Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 20/09/2003
← Retour vers "Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail du 27 avril 2001, conclue au sein de la Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences d'assurances, relative aux conditions de travail et de rémunération "
Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail du 27 avril 2001, conclue au sein de la Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences d'assurances, relative aux conditions de travail et de rémunération Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 27 april 2001, gesloten in het Paritair Comité voor de makelarij en verzekeringsagentschappen, betreffende de loon- en arbeidsvoorwaarden
SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG
20 SEPTEMBRE 2003. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention 20 SEPTEMBER 2003. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend
collective de travail du 27 avril 2001, conclue au sein de la wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 27 april 2001,
Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences gesloten in het Paritair Comité voor de makelarij en
d'assurances, relative aux conditions de travail et de rémunération verzekeringsagentschappen, betreffende de loon- en arbeidsvoorwaarden
(1) (1)
ALBERT II, Roi des Belges, ALBERT II, Koning der Belgen,
A tous, présents et à venir, Salut. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
travail et les commissions paritaires, notamment l'article 28; arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op artikel 28;
Vu la demande de la Commission paritaire pour les entreprises de Gelet op het verzoek van het Paritair Comité voor de makelarij en
courtage et agences d'assurances; verzekeringsagentschappen;
Sur la proposition de Notre Ministre de l'Emploi, Op de voordracht van Onze Minister van Werk,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

travail du 27 avril 2001, reprise en annexe, conclue au sein de la overgenomen collectieve arbeidsovereenkomst van 27 april 2001,
Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences gesloten in het Paritair Comité voor de makelarij en
d'assurances, relative aux conditions de travail et de rémunération. verzekeringsagentschappen, betreffende de loon- en arbeidsvoorwaarden.

Art. 2.Notre Ministre de l'Emploi est chargé de l'exécution du

Art. 2.Onze Minister van Werk is belast met de uitvoering van dit

présent arrêté. besluit.
Donné à Santorini, 20 septembre 2003. Gegeven te Santorini, 20 september 2003.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de l'Emploi, De Minister van Werk,
F. VANDENBROUCKE F. VANDENBROUCKE
_______ _______
Note Nota
(1) Référence au Moniteur belge : (1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad :
Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969. Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969.
Annexe Bijlage
Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences d'assurances Paritair Comité voor de makelarij en verzekeringsagentschappen
Convention collective de travail du 27 avril 2001 Collectieve arbeidsovereenkomst van 27 april 2001
Conditions de travail et de rémunération (Convention enregistrée le 23 Loon- en arbeidsvoorwaarden (Overeenkomst geregistreerd op 23 januari
janvier 2002 sous le numéro 60643/CO/307) 2002 onder het nummer 60643/CO/307)
Table des matières Inhoudstafel
Chapitre Ier. - Champ d'application Hoofdstuk I. - Toepassingsgebied
Chapitre II. - Classification des fonctions Hoofdstuk II. - Functieclassificatie
Section 1re. - Personnel d'exécution Sectie 1. - Uitvoeringspersoneel
Section 2. - Personnel cadre d'exécution Sectie 2. - Uitvoeringsstafpersoneel
Section 3. - Inspecteurs Sectie 3. - Inspecteurs
Chapitre III. - Barèmes Hoofdstuk III. - Barema's
Section 1re. - Employés qui entrent en service après l'âge de départ Sectie 1. - Bedienden die na de aanvangsleeftijd in dienst treden
Section 2. - Personnel d'exécution Sectie 2. - Uitvoeringspersoneel
Section 3. - Personnel cadre d'exécution Sectie 3. - Uitvoeringsstafpersoneel
Section 4. - Inspecteurs Sectie 4. - Inspecteurs
Chapitre IV. - Rattachement des salaires à l'indice Hoofdstuk IV. - Koppeling lonen aan het indexcijfer
Chapitre V. - Durée de travail Hoofdstuk V. - Arbeidsduur
Chapitre VI. - Vacances supplémentaires pour ancienneté dans l'entreprise Hoofdstuk VI. - Bijkomende vakantie voor anciënniteit in de firma
Chapitre VII. - Petits chômages Hoofdstuk VII. - Kort verzuim
Chapitre VIII. - Licenciement et réembauchage Hoofdstuk VIII. - Ontslag en wederindienstneming
Chapitre IX. - Congé pour formation syndicale Hoofdstuk IX. - Verlof voor syndicale vorming
Chapitre X. - Dispositions finales Hoofdstuk X. - Slotbepaling
Addendum : extrait de la convention collective de travail n° 23 du 25 Addendum : uittreksel van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 23
juillet 1975 du Conseil national de travail van 25 juli 1975 van de Nationale Arbeidsraad
CHAPITRE Ier. - Champ d'application HOOFDSTUK I. - Toepassingsgebied

Article 1er.La présente convention collective de travail s'applique

Artikel 1.Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op

aux employeurs et aux travailleurs des entreprises ressortissant à la de werkgevers en op de werknemers van de ondernemingen die ressorteren
Commission paritaire pour les entreprises de courtage et agences onder het Paritair Comité voor de makelarij en de
d'assurances. verzekeringsagentschappen.
On entend par "travailleurs" : les travailleurs et les travailleuses. Onder "werknemers" wordt verstaan : de mannelijke en vrouwelijke werknemers.

Art. 2.La présente convention collective de travail remplace la

Art. 2.Deze collectieve arbeidsovereenkomst vervangt de collectieve

convention collective de travail du 16 mars 1977 fixant les conditions arbeidsovereenkomst van 16 maart 1977 tot vaststelling van de loon- en
de travail et de rémunération, ayant force obligatoire par arrêté arbeidsvoorwaarden, algemeen verbindend verklaard bij koninklijk
royal du 8 août 1977 (Moniteur belge du 12 janvier 1978), la besluit van 8 augustus 1977 (Belgisch Staatsblad van 12 januari 1978),
convention collective de travail du 20 mars 2000, numéro de collectieve arbeidsovereenkomst van 20 maart 2000,
d'enregistrement 54663/CO/307 relative aux conditions de travail et du registratienummer 54663/CO/307 betreffende de loon- en
rémunération, et la convention collective de travail du 24 octobre arbeidsvoorwaarden en de collectieve arbeidsovereenkomst van 24
1997, numéro d'enregistrement 46467/CO/307, conclue en application du oktober 1997, registratienummer 46467/CO/307, gesloten in aansluiting
protocole d'accord du 30 juin 1997 modifiant certaines dispositions op het protocolakkoord van 30 juni 1997 tot wijziging van bepaalde
contenues dans la convention collective de travail du 16 mars 1977. bepalingen voorzien in de collectieve arbeidsovereenkomst van 16 maart
La convention collective de travail du 16 novembre 1993, numéro 1977. De collectieve arbeidsovereenkomst van 16 november 1993,
d'enregistrement 34831/CO/307 relative aux barèmes salariaux registratienummer 34831/CO/307 betreffende de paritaire loonschalen
paritaires est annulée. wordt opgeheven.
CHAPITRE II. - Classification de fonctions HOOFDSTUK II. - Functieclassificatie
Section 1re. - Personnel d'exécution Sectie 1. - Uitvoeringspersoneel

Art. 3.La classification du personnel d'exécution des entreprises de

Art. 3.De classificatie van het uitvoeringspersoneel van de

courtage et agences d'assurances comme établi par la convention ondernemingen voor de makelarij en de verzekeringsagentschappen, zoals
collective de travail du 16 mars 1977 est remplacée comme suit : bepaald bij collectieve arbeidsovereenkomst van 16 maart 1977 wordt
als volgt vervangen :
Catégorie 1re. Categorie 1
Age normal de départ : 21 ans. Employés qui exécutent des travaux de Normale aanvangsleeftijd : 21 jaar. Bedienden die ondersteunende taken
soutien ou qui font du travail simple. of eenvoudige arbeid verrichten.
Exemples : Voorbeelden :
- employés au courrier (réception, ouverture, tri sommaire et envoi du - bedienden belast met de post (ontvangst, openen, summier sorteren en
courrier); verzenden van briefwisseling);
- employés qui prennent des photocopies; - bedienden die fotokopies nemen;
- employés qui archivent (simple classement numérique ou - bedienden die archiveren (eenvoudig numeriek of alfabetisch
alphabétique); klassement);
- téléphonistes (d'un central simple uniquement). - telefonisten/telefonistes (enkel van een eenvoudige centrale).
Catégorie 2 Categorie 2
Age normal de départ : 22 ans. Employés qui accomplissent des tâches Normale aanvangsleeftijd : 22 jaar. Bedienden die administratieve
administratives consistant en l'exécution de travaux préparatoires ou taken verrichten, bestaande uit de uitvoering van voorbereidende
de tâches quasiment identiques, similaires ou répétitives. Lorsqu'ils werken of vrijwel identieke, gelijkaardige of repetitieve
rencontrent des faits inconnus, ils prennent l'initiative de les werkzaamheden. Wanneer zij op onbekende feiten stuiten nemen zij het
signaler à leurs mandants. initiatief die aan hun mandaatgevers te melden.
Exemples : Voorbeelden :
- secrétaires; - secretarissen/secretaressen;
- employés qui calculent des tarifications simples; - bedienden die eenvoudige tariferingen berekenen;
- employés chargés de rédiger la correspondance simple et - bedienden belast met het opstellen van eenvoudige en
standardisée; gestandaardiseerde briefwisseling;
- téléphonistes qui, hormis l'utilisation d'un grand central - telefonisten/telefonistes die, buiten de bediening van een grote
téléphonique, s'occupent aussi de l'accueil des visiteurs et qui telefooncentrale, ook verantwoordelijk zijn voor het onthaal van
exécutent des tâches administratives simples; bezoekers en die eenvoudige administratieve taken uitvoeren;
- employés qui ont une connaissance élémentaire des programmes - bedienden die een elementaire kennis bezitten van courante
informatiques usuels (software) (traitement de texte/tableur/banque de données). computerprogrammatuur (tekstverwerking/rekenblad/databank).
Catégorie 3 Categorie 3
Age normal de départ : 24 ans. Employés dont une expérience n'est pas Normale aanvangsleeftijd : 24 jaar. Bedienden voor wie ervaring niet
indispensable. Ils sont chargés de l'exécution de travaux techniques noodzakelijk is. Zij zijn belast met de uitvoering van middelmatig
moyens et/ou de la préparation et la vérification des travaux du technische taken en/of de voorbereiding en het nazicht van de taken
personnel des catégories 1re et/ou 2. van het personeel van de categorieën 1 en/of 2.
Exemples : Voorbeelden :
- employés de comptabilité, aides-comptables; - bedienden van de boekhouding, hulpboekhouders/-houdsters;
- employés administratifs qui sont entre autres chargés : - administratieve bedienden die onder andere belast zijn met :
- du suivi administratif des dossiers d'assurances; - administratieve opvolging van de verzekeringsdossiers;
- de répondre aux questions venant, soit du client, soit des - het beantwoorden van vragen komende, hetzij van de cliënt, hetzij
compagnies d'assurances; van de verzekeringsmaatschappijen;
- de la collaboration entre le client, les assureurs et les - de samenwerking tussen de cliënt, de verzekeraars en de technische
gestionnaires techniques; beheerders;
- de l'exécution et du suivi de documents de toute nature; - de uitvoering en de opvolging van allerlei documenten;
- rédacteurs et tarificateurs de polices et avenants; - opstellers en tarifeerders van polissen en aanhangels;
- employés chargés du calcul et/ou du recouvrement des primes; - bedienden belast met de berekening en/of de invordering van premies;
- employés chargés du règlement des sinistres courants; - bedienden belast met de regeling van gewone schadegevallen;
- employés ayant à rédiger une correspondance variée, soit - bedienden belast met het opstellen van allerlei briefwisseling,
spontanément, soit sur indications sommaires; hetzij spontaan, hetzij met summiere gegevens;
- traducteurs bilingues de textes courants; - tweetalige vertalers van gewone teksten;
- employés ayant une connaissance approfondie des programmes - bedienden met een grondige kennis van courante computerprogrammatuur
informatiques usuels (sofware) (traitement de texte/tableur/banque de données). (tekstverwerking/rekenblad/databank).
Catégorie 4 Categorie 4
Age normal de départ : 26 ans. Employés dont une expérience (dans la Normale aanvangsleeftijd : 26 jaar. Bedienden van wie ervaring (in de
branche et/ou dans l'entreprise) est requise et qui disposent d'une branche en/of de onderneming) wordt gevraagd en die beschikken over
connaissance technique élevée qui leur permet d'effectuer des travaux gevorderde technisch kennis die hun toelaat complexe werkzaamheden uit
complexes et de faire des analyses et d'en faire rapport au niveau de te voeren en analyses te maken en erover te rapporteren aan de
la direction. Ils sont capables de superviser les travaux des employés directie. Zij zijn in staat de werkzaamheden van de bedienden van de
des trois précédentes catégories. drie vorige categorieën te superviseren.
Exemples : Voorbeelden :
- assistants commerciaux donnant un support aux commerciaux (entre - commerciële assistenten die steun bieden aan het commercieel
autres pour le portefeuille existant ainsi que pour l'extension du personeel (onder andere voor de bestaande portefeuille alsook voor de
portefeuille clientèle); uitbreiding van de cliëntenportefeuille);
- secrétaires de direction; - directiesecretarissen/-secretaressen;
- comptables; - boekhouders/-houdsters;
- employés administratifs qui sont entre autres chargés : - administratieve bedienden die onder andere belast zijn met :
- du suivi administratif des dossiers d'assurances; - de administratieve opvolging van de verzekeringsdossiers;
- de répondre aux questions venant, soit du client, soit des - het beantwoorden van vragen komende, hetzij van de cliënt, hetzij
compagnies d'assurances; van de verzekeringsmaatschappijen;
- de la collaboration entre le client, les assureurs et les - de samenwerking tussen de cliënt, de verzekeraars en de technische
gestionnaires techniques; beheerders;
- de l'exécution et du suivi de documents de toute nature; - de uitvoering en de opvolging van allerlei documenten;
- rédacteurs et tarificateurs de polices et avenants; - opstellers en tarifeerders van polissen en aanhangsels;
- employés chargés du règlement des sinistres demandant une initiative - bedienden belast met de regeling van schadegevallen die initiatief
et des connaissances particulières; en bijzondere kennis vergen;
- employés du service du personnel ayant connaissance des dispositions - bedienden van de personeelsdienst met kennis van de wettelijke en
légales et réglementaires d'ordre social; reglementaire bepalingen van sociale aard;
- traducteurs de textes compliqués; - vertalers van ingewikkelde teksten;
- employés chargés de la réception des clients en vue de fournir des - bedienden belast met het onthaal van cliënten om technische
renseignements d'ordre technique; inlichtingen te verstrekken;
- informaticiens. - informatici.

Art. 4.Notion des études accomplies

Art. 4.Begrip gedane studies

La notion des études accomplies n'intervient que comme élément Begrip van de gedane studies komt slechts als beoordelingsfactor in
d'appréciation au début de la carrière et en l'absence des autres aanmerking bij de aanvang van de loopbaan en bij ontstentenis van de
facteurs composant le critère général de chacune des catégories. andere factoren die het algemeen criterium van elke van de categorieën vormen.

Art. 5.Cumul de fonctions

Art. 5.Cumulatie van functies

Lorsqu'il y a cumul de fonctions, il est tenu compte, pour la fixation In geval van cumulatie van functies wordt er voor de vaststelling van
de la rémunération, du temps consacré à chacune des fonctions remplies het loon rekening gehouden met de tijd die door de bediende aan elke
par l'employé. van de functies wordt gewijd.

Art. 6.Ouvriers et ouvrières

Art. 6.Werklieden en werksters

Les veilleurs de nuit, liftiers, garçons de courses, messagers et Indien de nachtwakers, liftjongens, loopjongens, boodschappers en
facteurs, s'ils n'ont pas la qualité d'employé, jouissent à vingt et bestellers de hoedanigheid van bediende niet bezitten, genieten zij op
un ans de la rémunération minimum fixée pour les employés de la eenentwintig-jarige leeftijd het minimumloon vastgesteld voor de
première catégorie. bedienden van de eerste categorie.
Cette liste n'est pas limitative. Deze lijst is niet limitatief.
Pour les ouvriers de moins de 21 ans, une dégressivité par année d'âge Voor arbeiders, jonger dan 21 jaar, geldt een verlaging van het loon
de 2,5 p.c. du barème est d'application. van 2,5 pct. per leeftijdsjaar.

Art. 7.Devoir d'information

Art. 7.Informatieplicht

Chaque employeur est tenu d'informer chaque travailleur du titre de la Elke werkgever is verplicht elke werknemer in te lichten over de
fonction qu'il exerce et de la catégorie y afférente qu'il aura functie die hij uitoefent en over de bijhorende categorie die hij
déterminé. A cette fin il fera autant que possible référence à un ou bepaald heeft. Daartoe zal hij zoveel mogelijk verwijzen naar één of
plusieurs exemples de fonctions indicatives reprises à l'article 2. meer functievoorbeelden genoemd in artikel 2.

Art. 8.Entrée en vigueur

Art. 8.Inwerkingtreding

Cette nouvelle classification des fonctions entre en vigueur en date Deze nieuwe functieclassificatie treedt in werking op 1 april 2000
du 1er avril 2000 pour tous les travailleurs des entreprises de voor alle werknemers van de ondernemingen voor de makelarij en de
courtage et agences d'assurances. Elle remplace la classification des fonctions du 16 mars 1977. verzekeringsagentschappen. Zij vervangt de functieclassificatie van 16 maart 1977.

Art. 9.Procédure d'introduction

Art. 9.Werkwijze bij invoering

A leur engagement les travailleurs se verront attribuer la catégorie Bij indienstneming wordt aan de werknemers de categorie van de functie
de la fonction qu'ils exerceront. Leur rémunération est déterminée par die zij uitoefenen toegekend. Hun loon wordt bepaald bij artikel 27,
les articles 27, 36 et 37 de cette convention collective de travail. 36 en 37 van deze collectieve arbeidsovereenkomst.

Art. 10.Travailleurs engagés avant l'âge de départ des catégories

Art. 10.Werknemers in dienst genomen voor aanvangsleeftijd

barémiques loonschalen
Les travailleurs engagés avant l'âge de départ des catégories De werknemers die in dienst werden genomen voor de aanvangsleeftijd
barémiques seront également classifiés selon la fonction qu'ils van de loonschalen zullen geclassificeerd worden volgens de functie
occupent réellement. Leur rémunération est déterminée par les articles die zij werkelijk uitoefenen. Hun loon wordt bepaald bij artikels 34
34 et 35 de cette convention collective de travail. en 35 van deze collectieve arbeidsovereenkomst.

Art. 11.Procédure de contestation

Art. 11.Betwistingsprocedure

§ 1er. Tout travailleur a le droit de contester le titre de fonction § 1. Elke werknemer heeft het recht de titel van de functie en/of de
et/ou la catégorie qui lui est attribué. A cette fin, il dispose d'un categorie die hem wordt toegekend aan te vechten. Daarvoor beschikt
délai d'un mois après communication de sa fonction et de sa catégorie hij over een termijn van één maand na de mededeling van zijn functie
pour transmettre sa contestation dûment motivée à son employeur. en zijn categorie om zijn met redenen omkleed bezwaar aan zijn
L'employeur dispose au total d'un mois pour organiser un entretien werkgever over te maken. De werkgever beschikt in totaal over een
avec le travailleur et ensuite remettre son avis circonstancié. A sa maand om een onderhoud te beleggen met de werknemer en vervolgens een
demande, le travailleur peut se faire assister d'un délégué syndical. gemotiveerd advies uit te brengen. Op zijn vraag kan de werknemer zich
laten bijstaan door een syndicale afgevaardigde.
§ 2. Si le travailleur n'accepte pas le résultat de l'entretien, il § 2. Indien de werknemer het resultaat van het onderhoud niet
dispose d'un mois pour transmettre sa demande d'appel externe dûment aanvaardt beschikt hij over een maand om zijn met redenen omklede
motivée au président de la Commission paritaire des entreprises de vraag om extern hoger beroep over te maken aan de voorzitter van het
courtage et agences d'assurances par lettre recommandée. Le président Paritair Comité voor de makelarij en verzekeringsagentschappen, per
de la commission paritaire soumet cette demande aux membres du bureau aangetekend schrijven. De voorzitter van het paritair comité legt deze
de conciliation de la commission paritaire. vraag voor aan de leden van het verzoeningsbureau van het paritair
§ 3. Afin d'émettre son avis, le bureau de conciliation disposera comité. § 3. Teneinde zijn advies uit te brengen zal het verzoeningsbureau
d'une description de fonction sommaire qui aura autant que faire se beschikken over een summiere functiebeschrijving die, voor zover
peut l'aval de l'appelant et de son supérieur hiérarchique. Elle mogelijk, de goedkeuring gekregen heeft van de vrager en van zijn
disposera également de tout autre élément qu'elle jugera nécessaire, y hiërarchische overste. Het zal eveneens beschikken over elk ander
compris l'audition de l'appelant et de son supérieur hiérarchique. element dat het nuttig acht, met inbegrip van het horen van de vrager
§ 4. Sauf avis contraire, une adaptation de catégorie barémique en zijn hiërarchische overste. § 4. Behoudens afwijkend advies is de aanpassing van een
consécutive à une contestation est due rétroactivement à la date loonschaalcategorie tengevolge van een betwisting verschuldigd met
d'entrée en vigueur de la catégorie initialement attribuée. terugwerkende kracht vanaf de datum van inwerkingtreding van de
oorspronkelijk toegekende categorie.

Art. 12.Mise à jour de la classification des fonctions

Art. 12.Bijwerken van de functieclassificatie

Les parties signataires conviennent de tenir la liste des fonctions De ondertekenende partijen komen overeen de lijst van
indicatives périodiquement à jour afin de maintenir l'actualisation de voorbeeldfuncties periodiek bij te werken zodat de
la classification de fonctions. functieclassificatie actueel blijft.
Section 2. - Personnel cadre d'exécution Sectie 2. - Uitvoeringsstafpersoneel

Art. 13.Classification

Art. 13.Indeling

Le personnel des cadres d'exécution des entreprises de courtage et Het uitvoeringsstafpersoneel van de ondernemingen voor de makelarij en
agences d'assurances se répartit en trois catégories, à savoir : de verzekeringsagentschappen wordt ingedeeld in drie categorieën, te
1. Catégorie supérieure : âge de départ normal : vingt-neuf ans; weten : 1. Hoogste categorie : normale aanvangsleeftijd : negenentwintig jaar;
2. Catégorie moyenne : âge de départ normal : vingt-six ans; 2. Middelbare categorie : normale aanvangsleeftijd : zesentwintig
3. Catégorie inférieure : âge de départ normal : vingt-six ans. jaar; 3. Laagste categorie : normale aanvangsleeftijd : zesentwintig jaar.

Art. 14.Catégorie supérieure

Art. 14.Hoogste categorie

La catégorie supérieure comprend les adjoints de la direction qui se De hoogste categorie omvat de adjuncten van de directie die aan het
trouvent à la tête des divisions fondamentales de l'entreprise. hoofd staan van de fundamentele afdelingen van de onderneming.
Ce sont notamment : Het zijn inzonderheid :
1. ceux qui sont à la tête des diverses branches, d'assurances 1. degenen die aan het hoofd staan van verschillende in bedrijf
exploitées (par exemple : vie, accident, incendie, vol, transport); genomen verzekeringstakken (bijvoorbeeld : leven, ongevallen, brand,
diefstal, vervoer);
2. ceux qui sont à la tête des départements généraux de l'entreprise 2. degenen die aan het hoofd staan van de algemene afdelingen van de
(par exemple : comptabilité, service du personnel, sinistres et autres onderneming (bijvoorbeeld : boekhouding, personeelsdienst,
départements analogues). schadegevallen en andere gelijkaardige afdelingen).

Art. 15.Catégorie moyenne

Art. 15.Middelbare categorie

La catégorie moyenne comprend les employés qui dirigent la subdivision De middelbare categorie omvat de bedienden die de leiding hebben van
immédiatement inférieure aux divisions fondamentales des branches et de onderafdeling die onmiddellijk onder de fundamentele afdelingen van
départements dont question à l'article 14. de takken en afdelingen waarvan sprake in artikel 14 staan.
Ce sont, d'une manière générale, les chefs de services ou les chefs de Het zijn, in het algemeen, de diensthoofden of de bureauchefs of ieder
bureau ou toute autre personne rentrant dans cette qualification. ander persoon die binnen deze kwalificatie valt.

Art. 16.Catégorie inférieure

Art. 16.Laagste categorie

La catégorie inférieure comprend les employés dirigeant une De laagste categorie omvat de bedienden die de leiding hebben van een
subdivision des services dont question à l'article 15 et qui, dans la onderafdeling van de in artikel 15 vermelde diensten en die, bij het
transmission hiérarchique des instructions, sont en contact avec les hiërarchisch doorgeven van de onderrichtingen, met de bedienden in
employés. Ce sont, d'une manière générale, les sous-chefs de service contact staan. Het zijn, in het algemeen, de onderdiensthoofden of
ou de bureau. onderbureauchefs.

Art. 17.La progression du barème de rémunérations, pour toutes les

Art. 17.De opklimming in de loonschaal, voor al de categorieën, loopt

catégories, s'étend sur une période de dix ans. over een periode van tien jaar.

Art. 18.Pour les employés nommés dans une catégorie de cadre avant

Art. 18.Voor de bedienden die voor de normale aanvangsleeftijd van de

l'âge normal de départ de la catégorie intéressée, la dégressivité par bedoelde categorie in een stafcategorie worden benoemd, is de
année d'âge est égale à 2,5 p.c. verlaging per leeftijdsjaar gelijk aan 2,5 pct.

Art. 19.Les augmentations "fonction de l'âge" des rémunérations

Art. 19.De verhogingen van de lonen "functie van de ouderdom" die

correspondant aux barèmes de rémunérations, prennent cours le premier overeenstemmen met de loonschalen, gaan in de eerste maand die op de
mois qui suit l'anniversaire de naissance de l'employé intéressé. verjaardag van de belanghebbende bediende volgt.

Art. 20.Les employés qui sont promus à une catégorie "cadre

Art. 20.De bedienden die tot een categorie "uitvoeringsstaf" worden

d'exécution" bénéficient dans celle-ci, dès leur promotion, de la bevorderd, genieten in deze categorie, vanaf hun bevordering, het
rémunération mensuelle minimum correspondant à leur âge. maandelijks minimumloon dat met hun leeftijd overeenstemt.
Section 3. - Inspecteurs Sectie 3. - Inspecteurs

Art. 21.Classification

Art. 21.Indeling

Le personnel d'inspection des entreprises de courtage et agences Het inspectiepersoneel van de ondernemingen voor de makelarij en de
d'assurances se répartit en trois catégorie, à savoir : verzekeringsagentschappen wordt ingedeeld in drie categorieën, te weten :
1. Première catégorie : les inspecteurs débutants; 1. Eerste categorie : de inspecteurs beginnelingen;
2. Deuxième catégorie : les inspecteurs possédant de l'expérience technique; 2. Tweede categorie : de inspecteurs die technische ervaring bezitten;
3 Troisième catégorie : les inspecteurs confirmés. 3. Derde categorie : de uitgesproken inspecteurs.

Art. 22.En première catégorie, entre les âges de vingt et un ans et

Art. 22.In de eerste categorie, tussen de leeftijd van eenentwintig

de vingt-six ans, la rémunération mensuelle minimum s'obtient en jaar en van zesentwintig jaar, wordt het minimum maandloon bekomen
enlevant autant de fois 1 p.c. à la rémunération mensuelle minimum door zoveel maal 1 pct. van het minimum maandloon voorzien voor de
prévue pour l'âge de vingt-six ans qu'il y a d'années de différence leeftijd van zesentwintig jaar af te trekken als er jaren verschil in
entre ces âges. leeftijd is.

Art. 23.Pour les employés nommés dans les deuxième et troisième

Art. 23.Voor de bedienden die voor de normale aanvangsleeftijd van de

catégories avant l'âge normal de départ qui est fixé à vingt-six ans, tweede en derde categorie, die op zesentwintig jaar is gesteld, worden
la dégressivité par année d'âge est égale à 2,5 p.c. benoemd, is de verlaging per leeftijdsjaar gelijk aan 2,5 pct.

Art. 24.Les augmentations "fonction de l'âge" des rémunérations

Art. 24.De verhoging van de lonen "functie van de ouderdom", die

correspondant aux barèmes de rémunérations prennent cours le premier overeenstemmen met de loonschalen gaan in de eerste maand die op de
mois qui suit l'anniversaire de naissance de l'intéressé. verjaardag van de belanghebbende bediende volgt.

Art. 25.Les montants prévus dans les barèmes de rémunérations sont

Art. 25.De in de loonschalen voorziene bedragen zijn minima, vast

des minimums, fixe et commission compris, étant entendu que chaque loon en provisie inbegrepen, met dien verstande dat elke maand dit
mois ce minimum doit être payé à l'inspecteur sous réserve de minimum aan de inspecteur moet worden betaald, onder voorbehoud van
régularisation, en fin d'année, de son compte de commissions. regularisatie van zijn provisierekening op het einde van het jaar.
CHAPITRE III. - Barèmes HOOFDSTUK III. - Barema's
Section 1re. - Employés qui entrent en fonction Sectie 1. - Bedienden
après l'âge de départ normal die na de normale aanvangsleeftijd in dienst treden

Art. 26.In afwijking van de bepalingen van de hiernavolgende

Art. 26.Par dérogation aux dispositions des articles 27, 36 et 37, la

artikelen 27, 36 en 37, mag het loon van de bedienden die na de
rémunération des employés embauchés après l'âge de départ normal de normale aanvangsleeftijd van hun categorie worden aangeworven, bij hun
leur catégorie est égale, lors de leur entrée en service, à la
rémunération mensuelle minimum prévue pour l'âge normal de départ de indiensttreding gelijk zijn aan het minimum maandloon vastgesteld voor
la catégorie augmentée de 80 p.c. de la différence entre cette rémunération et celle correspondant à l'âge et à la catégorie des intéressés. Cette méthode de calcul peut être appliquée à ces employés pendant une durée maximale d'un an. Après cette période, ces employés reçoivent la rémunération mensuelle minimum afférente à leur âge et à leur catégorie. Si l'âge réel des employés dépasse l'âge maximum du barème de rémunérations de la catégorie, c'est celui-ci qui est pris en considération. de normale aanvangsleeftijd van de categorie verhoogd met 80 pct. van het verschil tussen dit loon en het loon dat overeenkomt met de leeftijd en de categorie van de belanghebbenden. Deze berekeningsmethode mag voor deze bedienden worden toegepast gedurende een maximumduur van één jaar. Na deze periode ontvangen deze bedienden het maandelijks minimumloon aan hun leeftijd en hun categorie verbonden. Indien de werkelijke leeftijd van de bedienden de maximum leeftijd van de loonschaal van de categorie overschrijdt, wordt deze laatste in aanmerking genomen.
Section 2. - Personnel d'exécution Sectie 2. - Uitvoeringspersoneel

Art. 27.Les salaires mensuels minima par catégorie de personnel sont

Art. 27.De minimummaandlonen per personeelscategorie worden als volgt

fixés comme suit, en corrélation avec l'indice-pivot 103,14 : vastgesteld in overeenstemming met de spilindex 103,14 :
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld

Art. 28.Entrée en vigueur

Art. 28.Inwerkingtreding

Les nouveaux barèmes et classifications entrent en vigueur le 1er De nieuwe loonschalen en classificaties treden in werking op 1 april
avril 2000. Les augmentations dues pourront être limitées à 50 p.c. au 2000. De verschuldigde loonsverhogingen kunnen worden beperkt tot 50
1er avril 2000; la moitié du solde sera accordée au plus tard le 1er pct. op 1 april 2000; de helft van het saldo zal toegekend worden ten
avril 2001 et le solde au plus tard le 1er avril 2002. laatste op 1 april 2001 en de rest ten laatste op 1 april 2002.

Art. 29.Adaptation des salaires réels à la nouvelle classification

Art. 29.Aanpassing van de reële lonen aan de nieuwe classificatie

Cet article concerne les travailleurs qui en date du 1er avril 2000, Dit artikel betreft de werknemers die op datum van 1 april 2000, na de
après l'instauration des nouveaux barèmes et catégories sectoriels invoering van de nieuwe sectorale loonschalen en categorieën, een
perçoivent un salaire réel mensuel brut plus élevé que le montant dû à cet âge-là. Dans la nouvelle catégorie, leur salaire réel sera maintenu et ils auront droit à une demi annale jusqu'au moment où leur salaire réel est rattrapé par le salaire dû à leur âge et dans la nouvelle catégorie.

Art. 30.En cas d'augmentation forfaitaire du revenu minimum mensuel moyen garanti autre que due à l'indexation, les présents barèmes seront revus, afin de maintenir un équilibre équitable entre les diverses catégories de même que la progression procentuelle en catégorie 1re.

reëel loon ontvangen dat hoger is dan het bedrag verschuldigd op die leeftijd. In de nieuwe categorie zal hun loon behouden blijven en zullen zij recht hebben op een halve jaarlijkse verhoging tot op het moment dat hun reëel loon zal bijgehaald worden door het verschuldigde loon op hun leeftijd en in de nieuwe categorie.

Art. 30.In het geval van een forfaitaire verhoging van het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen, buiten die wegens indexering, worden deze loonschalen herzien teneinde een billijk evenwicht te behouden tussen de verschillende categorieën alsook de jaarlijkse procentuele progressie in categorie 1.

Art. 31.En aucun cas le salaire minimum mensuel brut après la date

Art. 31.In geen geval zal het minimummaandloon na de invoeringsdatum

d'introduction des nouveaux barèmes (1er avril 2000) ne sera inférieur van de nieuwe loonschalen (1 april 2000) lager zijn dan het bruto
au salaire minimum mensuel brut antérieur à cette date. minimummaandloon voor die datum.

Art. 32.Les barèmes, catégories et classifications d'entreprises

Art. 32.De loonschalen, categorieën en classificaties in de

conventionnés plus favorable restent intégralement en vigueur. ondernemingen met een gunstigere overeenkomst blijven integraal van kracht.

Art. 33.A leur engagement les travailleurs seront rémunérés selon la

Art. 33.Bij hun indiensttreding zullen de werknemers beloond worden

catégorie de fonction qu'ils exerceront. Cependant, durant la période volgens de categorie van de functie die zij zullen uitoefenen.
d'essai et/ou de formation (maximum 12 mois), le salaire minimum Evenwel, gedurende de proef- en/of vormingsperiode (maximum 12
mensuel pourra être calculé à un taux de 90 p.c. maanden), kan het minimummaandloon berekend worden tegen 90 pct.

Art. 34.Les travailleurs engagés avant 21 ans seront payés au taux

Art. 34.De werknemers, in dienst genomen voor 21 jaar, zullen betaald

dégressif de 5 p.c. par année soustraite du salaire minimum mensuel de worden een percentage, afnemend met 5 pct. per afgetrokken jaar, van
départ de la catégorie correspondante à leur fonction. het minimum aanvangsmaandloon van de met hun functie overeenstemmende categorie.

Art. 35.Entre l'âge de 21 ans et l'âge normal de départ de la

Art. 35.Tussen de leeftijd van 21 jaar en de normale aanvangsleeftijd

catégorie considérée, le salaire minimum mensuel s'obtient en enlevant van bedoelde categorie wordt het minimummaandloon bekomen door zoveel
autant de fois 1 p.c. au salaire minimum mensuel de départ qu'il y a maal 1 pct. van het minimummaandloon voorzien voor de
d'année de différence entre ces âges. aanvangsleeftijd, af te trekken als er jaren verschil in leeftijden
Section 3. - Personnel cadre d'exécution is. Sectie 3. - Uitvoeringsstafpersoneel

Art. 36.Les rémunérations mensuelles minimums par catégorie du

Art. 36.De minimum maandlonen per categorie van het

personnel des cadres d'exécution sont fixées comme suit en corrélation uitvoeringsstafpersoneel worden als volgt vastgesteld in
avec l'indice-pivot 103,14 : overeenstemming met de spilindex 103,14 :
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
Section 4. - Inspecteurs Sectie 4. - Inspecteurs

Art. 37.Les rémunérations mensuelles minimums par catégorie du

Art. 37.De minimum maandlonen per categorie van het

personnel d'inspection sont fixées comme suit en corrélation avec inspectiepersoneel, worden als volgt vastgesteld, in overeenstemming
l'indice-pivot 103,14 : met de spilindex 103,14 :
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
CHAPITRE IV. - Rattachement des rémunérations HOOFDSTUK IV. - Koppeling van de lonen aan het indexcijfer van de
à l'indice des prix à la consommation consumptieprijzen

Art. 38.Les rémunérations mensuelles minimums fixées aux articles 27,

Art. 38.De minimummaandlonen vastgesteld bij de artikelen 27, 36 en

36 et 37 de cette convention collective de travail sont rattachées à 37 van deze collectieve arbeidsovereenkomst, worden gekoppeld aan het
l'indice des prix à la consommation établi mensuellement par le indexcijfer van de consumptieprijzen, maandelijks vastgesteld door het
Ministère des Affaires économiques et publié au Moniteur belge . Ministerie van Economische Zaken en bekendgemaakt in het Belgisch

Art. 39.Pour l'application du présent chapitre il faut entendre par

Staatsblad .

Art. 39.Voor de toepassing van dit hoofdstuk moet onder "spilindexen"

"indices-pivots" : les nombres appartenant à une série dont le premier worden verstaan : de getallen behorend tot een reeks waarvan het
est 103,14 pour les rémunérations mensuelles minimums. eerste 103,14 is, voor de minimummaandlonen.
Chacun des indices-pivots suivants est obtenu en multipliant le Elk van de volgende spilindexen wordt bekomen door de voorgaande te
précédent par 1,02, les fractions de centième de point étant arrondies vermenigvuldigen met 1,02 terwijl de delen van honderdsten van een
au centième de point supérieur ou négligées, selon qu'elles atteignent punt worden afgerond op het naasthogere honderdste of worden
ou non 50 p.c. d'un centième. verwaarloosd, naargelang zij al dan niet 50 pct. van een honderdste bereiken.

Art. 40.Chaque fois que la moyenne des indices des prix à la

Art. 40.Iedere maal dat het gemiddelde van de indexcijfers van de

consommation de deux mois consécutifs atteint l'un des indices-pivots consumptieprijzen van twee opeenvolgende maanden een van de
ou est ramenée à l'un d'eux, les rémunérations sont calculées à spilindexen bereikt of er op wordt teruggebracht, worden de lonen
nouveau en les affectant du coefficient 1,02"n", "n" représentant le opnieuw berekend door de coëfficiënt 1,02"n" er op toe te passen,
rang de l'indice-pivot atteint. waarvan "n" de rang van de bereikte spilindex vertegenwoordigt.
Pour le calcul du coefficient "1,02n", les fractions de dix-millième Voor het berekenen van de coëfficiënt "1,02n", worden de breuken van
d'unité sont arrondies au dix-millième supérieur ou négligées, selon een tienduizendste van een eenheid afgerond tot het hogere
qu'elle atteignent ou non 50 p.c. d'un dix-millième. tienduizendste of weggelaten, naargelang zij al dan niet 50 pct. van
een tienduizendste bereiken.

Art. 41.L'augmentation ou la diminution est appliquée à partir du

Art. 41.De verhoging of vermindering wordt toegepast vanaf de tweede

deuxième mois qui suit la fin de la période de deux mois pendant maand die volgt op het einde van de periode van twee maanden tijdens
laquelle l'indice moyen atteint le chiffre qui justifie une welke het gemiddeld indexcijfer het cijfer bereikt dat een wijziging
modification selon le tableau suivant donné à titre exemplatif, mais rechtvaardigd, volgens de hiernavolgende tabel, die als voorbeeld
non limitatif : wordt gegeven, maar niet limitatief is :
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld

Art. 42.Les majorations découlant des fluctuations de l'indice des

Art. 42.De uit de schommelingen van het indexcijfer van de

prix à la consommation dues à tout membre du personnel, ne peuvent en consumptieprijzen voortvloeiende verhogingen, aan elk personeelslid
aucun cas être inférieures au montant de la majoration appliquée aux verschuldigd, mogen in geen geval lager zijn dan het bedrag van de op
rémunérations mensuelles minimums, compte tenu de l'âge et de la de maandelijkse minimumlonen toegepaste verhoging, rekening houdend
catégorie à laquelle appartient l'intéressé. met de leeftijd en de categorie waartoe de belanghebbende behoort.
CHAPITRE V. - Durée de travail HOOFDSTUK V. - Arbeidsduur

Art. 43.§ 1er. La limite de la durée du travail hebdomadaire est

Art. 43.§ 1. De maximumgrens van de wekelijkse arbeidsduur wordt

fixée à 37 heures et 30 minutes à partir du 1er avril 2000. vastgesteld op 37 uur en 30 minuten vanaf 1 april 2000.
§ 2. Les entreprises où la durée de travail hebdomadaire est calculée § 2. De ondernemingen waar de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur werd
par an par l'octroi de jour de compensation peuvent conserver ce berekend op jaarbasis door het toekennen van compensatiedagen, kunnen
système à titre d'un jour de compensation annuellement par tranche de dit systeem behouden, naar rato van 1 compensatiedag op jaarbasis per
10 minutes de temps hebdomadaire au-delà de la limite de 37 h 30 m. schijf van 10 minuten wekelijkse arbeidstijd boven de grens van 37 u.

Art. 44.La durée de travail hebdomadaire est répartie sur les cinq

30 m.

Art. 44.De wekelijkse arbeidsduur wordt over de eerste vijf dagen van

premiers jours de la semaine. Toutefois, les services indispensables à la bonne marche de l'entreprise sont assurés le samedi. Le conseil d'entreprise ou, à son défaut, la délégation du personnel détermine les services, qui doivent fonctionner le samedi, l'effectif du personnel chargé d'assurer les services, ainsi que les modalités particulières d'application. Pour les entreprises qui ne possèdent ni conseil d'entreprise, ni délégation du personnel, les mesures prévues à l'alinéa précédent sont déterminées par l'employeur sous réserve de l'accord de la majorité du personnel. CHAPITRE VI. - Vacances supplémentaires d'ancienneté dans la firme de week verdeeld. De voor de goede gang van de onderneming onontbeerlijke diensten worden evenwel op zaterdag verzekerd. De ondernemingsraad of, bij ontstentenis ervan, de syndicale afvaardiging bepaalt welke diensten op zaterdag moeten werken, de getalsterkte van het personeel dat met het verzekeren van de diensten is belast, alsmede de bijzondere toepassingswijzen. Voor de ondernemingen, waar noch een ondernemingsraad, noch een syndicale afvaardiging bestaat, worden in vorig lid bepaalde maatregelen door de werkgever vastgesteld, onder voorbehoud van de instemming van de meerderheid van het personeel. HOOFDSTUK VI. - Bijkomende vakantie voor anciënniteit in de firma

Art. 45.Sans préjudice des dispositions plus favorables qui peuvent

Art. 45.Onverminderd de gunstiger bepalingen die in de onderneming

être convenues dans les entreprises et sans préjudice du respect des kunnen worden overeengekomen en onverminderd de inachtneming van de
situations acquises, le régime des vacances supplémentaires verworven toestand, is de regeling voor de bijkomende vakantie voor
d'ancienneté dans la firme est établi comme suit : anciënniteit in de firma als volgt vastgesteld :
§ 1er. L'ancienneté se calcule au premier jour de l'année civile au § 1. De anciënniteit wordt berekend op de eerste dag van het
cours de laquelle les congés sont accordés kalenderjaar tijdens hetwelk de vakantie wordt toegekend.
§ 2. Les jours de congé résultant de l'ancienneté dans l'entreprise § 2. De vakantiedagen ten gevolge van anciënniteit in de onderneming
sont accordés à partir de 1997 sur base d'un jour complémentaire aux worden op basis van één dag bovenop de 20 wettelijke dagen vanaf 1997
toegekend per schijf van vijf jaar anciënniteit.
20 jours légaux par tranche de cinq ans d'ancienneté. De ondernemingen die reeds bijkomende vakantiedagen, bovenop de 20
Les entreprises qui accordent déjà des jours de congé complémentaires
aux 20 jours de congé légaux peuvent les porter en diminution des wettelijke, toekennen, kunnen deze in mindering brengen van de
jours d'ancienneté dont question au paragraphe précédent. anciënniteitsdagen waarvan sprake in bovenvermelde paragraaf.
§ 3. Les règles suivantes sont d'application pour les travailleurs § 3. Voor de werknemers die reeds voor 1 juli 1997 langer dan 5 jaar
qui, à la date du 1er juillet 1997, avaient plus de 5 ans d'ancienneté in dienst waren bij de onderneming geldt de hiernavolgende regeling
dans l'entreprise. voor het jaar 1997 en volgende.
- Pour une ancienneté supérieure à 5 ans en 1997 : 1 jour de congé - Anciënniteit in 1997 meer dan 5 jaar : 1 dag anciënniteitsvakantie
d'ancienneté dès 1997 en 1997 après leur anniversaire de 5 ans vanaf 1997 in 1997 na hun 5-jarige anciënniteitsverjaardag.
d'ancienneté.
- Pour une ancienneté égale ou supérieure à 10 ans en 1998 : 2 jours - Anciënniteit in 1998 meer dan of gelijk aan 10 jaar : 2 dagen
de congé d'ancienneté, dont 1 jour en 1998 après leur anniversaire de anciënniteitsvakantie vanaf 1998 waarvan 1 dag in 1998 na hun
10 ans d'ancienneté. 10-jarige anciënniteitsverjaardag.
- Pour une ancienneté égale ou supérieure à 15 ans en 1999 : 3 jours - Anciënniteit in 1999 meer dan of gelijk aan 15 jaar : 3 dagen
de congé d'ancienneté dès 1999, dont 1 jour en 1999 après leur anciënniteitsvakantie vanaf 1999 waarvan 1 dag in 1999 na hun
anniversaire de 15 ans d'ancienneté. 15-jarige anciënniteitsverjaardag.
- Pour une ancienneté égale ou supérieure à 20 ans en 2000 : 4 jours - Anciënniteit in 2000 meer dan of gelijk aan 20 jaar : 4 dagen
de congé d'ancienneté dès 2000, dont 1 jour en 2000 après leur anciënniteitsvakantie vanaf 2000 waarvan 1 dag in 2000 na hun
anniversaire de 20 ans d'ancienneté. 20-jarige anciënniteitsverjaardag.
- Pour une ancienneté égale ou supérieure à 25 ans en 2001 : 1 jour - Anciënniteit in 2001 meer dan of gelijk aan 25 jaar : 1 dag per
par tranche de 5 ans d'ancienneté dès 2001, dont 1 jour en 2001 après schijf van 5 jaar anciënniteit vanaf 2001 waarvan 1 dag in 2001 na hun
leur anniversaire de 25 ans d'ancienneté. 25-jarige anciënniteitsverjaardag.
§ 4. Les jours de congé dont question à l'article 4 seront accordés § 4. Voor de deeltijdse werknemers zullen het aantal vermelde
aux travailleurs à temps partiel proportionnellement à la durée de vakantiedagen, bepaald in artikel 4, in verhouding tot hun wekelijkse
leur travail hebdomadaire. arbeidsduur bepaald worden.
CHAPITRE VII. - Petits chômages HOOFDSTUK VII. - Kort verzuim

Art. 46.Les travailleurs ont le droit de s'absenter du travail, avec

Art. 46.Ter gelegenheid van familiegebeurtenissen of voor de

maintien de leur rémunération normale, à l'occasion des événements vervulling van staatsburgerlijke verplichtingen of van burgerlijke
familiaux ou en vue de l'accomplissement des obligations civiques ou de missions civiles énumérées ci-après, pour une durée fixée comme suit : Pour la consultation du tableau, voir image L'enfant adoptif ou naturel est assimilé à l'enfant légitime ou légitimé pour l'application des nos 2, 3, 5, 8 et 9. Le beau-frère, la belle-soeur, le grand-père et la grand-mère du conjoint du travailleur sont assimilés au beau-frère, à la belle-soeur, au grand-père et à la grand-mère du travailleur pour l'application des nos 6 et 7.

Art. 47.Sans contrevenir au principe de l'autorité patronale et afin d'assurer, suivant les possibilités économiques des entreprises, la stabilité de la main-d'oeuvre, le licenciement éventuel s'effectue en respectant certaines règles d'équité.

Art. 48.Dans les licenciements qui sont le fait de circonstances économiques particulières, un ordre de priorité est prévu, qui tient

opdrachten, welke hierna zijn opgesomd, hebben de werknemers het recht, met behoud van hun loon, het werk te verzuimen voor een als volgt bepaalde duur : Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld Voor de toepassing van de nummers 2, 3, 5, 8 en 9 wordt het adoptie-, pleeg- of natuurlijk erkend kind gelijkgesteld met het wettig of gewettigd kind. Voor de toepassing van de nummers 6 en 7 worden de schoonbroer, de schoonzuster, de grootvader en de grootmoeder van de echtgeno(o)t(e) van de werknemer gelijkgesteld met de schoonbroer, de schoonzuster, de grootvader en de grootmoeder van de werknemer.

Art. 47.Zonder afbreuk te doen aan het principe van het werkgeversgezag en ten einde, naar gelang van de economische mogelijkheden van de onderneming de stabiliteit van de arbeidskrachten te verzekeren, geschiedt het eventueel ontslag met inachtneming van sommige regels van billijkheid.

Art. 48.Bij het ontslag dat aan bijzondere economische omstandigheden is te wijten, wordt een orde van voorrang voorzien met inachtneming

compte de la compétence, du mérite, de la spécialisation, de l'âge, de van de bevoegdheid, de verdienste, de specialisatie, de leeftijd, de
l'ancienneté et des charges de famille. anciënniteit en de gezinslast.
CHAPITRE VIII. - Licenciement et réembauchage HOOFDSTUK VIII. - Ontslag en wederindienstneming

Art. 49.De même, en cas de réembauchage, la priorité est accordée aux

Art. 49.Evenzo, wordt, bij wederindienstneming, de voorrang van de

licenciés, dans le même ordre mais inverse à celui qui est prévu pour ontslagen werknemers verleend in dezelfde volgorde als bij het
le licenciement. ontslag, doch omgekeerd.
CHAPITRE IX. - Congé syndical HOOFDSTUK IX. - Verlof voor syndicale vorming

Art. 50.Chaque organisation représentative de travailleurs dispose

Art. 50.Elke representatieve werknemersorganisatie beschikt over een

d'un crédit de jours pour la formation, en dehors de l'entreprise, de krediet in dagen voor de vorming buiten de onderneming van haar
ses délégués au conseil d'entreprise, au comité de prévention et de afgevaardigden in de ondernemingsraad, het comité voor preventie en
protection du travail et de la délégation syndicale. Ce crédit bescherming op het werk en de vakbondsafvaardiging. Dat krediet
s'élève, pour chaque organisation représentative de travailleurs à 6 bedraagt, voor elke representatieve werknemersorganisatie, 6 dagen
jours pour 4 ans de mandat effectif exercé par l'un de ses affiliés au voor 4 jaar effectief mandaat uitgeoefend door een van haar
conseil d'entreprise, au comité de prévention et de protection du aangeslotenen in de ondernemingsraad, het comité voor preventie en
travail et de la délégation syndicale. bescherming op het werk en de vakbondsafvaardiging.
Ce crédit de jours peut être utilisé par les membres effectifs ou Dat krediet in dagen kan gebruikt worden door de effectieve of
suppléants de ces organes, sans que l'un de ses membres puisse plaatsvervangende leden van die organen zonder dat een van zijn leden
utiliser à cet effet, et pour l'ensemble de ses crédits de jours de daarvoor, en voor het geheel van zijn dagenkrediet voor syndicale
formation syndicale plus de 28 jours sur une période de 4 années. vorming, meer dan 28 dagen kan gebruiken over een periode van 4 jaren.
CHAPITRE X. - Dispositions finales HOOFDSTUK X. - Slotbepalingen

Art. 51.Disposition transitoire

Art. 51.Overgangsbepaling

Pour les montants libellés en euro aux articles 27, 36 et 37 Voor de bedragen die in euro worden vermeld in de artikelen 27, 36 en
s'appliqueront, à partir de la date d'entrée en vigueur de la présente 37 gelden vanaf de dag van de inwerkingtreding van deze collectieve
convention collective de travail et jusqu'au 31 décembre 2001, les arbeidsovereenkomst tot 31 december 2001 de bedragen die in Belgische
montants libellés en francs belges aux tableaux ci-dessous. frank worden vermeld in onderstaande tabellen.
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld

Art. 52.La présente convention collective de travail produit ses

Art. 52.Deze collectieve arbeidsovereenkomst heeft uitwerking met

effets le 1er avril 2000 et est conclue pour une durée indéterminée. ingang van 1 april 2000 en wordt gesloten voor een onbepaalde tijd.
Chaque partie signataire peut dénoncer la présente convention Iedere ondertekenende partij mag deze collectieve arbeidsovereenkomst
collective de travail moyennant un préavis de trois mois. opzeggen mits een opzegging van drie maanden.
Cette dénonciation est adressée par lettre recommandée à la poste au Deze opzegging wordt gericht, bij een ter post aangetekende brief, aan
président de la Commission paritaire pour les entreprises de courtage de voorzitter van het Paritair Comité voor de makelarij en de
et agences d'assurances. verzekeringsagentschappen.
Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 20 septembre 2003. Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 20
september 2003.
Le Ministre de l'Emploi, De Minister van Werk,
F. VANDENBROUCKE F. VANDENBROUCKE
Addendum à titre d'information Addendum bij wijze van inlichting
Extrait de la convention collective de travail n° 23 du 25 juillet Uittreksel uit de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 23 van 25 juli
1975, conclue au sein du Conseil national du travail, relative à la 1975, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de waarborg
garantie d'un revenu minimum mensuel moyen, rendue obligatoire par van een gemiddeld minimum maandinkomen, algemeen verbindend verklaard
arrêté royal du 9 septembre 1975 bij koninklijk besluit van 9 september 1975

Art. 4.En l'absence de convention collective de travail conclue au

Art. 4.Bij ontstentenis van een andersluidende collectieve

sein de la Commission paritaire, comportant d'autres dispositions, le arbeidsovereenkomst, gesloten in het paritair comité heeft het in
revenu minimum mensuel moyen dont il est question à l'article 3 se artikel 3 bepaalde gemiddeld minimum maandinkomen betrekking op alle
rapporte à tous les éléments de la rémunération liés aux prestations elementen van het loon die verband houden met de normale
normales de travail, auxquels le travailleur a droit à charge de arbeidsprestaties waarop de werknemer recht heeft ten laste van zijn
l'employeur. werkgever.
Ces éléments comprennent, entre autres, le salaire en espèce ou en Deze elementen omvatten onder meer het loon in geld of in natura, het
nature, fixe ou variable, ainsi que les primes et avantages auxquels vast of veranderlijk loon alsmede de premies en voordelen waarop de
le travailleur a droit à charge de l'employeur, en raison de ses werknemer recht heeft ten laste van de werkgever uit hoofde van zijn
prestations normales de travail, c'est-à-dire des prestations normale arbeidsprestaties, dit wil zeggen de prestaties vermeld in de
mentionnées dans la loi sur le travail du 16 mars 1971 et précisées arbeidswet van 16 maart 1971 en per onderneming gepreciseerd in het
par entreprise dans le règlement de travail (Moniteur belge du 30 mars 1971). Ils ne comprennent notamment pas les sursalaires dus pour le travail supplémentaire, ni les avantages prévus par l'article 19, § 2, de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 pris en exécution de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs; ils ne comprennent pas non plus les prestations sociales auxquelles donnent lieu les périodes de suspension du contrat de louage de travail. Commentaire de l'article 4 1) Le critère pour l'intégration des primes et autres avantages dans le revenu minimum mensuel moyen est le droit que le travailleur peut faire valoir à charge de son employeur, directement ou indirectement, en vertu des prestations normales de travail qu'il a fournies. 2) Le critère "prestations normales de travail" signifie que l'on ne tient pas compte : a) Des sursalaires qui sont payés en tant qu'indemnités pour des prestations qui doivent être considérées comme prestations complémentaires au regard de la loi du 16 mars 1971 sur le travail, des conventions collectives concernant la durée du travail, ainsi que du règlement de travail. b) Des avantages visés par l'article 19, § 2, de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 précité, c'est-à-dire : 1° les indemnités octroyées en cas de fermeture d'entreprises; 2° les indemnités dues aux travailleurs, lorsque l'employeur ne respecte pas ses obligations légales, contractuelles ou statutaires. Parmi ces indemnités est comprise, en dérogation à l'article 19, § 2, précité, l'indemnité due pour rupture irrégulière, soit de l'engagement à durée indéterminée par défaut de respect du délai de préavis ou de la partie de ce délai restant à courir, soit de l'engagement à la durée déterminée ou pour une entreprise déterminée, par rupture avant l'échéance du terme ou l'achèvement de l'entreprise; 3° l'indemnité d'éviction visée à l'article 15 de la loi du 30 juillet 1963 fixant le statut des représentants de commerce; 4° les sommes qui constituent le remboursement des frais que le travailleur a exposé pour se rendre de son domicile à son lieu de travail, ainsi que les frais dont la charge en incombe à l'employeur; 5° les avantages accordés sous formes d'outils ou de vêtement de travail; 6° les sommes que l'employeur paie au travailleur pour s'acquitter de son obligation de fournir des outils ou des vêtements de travail ou de procurer la nourriture et le logement, lorsque le travailleur est occupé dans un endroit éloigné de son domicile; 7° les sommes accordées aux travailleurs en raison de leur affiliation à une organisation syndicale, jusqu'à concurrence d'un montant déterminé par le Ministre de la Prévoyance sociale; 8° les avantages qui sont octroyés par un fonds de sécurité d'existence aux travailleurs, sous la forme de timbres, et qui sont prévus par des régimes qui étaient instaurés avant le 1er janvier 1970; c) on ne tient pas davantage compte des prestations légales et complémentaires dues à l'occasion des périodes de suspension du contrat de louage de travail, telles les indemnités de maladie, les allocations de chômage partiel, et les simple et double pécules de vacances. 3) En ce qui concerne les primes qui se rapportent à une période supérieure à un mois, elles entrent en ligne de compte pour autant que le travailleur ait acquis le droit à ces primes, et que ces primes soient payées dans un délai maximum de douze mois. Si au moment où le travailleur quitte son employeur, il ne remplit pas les conditions d'octroi de la prime et que, de ce fait, il n'atteint pas le revenu minimum mensuel moyen, il y a lieu de compléter le montant du revenu à due concurrence. 4) Pour ce qui est du travailleur qui n'a pas fourni de prestations pendant tout le mois à considérer, le revenu minimum mensuel moyen est calculé sur la base de ses prestations normales de travail. Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 20 septembre 2003. Le Ministre de l'Emploi, arbeidsreglement (Belgisch Staatsblad van 30 maart 1971). Zij omvatten onder meer niet de overlonen voor overwerk, de voordelen bedoeld bij artikel 19, § 2, van het koninklijk besluit van 28 november 1969, genomen ter uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders; zij omvatten evenmin de sociale uitkeringen die toegekend worden naar aanleiding van schorsingsperioden van de arbeidsovereenkomst. Commentaar bij artikel 4. 1) Het criterium voor de inschakeling van premies of andere voordelen in het gemiddeld minimum maandinkomen is het recht dat de werknemer erop kan laten gelden, rechtstreeks of onrechtstreeks ten laste van de werkgever, krachtens de normale arbeidsprestaties die hij heeft geleverd. 2) Het criterium "normale arbeidsprestaties" betekent dat geen rekening wordt gehouden met : a) Overlonen die worden betaald als vergoeding van prestaties die als bijkomende prestaties moeten aangezien worden ten overstaan van de arbeidswet van 16 maart 1971, de collectieve arbeidsovereenkomst betreffende de arbeidsduur evenals het arbeidsreglement. b) De voordelen bedoeld bij artikel 19, § 2, van genoemd koninklijk besluit van 28 november 1969 dit wil zeggen : 1° de vergoeding toegekend in geval van sluiting van ondernemingen; 2° de vergoedingen aan de werknemers verschuldigd wanneer de werkgever zijn wettelijke, contractuele of statutaire verplichtingen niet nakomt, daarin is begrepen, in afwijking van bovenvermeld artikel 19, § 2, de vergoeding wegens onrechtmatige beëindiging hetzij van de dienstbetrekking voor onbepaalde tijd wegens niet eerbiediging van de opzeggingstermijn of van het nog te lopen gedeelte van deze termijn, hetzij van de dienstbetrekking voor bepaalde tijd of voor een bepaald werk wegens beëindiging vóór het verstrijken van de termijn of de beëindiging van het werk; 3° de vergoeding wegens uitwinning, bedoeld in artikel 15 van de wet van 30 juli 1963 tot instelling van het statuut der handelsvertegenwoordigers; 4° de bedragen die gelden als terugbetaling van de kosten die de werknemer heeft verricht om zich van zijn woonplaats naar zijn werkplaats te begeven, alsook de kosten die ten laste van zijn werkgever vallen; 5° de voordelen toegekend in de vorm van arbeidsgereedschap of werkkleding; 6° de bedragen die de werkgever aan de werknemer betaalt teneinde zich te kwijten van zijn verplichting om arbeidsgereedschap of werkkleding te bezorgen of om te zorgen voor kost en inwoning wanneer de werknemer ver van zijn woning tewerkgesteld is; 7° de bedragen die aan de werknemers worden toegekend wegens hun aansluiting bij een vakorganisatie ten belope van het bedrag door de Minister van Sociale Voorzorg bepaald; 8° de voordelen die door een fonds voor bestaanszekerheid aan de werknemers worden toegekend in de vorm van zegels en die bepaald zijn bij regelingen, voor 1 januari 1970 ingevoerd; c) men houdt evenmin rekening met de wettelijke en aanvullende sociale prestaties die worden toegekend naar aanleiding van schorsingsperiodes van de arbeidsovereenkomst zoals : ziekte-uitkeringen, werkloosheidsuitkeringen bij gedeeltelijke werkloosheid, enkel en dubbel vakantiegeld. 3) De premies die betrekking hebben op een periode van meer dan één maand, komen in aanmerking in zover de werknemer het recht op deze premies heeft verworven en in zover die premies binnen een maximum termijn van twaalf maanden worden uitbetaald. Wanneer de werknemer op het ogenblik dat hij zijn werkgever verlaat de voorwaarden tot toekenning van de premie niet vervult en hij daardoor het gemiddeld minimummaandinkomen niet bereikt, dient het bedrag van het inkomen tot het verschuldigde bedrag te worden aangevuld. 4) Voor de werknemer die niet gedurende de ganse maand in kwestie heeft gewerkt, wordt het gemiddeld minimum maandinkomen berekend tot de duur van zijn normale arbeidsprestaties. Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 20 september 2003. De Minister van Werk,
F. VANDENBROUCKE F. VANDENBROUCKE
^