Extrait de l'arrêt n° 63/2023 du 13 avril 2023 Numéro du rôle : 7800 En cause : le recours en annulation des articles 9 à 12 du décret de la Région wallonne du 3 février 2022 « relatif aux marchés du gaz et de l'électricité à la suite des ino La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J. Moe(...) | Uittreksel uit arrest nr. 63/2023 van 13 april 2023 Rolnummer 7800 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 9 tot 12 van het decreet van het Waalse Gewest van 3 februari 2022 « betreffende de gas- en elektriciteitsmarkten ten ge Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 63/2023 du 13 avril 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 63/2023 van 13 april 2023 |
Numéro du rôle : 7800 | Rolnummer 7800 |
En cause : le recours en annulation des articles 9 à 12 du décret de | In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 9 tot 12 van |
la Région wallonne du 3 février 2022 « relatif aux marchés du gaz et | het decreet van het Waalse Gewest van 3 februari 2022 « betreffende de |
gas- en elektriciteitsmarkten ten gevolge van de overstromingen van | |
de l'électricité à la suite des inondations du mois de juillet 2021 », | juli 2021 », ingesteld door de vzw « Federatie van de Belgische |
introduit par l'ASBL « Fédération Belge des Entreprises Electriques et Gazières ». | Elektriciteits- en Gasbedrijven ». |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. de | rechters J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, |
Bethune, E. Bribosia et K. Jadin, assistée du greffier F. Meersschaut, | S. de Bethune, E. Bribosia en K. Jadin, bijgestaan door de griffier F. |
présidée par le président P. Nihoul, | Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 10 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 mei 2022 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 11 mei | |
mai 2022 et parvenue au greffe le 11 mai 2022, l'ASBL « Fédération | 2022, heeft de vzw « Federatie van de Belgische Elektriciteits- en |
Belge des Entreprises Electriques et Gazières », assistée et | Gasbedrijven », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. Mosselmans, |
représentée par Me J. Mosselmans, Me M. Vanderstraeten et Me S. Feyen, | Mr. M. Vanderstraeten en Mr. S. Feyen, advocaten bij de balie te |
avocats au barreau de Bruxelles, a introduit un recours en annulation | Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 9 tot 12 |
des articles 9 à 12 du décret de la Région wallonne du 3 février 2022 | van het decreet van het Waalse Gewest van 3 februari 2022 « |
« relatif aux marchés du gaz et de l'électricité à la suite des | betreffende de gas- en elektriciteitsmarkten ten gevolge van de |
inondations du mois de juillet 2021 » (publié au Moniteur belge du 16 | overstromingen van juli 2021 » (bekendgemaakt in het Belgisch |
février 2022). | Staatsblad van 16 februari 2022). |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions attaquées | Ten aanzien van de bestreden bepalingen |
B.1.1. A la suite des inondations survenues en juillet 2021, le | B.1.1. Naar aanleiding van de overstromingen in juli 2021 heeft de |
législateur décrétal wallon a conféré une habilitation étendue au | Waalse decreetgever aan de Regering een uitgebreide machtiging |
Gouvernement, qualifiée de pouvoirs spéciaux par le législateur | verleend, door de decreetgever zelf gekwalificeerd als bijzondere |
décrétal lui-même, afin de garantir le droit à l'énergie des clients | machten, teneinde het recht op energie van de betrokken residentiële |
résidentiels concernés dans le cadre de crises futures. | afnemers te waarborgen in het kader van toekomstige crisissen. |
B.1.2. Le chapitre V, intitulé « Dispositions modificatives - Pouvoirs | B.1.2. Hoofdstuk 5, met als opschrift « Wijzigingsbepalingen - |
spéciaux », du décret de la Région wallonne du 3 février 2022 « | Bijzondere machten », van het decreet van het Waalse Gewest van 3 |
relatif aux marchés du gaz et de l'électricité à la suite des | februari 2022 « betreffende de gas- en elektriciteitsmarkten ten |
inondations du mois de juillet 2021 » (ci-après : le décret du 3 | gevolge van de overstromingen van juli 2021 » (hierna : het decreet |
février 2022), dispose : | van 3 februari 2022) bepaalt : |
« Art. 9.Dans le décret électricité, il est inséré un chapitre XV |
« Art. 9.In het elektriciteitsdecreet wordt een hoofdstuk XV met de |
intitulé ` Pouvoirs spéciaux '. | titel ` Bijzondere machten ' ingevoegd. |
Art. 10.Dans le chapitre XV, inséré par l'article 9, il est inséré un |
Art. 10.In hoofdstuk XV, ingevoegd bij artikel 9, wordt een artikel |
article 67 rédigé comme suit : | 67 ingevoegd, luidend als volgt : |
` Art. 67.Lorsque le Gouvernement constate la survenance de |
` Art. 67.Wanneer de Regering vaststelt dat zich een crisissituatie |
circonstances de crise impactant la santé, la sécurité ou la situation | voordoet die een weerslag heeft op de gezondheid, de veiligheid of de |
financiële toestand van de residentiële afnemers of een deel van de | |
financière des clients résidentiels ou d'une partie des clients | residentiële afnemers, is zij gemachtigd om af te wijken van dit |
résidentiels, il est habilité à déroger au présent décret afin de | decreet teneinde het recht op energie van de betrokken residentiële |
garantir le droit à l'énergie des clients résidentiels concernés, dans | afnemers te waarborgen, met inachtneming van de volgende cumulatieve |
le respect des conditions cumulatives suivantes : | voorwaarden : |
1° les dérogations ont une durée limitée et, dans tous les cas, ne | 1° de afwijkingen zijn van beperkte duur en duren in geen geval langer |
dépassent pas la durée d'une année; | dan één jaar; |
2° les dérogations visent strictement le public impacté par les | 2° de afwijkingen zijn strikt gericht op het publiek dat getroffen is |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement; | door de door de Regering vastgestelde crisisomstandigheden; |
3° les dérogations sont justifiées et proportionnées au regard des | 3° de afwijkingen zijn gerechtvaardigd en proportioneel in het licht |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement. | van de door de Regering vastgestelde crisisomstandigheden. |
Le projet d'arrêté est concerté avec la CWaPE, les gestionnaires de | Het ontwerpbesluit wordt besproken met de CWaPE, de |
réseau de distribution, les fournisseurs, la Fédération des centres | distributienetbeheerders, de leveranciers, de Federatie van de |
publics d'action sociale, l'Union des Villes et des Communes de | openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de " Union des villes et |
Wallonie et des associations de représentation de consommateurs. La | des communes de Wallonie " (Waalse Vereniging van de steden en |
gemeenten), en de verenigingen die de consumenten vertegenwoordigen. | |
CWaPE remet un avis sur le projet d'arrêté. | De CWaPE brengt een advies uit over het ontwerpbesluit. |
Tout arrêté pris en exécution du présent article est censé ne jamais | Elk besluit genomen ter uitvoering van dit artikel wordt geacht nooit |
avoir produit d'effets s'il n'a pas été confirmé par un décret dans | gevolg te hebben gehad als het binnen zes maanden na de |
les six mois de sa date d'entrée en vigueur '. | inwerkingtreding ervan niet bij een decreet is bekrachtigd.' |
Art. 11.Dans le décret gaz, il est inséré un chapitre XVI intitulé ` |
Art. 11.In het gasdecreet wordt een hoofdstuk XVI met de titel ` |
Pouvoirs spéciaux '. | Bijzondere machten ' ingevoegd. |
Art. 12.Dans le chapitre XVI, inséré par l'article 11, il est inséré |
Art. 12.In hoofdstuk XVI, ingevoegd bij artikel 11, wordt een artikel |
un article 76 rédigé comme suit : | 76 ingevoegd, luidend als volgt : |
` Art. 76.Lorsque le Gouvernement constate la survenance de |
` Art. 76.Wanneer de Regering vaststelt dat zich een crisissituatie |
circonstances de crise impactant la santé, la sécurité ou la situation | voordoet die een weerslag heeft op de gezondheid, de veiligheid of de |
financiële toestand van de residentiële afnemers of een deel van de | |
financière des clients résidentiels ou d'une partie des clients | residentiële afnemers, is zij gemachtigd om af te wijken van dit |
résidentiels, il est habilité à déroger au présent décret afin de | decreet teneinde het recht op energie van de betrokken residentiële |
garantir le droit à l'énergie des clients résidentiels concernés, dans | afnemers te waarborgen, met inachtneming van de volgende cumulatieve |
le respect des conditions cumulatives suivantes : | voorwaarden : |
1° les dérogations ont une durée limitée et, dans tous les cas, ne | 1° de afwijkingen zijn van beperkte duur en duren in geen geval langer |
dépassent pas la durée d'une année; | dan één jaar; |
2° les dérogations visent strictement le public impacté par les | 2° de afwijkingen zijn strikt gericht op het publiek dat getroffen is |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement; | door de door de Regering vastgestelde crisisomstandigheden; |
3° les dérogations sont justifiées et proportionnées au regard des | 3° de afwijkingen zijn gerechtvaardigd en proportioneel in het licht |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement. | van de door de Regering vastgestelde crisisomstandigheden. |
Le projet d'arrêté est concerté avec la CWaPE, les gestionnaires de | Het ontwerpbesluit wordt besproken met de CWaPE, de |
réseau de distribution, les fournisseurs, la Fédération des centres | distributienetbeheerders, de leveranciers, de Federatie van de |
publics d'action sociale, l'Union des Villes et des Communes de | openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de " Union des villes et |
Wallonie et des associations de représentation de consommateurs. La | des communes de Wallonie " (Waalse Vereniging van de steden en |
gemeenten), en de verenigingen die de consumenten vertegenwoordigen. | |
CWaPE remet un avis sur le projet d'arrêté. | De CWaPE brengt een advies uit over het ontwerpbesluit. |
Tout arrêté pris en exécution du présent article est censé ne jamais | Elk besluit genomen ter uitvoering van dit artikel wordt geacht nooit |
avoir produit d'effets s'il n'a pas été confirmé par un décret dans | gevolg te hebben gehad als het binnen zes maanden na de |
les six mois de sa date d'entrée en vigueur. ' ». | inwerkingtreding ervan niet bij een decreet is bekrachtigd. ' ». |
B.1.3. Les travaux préparatoires du décret du 3 février 2022 | B.1.3. In de parlementaire voorbereiding van het decreet van 3 |
mentionnent : | februari 2022 wordt vermeld : |
« Ces dispositions modifient les décrets gaz et électricité pour y | « Die bepalingen wijzigen het Gasdecreet en het Elektriciteitsdecreet |
insérer des pouvoirs spéciaux pour faire face aux crises futures et | teneinde daarin bijzondere machten op te nemen om zo het hoofd te |
augmenter la résilience de la politique énergétique. Après plusieurs périodes de crises successives, il est aujourd'hui nécessaire de prendre des mesures pour anticiper et mieux gérer ces situations. L'objectif est de donner une flexibilité au Gouvernement pour prendre les mesures en faveur des publics précarisés qui sont souvent les premiers touchés en situation de crise. En effet, ces pouvoirs spéciaux sont strictement limités aux mesures destinées à garantir le droit à l'énergie des clients résidentiels impactés. Il s'agit donc de prendre les mesures que le Gouvernement estime utile pour maintenir l'accès à l'énergie des publics visés. Les circonstances de crise doivent impacter la santé, la sécurité ou la situation financière des clients résidentiels ou d'une partie de ceux-ci. Il appartient au Gouvernement de constater la survenance desdites circonstances. Les dérogations doivent remplir les conditions cumulatives suivantes : - permettre de garantir le droit à l'énergie des clients résidentiels; - avoir une durée limitée de maximum 1 an; - viser strictement le public impacté par lesdites circonstances; - être justifiées et proportionnées au regard des circonstances. Lorsque le Gouvernement fait usage de ces pouvoirs spéciaux, le | bieden aan toekomstige crisissen en de veerkracht van het energiebeleid te bevorderen. Na verschillende opeenvolgende crisisperiodes is het vandaag nodig om maatregelen te nemen teneinde op die situaties te anticiperen en ze beter te beheren. Het doel bestaat erin de Regering een zekere soepelheid te bieden om maatregelen te nemen ten behoeve van kwetsbare bevolkingsgroepen die vaak als eerste wordt getroffen in een crisissituatie. Die bijzondere machten zijn immers strikt beperkt tot de maatregelen die het recht op energie van de getroffen huishoudelijke afnemers moeten waarborgen. Het gaat dus erom de maatregelen te nemen die de Regering nuttig acht om voor de beoogde bevolkingsgroepen de toegang tot energie te vrijwaren. De crisisomstandigheden moeten een weerslag hebben op de gezondheid, de veiligheid of de financiële situatie van de huishoudelijke afnemers of van een deel van hen. Het staat aan de Regering om vast te stellen of die omstandigheden zich voordoen. De afwijkingen moeten voldoen aan de volgende cumulatieve voorwaarden : - het recht op energie van de residentiële afnemers kunnen waarborgen; - een beperkte duur hebben van maximum één jaar; - strikt de bevolking beogen die door die omstandigheden wordt getroffen; - gerechtvaardigd en proportioneel zijn in het licht van de omstandigheden. Wanneer de Regering gebruikmaakt van die bijzondere machten, moet over |
dispositif est obligatoirement concerté avec la Commission wallonne | de regeling overleg worden gepleegd met de ` Commission Wallonne pour |
pour l'Energie (CWaPE), les GRD, les fournisseurs, la Fédération des | l'Energie ' (CWaPE), de distributienetbeheerders, de leveranciers, de |
CPAS, l'Union des Villes et des Communes de Wallonie et des | ` Fédération des CPAS ', de ` Union des Villes et des Communes de |
associations de représentation de consommateurs. La CWaPE remet | Wallonie ' en consumentenverenigingen. De CWaPE brengt tevens advies |
également un avis sur le projet d'arrêté. | uit over het ontwerpbesluit. |
Une ratification parlementaire doit intervenir dans les six mois sous | Een parlementaire bekrachtiging moet plaatshebben binnen zes maanden |
peine de nullité » (Doc. parl., Parlement wallon, 2021-2022, n° 797/1, | op straffe van nietigheid » (Parl. St., Waals Parlement, 2021-2022, |
p. 5). | nr. 797/1, p. 5). |
En commission, le ministre de l'Energie a souligné que « le recours au | In de commissie heeft de minister van Energie onderstreept dat « het |
mécanisme des pouvoirs spéciaux [...] vise à permettre l'adoption de | gebruik van het mechanisme van de bijzondere machten [...] ertoe |
mesures exceptionnelles en situation d'urgence » (Doc. parl., | strekt in een noodsituatie uitzonderlijke maatregelen te kunnen nemen |
Parlement wallon, 2021-2022, n° 797/4, p. 5). | » (Parl. St., Waals Parlement, 2021-2022, nr. 797/4, p.5). |
Quant au moyen unique | Ten aanzien van het enige middel |
B.2. L'ASBL « Fédération Belge des Entreprises Electriques et Gazières | B.2. De vzw « Federatie van de Belgische Elektriciteits- en |
» (ci-après : la FEBEG) prend un moyen unique de la violation, par les | Gasbedrijven » (hierna : de FEBEG) leidt een enig middel af uit de |
articles 9 à 12 du décret du 3 février 2022, des articles 10 et 11 de | schending, door de artikelen 9 tot 12 van het decreet van 3 februari |
la Constitution, lus en combinaison avec l'article 105 de la | 2022, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen |
Constitution et avec l'article 78 de la loi spéciale du 8 août 1980 de | met artikel 105 van de Grondwet en met artikel 78 van de bijzondere |
réformes institutionnelles (ci-après : la loi spéciale du 8 août | wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen (hierna : de |
1980), ainsi que de l'article 23 de la Constitution. | bijzondere wet van 8 augustus 1980), alsook van artikel 23 van de |
La FEBEG critique l'octroi au Gouvernement wallon de l'habilitation | Grondwet. De FEBEG bekritiseert de toekenning van de machtiging aan de Waalse |
lui permettant de modifier, de compléter et d'abroger des dispositions | Regering waardoor die laatstgenoemde wetsbepalingen vermag te |
législatives dans des matières réservées au législateur sans que des | wijzigen, aan te vullen en op te heffen in aangelegenheden die zijn |
circonstances de crise soient présentes et sans aucune urgence | voorbehouden aan de wetgever, zonder dat crisisomstandigheden aanwezig |
(première branche). Elle fait grief aux dispositions attaquées de | zijn en zonder enige dringende noodzaak (eerste onderdeel). Zij |
permettre au Gouvernement de constater lui-même ces circonstances de | verwijt de bestreden bepalingen de Regering toe te laten om zelf die |
crise (deuxième branche). La FEBEG critique ensuite le fait que | crisisomstandigheden vast te stellen (tweede onderdeel). De FEBEG |
l'habilitation soit valable pour une durée indéterminée et qu'elle | bekritiseert vervolgens het feit dat de machtiging voor onbepaalde |
permette au Gouvernement de déterminer la durée des mesures de | duur geldt en de Regering toelaat de duur van de maatregelen op grond |
pouvoirs spéciaux, cette durée pouvant aller jusqu'à un an (troisième | van bijzondere machten te bepalen, waarbij die duur kan gaan tot één |
branche). Elle critique enfin la possibilité pour le Gouvernement de | jaar (derde onderdeel). Ten slotte bekritiseert zij de mogelijkheid |
déroger à l'intégralité du décret de la Région wallonne du 12 avril | voor de Regering om af te wijken van het decreet van het Waalse Gewest |
2001 « relatif à l'organisation du marché régional de l'électricité » | van 12 april 2001 « betreffende de organisatie van de gewestelijke |
(ci-après : le décret « électricité ») et du décret de la Région | elektriciteitsmarkt » (hierna : het Elektriciteitsdecreet) en van het |
wallonne du 19 décembre 2002 « relatif à l'organisation du marché | decreet van het Waalse Gewest van 19 december 2002 « betreffende de |
régional du gaz » (ci-après : le décret « gaz ») (quatrième branche). | organisatie van de gewestelijke gasmarkt » (hierna : het Gasdecreet) |
in hun geheel (vierde onderdeel). | |
La Cour examine les quatre branches du moyen ensemble, en ce qu'elles | Het Hof onderzoekt de vier onderdelen van het middel gezamenlijk, in |
font grief au législateur décrétal d'avoir conféré une habilitation | zoverre daarin de decreetgever wordt verweten een buitensporige |
excessive au Gouvernement wallon. | machtiging te hebben verleend aan de Waalse Regering. |
B.3.1. L'article 23 de la Constitution dispose : | B.3.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt : |
« Chacun a le droit de mener une vie conforme à la dignité humaine. | « Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. |
A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 | Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde |
garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les | regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de |
droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les | economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden |
conditions de leur exercice. | voor de uitoefening bepalen. |
Ces droits comprennent notamment : | Die rechten omvatten inzonderheid : |
[...] | [...] |
3° le droit à un logement décent; | 3° het recht op een behoorlijke huisvesting; |
[...] ». | [...] ». |
B.3.2. L'article 23, alinéas 2 et 3, 3°, de la Constitution oblige le législateur compétent à garantir le droit à un logement décent et à déterminer les conditions d'exercice de ce droit. Cette disposition constitutionnelle n'interdit cependant pas à ce législateur d'accorder des délégations au pouvoir exécutif, pour autant qu'elles portent sur l'exécution de mesures dont le législateur a déterminé l'objet. Cette disposition constitutionnelle n'impose pas au législateur de régler tous les éléments essentiels du droit à un logement décent et ne lui interdit pas d'habiliter le pouvoir exécutif à régler ceux-ci. | B.3.2. Artikel 23, tweede lid en derde lid, 3°, van de Grondwet verplicht de bevoegde wetgever om het recht op behoorlijke huisvesting te waarborgen en de voorwaarden voor de uitoefening van dat recht te bepalen. Die grondwetsbepaling verbiedt die wetgever echter niet machtigingen te verlenen aan de uitvoerende macht, voor zover die machtigingen betrekking hebben op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de wetgever het onderwerp heeft aangegeven. Die grondwetsbepaling verplicht de wetgever niet om alle essentiële elementen van het recht op behoorlijke huisvesting te regelen en verbiedt hem niet om de uitvoerende macht ertoe te machtigen die te regelen. |
B.4.1. L'article 78 de la loi spéciale du 8 août 1980 dispose : | B.4.1. Artikel 78 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 bepaalt : |
« Le Gouvernement n'a d'autres pouvoirs que ceux que lui attribuent | « De Regering heeft geen andere macht dan die welke de Grondwet en de |
formellement la Constitution et les lois et décrets portés en vertu de | wetten en decreten krachtens de Grondwet uitgevaardigd, haar |
celle-ci ». | uitdrukkelijk toekennen ». |
B.4.2. Lorsqu'une disposition constitutionnelle spécifique, tel | |
l'article 23 de la Constitution, offre la garantie que, dans une | B.4.2. Wanneer een specifieke grondwetsbepaling, zoals artikel 23 van |
de Grondwet, de waarborg biedt dat in een aangelegenheid het onderwerp | |
matière donnée, l'objet des mesures à adopter sera déterminé par une | van de aan te nemen maatregelen wordt bepaald door een democratisch |
assemblée délibérante démocratiquement élue, elle englobe la garantie | verkozen beraadslagende vergadering, wordt daardoor de waarborg |
offerte par l'article 78 de la loi spéciale du 8 août 1980. | opgeslorpt van artikel 78 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. |
B.4.3. L'article 105 de la Constitution est étranger à la répartition | B.4.3. Artikel 105 van de Grondwet staat los van de verdeling van de |
des compétences entre le pouvoir législatif et le pouvoir exécutif au | bevoegdheden tussen de wetgevende macht en de uitvoerende macht op het |
niveau des entités fédérées. Dès lors, la Cour n'en tient pas compte | niveau van de deelentiteiten. Het Hof houdt daar bijgevolg geen |
dans son examen. | rekening daarmee in zijn onderzoek. |
B.5. En ce qu'elles habilitent le Gouvernement wallon, lorsqu'il | B.5. In zoverre zij de Waalse Regering, wanneer zij vaststelt dat zich |
crisisomstandigheden voordoen die een weerslag hebben op de | |
constate la survenance de circonstances de crise impactant la santé, | gezondheid, de veiligheid of de financiële situatie van de |
la sécurité ou la situation financière des clients résidentiels ou | huishoudelijke afnemers of van een deel van hen, ertoe machtigen af te |
d'une partie des clients résidentiels, à déroger au décret « | wijken van het Elektriciteitsdecreet of van het Gasdecreet teneinde |
électricité » et au décret « gaz » afin de garantir le droit à | het recht op energie van de betrokken huishoudelijke afnemers te |
l'énergie des clients résidentiels concernés, dans le respect de | waarborgen, met naleving van verschillende cumulatieve voorwaarden, |
plusieurs conditions cumulatives, les dispositions attaquées règlent | regelen de bestreden bepalingen een aangelegenheid die ressorteert |
une matière qui relève du droit à un logement décent visé à l'article | onder het recht op een behoorlijke huisvesting bedoeld in artikel 23, |
23, alinéa 3, 3°, de la Constitution. | derde lid, 3°, van de Grondwet. |
La Cour doit donc examiner si les habilitations accordées au | Het Hof moet dus nagaan of de aan de Waalse Regering verleende |
Gouvernement wallon, indépendamment de leur qualification comme « | machtigingen, ongeacht hun kwalificatie als « bijzondere machten », |
pouvoirs spéciaux », sont compatibles avec le principe de légalité | verenigbaar zijn met het wettigheidsbeginsel dat is vervat in artikel |
contenu dans l'article 23 de la Constitution. | 23 van de Grondwet. |
B.6. Les dispositions attaquées habilitent le Gouvernement, lorsqu'il | B.6. De bestreden bepalingen machtigen de Regering, wanneer zij |
vaststelt dat zich crisisomstandigheden voordoen die een weerslag | |
constate la survenance de circonstances de crise impactant la santé, | hebben op de gezondheid, de veiligheid of de financiële situatie van |
la sécurité ou la situation financière des clients résidentiels ou | de huishoudelijke afnemers of van een deel van hen, ertoe af te wijken |
d'une partie des clients résidentiels, à déroger aux décrets « | van het Elektriciteitsdecreet en het Gasdecreet teneinde het recht op |
électricité » et « gaz » afin de garantir le droit à l'énergie des | energie van de betrokken huishoudelijke afnemers te waarborgen. |
clients résidentiels concernés. La mise en oeuvre de cette habilitation est soumise au respect de | De tenuitvoerlegging van die machtiging is onderworpen aan de naleving |
trois conditions cumulatives : (1) les dérogations ont une durée | van drie cumulatieve voorwaarden : (1) de afwijkingen zijn van |
limitée et, dans tous les cas, ne dépassent pas la durée d'une année; | beperkte duur en overschrijden in geen geval de duur van één jaar; (2) |
(2) les dérogations visent strictement le public impacté par les | de afwijkingen beogen strikt de bevolking die getroffen is door de |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement; (3) les | door de Regering vastgestelde crisisomstandigheden; (3) de afwijkingen |
dérogations sont justifiées et proportionnées au regard des | zijn verantwoord en evenredig in het licht van de door de Regering |
circonstances de crise constatées par le Gouvernement. | vastgestelde crisisomstandigheden. |
Dans le cadre de l'élaboration des arrêtés, le Gouvernement a | In het kader van de totstandkoming van de besluiten heeft de Regering |
l'obligation de se concerter avec la Commission wallonne pour | de verplichting om overleg te plegen met de « Commission wallonne pour |
l'énergie (CWaPE), les gestionnaires de réseau de distribution, les | l'énergie » (CWaPE), de distributienetbeheerders, de leveranciers, de |
fournisseurs, la Fédération des centres publics d'action sociale, | « Fédération des centres publics d'action sociale », de « Union des |
l'Union des Villes et des Communes de Wallonie et des associations de | Villes et des Communes de Wallonie » en consumentenverenigingen. De |
représentation de consommateurs. La CWaPE doit également remettre un | CWaPE moet tevens advies uitbrengen over de ontwerpbesluiten. |
avis sur les projets d'arrêté. | |
Enfin, le législateur décrétal doit confirmer les arrêtés dans les six | Ten slotte moet de decreetgever de besluiten bekrachtigen binnen zes |
mois de leur date d'entrée en vigueur, sans quoi ceux-ci sont censés | maanden na de datum van inwerkingtreding ervan, zo niet worden zij |
n'avoir jamais produit d'effets. | geacht geen uitwerking te hebben gehad. |
B.7.1. Il découle de ce qui est dit en B.3.2 qu'une habilitation | B.7.1. Uit hetgeen is vermeld in B.3.2, vloeit voort dat een |
conférée au pouvoir exécutif de prendre des mesures dont le | machtiging aan de uitvoerende macht om maatregelen te nemen waarvan de |
législateur décrétal n'aurait pas déterminé l'objet, dans les matières | decreetgever het onderwerp niet zou hebben vastgesteld, in de in |
visées à l'article 23 de la Constitution, est, en principe, | artikel 23 van de Grondwet beoogde aangelegenheden, in beginsel |
inconstitutionnelle. | ongrondwettig is. |
Toutefois, lorsque le législateur décrétal se trouve dans | Wanneer de decreetgever zich echter in de onmogelijkheid bevindt om |
l'impossibilité de déterminer lui-même l'objet des mesures à prendre | zelf het onderwerp vast te stellen van de maatregelen die moeten |
dans une telle matière parce que le respect de la procédure | worden genomen in een dergelijke aangelegenheid, omdat de inachtneming |
parlementaire ne lui permettrait pas de réaliser un objectif d'intérêt | van de parlementaire procedure hem niet in staat zou stellen een |
général, il peut être admis qu'il habilite le pouvoir exécutif à le faire. A cet effet, il est en tout cas requis qu'il détermine explicitement et sans équivoque l'objet de cette habilitation et que les mesures prises par le pouvoir exécutif soient confirmées par le législateur décrétal dans un délai relativement court, fixé dans la norme d'habilitation. B.7.2. Par ailleurs, le principe de légalité contenu dans l'article 23 de la Constitution ne s'oppose pas à ce qu'une telle habilitation soit faite en anticipation de circonstances exceptionnelles, ni à ce que le pouvoir exécutif constate lui-même, le moment venu, la survenance de telles circonstances, pour autant que le législateur décrétal ait défini celles-ci à l'avance, de manière suffisamment précise, et que l'habilitation soit strictement limitée aux mesures nécessaires pour faire face à ces circonstances exceptionnelles. B.8. Il ressort de ce qui est dit en B.6 que le législateur décrétal a déterminé explicitement et sans équivoque l'objet de l'habilitation conférée au Gouvernement et que les mesures prises doivent être confirmées dans les six mois de leur entrée en vigueur, ce qui est un délai relativement court. Le législateur décrétal a également défini de manière suffisamment précise les circonstances exceptionnelles dans lesquelles le Gouvernement est habilité à agir, à savoir des circonstances de crise impactant la santé, la sécurité ou la situation financière de clients résidentiels dont l'accès à l'énergie est compromis. Enfin, l'habilitation est strictement limitée aux mesures nécessaires pour faire face aux circonstances précitées. En effet, l'habilitation autorise uniquement à déroger aux décrets « électricité » et « gaz », ce qui ne permet de régler les matières concernées que par voie d'exception aux dispositions qui restent généralement applicables; ces dérogations doivent viser strictement les clients résidentiels impactés par les circonstances de crise, dont elles tendent à garantir le droit à l'énergie. Le législateur décrétal a également prévu que les mesures doivent être justifiées et proportionnées au regard des circonstances et que leur durée est limitée à une période qui ne peut excéder un an. Enfin, en vue d'assurer le respect de ces conditions, le Gouvernement doit se concerter avec les acteurs concernés avant de prendre les mesures précitées, lesquelles doivent de surcroît faire l'objet d'un avis préalable de la CWaPE. Le respect de ces conditions peut être contrôlé par le juge compétent. B.9. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 13 avril 2023. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken, kan worden aanvaard dat hij de uitvoerende macht ertoe machtigt zulks te doen. Daartoe is in elk geval vereist dat hij het onderwerp van die machtiging uitdrukkelijk en ondubbelzinnig vaststelt en dat de door de uitvoerende macht genomen maatregelen binnen een in de machtigingsnorm vastgestelde relatief korte termijn, door de decreetgever worden bekrachtigd. B.7.2. Het in artikel 23 van de Grondwet vervatte wettigheidsbeginsel verzet zich overigens niet ertegen dat een dergelijke machtiging gebeurt anticiperend op uitzonderlijke omstandigheden, noch dat de uitvoerende macht, als het moment daar is, zelf vaststelt dat dergelijke omstandigheden zich voordoen, op voorwaarde dat de decreetgever die op voldoende nauwkeurige wijze op voorhand heeft gedefinieerd en dat de machtiging strikt beperkt is tot de maatregelen die noodzakelijk zijn om het hoofd te bieden aan die uitzonderlijke omstandigheden. B.8. Uit hetgeen in B.6 is vermeld, vloeit voort dat de decreetgever het onderwerp van de aan de Regering verleende machtiging uitdrukkelijk en ondubbelzinnig heeft vastgesteld en dat de genomen maatregelen moeten worden bekrachtigd binnen zes maanden na de inwerkingtreding ervan, hetgeen een relatief korte termijn is. De decreetgever heeft tevens op voldoende nauwkeurige wijze de uitzonderlijke omstandigheden gedefinieerd waarin de Regering ertoe gemachtigd is op te treden, namelijk crisisomstandigheden die een weerslag hebben op de gezondheid, de veiligheid of de financiële situatie van de huishoudelijke afnemers wier toegang tot energie in het gedrang komt. Ten slotte is de machtiging strikt beperkt tot de maatregelen die noodzakelijk zijn om het hoofd te bieden aan de voormelde omstandigheden. De machtiging staat immers uitsluitend toe om af te wijken van het Elektriciteitsdecreet en van het Gasdecreet, waardoor de betrokken aangelegenheden alleen kunnen worden geregeld bij wege van uitzondering op de bepalingen die algemeen van toepassing blijven; die afwijkingen moeten strikt de door de crisisomstandigheden getroffen residentiële afnemers beogen, ten aanzien van wie zij het recht op energie trachten te waarborgen. De decreetgever heeft er eveneens in voorzien dat de maatregelen verantwoord en evenredig moeten zijn in het licht van de omstandigheden en dat de duur ervan is beperkt tot een periode van maximaal één jaar. Ten slotte, teneinde de naleving van die voorwaarden te waarborgen, moet de Regering overleg plegen met de betrokken actoren alvorens de voormelde maatregelen te nemen, waarover bovendien een voorafgaand advies moet worden uitgebracht door de CWaPE. De naleving van die voorwaarden kan worden gecontroleerd door de bevoegde rechter. B.9. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 13 april 2023. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
P. Nihoul | P. Nihoul |