← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 106/2023 du 29 juin 2023 Numéro du rôle : 7879 En cause : la
question préjudicielle concernant l'article 1 er , § 1 er , alinéa
1 er , 1°, et § 2, alinéa 1 er , de la loi du La Cour constitutionnelle, composée
des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 106/2023 du 29 juin 2023 Numéro du rôle : 7879 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , § 1 er , alinéa 1 er , 1°, et § 2, alinéa 1 er , de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) | Uittreksel uit arrest nr. 106/2023 van 29 juni 2023 Rolnummer 7879 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 106/2023 du 29 juin 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 106/2023 van 29 juni 2023 |
Numéro du rôle : 7879 | Rolnummer 7879 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, |
alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19 juillet 1991 « | en § 2, eerste lid, van de wet van 19 juli 1991 « betreffende de |
relative aux registres de la population, aux cartes d'identité, aux | bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, de vreemdelingenkaarten en |
cartes des étrangers et aux documents de séjour », posée par le | de verblijfsdocumenten », gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank |
Tribunal du travail francophone de Bruxelles. | te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. | rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. |
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier | Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin, |
F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 12 octobre 2022, dont l'expédition est parvenue au | Bij vonnis van 12 oktober 2022, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour le 25 octobre 2022, le Tribunal du travail | het Hof is ingekomen op 25 oktober 2022, heeft de Franstalige |
francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« En ce qu'il limite aux étrangers admis ou autorisés à séjourner plus | « Schendt artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de |
de trois mois dans le Royaume, l'inscription à l'adresse du centre | wet van 19 juli 1991, in zoverre het de inschrijving op het adres van |
public d'action sociale d'une commune en raison d'un manque de | het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van een gemeente, |
ressources suffisantes des personnes qui, n'ayant pas ou n'ayant plus | wegens een gebrek aan voldoende bestaansmiddelen van personen die, |
doordat zij geen verblijfplaats (meer) hebben, verzoeken om | |
de résidence, sollicitent l'aide sociale au sens de l'article 57 de la | maatschappelijke dienstverlening in de zin van artikel 57 van de |
loi du 8 juillet 1976 organique des centres public[s] d'aide sociale, | organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor |
l'article 1, § 1er, alinéa 1, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19 | maatschappelijk welzijn, beperkt tot de vreemdelingen die toegelaten |
juillet 1991 ne viole-t-il pas les articles 10 et 11 de la | of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie maanden in het |
Constitution dès lors qu'il traite de manière identique, d'une part, | Rijk te verblijven, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aangezien |
les étrangers en séjour illégal auxquels s'applique l'article 57, § 2, | het, enerzijds, de vreemdelingen in illegaal verblijf op wie artikel |
alinéa 1er, 1° de la loi du 8 juillet 1976 et, d'autre part, les | 57, § 2, eerste lid, 1°, van de wet van 8 juli 1976 van toepassing is |
en, anderzijds, de vreemdelingen in illegaal verblijf op wie het | |
étrangers en séjour illégal auxquels l'article 57, § 2, alinéa 1er, 1° | voormelde artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, niet van toepassing is om |
précité ne s'applique pas pour le motif qu'ils sont dans | reden dat zij zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid |
l'impossibilité absolue pour des raisons médicales de retourner dans | bevinden om naar hun land van herkomst terug te keren, identiek |
leur pays d'origine ? ». | behandelt ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 1er, § 1er, | B.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van |
alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du 19 juillet 1991 « | artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 |
relative aux registres de la population, aux cartes d'identité, aux | juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, |
cartes des étrangers et aux documents de séjour » (ci-après : la loi | de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten » (hierna : de wet |
du 19 juillet 1991) avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | van 19 juli 1991) met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
La question préjudicielle porte en particulier sur l'identité de | De prejudiciële vraag heeft in het bijzonder betrekking op de gelijke |
traitement, qui résulte de la disposition en cause, entre les | behandeling, die voortvloeit uit de in het geding zijnde bepaling, van |
étrangers en séjour illégal auxquels s'applique l'article 57, § 2, | de vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven op wie |
alinéa 1er, 1°, de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres | artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, van de organieke wet van 8 juli 1976 |
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (hierna : | |
publics d'action sociale (ci-après : la loi du 8 juillet 1976) et les | de wet van 8 juli 1976) van toepassing is en de vreemdelingen die |
illegaal op het grondgebied verblijven op wie het voormelde artikel | |
étrangers en séjour illégal auxquels l'article 57, § 2, alinéa 1er, | 57, § 2, eerste lid, 1°, niet van toepassing is aangezien zij zich, om |
1°, précité, ne s'applique pas dès lors qu'ils sont dans | medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevinden om naar hun |
l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans | land van herkomst terug te keren. Geen van de vreemdelingen die |
leur pays d'origine. En effet, aucun des étrangers qui sont en séjour | illegaal op het grondgebied verblijven en die wegens een gebrek aan |
illégal et qui, en raison d'un manque de ressources suffisantes, n'ont | voldoende bestaansmiddelen, geen verblijfplaats (meer) hebben, kan |
pas ou plus de résidence ne peut être inscrit à l'adresse du centre | immers worden ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor |
public d'action sociale (ci-après : CPAS) d'une commune. | maatschappelijk welzijn (hierna : OCMW) van een gemeente. |
B.2. L'article 1er de la loi du 19 juillet 1991 dispose : | B.2. Artikel 1 van de wet van 19 juli 1991 bepaalt : |
« § 1er. Dans chaque commune, sont tenus : | « § 1. In elke gemeente worden gehouden : |
1° des registres de la population dans lesquels sont inscrits au lieu | 1° bevolkingsregisters waarin ingeschreven worden op de plaats waar |
où ils ont établi leur résidence principale, qu'ils y soient présents | zij hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben, ongeacht of zij er |
ou qu'ils en soient temporairement absents, les Belges et les | aanwezig dan wel tijdelijk afwezig zijn, de Belgen en de vreemdelingen |
étrangers admis ou autorisés à séjourner plus de trois mois dans le | die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie |
Royaume, autorisés à s'y établir, ou les étrangers inscrits pour une | maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd zijn zich er te |
vestigen, of die om een andere reden ingeschreven worden | |
autre raison conformément aux dispositions de la loi du 15 décembre | overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 |
1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et | betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging |
l'éloignement des étrangers, à l'exception des étrangers qui sont | en de verwijdering van vreemdelingen, met uitzondering van de |
inscrits au registre d'attente visé au 2° ainsi que les personnes | vreemdelingen die zijn ingeschreven in het in 2° bedoelde register |
visées à l'article 2bis de la loi du 8 août 1983 organisant un | evenals de personen bedoeld in artikel 2bis van de wet van 8 augustus |
Registre national des personnes physiques; | 1983 tot regeling van een Rijksregister van de natuurlijke personen; |
[...] | [...] |
2° un registre d'attente dans lequel sont inscrits au lieu où ils ont | 2° een wachtregister waarin worden ingeschreven op de plaats waar zij |
établi leur résidence principale, les étrangers qui introduisent une | hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben, de vreemdelingen die een |
demande d'asile et qui ne sont pas inscrits à un autre titre dans les | asielaanvraag indienen en die niet in een andere hoedanigheid in de |
registres de la population. | bevolkingsregisters zijn ingeschreven. |
[...] | [...] |
§ 2. Les personnes visées au § 1er, alinéa 1er, 1°, sont, à leur | § 2. De personen bedoeld in § 1, eerste lid, 1°, worden op hun |
demande, inscrites à une adresse de référence par la commune où elles | aanvraag door de gemeente waar zij gewoonlijk vertoeven, ingeschreven |
sont habituellement présentes : | op een referentieadres : |
- lorsqu'elles séjournent dans une demeure mobile; | - wanneer zij in een mobiele woning verblijven; |
- lorsque, pour des raisons professionnelles ou par suite de manque de | - wanneer zij om beroepsredenen of bij gebrek aan voldoende |
ressources suffisantes, elles n'ont pas ou n'ont plus de résidence. | bestaansmiddelen geen verblijfplaats hebben of meer hebben. |
Par adresse de référence, il y a lieu d'entendre l'adresse soit d'une | Onder referentieadres wordt verstaan het adres van ofwel een |
personne physique inscrite au registre de la population au lieu où elle a établi sa résidence principale, soit d'une personne morale, et où, avec l'accord de cette personne physique ou morale, une personne physique dépourvue de résidence fixe est inscrite. La personne physique ou la personne morale qui accepte l'inscription d'une autre personne à titre d'adresse de référence s'engage à faire parvenir à celle-ci tout courrier ou tous les documents administratifs qui lui sont destinés. Cette personne physique ou cette personne morale ne peut poursuivre un but de lucre. Seules des associations sans but lucratif, des fondations et des sociétés à finalité sociale jouissant de la personnalité juridique depuis au moins cinq ans et ayant notamment dans leur objet social le souci de gérer ou de défendre les intérêts d'un ou plusieurs groupes de population nomades, peuvent agir comme personne morale auprès de laquelle une personne physique peut avoir une adresse de référence. | natuurlijke persoon die is ingeschreven in het bevolkingsregister op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd, ofwel een rechtspersoon en waar, met de toestemming van deze natuurlijke persoon of deze rechtspersoon, een natuurlijke persoon zonder vaste verblijfplaats is ingeschreven. De natuurlijke persoon of de rechtspersoon die de inschrijving van een andere persoon aanvaardt als referentieadres, verbindt zich ertoe daar alle voor die persoon bestemde post of alle administratieve documenten te laten toekomen. Hierbij mag de natuurlijke persoon of de rechtspersoon geen winstbejag nastreven. Enkel verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen en vennootschappen met sociaal oogmerk die minstens vijf jaar rechtspersoonlijkheid genieten en die zich in hun statuten tot doel hebben gesteld onder meer de belangen van één of meer rondtrekkende bevolkingsgroepen te behartigen of te verdedigen, kunnen optreden als rechtspersoon bij wie een natuurlijk persoon een referentieadres kan hebben. |
[...] | [...] |
De même, les personnes qui, par manque de ressources suffisantes n'ont | Op dezelfde wijze worden de personen die bij gebrek aan voldoende |
pas ou n'ont plus de résidence et qui, à défaut d'inscription dans les | bestaansmiddelen geen verblijfplaats hebben of meer hebben en die bij |
registres de la population, se voient privées du bénéfice de l'aide | gebrek aan inschrijving in de bevolkingsregisters geen |
sociale d'un centre public d'aide sociale ou de tout autre avantage | maatschappelijke bijstand kunnen genieten van een openbaar centrum |
social, sont inscrites à l'adresse du centre public d'aide sociale de | voor maatschappelijk welzijn of om het even welk ander sociaal |
la commune où elles sont habituellement présentes. | voordeel, ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor |
maatschappelijk welzijn van de gemeente waar zij gewoonlijk vertoeven. | |
[...] ». | [...] ». |
B.3.1. Les articles 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et 5, § 1er, de la loi | B.3.1. Bij de artikelen 1, § 1, eerste lid, 1°, en 5, § 1, van de wet |
du 19 juillet 1991 consacrent l'obligation, pour « les Belges et les | van 19 juli 1991 wordt de verplichting vastgelegd, voor « de Belgen en |
étrangers admis ou autorisés à séjourner plus de trois mois dans le | de vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere |
Royaume, autorisés à s'y établir, ou les étrangers inscrits pour une | termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd |
zijn zich er te vestigen, of die om een andere reden ingeschreven | |
autre raison conformément aux dispositions de la loi du 15 décembre | worden overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 |
1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et | betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging |
l'éloignement des étrangers, à l'exception des étrangers qui sont | en de verwijdering van vreemdelingen, met uitzondering van de |
inscrits au registre d'attente visé au 2° ainsi que les personnes | vreemdelingen die zijn ingeschreven in het in 2° bedoelde register |
visées à l'article 2bis de la loi du 8 août 1983 organisant un | evenals de personen bedoeld in artikel 2bis van de wet van 8 augustus |
Registre national des personnes physiques », d'être inscrits aux | 1983 tot regeling van een Rijksregister van de natuurlijke personen », |
registres de la population de la commune dans laquelle ils ont leur | om te worden ingeschreven in de bevolkingsregisters van de gemeente |
résidence principale. | waar zij hun hoofdverblijfplaats hebben. |
Ces registres constituent « un élément d'information et de contrôle | Die registers zijn « een informatie- en controle-element voor de |
pour la commune en matière de gestion de sa population » (Doc. parl., | gemeente inzake het beheer van haar bevolking » (Parl. St., Senaat, |
Sénat, 1990-1991, n° 1150/1, p. 2). Ils donnent lieu à l'octroi des | 1990-1991, nr. 1150/1, p. 2). Zij geven aanleiding tot de toekenning |
cartes d'identité, des cartes d'étranger et des documents de séjour et | van identiteitskaarten, vreemdelingenkaarten en verblijfsdocumenten en |
servent à la mise en oeuvre de nombreuses réglementations dans les | dienen voor de toepassing van tal van regelgevingen in fiscale, |
matières fiscale, sociale, administrative ou encore électorale. Les | sociale, bestuurs- of verkiezingszaken. De bevolkingsregisters zijn in |
registres de la population sont, dans de nombreux cas, devenus le lien | talrijke gevallen de schakel tussen de hoofdbesturen en de bevolking |
entre les administrations centrales et la population (ibid.). | geworden (ibid.). |
B.3.2. L'inscription dans les registres de la population suppose | B.3.2. De inschrijving in de bevolkingsregisters houdt in dat men een |
d'avoir une résidence, qui est le lieu où la personne concernée vit | verblijfplaats heeft, die de plaats is waar de betrokken persoon |
habituellement (article 3 de la loi du 19 juillet 1991). | gewoonlijk leeft (artikel 3 van de wet van 19 juli 1991). |
Pour tenir compte du fait que « nombre de personnes en Belgique, et | Om rekening te houden met het feit dat « een aantal mensen in België, |
singulièrement dans les grandes villes, n'ont pas de résidence, ou | en in het bijzonder in de grote steden, geen verblijfplaats hebben of |
viennent à la perdre » (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 122/1, p. | die verblijfplaats verloren hebben » (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. |
2), le législateur a introduit, dans la loi du 19 juillet 1991, le | 122/1, p. 2), heeft de wetgever, in de wet van 19 juli 1991, het |
mécanisme de l'adresse de référence, par la loi du 24 janvier 1997 « | mechanisme van het referentieadres ingevoerd bij de wet van 24 januari |
modifiant la loi du 19 juillet 1991 relative aux registres de la | 1997 « houdende wijziging van de wet van 19 juli 1991 betreffende de |
bevolkingsregisters en de identiteitskaarten en tot wijziging van de | |
population et aux cartes d'identité et modifiant la loi du 8 août 1983 | wet van 8 augustus 1983 tot regeling van een Rijksregister van de |
organisant un Registre national des personnes physiques, en vue | natuurlijke personen, strekkende tot verplichte inschrijving in de |
d'imposer l'inscription aux registres de la population des personnes | bevolkingsregisters van de personen die in België geen verblijfplaats |
n'ayant pas de résidence en Belgique ». | hebben ». |
B.3.3. L'article 1er, § 2, alinéa 2, de la loi du 19 juillet 1991 définit l'adresse de référence comme l'adresse soit d'une personne physique inscrite au registre de la population au lieu où elle a établi sa résidence principale, soit d'une personne morale, et où, avec l'accord de cette personne physique ou morale, une personne physique dépourvue de résidence fixe est inscrite. La personne qui accepte l'inscription d'une autre personne à titre d'adresse de référence s'engage à faire parvenir à celle-ci tout courrier ou document administratif qui lui est destiné. L'obligation pour les personnes qui n'ont pas de résidence de s'inscrire aux registres de la population au moyen d'une inscription à une adresse de référence tend à ce que ces personnes ne perdent pas le lien qui les rattache à l'administration, et notamment aux services sociaux, ainsi qu'aux tiers, qui ne seraient plus en mesure d'entrer | B.3.3. In artikel 1, § 2, tweede lid, van de wet van 19 juli 1991 wordt het referentieadres omschreven als het adres van ofwel een natuurlijke persoon die is ingeschreven in het bevolkingsregister op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd, ofwel een rechtspersoon en waar, met de toestemming van die natuurlijke persoon of die rechtspersoon, een natuurlijke persoon zonder vaste verblijfplaats is ingeschreven. De persoon die de inschrijving van een andere persoon aanvaardt als referentieadres, verbindt zich ertoe daar alle voor die persoon bestemde post of administratieve documenten te laten toekomen. De verplichting voor personen zonder verblijfplaats om zich in de bevolkingsregisters in te schrijven door middel van een inschrijving op een referentieadres, strekt ertoe te vermijden dat die personen de band verliezen met het bestuur, en met name met de sociale diensten, alsook met derden, die zich niet meer met hen in verbinding zouden |
en contact avec elles (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 122/1, p. | kunnen stellen (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 122/1, p. 3). Er |
3). Il est précisé qu'« il s'agit de porter remède à de telles | wordt gepreciseerd dat « dergelijke toestanden moeten worden |
situations, tout d'abord dans l'intérêt de ces personnes », mais | verholpen, in de eerste plaats in het belang van die personen », maar |
également « dans l'intérêt des tiers, créanciers, adversaires en | ook « in het belang van derden zoals schuldeisers, tegenpartijen in |
justice, ou autres et dans l'intérêt de l'administration, pour | een geding of anderen, alsmede in het belang van het bestuur met het |
renforcer l'exactitude de son contrôle et l'efficacité de ses services | oog op een juistere controle en een grotere doeltreffendheid van zijn |
» (ibid.). | diensten » (ibid.). |
B.3.4. L'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet 1991 | B.3.4. Artikel 1, § 2, vijfde lid, van de wet van 19 juli 1991 bepaalt |
prévoit que « les personnes qui, par manque de ressources suffisantes | dat « de personen die bij gebrek aan voldoende bestaansmiddelen geen |
verblijfplaats hebben of meer hebben en die bij gebrek aan | |
n'ont pas ou n'ont plus de résidence et qui, à défaut d'inscription | inschrijving in de bevolkingsregisters geen maatschappelijke bijstand |
dans les registres de la population, se voient privées du bénéfice de | kunnen genieten van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn |
l'aide sociale d'un centre public d'aide sociale ou de tout autre | of om het even welk ander sociaal voordeel, ingeschreven [worden] op |
avantage social, sont inscrites à l'adresse du centre public d'aide | het adres van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de |
sociale de la commune où elles sont habituellement présentes ». | gemeente waar zij gewoonlijk aanwezig zijn ». |
B.3.5. Par un arrêt du 12 octobre 2020 | B.3.5. Bij een arrest van 12 oktober 2020 |
(ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20201012.3F.2), la Cour de cassation a jugé que | (ECLI:BE:CASS:2020:ARR.20201012.3F.2) heeft het Hof van Cassatie |
seules peuvent demander leur inscription à une adresse de référence, | geoordeeld dat, op grond van artikel 1, § 2, vijfde lid, van de wet |
sur la base de l'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet | van 19 juli 1991, enkel de in artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, van |
1991, les personnes visées à l'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, de | dezelfde wet bedoelde personen, namelijk « de Belgen en de |
la même loi, à savoir « les Belges et les étrangers admis ou autorisés | vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere |
à séjourner plus de trois mois dans le Royaume, autorisés à s'y | termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven, die gemachtigd |
établir, ou les étrangers inscrits pour une autre raison conformément | zijn zich er te vestigen, of die om een andere reden ingeschreven |
aux dispositions de la loi du 15 décembre 1980 ». Il s'en déduit qu'un étranger en séjour illégal ne peut en principe pas être inscrit à l'adresse du CPAS de la commune où il réside habituellement. B.4. Il appartient à la Cour de déterminer s'il est discriminatoire qu'un étranger en séjour illégal qui est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays d'origine ne puisse pas être inscrit à l'adresse du CPAS. B.5.1. Le Conseil des ministres et le CPAS de Schaerbeek allèguent que | worden overeenkomstig de bepalingen van de wet van 15 december 1980 », kunnen verzoeken om te worden ingeschreven op een referentieadres. Daaruit wordt afgeleid dat een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft in beginsel niet kan worden ingeschreven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij gewoonlijk verblijft. B.4. Het staat aan het Hof te bepalen of het discriminerend is dat een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft en die zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, niet kan worden ingeschreven op het adres van het OCMW. B.5.1. De Ministerraad en het OCMW van Schaarbeek voeren aan dat de |
la question préjudicielle repose sur une interprétation erronée de | prejudiciële vraag op een verkeerde interpretatie van het in het |
l'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, en cause, de | geding zijnde artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van |
la loi du 19 juillet 1991, et qu'elle n'appelle dès lors pas de | de wet van 19 juli 1991 berust, en dat zij bijgevolg geen antwoord |
réponse. | behoeft. |
B.5.2. Selon le Conseil des ministres, la disposition en cause | B.5.2. Volgens de Ministerraad wordt bij de in het geding zijnde |
distingue uniquement les personnes inscrites aux registres de la | bepaling enkel een onderscheid gemaakt tussen de personen die in de |
population et celles qui ne le sont pas, en ce sens que seules les | bevolkingsregisters zijn ingeschreven en die welke dat niet zijn, in |
personnes relevant de la première catégorie peuvent bénéficier d'une | die zin dat enkel de personen die tot de eerste categorie behoren, een |
adresse de référence auprès du CPAS dans les conditions visées à | referentieadres bij het OCMW kunnen genieten onder de in artikel 1, § |
l'article 1er, § 2, alinéa 5, de la loi du 19 juillet 1991. La | 2, vijfde lid, van de wet van 19 juli 1991 bedoelde voorwaarden. De in |
disposition en cause n'a en revanche pas pour objet de créer une | het geding zijnde bepaling heeft daarentegen niet tot doel enige |
quelconque identité de traitement entre les personnes en séjour | gelijke behandeling van personen die illegaal op het grondgebied |
illégal, qu'elles se trouvent ou non dans l'impossibilité absolue, | verblijven in het leven te roepen, ongeacht of zij zich, om medische |
pour des raisons médicales, de retourner dans leur pays d'origine. | redenen, al dan niet in de absolute onmogelijkheid bevinden om naar |
hun land van herkomst terug te keren. | |
Le Conseil des ministres soutient que la juridiction a quo ne tient | De Ministerraad voert aan dat het verwijzende rechtscollege geen |
pas compte de l'objectif poursuivi par l'article 1er, § 2, de la loi | rekening houdt met het bij artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 |
du 19 juillet 1991, qui n'est pas d'octroyer une aide sociale sous la | nagestreefde doel, dat niet erin bestaat maatschappelijke |
forme d'une adresse de référence, mais d'instituer une obligation pour | dienstverlening in de vorm van een referentieadres toe te kennen, maar |
les personnes concernées de s'inscrire dans les registres de la | wel voor de betrokken personen een verplichting in te voeren om zich |
population de la commune et de solliciter éventuellement, à cet effet, | in de bevolkingsregisters van de gemeente in te schrijven en daartoe |
l'obtention d'une adresse de référence auprès du CPAS. | eventueel te vragen om een referentieadres bij het OCMW te verkrijgen. |
B.5.3. Le CPAS de Schaerbeek soutient quant à lui que la mission du | B.5.3. Het OCMW van Schaarbeek voert aan dat de taak van het OCMW ten |
CPAS à l'égard d'un étranger en séjour illégal se limite à l'octroi de | aanzien van een vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft |
l'aide médicale urgente. | beperkt is tot het verlenen van dringende medische hulp. |
B.5.4. Etant donné que les exceptions soulevées par le Conseil des | B.5.4. Aangezien de door de Ministerraad en door het OCMW van |
ministres et par le CPAS de Schaerbeek concernent en réalité le | Schaarbeek opgeworpen excepties in werkelijkheid betrekking hebben op |
bien-fondé de l'identité de traitement visée dans la question | de gegrondheid van de in de prejudiciële vraag beoogde gelijke |
préjudicielle, l'examen de ces exceptions se confond avec celui du | behandeling, valt het onderzoek van die excepties samen met dat van de |
fond de l'affaire. | grond van de zaak. |
B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par | en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens |
ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans | tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de |
qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de | betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op |
personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure | identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke |
critiquée, sont essentiellement différentes. | verantwoording bestaat. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
et le but visé. | middelen en het beoogde doel. |
B.7. L'article 57, § 2, alinéa 1er, 1°, de la loi du 8 juillet 1976 | B.7. Artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, van de wet van 8 juli 1976 |
prévoit que la mission du CPAS à l'égard d'un étranger en séjour | bepaalt dat de taak van het OCMW ten aanzien van een vreemdeling die |
illégal se limite à l'octroi de l'aide médicale urgente. | illegaal op het grondgebied verblijft is beperkt tot het verlenen van |
Par ses arrêts n° 80/99 du 30 juin 1999 (ECLI:BE:GHCC:1999:ARR.080) et | dringende medische hulp. Bij zijn arresten nr. 80/99 van 30 juni 1999 |
n° 194/2005 du 21 décembre 2005 (ECLI:BE:GHCC:2005:ARR.194), la Cour a jugé que, si la mesure consistant à supprimer l'aide sociale à tout étranger ayant reçu un ordre de quitter le territoire est appliquée aux personnes qui sont dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de donner suite à l'ordre de quitter la Belgique, elle traite de la même manière, sans qu'existe une justification raisonnable à cet égard, des personnes qui se trouvent dans des situations fondamentalement différentes : celles qui peuvent être éloignées et celles qui ne peuvent l'être, pour des raisons médicales. Il s'ensuit que l'étranger qui est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de quitter le territoire doit pouvoir bénéficier de l'aide sociale. L'article 57, § 2, alinéa 1er, 1°, précité, doit être interprété comme ne s'appliquant pas à cet étranger | (ECLI:BE:GHCC:1999:ARR.080) en nr. 194/2005 van 21 december 2005 (ECLI:BE:GHCC:2005:ARR.194) heeft het Hof geoordeeld dat, indien de maatregel die erin bestaat de maatschappelijke dienstverlening af te schaffen voor elke vreemdeling die een bevel om het grondgebied te verlaten heeft gekregen, wordt toegepast op personen die, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid zijnom gevolg te geven aan het bevel België te verlaten, hij, zonder dat er in dat verband een redelijke verantwoording bestaat, personen die zich in fundamenteel verschillende situaties bevinden, op dezelfde wijze behandelt : diegenen die kunnen worden verwijderd en diegenen die om medische redenen niet kunnen worden verwijderd. Daaruit volgt dat de vreemdeling die, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid verkeert om het grondgebied te verlaten, maatschappelijke dienstverlening moet kunnen genieten. Het voormelde artikel 57, § 2, eerste lid, 1°, moet in die zin worden geïnterpreteerd dat het niet van toepassing is op die vreemdeling (zie |
(voy. également Cass., 15 février 2016, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160215.5). | eveneens Cass., 15 februari 2016, ECLI:BE:CASS:2016:ARR.20160215.5). |
B.8. Comme il est dit en B.3.2, le mécanisme de l'adresse de référence | B.8. Zoals in B.3.2 is vermeld, werd het in artikel 1, § 2, van de wet |
réglé à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991 a été créé en | van 19 juli 1991 geregelde mechanisme van het referentieadres in het |
vue de permettre aux personnes dépourvues de résidence fixe de | leven geroepen om aan de personen zonder vaste verblijfplaats de |
s'inscrire dans les registres de la population, comme elles en ont | mogelijkheid te bieden om zich in de bevolkingsregisters in te |
l'obligation. Seules les personnes qui sont inscrites dans les | |
registres de la population ou qui doivent l'être peuvent prétendre à | schrijven, zoals ze wettelijk verplicht zijn te doen. Enkel de |
une adresse de référence. Certes, l'inscription à l'adresse du CPAS de la commune où elle est | personen die zijn ingeschreven of die moeten worden ingeschreven in de |
présente habituellement, à titre d'adresse de référence, d'une | bevolkingsregisters, kunnen aanspraak maken op een referentieadres. |
personne visée à l'article 1er, § 1er, 1°, de la loi du 19 juillet | De inschrijving van een in artikel 1, § 1, 1°, van de wet van 19 juli |
1991 est une forme d'aide sociale qui permet à cette personne de | 1991 bedoelde persoon op het adres van het OCMW van de gemeente waar |
hij gewoonlijk vertoeft, als referentieadres, is weliswaar een vorm | |
van maatschappelijke dienstverlening waardoor die persoon alle - met | |
bénéficier de l'ensemble des droits, notamment sociaux, qui, en | name sociale - rechten kan genieten die, op grond van de |
fonction des réglementations, dépendent d'une inscription dans les | regelgevingen, afhangen van een inschrijving in de |
registres de la population, et de ne pas être marginalisée sur le plan | bevolkingsregisters, en op administratief vlak niet buiten de |
administratif. Il n'en demeure pas moins que cette inscription réglée | maatschappij kan worden geplaatst. Zulks neemt niet weg dat die in |
à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991 est un mécanisme | artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 geregelde inschrijving een |
étroitement lié à l'inscription dans les registres de la population | mechanisme is dat nauw verbonden is met de inschrijving in de |
des personnes concernées et séjournant légalement en Belgique. | bevolkingsregisters van de betrokken personen die legaal in België |
B.9. Compte tenu de ce qui précède, il est pertinent que les étrangers | verblijven. B.9. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het pertinent dat de |
en séjour illégal soient exclus du mécanisme de l'adresse de référence | vreemdelingen die illegaal op het grondgebied verblijven worden |
réglé à l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991, | uitgesloten van het in artikel 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 |
indépendamment de la question de savoir s'ils se trouvent ou non dans | geregelde mechanisme van het referentieadres, los van de vraag of zij |
l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans leur pays d'origine. En effet, dans les deux cas, l'étranger ne séjourne pas légalement en Belgique et ne peut pas être inscrit aux registres de la population. La circonstance qu'en matière d'aide sociale, une juridiction a constaté que l'étranger est dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays d'origine ne conduit pas à une autre conclusion, dès lors qu'une telle décision n'a pas d'incidence sur le statut de séjour de l'étranger. B.10. Pour le surplus, il n'est pas établi que l'identité de traitement soulevée dans la question préjudicielle produise des effets disproportionnés à l'égard des personnes concernées, dès lors que la juridiction a quo a établi que celles-ci peuvent bénéficier de l'aide sociale complète, à l'exception de l'adresse de référence réglée à | zich al dan niet in de absolute onmogelijkheid bevinden, om medische redenen, om naar hun land van herkomst terug te keren. In beide gevallen verblijft de vreemdeling immers niet legaal in België en kan hij niet worden ingeschreven in de bevolkingsregisters. De omstandigheid dat een rechtscollege, inzake maatschappelijke dienstverlening, heeft vastgesteld dat de vreemdeling zich, om medische redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, leidt niet tot een andere conclusie, aangezien een dergelijke beslissing geen weerslag heeft op het verblijfsstatuut van de vreemdeling. B.10. Voor het overige wordt niet aangetoond dat de in de prejudiciële vraag opgeworpen gelijke behandeling onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van de betrokken personen, aangezien het verwijzende rechtscollege heeft vastgesteld dat die volledige maatschappelijke dienstverlening kunnen genieten, met uitzondering van het in artikel |
l'article 1er, § 2, de la loi du 19 juillet 1991. En outre, la | 1, § 2, van de wet van 19 juli 1991 geregelde referentieadres. |
question préjudicielle ne porte pas, comme le précise le Conseil des | Bovendien betreft de prejudiciële vraag niet, zoals de Ministerraad |
ministres, sur le point de savoir si l'intéressé peut être inscrit à | preciseert, de vraag of de betrokkene kan worden ingeschreven op het |
l'adresse du CPAS au titre de l'aide sociale matérielle visée à | adres van het OCMW uit hoofde van materiële maatschappelijke |
l'article 57 de la loi du 8 juillet 1976, compte tenu de ce que, comme | dienstverlening bedoeld in artikel 57 van de wet van 8 juli 1976, |
il est dit plus haut, la limitation à l'aide médicale urgente n'est | rekening houdend met het feit dat, zoals eerder is vermeld, de |
pas applicable à l'intéressé, dans la situation dans laquelle il se trouve. Enfin, conformément à l'article 9ter de la loi du 15 décembre 1980 « sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers », l'étranger en séjour illégal « qui souffre d'une maladie telle qu'elle entraîne un risque réel pour sa vie ou son intégrité physique ou un risque réel de traitement inhumain ou dégradant lorsqu'il n'existe aucun traitement adéquat dans son pays d'origine ou dans le pays où il séjourne, peut demander l'autorisation de séjourner dans le Royaume auprès du ministre ou son délégué ». En cas de décision favorable, le cas échéant après que l'intéressé a introduit un recours devant le Conseil du contentieux des étrangers, le séjour devient légal et, si les conditions sont remplies, l'étranger peut être inscrit à l'adresse du CPAS de la commune où il est présent habituellement, sur la base de l'article 1er, § 2, de la | beperking tot dringende medische hulp niet van toepassing is op de betrokkene in de situatie waarin hij zich bevindt. Ten slotte, overeenkomstig artikel 9ter van de wet van 15 december 1980 « betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen », kan de vreemdeling die illegaal op het grondgebied verblijft « die op zodanige wijze lijdt aan een ziekte dat deze ziekte een reëel risico inhoudt voor zijn leven of fysieke integriteit of een reëel risico inhoudt op een onmenselijke of vernederende behandeling wanneer er geen adequate behandeling is in zijn land van herkomst of het land waar hij verblijft, [...] een machtiging tot verblijf in het Rijk aanvragen bij de minister of zijn gemachtigde ». Bij een gunstige beslissing, in voorkomend geval nadat de betrokkene een beroep bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen heeft ingesteld, wordt het verblijf legaal en, indien aan de voorwaarden wordt voldaan, kan de vreemdeling worden ingeschreven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij |
loi du 19 juillet 1991. | gewoonlijk aanwezig is, op grond van artikel 1, § 2, van de wet van 19 |
B.11. L'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la | juli 1991. B.11. Artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet |
loi du 19 juillet 1991 est compatible avec les articles 10 et 11 de la | van 19 juli 1991 is bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet in zoverre het niet de mogelijkheid biedt om de vreemdeling | |
Constitution en ce qu'il ne permet pas d'inscrire à l'adresse du CPAS | die illegaal op het grondgebied verblijft en die zich, om medische |
de la commune où il est présent habituellement, à titre d'adresse de | redenen, in de absolute onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van |
référence au sens de cette loi, l'étranger en séjour illégal qui est | herkomst terug te keren, in te schrijven op het adres van het OCMW van |
dans l'impossibilité absolue, pour des raisons médicales, de retourner | de gemeente waar hij gewoonlijk aanwezig is, als referentieadres in de |
dans son pays d'origine. | zin van die wet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 1er, § 1er, alinéa 1er, 1°, et § 2, alinéa 1er, de la loi du | Artikel 1, § 1, eerste lid, 1°, en § 2, eerste lid, van de wet van 19 |
19 juillet 1991 « relative aux registres de la population, aux cartes | juli 1991 « betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, |
d'identité, aux cartes des étrangers et aux documents de séjour » ne | de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten » schendt de |
viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne | artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het niet de |
permet pas d'inscrire à l'adresse du CPAS de la commune où il est | mogelijkheid biedt om de vreemdeling die illegaal op het grondgebied |
présent habituellement, à titre d'adresse de référence au sens de | verblijft en die zich, om medische redenen, in de absolute |
cette loi, l'étranger en séjour illégal qui est dans l'impossibilité | onmogelijkheid bevindt om naar zijn land van herkomst terug te keren, |
absolue, pour des raisons médicales, de retourner dans son pays | in te schrijven op het adres van het OCMW van de gemeente waar hij |
d'origine. | gewoonlijk aanwezig is, als referentieadres in de zin van die wet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 29 juin 2023. | op 29 juni 2023. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
P. Nihoul | P. Nihoul |