qualité de télépilote de hoedanigheid van bestuurder van een RPA wordt ingeschreven in een
est inscrit sur un carnet de vol du télépilote. logboek van de bestuurder van een RPA.
Le carnet de vol du télépilote contient, pour chaque vol effectué, au Het logboek van de bestuurder van een RPA bevat voor elke vlucht ten
moins les informations suivantes : minste de volgende informatie :
1° la date de chaque vol; 1° de datum van elke vlucht;
2° les nom, prénom et date de naissance du télépilote; 2° de naam, voornaam en geboortedatum van de bestuurder van een RPA;
3° la marque d'enregistrement du RPAS individuel; 3° het registratiekenmerk van het afzonderlijk RPAS;
4° les zones de décollage et d'atterrissage indiquées par les 4° de opstijg- en landingsplaats met vermelding van hun
coordonnées GPS; gps-coördinaten;
5° l'heure de décollage; 5° de vertrektijd;
6° l'heure d'atterrissage; 6° de aankomsttijd;
7° le temps de vol; 7° de vliegtijd;
8° le type d'activité; 8° het type activiteit;
9° le cas échéant, les noms de toute autre personne impliquée lors des 9° in voorkomend geval, de naam van de andere personen die betrokken
opérations de vol et notamment du ou des observateur(s) RPA. waren bij de vluchtoperaties en in het bijzonder die van de
RPA-waarnemer(s).
Une série de vols effectuée avec un RPAS peut être inscrite en une Een reeks vluchten die met een RPAS worden uitgevoerd kunnen onder een
seule entrée dans le carnet de vol du télépilote, si le même jour, enkele inschrijving worden ingevuld in het logboek, indien er op
sont effectués un certain nombre de vols retournant, à chaque fois, à dezelfde dag een aantal vluchten werden uitgevoerd waarbij steeds
la même zone de décollage et que l'intervalle entre chaque vol teruggekeerd werd naar dezelfde opstijgplaats en er tussen deze
n'excède pas 15 minutes. vluchten niet meer dan vijftien minuten tussentijd was.
Titre 5 - Aspects techniques Titel 5 - Technische aspecten
Tous les RPA doivent être homologués d'un point de vue technique Alle RPA moeten technisch gehomologeerd zijn overeenkomstig de
conformément aux articles 42 à 51 inclus de l'arrêté royal. artikelen 42 tot en met 51 van het koninklijk besluit.
Titre 6 - Enregistrement Titel 6 - Registratie
Chapitre 6.1 - Enregistrement d'un RPAS d'exploitant et enregistrement Hoofdstuk 6.1 - Registratie van RPAS van een exploitant en registratie
d'un RPAS loué ou mis à disposition van een gehuurde of ter beschikking gesteld RPAS
Een RPAS van een exploitant en een gehuurde of ter beschikking
Un RPAS d'exploitant et un RPAS loué ou mis à disposition doivent être gestelde RPAS moeten geregistreerd zijn volgens de bepalingen onder
enregistrés selon les dispositions du Titre 6 de l'arrêté royal. Titel 6 van het koninklijk besluit.
Chapitre 6.2 - Enregistrement d'un RPAS d'opérateur public civil Hoofdstuk 6.2 - Registratie van een RPAS van een civiele staatsoperator
Le SPF Intérieur tient à jour un registre des RPAS. De FOD Binnenlandse Zaken houdt een register bij van de RPAS.
Un opérateur public civil qui souhaite utiliser pour la première fois Een civiele staatsoperator die een RPAS in gebruik wenst te nemen
un RPAS adresse la demande d'enregistrement au SPF Intérieur, Sécurité richt de aanvraag tot registratie ervan aan de FOD Binnenlandse Zaken,
Civile, Direction Nouvelles Technologies, Rue de Louvain 1, 1000 Civiele Veiligheid, Directie Nieuwe Technologieën, Leuvenseweg 1, 1000
Bruxelles. Brussel.
La demande d'enregistrement se fait sur la base du formulaire de De aanvraag voor registratie gebeurt aan de hand van het
demande conformément au modèle annexé à la présente circulaire. aanvraagformulier waarvan het model als bijlage van deze omzendbrief
Un certificat d'enregistrement RPAS est délivré pour tout RPAS inscrit is gevoegd. Een bewijs van registratie van het RPAS wordt afgegeven voor elk in
au registre RPAS. het RPAS-register ingeschreven RPAS.
Lorsque le certificat cesse d'être valable et lorsque le RPAS n'est Wanneer het bewijs niet meer geldig is alsmede wanneer het RPA niet
plus utilisé, son titulaire est tenu de le renvoyer immédiatement au meer in gebruik is, is de houder ervan gehouden het onmiddellijk terug
SPF Intérieur, Sécurité Civile, Direction Nouvelles Technologies, Rue te zenden naar de FOD Binnenlandse Zaken, Civiele Veiligheid, Directie
de Louvain 1, 1000 Bruxelles. Nieuwe Technologieën, Leuvenseweg 1, 1000 Brussel.
Tout RPAS inscrit au registre RPAS porte les lettres IBZ suivies d'un Elk in het RPAS-register ingeschreven RPAS draagt de letters IBZ
trait horizontal puis d'un groupe de quatre caractères constitué soit gevolgd door een horizontale streep en dan een groep van vier
par des lettres, soit par des chiffres, soit par une combinaison de karakters samengesteld uit ofwel letters, ofwel cijfers ofwel een
lettres et de chiffres. La marque est apposée de manière durable sur combinatie van letters en cijfers. Het kenmerk wordt bevestigd op het
le RPA d'une façon telle qu'elle soit toujours lisible et facilement RPA op een duurzame manier zodat het altijd leesbaar is en gemakkelijk
localisable. te lokaliseren.
Titre 7 - Exploitation Titel 7 - Exploitatie
Chapitre 7.1 - Disposition générale Hoofdstuk 7.1 - Algemene bepaling
Pour effectuer des exploitations, les éléments suivants sont exigés : Om vluchtuitvoeringen te verrichten zijn de volgende elementen vereist
1° le pilote est en possession d'une licence de télépilote valable ou : 1° de bestuurder is houder van een geldig bewijs van bevoegdheid als
d'un brevet de télépilote délivré par un opérateur public civil; bestuurder van een RPA of van een brevet van bestuurder van een RPA
uitgereikt door een civiele staatsoperator;
2° le RPAS est enregistré conformément aux dispositions du Titre 6 de 2° het RPAS is geregistreerd overeenkomstig de bepalingen van Titel 6
la présente circulaire; van deze omzendbrief;
3° si cela concerne une exploitation par un exploitant, ou avec un RPA 3° indien het een vluchtuitvoering betreft door een exploitant, of met
loué ou mis à disposition, un contrat reprenant les dispositions een gehuurde of ter beschikking gestelde RPA, moet er voorafgaandelijk
relatives au secret professionnel, à l'usage d'images, aux pilotes qui een overeenkomst opgesteld worden met de bepalingen betreffende het
sont mandatés pour piloter l'appareil et à l'assurance responsabilité beroepsgeheim, het gebruik van beelden, de piloten die gemachtigd zijn
civile tant pour le RPA que pour les pilotes et toute autre personne het toestel te bedienen en de verzekering burgerlijke
impliquée lors de l'opération de vol, doit préalablement être rédigé. aansprakelijkheid voor zowel het RPA, de piloten als de andere
personen betrokken bij de vluchtprestatie.
Chapitre 7.2 - Analyse de risques des exploitations envisagées Hoofdstuk 7.2 - Risicoanalyse voor de vluchtuitvoeringen
Le pilote effectue, avant le début des opérations, une analyse De bestuurder voert voor het begin van de geplande operaties, een
opérationnelle des risques que les exploitations envisagées sont operationele analyse uit van de risico's van de vluchtuitvoeringen
susceptibles de faire courir à la sécurité aérienne et à la sécurité voor de luchtvaartveiligheid en de veiligheid van personen en goederen
des personnes et des biens au sol. op de grond.
L'analyse de risques est effectuée en tenant compte notamment de la De risicoanalyse wordt uitgevoerd rekening houdend met onder andere de
nature des exploitations envisagées ainsi que du lieu et de aard van de geplande vluchtuitvoeringen alsook de plaats en de
l'environnement où elles seront opérées. omgeving waar ze zullen uitgevoerd worden.
Chapitre 7.3 - Le manuel d'exploitation Hoofdstuk 7.3 - Het operationeel handboek
Le pilote qui effectue des exploitations établit et met à jour un De bestuurder die vluchtuitvoeringen uitvoert, moet over een
manuel d'exploitation. operationeel handboek beschikken en het bijwerken.
Le manuel d'exploitation et ses révisions éventuelles sont en Het operationeel handboek en zijn eventuele herzieningen stemmen
overeen met het vlieghandboek van het RPAS, zoals bedoeld in artikel
conformité avec le manuel de vol du RPAS visé à l'article 44 de 44 van het koninklijk besluit, of een gelijkwaardig document.
l'arrêté royal ou un document équivalent.
Le manuel d'exploitation contient toutes les instructions, Het operationeel handboek bevat al de instructies, informatie en
informations et procédures nécessaires pour tous les RPAS utilisés et procedures die nodig zijn voor elk gebruikt RPAS en die het personeel
dont le personnel a besoin pour pouvoir exécuter les tâches de façon nodig heeft om de taken correct en veilig te kunnen uitvoeren; het
correcte et en toute sécurité. Il contient au moins les éléments visés à l'annexe 4 de l'arrêté royal. bevat minstens de elementen zoals bedoeld in de bijlage 4 bij het koninklijk besluit.
Chapitre 7.4 - Devoirs et responsabilités de l'opérateur public civil Hoofdstuk 7.4 - Verplichtingen en verantwoordelijkheden van de civiele
et de l'exploitant staatsoperator en de exploitant
L'opérateur public civil/l'exploitant : De civiele staatsoperator/de exploitant :
1° garantit la sécurité des opérations qu'il effectue; 1° garandeert de veiligheid van de operaties die hij uitvoert;
2° vérifie que les opérations d'entretien soient effectuées 2° controleert dat het onderhoud uitgevoerd wordt, in overeenstemming
conformément aux spécifications du constructeur et, le cas échéant, met de specificaties van de fabrikant en in voorkomend geval met de
aux instructions contenues dans le manuel d'exploitation et dans le manuel d'entretien; instructies uit het operationeel handboek en het onderhoudshandboek;
3° tient un carnet d'entretien pour chaque RPAS; 3° houdt een onderhoudslogboek van elk RPAS bij;
4° s'assure que chaque vol effectué est couvert par une assurance 4° zorgt ervoor dat elke vlucht gedekt is door een verzekering
responsabilité civile afin de couvrir les dégâts corporels et burgerlijke aansprakelijkheid om de lichamelijke en materiële schade
matériels aux tiers. aan derden te dekken.
Chapitre 7.5 - Devoirs et responsabilités du télépilote Hoofdstuk 7.5 - Verplichtingen en verantwoordelijkheden van de
bestuurder van een RPA
Le télépilote : De bestuurder van een RPA :
1° est, à tout moment, en mesure de suivre la fonction et le statut du 1° is voortdurend in staat de RPA-functie en -status te volgen;
RPA; 2° est toujours en mesure d'assurer le contrôle du RPA; 2° is altijd in staat de controle over het RPA te verzekeren;
3° s'assure, sur la base des prévisions météorologiques les plus 3° vergewist er zich van, op basis van de meest recente
récentes, que les conditions météorologiques minimales sont prévues weersvoorspellingen, dat voor de volledige vliegtijd de minimale
pour toute la durée du vol; meteorologische voorwaarden voorzien zijn;
4° veille à ce que pour chaque vol, les limitations de poids et de 4° zorgt ervoor dat voor elke vlucht de gewicht- en
centre de gravité soient respectées; zwaartepuntbeperkingen worden nageleefd;
5° s'assure du bon état d'entretien du RPAS avant chaque vol; 5° verzekert zich voor elke vlucht van het goede onderhoud van het
6° veille à ce que les ressources nécessaires pour un vol en toute RPAS; 6° zorgt ervoor dat de hulpmiddelen die nodig zijn voor een veilige
sécurité soient disponibles avant qu'un vol ne commence; vlucht beschikbaar zijn voordat een vlucht begint;
7° tient compte, lors de l'utilisation d'un RPAS, des autres activités 7° houdt tijdens het gebruik van het RPAS rekening met andere
au sol, de la topographie, des obstacles, des effets atmosphériques activiteiten op de grond, de topografie, de obstakels, de mogelijke
possibles sur les communications radio, des interférences possibles atmosferische effecten op de radiocommunicatie, de mogelijke
sur la fréquence utilisée; interferenties van de gebruikte frequentie;
8° veille à ce que chaque vol soit noté dans le carnet de route du RPA 8° zorgt ervoor dat elke vlucht wordt ingeschreven in het reisdagboek
et dans son carnet de vol; van het RPA en in zijn logboek;
9° veille à respecter la législation en vigueur en matière de 9° zorgt voor het naleven van de vigerende wetgeving inzake de
protection de la vie privée. bescherming van de privacy.
Le télépilote veille également à ce que le RPAS soit utilisé De bestuurder van een RPA waakt er eveneens over dat het RPAS wordt
conformément au manuel de vol du RPAS ou d'un document équivalent et gebruikt overeenkomstig het vlieghandboek van het RPAS of een
au manuel d'exploitation. gelijkwaardig document en het operationeel handboek.
Le télépilote s'assure que la zone de décollage et la zone De bestuurder van een RPA verzekert zich ervan dat de opstijg- en
d'atterrissage : landingsplaats :
1° présentent des conditions de sécurité suffisantes; 1° voldoende veilige omstandigheden biedt;
2° sont bien dimensionnées; 2° goed gedimensioneerd zijn;
3° disposent des équipements nécessaires; 3° over de nodige uitrustingen beschikken;
4° sont libres de tout obstacle; 4° vrij van enig obstakel zijn;
5° présentent des conditions de surface adéquates pour le type 5° bestaan uit een oppervlak waarvan de toestand geschikt is voor het
d'opérations envisagé, la taille et les performances du RPAS, en type geplande operaties, de grootte en de prestaties van het RPAS,
tenant compte des conditions extérieures. rekening houdende met de externe omstandigheden.
Le télépilote tient compte des exigences mentionnées dans le manuel de De bestuurder van een RPA houdt hierbij rekening met de vereisten die
vol du RPAS concerné ou tout document équivalent. vermeld zijn in het vlieghandboek van het betreffende RPAS of
gelijkwaardig document.
Chapitre 7.6 - Conservation des documents Hoofdstuk 7.6 - Bijhouden van de documenten
L'opérateur public civil/l'exploitant qui effectue des exploitations De civiele staatsoperator/exploitant die vluchtuitvoeringen uitvoert,
conserve les documents suivants pendant cinq ans : houdt de volgende documenten gedurende vijf jaar bij :
1° l'analyse de risques effectuée en application du chapitre 7.2; 1° de uitgevoerde risicoanalyse in toepassing van hoofdstuk 7.2;
2° le manuel d'exploitation avec les révisions éventuelles; 2° het operationeel handboek met eventuele herzieningen;
3° le carnet de route de chaque RPAS. 3° het reisdagboek van elk RPAS.
Titre 8 - Aérodromes et sites d'exploitation Titel 8 - Luchtvaartterreinen en operatie locaties
Le décollage et l'atterrissage d'un RPAS peuvent avoir lieu : Het opstijgen en het landen van een RPAS kunnen plaatsvinden op :
1° sur des sites d'exploitation; 1° operatielocaties;
2° sur des aérodromes; 2° luchtvaartterreinen;
3° sur des terrains d'aéromodélisme. 3° modelluchtvaartterreinen.
Un site d'exploitation, utilisé pour le décollage ou l'atterrissage Een voor het opstijgen of landen van een RPAS gebruikte operatie-
d'un RPAS, ne peut être utilisé que s'il répond aux exigences locatie, mag slechts worden gebruikt als ze in overeenstemming is met
contenues dans le manuel de vol du RPAS concerné, ou un document de vereisten van het vlieghandboek van het betreffende RPAS, of een
équivalent. gelijkwaardig document.
Le décollage et l'atterrissage d'un RPAS ne peuvent jamais Het opstijgen en landen van een RPAS mag de veiligheid van bemande
compromettre la sécurité des aéronefs habités, des personnes ou des luchtvaartuigen of van personen of goederen op de grond nooit in het
biens au sol. gedrang brengen.
Un RPAS ne peut utiliser un aérodrome que si l'autorisation ou le Een RPAS kan een luchtvaartterrein slechts gebruiken als de toelating
certificat délivré à l'aérodrome par le ministre qui a le Transport of het certificaat dat door de minister bevoegd voor de Luchtvaart of
Aérien dans ses attributions ou son délégué, le directeur général de zijn gemachtigde, de directeur-generaal van het DGLV, afgegeven is
la DGTA, permet le décollage et l'atterrissage des RPAS. voor het luchtvaartterrein, het opstijgen en landen van RPAS toestaat.
Les modalités et procédures visées dans l'A.I.P. sont respectées. De in de A.I.P. opgenomen modaliteiten en procedures worden nageleefd.
L'utilisation d'un terrain d'aéromodélisme est soumise à Het gebruik van een modelluchtvaartterrein is onderworpen aan de
l'autorisation préalable de l'exploitant du terrain et aux conditions voorafgaande toelating van de exploitant van het terrein en aan de
reprises dans l'autorisation d'exploitation de ce terrain voorwaarden vermeld in de machtiging tot uitbating van dit
d'aéromodélisme. modelluchtvaartterrein.
Titre 9 - Communication Titel 9 - Communicatie
La liaison de commande et de contrôle est opérationnelle pendant toute De bestuurs- en controleverbinding is operationeel op elk moment van
la durée du vol. de vlucht.
La procédure d'urgence prévoit comment agir en cas de perte de la De noodprocedure voorziet hoe te handelen in geval van verlies van
liaison de données. gegevensverbinding.
La liaison de données utilisée pour la charge utile ne peut jamais De voor de nuttige lading gebruikte gegevensverbinding mag nooit de
mettre en péril le bon fonctionnement de la liaison de commande et de contrôle. goede werking van de bestuur- en controleverbinding in gevaar brengen.
La communication radio avec le RPAS est utilisée conformément à la loi De radiocommunicatie met het RPAS wordt gevoerd overeenkomstig de wet
du 13 juin 2005 relative aux communications électroniques et à ses van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie en haar
arrêtés d'exécution, en particulier l'arrêté royal du 18 décembre 2009 uitvoeringsbesluiten, voornamelijk het koninklijk besluit van 18
relatif aux communications radioélectriques privées et aux droits d'utilisation des réseaux fixes et des réseaux à ressources partagées. La communication radio avec le RPAS est opérationnelle pendant toute la durée du vol. La communication radio entre le télépilote et l'observateur RPA est opérationnelle pendant toute la durée du vol. Si les fréquences utilisées subissent des interférences, la zone d'exploitation est scannée sur les fréquences interférentes avant l'exécution du vol. Titre 10 - Dispositions finales L'enregistrement visé au Titre 6 pour un RPA déjà en usage doit être réalisé dans les six mois qui suivent la publication de la présente circulaire au Moniteur belge. Une dérogation aux dispositions de la présente circulaire peut être octroyée pour raisons opérationnelles exceptionnelles. A cet effet, une demande préalable dûment motivée doit être adressée à mon office. Je demande à l'autorité de bien vouloir veiller à ce que cette circulaire soit diffusée au sein de chaque service afin que chaque membre du personnel puisse en prendre connaissance. Je vous prie, Madame, Monsieur le Gouverneur, Madame le Haut Fonctionnaire, de bien vouloir mentionner au Mémorial administratif la date à laquelle cette circulaire a été publiée au Moniteur belge. Le Vice-Premier Ministre et Ministre de la Sécurité et de l'Intérieur, december 2009 betreffende de private radiocommunicatie en de gebruiksrechten voor vaste netten en netten met gedeelde middelen. De radiocommunicatie met het RPAS is operationeel op elk moment van de vlucht. De radiocommunicatie tussen de bestuurder van een RPA en de RPA-waarnemer is operationeel op elk moment van de vlucht. Indien de gebruikte frequenties interferentie ervaren, moet heel de exploitatiezone gescand worden op interfererende frequenties alvorens de vlucht uit te voeren. Titel 10 - Slotbepalingen De registratie bedoeld in Titel 6 moet voor een reeds in gebruik zijnde RPA worden verricht uiterlijk binnen de zes maanden na de bekendmaking van deze omzendbrief in het Belgisch Staatsblad. Om uitzonderlijke operationele redenen kan een afwijking worden verleend van de bepalingen van deze omzendbrief. Daartoe wordt een voorafgaande en als dusdanig gemotiveerde aanvraag aan mijn ambt gericht. Ik vraag aan de overheid om erop te willen toezien dat deze omzendbrief in elke dienst wordt verspreid zodat elk personeelslid er kennis van kan nemen. U gelieve, Mevrouw, Mijnheer de Gouverneur, Mevrouw de Hoge Ambtenaar, de datum waarop deze omzendbrief in het Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt, in het bestuursmemoriaal te willen vermelden. De Vice-Eerste Minister en Minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken,
J. JAMBON J. JAMBON
^