Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 87/2022 du 30 juin 2022 Numéro du rôle : 7450 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 524, § 1 er , alinéa 2, du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance du Hainaut La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 87/2022 du 30 juin 2022 Numéro du rôle : 7450 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 524, § 1 er , alinéa 2, du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance du Hainaut La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 87/2022 van 30 juni 2022 Rolnummer 7450 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Henegouwen, afdeling C Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 87/2022 du 30 juin 2022 Uittreksel uit arrest nr. 87/2022 van 30 juni 2022
Numéro du rôle : 7450 Rolnummer 7450
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 524, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 524, § 1, tweede
alinéa 2, du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van
instance du Hainaut, division de Charleroi. eerste aanleg Henegouwen, afdeling Charleroi.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Moerman, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune et W. Verrijdt, rechters J.-P. Moerman, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune en W.
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Verrijdt, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Nihoul, voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 30 septembre 2020, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 30 september 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 13 octobre 2020, le Tribunal de première instance het Hof is ingekomen op 13 oktober 2020, heeft de Rechtbank van eerste
du Hainaut, division de Charleroi, a posé les questions préjudicielles aanleg Henegouwen, afdeling Charleroi, de volgende prejudiciële vragen
suivantes : gesteld :
« - L'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire, interprété « - Schendt artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk
comme limitant la valeur de reprise d'une étude d'huissier de justice Wetboek, in die zin geïnterpreteerd dat het de waarde van de overname
par le successeur d'un huissier de justice décédé à la valeur van een gerechtsdeurwaarderskantoor door de opvolger van een overleden
comptable de l'infrastructure de cette étude, viole-t-il les principes gerechtsdeurwaarder beperkt tot de boekwaarde van de infrastructuur
constitutionnels d'égalité et de non-discrimination qui ressortent van dat kantoor, de grondwettelijke beginselen van gelijkheid en
notamment des articles 10 et 11 de la Constitution lus isolément ou en niet-discriminatie, die met name blijken uit de artikelen 10 en 11 van
combinaison avec l'article 14 de la Convention de sauvegarde des de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het
droits de l'homme et libertés fondamentales en ce qu'il crée une Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden, in zoverre het een discriminatie doet ontstaan tussen de
discrimination entre les ayants droit des huissiers de justice : rechtsopvolgers van de gerechtsdeurwaarders :
. selon que le défunt ait ou non cédé son étude avant son décès dans . naargelang de overledene zijn kantoor vóór zijn overlijden al dan
la mesure où le prix de cession d'une étude vacante sous régime de niet heeft overgedragen, in zoverre de prijs waartegen een vacant
continuité serait nettement inférieur au prix d'apport d'une telle kantoor onder het stelsel van continuïteit wordt overgedragen,
beduidend lager zou zijn dan de prijs voor de inbreng van een
étude ? dergelijk kantoor ?
. selon que le défunt soit décédé avant ou après l'âge de 70 ans dans . naargelang de overledene vóór of na de leeftijd van 70 jaar is
la mesure où le régime légal de la cession et de la continuité de gestorven, in zoverre het wettelijk stelsel van overdracht en
continuïteit van het kantoor in geval van overlijden, ontslag of
l'étude ne s'appliquerait en cas de décès, de démission ou de afzetting slechts van toepassing zou zijn tot de betrokkene de
destitution que jusqu'à ce que l'intéressé ait atteint l'âge de 70 ans leeftijd van 70 jaar heeft bereikt ?
? - L'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire, interprété comme - Schendt artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
limitant la valeur de reprise d'une étude d'huissier de justice par le in die zin geïnterpreteerd dat het de waarde van de overname van een
successeur d'un huissier de justice décédé à la valeur comptable de gerechtsdeurwaarderskantoor door de opvolger van een overleden
l'infrastructure de cette étude, viole-t-il les principes gerechtsdeurwaarder beperkt tot de boekwaarde van de infrastructuur
constitutionnels d'égalité et de non-discrimination qui ressortent van dat kantoor, de grondwettelijke beginselen van gelijkheid en
notamment des articles 10 et 11 de la Constitution lus isolément ou en niet-discriminatie, die met name blijken uit de artikelen 10 en 11 van
combinaison avec l'article 14 de la Convention de sauvegarde des de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het
droits de l'homme et libertés fondamentales en ce qu'il crée une Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
discrimination entre les ayants droit des huissiers de justice et ceux vrijheden, in zoverre het een discriminatie doet ontstaan tussen de
des notaires qui bénéficient d'une l'indemnité de reprise égale à deux rechtsopvolgers van de gerechtsdeurwaarders en die van de notarissen,
fois et demie le revenu moyen, indexé et éventuellement corrigé, des die een overnamevergoeding genieten die gelijk is aan tweeënhalf maal
het geïndexeerde en eventueel gecorrigeerde gemiddelde inkomen van de
cinq dernières années de 1'étude ? laatste vijf jaren van het kantoor ?
- L'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire, interprété comme - Schendt artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
limitant la valeur de reprise d'une étude d'huissier de justice par le in die zin geïnterpreteerd dat het de waarde van de overname van een
successeur d'un huissier de justice décédé à la valeur comptable de gerechtsdeurwaarderskantoor door de opvolger van een overleden
l'infrastructure de cette étude, viole-t-il les principes gerechtsdeurwaarder beperkt tot de boekwaarde van de infrastructuur
constitutionnels d'égalité et de non-discrimination ainsi que de van dat kantoor, de grondwettelijke beginselen van gelijkheid en
protection du droit de propriété qui ressortent notamment des articles niet-discriminatie alsook van bescherming van het eigendomsrecht, die
10, 11 et 16 de la Constitution lus isolément ou en combinaison avec met name blijken uit de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan
l'article 14 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Verdrag tot
libertés fondamentales et l'article 1er du premier protocole bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en
additionnel à la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot
libertés fondamentales ? ». bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1. L'article 524 du Code judiciaire dispose : B.1. Artikel 524 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« § 1er. L'huissier de justice qui est nommé pour succéder à un « § 1. De gerechtsdeurwaarder die benoemd wordt in opvolging van een
huissier de justice décédé, destitué ou démissionnaire reprend de overleden, afgezet of ontslagnemend gerechtsdeurwaarder neemt van
plein droit ces obligations de l'huissier de justice auquel il rechtswege die verplichtingen over van de gerechtsdeurwaarder die hij
succède, pour autant qu'existent ou que soient maintenues ces opvolgt, voorzover die verplichtingen er zijn of behouden blijven,
obligations qui résultent des contrats de travail et des baux, des welke verband houden met arbeidsovereenkomsten en lopende huur-,
contrats de fourniture, de renting et de location-financement en leverings-, renting- en leasingcontracten. Alle schulden die geen
cours. Toutes les dettes qui ne résultent pas des contrats de travail verband houden met arbeidsovereenkomsten en lopende huur-, leverings-,
et des baux, des contrats de fourniture, de renting et de
location-financement en cours ne peuvent pas être transférées. renting- en leasingcontracten kunnen niet worden overgedragen.
Le successeur reprend obligatoirement, à sa valeur comptable, De opvolger neemt verplicht en tegen boekwaarde de
l'infrastructure de l'étude, comme les biens meubles corporels, les kantoorinfrastructuur, zoals de lichamelijke roerende goederen,
logiciels, le matériel, les TIC qui appartient à l'huissier de justice software, hardware, ICT over die toebehoort aan de gerechtsdeurwaarder
auquel il succède. Les biens immobiliers sont exclus. die hij opvolgt. Onroerende goederen zijn uitgesloten.
Le cas échéant, le successeur reprend les comptes de qualité de In voorkomend geval neemt de opvolger de kwaliteitsrekeningen over van
l'huissier de justice auquel il succède. de gerechtsdeurwaarder die hij opvolgt.
§ 2. Le Roi précise les modalités relatives à la reprise des baux, des § 2. De Koning bepaalt de nadere regels inzake de overname van de
contrats de fourniture, de renting et de location-financement et de lopende huur-, leverings-, renting- en leasingcontracten en van de in
l'infrastructure de l'étude visée au § 1er et fixe les règles de la § 1 bedoelde kantoorinfrastructuur en stelt de regels vast voor de
communication aux candidats-huissiers de justice des obligations mededeling aan de kandidaat-gerechtsdeurwaarders van de onder § 1
visées au § 1er et de l'infrastructure de l'étude et du montant de bedoelde verplichtingen en van de kantoorinfrastructuur en het bedrag
l'indemnité. van de vergoeding.
Les obligations ou l'infrastructure de l'étude qui ne sont pas Verplichtingen of kantoorinfrastructuur die niet opgenomen zijn in de
reprises dans la communication visée à l'alinéa premier, ne peuvent in het eerste lid bedoelde mededeling, kunnen niet worden overgedragen
pas être transférées ». ».
B.2. La disposition en cause a été insérée à l'occasion d'une réforme B.2. De in het geding zijnde bepaling is ingevoegd naar aanleiding van
een hervorming van het ambt van gerechtsdeurwaarder bij de wet van 7
de la fonction d'huissier de justice par la loi du 7 janvier 2014 « januari 2014 « tot wijziging van het statuut van de
modifiant le statut des huissiers de justice » (ci-après : la loi du 7 gerechtsdeurwaarders » (hierna : de wet van 7 januari 2014). De
janvier 2014). Les objectifs de la réforme étaient de moderniser la hervorming had tot doel de procedure voor de benoeming van de
procédure de nomination des huissiers de justice, de réformer la gerechtsdeurwaarders te moderniseren, de tuchtregeling en de
discipline et la déontologie qui leur sont applicables, de revaloriser deontologie die op hen van toepassing zijn te wijzigen, het statuut
le statut du candidat-huissier de justice, ainsi que de régler le van kandidaat-gerechtsdeurwaarder te herwaarderen, alsook de regeling
régime de continuité des études d'huissiers de justice en cas de inzake de continuïteit van de gerechtsdeurwaarderskantoren in geval
démission, de décès ou de destitution de ceux-ci en l'absence de van hun ontslag, overlijden of afzetting vast te stellen bij
dispositions contractuelles. C'est ce dernier objectif qui a présidé à ontstentenis van contractuele bepalingen. Die laatste doelstelling lag
l'adoption de la disposition en cause. ten grondslag aan de aanneming van de in het geding zijnde bepaling.
A propos de ce dernier objectif, les travaux préparatoires mentionnent In verband met die laatste doelstelling wordt in de parlementaire
: voorbereiding vermeld :
« Le § 5 de l'ancien article 512 prévoyait, il est vrai, que le Roi « Het oude artikel 512 bepaalde weliswaar in § 5 dat de Koning de
fixe la procédure et les règles qui assurent la continuité de l'étude procedure en de regels voor de voortzetting van het kantoor bepaalde
en cas de démission, de décès, de suspension ou de destitution. Or, ingeval van ontslag, overlijden, schorsing of afzetting. Tot nu toe is
cet arrêté royal n'a pas encore vu le jour. Cette situation crée une dit koninklijk besluit niet uitgevaardigd. Deze situatie creëert een
discontinuité qui risque de mettre en péril la mission de service discontinuïteit, wat de openbare dienstverlening in het gedrang brengt
public et nuit aux intérêts de l'huissier de justice démissionnaire ou en een slechte zaak is voor de ontslagnemende of overleden
de ses ayants droit, de son personnel et de ses clients. Cela suscite gerechtsdeurwaarder of zijn erfgenamen, personeel en opdrachtgevers.
surtout des problèmes, dans la pratique, pour l'huissier de justice Dit leidt in de praktijk vooral tot problemen bij de
qui exerce encore seul sa profession (46 % selon la Chambre nationale gerechtsdeurwaarder die zijn beroep nog alleen uitoefent (46 % volgens
des huissiers de justice). de Nationale kamer van gerechtsdeurwaarders).
L'exercice de la profession d'huissier de justice a également évolué, De uitoefening van het beroep van gerechtsdeurwaarder is ook
en ce sens que le maintien d'une étude en état et l'exercice correct geëvolueerd, in die zin dat om een kantoor in stand te houden en het
de la profession requièrent une gestion méthodique, avec des beroep correct uit te oefenen planmatig beheer vereist is, met
investissements, le recrutement de personnel, le développement d'une investeringen, aanwerving van personeel, opbouw van clientèle, en
clientèle, ainsi que du savoir-faire, une formation continue, know-how, bijscholing, organisatie van het kantoor, enz.
l'organisation de l'étude, etc. De gezamenlijke overdracht van alle elementen die onlosmakelijk
La cession conjointe de tous les éléments qui sont indissociablement verbonden zijn met de continuïteit van dienstverlening, dient het
liés à la continuité du service sert l'intérêt général. Le service algemeen belang. De openbare dienst, die het ambt van
public, qu'offre l'huissier de justice, ne peut être continué gerechtsdeurwaarder biedt, kan maar daadwerkelijk zonder onderbreking
effectivement sans aucune interruption, que si l'huissier de justice worden voortgezet indien de nieuw benoemde gerechtsdeurwaarder kan
nouvellement nommé peut disposer de tous les éléments nécessaires pour beschikken over alle elementen die noodzakelijk zijn voor de verdere
assurer le service au public et ce dès son entrée en fonction. Le dienstverlening aan het publiek en dit vanaf het eerste ogenblik van
public, la clientèle, est effectivement servi par la continuation sans zijn ambtsuitoefening. Het publiek, de clientèle, is inderdaad gebaat
heurts de l'étude. Cela comprend les dossiers, l'infrastructure et le bij een rimpelloze voortzetting van het kantoor; die behelst de
service. dossiers, de infrastructuur en de service.
Het openbaar belang wordt daarenboven gediend door het voortbestaan
van het kantoor. Ook een sociaal belang staat op het spel, want
L'intérêt général est en outre servi par la poursuite de l'étude. niemand zal tegenspreken dat de overnemer van een kantoor van een
L'intérêt social est également en jeu, car personne ne peut nier que gerechtsdeurwaarder, zoals bij de overname van een onderneming, het
l'huissier de justice, comme à la reprise d'une entreprise, doive personeel mee dient over te nemen. De rechten van de werknemers bij
reprendre le personnel. Les droits des employés, lors d'un changement wijziging van werkgever ingevolge overgang van onderneming, worden
d'employeur, sont garantis, conformément à une directive du 14 février gewaarborgd, op grond van een richtlijn van 14 februari 1977, door een
1977, par une convention collective de travail (n° 32 du 28 février collectieve arbeidsovereenkomst (nr. 32 van 28 februari 1978 - thans
1978 - actuellement n° 32bis du 7 juin 1985) conclue au sein du nr. 32bis van 7 juni 1985) gesloten in de schoot van de Nationale
Conseil national du Travail. Arbeidsraad.
A la lumière de tout ce qui précède, le nouveau régime prévoit dès In [het] licht van al het voorgaande voorziet de nieuwe regeling dan
lors l'obligation pour le successeur de reprendre les contrats de ook de verplichting voor de opvolger om de lopende
travail en cours, tout comme les baux, les contrats de fourniture, de arbeidsovereenkomsten over te nemen, net zoals de huur, leverings-,
renting et de location-financement en cours qui concernent renting- en leasingcontracten die betrekking hebben op de
l'infrastructure de l'étude. Le corollaire de ce régime est kantoorinfrastructuur. Het corollarium van deze regeling is de
l'obligation de reprendre l'infrastructure de l'étude qui appartient verplichting tot overname van de kantoorinfrastructuur die in eigendom
en propriété, ce à sa valeur comptable. toebehoort en dit tegen boekwaarde.
C'est pourquoi il est prévu que le successeur, en pareil cas, reprenne Daarom wordt in dergelijke gevallen voorzien dat de opvolger de
les dossiers, décompte fait des avoirs relatifs aux prestations dossiers overneemt, met afrekening omtrent de tegoeden die betrekking
fournies par son prédécesseur, mais aussi le personnel (également hebben op prestaties geleverd door zijn voorganger, mét het personeel
appelé le ' passif social ') ainsi que les contrats de location, de (ook ' sociaal passief ' genoemd), en de lopende huur, renting-,
renting, de fourniture et de location-financement en cours, pour leverings- en leasingcontracten voortzet, voor zover ze behouden
autant que ceux-ci soient maintenus » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2937/001, pp. 5-7). blijven » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2937/001, pp. 5-7).
Et ensuite : En verder :
« Le régime légal de la cession et de la continuité de l'étude « De wettelijke regeling voor de overdracht en continuïteit van het
kantoor geldt in het geval van overlijden of in het geval van ontslag
s'applique en cas de décès ou en cas de démission ou destitution of afzetting tot op het ogenblik van het bereiken van de leeftijd van
jusqu'à ce que l'intéressé ait atteint l'âge de 70 ans. L'huissier de 70 jaar. De gerechtsdeurwaarder die kiest om te blijven werken na het
justice qui choisit de continuer à travailler après avoir atteint l'âge de 70 ans ne pourra plus bénéficier de ce régime. En effet, dans ce dernier cas, la continuité est assurée par le huissier de justice qui a atteint l'âge de 70 ans, qui reste en fonction. Il n'y a dès lors pas d'étude à reprendre. Le texte de loi prévoit en outre que les obligations précitées sont uniquement reprises ' pour autant qu'existent ou que soient maintenues les obligations '. En effet, un régime légal n'est jugé nécessaire que dans les cas où la continuité et le transfert du passif social ne sont pas réglés autrement. On pense donc principalement aux entreprises individuelles, organisées en société ou non. Par contre, dans le cas d'un huissier de justice démissionnaire, destitué ou décédé, qui est ou était associé dans une association avec un ou plusieurs autres huissiers de justice, la continuité du service est garantie et le contrat de société prévoira selon toute probabilité un régime concernant la reprise des obligations de l'huissier de justice bereiken van de leeftijd van 70 jaar, zal niet kunnen genieten van deze regeling. In dat laatste geval wordt de continuïteit immers verzekerd door de 70-jarige gerechtsdeurwaarder die zelf zijn ambt blijft uitoefenen. Er is dan ook geen kantoor over te nemen. De wettekst voorziet bovendien dat bovengenoemde verplichtingen enkel worden overgenomen ' voor zover die verplichtingen er zijn of behouden blijven '. Een wettelijke regeling wordt immers enkel noodzakelijk geacht in die gevallen dat de continuïteit en de overgang van het sociaal passief niet op een andere manier geregeld is. Er wordt dan ook voornamelijk gedacht aan de eenmanszaken, al dan niet in vennootschap georganiseerd. In het geval daarentegen van een ontslagnemende, afgezette of overleden gerechtsdeurwaarder die vennoot is of was in een associatie met één of meer andere gerechtsdeurwaarders, is de continuïteit van de dienstverlening verzekerd en zal het vennootschapscontract naar alle waarschijnlijkheid een regeling voorzien met betrekking tot de overname van de verplichtingen van de betrokken gerechtsdeurwaarder »
concerné » (ibid., pp. 18-19). (ibid., pp. 18-19).
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.3. La Cour est interrogée sur la compatibilité de la disposition en B.3. Aan het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde bepaling
cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet
combinaison ou non avec l'article 14 de la Convention européenne des in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de
rechten van de mens, in zoverre zij een discriminatie zou doen
droits de l'homme, en ce qu'elle ferait naître une discrimination ontstaan onder de rechthebbenden van de gerechtsdeurwaarders,
entre les ayants droit des huissiers de justice, d'une part, selon que enerzijds, naargelang de overledene zijn kantoor al dan niet heeft
le défunt a cédé ou non son étude avant son décès et, d'autre part, overgedragen vóór zijn overlijden en, anderzijds, naargelang de
selon que l'huissier de justice est décédé avant ou après l'âge de 70 gerechtsdeurwaarder vóór of na de leeftijd van 70 jaar is overleden.
ans. B.4.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.4.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium
qu'elle soit raisonnablement justifiée. berust en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.4.2. Selon la jurisprudence de la Cour européenne des droits de B.4.2. Volgens de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van
l'homme, l'article 14 de la Convention européenne des droits de de Mens heeft artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van
l'homme n'a pas d'existence indépendante, puisqu'il vaut uniquement de mens geen autonome werking omdat het enkel geldt voor het « genot
pour la « jouissance des droits et libertés » reconnus dans la van de rechten en vrijheden » welke in het Verdrag zijn vermeld (EHRM,
Convention (CEDH, grande chambre, 19 février 2013, X et autres c. grote kamer, 19 februari 2013, X en anderen t. Oostenrijk, § 94).
Autriche, § 94). La juridiction a quo ne mentionne pas d'autres dispositions de la Het verwijzende rechtscollege vermeldt geen andere bepalingen van het
Convention européenne des droits de l'homme lues en combinaison avec Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen met
son article 14. En conséquence, la Cour n'examine pas la question artikel 14 ervan. Bijgevolg onderzoekt het Hof de prejudiciële vraag
préjudicielle en ce qu'elle porte sur la violation de l'article 14 de niet in zoverre zij is afgeleid uit de schending van artikel 14 van
la Convention, lu en combinaison avec les articles 10 et 11 de la het Verdrag, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de
Constitution. Grondwet.
En ce qui concerne la première branche de la première question préjudicielle Wat het eerste onderdeel van de eerste prejudiciële vraag betreft
B.5. La Cour doit examiner si les ayants droit d'un huissier de B.5. Het Hof moet nagaan of de rechthebbenden van een overleden
justice défunt dont l'étude est cédée conformément à la disposition en gerechtsdeurwaarder wiens kantoor is overgedragen overeenkomstig de in
cause sont traités différemment des ayants droit d'un huissier de justice qui a opté pour une cession conventionnelle. Les parties demanderesses devant la juridiction a quo estiment qu'en raison de l'application de ce régime légal, sur lequel elles n'ont aucun contrôle, elles sont désavantagées par rapport à la situation qui leur aurait été applicable en cas de cession conventionnelle. B.6. Par la disposition en cause, le législateur vise à assurer la continuité de l'étude de l'huissier de justice en cas de démission, de décès, de suspension ou de destitution, dans l'intérêt général et du public, puisque l'huissier de justice exerce les missions d'un auxiliaire de la justice. Il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.2 que le législateur a entendu mettre en balance l'intérêt général et les intérêts de l'huissier de justice démissionnaire ou de ses ayants droit, ainsi que ceux de son personnel et de ses clients. het geding zijnde bepaling, anders worden behandeld dan de rechthebbenden van een gerechtsdeurwaarder die heeft gekozen voor een bij overeenkomst geregelde overdracht. De eisende partijen voor het verwijzende rechtscollege zijn van mening dat zij, wegens de toepassing van die wettelijke regeling, waarop zij geen enkele vat hebben, worden benadeeld ten opzichte van de situatie die op hen van toepassing zou zijn geweest in geval van een overdracht bij overeenkomst. B.6. Met de in het geding zijnde bepaling beoogt de wetgever de continuïteit van het gerechtsdeurwaarderskantoor in geval van ontslag, overlijden, schorsing of afzetting te verzekeren, in het algemeen en in het openbaar belang, aangezien de gerechtsdeurwaarder opdrachten van een medewerker van het gerecht uitoefent. Uit de in B.2 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever het algemeen belang en de belangen van de ontslagnemend gerechtsdeurwaarder of diens rechthebbenden, alsook die van zijn personeel en zijn cliënten heeft willen afwegen. B.7. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een objectief criterium, in casu de beslissing die de gerechtsdeurwaarder
B.7. La différence de traitement en cause repose sur un critère heeft genomen om bij leven de overdracht van zijn kantoor al dan niet
objectif, en l'occurrence la décision prise par l'huissier de justice bij overeenkomst te regelen. Dat criterium is pertinent, daar het
d'organiser de son vivant la cession de son étude de manière toelaat de situaties te voorkomen waarin de continuïteit van bepaalde
gerechtsdeurwaarderskantoren in het gedrang komt.
conventionnelle ou non. Ce critère est pertinent, puisqu'il permet B.8.1. De in het geding zijnde bepaling gaat niet verder dan hetgeen
d'éviter les situations dans lesquelles il existerait un risque pour noodzakelijk is om de in B.6 vermelde doelstelling te bereiken,
la continuité de certaines études d'huissier de justice. aangezien zij voorziet in de verplichting voor de opvolger om de
B.8.1. La disposition en cause n'excède pas ce qui est nécessaire pour elementen over te nemen die noodzakelijk worden geacht voor de goede
atteindre l'objectif mentionné en B.6, étant donné qu'elle prévoit werking van het kantoor en aangezien zij de bestaande tewerkstelling
l'obligation pour le successeur de reprendre les éléments jugés waarborgt. Tevens houdt zij rekening met de belangen van de
nécessaires à la bonne marche de l'étude et qu'elle garantit l'emploi rechthebbenden door de overname mogelijk te maken van de
existant. Elle prend également en compte les intérêts des ayants droit infrastructuur van het kantoor tegen een gemakkelijk te berekenen en
en permettant la reprise de l'infrastructure de l'étude à une valeur ondubbelzinnige waarde, namelijk de boekwaarde. De in het geding
aisément calculable et non ambiguë, à savoir la valeur comptable. La zijnde bepaling is overigens uitsluitend bedoeld voor « die gevallen
disposition en cause vise par ailleurs exclusivement « les cas où la dat de continuïteit en de overgang van het sociaal passief niet op een
continuité et le transfert du passif social ne sont pas réglés andere manier geregeld is » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC
autrement » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2937/001, p. 19) 53-2937/001, p. 19) en vormt dus een regel waarvan de
et constitue donc une règle à laquelle les huissiers de justice gerechtsdeurwaarders bij overeenkomst kunnen afwijken.
peuvent déroger par voie de convention. B.8.2. In tegenstelling tot wat de eisende partijen voor het
B.8.2. Contrairement à ce que soutiennent les parties demanderesses verwijzende rechtscollege aanvoeren, blijkt het niet dat een algemene
devant la juridiction a quo, il n'apparaît pas qu'il existerait une praktijk van overdracht bij overeenkomst van
pratique générale de cession conventionnelle des études d'huissier de gerechtsdeurwaarderskantoren zou bestaan voor een bedrag dat
justice pour un montant qui serait systématiquement supérieur au stelselmatig hoger zou liggen dan het bedrag dat voortvloeit uit de
montant qui découle de l'application de la disposition en cause. De la toepassing van de in het geding zijnde bepaling. Uit de loutere
simple possibilité que, par le jeu de la négociation conventionnelle, mogelijkheid dat, door het spel van de onderhandeling bij een
dans certaines situations, une étude d'huissier puisse être cédée à un overeenkomst, in bepaalde situaties een deurwaarderskantoor zou kunnen
montant supérieur au montant qui est d'application sous le régime worden overgedragen tegen een hoger bedrag dan het bedrag dat van
légal de continuité, il ne découle pas que la disposition en cause toepassing is onder de wettelijke regeling van de continuïteit, volgt
produit des effets disproportionnés. niet dat de in het geding zijnde bepaling onevenredige gevolgen heeft.
B.9. En ce qu'il aboutit à une différence de traitement entre, d'une B.9. In zoverre het aanleiding geeft tot een verschil in behandeling
tussen, enerzijds, rechthebbenden van een overleden
part, les ayants droit d'un huissier de justice décédé dont l'étude a gerechtsdeurwaarder wiens kantoor is overgedragen overeenkomstig de in
été cédée conformément à la disposition en cause et, d'autre part, les het geding zijnde bepaling, en, anderzijds, rechthebbenden van een
ayants droit d'un huissier de justice qui a choisi une cession gerechtsdeurwaarder die heeft gekozen voor een bij overeenkomst
conventionnelle, l'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire geregelde overdracht, is artikel 524, § 1, tweede lid, van het
n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. Gerechtelijk Wetboek niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
En ce qui concerne la seconde branche de la première question préjudicielle Wat het tweede onderdeel van de eerste prejudiciële vraag betreft
B.10. La Cour doit examiner si les ayants droit d'un huissier de B.10. Het Hof moet nagaan of de rechthebbenden van een
gerechtsdeurwaarder die is overleden, verschillend worden behandeld
justice qui est décédé sont traités différemment selon que l'huissier naargelang de gerechtsdeurwaarder is overleden vóór of na de leeftijd
de justice est décédé avant ou après avoir atteint l'âge de 70 ans. van 70 jaar.
B.11. La disposition en cause n'opère toutefois aucune distinction B.11. De in het geding zijnde bepaling maakt evenwel geen enkel
fondée sur l'âge de l'huissier de justice au moment de son décès. onderscheid op grond van de leeftijd van de gerechtsdeurwaarder op het
ogenblik van zijn overlijden.
B.12. Etant donné qu'elle repose sur une interprétation manifestement B.12. Daar dat onderdeel van de eerste prejudiciële vraag steunt op
erronée de la disposition en cause, la première question een kennelijk verkeerde interpretatie van de in het geding zijnde
préjudicielle, en cette branche, n'appelle pas de réponse. bepaling, behoeft het geen antwoord.
Quant à la deuxième question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.13. Par une deuxième question préjudicielle, la Cour est interrogée B.13. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of de in
sur la compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11
et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van
de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que cette het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die
disposition ferait naître une discrimination entre les ayants droit bepaling een discriminatie zou doen ontstaan tussen de rechthebbenden
des huissiers de justice et les ayants droit des notaires, puisque ces van de gerechtsdeurwaarders en de rechthebbenden van de notarissen,
derniers bénéficient d'une indemnité de reprise. aangezien die laatstgenoemden een overnamevergoeding genieten.
B.14. Pour le même motif que celui qui est exprimé en B.4.2, la Cour B.14. Om dezelfde reden als die welke in B.4.2 is vermeld, onderzoekt
n'examine pas la compatibilité de la disposition en cause avec het Hof niet de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling
l'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme. met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.15. Les huissiers de justice et les notaires constituent des B.15. De gerechtsdeurwaarders en de notarissen vormen te dezen
catégories de personnes suffisamment comparables en l'espèce, voldoende vergelijkbare categorieën van personen, vermits zij beiden
puisqu'ils sont les uns et les autres des officiers ministériels ministeriële ambtenaren zijn die een vrij beroep uitoefenen en vermits
exerçant une profession libérale et que le législateur a prévu pour de wetgever voor beide categorieën heeft voorzien in een regeling
ces deux catégories un régime de continuité de l'étude. Partant, leurs inzake de continuïteit van het kantoor. Bijgevolg zijn hun
ayants droit sont également suffisamment comparables. rechthebbenden eveneens voldoende vergelijkbaar.
B.16.1. L'article 55 de la loi du 16 mars 1803 « contenant B.16.1. Artikel 55 van de wet van 16 maart 1803 « op het notarisambt »
organisation du notariat » (ci-après : la loi de ventôse) règle la (hierna : de ventôsewet) regelt de manier waarop de notariskantoren
manière dont les études notariales sont transmises. Il dispose : worden overgedragen. Het bepaalt :
« § 1er. a) Doivent être remis au notaire nommé en remplacement dans « § 1. a) Alle materiële en immateriële roerende activa die verband
le délai prévu à l'article 54, alinéa premier, moyennant indemnité, houden met de organisatie van het kantoor en het ereloon op uitgiften
tous actifs mobiliers matériels et immatériels liés à l'organisation en het uitvoeringsereloon, moeten tegen vergoeding aan de in opvolging
de l'étude ainsi que les honoraires dus pour les expéditions et les benoemde notaris worden overgedragen binnen de in artikel 54, eerste
honoraires d'exécution. Est exclu de la remise le passif qui n'est pas lid, gestelde termijn. Alle schulden die geen verband houden met
issu des contrats d'emploi, et ne résulte ni de baux, ni de contrats arbeidsovereenkomsten of met de uitvoering van lopende huur- en
de fourniture en cours. leveringscontracten, zijn van de overdracht uitgesloten.
b) Lorsque les actifs faisant l'objet de la remise prévue au littera b) Wanneer de onder a) vermelde over te dragen activa deel uitmaken
a) figurent dans le patrimoine d'une société pluripersonnelle visée à van het patrimonium van een meerhoofdige vennootschap bedoeld in
l'article 50, § 2, cette remise intervient sous forme de cession des artikel 50, § 2, geschiedt de overdracht door afstand van de aandelen
parts de la société. Préalablement à cette cession, les associés van de vennootschap. Alvorens de aandelen over te dragen, nemen de
vennoten hun reserves op. Zij zuiveren de schulden aan die,
retirent leurs réserves et apurent le passif exclu de la remise, comme overeenkomstig het bepaalde in a), van de overdracht zijn uitgesloten.
prévu au littera a). Le cédant reste responsable de l'apurement total De overdrager blijft ten aanzien van de overnemer aansprakelijk voor
de ce passif vis-à-vis du cessionnaire. de volledige aanzuivering van deze schulden.
Si le patrimoine de la société comprend un immeuble affecté en tout ou en partie à l'étude notariale ou des droits réels sur ce bien, le cessionnaire a le choix, soit, de conserver l'immeuble ou les droits réels sur celui-ci dans la société, le cas échéant avec les crédits y afférents accordés à la société, soit, de faire céder l'immeuble ou les droits réels aux associés restants avant la cession des actions, avec les dettes y afférentes. Pour chaque option une valorisation séparée des actions à céder est établie. Le cessionnaire doit faire ce choix dans les soixante jours après la publication de sa nomination au Moniteur belge. § 2. En outre, le notaire associé non titulaire qui cesse ses fonctions, ou ses héritiers, doit céder dans le délai prévu à l'article 54, premier alinéa, moyennant indemnité, tous ses droits dans les éléments meubles corporels et incorporels dépendant de l'étude. Cette remise intervient sous forme de cession de ses parts dans la société, sauf si ces parts ont été attribuées en rémunération d'un apport en industrie et en tenant compte des dispositions de Indien tot het vermogen van de vennootschap een onroerend goed behoort dat geheel of gedeeltelijk wordt aangewend voor het notariskantoor of zakelijke rechten op dit onroerend goed, heeft de overnemer de keuze om hetzij het onroerend goed of de zakelijke rechten erop in de vennootschap te behouden, in voorkomend geval met de ervoor aan de vennootschap toegestane kredieten, hetzij het onroerend goed of de zakelijke rechten voor de overdracht van de aandelen te doen overdragen aan de overblijvende vennoten, samen met de erop betrekking hebbende schulden. Voor elke keuze wordt een afzonderlijke waardebepaling van de over te dragen aandelen opgesteld. De overnemer dient deze keuze te maken binnen de zestig dagen na de bekendmaking van zijn benoeming in het Belgisch Staatsblad. § 2. Bovendien moet de geassocieerde notaris die geen titularis is en zijn ambt neerlegt, of zijn erfgenamen, binnen de in artikel 54, eerste lid, bepaalde termijn, tegen vergoeding alle rechten overdragen die hij bezit in de lichamelijke en onlichamelijke roerende bestanddelen van het kantoor. Deze overdracht geschiedt door afstand van zijn aandelen in de vennootschap, tenzij die aandelen zijn toegekend als vergelding voor een inbreng van nijverheid en met
l'article 51, § 3, b). inachtneming van het bepaalde in artikel 51, § 3, b).
§ 3. a) Le montant de l'indemnité prévue au § 1er, a), est égal à deux § 3. a) Het bedrag van de in § 1, a), bepaalde vergoeding is gelijk
fois et demie le revenu moyen, indexé et éventuellement corrigé, des aan twee en een halve maal het gemiddelde, geïndexeerde en eventueel
cinq dernières années de l'étude. gecorrigeerde, inkomen over de laatste vijf jaar van het kantoor.
b) En cas d'association, le montant de l'indemnité est égal à deux b) In geval van associatie is het bedrag van de vergoeding gelijk aan
fois et demie la quote-part du notaire associé dans le revenu de twee en een halve maal het aandeel van de geassocieerde notaris in het
l'étude visé sous a), telle que cette quote-part est fixée par le inkomen van het kantoor bedoeld onder a), zoals dit aandeel is
contrat de société. vastgesteld in het vennootschapscontract.
c) Le Roi établit les règles de calcul et d'indexation du revenu moyen c) De Koning bepaalt de regels inzake berekening en indexering van het
de l'étude visé sous a) et b), ainsi que les critères de correction gemiddeld inkomen van het kantoor bedoeld in a) en b), alsmede de
éventuelle à la baisse pour des raisons économiques ou d'équité, entre criteria van de eventuele correctie naar beneden toe om economische of
autres lorsque la remise intervient sous forme de cession de parts, billijkheidsredenen, onder meer wanneer de overdracht gebeurt door
comme prévu au § 1er, b). Le montant de l'indemnité de reprise est afstand van aandelen zoals bepaald in § 1, b). Het bedrag van de
déterminé dans un rapport établi par un réviseur d'entreprise ou par overnamevergoeding wordt vastgesteld in een verslag opgemaakt door een
un expert-comptable externe, désigné par la Chambre nationale des bedrijfsrevisor of een extern accountant, aangewezen door de Nationale
notaires. Ce réviseur ou expert-comptable ne peut avoir exercé Kamer van notarissen. Deze revisor of extern accountant mag vooraf
précédemment aucun mandat dans l'étude concernée des notaires. Le geen mandaat uitgeoefend hebben in het betrokken kantoor. De
réviseur ou l'expert-comptable désigné décrit tous les éléments de aangewezen revisor of extern accountant omschrijft alle bestanddelen
l'étude notariale à reprendre. die deel uitmaken van het over te nemen notariskantoor.
d) Le ministre de la Justice fixe les modalités de la communication d) De minister van Justitie stelt de regels vast voor de mededeling
aux candidats-notaires du montant de l'indemnité visée sous a). Cette aan de kandidaat-notarissen van het bedrag van de vergoeding bedoeld
communication a lieu en tous cas, vingt et un jours au moins avant in a). Deze mededeling geschiedt in ieder geval minstens eenentwintig
l'expiration du délai prévu à l'article 43, § 1er ». dagen voor het verstrijken van de termijn bedoeld in artikel 43, § 1
B.16.2. La principale différence entre le régime de continuité de la ». B.16.2. Het voornaamste verschil tussen de regeling inzake de
profession de notaire et le régime de continuité de la profession continuïteit van het beroep van notaris en de regeling inzake de
continuïteit van het beroep van gerechtsdeurwaarder heeft betrekking
d'huissier de justice tient dans la fixation de la base de valeur de op de vaststelling van de basis van de vergoeding van de overdracht.
la cession. Pour la reprise d'une étude de notaire, l'indemnité pour Voor de overname van een notariskantoor wordt de vergoeding voor de
les actifs meubles matériels et immatériels est calculée sur la base materiële en immateriële roerende activa berekend op grond van het
du revenu moyen de l'étude, tandis que la disposition en cause prévoit gemiddelde inkomen van het kantoor, terwijl de in het geding zijnde
une obligation de reprise de certains éléments de l'infrastructure de bepaling voorziet in de verplichte overname van bepaalde elementen van
l'étude de l'huissier de justice, calculés à leur valeur comptable. de infrastructuur van het gerechtsdeurwaarderskantoor, berekend tegen
de boekwaarde ervan.
B.17. Les huissiers de justice et les notaires exercent des fonctions B.17. De gerechtsdeurwaarders en de notarissen oefenen wezenlijk
essentiellement différentes et disposent de compétences exclusives verschillende ambten uit, waarbij zij over onderscheiden exclusieve
distinctes. Si les notaires ont pour mission principale d'élaborer bevoegdheden verschillen. Terwijl de notarissen in hoofdzaak instaan
certains actes juridiques portant sur des matières précises, les voor de opmaak van bepaalde juridische akten in welomschreven
huissiers de justice prêtent leur concours à l'exécution du service materies, verlenen gerechtsdeurwaarders hun medewerking aan de
public de la justice. uitvoering van de openbare dienst van de justitie.
Comme l'observe le Conseil des ministres, l'existence d'une indemnité Zoals de Ministerraad opmerkt, steunt het bestaan van een vergoeding
de reprise des études notariales est en outre fondée sur une voor de overdracht van notariskantoren bovendien op een historisch
différence historique, puisque les notaires procèdent de longue date verschil, daar de notarissen hun kantoor al zeer lang onder bezwarende
au transfert à titre onéreux de leurs études et que le notaire auquel titel overdragen en de notaris die wordt opgevolgd bijgevolg in de
il est succédé aura donc généralement payé une indemnité analogue. Il meeste gevallen een soortgelijke vergoeding zal hebben betaald. Het
n'apparaît pas qu'une telle pratique existerait également auprès des blijkt niet dat een dergelijke praktijk eveneens zou bestaan bij de
huissiers de justice. gerechtsdeurwaarders.
A cet égard, le ministre de la Justice a indiqué, lors des travaux In dat verband heeft de minister van Justitie tijdens de parlementaire
préparatoires de la loi du 7 janvier 2014, qu'« à la différence des voorbereiding van de wet van 7 januari 2014 aangegeven dat « de wet
notaires, la loi ne prévoit pas d'indemnité de reprise pour l'étude niet [voorziet] in een overnamevergoeding voor een
d'un huissier de justice » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC gerechtsdeurwaarderpraktijk, zoals dat het geval is bij notarissen »
53-2937/006, p. 21). (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-2937/006, p. 21).
B.18. Eu égard à ces différences, il n'est pas manifestement B.18. Gelet op die verschillen is het niet kennelijk onredelijk dat de
déraisonnable que le régime de continuité de la profession d'huissier regeling inzake de continuïteit van het beroep van gerechtsdeurwaarder
de justice ne prévoie pas une indemnité similaire à l'indemnité niet voorziet in een vergoeding die vergelijkbaar is met de vergoeding
contenue dans l'article 55 de la loi de ventôse. Le législateur a pu vervat in artikel 55 van de ventôsewet. De wetgever vermocht zich te
se baser sur l'absence d'une pratique de cession à titre onéreux des études d'huissier de justice pour ne pas prévoir un système qui ferait peser une charge financière importante sur les huissiers repreneurs. La circonstance qu'il s'agit dans les deux cas d'officiers ministériels exerçant une profession libérale ne requiert pas, en soi, une équivalence en ce qui concerne la manière dont le législateur fait usage du pouvoir d'appréciation dont il dispose pour régler les professions en question. B.19. En ce qu'il aboutit à une différence de traitement entre les huissiers de justice et les notaires, l'article 524, § 1er, alinéa 2, baseren op de afwezigheid van een praktijk van overdracht onder bezwarende titel van gerechtsdeurwaarderskantoren om niet te voorzien in een regeling die een aanzienlijke financiële last zou doen wegen op de overnemende deurwaarders. Het gegeven dat het in beide gevallen gaat om ministeriële ambtenaren die een vrij beroep uitoefenen, vereist op zich geen gelijkwaardigheid wat betreft de wijze waarop de wetgever gebruikmaakt van de beoordelingsbevoegdheid waarover hij beschikt om de beroepen in kwestie te regelen. B.19. In zoverre het aanleiding geeft tot een verschil in behandeling tussen gerechtsdeurwaarders en notarissen, is artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek niet onbestaanbaar met de artikelen
du Code judiciaire n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 10 en 11 van de Grondwet.
de la Constitution. Quant à la troisième question préjudicielle Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag
B.20. Par une troisième question préjudicielle, la Cour est interrogée B.20. Met de derde prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of de in
sur la compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10, het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en
11 et 16 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14
14 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, en met artikel 1
1er du Premier Protocole additionnel à la Convention précitée, en ce van het Eerste Aanvullend Protocol bij het voormelde Verdrag, in
qu'elle porterait une atteinte aux biens des ayants droit de zoverre zij afbreuk zou doen aan de eigendom van de rechthebbenden van
l'huissier décédé. de overleden deurwaarder.
B.21.1. L'article 16 de la Constitution dispose : B.21.1. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité « Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte,
publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en
moyennant une juste et préalable indemnité ». voorafgaande schadeloosstelling ».
B.21.2. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention B.21.2. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». B.21.3. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme offre une protection non seulement contre l'expropriation ou contre la privation de propriété (premier alinéa, seconde phrase), mais également contre toute ingérence dans le droit au respect des biens (premier alinéa, première phrase) et contre toute réglementation de l'usage des biens (second alinéa). Cet article ne porte pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général. L'ingérence dans le droit au respect des biens n'est compatible avec ce droit que si elle est raisonnablement proportionnée au but poursuivi, c'est-à-dire si elle ne rompt pas le juste équilibre entre les exigences de l'intérêt général et celles de la protection de ce droit. La Cour européenne des droits de l'homme considère également que les Etats membres disposent en la matière d'une grande marge Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». B.21.3. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens biedt niet alleen bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van de eigendom (eerste alinea, eerste zin) en tegen elke regeling van het gebruik van de eigendom (tweede alinea). Dat artikel doet geen afbreuk aan het recht dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk acht om toezicht uit te oefenen op het gebruik van de eigendom in overeenstemming met het algemeen belang. De inmenging in het recht op het ongestoord genot van de eigendom is enkel verenigbaar met dat recht indien ze een redelijk verband van evenredigheid heeft met het nagestreefde doel, dit wil zeggen indien ze het billijke evenwicht tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de bescherming van dat recht niet verbreekt. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is eveneens van oordeel dat de
d'appréciation (CEDH, 2 juillet 2013, R.Sz. c. Hongrie, § 38). lidstaten ter zake over een grote appreciatiemarge beschikken (EHRM, 2
juli 2013, R.Sz. t. Hongarije, § 38).
B.22. Dès lors que l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la B.22. Aangezien artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
Convention européenne des droits de l'homme a une portée analogue à Europees Verdrag voor de rechten van de mens een draagwijdte heeft die
celle de l'article 16 de la Constitution, les garanties qu'il contient analoog is met die van artikel 16 van de Grondwet, vormen de erin
forment un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel met die welke zijn
cette disposition constitutionnelle, de sorte que la Cour en tient opgenomen in artikel 16 van de Grondwet, zodat het Hof, bij zijn
compte lors de son contrôle de la disposition attaquée. toetsing van de bestreden bepaling, ermee rekening houdt.
B.23. La disposition en cause organise un régime de transfert d'une B.23. De in het geding zijnde bepaling stelt een regeling vast voor de
étude d'huissier de justice. Un tel mécanisme entraîne donc un overdracht van een gerechtsdeurwaarderskantoor. Een dergelijk
transfert de propriété dans le chef de l'huissier de justice mechanisme leidt dus tot een eigendomsoverdracht voor de overnemende
repreneur. En cas de décès de l'huissier de justice et en l'absence de gerechtsdeurwaarder. Bij overlijden van de gerechtsdeurwaarder en bij
ontstentenis van bij overeenkomst vastgelegde bepalingen verhindert
dispositions conventionnelles, l'article 524 du Code judiciaire artikel 524 van het Gerechtelijk Wetboek zijn rechthebbenden om een
empêche ses ayants droit de recourir à toute autre forme de beroep te doen op elke andere vorm van waardering van de
valorisation des biens professionnels du défunt. En l'espèce, les beroepseigendom van de overledene. Te dezen voeren de eisende partijen
parties demanderesses devant la juridiction a quo soutiennent que voor het verwijzende rechtscollege aan dat die inmenging in het recht
cette ingérence dans le droit au respect des biens n'est pas op het ongestoord genot van eigendom niet evenredig is met het
proportionnée au but poursuivi, puisqu'elle exclut des biens nagestreefde doel, daar die de goodwill van het kantoor, die
transférés le goodwill de l'étude, qui correspond à la survaleur overeenstemt met de huidige meerwaarde gecreëerd door vroegere en
présente engendrée par des éléments passés et futurs, au premier rang toekomstige elementen, waaronder in hoofdzaak het cliënteel, uitsluit
desquels se trouve la clientèle. van de overgedragen eigendom.
B.24. La Cour européenne des droits de l'homme considère que la notion B.24. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat het
de « biens » au sens de l'article 1er du Premier Protocole additionnel begrip « eigendom » in de zin van artikel 1 van het Eerste Aanvullend
à la Convention européenne des droits de l'homme a une portée autonome Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens een
qui ne se limite pas à la propriété de biens corporels : certains autonome draagwijdte heeft die zich niet beperkt tot de eigendom van
autres droits et intérêts constituant des actifs peuvent aussi passer materiële goederen : sommige andere rechten en belangen die activa
pour des « droits de propriété » et donc pour des « biens » aux fins vormen, kunnen eveneens doorgaan voor « eigendomsrechten » en dus voor
de l'article précité (CEDH, 23 février 1995, Gasus Dosier- und « eigendom » volgens het voormelde artikel (EHRM, 23 februari 1995,
Fördertechnik GmbH c. Pays-Bas, § 53; 25 mars 1999, Iatridis c. Grèce, Gasus Dosier- und Fördertechnik GmbH t. Nederland, § 53; 25 maart
§ 54). A cet égard, la Cour européenne des droits de l'homme a relevé 1999, Iatridis t. Griekenland, § 54). In dat verband heeft het
Europees Hof voor de Rechten van de Mens opgemerkt dat het
que la clientèle professionnelle, constituée grâce au travail, beroepscliënteel, gevormd dankzij het werk, het karakter heeft van een
revêtait le caractère d'un droit privé, et s'analysait en une valeur privaat recht en wordt beschouwd als een vermogenswaarde (EHRM, 26
patrimoniale (CEDH, 26 juin 1986, Van Marle e.a. c. Pays-Bas, § 41; 30 juni 1986, Van Marle e.a. t. Nederland, § 41; 30 november 1987, H. t.
novembre 1987, H. c. Belgique, § 47, b); décision, 25 mai 1999, België, § 47, b); beslissing, 25 mei 1999, Olbertz t. Duitsland;
Olbertz c. Allemagne; décision, 9 novembre 1999, Döring c. Allemagne; beslissing, 9 november 1999, Döring t. Duitsland; beslissing, 6
décision, 6 février 2003, Wendenburg e.a. c. Allemagne; décision, 22 februari 2003, Wendenburg e.a. t. Duitsland; beslissing, 22 mei 2006,
mai 2006, Lederer c. Allemagne; 13 mars 2012, Malik c. Royaume-Uni, § Lederer t. Duitsland; 13 maart 2012, Malik t. Verenigd Koninkrijk, §
89; 16 octobre 2018, Könyv-Tàr. KFT e.a. c. Hongrie, § 31). La Cour a 89; 16 oktober 2018, Könyv-Tàr KFT e.a. t. Hongarije, § 31). Het Hof
également indiqué qu'il importait peu de connaître la façon dont heeft eveneens erop gewezen dat het van weinig belang was te weten op
ladite clientèle avait été acquise (CEDH, 24 mai 2005, Buzescu c. welke manier dat cliënteel is verkregen (EHRM, 24 mei 2005, Buzescu t.
Roumanie, § 82), par exemple en tirant avantage d'une position Roemenië, § 82), bijvoorbeeld door voordeel te halen uit een gunstige
favorable (CEDH, 13 mars 2012, Malik c. Royaume-Uni, § 89). De manière positie (EHRM, 13 maart 2012, Malik t. Verenigd Koninkrijk, § 89). In
générale, la Cour européenne des droits de l'homme rappelle que le het algemeen oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat
goodwill constitue un élément d'évaluation d'un cabinet professionnel de goodwill een element is om een beroepskantoor te waarderen (EHRM,
(CEDH, 13 mars 2012, Malik c. Royaume-Uni, § 93; 16 octobre 2018, 13 maart 2012, Malik t. Verenigd Koninkrijk, § 93; 16 oktober 2018,
Könyv-Tàr. KFT e.a. c. Hongrie, § 31). Könyv-Tàr KFT e.a. t. Hongarije, § 31).
Enfin, il est admis de longue date que les biens visés plus haut Ten slotte wordt reeds lang aangenomen dat de hiervoor bedoelde
bénéficient de la protection de l'article 1er du Premier Protocole eigendom de bescherming geniet van artikel 1 van het Eerste Aanvullend
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens wanneer
lorsqu'ils prennent la forme d'une espérance légitime dans le cadre die de vorm heeft van een gewettigde verwachting in het kader van een
d'un héritage (CEDH, 13 juin 1979, Marckx c. Belgique, § 63). erfenis (EHRM, 13 juni 1979, Marckx t. België, § 63).
B.25. Il découle du régime de continuité tel qu'il est établi dans la B.25. Uit de regeling van de continuïteit zoals vastgelegd in de in
disposition en cause que le goodwill et la clientèle de l'étude het geding zijnde bepaling volgt dat de goodwill en het cliënteel van
d'huissier concernée ne relèvent pas des éléments qui sont repris het betrokken gerechtsdeurwaarderskantoor niet tot de elementen
obligatoirement et à leur valeur comptable par l'huissier de justice behoren die verplicht en tegen de boekwaarde worden overgenomen door
nommé en remplacement. En effet, le goodwill et la clientèle ne de in opvolging benoemde gerechtsdeurwaarder. De goodwill en het
peuvent être considérés comme « infrastructure de l'étude » au sens de cliënteel kunnen immers niet worden beschouwd als «
la disposition en cause, de sorte qu'en vertu de cette disposition, kantoorinfrastructuur » in de zin van de in het geding zijnde
bepaling, zodat daarvoor krachtens die bepaling geen vergoeding
aucune indemnité n'est due à l'huissier de justice auquel il est verschuldigd is aan de gerechtsdeurwaarder die wordt opgevolgd of aan
succédé ou à ses ayants droit. Il y a donc ingérence dans le droit des zijn rechthebbenden. Er is dus sprake van een inmenging in het recht
ayants droit au respect de leurs biens. van de rechthebbenden op het ongestoord genot van hun eigendom.
B.26. Pour être compatible avec l'article 1er du Premier Protocole B.26. Om bestaanbaar te zijn met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, une Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens dient
ingérence doit ménager un juste équilibre entre les exigences de een inmenging een billijk evenwicht te bewerkstelligen tussen de
l'intérêt général de la communauté et celles de la protection des vereisten van algemeen belang van de gemeenschap en die van de
droits fondamentaux de l'individu. Il doit exister un rapport bescherming van de fundamentele rechten van het individu. Er moet een
raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but à redelijk verband van evenredigheid bestaan tussen de aangewende
middelen en het te bereiken doel. Een billijk evenwicht tussen het
atteindre. Un juste équilibre entre l'intérêt général et les droits de algemeen belang en de rechten van het individu zal niet worden bereikt
l'individu ne sera pas atteint si la personne concernée a dû supporter indien de betrokkene een individuele en overdreven last heeft moeten
une charge individuelle et excessive (CEDH, 13 janvier 2015, Vékony c. dragen (EHRM, 13 januari 2015, Vékony t. Hongarije, § 32).
Hongrie, § 32). B.27. Il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.2 que la B.27. Uit de in B.2 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt dat de
disposition en cause vise à assurer la continuité de l'étude de
l'huissier de justice en cas de démission, de décès, de suspension ou in het geding zijnde bepaling ertoe strekt de continuïteit van het
de destitution, dans l'intérêt général et du public. Il apparaît gerechtsdeurwaarderskantoor te verzekeren in geval van ontslag,
également que le législateur a entendu mettre en balance l'intérêt overlijden, schorsing of afzetting, in het algemeen en het openbaar
général avec les intérêts de l'huissier de justice démissionnaire ou belang. Ook blijkt dat de wetgever een evenwicht heeft beoogd tussen
de ses ayants droit, et ceux de son personnel et de ses clients. B.28.1. En organisant le régime de continuité en cause, le législateur a eu égard à la spécificité de la profession d'huissier de justice, notamment en ce qui concerne les pratiques économiques de celle-ci. En effet, s'il est vrai que l'huissier de justice est titulaire d'une profession libérale, il est en outre officier ministériel exerçant des missions d'un auxiliaire de la justice, et il reste qu'il est soumis, en cette dernière qualité, à des règles dérogeant largement à celles qui sont applicables aux professions indépendantes et aux autres het algemeen belang en de belangen van de ontslagnemende gerechtsdeurwaarder of diens rechthebbenden, en die van zijn personeel en zijn cliënten. B.28.1. Door de in het geding zijnde regeling van de continuïteit in te voeren, heeft de wetgever rekening gehouden met het specifieke karakter van het beroep van gerechtsdeurwaarder, met name wat de economische praktijken ervan betreft. Immers, hoewel het juist is dat de gerechtsdeurwaarder titularis is van een vrij beroep, is hij tevens een ministerieel ambtenaar die opdrachten van een medewerker van het gerecht uitoefent en is het toch zo dat hij in die laatste hoedanigheid is onderworpen aan regels die in ruime mate afwijken van die welke van toepassing zijn op de zelfstandige beroepen en de andere
professions libérales : il appartient à l'autorité, notamment, de vrije beroepen : het staat aan de overheid om met name het aantal
fixer le nombre des études d'huissier de justice, de les nommer et gerechtsdeurwaarderskantoren vast te stellen, de gerechtsdeurwaarders
d'établir les tarifs applicables à leurs missions. Les huissiers de te benoemen en de tarieven te bepalen die op hun opdrachten van
justice sont par ailleurs chargés de plusieurs missions exclusives par toepassing zijn. De gerechtsdeurwaarders hebben daarnaast een aantal
rapport auxquelles ils sont tenus d'exercer leur ministère et qu'ils exclusieve taken waarvoor zij ministerieplicht hebben en die zij dus
ne peuvent donc refuser (articles 519 et 520 du Code judiciaire), de niet kunnen weigeren (artikelen 519 en 520 van het Gerechtelijk
même qu'ils ne peuvent exercer leurs fonctions officielles que dans Wetboek), en mogen hun ambtelijke taken slechts uitoefenen in het
l'arrondissement judiciaire fixé par l'arrêté royal de nomination gerechtelijk arrondissement dat bij het koninklijk besluit tot
(article 516 du Code judiciaire). benoeming is bepaald (artikel 516 van het Gerechtelijk Wetboek).
En excluant le goodwill et la clientèle des éléments transférables de Door de goodwill en het cliënteel uit te sluiten van de overdraagbare
elementen van de infrastructuur van het gerechtsdeurwaarderskantoor
l'infrastructure de l'étude d'huissier de justice sous le régime de onder de regeling van de continuïteit, heeft de wetgever bovendien
continuité, le législateur a en outre pris en compte la nature intuitu rekening gehouden met het karakter intuitu personae en met de
personae et volatile des relations entre un huissier de justice et ses volatiele aard van de relaties tussen een gerechtsdeurwaarder en zijn
clients. cliënten.
B.28.2. La disposition en cause n'excède pas ce qui est nécessaire B.28.2. De in het geding zijnde bepaling gaat niet verder dan hetgeen
pour conserver l'équilibre entre l'ingérence dans le droit des ayants noodzakelijk is om het evenwicht te bewaren tussen de inmenging in het
droit au respect de leurs biens et l'intérêt général, et elle ne recht van de rechthebbenden op het ongestoord genot van hun eigendom
produit pas non plus des effets disproportionnés. en het algemeen belang, en zij heeft evenmin onevenredige gevolgen.
Les ayants droit bénéficient en effet de l'obligation de reprise des De rechthebbenden halen immers voordeel uit de verplichting tot
autres éléments de l'infrastructure de l'étude, à une valeur aisément overname van de andere elementen van de infrastructuur van het
kantoor, tegen een gemakkelijk te berekenen en ondubbelzinnige waarde.
calculable et non ambiguë. Ils bénéficient également de la Zij halen eveneens voordeel uit de omstandigheid dat, krachtens
circonstance qu'en vertu de l'article 524, alinéa 1er, du Code artikel 524, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, de in opvolging
judiciaire, l'huissier de justice nommé en remplacement reprend de plein droit les obligations de l'huissier de justice auquel il succède, pour autant qu'existent ou que soient maintenues ces obligations, lesquelles sont en lien avec des contrats de travail et des baux, des contrats de fourniture, de renting et de location-financement en cours. La disposition en cause constitue pour le surplus une règle à laquelle les huissiers de justice peuvent déroger en assurant par convention la continuité de leur étude, afin de sauvegarder les intérêts patrimoniaux de leurs ayants droit, à leurs propres conditions. Enfin, les parties demanderesses devant la juridiction a quo ne démontrent pas qu'il existerait une pratique générale de cession conventionnelle des études d'huissier de justice pour un montant qui serait systématiquement supérieur au montant qui découle de l'application de la disposition en cause. De la simple possibilité que, par le jeu de la négociation conventionnelle, une étude d'huissier puisse être cédée à un montant supérieur au montant qui est benoemde gerechtsdeurwaarder van rechtswege de verplichtingen overneemt van de gerechtsdeurwaarder die hij opvolgt, voor zover die verplichtingen er zijn of behouden blijven, welke verband houden met arbeidsovereenkomsten en lopende huur-, leverings-, renting- en leasingcontracten. De in het geding zijnde bepaling vormt voorts een regel waarvan de gerechtsdeurwaarders kunnen afwijken door bij overeenkomst de continuïteit van hun kantoor te verzekeren, teneinde de vermogensbelangen van hun rechthebbenden te vrijwaren, onder hun eigen voorwaarden. Ten slotte tonen de eisende partijen voor het verwijzende rechtscollege niet het bestaan aan van een algemene praktijk van overdracht bij overeenkomst van gerechtsdeurwaarderskantoren voor een bedrag dat stelselmatig hoger zou liggen dan het bedrag dat voortvloeit uit de toepassing van de in het geding zijnde bepaling. Uit de loutere mogelijkheid dat, door het spel van de onderhandeling bij een overeenkomst, een deurwaarderskantoor kan worden overgedragen tegen een hoger bedrag dan het bedrag dat van toepassing is onder de
d'application sous le régime légal de continuité, il ne découle pas wettelijke regeling van de continuïteit, volgt niet dat de maatregel
que la mesure produit des effets disproportionnés. onevenredige gevolgen heeft.
B.29. L'ingérence est par conséquent justifiée et ne produit pas des B.29. De inmenging is derhalve verantwoord en heeft geen onevenredige
effets disproportionnés en ce qui concerne les droits des ayants droit gevolgen ten aanzien van de rechten van de betrokken rechthebbenden,
concernés, eu égard aux objectifs poursuivis. gelet op de nagestreefde doelstellingen.
B.30. En ce qu'il implique une restriction du droit au respect des B.30. In zoverre het een beperking van het recht op ongestoord genot
biens, l'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire n'est pas van de eigendom inhoudt, is artikel 524, § 1, tweede lid, van het
incompatible avec les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, lus en Gerechtelijk Wetboek niet onbestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 16
combinaison avec l'article 1er du Premier protocole additionnel à la van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste
Convention européenne des droits de l'homme. Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 524, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire ne viole pas les Artikel 524, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek schendt
articles 10, 11 et 16 de la Constitution, lus en combinaison avec niet de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
européenne des droits de l'homme. Verdrag voor de rechten van de mens.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 30 juin 2022. op 30 juni 2022.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^