Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 28/04/2017
← Retour vers "Arrêté royal établissant le livre VIII - Contraintes ergonomiques du code du bien-être au travail "
Arrêté royal établissant le livre VIII - Contraintes ergonomiques du code du bien-être au travail Koninklijk besluit tot vaststelling van boek VIII - Ergonomische belasting van de codex over het welzijn op het werk
SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE 28 AVRIL 2017. - Arrêté royal établissant le livre VIII - Contraintes ergonomiques du code du bien-être au travail PHILIPPE, Roi des Belges, A tous, présents et à venir, Salut. FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG 28 APRIL 2017. - Koninklijk besluit tot vaststelling van boek VIII - Ergonomische belasting van de codex over het welzijn op het werk FILIP, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors Gelet op de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de
de l'exécution de leur travail, l'article 4, § 1er, numéroté par la werknemers bij de uitvoering van hun werk, artikel 4, § 1, genummerd
loi du 7 avril 1999 et modifié par la loi du 28 février 2014 ; bij de wet van 7 april 1999 en gewijzigd bij de wet van 28 februari
Vu l'arrêté royal du 12 août 1993 concernant la manutention manuelle 2014; Gelet op het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 betreffende het
de charges ; manueel hanteren van lasten;
Vu l'arrêté royal du 27 août 1993 relatif au travail sur des Gelet op het koninklijk besluit van 27 augustus 1993 betreffende het
équipements à écran de visualisation ; werken met beeldschermapparatuur;
Vu l'avis n° 189 du Conseil Supérieur pour la Prévention et la Gelet op het advies nr. 189 van de Hoge Raad voor Preventie en
Protection au Travail donné le 11 décembre 2015 ; Bescherming op het werk, gegeven op 11 december 2015;
Vu l'avis n° 60.047/1 du Conseil d'Etat donné le 19 octobre 2016, en Gelet op het advies nr. 60.047/1 van de Raad van State, gegeven op 19
application de l'article 84, § 1er, alinéa 1er, 1° des lois oktober 2016 met toepassing van artikel 84, § 1, eerste lid, 1° van de
coordonnées sur le Conseil d'Etat ; gecoördineerde wetten op de Raad van State;
Sur la proposition du Ministre de l'Emploi, Op de voordracht van de Minister van Werk,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Article 1er.Le livre VIII.- Contraintes ergonomiques du code du

Artikel 1.Boek VIII.- Ergonomische belasting van de codex over het

bien-être au travail est établi comme suit : welzijn op het werk wordt vastgesteld als volgt :
« LIVRE VIII.- CONTRAINTES ERGONOMIQUES "BOEK VIII.- ERGONOMISCHE BELASTING
TITRE 1er. - SIEGES DE TRAVAIL ET SIEGES DE REPOS TITEL 1. - WERKZITPLAATSEN EN RUSTZITPLAATSEN
Art. VIII.1-1.- § 1er. Pour toute activité qui est exécutée debout, Art. VIII.1-1.- § 1. De werkgever is ertoe gehouden voor elke
l'employeur est tenu de réaliser une analyse des risques conformément activiteit die staande wordt verricht, een risicoanalyse uit te voeren
à l'article I.2-6. overeenkomstig artikel I.2 6.
Cette analyse des risques tient compte de l'exercice de manière Deze risicoanalyse houdt rekening met het feit of de activiteit
continue ou de manière principale de l'activité debout, ainsi que de aanhoudend of doorgaans staande wordt uitgeoefend, evenals met de duur
la durée et de l'intensité de l'exposition à la charge statique, afin en de intensiteit van de blootstelling aan de statische belasting,
d'apprécier tout risque pour le bien-être des travailleurs. teneinde elk risico voor het welzijn van de werknemers te beoordelen.
§ 2. Si les résultats de l'analyse des risques, visée au § 1er, § 2. Indien uit de resultaten van de risicoanalyse bedoeld in § 1,
révèlent un risque pour le bien-être des travailleurs, l'employeur blijkt dat er een risico voor het welzijn van de werknemers bestaat,
prend les mesures nécessaires pour que chaque travailleur concerné neemt de werkgever de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat elke
dispose d'un siège de repos sur lequel il puisse s'asseoir par betrokken werknemer over een rustzitplaats beschikt waarop hij bij
intermittence ou à des intervalles déterminés. tussenpozen of na bepaalde tijdruimten kan gaan zitten.
Si la nature des activités du travailleur concerné ne permet pas Wanneer de aard van de activiteiten van de betrokken werknemer niet
d'utiliser un siège de repos, l'employeur organise les activités de toelaat een rustzitplaats te gebruiken, organiseert de werkgever de
telle sorte que ce travailleur puisse travailler assis sur un siège de activiteiten op dergelijke wijze dat deze werknemer bij tussenpozen of
travail, par intermittence ou à des intervalles déterminés. na bepaalde tijdruimten zittend kan werken op een werkzitplaats.
§ 3. Les temps de repos, ou les temps de travail assis, doivent § 3. De rusttijden of de zittende werktijden moeten ten minste een
atteindre au moins un quart d'heure au cours de la première partie de la journée de travail et au moins un quart d'heure lors de la seconde moitié de la journée de travail. Ces temps de repos, ou ces temps de travail assis, doivent être pris au plus tôt après une heure et demie et au plus tard après deux heures et demie de prestations. Le conseiller en prévention-médecin du travail peut fixer d'autres temps de repos ou d'autres temps de travail assis que ceux visés aux alinéas 1er et 2, compte tenu des risques auxquels le travailleur est exposé ou compte tenu des résultats de la surveillance de la santé. kwartier tijdens de eerste helft van de arbeidsdag en ten minste een kwartier tijdens de tweede helft van de arbeidsdag bereiken. Deze rusttijden of deze zittende werktijden moeten genomen worden ten vroegste na anderhalf uur en ten laatste na twee en een half uur prestaties. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer kan, rekening houdend met de risico's waaraan de werknemer wordt blootgesteld of rekening houdend met de resultaten van het gezondheidstoezicht, andere rusttijden of zittende werktijden vaststellen, dan deze bepaald in het eerste en tweede lid.
Art. VIII.1-2.- Pour les travailleurs qui exercent des activités dont Art. VIII.1-2.- Voor de werknemers die activiteiten uitoefenen waarvan
la nature est compatible avec la position assise, l'employeur met à de aard verenigbaar is met zittend werk, stelt de werkgever een
disposition un siège de travail. werkzitplaats ter beschikking.
Art. VIII.1-3.- § 1. Les sièges de travail et les sièges de repos Art. VIII.1-3.- § 1. De werkzitplaatsen en de rustzitplaatsen
répondent aux exigences de confort et de santé. beantwoorden aan de comfort- en gezondheidseisen.
Préalablement à leur choix, ils font l'objet d'une analyse des risques Voorafgaand aan hun keuze maken ze het voorwerp uit van een
visée à l'article VIII.1-1, § 1er, alinéa 1er, pour garantir le risicoanalyse overeenkomstig artikel VIII.1-1, § 1, eerste lid, om het
bien-être des travailleurs lors de leur utilisation. welzijn van de werknemers te waarborgen tijdens het gebruik ervan.
§ 2. Les sièges de repos sont facilement accessibles, immédiatement § 2. De rustzitplaatsen zijn gemakkelijk bereikbaar, kunnen
utilisables, et ne peuvent, en aucun cas, constituer un obstacle au onmiddellijk gebruikt worden en mogen in geen geval een hindernis
passage. vormen voor de doorgang.
Art. VIII.1-4.- Les travailleurs sont informés de toutes les mesures Art. VIII.1-4.- De werknemers worden ingelicht omtrent alle
prises en application du présent titre. maatregelen die genomen worden in toepassing van deze titel.
TITRE 2. - ECRANS DE VISUALISATION TITEL 2. - BEELDSCHERMEN
Art. VIII.2-1.- § 1er. Le présent titre s'applique aux postes de Art.VIII.2-1.- § 1. Deze titel is van toepassing op de werkposten
travail munis d'écrans de visualisation. uitgerust met beeldschermen.
§ 2. Le présent titre ne s'applique pas : § 2. Deze titel is niet van toepassing op :
1° aux postes de conduite de véhicules ou de machines ; 1° bestuurdersplaatsen op voertuigen of machines;
2° aux systèmes informatiques à bord d'un moyen de transport ; 2° computersystemen in transportmiddelen;
3° aux systèmes informatiques destinés en priorité à l'usage par le 3° computersystemen die in de eerste plaats bestemd zijn voor gebruik
public ; door het publiek;
4° aux systèmes dits "portables" dès lors qu'ils ne font pas l'objet 4° zogenaamde "draagbare" systemen die niet aanhoudend worden gebruikt
d'une utilisation soutenue à un poste de travail ; op een werkpost;
5° aux machines à calculer, aux caisses enregistreuses et à tout 5° rekenmachines, kassa's en andere apparatuur die voorzien is van een
équipement possédant un petit dispositif de visualisation de données klein beeldscherm voor gegevens of hoeveelheden, dat nodig is voor het
ou de mesures nécessaires à l'utilisation directe de cet équipement ; directe gebruik van die apparatuur;
6° aux machines à écrire de conception classique dites "machines à 6° conventionele schrijfmachines met leesvenster.
fenêtre". Art. VIII.2-2.- Pour l'application du présent titre, on entend par : Art. VIII.2-2.- Voor de toepassing van deze titel wordt verstaan onder
a) écran de visualisation : un écran alphanumérique ou graphique quel : a) beeldscherm: een alfanumeriek of grafisch scherm, ongeacht het
que soit le procédé d'affichage utilisé ; gebruikte afbeeldingsprocédé;
b) poste de travail à écran de visualisation : l'ensemble comprenant b) beeldschermwerkpost: het geheel dat bestaat uit
un équipement à écran de visualisation, muni, le cas échéant, d'un beeldschermapparatuur, in voorkomend geval voorzien van een
clavier ou d'un dispositif de saisie de données ou d'un logiciel toetsenbord of voorziening voor gegevensinvoer of de interface
déterminant l'interface homme/machine, d'accessoires optionnels, mens/machine bepalende programmatuur, facultatieve accessoires,
d'annexes, y compris l'unité de disquettes, d'un téléphone, d'un nevenapparatuur met inbegrip van de schijveneenheid, een telefoon, een
modem, d'une imprimante, d'un support-documents, d'un siège et d'une modem, een printer, een documenthouder, een stoel en een werktafel of
table ou surface de travail, ainsi que l'environnement de travail werkvlak, alsmede de onmiddellijke werkomgeving.
immédiat. Art. VIII.2-3.- § 1er. Sans préjudice des dispositions du livre Ier, Art. VIII.2-3.- § 1. Onverminderd de bepalingen van boek I, titel 2,
titre 2, l'employeur est tenu de : is de werkgever ertoe gehouden :
1° réaliser au moins tous les cinq ans une analyse de risque au niveau 1° minstens om de vijf jaar een risicoanalyse te maken op het niveau
de chaque groupe de postes de travail à écran de visualisation et au van elke groep van beeldschermwerkposten en op het niveau van het
niveau de l'individu, afin d'évaluer les risques liés au bien-être individu om de risico's inzake welzijn te evalueren die voor de
pour les travailleurs, qui résultent du travail sur écran, notamment werknemers voortvloeien uit het werken met een beeldscherm, met name
en ce qui concerne les risques éventuels pour le système visuel et les inzake de eventuele risico's voor het gezichtsvermogen en de problemen
problèmes de charge physique et mentale ; van lichamelijke en geestelijke belasting;
2° prendre les mesures appropriées sur la base de analyse de risque 2° passende maatregelen te nemen op grond van de in 1° bedoelde
visée au 1°, afin de prévenir ou remédier aux risques ainsi constatés, risicoanalyse, teneinde de aldus vastgestelde risico's te voorkomen of
en tenant compte de leur addition ou de la combinaison de leurs te verhelpen, rekening houdend met de samenvoeging of de combinatie
effets. van de gevolgen ervan.
§ 2. L'analyse de risque visée au § 1er, 1° est, si nécessaire, § 2. De risicoanalyse bedoeld in § 1, 1° wordt indien nodig aangevuld
complétée par un questionnaire des travailleurs, ou par un autre moyen met een bevraging van de werknemers of met een ander instrument dat
qui évalue les conditions de travail et/ou les éventuels problèmes de peilt naar de werkomstandigheden en/of eventuele gezondheidsproblemen
santé liés au travail sur écran, à réaliser sous la responsabilité du gerelateerd aan het werken met een beeldscherm, uit te voeren onder de
conseiller en prévention-médecin du travail. verantwoordelijkheid van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.
Les résultats collectifs de ceci sont transmis par le conseiller en De collectieve resultaten hiervan worden door de
prévention-médecin du travail à l'employeur, et sont, endéans les deux preventieadviseur-arbeidsgeneesheer overgemaakt aan de werkgever en
mois suivant cet envoi, soumis au Comité. binnen de twee maanden na de overmaking voorgelegd aan het Comité.
§ 3. Après avis du conseiller en prévention-médecin du travail et du § 3. Na advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en van het
Comité, l'employeur fixe les mesures nécessaires pour organiser Comité stelt de werkgever de maatregelen vast die nodig zijn om de
l'activité du travailleur de telle sorte que le temps de travail activiteit van de werknemer zodanig te organiseren dat de dagelijkse
quotidien sur écran soit périodiquement interrompu par des pauses, ou werktijd met een beeldscherm op gezette tijden wordt onderbroken door
par des activités de nature différente, qui ont pour effet d'alléger rustpauzes of andersoortige activiteiten, waardoor de belasting van
la charge de travail sur écran. het werken met een beeldscherm wordt verlicht.
Art. VIII.2-4.- § 1er. Sans préjudice des dispositions de l'article Art. VIII.2-4.- § 1. Onverminderd de bepalingen van artikel I.2-21
I.2-21, chaque travailleur doit recevoir une formation préalable en ce moet iedere werknemer een voorafgaande opleiding krijgen betreffende
qui concerne les modalités d'utilisation du poste de travail à écran
de visualisation et chaque fois que l'organisation de celui-ci est de wijze van gebruik van de beeldschermwerkpost en telkens wanneer de
modifiée de manière substantielle. organisatie ervan ingrijpend wordt gewijzigd.
§ 2. Sans préjudice des dispositions de l'article I.2-16, les § 2.Onverminderd de bepalingen van artikel I.2-16 moeten de werknemers
travailleurs doivent recevoir les informations sur tout ce qui alle informatie ontvangen over alles wat verband houdt met de
concerne la santé et la sécurité liées à leur poste de travail à écran veiligheid en de gezondheid op hun beeldschermwerkpost en inzonderheid
de visualisation et notamment les informations sur les mesures prises over de maatregelen die krachtens de artikelen VIII.2-3, VIII.2-5 en
en vertu des articles VIII.2-3, VIII.2 5 et I.4-5. I.4-5 worden genomen.
Art. VIII.2-5.- Pour les travailleurs qui utilisent de façon Art. VIII.2-5.- Voor de werknemers die gewoonlijk en gedurende een
habituelle et pendant une partie non négligeable de leur temps de aanzienlijk deel van hun normale werktijd gebruik maken van
travail normal un équipement à écran de visualisation, l'employeur beeldschermapparatuur, moet de werkgever ervoor waken dat de volgende
veillera à ce que les mesures suivantes soient prises : maatregelen worden genomen :
1° s'il ressort du questionnaire ou de l'autre moyen visé à l'article 1° indien uit de bevraging of het ander instrument bedoeld in artikel
VIII.2-3, § 2 que la possibilité de problèmes de santé existe, le VIII.2-3, § 2 blijkt dat er mogelijke gezondheidsproblemen zijn, wordt
travailleur concerné est soumis à une évaluation de santé appropriée de betrokken werknemer door de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer
par le conseiller en prévention-médecin du travail ; onderworpen aan een aangepaste gezondheidsbeoordeling;
2° si les résultats de l'examen ophtalmologique le rendent nécessaire 2° als de resultaten van het oftalmologisch onderzoek het vereisen en
et si un dispositif de correction normal ne permet pas l'exécution du indien een normaal correctiemiddel de uitoefening van werk op een
travail sur écran, le travailleur doit bénéficier d'un dispositif de beeldscherm niet mogelijk maakt, moet de werknemer beschikken over een
speciaal correctiemiddel dat uitsluitend met het betrokken werk
correction spécial exclusivement en rapport avec le travail concerné. verband houdt. De kosten van dit speciale middel vallen ten laste van
Ce dispositif spécial est à la charge financière de l'employeur. de werkgever.
Art.VIII.2-6.- L'employeur prend les mesures appropriées afin que les Art.VIII.2-6.- De werkgever neemt passende maatregelen opdat de
postes de travail à écran de visualisation répondent aux prescriptions beeldschermwerkposten voldoen aan de minimumvoorschriften in bijlage
minimales visées à l'annexe VIII.2-1. VIII.2-1.
TITRE 3. - MANUTENTION MANUELLE DE CHARGES TITEL 3. - MANUEEL HANTEREN VAN LASTEN
Art. VIII.3-1.- Pour l'application du présent titre, on entend par Art. VIII.3-1.- Voor de toepassing van deze titel wordt onder manueel
manutention manuelle de charges toute opération de transport ou de hanteren van lasten verstaan, elke handeling waarbij een last door één
soutien d'une charge, par un ou plusieurs travailleurs, dont le of meer werknemers wordt vervoerd of ondersteund, zoals het optillen,
levage, la pose, la poussée, la traction, le port ou le déplacement neerzetten, duwen, trekken, dragen of verplaatsen van een last, en die
d'une charge qui, du fait de ses caractéristiques ou de conditions vanwege de kenmerken ervan of ergonomisch ongunstige omstandigheden
ergonomiques défavorables, comporte des risques, notamment risico's inhoudt voor de werknemers, met name voor rugletsels.
dorso-lombaires, pour les travailleurs.
Art. VIII.3-2.- L'employeur chez qui les travailleurs peuvent être Art. VIII.3-2.- De werkgever wiens werknemers kunnen belast worden met
chargés de la manutention manuelle de charges est tenu d'effectuer une het manueel hanteren van lasten is er toe gehouden een risicoanalyse
analyse des risques, en tenant compte des facteurs mentionnés à uit te voeren waarbij rekening gehouden wordt met de factoren vermeld
l'alinéa 2. in het tweede lid.
La manutention manuelle d'une charge peut présenter un risque, Het manueel hanteren van een last kan een risico opleveren, met name
notamment dorso-lombaire, dans les cas suivants : voor rugletsel, in de volgende gevallen :
1° quand la charge : 1° wanneer de last :
- est trop lourde ou trop grande ; - te zwaar of te groot is;
- est encombrante ou difficile à saisir ; - onhandig of moeilijk vast te pakken is;
- est en équilibre instable ou son contenu risque de se déplacer ; - onstabiel is of de inhoud ervan kan gaan schuiven;
- est placée de telle façon qu'elle doit être tenue ou manipulée à - zo ligt dat hij op een afstand van de romp of met voorovergebogen of
distance du tronc ou avec une flexion ou une torsion du tronc ; verdraaide romp gehouden of gehanteerd moet worden;
- est susceptible, du fait de son aspect extérieur et/ou de sa - door zijn vorm en/of consistentie, met name in geval van stoten,
consistance, d'entraîner des lésions pour le travailleur, notamment en cas de heurt ; voor de werknemer letsels kan veroorzaken;
2° si l'effort physique requis : 2° wanneer de lichamelijke inspanning :
- est trop grand ; - te groot is;
- ne peut être réalisé que par un mouvement de torsion du tronc ; - slechts mogelijk is door een draaiende beweging van de romp;
- peut entraîner un mouvement brusque de la charge ; - kan leiden tot een plotselinge beweging van de last;
- est accompli alors que le corps est en position instable ; - wordt uitgevoerd met het lichaam in onstabiele positie;
3° si l'activité comporte l'une ou plusieurs des exigences suivantes : 3° wanneer de taak één of meer van de volgende vereisten stelt :
- des efforts physiques sollicitant notamment le rachis, trop - er moeten lichamelijke inspanningen worden verricht die met name de
fréquents ou trop prolongés ; wervelkolom te vaak of te langdurig belasten;
- une période de repos physiologique ou de récupération insuffisante ; - er zijn onvoldoende rust- of recuperatie-perioden;
- des distances trop grandes d'élévation, d'abaissement ou de - de lasten moeten over te grote afstanden worden opgetild, neergezet
transport ; of gedragen;
- une cadence imposée par un processus non susceptible d'être modulé - het werktempo wordt bepaald door een proces dat door de werknemer
par le travailleur ; niet kan worden aangepast;
4° lorsque les caractéristiques du lieu de travail et des conditions 4° wanneer de kenmerken van de arbeidsplaats en van de
de travail peuvent accroître un risque si : arbeidsomstandigheden het risico kunnen doen toenemen doordat :
- l'espace libre, notamment vertical, est insuffisant pour l'exercice - er niet genoeg ruimte is, met name in verticale richting, om het
de l'activité concernée ; werk te verrichten;
- le sol est inégal, donc source de trébuchements, ou bien glissant - de bodem oneffen is, en dus een risico oplevert voor struikelen, of
pour les chaussures que porte le travailleur ; glad is, zodat de werknemer erop kan uitglijden met het schoeisel dat
- l'emplacement ou le lieu de travail ne permettent pas au travailleur hij draagt; - de ruimte of de arbeidsplaats zodanig is dat de werknemer de lasten
la manutention manuelle de charges à une hauteur sûre ou dans une niet manueel kan hanteren op een veilige hoogte of in een gunstige
bonne posture ; houding;
- le sol ou le plan de travail présentent des dénivellations qui - de bodem of de werkplek hoogteverschillen vertoont, zodat de last op
impliquent la manipulation de la charge sur différents niveaux ; verschillende hoogten moet worden gehanteerd;
- le sol ou le point d'appui sont instables ; - de bodem of het steunpunt onstabiel is;
- la température, l'humidité ou la circulation de l'air sont - de temperatuur, luchtvochtigheid of luchtcirculatie niet aangepast
inadéquates ; is;
5° si les facteurs de risque individuels suivants se présentent : 5° wanneer de volgende individuele risicofactoren aanwezig zijn :
- inaptitude physique à exécuter la tâche en question ; - lichamelijke ongeschiktheid voor het uitvoeren van de taak;
- inadéquation des vêtements, chaussures ou autres effets personnels - onaangepastheid van de kledij, de schoenen of andere persoonlijke
portés par le travailleur ; uitrusting;
- insuffisance ou inappropriation des connaissances ou de la formation. - onvoldoende of onaangepaste kennis of opleiding.
Art. VIII.3-3.- L'employeur est tenu de prendre les mesures Art. VIII.3-3.- De werkgever is ertoe gehouden passende
d'organisation appropriées, d'utiliser les moyens appropriés ou de organisatorische maatregelen te nemen, passende middelen te gebruiken,
fournir aux travailleurs de tels moyens, notamment des équipements de of zulke middelen aan de werknemers te bezorgen, inzonderheid
travail servant au levage de charges, en vue d'éviter la nécessité arbeidsmiddelen voor het heffen van lasten, om te voorkomen dat de
d'une manutention manuelle de charges par les travailleurs. werknemers lasten manueel moeten hanteren.
Art. VIII.3-4.- Lorsque la nécessité de la manutention manuelle de Art. VIII.3-4.- Wanneer niet kan worden voorkomen dat de werknemers
charges ne peut pas être évitée, l'employeur prend les mesures lasten manueel moeten hanteren, treft de werkgever de volgende
suivantes, en tenant compte de l'analyse des risques visée à l'article maatregelen, waarbij hij rekening houdt met de risicoanalyse bedoeld
VIII.3-2 : in artikel VIII.3-2:
1° il organise les postes de travail de telle façon que la manutention 1° hij richt de werkposten zodanig in dat het hanteren kan gebeuren in
s'effectue dans des conditions optimales de sécurité et de santé ; optimale voorwaarden betreffende de veiligheid en de gezondheid;
2° il veille à éviter ou à réduire les risques notamment 2° hij ziet er op toe dat de risico's voor met name rugletsel, worden
dorso-lombaires du travailleur en prenant les mesures appropriées. voorkomen of beperkt door passende maatregelen te treffen.
Art. VIII.3-5.- L'employeur établit l'analyse des risques et les Art. VIII.3-5.- De werkgever stelt de risicoanalyse en de
mesures de prévention visées aux articles VIII.3-2 à VIII.3-4 après preventiemaatregelen bedoeld in de artikelen VIII.3-2 tot VIII.3-4
avoir demandé l'avis du conseiller en prévention compétent et du vast, na het advies van de bevoegde preventieadviseur en de
conseiller en prévention-médecin du travail, et celui du Comité. preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en dat van het Comité te hebben
Art. VIII.3-6.- L'employeur informe les travailleurs de toutes les ingewonnen. Art. VIII.3-6.- De werkgever informeert de werknemers over alle
mesures concernant la manutention des charges prises en application du maatregelen die, in toepassing van deze titel, betreffende het manueel
présent titre. hanteren van lasten worden genomen.
Les travailleurs reçoivent notamment des indications générales et, De werknemers ontvangen inzonderheid algemene aanwijzingen en, telkens
chaque fois que cela est possible, des renseignements précis wanneer het mogelijk is, nauwkeurige inlichtingen betreffende het
concernant le poids de la charge et le centre de gravité ou le côté le gewicht van de last en het zwaartepunt of de zwaarste kant, wanneer
plus lourd, lorsque le poids du contenu d'un emballage est placé de het gewicht van de inhoud van een verpakking niet over het middelpunt
façon excentrée. is verdeeld.
Art. VIII.3-7.- En outre, l'employeur veille à ce que les travailleurs Art. VIII.3-7.- Bovendien zorgt de werkgever ervoor dat de werknemers
reçoivent une formation adéquate et des informations précises et appropriées sur : een adequate opleiding krijgen en nauwkeurige inlichtingen ontvangen :
1° la façon dont les charges doivent être manipulées ; 1° over de manier waarop lasten gehanteerd moeten worden;
2° les risques encourus lorsque les activités ne sont pas exécutées 2° over de risico's die zij lopen wanneer de werkzaamheden niet op een
d'une manière techniquement correcte ; technisch correcte manier worden uitgevoerd;
3° les facteurs de risques visés à l'article VIII.3-2, alinéa 2, 5°. 3° de risicofactoren bedoeld in artikel VIII.3-2, tweede lid, 5°.
Art. VIII.3-8.- L'employeur prend les dispositions nécessaires pour Art. VIII.3-8.- De werkgever treft de nodige maatregelen opdat de
soumettre à une surveillance appropriée de la santé les travailleurs werknemers belast met het manueel hanteren van lasten worden
chargés de la manutention manuelle de charges. onderworpen aan een passend gezondheidstoezicht.
La surveillance de la santé est effectuée selon les dispositions du Het gezondheidstoezicht wordt uitgeoefend overeenkomstig de bepalingen
livre Ier, titre 4. van boek I, titel 4.
Art. VIII.3-9.- Préalablement à leur affectation, l'employeur soumet Art. VIII.3-9.- Vooraleer hen met dit werk te belasten, onderwerpt de
les travailleurs chargés de la manutention manuelle de charges werkgever de werknemers belast met het manueel hanteren van lasten met
comportant des risques notamment dorso-lombaires à une évaluation de risico voor met name rugletsel aan een voorafgaande
santé préalable. gezondheidsbeoordeling.
Cette évaluation inclut notamment un examen du système Deze beoordeling omvat inzonderheid een onderzoek van het spierstelsel
musculo-squelettique et cardio-vasculaire. en beendergestel, en een cardiovasculair onderzoek.
Art. VIII.3-10.- L'employeur soumet les travailleurs chargés de la Art. VIII.3-10.- De werkgever onderwerpt de werknemers die manueel
manutention manuelle de charges comportant des risques notamment lasten moeten hanteren met risico voor met name rugletsel aan een
dorso-lombaires à une évaluation de santé périodique. periodieke gezondheidsbeoordeling.
Cette évaluation de santé périodique doit avoir lieu au moins tous les Deze periodieke gezondheidsbeoordeling dient ten minste om de drie
trois ans, aussi longtemps que les travailleurs sont chargés de la jaar te gebeuren en dit zolang de werknemers belast zijn met het
manutention manuelle de charges. manueel hanteren van lasten.
Pour les travailleurs âgés d'au moins 45 ans, cette évaluation sera Voor de werknemers die ten minste 45 jaar zijn moet die beoordeling
renouvelée chaque année. » elk jaar worden hernieuwd."

Art. 2.Sont abrogés :

Art. 2.Worden opgeheven:

1° l'arrêté royal du 12 août 1993 concernant la manutention manuelle 1° het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 betreffende het manueel
de charges, modifié par les arrêtés royaux des 28 août 2002 et 28 mai hanteren van lasten, gewijzigd bij de koninklijke besluiten van 28
2003 ; augustus 2002 en 28 mei 2003;
2° l'arrêté royal du 27 août 1993 relatif au travail sur des 2° het koninklijk besluit van 27 augustus 1993 betreffende het werken
équipements à écran de visualisation, modifié par les arrêtés royaux met beeldschermapparatuur, gewijzigd bij de koninklijke besluiten van
des 20 février 2002, 28 août 2002, 28 mai 2003 et 24 avril 2014. 20 februari 2002, 28 augustus 2002, 28 mei 2003 en 24 april 2014.

Art. 3.Les références aux dispositions des arrêtés royaux abrogés par

Art. 3.De verwijzingen naar de bepalingen van de koninklijke

l'article 2 et, en particulier, celles qui apparaissent dans tous les besluiten die opgeheven worden door artikel 2 en die inzonderheid
documents établis en application ou suite à ces arrêtés, restent voorkomen in alle documenten die in toepassing van of naar aanleiding
valables jusqu'à leur mise en conformité avec les dispositions van die besluiten werden opgesteld blijven geldig tot ze in
introduites par le présent arrêté, et cela pendant un délai de deux overeenstemming zijn gebracht met de bepalingen van dit besluit en dit
ans qui prend cours à partir de la date d'entrée en vigueur du présent gedurende een termijn van twee jaar die begint te lopen vanaf de datum
arrêté. van inwerkingtreding van dit besluit.

Art. 4.Le Ministre compétent pour l'Emploi est chargé de l'exécution

Art. 4.De Minister bevoegd voor Werk is belast met de uitvoering van

du présent arrêté. dit besluit.
Donné à Bruxelles, le 28 avril 2017. Gegeven te Brussel, 28 april 2017.
PHILIPPE FILIP
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de l'Emploi, De Minister van Werk,
K. PEETERS K. PEETERS
ANNEXE VIII.2-1 BIJLAGE VIII.2-1
Prescriptions minimales relatives à l'équipement, l'environnement et Minimum voorschriften met betrekking tot de apparatuur, de omgeving en
l'interface ordinateur/homme visées à l'article VIII.2-6 de interface computer/mens bedoeld in artikel VIII.2-6
Pour les postes de travail à écran de visualisation visés à l'article Voor de beeldschermwerkposten bedoeld bij artikel VIII.2-2, dienen
VIII.2-2 les prescriptions minimales suivantes doivent être prises en volgende minimumvoorschriften in acht te worden genomen, voor zover de
compte, dans la mesure où les éléments considérés existent dans le
poste de travail et les exigences ou les caractéristiques intrinsèques betrokken onderdelen op de werkpost voorhanden zijn en de intrinsieke
de la tâche ne s'y opposent pas. eisen of kenmerken van de taak dit niet beletten.
1° Equipement : 1° Apparatuur :
a) Remarque générale : a) Algemene opmerking :
L'utilisation en elle-même de l'équipement ne doit pas être une source Het gebruik op zich van de apparatuur mag voor de werknemers geen bron
de risque pour les travailleurs. van risico's vormen.
b) Ecran : Les caractères sur l'écran doivent être d'une bonne définition et formés d'une manière claire, d'une dimension suffisante et avec un espace adéquat entre les caractères et les lignes. L'image sur l'écran doit être stable, sans phénomène de scintillement ou autres formes d'instabilité. La luminance et/ou le contraste entre les caractères et le fond de l'écran doivent être facilement adaptables par l'utilisateur de terminaux à écran et être également facilement adaptables aux conditions ambiantes. L'écran doit être orientable et inclinable librement et facilement, pour s'adapter aux besoins de l'utilisateur. Il est possible d'utiliser un pied séparé pour l'écran ou une table réglable. L'écran doit être exempt de reflets et de réverbérations susceptibles de gêner l'utilisateur. b) Beeldscherm : De tekens op het beeldscherm moeten voldoende scherp, duidelijk van vorm en voldoende groot zijn, met voldoende afstand tussen de tekens en de regels. Het beeld op het scherm moet stabiel zijn, zonder flikkering of andere vormen van onstabiliteit. De luminantie van en/of het contrast tussen de tekens en de achtergrond moeten/moet door de gebruiker van beeldschermterminals gemakkelijk kunnen worden bijgesteld en gemakkelijk aan de omgevingsomstandigheden kunnen worden aangepast. Het beeldscherm moet vrij en gemakkelijk verstelbaar en kantelbaar zijn om aan de behoeften van de gebruiker te kunnen worden aangepast. Er kan van een afzonderlijke voet voor het beeldscherm of van een instelbare tafel gebruik worden gemaakt. Het beeldscherm moet vrij zijn van glans en spiegelingen die de gebruiker kunnen hinderen.
c) Clavier : Le clavier doit être inclinable et dissocié de l'écran pour permettre au travailleur d'avoir une posture confortable qui ne provoque pas de fatigue des bras et des mains. L'espace devant le clavier doit être suffisant pour permettre un appui pour les mains et les bras de l'utilisateur. Le clavier doit avoir une surface mate pour éviter les reflets. La disposition du clavier et les caractéristiques des touches doivent tendre à faciliter l'utilisation du clavier. Les symboles des touches doivent être suffisamment contrastés et lisibles à partir de la position de travail normale. d) Table ou surface de travail : La table ou la surface de travail doit avoir une surface peu réfléchissante, être de dimensions suffisantes et permettre une disposition flexible de l'écran, du clavier, des documents et du matériel accessoire. Le support de documents doit être stable et réglable et se situer de telle façon que les mouvements inconfortables de la tête et des yeux soient diminués au maximum. L'espace doit être suffisant pour permettre une position confortable pour les travailleurs. e) Siège de travail : c) Toetsenbord : Het toetsenbord moet hellend kunnen worden geplaatst en mag geen geheel vormen met het beeldscherm, ten einde voor de gebruiker een comfortabele houding mogelijk te maken die geen vermoeidheid in armen of handen veroorzaakt. Er moet vóór het toetsenbord voldoende ruimte zijn om steun te bieden voor handen en armen van de gebruiker. Het toetsenbord moet een mat oppervlak hebben om reflecties te voorkomen. De indeling van het toetsenbord en de vorm van de toetsen moeten zodanig zijn dat het gebruik van het toetsenbord wordt vergemakkelijkt. De symbolen op de toetsen moeten voldoende contrastrijk en vanuit de normale werkhouding voldoende leesbaar zijn. d) Werktafel of werkvlak : De werktafel of het werkvlak moet een reflectiearm oppervlak hebben, voldoende groot zijn en een flexibele opstelling van beeldscherm, toetsenbord, documenten en accessoires mogelijk maken. De documentenhouder moet stabiel en regelbaar zijn en zodanig zijn geplaatst dat oncomfortabele hoofd- en oogbewegingen tot een minimum worden beperkt. Er moet voldoende ruimte zijn om een comfortabele houding mogelijk te maken. e) Werkstoel :
Le siège de travail doit être stable, permettre à l'utilisateur une De werkstoel moet stabiel zijn, de gebruiker bewegingsvrijheid geven
liberté de mouvements et lui assurer une position confortable. en hem een comfortabele werkhouding verschaffen.
Les sièges doivent avoir une hauteur réglable. De zitting moet in de hoogte verstelbaar zijn.
Leur dossier doit être adaptable en hauteur et en inclinaison. De hoogte en de hellingshoek van de rugleuning moeten verstelbaar
Un repose-pieds sera mis à la disposition de ceux qui le désirent. zijn. Desgewenst moet een voetsteun worden aangebracht.
2° Environnement : 2° Omgeving :
a) Espace : a) Ruimte :
Le poste de travail, par ses dimensions et son aménagement, doit De werkpost moet, wat afmetingen en inrichting betreft, voldoende
assurer suffisamment de place pour permettre des changements de plaats bieden om veranderingen van houding en werkbewegingen mogelijk
position et de mouvements de travail. te maken.
b) Eclairage : b) Verlichting :
L'éclairage général et/ou l'éclairage ponctuel (lampes de travail) De algemene en/of gerichte verlichting (werklampen) moeten zorgen voor
doivent assurer un éclairage suffisant et un contraste approprié entre voldoende verlichting en een passend contrast tussen beeldscherm en
l'écran et l'environnement, en tenant compte du caractère du travail omgeving, rekening houdende met de aard van het werk en de visuele
et des besoins visuels de l'utilisateur. behoeften van de gebruiker.
Les possibilités d'éblouissement et les reflets gênants sur l'écran ou Mogelijke verblinding en hinderlijke reflecties op het scherm of op
sur tout autre appareil doivent être évités en coordonnant alle andere apparaten moeten vermeden worden door de inrichting van de
l'aménagement des locaux et des postes de travail avec l'emplacement et les caractéristiques techniques des sources lumineuses artificielles. c) Reflets et éblouissements : Le poste de travail doit être aménagé de telle façon que les sources lumineuses telles que les fenêtres et autres ouvertures, les parois transparentes ou translucides, ainsi que les équipements et les parois de couleur claire ne provoquent pas d'éblouissement direct et n'entraînent pas de reflets gênants sur l'écran. Les fenêtres doivent être équipées d'un dispositif adéquat de couverture ajustable en vue d'atténuer la lumière du jour qui éclaire le poste de travail. ruimten en de werkposten te coördineren met de situering en de technische kenmerken van de kunstmatige lichtbronnen. c) Verblinding en reflecties: De werkpost moet zo worden ingericht dat lichtbronnen zoals ramen en andere openingen, doorzichtige of doorschijnende wanden, alsmede helgekleurde apparaten en wanden, geen directe verblinding en geen hinderlijke reflecties op het beeldscherm veroorzaken. De ramen moeten zijn uitgerust met een passende instelbare helderheidswering om de intensiteit van het licht dat op de werkpost valt, te verminderen.
d) Bruit : d) Geluid :
Le bruit émis par les équipements appartenant au(x) poste(s) de Bij de inrichting van de werkpost moet rekening worden gehouden met
travail doit être pris en compte lors de l'aménagement du poste de het geluid dat wordt voortgebracht door de bij de werkpost(en)
travail de façon, en particulier, à ne pas perturber l'attention et la behorende apparatuur, ten einde vooral verstoring van de aandacht en
parole. van het gesproken woord te voorkomen.
e) Chaleur : e) Warmte :
Les équipements appartenant au(x) poste(s) de travail ne doivent pas
produire un surcroît de chaleur susceptible de constituer une gêne De tot de werkpost(en) behorende apparatuur mag geen voor de
pour les travailleurs. werknemers hinderlijke warmte veroorzaken.
f) Rayonnements : f) Straling:
Toutes radiations, à l'exception de la partie visible du spectre Alle straling, met uitzondering van het zichtbare deel van het
électromagnétique, doivent être réduites à des niveaux négligeables du elektromagnetisch spectrum, moet worden verminderd tot uit het oogpunt
point de vue de la protection de la sécurité et de la santé des van de bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de
travailleurs. werknemers verwaarloosbare niveaus.
g) Humidité : Il faut établir et maintenir une humidité satisfaisante. 3° Interface ordinateur/homme : Pour l'élaboration, le choix, l'achat et la modification de logiciels ainsi que pour la définition des tâches impliquant l'utilisation d'écrans de visualisation, l'employeur tiendra compte des facteurs suivants : a) le logiciel doit être adapté à la tâche à exécuter ; b) le logiciel doit être d'un usage facile et doit, le cas échéant, pouvoir être adapté au niveau de connaissance et d'expérience de l'utilisateur; aucun dispositif de contrôle quantitatif ou qualitatif ne peut être utilisé à l'insu des travailleurs ; c) les systèmes doivent fournir aux travailleurs des indications sur leur déroulement ; d) les systèmes doivent afficher l'information dans un format et à un rythme adaptés aux opérateurs ; e) les principes d'ergonomie doivent être appliqués en particulier au traitement de l'information par l'homme. Vu pour être annexé à l'arrêté royal établissant le livre VIII - Contraintes ergonomique du code du bien-être au travail. PHILIPPE Par le Roi : Le Ministre de l'Emploi, g) Vochtigheid : Er moet een toereikende vochtigheidsgraad worden gecreëerd en gehandhaafd. 3° Interface computer/mens : Bij de uitwerking, de keuze, de aankoop en de wijziging van programmatuur alsmede bij de definitie van de taken die het gebruik van beeldschermen meebrengen, moet de werkgever met de volgende factoren rekening houden : a) de programmatuur moet zijn aangepast aan de te verrichten taak; b) de programmatuur moet gemakkelijk kunnen worden gebruikt en moet in voorkomend geval kunnen worden aangepast aan het kennis- en ervaringsniveau van de gebruiker; er mag zonder medeweten van de werknemers geen gebruik worden gemaakt van een kwantitatief of kwalitatief controlemechanisme; c) de systemen moeten de werknemers gegevens verschaffen over de werking ervan; d) de systemen moeten de informatie visualiseren in een vorm en een tempo die zijn aangepast aan de operateurs; e) in het bijzonder bij de verwerking van informatie door de mens moeten de beginselen van de ergonomie worden toegepast. Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit tot vaststelling van boek VIII - Ergonomische belasting van de codex over het welzijn op het werk. FILIP Van Koningswege : De Minister van Werk,
K. PEETERS K. PEETERS
^