← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 122/2022 du 13 octobre 2022 Numéro du rôle : 7564 En cause :
la demande d'interprétation de l'arrêt n° 108/2018 du 19 juillet 2018, introduite par la SA « Rocoluc
». La Cour constitutionnelle, composée des présiden après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I.
Objet de la demande et procédure Par requ(...)"
Extrait de l'arrêt n° 122/2022 du 13 octobre 2022 Numéro du rôle : 7564 En cause : la demande d'interprétation de l'arrêt n° 108/2018 du 19 juillet 2018, introduite par la SA « Rocoluc ». La Cour constitutionnelle, composée des présiden après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la demande et procédure Par requ(...) | Uittreksel uit arrest nr. 122/2022 van 13 oktober 2022 Rolnummer 7564 In zake : de vordering tot uitlegging van het arrest nr. 108/2018 van 19 juli 2018, ingesteld door de nv « Rocoluc ». Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voor wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging Bij ver(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 122/2022 du 13 octobre 2022 | Uittreksel uit arrest nr. 122/2022 van 13 oktober 2022 |
Numéro du rôle : 7564 | Rolnummer 7564 |
En cause : la demande d'interprétation de l'arrêt n° 108/2018 du 19 juillet 2018, introduite par la SA « Rocoluc ». | In zake : de vordering tot uitlegging van het arrest nr. 108/2018 van 19 juli 2018, ingesteld door de nv « Rocoluc ». |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters et S. de Bethune, assistée du | rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters en S. de Bethune, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la demande et procédure | I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 april 2021 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 21 april | |
avril 2021 et parvenue au greffe le 21 avril 2021, la SA « Rocoluc », | 2021, heeft de nv « Rocoluc », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. |
assistée et représentée par Me F. Tulkens, Me L. Malluquin et Me J. | F. Tulkens, Mr. L. Malluquin en Mr. J. Renaux, advocaten bij de balie |
Renaux, avocats au barreau de Bruxelles, a introduit une demande | te Brussel, een vordering tot uitlegging van het arrest van het Hof |
d'interprétation de l'arrêt de la Cour n° 108/2018 du 19 juillet 2018. | nr. 108/2018 van 19 juli 2018 ingesteld. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à l'objet de la requête | Ten aanzien van het onderwerp van het verzoekschrift |
B.1. Sur la base de l'article 118 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 | B.1. Op grond van artikel 118 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 |
sur la Cour constitutionnelle, la SA « Rocoluc » a introduit une | op het Grondwettelijk Hof heeft de nv « Rocoluc » een verzoekschrift |
requête en interprétation des termes « via un seul et même nom de | ingediend tot uitlegging van de woorden « via een en dezelfde |
domaine et les URL associées » du dispositif de l'arrêt n° 108/2018 du | domeinnaam en de daaraan verbonden URL's » in het dictum van het |
19 juillet 2018. | arrest nr. 108/2018 van 19 juli 2018. |
B.2.1. Par cet arrêt, la Cour a statué sur le recours en annulation | B.2.1. Bij dat arrest heeft het Hof zich uitgesproken over het beroep |
partielle de la loi du 7 mai 1999 « sur les jeux de hasard, les paris, | tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 7 mei 1999 « op de |
les établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs » | kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de |
(ci-après : la loi du 7 mai 1999), introduit par la SA « Rocoluc ». | bescherming van de spelers » (hierna : de wet van 7 mei 1999), |
Ce recours en annulation avait été introduit sur la base de l'article | ingesteld door de nv « Rocoluc ». Dat beroep tot vernietiging was ingesteld op grond van artikel 4, |
4, alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à la suite de | tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 naar aanleiding |
l'arrêt n° 129/2017 du 9 novembre 2017, rendu sur question | van het arrest nr. 129/2017 van 9 november 2017, gewezen op |
préjudicielle, dans lequel la Cour a dit pour droit : | prejudiciële vraag, waarin het Hof voor recht heeft gezegd : |
« En ce qu'elle n'interdit pas le cumul de plusieurs licences | « In zoverre zij de cumulatie van verschillende aanvullende |
supplémentaires de classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour | vergunningen van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de |
exploitatie van kansspelen en weddenschappen via een en dezelfde | |
l'exploitation de jeux de hasard et de paris via un seul et même nom | domeinnaam en de daaraan verbonden URL's niet verbiedt, schendt de wet |
de domaine et les URL associées, la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de | van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de |
hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la | kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers de artikelen 10 |
protection des joueurs viole les articles 10 et 11 de la Constitution ». | en 11 van de Grondwet ». |
Dans le dispositif de son arrêt n° 108/2018, la Cour a annulé « la loi | In het dictum van zijn arrest nr. 108/2018 heeft het Hof « de wet van |
du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les établissements de | 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de |
jeux de hasard et la protection des joueurs en ce qu'elle n'interdit | kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers » vernietigd « |
pas le cumul de plusieurs licences supplémentaires de classes | in zoverre zij de cumulatie van verschillende aanvullende vergunningen |
distinctes (A+, B+ et F1+) pour l'exploitation de jeux de hasard et de | van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de uitbating van |
paris via un seul et même nom de domaine et les URL associées ». | kansspelen en van weddenschappen via een en dezelfde domeinnaam en de |
daaraan verbonden URL's niet verbiedt ». | |
B.2.2. Concernant l'étendue de l'annulation décidée dans son arrêt n° | B.2.2. Ten aanzien van de omvang van de vernietiging waartoe is |
108/2018, la Cour a précisé que, lorsqu'elle statue sur un recours en | besloten in zijn arrest nr. 108/2018 heeft het Hof gepreciseerd dat |
het, uitspraak doende over een beroep tot vernietiging dat is | |
annulation introduit sur la base de l'article 4, alinéa 2, de la loi | ingesteld op grond van artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet |
spéciale du 6 janvier 1989, elle peut « être amenée à annuler la norme | van 6 januari 1989, « ertoe [kan] worden gebracht de bestreden norm te |
attaquée dans la mesure de l'inconstitutionnalité constatée auparavant | vernietigen in zoverre het vooraf de ongrondwettigheid heeft |
au contentieux préjudiciel » (B.4.2), de sorte que l'étendue du | vastgesteld in het prejudiciële contentieux » (B.4.2), zodat de omvang |
van het beroep dat aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. | |
recours qui a donné lieu à l'arrêt n° 108/2018 est « limitée à | 108/2018 derhalve is « beperkt tot ongrondwettigheid die in het |
l'inconstitutionnalité constatée, sur question préjudicielle, dans | voormelde arrest nr. 129/2017, op prejudiciële vraag, werd vastgesteld |
l'arrêt n° 129/2017 précité » (B.4.3). | » (B.4.3). |
B.3. Par sa requête en interprétation, la SA « Rocoluc » demande à la | B.3. Met haar verzoekschrift tot uitlegging vraagt de nv « Rocoluc » |
Cour de préciser la signification à donner aux termes « via un seul et | het Hof de betekenis toe te lichten van de woorden « via een en |
même nom de domaine et les URL associées », lesquels se trouvent dans | dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden URL's » in het dictum van |
le dispositif de l'arrêt n° 108/2018, lus à la lumière des | het arrest nr. 108/2018, gelezen in het licht van de overwegingen die |
considérations de la Cour émises dans cet arrêt, ainsi que dans les | het Hof in dat arrest, alsook in de arresten nrs. 129/2017 van 9 |
arrêts nos 129/2017 du 9 novembre 2017 et 109/2018 du 19 juillet 2018. | november 2017 en 109/2018 van 19 juli 2018 heeft geformuleerd. |
Quant à la recevabilité de la requête | Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het verzoekschrift |
B.4.1. La société de droit maltais « Unibet (Belgium) limited » et la | B.4.1. De vennootschap naar Maltees recht « Unibet (Belgium) limited » |
SA « Blankenberge Casino-Kursaal », parties intervenantes, soulèvent | en de nv « Blankenberge Casino-Kursaal », tussenkomende partijen, |
tout d'abord l'irrecevabilité ratione temporis de la demande | voeren allereerst de niet-ontvankelijkheid ratione temporis aan van de |
d'interprétation qui, à leur estime, devait être introduite dans les | vordering tot uitlegging, die volgens hen moest worden ingediend |
six mois suivant la publication de l'arrêt n° 108/2018 au Moniteur | binnen zes maanden na de bekendmaking van het arrest nr. 108/2018 in |
belge, le 12 septembre 2018. | het Belgisch Staatsblad, op 12 september 2018. |
B.4.2. L'article 118 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 dispose : | B.4.2. Artikel 118 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 bepaalt : |
« La Cour, à la demande des parties au recours en annulation ou de la | « Op vordering van de partijen bij het beroep tot vernietiging of van |
juridiction qui lui a posé la question préjudicielle, interprète | het rechtscollege dat de prejudiciële vraag heeft gesteld, geeft het |
l'arrêt. La demande d'interprétation est introduite conformément à | Hof een uitlegging van het arrest. De vordering tot uitlegging wordt |
l'article 5 ou à l'article 27, selon le cas. Elle est communiquée à | ingesteld overeenkomstig artikel 5 of artikel 27, naar gelang van het |
toutes les parties en cause. | geval. Zij wordt medegedeeld aan alle partijen in het geding. |
Pour le surplus, la procédure prévue pour la requête en annulation ou | Voor het overige is de voor het verzoekschrift tot vernietiging of |
pour la question préjudicielle est applicable. | voor de prejudiciële vraag voorgeschreven rechtspleging toepasselijk. |
La minute de l'arrêt interprétatif est annexée à la minute de l'arrêt | De minuut van het uitleggend arrest wordt aan de minuut van het |
interprété. Mention de l'arrêt interprétatif est faite en marge de | uitgelegde arrest gehecht. Van het uitleggend arrest wordt melding |
l'arrêt interprété ». | gemaakt op de kant van het uitgelegde arrest ». |
B.4.3. L'article 118 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 permet aux | B.4.3. Artikel 118 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 maakt het |
de personen die partij zijn geweest bij een beroep tot vernietiging | |
personnes qui ont été parties à un recours en annulation d'introduire | mogelijk om een vordering in te stellen tot uitlegging van het arrest |
une demande d'interprétation de l'arrêt portant sur ce recours. Cette | met betrekking tot dat beroep. Die vordering past in het verlengde van |
demande s'inscrit dans le prolongement de la procédure mise en | de procedure die op gang is gebracht door middel van het |
mouvement par le recours en annulation initial et ne constitue pas un | oorspronkelijke beroep tot vernietiging en vormt geen nieuw beroep tot |
nouveau recours en annulation. Les parties ne sont donc pas soumises | vernietiging. De partijen zijn dus niet onderworpen aan de voorwaarden |
au délai prévu par l'article 3, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier | bepaald in artikel 3, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 |
1989 pour l'introduction d'un recours en annulation. | voor het instellen van een beroep tot vernietiging. |
B.4.4. La demande d'interprétation est recevable ratione temporis. | B.4.4. De vordering tot uitlegging is ontvankelijk ratione temporis. |
B.5.1. Le Conseil des ministres ainsi que les parties intervenantes | B.5.1. De Ministerraad en de tussenkomende partijen voeren de |
soulèvent l'irrecevabilité de la demande d'interprétation, en ce | niet-ontvankelijkheid van de vordering tot uitlegging aan in zoverre |
qu'elle porterait sur des hypothèses nouvelles, étrangères à celles | zij betrekking zou hebben op nieuwe hypothesen, die losstaan van die |
qui étaient visées dans l'arrêt n° 108/2018, et qu'elle viserait dès | welke waren beoogd in het arrest nr. 108/2018, en zij bijgevolg ertoe |
lors à soumettre à la Cour une nouvelle question préjudicielle ou à | zou strekken aan het Hof een nieuwe prejudiciële vraag te stellen of |
étendre l'autorité de l'arrêt n° 108/2018. | het gezag van het arrest nr. 108/2018 uit te breiden. |
B.5.2. Lorsqu'elle est saisie d'une demande d'interprétation, la Cour | B.5.2. Wanneer bij het Hof een vordering tot uitlegging wordt |
ne peut qu'interpréter son arrêt antérieur. Dans ce cadre, elle ne | ingesteld, kan het enkel zijn eerder arrest uitleggen. In dat kader |
peut pas se prononcer sur d'autres hypothèses que celles qui sont | kan het zich niet uitspreken over andere hypothesen dan die welke zijn |
jugées dans l'arrêt dont l'interprétation est demandée, ni davantage | berecht in het arrest waarvan de uitlegging wordt gevraagd, noch zich |
se prononcer sur le respect, par l'administration ou par d'autres | uitspreken over de naleving, door de administratie of door andere |
juridictions, de l'autorité de son arrêt. | rechtscolleges, van het gezag van zijn arrest. |
B.5.3. La demande d'interprétation porte sur le dispositif de l'arrêt | B.5.3. De vordering tot uitlegging heeft betrekking op het dictum van |
n° 108/2018, lu à la lumière des considérations émises par la Cour | het arrest nr. 108/2018, gelezen in het licht van de overwegingen die |
dans cet arrêt et dans les arrêts nos 129/2017 et 109/2018, précités. | het Hof in dat arrest en in de voormelde arresten nrs. 129/2017 en |
109/2018 heeft geformuleerd. | |
Comme il est dit en B.2.2, dès lors que l'arrêt n° 108/2018 fait suite | Zoals is vermeld in B.2.2, kan het Hof, daar het arrest nr. 108/2018 |
au constat d'inconstitutionnalité contenu dans l'arrêt n° 129/2017, | aansluit op de vaststelling van ongrondwettigheid vervat in het arrest |
qui délimite l'étendue de l'annulation demandée sur la base de | nr. 129/2017, dat de omvang afbakent van de vernietiging die is |
l'article 4, alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, la Cour | gevorderd op grond van artikel 4, tweede lid, van de bijzondere van 6 |
peut tenir compte des considérations émises dans cet arrêt pour | januari 1989, rekening houden met de overwegingen die in dat arrest |
interpréter la portée du dispositif de l'arrêt n° 108/2018. | zijn geformuleerd teneinde de draagwijdte van het dictum van het |
arrest nr. 108/2018 uit te leggen. | |
Les arrêts nos 129/2017 et 108/2018 concernaient le cumul, par | De arresten nrs. 129/2017 en 108/2018 hadden betrekking op de |
plusieurs titulaires, de plusieurs licences supplémentaires de classes | cumulatie, door verschillende houders, van verschillende aanvullende |
distinctes pour l'exploitation en ligne de jeux de hasard, tandis que | vergunningen van onderscheiden klassen voor het online uitbaten van |
l'arrêt n° 109/2018 concernait le cumul de telles licences, par un | kansspelen, terwijl het arrest nr. 109/2018 betrekking had op de |
cumulatie van dergelijke vergunningen, door eenzelfde houder. Hoewel | |
même titulaire. Si l'arrêt n° 109/2018 répondait à une question | het arrest nr. 109/2018 een prejudiciële vraag beantwoordde die was |
préjudicielle posée par le Conseil d'Etat qui pouvait être considérée | gesteld door de Raad van State en die kon worden geacht te zijn |
comme liée aux arrêts nos 129/2017 et 108/2018, cet arrêt ne peut toutefois pas être pris en compte pour interpréter le dispositif de l'arrêt d'annulation n° 108/2018. En ce qu'elle invite la Cour à interpréter le dispositif de l'arrêt n° 108/2018 à la lumière des considérations émises dans l'arrêt n° 109/2018, la demande d'interprétation porte sur un élément étranger à cet arrêt, et n'est donc pas recevable. B.5.4. Pour le surplus, les exceptions d'irrecevabilité de la demande d'interprétation se confondent avec l'examen de cette demande. Quant à la demande d'interprétation B.6. Par son arrêt n° 129/2017 du 9 novembre 2017, la Cour a jugé : | verbonden met de arresten nrs. 129/2017 en 108/2018, kan met dat arrest evenwel geen rekening worden gehouden om het dictum van het vernietigingsarrest nr. 108/2018 uit te leggen. In zoverre het Hof wordt verzocht het dictum van het arrest nr. 108/2018 uit te leggen in het licht van de overwegingen die zijn geformuleerd in het arrest nr. 109/2018, betreft de vordering tot uitlegging een element dat losstaat van dat arrest en is zij dus niet ontvankelijk. B.5.4. Voor het overige vallen de excepties van niet-ontvankelijkheid van de vordering tot uitlegging samen met het onderzoek van die vordering. Ten aanzien van de vordering tot uitlegging B.6. Bij zijn arrest nr. 129/2017 van 9 november 2017 heeft het Hof geoordeeld : |
« B.3. Il ressort toutefois des mémoires des parties intervenantes que | « B.3. Uit de memories van de tussenkomende partijen blijkt echter dat |
plusieurs titulaires différents de licences A+, B+ et F1+ ont conclu | meerdere verschillende vergunninghouders A+, B+ en F1+ akkoorden |
des accords pour proposer, sur le même site internet (un seul nom de | hebben gesloten om op dezelfde internetsite (een enkele domeinnaam en |
domaine et une même URL associée), des jeux et paris relevant de | eenzelfde daaraan verbonden URL) spelen en weddenschappen aan te |
différentes classes. La question préjudicielle doit donc être comprise | bieden die onder verschillende klassen vallen. De prejudiciële vraag |
comme visant la situation de plusieurs titulaires distincts cumulant, | moet dus in die zin worden begrepen dat zij de situatie beoogt van |
ensemble, plusieurs licences supplémentaires de classes différentes et | verscheidene onderscheiden houders die samen verscheidene aanvullende |
vergunningen van verschillende klassen cumuleren en dezelfde | |
exploitant le même nom de domaine et la même URL associée pour | domeinnaam en dezelfde daaraan verbonden URL exploiteren om online op |
proposer des jeux et paris relevant de classes différentes en ligne | een gemeenschappelijke internetsite spelen en weddenschappen aan te |
sur un site internet commun. | bieden die onder verschillende klassen vallen. |
B.4.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité des | B.4.1. Het Hof wordt verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van de |
dispositions précitées avec les articles 10 et 11 de la Constitution | voormelde bepalingen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in |
en ce que le cumul de l'exploitation de plusieurs licences | zoverre de cumulatie van de uitbating van verscheidene aanvullende |
supplémentaires de classes distinctes A+, B+ ou F1+ sur le même nom de | vergunningen van de onderscheiden klassen A+, B+ of F1+ op dezelfde |
domaine, donc sur le même site internet, serait autorisé alors que le | domeinnaam, dus op dezelfde internetsite, zou zijn toegestaan terwijl |
cumul de l'exploitation de plusieurs licences de classes distinctes A, | de cumulatie van de uitbating van verscheidene vergunningen van de |
B ou F1 dans le même lieu physique est interdit. | onderscheiden klassen A, B of F1 op dezelfde fysieke plaats verboden is. |
[...] | [...] |
B.5. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la | B.5. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad betoogt, belet de |
circonstance que les titulaires de licences de classes A+, B+ ou F1+ | omstandigheid dat de vergunninghouders klasse A+, B+ of F1+ |
sont nécessairement également titulaires d'une licence de classe A, B | noodzakelijkerwijs ook vergunninghouders klasse A, B of F1 zijn, het |
ou F1 n'empêche pas la Cour de comparer la situation des exploitants | Hof niet de situatie van de exploitanten van spelen en weddenschappen |
de jeux et paris lorsqu'ils ne sont actifs que dans le monde réel et | wanneer zij enkel in de reële wereld actief zijn en die van de |
celle des exploitants de jeux et paris lorsqu'ils développent leurs | exploitanten van spelen en weddenschappen die zowel in de reële wereld |
activités dans le monde réel et via les instruments de la société de | als via de informatiemaatschappij-instrumenten hun activiteiten |
l'information. | ontwikkelen, met elkaar te vergelijken. |
B.6.1. Les objectifs poursuivis par le législateur lorsqu'il a | B.6.1. Ten aanzien van de doelstellingen die door de wetgever werden |
entrepris de réglementer les jeux et paris sont ainsi commentés dans | nagestreefd toen hij probeerde de spelen en weddenschappen te |
reglementeren, is in de memorie van toelichting bij het ontwerp van | |
l'exposé des motifs du projet de loi du 10 janvier 2010 ' portant | wet van 10 januari 2010 ' tot wijziging van de wetgeving inzake |
modification de la législation relative aux jeux de hasard ' : | kansspelen ' toegelicht : |
' La régulation des jeux de hasard est basée sur l'" idée de | ' De regulering van de kansspelen is gebaseerd op de " |
canalisation ". Pour satisfaire le besoin manifeste du jeu chez les | kanalisatiegedachte ". Om te voldoen aan de klaarblijkelijke |
personnes, l'offre illégale est combattue par l'autorisation d'une | speelbehoefte van de mens wordt het illegale aanbod bestreden door het |
offre de jeux légale " limitée ". | toelaten van een " beperkt " legaal spelaanbod. |
La régulation des jeux de hasard illégaux contribue à réfréner la | Het reguleren van illegale kansspelen draagt bij tot het beteugelen |
participation aux jeux de hasard et est un moyen adapté et | van deelneming aan kansspelen en is een geschikt en proportioneel |
proportionné pour atteindre les objectifs qui constituent la base de | middel om de aan het kansspelbeleid ten grondslag liggende |
la politique en matière de jeux de hasard. En limitant l'offre légale, | doelstellingen te bereiken. Door het legale aanbod te beperken komt |
on répond à l'un des piliers de cette politique, à savoir la | men tegemoet aan één van de pijlers van het kansspelbeleid zijnde de |
protection du joueur contre l'addiction au jeu. | bescherming van de speler tegen gokverslaving. |
[...] | [...] |
Comme la loi du 7 mai 1999, le projet de loi part du principe que | Het voorontwerp vertrekt zoals de wet van 7 mei 1999 van het principe |
l'exploitation de jeux de hasard est a priori interdite. Des | dat het uitbaten van kansspelen a priori verboden is. Uitzonderingen |
exceptions peuvent toutefois être prévues par un système de licences. | kunnen worden toegestaan door een stelsel van vergunningen. Het |
L'interdiction d'exploitation de principe est maintenue comme point de | principiële exploitatieverbod blijft als uitgangspunt gehandhaafd, met |
départ, avec la conséquence que l'octroi de licences n'est permis que | als gevolg dat het verlenen van vergunningen slechts in beperkte mate |
dans une mesure réduite compte tenu des limites prévues par la loi ' | binnen de door de wet voorziene grenzen kan toegelaten worden ' (Parl. |
(Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). | St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 4). |
B.6.2. Au sujet de la régulation des jeux de hasard et paris exploités | B.6.2. Er is in verband met de regulering van de kansspelen en |
via les instruments de la société de l'information, il est précisé : | weddenschappen die via de informatiemaatschappij-instrumenten worden |
uitgebaat, gepreciseerd : | |
' Une telle politique de contrôle efficace n'est possible que si l'on | ' Dergelijk doeltreffend controlebeleid is enkel mogelijk door de |
réserve les jeux en ligne à ceux qui exploitent les jeux de hasard | online spelen voor te behouden aan zij die ook in de reële wereld de |
dans le monde réel également, ce qui évite la création d'une offre | kansspelen uitbaten waarbij de creatie van een extra aanbod aan online |
supplémentaire de jeux en ligne. | spelen wordt vermeden. |
Seules les entités qui disposent d'une licence A, B ou F1 dans le | Enkel de entiteiten die in de reële wereld over een vergunning A, B of |
monde réel peuvent offrir ce type d'activité dans le monde virtuel. Les jeux qu'ils offrent via Internet doivent être de même nature que ceux qui sont offerts dans le monde réel. Ainsi, un exploitant de casino qui dispose d'une licence supplémentaire ne pourra offrir que des jeux de casino via Internet et non des paris, par exemple. Seuls les détenteurs d'une licence F1 qui organisent des paris peuvent disposer au maximum d'une licence complémentaire. Cette licence complémentaire ne peut porter que sur l'organisation de paris en ligne de même nature que ceux qu'ils offrent dans le monde réel. | F1 beschikken, kunnen deze zelfde activiteiten aanbieden in de virtuele wereld. De spelen die zij via internet aanbieden moeten van dezelfde aard zijn als deze die in de reële wereld aangeboden worden. Zo zal een casinouitbater met een aanvullende vergunning enkel casinospelen via internet mogen aanbieden en bijvoorbeeld geen weddenschappen. Enkel de vergunninghouders F1 die de weddenschappen inrichten kunnen maximaal over één aanvullende vergunning beschikken. Deze vergunning kan alleen maar betrekking hebben op het inrichten van online weddenschappen van dezelfde aard als deze die ze in de reële wereld aanbieden. |
La politique proposée vise à lutter contre l'expansion des jeux de | Het voorgestelde beleid beoogt de expansie van online kansspelen te |
hasard en ligne ' (ibid., p. 10). | bestrijden ' (ibid., p. 10). |
B.7. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het | |
reële of virtuele karakter van het aanbod van kansspelen en | |
B.7. La différence de traitement en cause repose sur le caractère réel | weddenschappen. Terwijl in de reële wereld spelen en weddenschappen |
ou virtuel de l'offre de jeux de hasard et de paris. Alors que dans le | van verschillende aard niet op dezelfde fysieke plaats mogen worden |
monde réel, des jeux et des paris de nature différente ne peuvent être offerts dans le même lieu physique, ce qui oblige les joueurs qui veulent jouer à des jeux différents et placer des paris à se déplacer en plusieurs endroits, ces mêmes jeux et paris peuvent être offerts sur le même site internet (même nom de domaine et même URL), ce qui permet au joueur de jouer à des jeux relevant de classes différentes et de placer des paris sans devoir se connecter à des sites différents. B.8.1. Un tel critère est objectif. La Cour doit encore examiner s'il est pertinent par rapport à l'objectif poursuivi par le législateur. B.8.2. La régulation de jeux de hasard et la limitation de l'offre visent à protéger les joueurs, notamment contre les risques d'assuétude inhérents à ce type d'activité. L'interdiction d'offrir divers types de jeux et paris dans le même endroit physique contribue à la protection des joueurs, dès lors qu'elle les oblige à se déplacer pour accéder à d'autres jeux ou paris. Elle a également pour effet d'éviter que les joueurs ne soient tentés de jouer à d'autres jeux que ceux auxquels ils avaient l'intention de jouer ou de placer des paris alors qu'ils n'en avaient pas l'intention, puisqu'ils ne sont pas directement confrontés avec une offre qu'ils n'avaient pas recherchée. B.8.3. Ces objectifs sont également ceux qui étaient poursuivis par le | aangeboden, hetgeen de spelers die verschillende spelen willen spelen en weddenschappen willen aangaan ertoe verplicht zich naar verscheidene plaatsen te begeven, mogen diezelfde spelen en weddenschappen op dezelfde internetsite (zelfde domeinnaam en zelfde URL) worden aangeboden, hetgeen de speler de mogelijkheid biedt spelen die onder verschillende klassen vallen te spelen en weddenschappen aan te gaan zonder met verschillende sites een verbinding te moeten maken. B.8.1. Een dergelijk criterium is objectief. Het Hof dient nog te onderzoeken of het relevant is ten opzichte van de door de wetgever nagestreefde doelstelling. B.8.2. De regulering van kansspelen en de beperking van het aanbod strekken ertoe de spelers te beschermen, met name tegen de risico's van verslaving die inherent zijn aan dat soort activiteit. Het verbod om verschillende soorten spelen en weddenschappen op dezelfde fysieke plaats aan te bieden draagt bij tot de bescherming van de spelers, aangezien het hen ertoe verplicht zich te verplaatsen om toegang te hebben tot andere spelen of weddenschappen. Het heeft ook tot gevolg te vermijden dat de spelers in verleiding worden gebracht om andere spelen te spelen dan die welke zij van plan waren te spelen of weddenschappen aan te gaan terwijl zij dat niet van plan waren, aangezien zij niet rechtstreeks worden geconfronteerd met een aanbod dat zij niet hadden gezocht. B.8.3. Die doelstellingen zijn ook die welke door de wetgever werden |
législateur lorsqu'il a entrepris de réguler les jeux et paris en | nagestreefd toen hij probeerde de onlinespelen en -weddenschappen te |
ligne. Il n'est dès lors pas pertinent d'autoriser le cumul de l'offre | reguleren. Het is derhalve niet pertinent de cumulatie toe te staan |
de plusieurs types de jeux et de paris sur un même site internet, | van het aanbod van verscheidene soorten spelen en weddenschappen op |
eenzelfde internetsite, waarbij een unieke domeinnaam en een daaraan | |
utilisant un nom de domaine unique et une URL unique associée, alors | verbonden unieke URL worden gebruikt, terwijl een dergelijke cumulatie |
qu'un tel cumul est interdit dans le monde réel. Il est vrai, ainsi | in de reële wereld verboden is. Zoals de tussenkomende partijen |
que le relèvent les parties intervenantes, qu'il est très aisé de se | opmerken, is het waar dat het zeer eenvoudig is zich in de virtuele |
déplacer dans le monde virtuel d'un site à l'autre et qu'il est facile | wereld van de ene naar de andere site te begeven en dat het |
d'ouvrir simultanément plusieurs pages internet sur un même | gemakkelijk is op eenzelfde computer gelijktijdig verscheidene |
ordinateur, de sorte que l'interdiction de cumul dans le monde virtuel | internetpagina's te openen, zodat het cumulatieverbod in de virtuele |
n'a pas la même portée ou le même effet que l'interdiction de cumul | wereld niet dezelfde draagwijdte of hetzelfde gevolg heeft als het |
dans le monde réel. Il n'en demeure pas moins que l'obligation de | cumulatieverbod in de reële wereld. Dat neemt niet weg dat de |
devoir ouvrir plusieurs sites et de devoir à chaque fois s'identifier | verplichting om verscheidene sites te moeten openen en zich telkens |
à nouveau peut constituer un frein pour le joueur. Par ailleurs, | opnieuw te moeten identificeren voor de speler een rem kan vormen. |
l'interdiction de proposer des jeux et paris relevant de classes | Daarenboven maakt het verbod om spelen en weddenschappen die onder |
verschillende klassen vallen op dezelfde internetsite aan te bieden | |
différentes sur le même site internet permet de diminuer le risque que | het mogelijk het risico te verminderen dat de speler geconfronteerd |
le joueur soit confronté à une offre qu'il n'a pas recherchée. | wordt met een aanbod dat hij niet heeft gezocht. |
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. En ce | B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. In |
qu'elle n'interdit pas le cumul de plusieurs licences supplémentaires | zoverre zij de cumulatie van verschillende aanvullende vergunningen |
de classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour l'exploitation de jeux de | van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) voor de exploitatie van |
hasard et de paris via un seul et même nom de domaine et les URL | kansspelen en weddenschappen via een en dezelfde domeinnaam en de |
associées, la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de hasard, les paris, les | daaraan verbonden URL's niet verbiedt, is de wet van 7 mei 1999 op de |
établissements de jeux de hasard et la protection des joueurs n'est | kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de |
pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bescherming van de spelers niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 |
van de Grondwet. | |
B.10.1. Une des parties intervenantes demande à la Cour, à titre tout | B.10.1. Een van de tussenkomende partijen verzoekt het Hof in uiterst |
à fait subsidiaire, de maintenir les effets des dispositions dont elle | ondergeschikte orde de gevolgen te handhaven van de bepalingen waarvan |
constaterait l'inconstitutionnalité. | het de ongrondwettigheid zou vaststellen. |
B.10.2. Le maintien des effets doit être considéré comme une exception | B.10.2. De handhaving van de gevolgen dient als een uitzondering op de |
à la nature déclaratoire de l'arrêt rendu au contentieux préjudiciel. | declaratoire aard van het in het prejudicieel contentieux gewezen |
Avant de décider de maintenir les effets des dispositions en cause, la | arrest te worden beschouwd. Alvorens te beslissen de gevolgen van de |
in het geding zijnde bepalingen te handhaven, moet het Hof vaststellen | |
Cour doit constater que l'avantage découlant du constat | dat het voordeel dat uit de niet gemoduleerde vaststelling van |
d'inconstitutionnalité non modulé est disproportionné par rapport à la | ongrondwettigheid voortvloeit, buiten verhouding staat tot de |
perturbation que celui-ci impliquerait pour l'ordre juridique, ce qui | verstoring die zij voor de rechtsorde met zich zou meebrengen, wat te |
n'est pas le cas en l'espèce ». | dezen niet het geval is ». |
B.7.1. Par son arrêt n° 108/2018, la Cour, se fondant sur les | B.7.1. Bij zijn arrest nr. 108/2018 heeft het Hof, op grond van de |
considérations précitées, a jugé : | voormelde overwegingen, geoordeeld : |
« B.7. Pour des motifs identiques à ceux contenus dans l'arrêt n° | « B.7. Om redenen die identiek zijn aan die welke vervat liggen in het |
129/2017 précité, le moyen unique est fondé. | voormelde arrest nr. 129/2017, is het enige middel gegrond. |
Il y a donc lieu d'annuler la loi du 7 mai 1999 sur les jeux de | De wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de |
hasard, les paris, les établissements de jeux de hasard et la | kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers dient dus te |
protection des joueurs en ce qu'elle n'interdit pas le cumul de | worden vernietigd in zoverre zij de cumulatie van verschillende |
plusieurs licences supplémentaires de classes distinctes (A+, B+ et | aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen (A+, B+ en F1+) |
F1+) pour l'exploitation de jeux de hasard et de paris via un seul et | voor de uitbating van kansspelen en van weddenschappen via een en |
même nom de domaine et les URL associées. | dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden URL's niet verbiedt. |
B.8. Contrairement à ce que considère le Conseil des ministres dans | B.8. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad in zijn memorie met |
son mémoire justificatif, cette annulation ne concerne pas des | verantwoording meent, betreft die vernietiging geen strafbepalingen, |
dispositions pénales, mais la procédure administrative de délivrance, | maar de administratieve procedure voor het verlenen, door de |
par la Commission des jeux de hasard, des licences pour l'exploitation | Kansspelcommissie, van de vergunningen voor de uitbating van |
de jeux de hasard et de paris. | kansspelen en van weddenschappen. |
Cette annulation a pour conséquence que la Commission des jeux de | Die vernietiging heeft tot gevolg dat de Kansspelcommissie niet |
hasard ne peut pas délivrer plusieurs licences supplémentaires de | verschillende aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen (A+, |
classes distinctes (A+, B+ et F1+) pour l'exploitation de jeux de | B+ en F1+) voor de uitbating van kansspelen en van weddenschappen via |
hasard et de paris via un seul et même nom de domaine et les URL | een en dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden URL's kan verlenen |
associées ». | ». |
B.7.2. Par son arrêt d'annulation n° 108/2018, la Cour a jugé que la | B.7.2. Bij zijn vernietigingsarrest nr. 108/2018 heeft het Hof |
loi du 7 mai 1999 interdit d'offrir des jeux et des paris de nature | geoordeeld dat de wet van 7 mei 1999 verbiedt om spelen en |
weddenschappen van verschillende aard op dezelfde fysieke plaats aan | |
différente dans le même lieu physique, que l'offre de jeux de hasard | te bieden, dat het aanbod van kansspelen in de reële wereld |
dans le monde réel est comparable à l'offre de jeux de hasard dans le | vergelijkbaar is met het aanbod van kansspelen in de virtuele wereld |
monde virtuel et que la loi du 7 mai 1999 viole les articles 10 et 11 | en dat de wet van 7 mei 1999 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
de la Constitution en ce qu'elle n'interdit pas le cumul, par | schendt, in zoverre zij de cumulatie, door verschillende houders, van |
plusieurs titulaires, de plusieurs licences supplémentaires de classes | verschillende aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen (A+, |
distinctes (A+, B+ et F1+) pour l'exploitation de jeux de hasard et de | B+ en F1+) voor de uitbating van kansspelen en van weddenschappen via |
paris via un seul et même nom de domaine et les URL associées. | een en dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden URL's niet |
B.8. Il ressort des considérations qui précèdent que les termes « via | verbiedt. B.8. Uit de voorgaande overwegingen blijkt dat de woorden « via een en |
un seul et même nom de domaine et les URL associées » du dispositif de | dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden URL's » in het dictum van |
l'arrêt n° 108/2018 doivent être interprétés comme s'appliquant à | het arrest nr. 108/2018 zo moeten worden uitgelegd dat zij van |
toepassing zijn op het verbod van cumulatie van verschillende | |
l'interdiction du cumul de plusieurs licences supplémentaires de | aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen voor de uitbating |
classes distinctes pour l'exploitation de jeux de hasard et de paris | van kansspelen en van weddenschappen via een en dezelfde domeinnaam en |
via un seul et même nom de domaine et les URL associées à ce nom de | de URL's die met die domeinnaam zijn verbonden. |
domaine. Pour le surplus, la demande de la partie requérante tendant à ce que | Voor het overige kan het verzoek van de verzoekende partij dat ertoe |
les termes « via un seul et même nom de domaine et les URL associées » | strekt de woorden in het dictum « via een en dezelfde domeinnaam en de |
daaraan verbonden URL's » in die zin uit te leggen dat ze elke | |
du dispositif s'interprètent comme interdisant tout cumul « ' sur un | cumulatie verbieden « op eenzelfde internetsite ', in de gebruikelijke |
même site internet ', dans le sens courant du terme » ne peut être | betekenis van het woord », niet worden gevolgd, daar het in |
suivie, dès lors qu'elle vise en réalité à étendre la portée de | werkelijkheid de draagwijdte van het arrest nr. 108/2018 beoogt uit te |
l'arrêt n° 108/2018. Une telle demande est, sur ce point, irrecevable. | breiden. Een dergelijk verzoek is op dat punt niet ontvankelijk. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Les termes « via un seul et même nom de domaine et les URL associées » | De woorden « via een en dezelfde domeinnaam en de daaraan verbonden |
du dispositif de l'arrêt n° 108/2018 doivent être interprétés comme | URL's » in het dictum van het arrest nr. 108/2018 moeten zo worden |
s'appliquant à l'interdiction du cumul de plusieurs licences | uitgelegd dat zij van toepassing zijn op het verbod van cumulatie van |
supplémentaires de classes distinctes pour l'exploitation de jeux de | verschillende aanvullende vergunningen van onderscheiden klassen voor |
hasard et de paris via un seul et même nom de domaine et les URL | de uitbating van kansspelen en weddenschappen via een en dezelfde |
associées à ce nom de domaine. | domeinnaam en de URL's die aan die domeinnaam zijn verbonden. |
Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue | Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, |
allemande conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 13 octobre 2022. | het Grondwettelijk Hof, op 13 oktober 2022. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
P. Nihoul | P. Nihoul |