← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 120/2023 du 14 septembre 2023 Numéros du rôle : 7850 et 7886 En
cause : les recours en annulation de l'article 64, § 2, de la loi du 30 juillet 2022 « visant
à rendre la justice plus humaine, plus rapide et plus fer La
Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 120/2023 du 14 septembre 2023 Numéros du rôle : 7850 et 7886 En cause : les recours en annulation de l'article 64, § 2, de la loi du 30 juillet 2022 « visant à rendre la justice plus humaine, plus rapide et plus fer La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) | Uittreksel uit arrest nr. 120/2023 van 14 september 2023 Rolnummers 7850 en 7886 In zake : de beroepen tot vernietiging van artikel 64, § 2, van de wet van 30 juli 2022 « om justitie menselijker, sneller en straffer te maken II », ingest Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 120/2023 du 14 septembre 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 120/2023 van 14 september 2023 |
Numéros du rôle : 7850 et 7886 | Rolnummers 7850 en 7886 |
En cause : les recours en annulation de l'article 64, § 2, de la loi | In zake : de beroepen tot vernietiging van artikel 64, § 2, van de wet |
du 30 juillet 2022 « visant à rendre la justice plus humaine, plus | van 30 juli 2022 « om justitie menselijker, sneller en straffer te |
rapide et plus ferme II », introduits par E.G. et I.M. et par l'ASBL « | maken II », ingesteld door E.G. en I.M. en door de vzw « Ligue des |
Ligue des droits humains » et l'ASBL « Syndicat des Avocats pour la | droits humains » en de vzw « Syndicat des Avocats pour la Démocratie |
Démocratie ». | ». |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune, | rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S. |
E. Bribosia et K. Jadin, assistée du greffier N. Dupont, présidée par | de Bethune, E. Bribosia en K. Jadin, bijgestaan door de griffier N. |
le président P. Nihoul, | Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des recours et procédure | I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging |
a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le | a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 30 |
augustus 2022 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen | |
30 août 2022 et parvenue au greffe le 31 août 2022, un recours en | op 31 augustus 2022, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel |
annulation de l'article 64, § 2, de la loi du 30 juillet 2022 « visant | 64, § 2, van de wet van 30 juli 2022 « om justitie menselijker, |
à rendre la justice plus humaine, plus rapide et plus ferme II » | sneller en straffer te maken II » (bekendgemaakt in het Belgisch |
(publiée au Moniteur belge du 8 août 2022) a été introduit par E.G. et | Staatsblad van 8 augustus 2022) door E.G. en I.M., bijgestaan en |
I.M., assistés et représentés par Me L. Laperche, avocate au barreau | vertegenwoordigd door Mr. L. Laperche, advocaat bij de balie |
de Liège-Huy. | Luik-Hoei. |
Par la même requête, les parties requérantes demandaient également la | Bij hetzelfde verzoekschrift vorderden de verzoekende partijen |
suspension de la même disposition légale. Par l'arrêt n° 135/2022 du | eveneens de schorsing van dezelfde wetsbepaling. Bij het arrest nr. |
20 octobre 2022 (ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.135), publié au Moniteur belge | 135/2022 van 20 oktober 2022 (ECLI:BE:GHCC:2022:ARR.135), |
du 13 mars 2023, la Cour a rejeté la demande de suspension. | bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 maart 2023, heeft het |
Hof de vordering tot schorsing verworpen. | |
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le | b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 8 november |
8 novembre 2022 et parvenue au greffe le 10 novembre 2022, un recours | 2022 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 |
november 2022, is beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde | |
en annulation de la même disposition légale a été introduit par l'ASBL | wetsbepaling door de vzw « Ligue des droits humains » en de vzw « |
« Ligue des droits humains » et l'ASBL « Syndicat des Avocats pour la | Syndicat des Avocats pour la Démocratie », bijgestaan en |
Démocratie », assistées et représentées par Me L. Laperche. | vertegenwoordigd door Mr. L. Laperche. |
Par la même requête, les parties requérantes demandaient également la | Bij hetzelfde verzoekschrift vorderden de verzoekende partijen |
suspension de la même disposition légale. Par l'arrêt n° 24/2023 du 9 | eveneens de schorsing van dezelfde wetsbepaling. Bij het arrest nr. |
février 2023 (ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.024), publié au Moniteur belge du | 24/2023 van 9 februari 2023 (ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.024), bekendgemaakt |
10 juillet 2023, la Cour a rejeté la demande de suspension. | in het Belgisch Staatsblad van 10 juli 2023, heeft het Hof de |
vordering tot schorsing verworpen. | |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 7850 et 7886 du rôle de la | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7850 en 7886 van de rol van |
Cour, ont été jointes. | het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition attaquée | Ten aanzien van de bestreden bepaling |
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 64, | B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel |
§ 2, de la loi du 30 juillet 2022 « visant à rendre la justice plus | 64, § 2, van de wet van 30 juli 2022 « om justitie menselijker, |
humaine, plus rapide et plus ferme II » (ci-après : la loi du 30 | sneller en straffer te maken II » (hierna : de wet van 30 juli 2022). |
juillet 2022). Cette disposition fait partie du chapitre 15 de cette | Die bepaling maakt deel uit van hoofdstuk 15 van die wet, met als |
loi, intitulé « Mesure temporaire afin de réduire la surpopulation | opschrift « Tijdelijke maatregel tot vermindering van de overbevolking |
dans les prisons ». | in de gevangenissen ». |
B.1.2. L'article 64 de la loi du 30 juillet 2022 dispose : | B.1.2. Artikel 64 van de wet van 30 juli 2022 bepaalt : |
« § 1er. Le directeur octroie la libération anticipée au condamné qui | « § 1. De directeur kent een vervroegde invrijheidstelling toe aan de |
se trouve dans les conditions de temps pour l'octroi de la libération | veroordeelde die zich in de tijdsvoorwaarden bevindt voor de |
conditionnelle, à partir de six mois avant la fin de la partie | toekenning van de voorwaardelijke invrijheidstelling, vanaf zes |
maanden voor het einde van het uitvoerbaar gedeelte van de | |
exécutoire de la ou des peines privatives de liberté auxquelles il a été condamné. | vrijheidsstraf of van de vrijheidsstraffen waartoe hij is veroordeeld. |
Par dérogation à l'alinéa 1er, le condamné dont la modalité | In afwijking van het eerste lid, is de veroordeelde wiens |
d'exécution de la peine est révoquée par le juge de l'application des | strafuitvoeringsmodaliteit tijdens de geldigheidsduur van deze |
peines ou le tribunal de l'application des peines pendant la durée de | maatregel door de strafuitvoeringsrechter of de |
validité de cette mesure est exclu de la libération anticipée pendant | strafuitvoeringsrechtbank wordt herroepen gedurende zes maanden na de |
six mois à compter de l'exécution du jugement de révocation. | tenuitvoerlegging van het vonnis tot herroeping uitgesloten van de |
vervroegde invrijheidstelling. | |
Si la libération anticipée n'est pas révoquée, elle court jusqu'à la | Indien de vervroegde invrijheidstelling niet wordt herroepen, loopt |
fin de la peine. | zij tot het bereiken van het strafeinde. |
Si la libération anticipée est révoquée, elle ne peut plus être | Indien de vervroegde invrijheidstelling wordt herroepen, kan zij niet |
octroyée à nouveau. | opnieuw worden toegekend. |
§ 2. Les condamnés suivants sont exclus de la libération anticipée | § 2. De volgende veroordeelden zijn uitgesloten van de vervroegde |
visée au paragraphe 1er : | invrijheidstelling bedoeld in paragraaf 1 : |
- les condamnés qui subissent une ou plusieurs peines privatives de | - de veroordeelden die een of meerdere vrijheidsbenemende straffen |
liberté dont le total s'élève à plus de dix ans; | ondergaan waarvan het totaal meer dan tien jaar bedraagt; |
- les condamnés qui subissent une ou plusieurs peine(s) | - de veroordeelden die een of meerdere gevangenisstraffen ondergaan |
d'emprisonnement pour des faits visés au livre II, titre Iter, du Code | voor de feiten bedoeld in boek II, titel Iter, van het Strafwetboek; |
pénal; - les condamnés qui subissent une ou plusieurs peine(s) | - de veroordeelden die een of meerdere gevangenisstraffen ondergaan |
d'emprisonnement pour des faits visés aux articles 417/7 à 417/24, | voor de feiten vermeld in de artikelen 417/7 tot 417/24, 417/50, |
417/50, 417/55, 417/56, 417/59 et 417/63 du Code pénal; | 417/55, 417/56, 417/59 en 417/63 van het Strafwetboek; |
- les condamnés qui font l'objet d'une condamnation avec une mise à la | - de veroordeelden die het voorwerp uitmaken van een veroordeling met |
disposition du tribunal de l'application des peines, conformément aux | een terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank |
articles 34ter ou 34quater du Code pénal; | overeenkomstig de artikelen 34ter of 34quater van het Strafwetboek; |
- les condamnés qui n'ont pas de droit de séjour; | - de veroordeelden die geen recht hebben op verblijf; |
- les condamnés qui sont suivis par l'Organe de coordination pour | - de veroordeelden die worden opgevolgd door het Coördinatieorgaan |
l'analyse de la menace dans le cadre des banques de données communes | voor de dreigingsanalyse in het kader van de gemeenschappelijke |
visées aux articles 44/11/3bis à 44/11/3quinquies de la loi du 5 août | gegevensbanken bedoeld in de artikelen 44/11/3bis tot 44/11/3quinquies |
1992 sur la fonction de police ». | van de wet van 5 augustus 1992 op het politieambt ». |
B.1.3. En vertu de l'article 64, § 1er, de la loi du 30 juillet 2022, | B.1.3. Krachtens artikel 64, § 1, van de wet van 30 juli 2022 kent de |
le directeur octroie la libération anticipée au condamné qui se trouve | directeur een vervroegde invrijheidstelling toe aan de veroordeelde |
dans les conditions de temps pour l'octroi de la libération | die zich in de tijdsvoorwaarden bevindt voor de toekenning van de |
conditionnelle, à partir de six mois avant la fin de la partie | voorwaardelijke invrijheidstelling, vanaf zes maanden vóór het einde |
exécutoire de la ou des peines privatives de liberté auxquelles il a | van het uitvoerbare gedeelte van de vrijheidsstraf of van de |
été condamné, moyennant le respect de plusieurs conditions. Le | vrijheidsstraffen waartoe hij is veroordeeld, mits verschillende |
condamné doit n'avoir pas fait l'objet d'une révocation d'une modalité | voorwaarden in acht worden genomen. De strafuitvoeringsmodaliteit die |
ten aanzien van de veroordeelde is bepaald mag niet door de | |
d'exécution de la peine dans les six mois qui précèdent par le juge ou | strafuitvoeringsrechter of de strafuitvoeringsrechtbank zijn herroepen |
le tribunal de l'application des peines. Le directeur doit également | in de zes maanden die voorafgaan. De directeur dient zich eveneens te |
s'assurer de la faisabilité de la mesure et vérifier que le condamné | verzekeren van de haalbaarheid van de maatregel en na te gaan of de |
dispose d'un logement et de moyens d'existence suffisants (article 65, | veroordeelde over onderdak en over voldoende middelen van bestaan |
§ 1er). | beschikt (artikel 65, § 1). |
Le directeur peut révoquer la libération anticipée lorsqu'il existe | De directeur kan de vervroegde invrijheidstelling herroepen wanneer er |
des indications sérieuses selon lesquelles le condamné n'a pas | ernstige aanwijzingen voorhanden zijn dat de veroordeelde het verbod |
respecté l'interdiction de commettre des infractions ou lorsqu'il ne | op het plegen van strafbare feiten niet heeft nageleefd of wanneer hij |
respecte pas la condition de ne pas importuner les victimes et de | de voorwaarde niet naleeft die erin bestaat de slachtoffers niet |
quitter immédiatement les lieux lorsqu'il rencontre une victime | lastig te vallen en zich onmiddellijk te verwijderen van de plaats |
(article 65, § 3, de la même loi). | waar hij een slachtoffer ontmoet (artikel 65, § 3, van dezelfde wet). |
B.1.4. La libération anticipée est une mesure temporaire visant à | B.1.4. De vervroegde invrijheidstelling is een tijdelijke maatregel |
réduire la surpopulation dans les prisons, dans l'attente de la | die ertoe strekt de overbevolking in de gevangenissen te verminderen, |
création de nouvelles places au sein du système pénitentiaire. Elle | in afwachting dat er nieuwe plaatsen worden gecreëerd binnen het |
s'applique jusqu'au 31 août 2023. Le Roi peut toutefois en prolonger | penitentiaire systeem. Zij is van toepassing tot 31 augustus 2023. De |
l'application, par un arrêté délibéré en Conseil des ministres, | Koning kan de toepassing ervan evenwel verlengen, bij een besluit |
vastgesteld na overleg in de Ministerraad, tot 31 december 2024 | |
jusqu'au 31 décembre 2024 (article 66 de la loi du 30 juillet 2022). | (artikel 66 van de wet van 30 juli 2022). In de parlementaire |
Les travaux préparatoires mentionnent à cet égard : | voorbereiding wordt in dat verband vermeld : |
« Compte tenu de la situation actuelle de surpopulation dans les | « In het licht van de huidige toestand van overbevolking in de |
prisons et des perspectives à cet égard, il est nécessaire de | gevangenissen en de vooruitzichten op dat vlak, is het noodzakelijk om |
conserver temporairement la mesure de libération anticipée qui avait | de maatregel van vervroegde invrijheidstelling die met gewenst effect |
été utilisée dans le but de lutter contre la crise du coronavirus en | werd ingezet ter bestrijding van de coronacrisis, tijdelijk te |
tant cette fois qu'instrument de lutte contre la surpopulation et ce, | behouden als instrument in de strijd tegen de overbevolking en dit tot |
jusqu'au 31 août 2023. Cette date peut être prolongée par le Roi, par | 31 augustus 2023. Die datum kan door de Koning, bij een in |
un arrêté délibéré en Conseil des ministres, jusqu'au 31 décembre | Ministerraad overlegd besluit verlengd worden tot 31 december 2024. |
2024. Cette mesure est donc prévue dans un premier temps jusqu'au 31 août | Deze maatregel wordt dus in eerste instantie voorzien tot 31 augustus |
2023, mais peut être prolongée jusqu'à fin 2024. Entre la fin de cette | 2023, maar kan verlengd worden tot eind 2024. Tussen eind dit jaar en |
année et la fin 2024, de la capacité permanente de détention sera | eind 2024 zal er immers definitieve detentiecapaciteit bijkomen. Een |
ajoutée. Une évaluation à mi-parcours d'ici au 31 août 2023 s'impose | tussentijdse evaluatie tegen 31 augustus 2023 dringt zich evenwel op » |
toutefois » (Doc. parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 77). | (Parl. St., Kamer, 2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 77). |
Si la libération anticipée n'est pas révoquée, elle court jusqu'à la | Indien de vervroegde invrijheidstelling niet wordt herroepen, loopt |
fin de la peine (article 64, § 1er, alinéa 3, de la loi). Elle | zij tot het bereiken van het strafeinde (artikel 64, § 1, derde lid, |
van de wet). Zij gaat gepaard met een proeftermijn die gelijk is aan | |
s'accompagne d'un délai d'épreuve qui est égal à la durée des peines | de duur van het nog resterende gedeelte van de vrijheidsstraffen op |
privatives de liberté qu'il restait à subir au moment de la libération | het ogenblik van de vervroegde invrijheidstelling, tijdens welke de |
anticipée, pendant lequel le condamné ne doit pas commettre | veroordeelde geen strafbare feiten mag plegen, noch de slachtoffers |
d'infraction ni importuner les victimes, et quitter immédiatement les | mag lastigvallen, en zich onmiddellijk moet verwijderen van de plaats |
lieux lorsqu'il rencontre une victime (article 65, § 2, alinéas 1er et | waar hij een slachtoffer ontmoet (artikel 65, § 2, eerste en tweede |
2). | lid). |
B.1.5. Verschillende categorieën van veroordeelden worden uitgesloten | |
B.1.5. Plusieurs catégories de condamnés sont exclues de la mesure, en | van de maatregel, krachtens het bestreden artikel 64, § 2, van de wet |
vertu de l'article 64, § 2, attaqué, de la loi du 30 juillet 2022, à | van 30 juli 2022, namelijk de veroordeelden die een of meerdere |
savoir les condamnés qui subissent une ou plusieurs peines privatives | vrijheidsbenemende straffen ondergaan waarvan de totale duur meer dan |
de liberté dont la durée totale s'élève à plus de dix ans (premier | tien jaar bedraagt (eerste streepje), de veroordeelden die een |
tiret), les condamnés qui subissent une peine d'emprisonnement pour | gevangenisstraf ondergaan voor feiten van terrorisme (tweede streepje) |
des faits de terrorisme (deuxième tiret) ou pour des faits portant | of voor feiten die de seksuele integriteit, het seksuele |
atteinte à l'intégrité sexuelle, au droit à l'autodétermination | zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden aantasten (derde streepje), de |
sexuelle et aux bonnes moeurs (troisième tiret), les condamnés dont la | veroordeelden wier veroordeling gepaard gaat met een |
condamnation est assortie d'une mise à disposition du tribunal de | terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank overeenkomstig |
l'application des peines conformément aux articles 34ter ou 34quater | de artikelen 34ter of 34quater van het Strafwetboek (vierde streepje), |
du Code pénal (quatrième tiret), les condamnés qui n'ont pas de droit | de veroordeelden die geen recht hebben op verblijf (vijfde streepje) |
de séjour (cinquième tiret) et les condamnés qui sont suivis par | en de veroordeelden die worden opgevolgd door het Coördinatieorgaan |
l'Organe de coordination pour l'analyse de la menace (ci-après : | voor de dreigingsanalyse (hierna : het OCAD) in het kader van de |
l'OCAM) dans le cadre des banques de données communes visées aux | gemeenschappelijke gegevensbanken bedoeld in de artikelen 44/11/3bis |
articles 44/11/3bis à 44/11/3quinquies de la loi du 5 août 1992 « sur | tot 44/11/3quinquies van de wet van 5 augustus 1992 « op het |
la fonction de police » (ci-après : la loi du 5 août 1992) (sixième tiret). | politieambt » (hierna : de wet van 5 augustus 1992) (zesde streepje). |
Ces exclusions sont justifiées dans les travaux préparatoires comme | Die uitsluitingen worden in de parlementaire voorbereiding als volgt |
suit : | verantwoord : |
« Le paragraphe 2 reprend les catégories de condamnés qui sont exclus | « Paragraaf 2 van het tweede artikel somt de categorieën veroordeelden |
op die van de vervroegde invrijheidstelling zijn uitgesloten. Het zijn | |
de la libération anticipée. Ce sont les mêmes catégories que pour la | dezelfde categorieën als bij de maatregel vervroegde |
libération anticipée ` COVID ', et la justification est la même. Il | invrijheidstelling ` COVID-19 ' en ook de verantwoording is dezelfde. |
s'agit des personnes qui sont condamnées à une ou plusieurs peines | Het gaat om de personen die veroordeeld zijn tot één of meer |
privatives de liberté dont le total s'élève à plus de 10 ans, car le | vrijheidsberovende straffen waarvan het totaal meer dan 10 jaar |
total des peines est trop élevé et qu'il est trop dangereux de libérer | bedraagt, omdat het totaal van de straffen te hoog is en het te |
ces condamnés anticipativement de manière automatique, sans examiner | gevaarlijk is om deze veroordeelden automatisch vervroegd vrij te |
aucune contre-indication. Par ailleurs, la nature de la peine est | laten, zonder eventuele contra-indicaties te beoordelen. Bovendien |
également utilisée comme critère : condamnation pour des faits de | wordt ook de aard van de veroordeling als criterium gehanteerd : |
moeurs, infractions terroristes, et condamnations avec une mise à | veroordeling voor zedenfeiten, terroristische misdrijven en |
disposition du tribunal de l'application des peines. Les étrangers | veroordelingen met een terbeschikkingstelling van de |
sans droit au séjour sont également exclus. Enfin, les personnes | strafuitvoeringsrechtbank. Ook de vreemdelingen zonder recht op |
condamnées qui sont suivies par l'OCAM dans le cadre des banques de | verblijf worden uitgesloten. En tot slot worden ook de veroordeelden |
données communes sont également exclues. La justification de | die worden opgevolgd door het OCAD in het kader van de |
gemeenschappelijke gegevensbanken uitgesloten. De motivering voor | |
l'exclusion est la même que pour les autres catégories : le danger que | uitsluiting is dezelfde als voor de andere categorieën : het |
représentent ces condamnés pour la société » (Doc. parl., Chambre, | maatschappelijk gevaar dat van deze veroordeelden uitgaat » (Parl. |
2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 80). | St., Kamer, 2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 80). |
Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
B.2.1. Les deux parties requérantes dans l'affaire n° 7886 sont deux | B.2.1. De twee verzoekende partijen in de zaak nr. 7886 zijn vzw's die |
ASBL qui ont pour but statutaire la protection des droits fondamentaux | de bescherming van de grondrechten van de burgers als statutair doel |
des individus. | hebben. |
B.2.2. Etant donné que l'intérêt de ces parties requérantes à demander | B.2.2. Aangezien het belang van die verzoekende partijen bij de |
l'annulation des dispositions attaquées n'est pas contesté, il n'est | vernietiging van de bestreden bepalingen niet wordt betwist, is het |
pas nécessaire d'examiner l'intérêt des parties requérantes dans | niet noodzakelijk het belang te onderzoeken van de verzoekende |
l'affaire n° 7850, qui développent une argumentation similaire. | partijen in de zaak nr. 7850, die een vergelijkbare argumentatie |
Quant au fond | uiteenzetten. |
B.3.1. Les parties requérantes soutiennent que la disposition attaquée | Ten gronde B.3.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling de |
viole les articles 10, 11 et 12 de la Constitution, lus le cas échéant | artikelen 10, 11 en 12 van de Grondwet, in voorkomend geval in |
en combinaison avec les articles 5 et 14 de la Convention européenne | samenhang gelezen met de artikelen 5 en 14 van het Europees Verdrag |
des droits de l'homme, le principe d'égalité et de non-discrimination et le principe de proportionnalité, en ce qu'elle exclut d'office plusieurs catégories de condamnés du bénéfice de la libération anticipée six mois avant la fin de leur peine, sans prévoir un examen individualisé de leur situation. B.3.2.1. Les parties requérantes soutiennent que la disposition attaquée engendre une différence de traitement entre les condamnés selon qu'ils sont visés ou non par une exclusion prévue par la disposition attaquée. Tous les condamnés qui sont visés par une telle exclusion sont obligatoirement exclus du bénéfice de la libération | voor de rechten van de mens, het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie en het evenredigheidsbeginsel, schendt in zoverre zij verschillende categorieën van veroordeelden automatisch uitsluit van het voordeel van de vervroegde invrijheidstelling zes maanden voor het einde van hun straf, zonder in een geïndividualiseerd onderzoek van hun situatie te voorzien. B.3.2.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling een verschil in behandeling tussen veroordeelden doet ontstaan naargelang zij al dan niet worden beoogd door een in de bestreden bepaling bedoelde uitsluiting. Alle veroordeelden die door een dergelijke uitsluiting worden beoogd, worden verplicht uitgesloten van het voordeel van de vervroegde invrijheidstelling, zonder een |
anticipée, sans pouvoir bénéficier d'un examen individualisé de leur | geïndividualiseerd onderzoek van hun situatie te kunnen genieten, |
situation, alors que les autres condamnés bénéficient de plein droit | terwijl de andere veroordeelden een dergelijke maatregel van |
d'une telle mesure, et ce alors que les condamnés relevant de ces deux | rechtswege genieten, en zulks terwijl de veroordeelden die tot die |
catégories peuvent présenter des degrés de dangerosité comparables | twee categorieën behoren, een vergelijkbare graad van gevaarlijkheid |
(première branche du moyen unique dans l'affaire n° 7850; première | kunnen vertonen (eerste onderdeel van het enige middel in de zaak nr. |
branche du premier moyen dans l'affaire n° 7886). | 7850; eerste onderdeel van het eerste middel in de zaak nr. 7886). |
B.3.2.2. Les parties requérantes dans l'affaire n° 7850 critiquent | B.3.2.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7850 bekritiseren met |
notamment le fait que la disposition attaquée traite de manière | name het feit dat de bestreden bepaling alle gedetineerden die wegens |
identique tous les détenus condamnés pour un même type d'infraction, | eenzelfde soort van misdrijf zijn veroordeeld, op identieke wijze |
en ce qu'ils sont automatiquement exclus du bénéfice de la mesure de | behandelt, in zoverre zij automatisch van het voordeel van de |
libération anticipée, alors même qu'ils peuvent présenter des degrés | maatregel van vervroegde invrijheidstelling worden uitgesloten, ook al |
kunnen zij een graad van gevaarlijkheid vertonen die niet | |
de dangerosité qui ne sont pas comparables (seconde branche du moyen | vergelijkbaar is (tweede onderdeel van het enige middel in de zaak nr. |
unique dans l'affaire n° 7850). | 7850). |
B.3.3. Les parties requérantes dans l'affaire n° 7886 contestent en | B.3.3. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7886 betwisten in het |
bijzonder het feit dat vreemdelingen die geen recht hebben op | |
particulier le fait que les étrangers qui n'ont pas de droit de séjour | verblijf, worden uitgesloten van de maatregel van vervroegde |
soient exclus de la mesure de libération anticipée. Selon ces parties | invrijheidstelling. Volgens die verzoekende partijen zegt het |
requérantes, le statut de séjour d'un condamné ne dit rien de son | verblijfsstatuut van een veroordeelde niets over zijn al dan niet |
caractère dangereux ou non (seconde branche du premier moyen dans | gevaarlijke karakter (tweede onderdeel van het eerste middel in de |
l'affaire n° 7886). | zaak nr. 7886). |
B.3.4. Les parties requérantes dans l'affaire n° 7886 critiquent | B.3.4. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7886 bekritiseren ook |
également le manque d'objectivité et, partant, de prévisibilité qui | het gebrek aan objectiviteit en, bijgevolg, aan voorzienbaarheid van |
entoure l'exclusion des condamnés suivis par l'OCAM de la mesure de | de uitsluiting van de door het OCAD gevolgde veroordeelden van de |
libération anticipée. Elles critiquent également l'impossibilité pour | maatregel van vervroegde invrijheidstelling. Zij bekritiseren eveneens |
ces condamnés de contester un tel suivi par l'OCAM (second moyen dans | het feit dat het voor die veroordeelden onmogelijk is het gevolgd |
l'affaire n° 7886). | worden door het OCAD te betwisten (tweede middel in de zaak nr. 7886). |
B.4.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée | B.4.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene |
générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit | draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong |
l'origine : les règles constitutionnelles de l'égalité et de la | ervan : de grondwettelijke regels van de gelijkheid en van de |
non-discrimination sont applicables à l'égard de tous les droits et de toutes les libertés, en ce compris ceux résultant des conventions internationales liant la Belgique. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure critiquée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | niet-discriminatie zijn toepasselijk ten aanzien van alle rechten en alle vrijheden, met inbegrip van die welke voortvloeien uit internationale verdragen die België binden. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
et le but visé. | middelen en het beoogde doel. |
B.4.2. L'article 12 de la Constitution garantit la liberté individuelle. | B.4.2. Artikel 12 van de Grondwet waarborgt de individuele vrijheid. |
B.4.3. L'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme | B.4.3. Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens |
garantit également le principe d'égalité et de non-discrimination en | waarborgt eveneens het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie |
ce qui concerne la jouissance des droits et libertés mentionnés dans | wat betreft het genot van de rechten en vrijheden welke in dat Verdrag |
cette Convention et dans ses protocoles additionnels. Parmi ces droits | en zijn aanvullende protocollen zijn vermeld. Tot die rechten en |
et libertés figure l'article 5 de la Convention européenne des droits | vrijheden behoort artikel 5 van het Europees Verdrag voor de rechten |
de l'homme qui dispose : | van de mens, dat bepaalt : |
« 1. Toute personne a droit à la liberté et à la sûreté. Nul ne peut | « 1. Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid. |
être privé de sa liberté, sauf dans les cas suivants et selon les | Niemand mag van zijn vrijheid worden beroofd, behalve in de navolgende |
voies légales : a) s'il est détenu régulièrement après condamnation par un tribunal compétent; b) s'il a fait l'objet d'une arrestation ou d'une détention régulières pour insoumission à une ordonnance rendue, conformément à la loi, par un tribunal ou en vue de garantir l'exécution d'une obligation prescrite par la loi; c) s'il a été arrêté et détenu en vue d'être conduit devant l'autorité judiciaire compétente, lorsqu'il y a des raisons plausibles de soupçonner qu'il a commis une infraction ou qu'il y a des motifs raisonnables de croire à la nécessité de l'empêcher de commettre une infraction ou de s'enfuir après l'accomplissement de celle-ci; d) s'il s'agit de la détention régulière d'un mineur, décidée pour son éducation surveillée ou de sa détention régulière, afin de le traduire devant l'autorité compétente; e) s'il s'agit de la détention régulière d'une personne susceptible de propager une maladie contagieuse, d'un aliéné, d'un alcoolique, d'un toxicomane ou d'un vagabond; f) s'il s'agit de l'arrestation ou de la détention régulières d'une personne pour l'empêcher de pénétrer irrégulièrement dans le territoire, ou contre laquelle une procédure d'expulsion ou d'extradition est en cours. 2. Toute personne arrêtée doit être informée, dans le plus court délai et dans une langue qu'elle comprend, des raisons de son arrestation et de toute accusation portée contre elle. 3. Toute personne arrêtée ou détenue, dans les conditions prévues au paragraphe 1.c) du présent article, doit être aussitôt traduite devant un juge ou un autre magistrat habilité par la loi à exercer des fonctions judiciaires et a le droit d'être jugée dans un délai raisonnable, ou libérée pendant la procédure. La mise en liberté peut être subordonnée à une garantie assurant la comparution de l'intéressé à l'audience. 4. Toute personne privée de sa liberté par arrestation ou détention a le droit d'introduire un recours devant un tribunal, afin qu'il statue à bref délai sur la légalité de sa détention et ordonne sa libération si la détention est illégale. 5. Toute personne victime d'une arrestation ou d'une détention dans des conditions contraires aux dispositions de cet article a droit à | gevallen en langs wettelijke weg : a) indien hij op rechtmatige wijze wordt gevangen gehouden na veroordeling door een daartoe bevoegde rechter; b) indien hij op rechtmatige wijze is gearresteerd of gevangen wordt gehouden, wegens weigering een overeenkomstig de wet door een rechter gegeven bevel op te volgen of ten einde de nakoming van een door de wet voorgeschreven verplichting te verzekeren; c) indien hij op rechtmatige wijze is gearresteerd of gevangen gehouden ten einde voor de bevoegde rechterlijke instantie te worden geleid, wanneer redelijke termen aanwezig zijn om te vermoeden, dat hij een strafbaar feit heeft begaan of indien er redelijke gronden zijn om aan te nemen dat het noodzakelijk is hem te beletten een strafbaar feit te begaan of te ontvluchten nadat hij dit heeft begaan; d) in het geval van rechtmatige gevangenhouding van een minderjarige met het doel in te grijpen in zijn opvoeding of in het geval van zijn rechtmatige gevangenhouding, ten einde hem voor het bevoegde gezag te geleiden; e) in het geval van rechtmatige gevangenhouding van personen die een besmettelijke ziekte zouden kunnen verspreiden, van geesteszieken, van verslaafden aan alcohol of verdovende middelen of van landlopers; f) in het geval van rechtmatige arrestatie of gevangenhouding van personen ten einde hen te beletten op onrechtmatige wijze het land binnen te komen, of indien tegen hen een uitwijzings- of uitleveringsprocedure hangende is. 2. Iedere gearresteerde moet onverwijld en in een taal, welke hij verstaat, op de hoogte worden gebracht van de redenen van zijn arrestatie en van alle beschuldigingen welke tegen hem zijn ingebracht. 3. Eenieder die gearresteerd is of gevangen wordt gehouden, overeenkomstig lid 1 c) van dit artikel moet onmiddellijk voor een rechter worden geleid of voor een andere autoriteit die door de wet bevoegd verklaard is om rechterlijke macht uit te oefenen en heeft het recht binnen een redelijke termijn berecht te worden of hangende het proces in vrijheid te worden gesteld. De invrijheidstelling kan afhankelijk worden gesteld van een waarborg voor de verschijning van de betrokkene in rechte. 4. Eenieder die door arrestatie of gevangenhouding van zijn vrijheid is beroofd heeft het recht voorziening te vragen bij de rechter opdat deze op korte termijn beslist over de wettigheid van zijn gevangenhouding en zijn invrijheidstelling beveelt, indien de gevangenhouding onrechtmatig is. 5. Eenieder die het slachtoffer is geweest van een arrestatie of een gevangenhouding in strijd met de bepalingen van dit artikel heeft |
réparation ». | recht op schadeloosstelling ». |
B.5. La politique répressive, qui englobe l'appréciation de la gravité | B.5. Het repressieve beleid waaronder de vaststelling van de ernst van |
d'un manquement et la sévérité avec laquelle il peut être puni, y | een tekortkoming en de zwaarwichtigheid waarmee zij kan worden |
compris les possibilités d'individualisation de la peine et les effets | bestraft, met inbegrip van de mogelijkheden tot individualisering van |
et actions qui y sont attachés, relève du pouvoir d'appréciation du | de straf en de daaraan verbonden gevolgen en vorderingen, behoort tot |
législateur. Celui-ci peut aussi se montrer sévère dans des matières | de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Die vermag zich ook streng |
où les infractions peuvent porter gravement atteinte aux droits | op te stellen in aangelegenheden waar de inbreuken de grondrechten van |
fondamentaux des individus et aux intérêts de la collectivité. Ces | de burgers en de belangen van de gemeenschap ernstig kunnen aantasten. |
considérations valent également pour l'exécution des peines, | Die overwegingen gelden ook voor de tenuitvoerlegging van straffen, in |
spécialement s'il s'agit d'une mesure temporaire visant à diminuer la | het bijzonder indien het een tijdelijke maatregel betreft die ertoe |
surpopulation carcérale. | strekt de overbevolking in de gevangenissen te verminderen. |
B.6. Dès lors que le grief relatif à l'identité de traitement, | B.6. Aangezien de grief met betrekking tot de in B.3.2.2 vermelde |
mentionnée en B.3.2.2, des condamnés qui sont visés par un motif | gelijke behandeling van de veroordeelden die door een in artikel 64, § |
d'exclusion prévu à l'article 64, § 2, de la loi du 30 juillet 2022, revient en réalité à mettre en cause la proportionnalité de la différence de traitement, mentionnée en B.3.2.1, entre les condamnés qui sont visés par un motif d'exclusion prévu dans cette disposition et les condamnés qui ne sont visés par aucun motif d'exclusion, la Cour intègre l'examen de ce grief dans l'examen de la différence de traitement précitée. La Cour examine d'abord la différence de traitement en ce qu'elle concerne les condamnés qui subissent une ou plusieurs peines privatives de liberté dont le total s'élève à plus de dix ans (premier tiret), les condamnés qui subissent une peine d'emprisonnement pour des faits de terrorisme (deuxième tiret) ou pour des faits portant atteinte à l'intégrité sexuelle, au droit à l'autodétermination sexuelle et aux bonnes moeurs (troisième tiret) et les condamnés qui font l'objet d'une condamnation assortie d'une mise à disposition du | 2, van de wet van 30 juli 2022 bedoelde uitsluitingsgrond worden beoogd, in werkelijkheid erop neerkomt dat de evenredigheid in het geding wordt gebracht van het in B.3.2.1 vermelde verschil in behandeling tussen de veroordeelden die door een in die bepaling bedoelde uitsluitingsgrond worden beoogd en de veroordeelden die niet door enige uitsluitingsgrond worden beoogd, neemt het Hof het onderzoek van die grief op in het onderzoek van het voormelde verschil in behandeling. Het Hof onderzoekt eerst het verschil in behandeling in zoverre het betrekking heeft op de veroordeelden die een of meerdere vrijheidsbenemende straffen ondergaan waarvan het totaal meer dan tien jaar bedraagt (eerste streepje), de veroordeelden die een gevangenisstraf ondergaan voor feiten van terrorisme (tweede streepje) of voor feiten die de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden aantasten (derde streepje) en de veroordeelden die het voorwerp uitmaken van een veroordeling die gepaard gaat met een terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank (vierde streepje). Het Hof onderzoekt |
tribunal de l'application des peines (quatrième tiret). La Cour | vervolgens het verschil in behandeling in zoverre het betrekking heeft |
examine ensuite la différence de traitement en ce qu'elle concerne les | op de veroordeelden die geen recht hebben op verblijf en in zoverre |
condamnés qui n'ont pas de droit de séjour et en ce qu'elle concerne | het betrekking heeft op de veroordeelden die door het OCAD worden |
les condamnés qui sont suivis par l'OCAM dans le cadre des banques de | gevolgd in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken. |
données communes. | |
En ce qui concerne les condamnés qui subissent une ou plusieurs peines | Wat betreft de veroordeelden die een of meerdere vrijheidsbenemende |
privatives de liberté dont le total s'élève à plus de dix ans, qui | straffen ondergaan waarvan het totaal meer dan tien jaar bedraagt, die |
subissent une peine d'emprisonnement pour des faits de terrorisme ou | een gevangenisstraf ondergaan voor feiten van terrorisme of voor |
pour des faits portant atteinte à l'intégrité sexuelle, au droit à | feiten die de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht |
l'autodétermination sexuelle et aux bonnes moeurs, ou qui font l'objet | en de goede zeden aantasten, of die het voorwerp uitmaken van een |
d'une condamnation assortie d'une mise à disposition du tribunal de | veroordeling die gepaard gaat met een terbeschikkingstelling van de |
l'application des peines | strafuitvoeringsrechtbank |
B.7. En ce qui concerne les condamnés qui sont visés par un des motifs | B.7. Wat betreft de veroordeelden die door een van de in artikel 64, § |
d'exclusion prévus à l'article 64, § 2, premier à quatrième tirets, de | 2, eerste tot vierde streepje, van de wet van 30 juli 2022 bedoelde |
la loi du 30 juillet 2022, la différence de traitement repose sur | uitsluitingsgronden worden beoogd, berust het verschil in behandeling |
plusieurs critères distincts, à savoir la durée totale de la ou des peines privatives de liberté (premier tiret), la qualification juridique de l'infraction commise (deuxième et troisième tirets) et, enfin, la circonstance que la condamnation est assortie ou non d'une mise à disposition du tribunal de l'application des peines (quatrième tiret). Ces critères sont objectifs. La Cour doit examiner s'ils sont pertinents eu égard aux objectifs poursuivis par le législateur. B.8.1. Comme il est dit en B.1.4, la mesure de libération anticipée est une mesure temporaire visant à réduire la surpopulation dans les prisons, dans l'attente de la création de nouvelles places au sein du système pénitentiaire. Cette mesure suppose, pour être efficace, de pouvoir être facilement et rapidement mise en oeuvre. Le directeur exerce une compétence liée et doit libérer le détenu qui remplit les conditions prévues par le législateur, sans disposer d'un pouvoir d'appréciation. La nature de la mesure la rend difficilement conciliable avec l'organisation d'un examen individualisé de la situation de chaque condamné. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.1.5 que l'exclusion de | op verschillende onderscheiden criteria, namelijk de totale duur van de vrijheidsbenemende straf of straffen (eerste streepje), de juridische kwalificatie van het gepleegde misdrijf (tweede en derde streepje) en, ten slotte, de omstandigheid dat de veroordeling al dan niet gepaard gaat met een terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank (vierde streepje). Die criteria zijn objectief. Het Hof dient te onderzoeken of zij pertinent zijn, gelet op de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. B.8.1. Zoals in B.1.4 is vermeld, is de maatregel van vervroegde invrijheidstelling een tijdelijke maatregel die ertoe strekt de overbevolking in de gevangenissen te verminderen, in afwachting dat er nieuwe plaatsen worden gecreëerd binnen het penitentiaire systeem. Wil die maatregel doeltreffend zijn, dient hij gemakkelijk en snel te kunnen worden uitgevoerd. De directeur oefent een gebonden bevoegdheid uit en dient de gedetineerde die voldoet aan de voorwaarden waarin de wetgever heeft voorzien, in vrijheid te stellen, zonder over een beoordelingsbevoegdheid te beschikken. De aard van de maatregel maakt dat hij moeilijk te verzoenen is met het organiseren van een geïndividualiseerd onderzoek van de situatie van elke veroordeelde. Uit de in B.1.5 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de uitsluiting van de vervroegde invrijheidstelling voor de verschillende |
la libération anticipée des différentes catégories de condamnés | categorieën van veroordeelden die in artikel 64, § 2, van de wet van |
mentionnées dans l'article 64, § 2, de la loi du 30 juillet 2022 est | 30 juli 2022 zijn vermeld, wordt verantwoord door « het |
justifiée par « le danger que représentent ces condamnés pour la | maatschappelijk gevaar dat van deze veroordeelden uitgaat » (Parl. |
société » (Doc. parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 80). | St., Kamer, 2021-2022, DOC 55-2774/001, p. 80). |
B.8.2. En ce qui concerne les condamnés visés à l'article 64, § 2, | B.8.2. Wat betreft de in artikel 64, § 2, eerste tot vierde streepje, |
premier à quatrième tirets, de la loi du 30 juillet 2022, les critères | van de wet van 30 juli 2022 bedoelde veroordeelden, zijn de in B.7 |
mentionnés en B.7 sont pertinents, eu égard à l'objectif du | vermelde criteria pertinent, gelet op het doel van de wetgever dat |
législateur d'exclure les condamnés jugés dangereux de la mesure de | erin bestaat gevaarlijk geachte veroordeelden uit te sluiten van de |
libération anticipée. Dans la large marge d'appréciation dont il | maatregel van vervroegde invrijheidstelling. Binnen de ruime |
dispose, s'agissant d'une mesure temporaire de libération anticipée | beoordelingsmarge waarover de wetgever beschikt, vermocht hij, |
visant à réduire la surpopulation dans les prisons, le législateur a | aangezien het om een tijdelijke maatregel van vervroegde |
pu raisonnablement considérer, sans commettre d'erreur manifeste | invrijheidstelling gaat die ertoe strekt de overbevolking in de |
d'appréciation, que les condamnés qui subissent une ou plusieurs | gevangenissen te verminderen, redelijkerwijs te oordelen, zonder een |
peines privatives de liberté dont la durée totale dépasse dix ans, qui | kennelijke beoordelingsfout te begaan, dat de veroordeelden die een of |
subissent une peine d'emprisonnement pour des faits de terrorisme ou | meerdere vrijheidsbenemende straffen ondergaan waarvan de totale duur |
pour des faits portant atteinte à l'intégrité sexuelle, au droit à | meer dan tien jaar bedraagt, die een gevangenisstraf ondergaan voor |
l'autodétermination sexuelle et aux bonnes moeurs, ainsi que les | feiten van terrorisme of voor feiten die de seksuele integriteit, het |
condamnés qui font l'objet d'une mise à disposition du tribunal de | seksuele zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden aantasten, alsook de |
veroordeelden die het voorwerp uitmaken van een terbeschikkingstelling | |
l'application des peines représentent un danger particulièrement | van de strafuitvoeringsrechtbank, een bijzonder groot gevaar inhouden |
important pour la collectivité et qu'à ce titre, il ne convient pas | voor de gemeenschap en dat zij in dat opzicht niet automatisch |
qu'ils soient libérés anticipativement de manière automatique. Eu | vervroegd in vrijheid mogen worden gesteld. Gelet op het doel van de |
égard à l'objectif du législateur, ces condamnés se trouvent dans une | wetgever bevinden die veroordeelden zich in een situatie die wezenlijk |
situation essentiellement différente de celle des condamnés qui ne | verschilt van die van de veroordeelden die niet door enige |
sont visés par aucun motif d'exclusion. | uitsluitingsgrond worden beoogd. |
B.9. Le fait que le législateur n'ait pas prévu un examen | B.9. Het feit dat de wetgever niet heeft voorzien in een |
individualisé de la situation de chacun des condamnés exclus de la | geïndividualiseerd onderzoek van de situatie van elk van de |
mesure de libération anticipée permettant, le cas échéant, de pouvoir libérer certains d'entre eux anticipativement après avoir vérifié qu'il n'y a aucune contre-indication, n'est pas critiquable en soi. L'organisation d'un tel examen individualisé est en effet difficilement conciliable avec la nature particulière de la mesure, dont l'efficacité dépend en grande partie de sa mise en oeuvre automatique. Par ailleurs, en ce qui concerne l'identité de traitement mentionnée en B.3.2.2, il y a lieu de souligner que, dans la large marge d'appréciation dont il dispose, s'agissant d'une mesure temporaire de libération anticipée visant à réduire la surpopulation dans les prisons, le législateur a pu raisonnablement considérer, sans commettre d'erreur manifeste d'appréciation, que tous les condamnés qui subissent une ou plusieurs peines privatives de liberté dont le total s'élève à plus de dix ans, qui subissent une peine d'emprisonnement pour des faits de terrorisme ou pour des faits portant atteinte à l'intégrité sexuelle, au droit à | veroordeelden die van de maatregel van vervroegde invrijheidstelling zijn uitgesloten waardoor, in voorkomend geval, een aantal van hen vervroegd in vrijheid kan worden gesteld nadat is nagegaan dat er geen contra-indicatie bestaat, is op zich niet bekritiseerbaar. Het organiseren van een dergelijk geïndividualiseerd onderzoek is immers moeilijk verzoenbaar met de bijzondere aard van de maatregel, waarvan de doeltreffendheid grotendeels afhangt van de automatische uitvoering ervan. Wat de in B.3.2.2 vermelde gelijke behandeling betreft, dient overigens te worden beklemtoond dat de wetgever, binnen de ruime beoordelingsmarge waarover hij beschikt, aangezien het gaat om een tijdelijke maatregel van vervroegde invrijheidstelling die ertoe strekt de overbevolking in de gevangenissen te verminderen, redelijkerwijs vermocht te oordelen, zonder een kennelijke beoordelingsfout te begaan, dat alle veroordeelden die een of meerdere vrijheidsbenemende straffen ondergaan waarvan het totaal meer dan tien jaar bedraagt, die een gevangenisstraf ondergaan voor feiten van terrorisme of voor feiten die de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden aantasten, of die het voorwerp uitmaken van een terbeschikkingstelling van de |
l'autodétermination sexuelle et aux bonnes moeurs, ou qui font l'objet | strafuitvoeringsrechtbank, eveneens een bijzonder groot gevaar |
d'une mise à disposition du tribunal de l'application des peines, | betekenen voor de gemeenschap en bijgevolg aan dezelfde regeling |
représentent également un danger particulièrement important pour la | moeten worden onderworpen. |
collectivité et doivent dès lors être soumis au même régime. | B.10. Voor het overige beschikken de veroordeelden die zijn |
B.10. Pour le reste, les condamnés exclus de la mesure temporaire de | uitgesloten van de tijdelijke maatregel van vervroegde |
libération anticipée disposent de la possibilité de demander la | invrijheidstelling, over de mogelijkheid om de voorwaardelijke |
libération conditionnelle, conformément aux articles 24 et suivants de | invrijheidstelling aan te vragen, overeenkomstig de artikelen 24 en |
la loi du 17 mai 2006 « relative au statut juridique externe des | volgende van de wet van 17 mei 2006 « betreffende de externe |
personnes condamnées à une peine privative de liberté et aux droits | rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan |
reconnus à la victime dans le cadre des modalités d'exécution de la | het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de |
peine ». Dans le cadre de cette procédure, les condamnés concernés | strafuitvoeringsmodaliteiten ». In het kader van die procedure kunnen |
peuvent se prévaloir de leur situation personnelle devant le juge de | de betrokken veroordeelden zich beroepen op hun persoonlijke situatie |
l'application des peines ou le tribunal de l'application des peines, lequel appréciera s'il y a lieu de faire droit à la demande de libération conditionnelle. Le fait qu'un condamné ait déjà demandé à bénéficier d'une telle mesure, sans que cette demande aboutisse, et que ce condamné ne puisse pas formuler à nouveau une telle demande avant la fin de sa peine découle de l'application des règles applicables en matière de libération conditionnelle, qui sont conçues pour que les condamnés ne puissent pas introduire des demandes de manière répétée, et ne conduit dès lors pas à une autre conclusion. La différence de traitement en cause ne produit donc pas des effets disproportionnés pour les personnes concernées. | voor de strafuitvoeringsrechter of de strafuitvoeringsrechtbank, die zal beoordelen of er aanleiding bestaat om het verzoek tot voorwaardelijke invrijheidstelling in te willigen. Het feit dat een veroordeelde reeds heeft verzocht om een dergelijke maatregel te genieten, zonder dat dat verzoek werd ingewilligd, en dat die veroordeelde een dergelijk verzoek niet opnieuw kan indienen vóór het einde van zijn straf, vloeit voort uit de toepassing van de regels die van toepassing zijn inzake voorwaardelijke invrijheidstelling, die zo zijn ontworpen dat veroordeelden niet op herhaalde wijze verzoeken kunnen indienen, en leidt bijgevolg niet tot een andere conclusie. Het in het geding zijnde verschil in behandeling heeft dus geen onevenredige gevolgen voor de betrokken personen. |
B.11. En ce qu'ils portent sur les condamnés visés à l'article 64, § | B.11. In zoverre zij betrekking hebben op de in artikel 64, § 2, |
2, premier à quatrième tirets, de la loi du 30 juillet 2022, les | eerste tot vierde streepje, van de wet van 30 juli 2022 bedoelde |
moyens ne sont pas fondés. | veroordeelden, zijn de middelen niet gegrond. |
En ce qui concerne les condamnés qui n'ont pas de droit de séjour | Wat betreft de veroordeelden die geen recht hebben op verblijf |
B.12. En ce qui concerne les condamnés qui n'ont pas de droit de | B.12. Wat betreft de veroordeelden die geen recht hebben op verblijf, |
séjour, la différence de traitement repose sur un critère objectif, à | berust het verschil in behandeling op een objectief criterium, |
savoir le statut de séjour. | namelijk het verblijfsstatuut. |
B.13.1. Le Conseil des ministres soutient qu'une réinsertion de ces | B.13.1. De Ministerraad voert aan dat een reclassering van die |
condamnés en Belgique après avoir purgé leur peine est impossible et | veroordeelden in België nadat zij hun straf hebben uitgezeten, |
qu'eu égard au risque important qu'ils basculent dans la | onmogelijk is en dat die veroordeelden, gelet op het grote risico dat |
clandestinité, ces condamnés présentent un risque élevé de récidive. | zij in de clandestiniteit verzeild geraken, een hoog risico van |
Le risque de perdre leur trace serait en outre de nature à compliquer | herhaling vertonen. Het risico om hun spoor bijster te geraken zou de |
l'indemnisation des victimes. | schadeloosstelling van de slachtoffers bovendien kunnen bemoeilijken. |
B.13.2. La mesure temporaire de libération anticipée ne poursuit pas | B.13.2. Met de tijdelijke maatregel van vervroegde invrijheidstelling |
un objectif de réinsertion, à la différence des règles applicables en | wordt geen doel van reclassering nagestreefd, in tegenstelling tot de |
matière d'exécution des peines. Elle vise à réduire la surpopulation | regels die inzake strafuitvoering van toepassing zijn. Hij strekt |
carcérale, dans l'attente de la création de nouvelles places au sein | ertoe de overbevolking in de gevangenissen te verminderen, in |
du système pénitentiaire, tout en tenant compte du profil dangereux de | afwachting dat binnen het penitentiaire systeem nieuwe plaatsen worden |
certains condamnés. Comme il est dit en B.1.3, avant de libérer | gecreëerd, rekening houdend met het gevaarlijke profiel van bepaalde |
anticipativement un condamné, le directeur doit s'assurer de la | veroordeelden. Zoals in B.1.3 is vermeld, dient de directeur, alvorens |
faisabilité de la mesure et vérifier que le condamné dispose d'un | een veroordeelde vervroegd in vrijheid te stellen, zich te vergewissen |
logement et de moyens d'existence suffisants, conformément à l'article | van de haalbaarheid van de maatregel en na te gaan of de veroordeelde |
over onderdak en over voldoende middelen van bestaan beschikt, | |
65, § 1er, de la loi du 30 juillet 2022. Cet examen est de nature à | overeenkomstig artikel 65, § 1, van de wet van 30 juli 2022. Dat |
réduire dans une large mesure le risque que le condamné bascule dans | onderzoek kan het risico dat de veroordeelde in de clandestiniteit |
la clandestinité et, partant, le risque de récidive ou de | verzeild geraakt en, bijgevolg, het risico van herhaling of van |
non-indemnisation des victimes. | niet-schadeloosstelling van de slachtoffers in grote mate verminderen. |
Le critère du statut de séjour n'est pas pertinent, eu égard à | Het criterium van het verblijfsstatuut is niet pertinent, gelet op het |
l'objectif du législateur d'exclure les condamnés jugés dangereux de | doel van de wetgever dat erin bestaat gevaarlijk geachte veroordeelden |
la mesure de libération anticipée. | uit te sluiten van de maatregel van vervroegde invrijheidstelling. |
B.13.3. En ce qu'ils portent sur les condamnés qui n'ont pas de droit | B.13.3. In zoverre zij betrekking hebben op de veroordeelden die geen |
de séjour, les moyens sont fondés. L'article 64, § 2, cinquième tiret, | recht hebben op verblijf, zijn de middelen gegrond. Artikel 64, § 2, |
de la loi du 30 juillet 2022 doit être annulé. | vijfde streepje, van de wet van 30 juli 2022 moet worden vernietigd. |
En ce qui concerne les condamnés qui sont suivis par l'OCAM dans le | Wat betreft de veroordeelden die door het OCAD worden gevolgd in het |
cadre des banques de données communes | kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken |
B.14.1. En ce qui concerne les condamnés suivis par l'OCAM dans le | B.14.1. Wat betreft de veroordeelden die door het OCAD worden gevolgd |
cadre des banques de données communes, il y a lieu de souligner qu'en | in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken, moet worden |
vertu de l'article 5 de la loi du 10 juillet 2006 « relative à | beklemtoond dat het OCAD, krachtens artikel 5 van de wet van 10 juli |
l'analyse de la menace », l'OCAM est l'organe chargé de l'évaluation | 2006 « betreffende de analyse van de dreiging », het orgaan is dat is |
de la menace en Belgique. Par « menace », il y a lieu d'entendre les | belast met de evaluatie van de dreiging in België. Onder « dreiging » |
menaces « susceptibles de porter atteinte à la sûreté intérieure et | dienen de dreigingen te worden verstaan « die de inwendige en |
extérieure de l'Etat, aux intérêts belges et à la sécurité des | uitwendige veiligheid van de Staat, de Belgische belangen en de |
ressortissants belges à l'étranger ou à tout autre intérêt fondamental | veiligheid van de Belgische onderdanen in het buitenland of elk ander |
du pays tel que défini par le Roi sur la proposition du Conseil | fundamenteel belang van het land zoals bepaald door de Koning op |
voorstel van de Nationale Veiligheidsraad, zouden kunnen aantasten » | |
national de sécurité » (article 3 de la même loi). | (artikel 3 van dezelfde wet). |
Les banques de données communes sont constituées dans un but de | De gemeenschappelijke gegevensbanken zijn opgericht ter voorkoming en |
prévention et de suivi du terrorisme ou de l'extrémisme, lorsqu'il | ter opvolging van het terrorisme of het extremisme, wanneer dat tot |
peut mener au terrorisme (articles 44/11/3bis, § 1er, et 44/2, § 2, de | terrorisme kan leiden (artikelen 44/11/3bis, § 1, en 44/2, § 2, van de |
la loi du 5 août 1992). Elles rassemblent un certain nombre de données | wet van 5 augustus 1992). Daarin worden een aantal persoonsgegevens en |
à caractère personnel et d'informations liées à cet objectif. L'OCAM a | informatie met betrekking tot dat doel verzameld. Het OCAD heeft |
accès à ces banques de données communes (article 44/11/3ter, § 1er, de | toegang tot die gemeenschappelijke gegevensbanken (artikel 44/11/3ter, |
la même loi). | § 1, van dezelfde wet). |
B.14.2. Selon le Conseil des ministres, toute personne figurant dans | B.14.2. Volgens de Ministerraad moet elke persoon die in de |
les banques de données communes doit être considérée comme faisant | gemeenschappelijke gegevensbanken voorkomt, worden geacht te worden |
l'objet d'un suivi par l'OCAM. | gevolgd door het OCAD. |
Cette interprétation du motif d'exclusion n'est pas inexacte, eu égard | Die interpretatie van de uitsluitingsgrond is niet onjuist, gelet op |
aux missions légales de l'OCAM, qui consistent notamment à effectuer | de wettelijke opdrachten van het OCAD, die met name erin bestaan een |
une évaluation commune de la menace, conformément à l'article 8 de la | gemeenschappelijke evaluatie van de dreiging uit te voeren, |
loi du 10 juillet 2006, et à sa fonction de gestionnaire opérationnel | overeenkomstig artikel 8 van de wet van 10 juli 2006, en gelet op zijn |
taak als operationeel beheerder van de gemeenschappelijke | |
des banques de données communes (articles 4 de l'arrêté royal du 21 | gegevensbanken (artikelen 4 van het koninklijk besluit van 21 juli |
juillet 2016 « relatif à la banque de données commune Terrorist Fighters » et de l'arrêté royal du 23 avril 2018 « relatif à la banque de données commune Propagandistes de haine et portant exécution de certaines dispositions de la section 1erbis ` de la gestion des informations ` du chapitre IV de la loi sur la fonction de police »). Il s'ensuit que le critère lié au suivi du condamné par l'OCAM dans le cadre des banques de données communes, sur lequel la différence de traitement repose, est objectif. B.14.3. Compte tenu de la large marge d'appréciation dont il dispose, s'agissant d'une mesure temporaire de libération anticipée visant à réduire la surpopulation dans les prisons, le législateur a pu raisonnablement considérer, sans commettre d'erreur manifeste d'appréciation, que les condamnés suivis par l'OCAM dans le cadre des banques de données communes représentent un danger particulièrement important pour la collectivité et qu'à ce titre, il ne convient pas qu'ils soient libérés anticipativement de manière automatique. Le critère mentionné en B.14.2 est pertinent, eu égard à l'objectif du législateur d'exclure les condamnés jugés dangereux de la mesure de libération anticipée. B.14.4. Sans préjudice des voies de recours de droit commun, la circonstance qu'aucun recours spécifique n'est organisé pour permettre au condamné de contester son inscription dans les banques de données communes ne rend pas son exclusion de la libération anticipée disproportionnée, compte tenu du caractère exceptionnel de la mesure et de son incompatibilité avec l'organisation d'un examen individualisé. B.14.5. Pour les mêmes motifs que ceux qui ont été mentionnés en B.10, la différence de traitement ne produit pas des effets disproportionnés pour les condamnés qui sont suivis par l'OCAM dans le cadre des banques de données communes. B.14.6. En ce qu'ils portent sur les condamnés qui sont suivis par l'OCAM dans le cadre des banques de données communes, les moyens ne sont pas fondés. Par ces motifs, la Cour - annule l'article 64, § 2, cinquième tiret, de la loi du 30 juillet 2022 « visant à rendre la justice plus humaine, plus rapide et plus ferme II »; - rejette les recours pour le surplus. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 septembre 2023. Le greffier, Le président, | 2016 « betreffende de gemeenschappelijke gegevensbank Terrorist Fighters » en van het koninklijk besluit van 23 april 2018 « betreffende de gemeenschappelijke gegevensbank Haatpropagandisten en tot uitvoering van sommige bepalingen van de afdeling 1bis ` Het informatiebeheer ' van hoofdstuk IV van de wet op het politieambt »). Daaruit volgt dat het criterium met betrekking tot het volgen van de veroordeelde door het OCAD in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken, waarop het verschil in behandeling berust, objectief is. B.14.3. Gelet op de ruime beoordelingsmarge waarover de wetgever beschikt, vermocht hij, aangezien het om een tijdelijke maatregel van vervroegde invrijheidstelling gaat die ertoe strekt de overbevolking in de gevangenissen te verminderen, redelijkerwijs te oordelen, zonder een kennelijke beoordelingsfout te begaan, dat de veroordeelden die door het OCAD worden gevolgd in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken, een bijzonder groot gevaar inhouden voor de gemeenschap en dat zij in dat opzicht niet automatisch vervroegd in vrijheid mogen worden gesteld. Het in B.14.2 vermelde criterium is pertinent, gelet op het doel van de wetgever dat erin bestaat gevaarlijk geachte veroordeelden uit te sluiten van de maatregel van vervroegde invrijheidstelling. B.14.4. Onverminderd de gemeenrechtelijke beroepsmogelijkheden, maakt de omstandigheid dat in geen enkel specifiek beroep wordt voorzien om de veroordeelde toe te laten zijn opname in de gemeenschappelijke gegevensbanken te betwisten, zijn uitsluiting van de vervroegde invrijheidstelling niet onevenredig, rekening houdend met het uitzonderlijke karakter van de maatregel en met de onverenigbaarheid ervan met de organisatie van een geïndividualiseerd onderzoek. B.14.5. Om dezelfde redenen als die welke in B.10 zijn vermeld, heeft het verschil in behandeling geen onevenredige gevolgen voor de veroordeelden die door het OCAD worden gevolgd in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken. B.14.6. In zoverre zij betrekking hebben op de veroordeelden die door het OCAD worden gevolgd in het kader van de gemeenschappelijke gegevensbanken, zijn de middelen niet gegrond. Om die redenen, het Hof - vernietigt artikel 64, § 2, vijfde streepje, van de wet van 30 juli 2022 « om justitie menselijker, sneller en straffer te maken II »; - verwerpt de beroepen voor het overige. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 september 2023. De griffier, De voorzitter, |
N. Dupont P. Nihoul | N. Dupont P. Nihoul |