Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 9/2022 du 20 janvier 2022 Numéro du rôle : 7541 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 130 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, posées par la Cour de cassation. La Cou composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Giet, R. Leysen, M. Pâques, Y. Kh(...)"
Extrait de l'arrêt n° 9/2022 du 20 janvier 2022 Numéro du rôle : 7541 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 130 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, posées par la Cour de cassation. La Cou composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Giet, R. Leysen, M. Pâques, Y. Kh(...) Uittreksel uit arrest nr. 9/2022 van 20 januari 2022 Rolnummer 7541 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 130 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Grondwettel samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters T. Giet, R. Leysen, M. Pâq(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 9/2022 du 20 janvier 2022 Uittreksel uit arrest nr. 9/2022 van 20 januari 2022
Numéro du rôle : 7541 Rolnummer 7541
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 130 du In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 130 van het
Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, posées Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, gesteld door
par la Cour de cassation. het Hof van Cassatie.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de
Giet, R. Leysen, M. Pâques, Y. Kherbache et D. Pieters, assistée du rechters T. Giet, R. Leysen, M. Pâques, Y. Kherbache en D. Pieters,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président L. Lavrysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 12 mars 2021, dont l'expédition est parvenue au greffe de Bij arrest van 12 maart 2021, waarvan de expeditie ter griffie van het
la Cour le 25 mars 2021, la Cour de cassation a posé les questions Hof is ingekomen op 25 maart 2021, heeft het Hof van Cassatie de
préjudicielles suivantes : volgende prejudiciële vragen gesteld :
« L'article 130 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et « Schendt artikel 130 Wetboek Registratierechten het door de
de greffe viole-t-il le principe d'égalité et de non-discrimination garanti par les articles 10, 11 et 172 de la Constitution coordonnée, lus ou non en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle lorsqu'un copropriétaire acquiert des droits indivis dans un bien immobilier d'un copropriétaire qui est une société, dont le premier copropriétaire est actionnaire ou associé, cette acquisition est soumise au droit proportionnel de vente, alors que le copropriétaire qui acquiert des droits indivis dans un bien immobilier d'un copropriétaire qui est une société dont il n'est ni actionnaire ni associé est soumis au droit de partage prévu par l'article 109, 2°, du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque gecoördineerde Grondwet in de artikelen 10, 11 en 172 gewaarborgde gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 Eerste Aanvullende Protocol EVRM en artikel 14 EVRM, wanneer het aldus wordt uitgelegd dat wanneer een mede-eigenaar onverdeelde rechten in een onroerend goed verwerft van een mede-eigenaar die een vennootschap is, waarvan eerstgenoemde mede-eigenaar een aandeelhouder of vennoot is, die verwerving aan het evenredig kooprecht onderworpen is, terwijl de mede-eigenaar die onverdeelde rechten in een onroerend goed verkrijgt van een mede-eigenaar die een vennootschap is waarvan hij geen aandeelhouder of vennoot is, onderworpen is aan het verdeelrecht van artikel 109,
et de greffe ? »; 2°, Wetboek Registratierechten ? »;
« L'article 130 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et « Schendt artikel 130 Wetboek Registratierechten het door de
de greffe viole-t-il le principe d'égalité et de non-discrimination
garanti par les articles 10, 11 et 172 de la Constitution coordonnée, gecoördineerde Grondwet in de artikelen 10, 11 en 172 gewaarborgde
lus ou non en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel, al dan niet in samenhang
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme et avec
l'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce gelezen met artikel 1 Eerste Aanvullende Protocol EVRM en artikel 14
que, dans l'interprétation selon laquelle cette disposition permet à
l'administration fiscale de prélever le droit d'enregistrement EVRM, doordat het, in de interpretatie dat deze bepaling de
proportionnel de 10 % sur la cession de droits indivis entre belastingadministratie toelaat het evenredig registratierecht van 10
pct. te heffen op de afstand van onverdeelde rechten tussen
copropriétaires dans laquelle l'acquéreur est un actionnaire ou mede-eigenaars waarbij de verkrijger aandeelhouder of vennoot is van
associé de la société cédante, bien que le droit d'enregistrement de vennootschap-overdrager ook al werd bij de oorspronkelijke
proportionnel de 10 % ait déjà été prélevé lors de l'acquisition gezamenlijke verkrijging het evenredig registratierecht van 10 pct.
conjointe initiale, il entraîne le traitement identique de personnes geheven, aanleiding geeft tot een gelijke behandeling van personen die
qui se trouvent dans des situations essentiellement différentes, à zich in wezenlijk verschillende situaties bevinden, te weten enerzijds
savoir, d'une part, l'associé/actionnaire qui se trouve dans la de vennoot/aandeelhouder die zich in de voormelde situatie bevindt en
situation précitée et, d'autre part, l'associé/actionnaire qui anderzijds de vennoot/aandeelhouder, die door tussenplaatsing van een
acquiert un bien immobilier par l'interposition d'une société sans que vennootschap, een onroerend goed verwerft zonder dat op enig ogenblik
le droit d'enregistrement proportionnel de 10 % ne puisse être prélevé het evenredig registratierecht van 10 pct. zou kunnen worden geheven ?
à aucun moment ? ». ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La section X (« Partages ») du chapitre IV (« Fixation des B.1.1. Afdeling X (« Verdelingen ») van hoofdstuk IV (« Vaststelling
droits ») du titre Ier (« Droit d'enregistrement ») du Code des droits van de rechten ») van titel I (« Registratierecht ») van het Wetboek
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe règle les droits der registratie-, hypotheek- en griffierechten regelt de
registratierechten die van toepassing zijn op verdelingen. De
d'enregistrement qui s'appliquent aux partages. Les articles 109 à 114 artikelen 109 tot 114 regelen meer bepaald de registratierechten op de
règlent plus précisément les droits d'enregistrement sur le partage gedeeltelijke of gehele verdeling van onroerende goederen, de afstand
partiel ou total de biens immeubles, la cession à titre onéreux de onder bezwarende titel van onverdeelde rechten in onroerende goederen
droits indivis dans des biens immeubles et la conversion de l'usufruit en de omzetting van het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot.
du conjoint survivant. La section XI (« Sociétés ») de ce même chapitre IV règle les droits Afdeling XI (« Vennootschappen ») van datzelfde hoofdstuk IV regelt de
d'enregistrement qui s'appliquent à l'apport et à la sortie de biens registratierechten die van toepassing zijn op de inbreng in en de
meubles et immeubles au patrimoine des sociétés. Les articles 115 à
128 règlent plus précisément les droits d'enregistrement sur l'apport uitbreng uit vennootschappen. De artikelen 115 tot 128 regelen meer
de biens meubles et immeubles et sur les augmentations de capital, bepaald de registratierechten op de inbreng van roerende en onroerende
tandis que les articles 129 et 130 règlent les droits d'enregistrement goederen en de kapitaalsverhogingen, terwijl de artikelen 129 en 130
sur l'acquisition par des associés de biens immeubles d'une société. de registratierechten op de uitbreng van onroerende goederen uit een
La Cour examine ces dispositions dans la version qui était applicable vennootschap regelen. Het Hof onderzoekt die bepalingen in de versie ervan die van
en Région flamande le 25 novembre 2014, date de la transaction sur toepassing was in het Vlaamse Gewest op 25 november 2014, de datum van
laquelle les droits d'enregistrement contestés dans le litige soumis de transactie waarop de in het bodemgeschil betwiste
au juge a quo ont été perçus. registratierechten werden geheven.
B.1.2. L'article 109 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque B.1.2. Artikel 109 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
et de greffe disposait : griffierechten bepaalde :
« Le droit est fixé à 2,5 p.c. pour : « Het recht wordt op 2,5 t.h. vastgesteld voor :
1° les partages, partiels ou totaux, de biens immeubles; 1° de gedeeltelijke of gehele verdelingen van onroerende goederen;
2° les cessions à titre onéreux, entre copropriétaires, de parts 2° de afstanden onder bezwarende titel, onder medeëigenaars, van
indivises dans des biens immeubles; onverdeelde delen in onroerende goederen;
3° la conversion prévue aux articles 745quater et 745quinquies du Code 3° de omzetting bedoeld in de artikelen 745quater en 745quinquies van
civil, même s'il n'y a pas indivision ». het Burgerlijk Wetboek, zelfs indien er geen onverdeeldheid is ».
En vertu de l'article 110 du même Code, ce droit de partage était Krachtens artikel 110 van hetzelfde Wetboek werd dit verdeelrecht
calculé sur la valeur totale du bien ou des quotités cédées. berekend op de totale waarde van het goed of van de afgestane delen.
L'article 113 du même Code disposait : « En cas d'attribution par partage ou de cession de parts indivises à un tiers qui a acquis conventionnellement une part indivise de biens appartenant à une ou à plusieurs personnes, le droit est perçu, par dérogation à l'article 109, au taux prévu pour les transmissions à titre onéreux sur les quotités dont le tiers devient propriétaire par l'effet de la convention et selon les règles fixées aux articles 45 à 50. Cette disposition est applicable dans le cas où l'attribution des biens ou la cession des parts indivises est consentie aux héritiers ou légataires du tiers acquéreur décédé. Elle n'est pas applicable dans le cas où le tiers attributaire ou cessionnaire a acquis avec d'autres la totalité d'un ou de plusieurs biens ». Artikel 113 van hetzelfde Wetboek bepaalde : « In geval van toebedeling bij verdeling of van afstand van onverdeelde delen aan een derde die bij overeenkomst een onverdeeld deel heeft verkregen van goederen toebehorende aan één of meer personen, wordt het recht, met afwijking van artikel 109, geheven tegen het voor de overdrachten onder bezwarende titel vastgesteld tarief, op de delen waarvan de derde ten gevolge van de overeenkomst eigenaar wordt, en zulks volgens de in artikelen 45 tot 50 voorziene regels. Deze bepaling is van toepassing wanneer de toebedeling van goederen of de afstand van onverdeelde delen gedaan wordt aan de erfgenamen of legatarissen van de overleden derde verkrijger. Zij is niet van toepassing wanneer de derde, aan wie de toebedeling of de afstand gedaan wordt, met anderen het geheel van één of meer goederen heeft verkregen ».
B.1.3. L'article 129 du même Code disposait : « L'acquisition par un ou plusieurs associés, autrement que par voie d'apport en société, d'immeubles situés en Belgique provenant d'une société en nom collectif ou en commandite simple, d'une société privée à responsabilité limitée ou d'une société agricole donne lieu, de quelque manière qu'elle s'opère, au droit établi pour les ventes. En cas de remise des biens sociaux, par le liquidateur de la société en liquidation à tous les associés, l'alinéa qui précède s'applique à l'attribution ultérieure des biens à un ou plusieurs associés. L'alinéa 1er n'est pas applicable en ce qui concerne : 1° les immeubles apportés à la société, lorsqu'ils sont acquis par la personne qui a effectué l'apport; 2° les immeubles acquis par la société avec paiement du droit d'enregistrement fixé pour les ventes, lorsqu'il est établi que l'associé qui devient propriétaire de ces immeubles faisait partie de la société au jour de l'acquisition par celle-ci ». L'article 130, en cause, du même Code disposait : « L'acquisition par un ou plusieurs associés, autrement que par voie d'apport en société, d'immeubles situés en Belgique provenant d'une B.1.3. Artikel 129 van hetzelfde Wetboek bepaalde : « Het verkrijgen, anderszins dan bij inbreng in vennootschap, door één of meer vennoten, van in België gelegen onroerende goederen, voortkomende van een vennootschap onder gemeenschappelijke naam of bij wijze van eenvoudige geldschieting, van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid of van een landbouwvennootschap, geeft, welke ook de wijze zij waarop het geschiedt, aanleiding tot het heffen van het voor verkopingen gesteld recht. In geval van afgifte van de maatschappelijke goederen door de vereffenaar van de in vereffening gestelde vennootschap aan al de vennoten, is voorgaand lid van toepassing op de latere toebedeling van de goederen aan één of meer vennoten. Lid 1 is niet toepasselijk zo het gaat om : 1° onroerende goederen welke in de vennootschappen werden ingebracht, wanneer ze verkregen worden door de persoon, die de inbreng gedaan heeft; 2° onroerende goederen welke door de vennootschap met betaling van het voor de verkopingen bepaald registratierecht verkregen werden, wanneer het vaststaat dat de vennoot die eigenaar van die onroerende goederen wordt deel uitmaakte van de vennootschap toen laatstgenoemde de goederen verkreeg ». Het in het geding zijnde artikel 130 van hetzelfde Wetboek bepaalde : « Het verkrijgen anderszins dan bij inbreng in vennootschap door één of meer vennooten van in België gelegen onroerende goederen, voortkomende van een vennootschap op aandeelen, een samenwerkende
société par actions, d'une société coopérative donne lieu, de quelque vennootschap, geeft, welke ook de wijze zij waarop het geschiedt,
manière qu'elle s'opère, au droit établi pour les ventes ». aanleiding tot het heffen van het voor verkoopingen gesteld recht ».
B.2.1. La Cour examine la disposition en cause telle qu'elle est B.2.1. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepaling in de
interprétée par le juge a quo, à moins que cette interprétation soit interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft, tenzij wanneer
manifestement erronée. die interpretatie kennelijk onjuist is.
B.2.2. Dans le litige au fond se pose la question de savoir si la B.2.2. In het bodemgeschil rijst de vraag of de afstand onder
cession à titre onéreux de droits indivis dans un bien immeuble par bezwarende titel van onverdeelde rechten in een onroerend goed door
une société anonyme à un de ses associés qui était déjà copropriétaire een naamloze vennootschap aan één van haar vennoten die reeds
de ce bien immeuble relève du droit de partage de 2,5 % visé à mede-eigenaar van dat onroerend goed was, onder het verdeelrecht van
l'article 109 ou si le droit proportionnel de vente pour l'acquisition 2,5 % bedoeld in artikel 109 valt, dan wel of het evenredig kooprecht
d'immeubles d'une société anonyme, visé à l'article 130, est voor de uitbreng van onroerende goederen uit een naamloze vennootschap
applicable à cette cession. bedoeld in artikel 130 erop van toepassing is.
B.2.3. La Cour de cassation n'a pas encore tranché cette question B.2.3. Het Hof van Cassatie heeft die interpretatievraag in het
d'interprétation dans le litige au fond, mais elle soumet au contrôle bodemgeschil nog niet beslecht, maar legt de in het geding zijnde
de la Cour la disposition en cause, telle qu'elle est interprétée par bepaling aan het Hof voor in de interpretatie die het Hof van Beroep
la Cour d'appel de Gand. te Gent eraan had gegeven.
Dans cette interprétation, la transaction visée en B.2.2 relève du Volgens die interpretatie valt de in B.2.2 bedoelde transactie onder
champ d'application de la disposition en cause, qui, selon la Cour het toepassingsgebied van de in het geding zijnde bepaling, die
d'appel de Gand, doit être considérée comme une lex specialis par volgens het Hof van Beroep te Gent als een lex specialis ten opzichte
rapport à l'article 109 du Code des droits d'enregistrement, van artikel 109 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
d'hypothèque et de greffe. Par ailleurs, elle déduit du texte de la griffierechten moet worden beschouwd. Bovendien leidt het uit de tekst
disposition en cause que celle-ci est applicable à toute acquisition, van de in het geding zijnde bepaling dat zij van toepassing is op elke
« de quelque manière qu'elle s'opère », par un associé, d'un immeuble verkrijging, « op welke wijze ook », van een in België gelegen
situé en Belgique provenant d'une société anonyme dont il est onroerend goed door een vennoot vanwege een naamloze vennootschap
actionnaire. Enfin, elle déduit du membre de phrase « donner lieu au waarvan hij aandeelhouder is. Uit de zinsnede « aanleiding geven tot
droit établi pour les ventes » que la disposition en cause est het heffen van het voor verkopingen gesteld recht » leidt het tot slot
également applicable aux transactions qui ne sont pas qualifiées de af dat de in het geding zijnde bepaling ook van toepassing is op
vente (Gand, 19 juin 2018, 2017/AR/788). transacties die niet als verkoop worden gekwalificeerd (Gent, 19 juni
La Cour d'appel de Liège interprète la disposition en cause dans le 2018, 2017/AR/788). Het Hof van Beroep te Luik interpreteert de in het geding zijnde
même sens. Elle ajoute que la disposition en cause tend à éviter que bepaling op dezelfde manier. Het wijst bijkomend erop dat de in het
l'on puisse éluder les droits d'enregistrement par l'interposition de geding zijnde bepaling het ontlopen van registratierechten door het
sociétés et que cet objectif serait compromis si l'interposition tussenplaatsen van vennootschappen beoogt te voorkomen, en dat die
doelstelling in het gedrang zou komen indien een gedeeltelijke
partielle d'une société ne relevait pas de son champ d'application tussenplaatsing van een vennootschap buiten het toepassingsgebied
(Liège, 5 septembre 2019, 18/2859/A). ervan zou vallen (Luik, 5 september 2019, 18/2859/A).
B.2.4. Par ces arrêts, ces cours d'appel ont suivi l'interprétation B.2.4. Met die arresten sloten die hoven van beroep zich aan bij de
que l'administration fiscale fédérale avait précédemment donnée à la interpretatie die de federale belastingadministratie eerder aan de in
disposition en cause. Dans la décision anticipée n° E.E./106.218 du 22 het geding zijnde bepaling had gegeven. In de voorafgaande beslissing
septembre 2014 (Rep. RJ., E 129/27-01 et E 130/06-01), nr. E.E./106.218 van 22 september 2014 (Rep.RJ., R 129/27-01 en R
l'administration fiscale fédérale a estimé ce qui suit : 130/06-01) oordeelde de federale belastingadministratie als volgt :
« Acquisition en indivision d'un bien immeuble par un associé et sa « Aankoop door een vennoot en zijn vennootschap in onverdeeldheid van
société. La société renonce à sa part dans le bien immeuble au profit een onroerend goed. De vennootschap doet afstand van haar deel in het
de l'associé copropriétaire. onroerend goed aan de mede-eigenaar-vennoot.
L'article 130 est très explicite : chaque acquisition par un associé Artikel 130 is zeer ondubbelzinnig : iedere andere verkrijging door
autrement que par voie d'apport en société est soumise au droit prévu een vennoot dan de inbreng in vennootschap is onderworpen aan het
pour les ventes. verkooprecht.
L'article ne distingue pas selon que l'associé a agi en qualité Het artikel maakt geen onderscheid naargelang de vennoot optreedt in
d'associé ou non. zijn hoedanigheid van vennoot of niet.
Les textes légaux clairs ne nécessitent pas d'interprétation. La loi Duidelijke wetteksten behoeven geen interpretatie. De lex specialis
spécialisée (art. 130 C. Enr.) a primauté sur les textes de loi (art. 130 W.Reg.) heeft voorrang op algemene wetteksten (art. 109 e.v.
généraux (art. 109 e.s. C. Enr.). W.Reg.).
Le fait qu'un associé soit traité autrement qu'un non-associé est une Dat een vennoot in deze anders behandeld wordt dan een niet-vennoot is
particularité de ces articles qui sont des articles anti-fraude ». eigen aan deze artikelen die antifraude artikelen zijn ».
Dans la décision anticipée n° 15001 du 26 octobre 2015 concernant le In de voorafgaande beslissing nr. 15001 van 26 oktober 2015 over het
champ d'application de l'article 2.9.1.0.5 du Code flamand de la toepassingsgebied van artikel 2.9.1.0.5 van de Vlaamse Codex
fiscalité, qui a remplacé la disposition en cause au 1er janvier 2015, Fiscaliteit, dat met ingang van 1 januari 2015 de in het geding zijnde
l'administration fiscale flamande (Vlabel) a suivi cette bepaling heeft vervangen, heeft Vlabel zich bij die interpretatie
interprétation : aangesloten :
« 16. [...] « 16. [...]
La fiction légale de l'article 2.9.1.0.5 du Code flamand de la De wettelijke fictie van artikel 2.9.1.0.5 VCF geldt ' op welke wijze
fiscalité s'applique ' de quelque manière que [l'acquisition] s'opère ook ' de verkrijging geschiedt. Het speelt dus m.a.w. geen enkele rol
'. En d'autres termes, la qualification civile de l'acte juridique welke de burgerrechtelijke kwalificatie van de rechtshandeling is
(vente, partage,...) est sans importance, de même que le contexte de (verkoop, verdeling,...) noch welke de vennootschapsrechtelijke
droit des sociétés de l'acquisition (liquidation, réduction de capital,...). context van de verkrijging is (vereffening, kapitaalvermindering,...).
17. Le texte de l'article 2.9.1.0.5 du Code flamand de la fiscalité 17. De tekst van artikel 2.9.1.0.5 VCF is duidelijk en niet voor
est clair et il n'est pas susceptible d'interprétation. Lorsqu'un interpretatie vatbaar. Indien er een duidelijke tekst voorhanden is,
texte est clair, il n'y a pas lieu d'examiner le but poursuivi par le dient de bedoeling van de wetgever niet te worden nagegaan.
législateur. 18. La structure du Code confirme que l'article 2.9.1.0.5 du Code 18. De structuur van de codex bevestigt dat artikel 2.9.1.0.5 VCF een
flamand de la fiscalité constitue une exception à l'article 2.10.1.0.1
du même Code : au ' Chapitre 9 : Droit de vente ' ' Objet imposable ' uitzondering vormt op artikel 2.10.1.0.1 VCF, m.n. onder ' Hoofdstuk 9
sont reprises toutes les opérations qui sont taxées au droit de vente : Verkooprecht ' ' Belastbaar voorwerp ' worden alle verrichtingen
et pas à un autre droit d'enregistrement flamand. Le caractère opgenomen die aan het verkooprecht en niet aan een andere Vlaamse
[d'ordre] public des dispositions décrétales fiscales n'autorise pas registratiebelasting worden belast. Het [openbare-ordekarakter] van de
l'administration fiscale flamande à refuser d'appliquer l'article fiscale decreetsbepalingen laat de Vlaamse Belastingdienst niet toe om
2.9.1.0.5 du Code flamand de la fiscalité dans le cas d'espèce. artikel 2.9.1.0.5 VCF niet toe te passen in onderhavig geval.
19. Dans son avis 56.561/I/V du 3 septembre 2014, le Conseil d'Etat 19. De Raad van state had in haar advies 56.561/1/V van 3 september
n'avait formulé d'observation ni concernant l'article 2.9.1.0.5 du 2014 geen opmerkingen m.b.t. artikel 2.9.1.0.5 VCF, ook niet met de
Code flamand de la fiscalité, ni concernant l'entrée en vigueur au 1er janvier 2015. inwerkingtreding op 1 januari 2015.
20. La décision administrative fédérale du 22 septembre 2014 est 20. De federale administratieve beslissing van 22 september 2014 kwam
intervenue parce que, malgré la clarté du texte légal, des er omdat ondanks de duidelijke wettekst over de taxatie van uit
incertitudes entouraient la taxation de sorties d'indivision entre onverdeeldheidtredingen tussen de vennoot en zijn vennootschap
l'associé et sa société. La position du SPF Finances confirme onzekerheid was ontstaan. Het standpunt van de FOD Financiën bevestigt
uniquement l'application stricte de l'ancien article 130 du Code des droits d'enregistrement (actuellement l'article 2.9.1.0.5 du Code flamand de la fiscalité). La phrase suivante dans votre question : ' Cette situation a été normale pendant des décennies, jusqu'à ce que le SPF Finances décide, le 22 septembre 2014, que, dans ce type de situations, le droit de vente doit être perçu. ' ne peut donc être confirmée. Il ne saurait dès lors être question d'une violation du principe de la sécurité juridique/du principe de confiance. 21. Il peut encore être mentionné que, dans le cas d'espèce, il peut être question d'optimisation fiscale. L'associé achète un pourcentage négligeable en pleine propriété. Les autres parts indivises sont alleen de strikte toepassing van ex-artikel 130 Wb.Reg. (op heden 2.9.1.0.5 VCF). Volgende zin in uw vraag : ' Dit was decennialang de normale gang van zaken totdat de FOD Financiën op 22 september 2014 besliste dat in dit soort situaties het verkooprecht diende geheven te worden. ' kan dus niet worden onderschreven. Van schending van een rechtszekerheidsbeginsel/vertrouwensbeginsel kan bijgevolg geen sprake zijn. 21. Bijkomend kan nog vermeld worden dat ook in onderhavig geval van fiscale optimalisatie sprake kan zijn. De vennoot koopt een verwaarloosbaar percentage volle eigendom. De overige onverdeelde
achetées par sa société. Par la suite, la société transmet ses parts delen worden gekocht door zijn vennootschap. Achteraf draagt de
indivises à l'associé. Si l'article 2.9.1.0.5 du Code flamand de la vennootschap haar onverdeelde delen over aan de vennoot. Als 2.9.1.0.5
fiscalité n'était pas appliqué, quod non, la première acquisition par VCF niet zou toegepast worden, quod non, dan zou de eerste verkrijging
l'associé du pourcentage limité en pleine propriété serait taxée au door de vennoot van het beperkt percentage volle eigendom aan het
droit de vente et l'acquisition ultérieure des autres parts indivises verkooprecht getaxeerd worden en de latere verkrijging van overige
serait taxée au droit de partage (2,5 % ). onverdeelde delen aan het verdeelrecht (2,5 % ).
Alors que, dans le cadre d'une acquisition à titre onéreux du bien Terwijl een verkrijging ten bezwarende titel van het onroerend goed
immeuble par l'associé, le droit de vente n'était dû que par celui-ci. door de vennoot alleen in zijn hoofde het verkooprecht verschuldigd was.
22. La société a elle aussi payé le droit de vente sur l'acquisition 22. De vennootschap betaalde op de verkrijging van haar onverdeeld
de sa part indivise de l'immeuble, mais elle a pu amortir l'immeuble deel van het onroerend goed eveneens het verkooprecht maar kon het
acquis. Les frais d'acquisition du terrain étaient également verkregen gebouw afschrijven. Ook de aanschaffingskosten van de grond
déductibles. D'autres frais pouvaient être déduits (frais de waren aftrekbaar. Ook andere kosten konden worden afgetrokken (kosten
réparation, le précompte immobilier, les frais de financement de van herstelling, de OV, kosten voor de financiering van de
l'achat,...). De telles possibilités de déduction n'existent pas, ou aankoop,...). Dergelijke aftrekmogelijkheden zijn niet of slechts in
seulement dans une mesure limitée, à l'égard de l'associé-personne beperkte mate aanwezig in hoofde van de vennoot-natuurlijke persoon ».
physique ». B.2.5. Eu égard aux motifs mentionnés en B.2.3 et B.2.4, cette B.2.5. Die interpretatie is, gelet op de in B.2.3 en B.2.4 vermelde
interprétation n'est pas manifestement erronée. La Cour examine la motieven, niet kennelijk onjuist. Bijgevolg onderzoekt het Hof de in
disposition en cause dans l'interprétation qui lui est soumise par la het geding zijnde bepaling in de interpretatie die het Hof van
Cour de cassation. Cassatie aan het Hof heeft voorgelegd.
B.2.6. Comme les parties l'observent, les questions préjudicielles ne B.2.6. Zoals de partijen opmerken, hebben de prejudiciële vragen
sont par ailleurs utiles que dans l'interprétation selon laquelle le daarnaast slechts nut in de interpretatie dat het evenredig kooprecht
droit proportionnel de vente s'applique également si l'associé ook van toepassing is indien de vennoot de in B.2.2 bedoelde
acquiert les droits indivis visés en B.2.2 en une qualité qui est sans onverdeelde rechten verwerft in een hoedanigheid die geen verband
rapport avec sa qualité d'associé dans cette société. houdt met zijn hoedanigheid van vennoot in die vennootschap.
Elles ne sont par ailleurs utiles que dans l'interprétation selon Tevens hebben zij slechts nut in de interpretatie dat de in het geding
laquelle la disposition en cause est également applicable si, lors de zijnde bepaling ook van toepassing is indien bij de initiële
l'acquisition conjointe initiale de l'immeuble par la société et son gezamenlijke verkrijging van het onroerend goed door de vennootschap
associé, un droit proportionnel de vente de 10 % a été acquitté. en haar vennoot een evenredig kooprecht van 10 % is betaald.
La Cour examine la disposition en cause dans cette interprétation. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepaling in die interpretatie.
B.3.1. La Cour de cassation demande à la Cour si la disposition en B.3.1. Het Hof van Cassatie vraagt het Hof of de in het geding zijnde
cause, dans l'interprétation mentionnée en B.2.3 et B.2.6, est bepaling in de in B.2.3 en B.2.6 vermelde interpretatie bestaanbaar is
compatible avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus en met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen
combinaison avec l'article 14 de la Convention européenne des droits met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en
de l'homme et avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag.
cette Convention.
La première question préjudicielle porte sur une différence de De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op een verschil in
traitement entre, d'une part, les copropriétaires d'un bien immeuble behandeling tussen, enerzijds, mede-eigenaars van een onroerend goed
qui acquièrent des droits indivis dans ce bien d'une société dont ils die onverdeelde rechten in dat goed verwerven van een vennootschap
sont actionnaires ou associés et, d'autre part, les copropriétaires waarvan zij aandeelhouder of vennoot zijn en, anderzijds,
d'un bien immeuble qui acquièrent des droits indivis dans ce bien mede-eigenaars van een onroerend goed die onverdeelde rechten in dat
d'une société dont ils ne sont pas actionnaires ou associés. Alors que goed verwerven van een vennootschap waarvan zij geen aandeelhouder of
les personnes relevant de la première catégorie doivent s'acquitter vennoot zijn. Terwijl de eerste categorie van personen een evenredig
d'un droit proportionnel de vente de 10 % de la valeur de ces droits kooprecht van 10 % van de waarde van die verworven onverdeelde rechten
indivis acquis, les personnes relevant de la seconde catégorie ne verschuldigd is, is de tweede categorie van personen slechts een
doivent s'acquitter que d'un droit de partage de 2,5 % de la valeur du verdeelrecht van 2,5 % van de waarde van het goed of de afgestane
bien ou des quotités cédées. delen verschuldigd.
La seconde question préjudicielle porte sur l'identité de traitement De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de identieke
behandeling van alle mede-eigenaars van een onroerend goed die
entre tous les copropriétaires d'un bien immeuble qui acquièrent des onverdeelde rechten in dat goed verwerven van een vennootschap waarvan
zij aandeelhouder of vennoot zijn. Zij zijn immers het evenredig
droits indivis dans ce bien d'une société dont ils sont actionnaires kooprecht verschuldigd ongeacht of bij de initiële verwerving van dat
ou associés. Ils doivent en effet s'acquitter du droit proportionnel onroerend goed door de vennootschap en de vennoot reeds een evenredig
de vente, et ce, qu'un droit proportionnel d'enregistrement de 10 % registratierecht van 10 % is betaald.
ait déjà été payé ou non lors de l'acquisition initiale de ce bien Het Hof onderzoekt beide prejudiciële vragen samen.
immeuble par la société et l'associé.
La Cour examine les deux questions préjudicielles conjointement. B.3.2. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de hypothese van een
B.3.2. La Cour limite son examen au cas d'une société anonyme et d'un naamloze vennootschap en een van haar vennoten. Het onderzoekt niet de
de ses associés. Elle n'examine pas les différences de traitement verschillen in behandeling tussen de vennootschappen vermeld in
entre les sociétés mentionnées à l'article 129 du Code des droits artikel 129 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe et les sociétés mentionnées à l'article 130 du même Code, dès lors qu'elle n'est pas interrogée sur cette différence de traitement. B.4.1. Selon le Gouvernement flamand, la première question préjudicielle est irrecevable, parce que les associés et les non-associés ne peuvent être comparés sous l'angle d'une disposition qui règle les droits d'enregistrement sur la sortie d'un bien immeuble d'une société anonyme. B.4.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. S'il est vrai que la qualité d'associé peut constituer un critère d'appréciation du caractère raisonnable et proportionné d'une différence de traitement entre des personnes qui doivent payer un griffierechten en de vennootschappen vermeld in artikel 130 van hetzelfde Wetboek, aangezien dat verschil in behandeling niet aan het Hof werd voorgelegd. B.4.1. Volgens de Vlaamse Regering is de eerste prejudiciële vraag onontvankelijk, omdat vennoten en niet-vennoten niet kunnen worden vergeleken ten aanzien van een bepaling die de registratierechten op de uitbreng uit een naamloze vennootschap regelt. B.4.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden verward. De hoedanigheid van vennoot kan weliswaar een criterium uitmaken bij de beoordeling van het redelijke en evenredige karakter van een verschil in behandeling tussen personen die een evenredig
droit de vente proportionnel de 10 % et des personnes qui doivent kooprecht van 10 % verschuldigd zijn en personen die een verdeelrecht
payer un droit de partage de 2,5 %, celle-ci ne suffit pas pour van 2,5 % verschuldigd zijn, maar zij kan niet volstaan om te
conclure à la non-comparabilité de ces catégories de personnes, sous peine de dénuer de toute substance le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination. L'exception est rejetée. B.5. Lorsqu'il détermine sa politique en matière fiscale, le législateur dispose d'un pouvoir d'appréciation étendu. Tel est notamment le cas lorsqu'il détermine les redevables, la matière imposable, la base d'imposition, le taux d'imposition et les éventuelles exonérations d'impôts qu'il prévoit. Dans cette matière, la Cour ne peut censurer les choix politiques du législateur et les motifs qui les fondent que s'ils reposent sur une erreur manifeste ou sont manifestement déraisonnables. besluiten tot de niet-vergelijkbaarheid van die categorieën van personen. Anders zou de toetsing aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan. De exceptie wordt verworpen. B.5. Bij het bepalen van zijn beleid in fiscale zaken beschikt de wetgever over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Dat is met name het geval wanneer hij de belastingplichtigen, de belastbare materie, de heffingsgrondslag, de aanslagvoet en de eventuele belastingvrijstellingen bepaalt van de belastingen waarin hij voorziet. Het Hof vermag, in die aangelegenheid, de beleidskeuzen van de wetgever, alsook de motieven die daaraan ten grondslag liggen, slechts af te keuren indien zij op een manifeste vergissing zouden berusten of indien zij kennelijk onredelijk zouden zijn.
Lorsqu'il détermine les redevables de l'impôt, le législateur doit par Wanneer de wetgever de belastingschuldigen bepaalt, moet hij overigens
ailleurs pouvoir faire usage de catégories qui, nécessairement, gebruik kunnen maken van categorieën die, noodzakelijkerwijs, de
n'appréhendent la diversité de situations qu'avec un certain degré verscheidenheid van toestanden slechts met een zekere graad van
d'approximation. Le recours à ce procédé n'est pas déraisonnable en benadering opvangen. Het gebruik van dat procedé is niet onredelijk op
soi. Il revient néanmoins à la Cour d'examiner s'il en va de même zich. Het komt het Hof niettemin toe te onderzoeken of hetzelfde geldt
quant à la manière dont le procédé a été mis en oeuvre. voor de wijze waarop het procedé in werking werd gesteld.
B.6.1. La disposition en cause trouve son origine dans l'article 7, B.6.1. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in
alinéa 2, de la loi du 30 août 1913 « apportant des modifications aux artikel 7, tweede lid, van de wet van 30 augustus 1913 « brengende
lois sur les droits d'enregistrement, d'hypothèque, de timbre et de wijzigingen in de wetten betreffende de rechten van registratie, van
succession », qui disposait : hypotheek, van zegel en van successie », dat bepaalde :
« L'acquisition, par un ou plusieurs associés, de biens immeubles « Het verkrijgen, door een of meer vennooten, van onroerende goederen
voortkomende van eene vennootschap op aandeelen, geeft aanleiding,
provenant d'une société par actions, donne ouverture, de quelque welke ook de wijze zij waarop het geschiedt, tot het heffen van het
manière qu'elle s'opère, au droit établi pour les transmissions recht vastgesteld voor de overdrachten van onroerende goederen ten
immobilières à titre onéreux ». bezwarenden titel ».
Dans l'exposé des motifs de cette loi, cette disposition a été In de memorie van toelichting bij die wet werd die bepaling als volgt
justifiée comme suit : verantwoord :
« Les dispositions de l'article 6 constituent des mesures préventives de la fraude. Il est de doctrine et de jurisprudence que lorsqu'un immeuble a fait l'objet d'un apport dans une société constitutive d'une individualité juridique, tout associé peut en devenir ultérieurement propriétaire, soit par l'achat des actions ou parts d'intérêts de ses coassociés, soit par la voie d'un partage du fonds social, sans encourir le droit proportionnel établi pour les transmissions de biens immeubles. L'expérience a démontré que le Trésor a tout à craindre d'une doctrine qui permet par la création de sociétés fictives, d'éluder ainsi le paiement des droits de mutation. Une disposition spéciale s'imposait donc. Dans cet ordre d'idées, le projet distingue suivant que la société constituée est une société de personnes ou une société de capitaux. S'agit-il d'une société de personnes, elle sera envisagée, pour l'application de la loi fiscale, comme constitutive d'une simple « De bepalingen van artikel 6 zijn maatregelen van voorzorg tegen bedrog. De leer- en rechtspraak willen dat wanneer een onroerend goed het voorwerp heeft uitgemaakt van eene inbrengst in eene vennootschap die eene rechtspersoonlijkheid vormt, later elke deelgenoot daarvan eigenaar kan worden, hetzij door het aankoopen van de actiën of interestaandeelen van zijn mededeelgenooten, hetzij door middel van eene verdeeling van het maatschappelijk bezit, zulks zonder aan het evenredig recht onderworpen te worden, gesteld op de overgang van onroerende goederen. De ondervinding heeft bewezen dat de Schatkist alles te vreezen heeft van eene leer waarbij het mogelijk is alzoo, door het stichten van fictieve vennootschappen, de betaling van de overgangsrechten te ontduiken. Eene bijzondere bepaling was dus noodzakelijk. In dezen gedachtengang wordt door het ontwerp een onderscheid gemaakt volgens dat de opgerichte vennootschap eene vennootschap van personen of eene vennootschap van kapitalen is. Geldt het eene vennootschap van personen, dan wordt zij, voor de toepassing van de fiscale wet, aanzien als vestigende eene eenvoudige
communauté; les associés seront considérés comme ayant un droit de gemeenschap; de deelgenooten worden beschouwd als hebbende een recht
copropriété dans les biens composant le fonds social; en cas de van medeeigendom in de goederen die het maatschappelijk bezit
cession par les associés à l'un d'entre eux de leurs parts d'intérêts, uitmaken; ingeval de deelgenooten aan een hunner hunne
le contrat sera réputé avoir pour objet des droits indivis et sera interestaandeelen afstaan, wordt het contract beschouwd als hebbende
soumis, le cas échéant, au droit proportionnel établi pour les ventes, onverdeelde rechten tot voorwerp en, desvoorkomend, onderworpen aan
par application de l'article 4 de la loi du 15 mai 1905. het evenredig recht gesteld op de verkoopingen, bij toepassing van artikel 4 der wet van 15 Mei 1905.
S'agit-il d'une société par actions, l'être moral sera tenu pour Geldt het eene vennootschap op aandeelen, dan wordt het zedelijk wezen
propriétaire des biens communs; les associés seront considérés comme beschouwd als eigenaar van de gemeenschappelijke goederen; de
n'ayant dans leur patrimoine qu'une action purement mobilière; mais la deelgenoten worden beschouwd als hebbende enkel in hunnen boedel een
propriété des immeubles dépendant de la société ne pourra jamais zuiver roerende actie; maar de eigendom van de onroerende goederen die
passer dans le patrimoine personnel d'un actionnaire, de quelque van de vennootschap afhangen, mag nooit overgaan in den persoonlijken
manière que l'acquisition s'opère, sans paiement du droit de mutation boedel van eenen actiehouder - op welke wijze ook de verkrijging
geschiedt - zonder betaling van het overgangsrecht » (Parl. St.,
» (Doc. parl., Chambre, 11 juin 1913, n° 294, p. 4). Kamer, 11 juni 1913, nr. 294, pp. 4-5).
Dans le rapport de la Section centrale, il fut ajouté : In het verslag van de Middenafdeling werd daaraan toegevoegd :
« Il ne faut pas que la société puisse devenir un moyen de se « Het mag niet dat de vennootschap een middel kunne worden om te
soustraire aux droits ordinaires exigibles sur la transmission des ontsnappen aan de gewone rechten, eischbaar op de overdracht van
immeubles; l'article 10 le prévient en disposant que, lorsqu'un onroerende goederen; artikel 10 voorkomt zulks, door te bepalen dat,
immeuble, apporté en société, passe ensuite dans le patrimoine d'un wanneer een onroerend goed, een inbreng in vennootschap uitmakende,
later overgaat tot het vermogen van een anderen vennoot dan de
associé autre que l'apporteur, ses héritiers ou ayants cause, le droit inbrenger, diens erfgenamen of rechtverkrijgenden, het gewoon recht
ordinaire de transmission devient exigible. [...] van overdracht eischbaar wordt. [...]
L'utilité de la disposition est certaine. Mais en présence de Het nut van de bepaling is onbetwistbaar. Doch tegenover het huidig
l'article 31 actuel qui institue le droit de mutation, consacrant artikel 31, dat het overgangsrecht instelt en alzoo de overdracht van
ainsi le transfert de propriété, il ne se justifie plus comme une den eigendom huldigt, wettigt zij zich niet meer als eene uitzondering
exception en faveur du fisc, mais comme un tempérament en faveur des ten bate van de fiscus, maar als eene verzachting ten voordele van de
associés. vennooten.
La section centrale a tenu à maintenir la rigueur des principes du De Middenafdeeling heeft de strenge rechtsbeginselen willen handhaven
droit en modifiant, dans la forme, le texte proposé et en précisant door den vorm van den voorgestelden tekst te wijzigen en alzoo nader
ainsi que l'article 6 ne peut se réclamer comme base de perception que te bepalen dat artikel 6 zich, als grondslag van heffing, slechts kan
de la volonté du législateur, souveraine en matière d'appréciations beroepen op den wil van den wetgever, die oppermachtig is, wat betreft
fiscales et de modalités de taxation » (Doc. parl., Chambre, 30 de fiskale bepalingen en de wijzen van taxatie » (Parl. St., Kamer, 30
juillet 1913, n° 342, pp. 23-24). juli 1913, nr. 342, pp. 26-27).
Dans l'exposé des motifs de la loi du 23 décembre 1958 « modifiant le In de memorie van toelichting bij de wet van 23 december 1958 « tot
Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, le Code wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
des droits de succession et le Code des droits de timbre », qui a griffierechten, van het Wetboek der successierechten en van het
notamment modifié l'article 129 du Code des droits d'enregistrement, Wetboek der zegelrechten », waarbij met name artikel 129 van het
Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten werd gewijzigd,
d'hypothèque et de greffe, l'objectif de cette disposition a été werd de doelstelling van die bepaling als volgt in herinnering
rappelé en ces termes : gebracht :
« Actuellement plus que jamais, il convient d'éviter que, sous le « Nu komt het er meer dan ooit op aan te voorkomen dat personen, onder
couvert d'actes de sociétés, des personnes puissent devenir de dekmantel van akten van vennootschappen, eigenaar van onroerende
propriétaires d'immeubles à titre onéreux sans payer le droit de goederen onder bezwarende titel kunnen worden zonder betaling van het
mutation. overgangsrecht.
Deux situations doivent spécialement retenir l'attention et des Twee toestanden moeten in het bijzonder de aandacht weerhouden en
exemples permettent de les mettre parfaitement en lumière. voorbeelden laten toe die ten volle in het licht te stellen.
Premier cas : Constitution d'une société entre A, B et C. Eerste geval : Oprichting van vennootschap onder A, B en C.
A apporte des immeubles; les autres apportent des sommes d'argent. A brengt onroerende goederen in; de anderen brengen geldsommen in.
Ultérieurement, la société est dissoute et les immeubles sont Naderhand wordt de vennootschap ontbonden en de onroerende goederen
attribués à C. worden toebedeeld aan C.
De oprichting van de vennootschap heeft aanleiding gegeven tot het
La constitution de la société a donné lieu à la perception du droit heffen van het voor de inbrengsten gevestigd registratierecht; bij
d'enregistrement établi pour les apports; à défaut de disposition ontstentenis van een uitzonderingsbepaling, geeft de toebedeling der
d'exception, l'attribution des immeubles à C donne lieu à la onroerende goederen aan C aanleiding tot het heffen van het
perception du droit de partage. verdelingsrecht.
Deuxième cas : Une société constituée entre A, B, C et D, est Tweede geval : Een onder A, B, C en D opgerichte vennootschap is
propriétaire d'immeubles. eigenares van onroerende goederen.
Un tiers, X, achète successivement les parts de A, de B et de C. La Een derde, X, koopt achtereenvolgens de aandelen van A, B, en C. De
société est alors dissoute et les immeubles sont attribués à X. vennootschap wordt dan ontbonden en de onroerende goederen worden aan X toebedeeld.
[...] [...]
[...] A défaut de disposition d'exception, l'attribution des immeubles à X donne lieu à la perception du droit de partage. Dans les deux situations, il est facile de dissimuler une vente d'immeubles pure et simple sous les apparences des actes indiqués. On comprend dès lors les mesures préventives de la fraude prise par le législateur de 1913. D'ailleurs, même si on fait abstraction de toute idée de fraude, la perception par l'Etat du droit de vente sur les immeubles attribués à C dans le premier cas et à X dans le second cas se justifie parfaitement quand on considère que les conventions [...] Bij ontstentenis van uitzonderingsbepaling, geeft de toebedeling van de onroerende goederen aan X aanleiding tot het heffen van het verdelingsrecht. In beide toestanden is het gemakkelijk een zuivere en eenvoudige verkoop van onroerende goederen te bewimpelen onder het voorkomen van de aangeduide akten. Men begrijpt derhalve de maatregelen ter voorkoming van bedrog die door de wetgever van 1913 werden genomen. Zelfs zo men trouwens afziet van elke gedachte aan bedrog, komt de heffing door de Staat van het verkooprecht op de aan C, in het eerste geval, en aan X, in het tweede geval, toebedeelde onroerende goederen, als volkomen gewettigd voor, wanneer met overweegt dat de in hun geheel beschouwde overeenkomsten tot gevolg, zo niet tot voorwerp,
envisagées dans leur ensemble ont eu pour effet, sinon pour objet, de gehad hebben de eigendom van de onroerende goederen onder bezwarende
transmettre à C ou à X, à titre onéreux, la propriété d'immeubles » titel aan C of X over te dragen » (Parl. St., Senaat, 1956-1957, nr.
(Doc. parl., Sénat, 1956-1957, n° 333, pp. 27-28). 333, pp. 27-28).
et en
« La généralisation à toutes les sociétés du régime établi pour les
sociétés par actions par l'article 130 aurait évidemment pour « De veralgemening tot al de vennootschappen van het door artikel 130
voor de vennootschappen op aandelen gevestigd regime zou natuurlijk
conséquence d'établir une règle extrêmement simple et pourrait tot gevolg hebben een uiterst eenvoudige regel in te voeren en zou
peut-être se justifier par cette considération que quelle que soit misschien door deze beschouwing kunnen gewettigd worden dat, tot welke
l'espèce de société en cause, l'associé est titulaire, tant que dure soort bedoelde vennootschap ook behoort, de vennoot, zolang de
la société, d'un droit mobilier (la part ou l'action) et que la vennootschap duurt, titularis is van een roerend recht (deelbewijzen
substitution à ce droit mobilier d'un ou de plusieurs immeubles en aandelen) en dat de vervanging van dit roerend recht door een of
meerdere onroerende goederen, uit economisch standpunt, voldoende
présente une importance suffisante, au point de vue économique, pour belang vertoont om de heffing te rechtvaardigen van het voor de
justifier la perception du droit établi pour les transmissions à titre overgangen onder bezwarende titel van onroerende goederen gevestigd
onéreux d'immeubles » (ibid., p. 29). B.6.2. Il ressort de ces travaux préparatoires que, par la disposition en cause, le législateur poursuivait un objectif double. Premièrement, il entendait éviter que l'acheteur d'un bien immeuble puisse échapper au paiement des droits d'enregistrement par l'interposition d'une société. Deuxièmement, il a estimé que chaque transaction visant à la cession d'un immeuble à titre onéreux par une société anonyme à un de ses associés constitue une transaction économique suffisamment significative pour justifier l'application du droit proportionnel de vente. B.7.1. La différence de traitement en cause repose sur un critère de distinction objectif, à savoir la qualité d'associé de la société anonyme dont des droits indivis dans un immeuble sont acquis. B.7.2. Le premier objectif mentionné en B.6.2 serait compromis si la disposition en cause pouvait à son tour être contournée par la limitation de son champ d'application aux immeubles qui entrent intégralement dans le patrimoine de la société anonyme et qui sont intégralement vendus à un de ses associés. Dans cette hypothèse, une personne physique pourrait en effet acheter un immeuble en deux temps, en n'en achetant d'abord qu'une fraction, alors que la société anonyme - créée à cette fin ou non - dont il est associé en achète la plus grosse part. Si seul le droit de partage était applicable à la cession subséquente - quelle que soit sa qualification - des droits indivis de la société anonyme à son associé, ce dernier échapperait au paiement de la majeure partie des droits d'enregistrement qui auraient été dus dans l'hypothèse d'un achat en un seul temps. Une telle construction causerait un préjudice grave au fisc, puisque la société anonyme pourrait à son tour déduire de sa cotisation à l'impôt des sociétés les droits d'enregistrement dont elle serait redevable dans le cadre de la première transaction ou amortir le prix d'achat payé. Ce préjudice pourrait même s'amplifier si la société anonyme peut également déduire des frais de réparation, le précompte immobilier ou des intérêts pour l'emprunt qui a été contracté pour financer l'achat. Dès lors que la disposition en cause, dans l'interprétation soumise à la Cour par la Cour de cassation, rend impossible l'application de cette technique visant à éluder le paiement des droits d'enregistrement, elle constitue une mesure pertinente à la lumière de ce premier objectif. B.7.3. En ce qui concerne le second objectif mentionné en B.6.2, le législateur n'a pas pris une décision manifestement déraisonnable en soumettant la cession à titre onéreux de droits indivis dans un immeuble par une société anonyme à son associé au droit proportionnel de vente, même lorsqu'il ne s'agit pas d'éluder le paiement des droits d'enregistrement. Cette transaction présente en effet toutes les caractéristiques d'un contrat d'achat-vente et modifie le statut de propriété de cet immeuble. Il s'agit donc d'une transaction économique suffisamment significative, qui justifie l'applicabilité du droit recht » (ibid., p. 29). B.6.2. Uit die parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever met de in het geding zijnde bepaling een tweevoudige doelstelling nastreefde. Ten eerste beoogde hij te vermijden dat de koper van een onroerend goed registratierechten zou kunnen ontlopen door de tussenplaatsing van een vennootschap. Ten tweede was hij van oordeel dat elke transactie waarbij een onroerend goed onder bezwarende titel wordt vervreemd door een naamloze vennootschap aan een van haar vennoten, een economisch voldoende betekenisvolle transactie vormt om de toepassing van het evenredig kooprecht te rechtvaardigen. B.7.1. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een objectief criterium van onderscheid, namelijk de hoedanigheid van vennoot van de naamloze vennootschap waarvan men onverdeelde rechten in een onroerend goed verwerft. B.7.2. De eerste in B.6.2 vermelde doelstelling zou in het gedrang komen indien de in het geding zijnde bepaling op haar beurt zou kunnen worden omzeild door haar toepassingsgebied te beperken tot onroerende goederen die zich volledig in het vermogen van de naamloze vennootschap bevinden en integraal aan een van haar vennoten worden verkocht. In die hypothese zou een natuurlijke persoon immers een onroerend goed kunnen aankopen in twee bewegingen, waarbij hij initieel slechts een fractie ervan koopt, terwijl de - al dan niet speciaal daartoe opgerichte - naamloze vennootschap waarvan hij vennoot is, het leeuwendeel aankoopt. Indien op de daarop volgende vervreemding - ongeacht hoe zij wordt gekwalificeerd - van de onverdeelde rechten van de naamloze vennootschap aan haar vennoot slechts het verdeelrecht van toepassing zou zijn, zou die vennoot het grootste deel van de registratierechten die in geval van een aankoop in één beweging verschuldigd zouden zijn, ontlopen. De fiscus wordt in een dergelijke constructie ernstig benadeeld, aangezien de naamloze vennootschap op haar beurt de registratierechten die zij in de eerste beweging verschuldigd is, kan aftrekken van haar vennootschapsbelasting of de betaalde aankoopprijs kan afschrijven. Dat nadeel kan zelfs verder oplopen indien de naamloze vennootschap ook herstellingskosten, onroerende voorheffing of intresten voor de lening die werd aangegaan om de aankoop te financieren, kan aftrekken. Aangezien de in het geding zijnde bepaling, in de interpretatie die het Hof van Cassatie aan het Hof voorlegt, die techniek om registratierechten te ontlopen, onmogelijk maakt, is zij een pertinente maatregel in het licht van die eerste doelstelling. B.7.3. Wat de tweede in B.6.2 vermelde doelstelling betreft, heeft de wetgever geen kennelijk onredelijke beslissing genomen door, zelfs in de gevallen waarin het oogmerk om registratierechten te omzeilen, niet aanwezig is, de afstand onder bezwarende titel van onverdeelde rechten in een onroerend goed door een naamloze vennootschap aan haar vennoot aan het evenredig kooprecht te onderwerpen. Die transactie vertoont immers alle wezenskenmerken van een koop-verkoopovereenkomst en wijzigt het eigendomsstatuut van dat onroerend goed. Het gaat bijgevolg om een economisch voldoende betekenisvolle transactie, die
proportionnel de vente. B.8.1. A la lumière de la disposition en cause, il existe des différences fondamentales entre, d'une part, le rapport entre une société anonyme et ses associés et, d'autre part, le rapport entre une société anonyme et un tiers. Un associé exerce en effet un droit de vote, voire un droit de contrôle, au sein d'une société anonyme. Il peut donc inciter cette société anonyme à participer à un montage fiscal qui ne sert pas tant l'intérêt de la société, mais qui a pour but unique ou principal de l'aider à éluder des droits d'enregistrement. Un tiers, en revanche, n'a pas de droit de vote ni de pouvoir de contrôle au sein de cette société anonyme. Le législateur a dès lors pu prendre en compte le fait qu'il est moins probable qu'un tiers puisse amener une société anonyme à participer à un tel montage. Par ailleurs, dans un tel montage, un tiers serait également redevable, en de toepasselijkheid van het evenredig kooprecht rechtvaardigt. B.8.1. In het licht van de in het geding zijnde bepaling bestaan wezenlijke verschillen tussen, enerzijds, de verhouding tussen een naamloze vennootschap en haar vennoten en, anderzijds, de verhouding tussen een naamloze vennootschap en een derde. Een vennoot oefent immers stemrecht in of heeft in voorkomend geval zelfs controle over een naamloze vennootschap. Hij kan die naamloze vennootschap er aldus toe aanzetten mee te werken aan een fiscale constructie die niet zozeer het vennootschapsbelang dient, maar als enige of voornaamste oogmerk heeft hem te helpen bij het ontlopen van registratierechten. Daarentegen oefent een derde geen stemrecht in noch controle over die naamloze vennootschap uit. De wetgever vermocht er bijgevolg rekening mee te houden dat het minder waarschijnlijk is dat een derde een naamloze vennootschap kan bewegen tot een dergelijke constructie. Overigens zou een derde in een dergelijke constructie krachtens het
vertu de l'article 113 précité du Code des droits d'enregistrement, voormelde artikel 113 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
d'hypothèque et de greffe, du « taux prévu pour les transmissions à griffierechten eveneens het « voor de overdrachten onder bezwarende
titre onéreux » sur les quotités dont il devient propriétaire. titel vastgesteld tarief » verschuldigd zijn op de delen waarvan hij
B.8.2. Même si la transaction visée en B.2.2 ne s'inscrit pas dans le eigenaar wordt. B.8.2. Ook indien de in B.2.2 bedoelde transactie niet past in het
cadre d'un acte juridique de droit des sociétés, comme une dissolution kader van een vennootschapsrechtelijke rechtshandeling zoals een
ou une réduction de capital, il ne peut être fait abstraction, à cet ontbinding of een kapitaalvermindering, kan in dit verband de
égard, de la qualité d'associé. Les actes juridiques de droit commun hoedanigheid van vennoot niet buiten beschouwing worden gelaten.
entre une société anonyme et ses associés sont aussi sensibles aux Gemeenrechtelijke rechtshandelingen tussen een naamloze vennootschap
montages fiscaux que les actes juridiques typiques du droit des en haar vennoten zijn immers even gevoelig voor fiscale constructies
sociétés. Ce qui importe, ce n'est pas tant la nature de l'acte als typisch vennootschapsrechtelijke rechtshandelingen. Niet de aard
juridique qui est posé, mais plutôt le pouvoir de codécision de van de gestelde rechtshandeling, maar veeleer de
l'associé. Par conséquent, le législateur a pu tenir compte, en mede-beslissingsbevoegdheid van de vennoot is immers van belang.
l'espèce, de la relation particulière entre une société anonyme et ses Bijgevolg vermocht de wetgever te dezen rekening te houden met de
associés. bijzondere relatie tussen een naamloze vennootschap en haar vennoten.
B.8.3. La circonstance que, dans le cadre du premier mouvement de la B.8.3. De omstandigheid dat zowel de naamloze vennootschap als de
transaction visée en B.7.2, tant la société anonyme que l'associé ont vennoot in de eerste beweging van de in B.7.2 bedoelde transactie
déjà payé un droit proportionnel de vente de 10 % n'y change rien. Le reeds een evenredig kooprecht van 10 % hebben betaald, doet daaraan
second mouvement est en effet un acte juridique distinct. Le geen afbreuk. Die tweede beweging is immers een afzonderlijke
législateur fiscal n'excède pas son pouvoir d'appréciation en rechtshandeling. De fiscale wetgever gaat zijn beoordelingsbevoegdheid
considérant que cet acte juridique, qui constitue un second transfert niet te buiten door te oordelen dat die rechtshandeling, die de
du titre de propriété de l'immeuble, est suffisamment significatif eigendomstitel van het onroerend goed een tweede keer doet overgaan,
pour être soumis aux droits d'enregistrement. voldoende betekenisvol is om haar aan de registratierechten te
B.8.4. Pour le surplus, le droit de partage et le droit proportionnel onderwerpen. B.8.4. Voorts verschillen het verdeelrecht en het evenredig kooprecht
de vente diffèrent non seulement pour ce qui est du taux d'imposition, niet alleen op het vlak van de aanslagvoet, maar ook op het vlak van
mais également pour ce qui est de la base imposable. Le droit de de belastbare grondslag. Het verdeelrecht wordt immers berekend op de
partage est en effet calculé sur la valeur totale du bien partagé ou totale waarde van het verdeelde goed of van de afgestane delen,
des quotités cédées, alors que le droit proportionnel de vente visé terwijl het evenredig kooprecht bedoeld in de in het geding zijnde
dans la disposition en cause est uniquement calculé sur la valeur de bepaling slechts wordt berekend op de waarde van het vervreemde
la part aliénée. gedeelte.
L'applicabilité du droit proportionnel de vente ne conduit donc pas Aldus leidt de toepasselijkheid van het evenredig kooprecht niet
toujours à l'imposition la plus élevée. En fonction des parts steeds tot de hoogste verschuldigde belasting. Afhankelijk van de
respectives de la société anonyme et de l'associé dans l'indivision, respectieve aandelen van de naamloze vennootschap en de vennoot in de
l'application du droit de partage à l'égard de l'associé peut entraîner une imposition plus élevée. B.8.5. Dans l'interprétation que la Cour de cassation soumet à la Cour, la disposition en cause évite par ailleurs de faire naître des différences de traitement qui seraient plus difficilement justifiables, telle une différence de traitement entre les associés qui achètent un immeuble de leur société en un seul temps et les associés qui font ce même achat en plusieurs phases. Elle évite également de faire naître une inégalité de traitement entre, d'une part, les personnes physiques qui, comme cela se fait généralement, achètent un immeuble en un seul temps et, d'autre part, les personnes physiques qui achètent un immeuble en deux temps, par l'interposition partielle d'une société anonyme dont elles sont associées ou qu'elles créent spécialement à cette fin. Les personnes relevant de la première catégorie doivent payer un droit proportionnel onverdeeldheid kan de toepassing van het verdeelrecht voor de vennoot tot een hogere verschuldigde belasting leiden. B.8.5. De in het geding zijnde bepaling, in de interpretatie die het Hof van Cassatie aan het Hof voorlegt, vermijdt overigens verschillen in behandeling die moeilijker te rechtvaardigen zouden zijn, zoals een verschil in behandeling tussen vennoten die een onroerend goed in één beweging kopen van hun vennootschap en vennoten die dezelfde aankoop faseren. Zij vermijdt tevens een ongelijke behandeling tussen, enerzijds, natuurlijke personen die, op de gebruikelijke manier, een onroerend goed in één beweging aankopen en, anderzijds, natuurlijke personen die een onroerend goed in twee bewegingen aankopen, met gedeeltelijke tussenplaatsing van een naamloze vennootschap waarvan zij vennoot zijn of die zij speciaal daartoe oprichten. De eerste categorie van
de vente de 10 %, alors que celles qui relèvent de la seconde personen is een evenredig kooprecht van 10 % verschuldigd, terwijl de
catégorie ne seraient, sans l'interprétation en cause, redevables que tweede categorie van personen zonder de in het geding zijnde
d'un droit de partage de 2,5 % sur la plus grande part de cet achat. interpretatie slechts een verdeelrecht ten belope van 2,5 %
verschuldigd zou zijn op het grootste deel van die aankoop.
B.9.1. Contrairement à ce que le demandeur en cassation soutient, B.9.1. In tegenstelling tot wat de eiser in cassatie beweert, doet de
l'interprétation de la disposition en cause que la Cour de cassation interpretatie van de in het geding zijnde bepaling die het Hof van
soumet à la Cour ne fait pas naître une insécurité juridique. Cassatie aan het Hof voorlegt, geen rechtsonzekerheid ontstaan. De
L'administration fiscale n'est effectivement pas revenue sur certaines fiscale administratie is immers niet teruggekomen op andersluidende
décisions anticipées divergentes et n'a, eu égard à ce qui est dit en voorafgaande beslissingen en heeft, gelet op het vermelde in B.2.3 tot
B.2.3 à B.2.5, pas donné d'interprétation inattendue à la disposition B.2.5, geen onverwachte interpretatie aan de in het geding zijnde
en cause. Au vu des objectifs que la disposition en cause poursuivait bepaling gegeven. Gelet op de doelstellingen die met de in het geding
et de son libellé univoque, tout redevable a pu, en s'entourant le cas zijnde bepaling werden nagestreefd en gelet op haar ondubbelzinnige
échéant de conseils éclairés, prévoir l'application qu'en font bewoordingen kon elke belastingschuldige, desnoods na het inwinnen van
actuellement l'administration fiscale et la jurisprudence. gespecialiseerd advies, de toepassing voorzien die de fiscale
administratie en de rechtspraak thans ervan maken.
B.9.2. Cette interprétation ne peut pas non plus être considérée comme B.9.2. Die interpretatie kan evenmin als een verbod op fiscale
interdisant les optimisations fiscales. La liberté du redevable de optimalisatie worden beschouwd. De vrijheid van de belastingschuldige
choisir la voie la moins imposée est en effet limitée par la marge om de minst belaste weg te kiezen, wordt immers beperkt door de ruimte
qu'offre la loi fiscale. Son pouvoir d'appréciation étendu en matière die de belastingwet hem daartoe biedt. Zijn ruime
fiscale permet au législateur de modifier la loi fiscale afin de beoordelingsbevoegdheid in fiscale zaken laat de wetgever toe de
lutter contre une forme indésirée d'optimisation fiscale. belastingwet te wijzigen om een door hem niet gewenste vorm van
Si l'administration fiscale voit ensuite naître, dans la pratique, des fiscale optimalisatie tegen te gaan.
techniques permettant de contourner cette disposition législative, Indien de fiscale administratie vervolgens in de praktijk technieken
elle peut l'appliquer à ces techniques, dans la mesure où le texte et ziet ontstaan om die wetsbepaling alsnog te omzeilen, vermag zij haar
la ratio legis de cette disposition le permettent et sous le contrôle d'un juge indépendant et impartial. B.9.3 Il ne peut par ailleurs être reproché au législateur fiscal de ne pas adapter la loi fiscale en fonction des techniques développées par la pratique dans le but d'éviter son application. Il ne peut pas non plus lui être reproché que les actes juridiques qui sont soumis à une imposition soient qualifiés sur la base de critères objectifs. Si cette qualification était laissée aux parties, celles-ci pourraient en effet toujours se soustraire à une partie des droits d'enregistrement et la perception effective de cet impôt serait compromise. B.10.1. L'article 1er du Premier Protocole additionnel offre une protection non seulement contre une expropriation ou une privation de propriété (premier alinéa, deuxième phrase) mais également contre toute ingérence dans le droit au respect des biens (premier alinéa, première phrase). Un impôt ou une autre contribution constituent, en principe, une ingérence dans le droit au respect des biens. En outre, aux termes de l'article 1er du Premier Protocole additionnel, la protection du droit de propriété « ne [porte] pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». L'ingérence dans le droit au respect des biens n'est compatible avec ce droit que si elle est raisonnablement proportionnée au but poursuivi, c'est-à-dire si elle ne rompt pas le juste équilibre entre les exigences de l'intérêt général et celles de la protection de ce droit. Même si le législateur fiscal dispose d'une large marge d'appréciation, un impôt viole dès lors ce droit s'il fait peser sur le contribuable une charge excessive ou porte fondamentalement op die technieken toe te passen, in zoverre de tekst en de ratio legis van die bepaling dat toelaten en onder controle van een onafhankelijke en onpartijdige rechter. B.9.3. Het kan de fiscale wetgever overigens niet worden verweten dat hij de belastingwet niet afstemt op de technieken die door de praktijk zijn ontwikkeld om haar toepassing te vermijden. Het kan hem evenmin worden verweten dat de rechtshandelingen die aan een belasting zijn onderworpen, worden gekwalificeerd op grond van objectieve maatstaven. Indien die kwalificatie aan de wil van de partijen zou worden overgelaten, zouden zij zich immers steeds aan een deel van de registratierechten kunnen onttrekken en zou de effectieve inning van die belasting in het gedrang komen. B.10.1. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol biedt niet alleen bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van eigendom (eerste alinea, eerste zin). Een belasting of een andere heffing houdt in beginsel een inmenging in het recht op ongestoord genot van de eigendom in. Bovendien vermeldt artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol dat de bescherming van het eigendomsrecht « echter op geen enkele wijze het recht [aantast] dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». De inmenging in het recht op het ongestoord genot van de eigendom is enkel verenigbaar met dat recht indien ze een redelijk verband van evenredigheid heeft tot het nagestreefde doel, dit wil zeggen indien ze het billijke evenwicht tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de bescherming van dat recht niet verbreekt. Ofschoon de fiscale wetgever over een ruime beoordelingsmarge beschikt, schendt een belasting bijgevolg dat recht, indien ze op de belastingplichtige een overdreven last doet wegen of fundamenteel afbreuk doet aan zijn
atteinte à sa situation financière (CEDH, 31 janvier 2006, Dukmedjian financiële situatie (EHRM, 31 januari 2006, Dukmedjian t. Frankrijk,
c. France, §§ 52-58; décision, 15 décembre 2009, Tardieu de Maleissye §§ 52-58; beslissing, 15 december 2009, Tardieu de Maleissye e.a. t.
e.a. c. France; 16 mars 2010, Di Belmonte c. Italie, §§ 38 à 40). Frankrijk; 16 maart 2010, Di Belmonte t. Italië, §§ 38-40).
B.10.2. En vertu de la disposition en cause, un droit d'enregistrement B.10.2. Krachtens de in het geding zijnde bepaling wordt een
de 10 % est perçu sur la valeur de la cession totale ou partielle d'un registratierecht van 10 % geheven op de waarde van de gehele of
immeuble d'une société anonyme à un de ses associés. gedeeltelijke overdracht van een onroerend goed van een naamloze
Un impôt prévoyant un tel taux d'imposition, qui est directement lié vennootschap aan een van haar vennoten.
au prix payé ou à la valeur du bien ne constitue pas une charge Een belasting met een dergelijke aanslagvoet, die in rechtstreeks
disproportionnée pour l'acquéreur. Etant donné que ce transfert de verband staat met de betaalde prijs of met de waarde van het goed,
propriété ne peut s'opérer que moyennant la déclaration de volonté du houdt voor de verkrijger geen onevenredige last in. Aangezien die
eigendomsoverdracht slechts tot stand kan komen door een wilsuiting
redevable, il lui est par ailleurs loisible de renoncer à la van de belastingschuldige, staat het hem overigens vrij om af te zien
transaction s'il ne souhaite pas payer l'imposition à laquelle van de transactie indien hij de belasting die ermee samenhangt niet
celle-ci donne lieu. wenst te betalen.
B.11. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.11. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 130 du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de Artikel 130 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
greffe ne viole pas les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus griffierechten schendt niet de artikelen 10, 11 en 172 van de
en combinaison avec l'article 14 de la Convention européenne des Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag
droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier Protocole voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
additionnel à cette Convention, en ce qu'il est applicable à Protocol bij dat Verdrag, in zoverre het van toepassing is op de
l'acquisition à titre onéreux, par un copropriétaire d'un immeuble, de verwerving onder bezwarende titel, door een mede-eigenaar van een
droits indivis dans ce bien provenant d'une société anonyme dont il onroerend goed, van onverdeelde rechten in dat goed vanwege een
est associé. naamloze vennootschap waarvan hij vennoot is.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 20 janvier 2022. op 20 januari 2022.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
L. Lavrysen L. Lavrysen
^