Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 189/2021 du 23 décembre 2021 Numéro du rôle : 7464 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46 de la loi du 17 juillet 1963 « relative à la sécurité sociale d'outre-mer », posée par la Cour du travail de La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 189/2021 du 23 décembre 2021 Numéro du rôle : 7464 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46 de la loi du 17 juillet 1963 « relative à la sécurité sociale d'outre-mer », posée par la Cour du travail de La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 189/2021 van 23 december 2021 Rolnummer 7464 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 46 van de wet van 17 juli 1963 « betreffende de overzeese sociale zekerheid », gesteld door het Arbeidshof te Brussel. Het samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Giet, R.(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 189/2021 du 23 décembre 2021 Uittreksel uit arrest nr. 189/2021 van 23 december 2021
Numéro du rôle : 7464 Rolnummer 7464
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 46 de la loi In zake : de prejudiciële vraag over artikel 46 van de wet van 17 juli
du 17 juillet 1963 « relative à la sécurité sociale d'outre-mer », 1963 « betreffende de overzeese sociale zekerheid », gesteld door het
posée par la Cour du travail de Bruxelles. Arbeidshof te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. rechters J.-P. Moerman, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y.
Detienne, D. Pieters, S. de Bethune et E. Bribosia, assistée du Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. de Bethune en E. Bribosia,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 5 novembre 2020, dont l'expédition est parvenue au greffe Bij arrest van 5 november 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour le 18 novembre 2020, la Cour du travail de Bruxelles a posé het Hof is ingekomen op 18 november 2020, heeft het Arbeidshof te
la question préjudicielle suivante : Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 46 de la loi du 17 juillet 1963 relative à la sécurité « Schendt artikel 46 van de wet van 17 juli 1963 betreffende de
sociale d'outre-mer, viole-t-il les articles 10 et 11 de la overzeese sociale zekerheid de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al
Constitution, lus isolément ou en combinaison avec les articles 14 de dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag
la Convention européenne des droits de l'homme et 1er du protocole n°
1 à cette Convention, en ce que cet article 46, dans sa rédaction voor de rechten van de mens en artikel 1 van het Eerste Protocol bij
dat Verdrag, in zoverre dat artikel 46, in de op het geschil
applicable au litige, conduit à traiter différemment deux catégories toepasselijke redactie ervan, leidt tot een verschillende behandeling
de personnes, s'agissant de l'assurance soins de santé différée, alors van twee categorieën van personen, ten aanzien van de uitgestelde
verzekering voor geneeskundige verzorging, terwijl zij op dezelfde
qu'elles ont contribué de la même manière au financement du régime de wijze hebben bijgedragen aan de financiering van het stelsel van de
sécurité sociale d'outre-mer, à savoir : overzeese sociale zekerheid, namelijk :
- les Belges (et certains étrangers ' privilégiés ' visés à son - de Belgen (en sommige ' bevoorrechte ' vreemdelingen bedoeld in
paragraphe 2) qui ne sont pas soumis à l'obligation de résidence paragraaf 2 ervan) die niet zijn onderworpen aan de verplichting van
habituelle et effective en Belgique pour bénéficier de l'assurance de gewone en werkelijke verblijfplaats in België om de uitgestelde
verzekering voor geneeskundige verzorging te genieten indien zij
soins de santé différée s'ils en remplissent les autres conditions, voldoen aan de andere daarin vastgelegde voorwaarden,
- les (autres) étrangers qui - comme Monsieur A.M. - doivent avoir - de (andere) vreemdelingen die - zoals de heer A.M. - hun gewone en
leur résidence habituelle et effective en Belgique pour bénéficier de werkelijke verblijfplaats in België moeten hebben om de uitgestelde
verzekering voor geneeskundige verzorging te genieten indien zij
l'assurance soins de santé différée s'ils en remplissent les autres voldoen aan de andere daarin vastgelegde voorwaarden, behoudens een
conditions, sauf dérogation accordée à titre individuel, individueel toegekende afwijking,
cette différence de traitement paraissant en outre reposer waarbij dat verschil in behandeling bovendien uitsluitend op de
exclusivement sur la nationalité ? ». nationaliteit lijkt te berusten ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à son contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 46 de la loi du 17 B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 46 van de wet
juillet 1963 « relative à la sécurité sociale d'outre-mer » (ci-après van 17 juli 1963 « betreffende de overzeese sociale zekerheid »
: la loi du 17 juillet 1963). Cet article dispose : (hierna : de wet van 17 juli 1963). Dat artikel bepaalt :
« § 1er. Le remboursement des frais de soins de santé des « § 1. De terugbetaling van de kosten voor gezondheidszorgen wordt aan
bénéficiaires visés à l'article 44 n'est effectué que si le titulaire de rechthebbenden bedoeld in artikel 44, slechts toegekend als de
de l'assurance a sa résidence habituelle et effective en Belgique, titularis van de verzekering zijn werkelijke en gewone verblijfplaats
sauf s'il a été autorisé au préalable par l'Office [national de la in België heeft, tenzij hij om gezondheidsredenen vooraf van de Dienst
sécurité sociale], pour des raisons de santé, à résider à l'étranger. de toestemming heeft gekregen om tijdelijk in het buitenland te verblijven.
§ 2. Ne sont pas soumis à l'obligation de résidence déterminée au § 1er § 2. De verblijfsverplichting omschreven in § 1 is niet van toepassing
: op :
1° les ressortissants des Etats membres de l'Espace économique 1° de onderdanen van een Lidstaat van de Europese Economische Ruimte
européen (et les ressortissants d'un Etat non membre de l'Espace (en de onderdanen van een niet-Lidstaat van de Europese Economische
économique européen qui, en application du règlement européen Ruimte die met toepassing van de Europese verordening 859/2003
859/2003, peuvent prétendre aux dispositions des règlements européens aanspraak kunnen maken op de bepalingen van de Europese verordeningen
1408/71 et 574/72 en matière de sécurité sociale); 1408/71 en 574/72 inzake sociale zekerheid);
2° les ressortissants de la Confédération suisse; 2° de onderdanen van de Zwitserse Confederatie;
3° les réfugiés et les apatrides tels que définis à l'article 51, 4°; 3° de staatlozen en de vluchtelingen zoals ze zijn gedefinieerd in artikel 51, 4°;
4° les ressortissants d'un pays avec lequel a été conclu un accord de 4° de onderdanen van een land waarmee een wederkerigheidsakkoord werd
réciprocité qui les en dispense. gesloten die hen hiervan vrijstelt.
§ 3. Pour le remboursement des frais de soins de santé, les § 3. Voor de terugbetaling van de kosten voor gezondheidszorgen maken
ressortissants des Etats membres de l'Espace économique européen, de onderdanen van een Lidstaat van de Europese Economische Ruimte, die
résidant sur le territoire d'un de ces Etats autre que la Belgique, verblijven op het grondgebied van één van die Staten maar niet in
optent soit pour l'application stricte des dispositions de l'article België, de keuze hetzij voor de strikte toepassing van de bepalingen
49, soit pour l'application des règlements européens 1408/71 et 574/72 van artikel 49, hetzij voor de toepassing van de Europese
en matière de sécurité sociale. Verordeningen 1408/71 en 574/72 inzake sociale zekerheid.
§ 4. Le remboursement des frais de soins de santé n'est pas accordé § 4. De terugbetaling van de kosten voor gezondheidszorgen wordt niet
aux personnes qui sont en droit de prétendre à des avantages de même toegekend aan de personen die krachtens andere wettelijke,
contractuele of reglementaire, Belgische of vreemde, bepalingen of
nature en application d'autres dispositions contractuelles, légales ou krachtens een wederkerigheidsovereenkomst, aanspraak kunnen maken op
réglementaires, belges ou étrangères, ou d'un accord de réciprocité ». gelijksoortige uitkeringen ».
B.2.1. Le régime instauré par la loi du 17 juillet 1963 est un système B.2.1. De bij de wet van 17 juli 1963 ingevoerde regeling is een
facultatif de sécurité sociale, auquel peuvent s'affilier les facultatief systeem van sociale zekerheid waarbij de personen die in
personnes qui travaillent dans les pays d'outre-mer désignés par le de door de Koning aangewezen overzeese landen werken, zich kunnen
Roi. aansluiten.
Ce régime concerne « aussi bien les agents qui prestent leurs services Die regeling betreft « zowel de agenten [...] die hun diensten
dans un secteur public que les employés occupés en exécution d'un verrichten in een openbare sector als de werknemers tewerkgesteld door
contrat de louage de services par des entreprises privées ou même des private ondernemingen bij uitvoering van een kontrakt van
dienstverhuring of zelfs personen die een zelfstandige
personnes qui exercent une activité professionnelle indépendante » beroepsbedrijvigheid uitoefenen » (Parl. St., Kamer, 1961-1962, nr.
(Doc. parl., Chambre, 1961-1962, n° 431/1, p. 1). 431/1, p. 1).
Ce régime a été élaboré pour « répondre aux préoccupations de ceux qui Die regeling werd uitgewerkt teneinde te « beantwoorden aan de
désirent entreprendre ou poursuivre une carrière outre-mer, et bekommernissen van deze die verlangen overzees een loopbaan te
souhaitent être couverts dans leur pays d'origine par des dispositions ondernemen of te voltooien en wensen in hun land van herkomst gedekt
légales prévoyant un régime d'assurances sociales » (ibid.). te zijn door wettelijke bepalingen die een stelsel van sociale verzekeringen voorzien » (ibid.).
Les prestations auxquelles les assurés peuvent prétendre en raison des De prestaties waarop de verzekerden aanspraak kunnen maken om reden
versements portés à leur compte sont conçues comme étant « van de stortingen die op hun rekening zijn ingeschreven, worden
complémentaires [par rapport] à celles que les intéressés peuvent opgevat als « prestaties die deze aanvullen welke de belanghebbenden
acquérir dans le pays où s'accomplit leur activité professionnelle » kunnen bekomen in het land waar hun beroepsbedrijvigheid uitgeoefend
(ibid.). wordt » (ibid.).
Les travaux préparatoires précisent encore : De parlementaire voorbereiding vermeldt nog :
« Peuvent participer au régime facultatif d'assurance en vue de la « Kunnen deelnemen aan het facultatief stelsel van ouderdoms- en
vieillesse et du décès prématuré, d'assurance maladie-invalidité et overleveringsverzekering, van de ziekengeld- en
d'assurance des soins de santé, les personnes de nationalité belge et, invaliditeitsverzekering en van de ziektekostenverzekering, de
sous certaines conditions, les personnes de nationalité étrangère qui personen van Belgische nationaliteit en, onder sommige voorwaarden, de
exercent une activité professionnelle, dépendante ou non, hors du personen van vreemde nationaliteit die een beroepsbedrijvigheid
territoire belge, dans les pays désignés par le Roi (article 12) » uitoefenen, ondergeschikt of niet, buiten Belgisch grondgebied, in de
(ibid., p. 4). landen door de Koning bepaald (artikel 12) » (ibid., p. 4).
« L'affiliation au régime de sécurité sociale prévu par la présente « De aansluiting bij het beoogde stelsel van sociale zekerheid
loi ne saurait être obligatoire. Elle est facultative, car elle doit voorzien bij deze wet kan niet dwingend zijn. Zij is facultatief daar
respecter la souveraineté des Etats étrangers, qui pourraient zij de soevereiniteit van die vreemde landen dient te eerbiedigen
assujettir à leur propre sécurité sociale des Belges qui travaillent welke de op hun grondgebied werkende Belgen zouden kunnen verplichten
sur leur territoire. Elle a un caractère complémentaire, afin de aan te sluiten bij de in dit land in voege zijnde sociale
permettre aux intéressés de contracter une assurance sociale reglementatie. Zij is aanvullend om de belanghebbenden toe te laten
supplémentaire dans la métropole, au cas où celle du pays où ils een bijkomende sociale verzekering aan te gaan in het moederland,
exercent leur activité professionnelle ne leur offrirait pas de indien deze van het land waar zij een beroepsactiviteit uitoefenen,
garanties suffisantes, ou pour tout autre motif (par exemple, cours du hun onvoldoende garanties biedt of om elke andere reden (b.v.
change désavantageux) » (Doc. parl., Sénat, 1962-1963, n° 271, p. 3). onvoordelige geldkoers) » (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 271, p.
« Par ailleurs, les assurés de nationalité étrangère ont la faculté de 3). « Bovendien mogen de verzekerden van vreemde nationaliteit deelnemen
participer soit à toutes les assurances prévues par le présent projet, hetzij aan al de verzekeringen voorzien bij onderhavig ontwerp, hetzij
soit uniquement à l'assurance en vue de la vieillesse et du décès alleen aan de ouderdoms- en overlevingsverzekering [...]
prématuré [...] Indien de renten uitbetaald zijn welke ook de plaats van verblijf van
Si les rentes sont liquidées quel que soit le lieu de résidence du de gerechtigde zij, is integendeel het toekennen van de prestaties
bénéficiaire, l'octroi des prestations en matière d'assurance maladie inzake ziekengeld- en invaliditeitsverzekering en
invalidité ou d'assurance des soins de santé est par contre subordonné ziektekostenverzekering, ondergeschikt aan sommige voorwaarden van
à certaines conditions de résidence, conditions que l'assuré de verblijf, voorwaarden welke de verzekerde van vreemde nationaliteit,
nationalité étrangère pourrait envisager au moment où il souscrit à op het ogenblik dat hij aan de verzekering onderschrijft, zou kunnen
l'assurance de ne pas remplir à l'avenir. overwegen in de toekomst niet te vervullen.
Le littera a) de l'article 18 du projet de loi permet aux assurés de Littera a) van het artikel 18 van het ontwerp van wet laat aan de
nationalité étrangère de participer exclusivement à l'assurance en vue verzekerden van vreemde nationaliteit toe uitsluitend deel te nemen
de la vieillesse et du décès prématuré. Ils ne sont pas tenus de aan de ouderdoms- en overlevingsverzekering, In dit geval zijn zij
verser la quote part de 10 % de la cotisation affectée, conformément niet verplicht het quotum van 10 % te storten van de bijdrage die,
aux dispositions de l'article 17, à l'assurance des prestations à overeenkomstig de bepalingen van artikel 17, bestemd is aan de
charge du Fonds des invalidités » (Doc. parl., Chambre, 1961-1962, n° verzekering van de prestaties ten laste van het Invaliditeitsfonds »
431/1, pp. 4-5). (Parl. St., Kamer, 1961-1962, nr. 431/1, pp. 4-5).
B.2.2. L'article 12 de la loi du 17 juillet 1963 dispose : B.2.2. Artikel 12 van de wet van 17 juli 1963 bepaalt :
« § 1er. Peuvent participer au régime facultatif d'assurance « § 1. Aan de bij deze wet georganiseerde facultatieve ouderdoms- en
vieillesse et survie, d'assurance indemnité pour maladie, d'assurance overlevingsverzekering, ziekengeld- en invaliditeitsverzekering en
invalidité et d'assurance soins de santé, organisé par la présente verzekering geneeskundige verzorging, kan, onder de voorwaarden die de
loi, les personnes qui exercent leur activité professionnelle dans les Koning bepaalt, worden deelgenomen door de personen die hun
pays désignés par le Roi et suivant les conditions qu'il arrête. beroepsactiviteit hebben in één van de door de Koning aangeduide
§ 2. A partir du 1er janvier 2009, la participation aux assurances landen. § 2. Met ingang van 1 januari 2009 wordt de deelneming aan de
visées au § 1er est limitée aux ressortissants d'un Etat membre de verzekeringen beoogd in § 1 beperkt tot de onderdanen van een lidstaat
l'Espace économique européen et de la Suisse ainsi qu'aux van de Europese Economische Ruimte en Zwitserland en tot de onderdanen
ressortissants d'autres pays employés par l'Etat belge, les Régions ou van andere landen die tewerkgesteld zijn door door de Belgische Staat,
les Communautés ou une entreprise dont le siège social est établi en Gemeenschappen of Gewesten of een onderneming met maatschappelijke
Belgique. zetel in België.
Les ressortissants d'autres pays qui au 31 décembre 2008 participent De onderdanen van andere landen die op 31 december 2008 deelnemen aan
aux assurances citées et qui ne satisfont pas à la condition prévue au de genoemde verzekeringen en die niet voldoen aan de voorwaarde
premier alinéa, peuvent poursuivre cette participation jusqu'à ce gesteld in het eerste lid, mogen die deelneming voortzetten tot zij
qu'ils y mettent fin ». deze beëindigen ».
L'article 12, § 2, de la loi du 17 juillet 1963 a été inséré par Artikel 12, § 2, van de wet van 17 juli 1963 is ingevoegd bij artikel
l'article 227 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions 227 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalingen (I)
diverses (I) », en vue de limiter les coûts du régime de sécurité », teneinde de kosten van het stelsel van de overzeese sociale
sociale d'outre-mer. La partie demanderesse devant la juridiction a zekerheid te beperken. De eisende partij voor het verwijzende
quo est affiliée à la sécurité sociale d'outre-mer depuis le 16 rechtscollege is sinds 16 november 1999 aangesloten bij de overzeese
novembre 1999, de sorte qu'elle bénéficie du régime transitoire prévu sociale zekerheid, zodat zij de overgangsregeling geniet waarin
à l'article 12, § 2, alinéa 2, de la loi du 17 juillet 1963. artikel 12, § 2, tweede lid, van de wet van 17 juli 1963 voorziet.
B.3.1. Le régime de la sécurité sociale d'outre-mer permet aux B.3.1. Het stelsel van de overzeese sociale zekerheid maakt het
personnes qui travaillent dans certains pays de participer, personen die in bepaalde landen werken mogelijk om, los van de sociale
indépendamment de la sécurité sociale qui leur serait accessible dans zekerheid die door die landen zou worden geboden op basis van hun
ces pays sur la base de l'activité qu'ils y exercent, à un régime activiteit aldaar, te participeren in een stelsel waarbij onder
couvrant certains risques sous des conditions déterminées. bepaalde voorwaarden dekking wordt verleend voor bepaalde risico's.
Le législateur a seulement voulu proposer un régime particulier de De wetgever heeft enkel een bijzonder stelsel van overzeese sociale
sécurité sociale d'outre-mer qui - moyennant le paiement volontaire de zekerheid willen aanbieden dat - mits de vrijwillige betaling van
cotisations - offre une couverture dans le cadre d'une assurance bijdragen - dekking biedt in het raam van een ouderdoms- en
vieillesse et survie (chapitre III de la loi du 17 juillet 1963 - overlevingsverzekering (hoofdstuk III van de wet van 17 juli 1963 -
articles 20 et suivants), d'une assurance indemnité pour maladie et artikelen 20 en volgende), een ziekte- en invaliditeitsverzekering
invalidité (chapitre IV - articles 29 et suivants) et d'une assurance (hoofdstuk IV - artikelen 29 en volgende) en een verzekering voor
soins de santé (chapitre V - articles 42 et suivants). geneeskundige verzorging (hoofdstuk V - artikelen 42 en volgende).
Jusqu'au 31 décembre 2014, un établissement public doté de la Tot 31 december 2014 was de Dienst Overzeese Sociale Zekerheid (hierna
personnalité civile, l'Office de sécurité sociale d'outre-mer
(ci-après : l'OSSOM), avait pour mission de réaliser les assurances : DOSZ), een openbare instelling met rechtspersoonlijkheid, belast met
organisées par la loi du 17 juillet 1963 (article 1er). Le 1er janvier het uitvoeren van de verzekeringen waarin de wet van 17 juli 1963
voorziet (artikel 1). Op 1 januari 2015 is die instelling gefuseerd
2015, cet établissement a fusionné avec l'Office national de sécurité met de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid van de Provinciale en
sociale des administrations provinciales et locales, formant l'Office Plaatselijke Overheidsdiensten om zo de Dienst voor de Bijzondere
des régimes particuliers de sécurité sociale (ci-après : l'ORPSS). Aux Socialezekerheidsstelsels (hierna : DIBISS) te vormen. Luidens artikel
termes de l'article 28 de la loi du 12 mai 2014 « portant création de 28 van de wet van 12 mei 2014 « tot oprichting van de Dienst voor de
l'Office des régimes particuliers de sécurité sociale », l'ORPSS était bijzondere socialezekerheidsstelsels » is de DIBISS met name belast
chargé, notamment, de l'exécution de la loi du 17 juillet 1963. Par la met de uitvoering van de wet van 17 juli 1963. Vervolgens zijn de
suite, les missions de l'ORPSS ont été transférées à l'Office national opdrachten van de DIBISS overgedragen aan de Rijksdienst voor Sociale
de sécurité sociale (ci-après : l'ONSS) par les articles 7, 11, 27 et Zekerheid (hierna : de RSZ) bij de artikelen 7, 11, 27 en 28 van de
28 de la loi du 10 juillet 2016 « portant affectation de nouvelles wet van 10 juli 2016 « tot toewijzing van nieuwe inningstaken aan en
missions de perception et intégration de certaines missions et d'une tot integratie van sommige opdrachten en een deel van het personeel
partie du personnel de l'office des régimes particuliers de sécurité sociale à l'Office National de Sécurité Sociale et réglant certaines matières relatives à Famifed et au Service Fédéral des Pensions ». La sécurité sociale d'outre-mer est dotée de trois fonds séparés, faisant l'objet de placements distincts constituant la garantie des assurés pour les prestations qui sont à la charge de ces fonds. Il s'agit du Fonds des pensions, du Fonds des invalidités et du Fonds de solidarité et de péréquation (article 5). Les assurés ou leurs employeurs peuvent verser à l'ONSS des cotisations destinées à l'assurance vieillesse et survie, l'assurance indemnité de maladie, l'assurance invalidité et l'assurance soins de van de dienst voor de bijzondere socialezekerheidsstelsels in de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid alsmede tot regeling van diverse aangelegenheden met betrekking tot Famifed en de Federale Pensioendienst ». De overzeese sociale zekerheid beschikt over drie afzonderlijke fondsen, die het voorwerp uitmaken van afzonderlijke beleggingen die de waarborg van de verzekerden vormen voor de prestaties die ten laste van die fondsen zijn. Het betreft het Pensioenfonds, het Invaliditeitsfonds en het Solidariteits- en perequatiefonds (artikel 5). De verzekerden of hun werkgevers kunnen aan de RSZ bijdragen storten die bestemd zijn voor de ouderdoms- en overlevingsverzekering, voor de ziekengeld- en invaliditeitsverzekering en voor de verzekering voor
santé (article 14). geneeskundige verzorging (artikel 14).
Ces cotisations sont affectées à raison de 70 % au financement des Die bijdragen zijn ten belope van 70 % bestemd voor de financiering
rentes de retraite et de survie qui sont à la charge du Fonds des van de ouderdoms- en overlevingsrenten ten laste van het
pensions, de 9,5 % au financement des prestations en matière Pensioenfonds, ten belope van 9,5 % voor de financiering van de
prestaties ten laste van het Invaliditeitsfonds inzake ziekengeld- en
d'assurance indemnité pour maladie et d'assurance invalidité et en invaliditeitsverzekering en inzake verzekering voor geneeskundige
matière d'assurance soins de santé qui sont à la charge du Fonds des verzorging, en ten belope van 20,5 % voor de financiering van de
invalidités et de 20,5% au financement des prestations qui sont à prestaties ten laste van het Solidariteits- en perequatiefonds
charge du Fonds de solidarité et de péréquation (article 17). (artikel 17).
Toutefois, le régime de sécurité sociale d'outre-mer est Het stelsel van de overzeese sociale zekerheid is evenwel voornamelijk
principalement financé par une subvention annuelle de l'Etat égale à gefinancierd door middel van een jaarlijkse subsidie van de Staat
gelijk aan het verschil tussen het totaalbedrag van de lasten ten
la différence entre le montant total des charges payées par les trois laste van de drie Fondsen die aan dat stelsel werd toegewezen en het
Fonds dont il est doté et le montant de leurs produits (article 154, § bedrag van hun opbrengsten (artikel 154, § 2, van de wet van 22
2, de la loi du 22 février 1998 « portant des dispositions sociales februari 1998 « houdende sociale bepalingen »).
»). Plusieurs rapports de la Cour des comptes ont mis en exergue que le Verscheidene verslagen van het Rekenhof hebben erop gewezen dat het
régime de sécurité sociale d'outre-mer est déficitaire (rapport de la stelsel van de overzeese sociale zekerheid deficitair is (verslag van
Cour des comptes de février 2006, Viabilité et perspectives du régime het Rekenhof van februari 2006, Leefbaarheid en perspectieven van de
de sécurité sociale d'outre-mer; rapport de la Cour des comptes overzeese sociale zekerheid; verslag van het Rekenhof van april 2010,
d'avril 2010, Viabilité et perspectives du régime de sécurité sociale Leefbaarheid en perspectieven van de overzeese sociale zekerheid,
d'outre-mer : audit de suivi; rapport de la Cour des comptes d'août
2016, Cahier 2016 relatif à la sécurité sociale. Gestion globale et opvolgingsaudit; verslag van het Rekenhof van augustus 2016, Boek 2016
institutions publiques de sécurité sociale, pp. 87-93). En 2014, les over de Sociale Zekerheid. Globale Beheren en openbare instellingen
prestations sociales versées par le régime de sécurité sociale van de sociale zekerheid, pp. 89-95). In 2014 waren de sociale
uitkeringen die werden gestort door het stelsel van de overzeese
d'outre-mer étaient couvertes à environ 80 % par l'intervention de sociale zekerheid voor ongeveer 80 % gedekt door het optreden van de
l'Etat (rapport de la Cour des comptes d'août 2016, précité, p. 88). Staat (voormeld verslag van het Rekenhof van augustus 2016, p. 89).
B.3.2. L'assurance soins de santé permet aux affiliés qui y ont cotisé B.3.2. De verzekering voor geneeskundige verzorging maakt het de
aangeslotenen die daaraan gedurende minstens zestien jaar hebben
pendant seize années au moins de bénéficier du remboursement de leurs bijgedragen, mogelijk om de terugbetaling van hun geneeskundige
verzorging te genieten, terwijl zij niet noodzakelijkerwijs nog
soins de santé alors même qu'ils ne paient plus nécessairement de bijdragen betalen (artikel 42). Naast de voorwaarden bepaald in het
cotisations (article 42). Outre les conditions fixées à l'article 46 voormelde artikel 46 is de inning van de terugbetalingen van de kosten
précité, la perception des remboursements des frais de soins de santé voor geneeskundige verzorging eveneens onderworpen aan
est également soumise à des conditions d'âge fixées à l'article 43 de leeftijdsvoorwaarden bepaald in artikel 43 van de wet van 17 juli
la loi du 17 juillet 1963. 1963.
Les frais relatifs aux prestations de santé sont remboursés par De kosten voor geneeskundige verstrekkingen worden door de RSZ
l'ONSS, à la charge du Fonds des invalidités, pour autant que et dans terugbetaald ten laste van het Invaliditeitsfonds voor zover en in de
mate dat er in een tegemoetkoming wordt voorzien door de wet
la mesure où leur remboursement est prévu par la loi relative à betreffende de verzekering voor geneeskundige verzorging en
l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, en de uitvoeringsbesluiten
juillet 1994, et ses arrêtés d'exécution, et tient compte des ervan, en rekening houdend met de overeenkomsten, akkoorden en als
conventions, accords, documents en tenant lieu ou des honoraires fixés zodanig geldende documenten of met de honoraria die door de Koning
par le Roi en exécution de l'article 52 de la loi du 14 février 1961 « werden vastgesteld ter uitvoering van artikel 52 van de wet van 14
d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier februari 1961 « voor economische expansie, sociale vooruitgang en
» (article 49). financieel herstel » (artikel 49).
B.3.3. Les affiliés ont également la possibilité de souscrire des B.3.3. De aangeslotenen hebben tevens de mogelijkheid een aanvullende
contrats d'assurance complémentaire, notamment, en vue de couvrir le verzekeringsovereenkomst te sluiten, met name om de terugbetaling te
remboursement des frais de soins qui sont jugés indispensables au dekken van de kosten voor geneeskundige verzorging die noodzakelijk
traitement d'affections dont eux-mêmes ou leur famille seraient worden geacht voor de behandeling van kwalen waardoor zijzelf of hun
atteints, moyennant le versement de cotisations complémentaires familie aangetast zouden zijn, mits aanvullende bijdragen worden
(article 57). gestort (artikel 57).
La partie demanderesse devant la juridiction a quo a souscrit un tel De eisende partij voor het verwijzende rechtscollege heeft een
contrat. dergelijke overeenkomst gesloten.
B.3.4. Depuis l'entrée en vigueur de la loi du 22 février 1971 « B.3.4. Sinds de inwerkingtreding van de wet van 22 februari 1971 «
modifiant les lois du 16 juin 1960 et du 17 juillet 1963, relatives à houdende wijziging van de wetten van 16 juni 1960 en 17 juli 1963
la sécurité sociale d'outre-mer » (ci-après : la loi du 22 février betreffende de overzeese sociale zekerheid » (hierna : de wet van 22
1971), l'assuré de nationalité étrangère dont toutes les cotisations februari 1971) ontvangt de verzekerde van vreemde nationaliteit van
versées en application de la loi ont reçu l'affectation prévue par wie alle met toepassing van de wet gestorte bijdragen de bij artikel
17 bepaalde bestemming hebben gekregen, een aanvullende rente ten
l'article 17 obtient une rente complémentaire représentant 17 % de la bedrage van 17 % van de ouderdomsrente op voorwaarde dat hij nog geen
rente de retraite pour autant qu'il n'ait pas bénéficié et qu'il prestaties heeft gekregen die door de wet ten laste van het
renonce à bénéficier des prestations prévues par la loi en faveur des Solidariteits- en perequatiefonds en van het Invaliditeitsfonds aan de
assurés à charge du Fonds de solidarité et de péréquation et du Fonds verzekerden worden toegezegd, en van zijn aanspraken daarop afziet
des invalidités (article 20bis, alinéa 1er). Un pourcentage inférieur (artikel 20bis, eerste lid). Er is voorzien in een lager percentage
(10 ou 7 % ) de la rente complémentaire est prévu selon que l'assuré (10 of 7 % ) van de aanvullende rente naargelang de verzekerde van
de nationalité étrangère a bénéficié ou ne renonce pas à bénéficier vreemde nationaliteit de prestaties ten laste van het
des prestations à charge du Fonds des invalidités ou du Fonds de Invaliditeitsfonds of van het Solidariteits- en perequatiefonds heeft
solidarité et de péréquation (article 20bis, alinéas 2 à 4). genoten of niet daarvan heeft afgezien (artikel 20bis, tweede tot
Quant au fond vierde lid).
B.4. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 46 de la Ten gronde B.4. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van
loi du 17 juillet 1963 avec les articles 10 et 11 de la Constitution, artikel 46 van de wet van 17 juli 1963 met de artikelen 10 en 11 van
lus isolément ou en combinaison avec l'article 14 de la Convention de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het
européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het
Protocole additionnel à cette Convention. Dans la question Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. In de prejudiciële vraag
préjudicielle, les affiliés à l'assurance soins de santé du régime de worden de aangeslotenen bij een verzekering voor geneeskundige
sécurité sociale d'outre-mer de nationalité belge ou de nationalité verzorging van het stelsel van de overzeese sociale zekerheid van
étrangère pour autant qu'ils appartiennent à l'une des catégories Belgische of vreemde nationaliteit die behoren tot een van de in
citées au paragraphe 2 de la disposition en cause (ci-après : les « paragraaf 2 van de in het geding zijnde bepaling genoemde categorieën
étrangers privilégiés ») sont comparés avec les affiliés de (hierna : de « bevoorrechte vreemdelingen ») vergeleken met de
nationalité étrangère qui n'appartiennent pas à l'une des catégories aangeslotenen van vreemde nationaliteit die niet behoren tot een van
précitées, en ce que ces derniers ne bénéficient du remboursement des de voormelde categorieën, in zoverre die laatstgenoemden de
frais des soins de santé que pour autant qu'ils résident en Belgique terugbetaling van de kosten voor geneeskundige verzorging alleen
et en ce qu'ils ne peuvent faire valoir des motifs de santé qui genieten indien zij in België verblijven en in zoverre zij geen
requièrent de les dispenser de cette condition de résidence. gezondheidsredenen kunnen aanvoeren die vereisen dat zij van die
verblijfsvoorwaarde worden vrijgesteld.
B.5.1. Parmi les droits et libertés garantis par les articles 10 et 11 B.5.1. Tot de rechten en vrijheden die door de artikelen 10 en 11 van
de la Constitution figurent les droits et libertés résultant de de Grondwet worden gewaarborgd, behoren de rechten en vrijheden die
dispositions conventionnelles internationales qui lient la Belgique. voortvloeien uit internationale verdragsbepalingen die België binden.
L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ».
L'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
: « La jouissance des droits et libertés reconnus dans la présente Convention doit être assurée, sans distinction aucune, fondée notamment sur le sexe, la race, la couleur, la langue, la religion, les opinions politiques ou toutes autres opinions, l'origine nationale ou sociale, l'appartenance à une minorité nationale, la fortune, la naissance ou toute autre situation ». B.5.2. L'article 1er, précité, du Premier Protocole additionnel ne contient certes pas le droit de percevoir des prestations sociales de quelque nature que ce soit, mais lorsqu'un Etat prévoit une prestation sociale, il doit l'organiser d'une manière qui est compatible avec bepaalt : « Het genot van de rechten en vrijheden, welke in dit Verdrag zijn vermeld, is verzekerd zonder enig onderscheid op welke grond ook, zoals geslacht, ras, kleur, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, het behoren tot een nationale minderheid, vermogen, geboorte of andere status ». B.5.2. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bevat weliswaar geen recht om sociale prestaties van welke aard ook te ontvangen, maar wanneer een Staat in een sociale prestatie voorziet, dient hij dat te
l'article 14 de la Convention européenne des droits de l'homme (CEDH, doen op een wijze die verenigbaar is met artikel 14 van het Europees
grande chambre, décision, 6 juillet 2005, Stec e.a. c. Royaume-Uni, § Verdrag voor de rechten van de mens (EHRM, grote kamer, beslissing, 6
55). juli 2005, Stec e.a. t. Verenigd Koninkrijk, § 55).
La même garantie découle directement des articles 10 et 11 de la Dezelfde waarborg vloeit rechtstreeks voort uit de artikelen 10 en 11
Constitution. van de Grondwet.
B.6. En l'occurrence, la Cour est invitée à comparer deux catégories B.6. Te dezen wordt het Hof verzocht twee categorieën van personen te
de personnes qui se sont affiliées et qui ont cotisé à l'assurance vergelijken die zijn aangesloten bij en hebben bijgedragen aan de
soins de santé du régime de sécurité sociale d'outre-mer. verzekering voor geneeskundige verzorging van het stelsel van de
Contrairement à ce que le Conseil des ministres allègue, la catégorie overzeese sociale zekerheid. In tegenstelling tot wat de Ministerraad
de personnes à laquelle la partie demanderesse devant la juridiction a aanvoert, is de categorie van personen waartoe de eisende partij voor
quo appartient est comparable aux Belges et aux « étrangers het verwijzende rechtscollege behoort, vergelijkbaar met de Belgen en
privilégiés ». de « bevoorrechte vreemdelingen ».
Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden
Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. Le constat verward. De vaststelling dat het oorspronkelijke doel van de wet van
que l'objectif initial de la loi du 17 juillet 1963 était d'offrir un 17 juli 1963 erin bestond een stelsel van sociale zekerheid te bieden
régime de sécurité sociale aux Belges qui se sont expatriés et aan de geëxpatrieerde Belgen, en dat er voor de Belgische Staat geen
qu'aucune obligation internationale n'impose à l'Etat belge d'octroyer enkele internationale verplichting geldt om aan de personen die niet
aux personnes qui ne sont pas visées à l'article 46, § 2, 1° à 4°, de worden beoogd in artikel 46, § 2, 1° tot 4°, van de wet van 17 juli
la loi du 17 juillet 1963 les mêmes droits qu'aux personnes qui sont 1963 dezelfde rechten toe te kennen als aan de personen die in die
visées par cette disposition peut certes constituer un élément dans bepaling worden beoogd, kan weliswaar een element zijn bij de
l'appréciation d'une différence de traitement, mais il ne saurait beoordeling van een verschil in behandeling, maar kan niet volstaan om
suffire pour conclure à la non-comparabilité, sous peine de priver de te besluiten tot de niet-vergelijkbaarheid, anders zou de controle die
sa substance le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de wordt uitgevoerd in het licht van het beginsel van gelijkheid en
non-discrimination. niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan.
B.7.1. Une personne qui, comme la partie demanderesse devant la B.7.1. Een persoon die, zoals de eisende partij voor het verwijzende
juridiction a quo, est de nationalité rwandaise peut donc obtenir le rechtscollege, de Rwandese nationaliteit heeft, kan dus de
remboursement des frais de soins de santé si elle réside en Belgique, terugbetaling verkrijgen van de kosten voor geneeskundige verzorging
indien hij in België verblijft, indien zijn land een
si son pays conclut un accord de réciprocité avec la Belgique ou si wederkerigheidsakkoord met België heeft gesloten of indien hij een
elle obtient une dérogation pour raisons de santé. afwijking om gezondheidsredenen verkrijgt.
Les affiliés à l'assurance soins de santé qui sont ressortissants d'un De aangeslotenen bij een verzekering voor geneeskundige verzorging die
des Etats visés à l'article 46, § 2, 1°, 3° et 4°, de la loi du 17 onderdaan zijn van een van de Staten bedoeld in artikel 46, § 2, 1°,
juillet 1963 ou qui ont le statut de réfugié ou d'apatride ne sont pas 3° en 4°, van de wet van 17 juli 1963 of die de status hebben van
soumis à la condition de résidence prévue au paragraphe 1er de cet vluchteling of staatloze, zijn niet onderworpen aan de
article, même s'ils ne peuvent invoquer des raisons de santé qui leur verblijfsvoorwaarde bepaald in paragraaf 1 van dat artikel, ook al
imposeraient de résider en dehors de la Belgique. C'est donc en raison kunnen zij geen gezondheidsredenen aanvoeren die hen ertoe zouden
verplichten buiten België te verblijven. Het is dus door haar
de sa nationalité et de son statut que la partie demanderesse devant nationaliteit en haar status dat de eisende partij voor het
la juridiction a quo subit un traitement défavorable, de sorte que la verwijzende rechtscollege een ongunstige behandeling ondergaat, zodat
nationalité est un critère de distinction déterminant dans la de nationaliteit een bepalend criterium van onderscheid is in het in
différence de traitement en cause. het geding zijnde verschil in behandeling.
B.7.2. Selon la jurisprudence constante de la Cour européenne des B.7.2. Volgens de vaste rechtspraak van het Europees Hof voor de
droits de l'homme, la différence de traitement fondée exclusivement Rechten van de Mens moeten zeer sterke overwegingen worden aangereikt
sur la nationalité doit être justifiée par des considérations très om een verschil in behandeling uitsluitend op grond van nationaliteit
fortes (CEDH, 16 septembre 1996, Gaygusuz c. Autriche, § 42; 30 te verantwoorden (EHRM, 16 september 1996, Gaygusuz t. Oostenrijk, §
septembre 2003, Koua Poirrez c. France, § 46; 18 février 2009, grande 42; 30 september 2003, Koua Poirrez t. Frankrijk, § 46; grote kamer,
chambre, Andrejeva c. Lettonie, § 87; 21 juin 2011, Ponomaryovi c. 18 februari 2009, Andrejeva t. Letland, § 87; 21 juni 2011,
Bulgarie, § 52; grande chambre, 24 mai 2016, Biao c. Danemark, § 93). Ponomaryovi t. Bulgarije, § 52; grote kamer, 24 mei 2016, Biao t.
La circonstance que le traitement défavorable est aussi basé, entre Denemarken, § 93). Het gegeven dat de ongunstige behandeling onder
autres, sur un autre critère ne porte pas atteinte à l'exigence selon andere ook gebaseerd is op een ander criterium, doet geen afbreuk aan
laquelle l'aspect de la différence de traitement qui repose sur la de vereiste dat het aspect van het verschil in behandeling dat berust
nationalité doit être justifié par des considérations très fortes op nationaliteit moet worden verantwoord door zeer sterke overwegingen
(voy. en ce sens CEDH, 21 juin 2011, Ponomaryovi c. Bulgarie, § § 50 (zie in die zin EHRM, 21 juni 2011, Ponomaryovi t. Bulgarije, § § 50
et 52). en 52).
La Cour a jugé à plusieurs reprises que seules des considérations très Het Hof heeft meermaals geoordeeld dat enkel zeer sterke overwegingen
fortes peuvent justifier une différence de traitement fondée sur la een verschil in behandeling op grond van nationaliteit kunnen
nationalité (voy. notamment l'arrêt n° 12/2013 du 21 février 2013, verantwoorden (zie o.a. arrest nr. 12/2013 van 21 februari 2013, B.11
B.11, et l'arrêt n° 133/2018 du 11 octobre 2018, B.5). en arrest nr. 133/2018 van 11 oktober 2018, B.5).
B.7.3. Le législateur dispose certes d'un pouvoir d'appréciation B.7.3. De wetgever beschikt weliswaar over een ruime
étendu pour déterminer sa politique dans les matières beoordelingsvrijheid bij het bepalen van zijn beleid in
socio-économiques (voy. également CEDH, 15 septembre 2016, British sociaaleconomische aangelegenheden (zie ook EHRM, 15 september 2016,
Gurkha Welfare Society e.a. c. Royaume-Uni, § § 62 et 81; grande British Gurkha Welfare Society e.a. t. Verenigd Koninkrijk, § § 62 en
chambre, 18 février 2009, Andrejeva c. Lettonie, § 83; grande chambre, 81; grote kamer, 18 februari 2009, Andrejeva t. Letland, § 83; grote
12 avril 2006, Stec e.a. c. Royaume-Uni, § 52; grande chambre, 24 mai kamer, 12 april 2006, Stec e.a. t. Verenigd Koninkrijk, § 52; grote
2016, Biao c. Danemark, § 93). Relève entre autres de ces matières, la kamer, 24 mei 2016, Biao t. Denemarken, § 93). Onder die
politique relative aux prestations sociales financées par des deniers aangelegenheden valt met name het beleid inzake sociale prestaties die
publics. Lorsqu'elle recherche si la différence de traitement est met overheidsfondsen worden gefinancierd. Wanneer het Hof nagaat of
justifiée par des considérations très fortes, la Cour tient compte de het verschil in behandeling verantwoord is door zeer sterke
cette liberté d'appréciation. overwegingen, houdt het rekening met die beoordelingsvrijheid.
B.8. La différence de traitement en cause résulte des modifications B.8. Het in het geding zijnde verschil in behandeling vloeit voort uit
successives des articles 12 et 46 de la loi du 17 juillet 1963. Ces de opeenvolgende wijzigingen van de artikelen 12 en 46 van de wet van
modifications poursuivent des objectifs différents. La Cour examine la 17 juli 1963. Met die wijzigingen worden verschillende doelstellingen
pertinence des critères de distinction au regard de chacun de ces nagestreefd. Het Hof onderzoekt de relevantie van de criteria van
objectifs. onderscheid in het licht van elk van die doelstellingen.
B.9.1. Dans sa formulation originaire, l'article 12 de la loi du 17 B.9.1. In de oorspronkelijke formulering ervan bepaalde artikel 12 van
juillet 1963 disposait : de wet van 17 juli 1963 :
« Peuvent participer au régime facultatif d'assurance vieillesse et « Aan de bij deze wet ingestelde facultatieve regeling van ouderdoms-
survie, d'assurance indemnité pour maladie, d'assurance invalidité et en overlevingsverzekering, van ziekengeld- en invaliditeitsverzekering
d'assurance soins de santé, organisé par la présente loi : en van verzekering voor geneeskundige verzorging kunnen deelnemen :
1° les Belges qui exercent leurs activités professionnelles dans les 1° de Belgen die hun beroepsarbeid verrichten in de landen welke de
pays désignés par le Roi; Koning zal aanduiden;
2° sous réserve de l'article 51, les étrangers qui exercent leur 2 onder voorbehoud van artikel 51, de vreemdelingen die hun
activité professionnelle dans les mêmes pays, à la condition d'être au beroepsarbeid in dezelfde landen verrichten, op voorwaarde dat zij in
dienst zijn van een onderneming welke personen van Belgische
service d'une entreprise occupant des personnes de nationalité belge nationaliteit te werk stelt die aan de verzekering deelnemen; deze
qui participent à l'assurance; cette condition n'est pas requise en ce voorwaarde geldt niet voor de onderdanen van landen welke, door de
qui concerne les ressortissants de pays désignés par le Roi ». Koning, worden aangeduid ».
L'article 46 de la même loi subordonnait le remboursement des frais de Artikel 46 van dezelfde wet koppelde de terugbetaling van de kosten
soins de santé à la condition que le bénéficiaire, quelle que fût sa voor geneeskundige verzorging aan de voorwaarde dat de begunstigde,
nationalité, eût sa résidence effective et habituelle en Belgique, ongeacht zijn nationaliteit, zijn gewone en werkelijke verblijfplaats
sauf s'il était autorisé à résider temporairement à l'étranger pour had in België, tenzij hem werd toegestaan tijdelijk in het buitenland
des raisons de santé. te verblijven om gezondheidsredenen.
B.9.2. Les articles 12 et 46 de la loi du 17 juillet 1963 ont été B.9.2. De artikelen 12 en 46 van de wet van 17 juli 1963 zijn
modifiés à plusieurs reprises. herhaaldelijk gewijzigd.
L'article 8 de la loi du 22 février 1971 élargit le champ Artikel 8 van de wet van 22 februari 1971 breidt het toepassingsgebied
d'application de la sécurité sociale d'outre-mer dès lors qu'il van de overzeese sociale zekerheid uit, daar het niet langer vereist
n'exige plus que les étrangers exercent une activité professionnelle dat de vreemdelingen een beroepsactiviteit uitoefenen binnen een
au sein d'une entreprise occupant des travailleurs belges. L'objectif onderneming die Belgische werknemers tewerkstelt. Het doel van de
du législateur était de permettre aux affiliés de nationalité wetgever bestond erin de aangeslotenen van vreemde nationaliteit toe
étrangère de continuer à participer au régime de sécurité sociale te laten verder deel te nemen aan het stelsel van de overzeese sociale
d'outre-mer lorsqu'ils passent au service d'un employeur n'occupant zekerheid wanneer zij in dienst treden van een werkgever die geen
pas des travailleurs belges (Doc. parl., Sénat, 1969-1970, n° 342, p. Belgische werknemers tewerkstelt (Parl. St., Senaat, 1969-1970, nr.
5). 342, p. 5).
L'article 46 de la loi du 17 juillet 1963 a ensuite été modifié, dans Artikel 46 van de wet van 7 juli 1963 is vervolgens gewijzigd
le but, d'une part, de supprimer la condition de résidence pour les teneinde, enerzijds, de verblijfsvoorwaarde voor de Belgen en voor de
Belges et pour les ressortissants de pays avec lesquels la Belgique a onderdanen van landen waarmee België een wederkerigheidsakkoord heeft
conclu un accord de réciprocité et, d'autre part, de prévoir que les gesloten, op te heffen en, anderzijds, erin te voorzien dat de
ressortissants d'Etats membres de la Communauté économique européenne onderdanen van lidstaten van de Europese Economische Gemeenschap de
peuvent obtenir le remboursement des frais de soins de santé s'ils terugbetaling kunnen verkrijgen van de kosten voor geneeskundige
résident dans l'un de ces Etats (article 28 de la loi du 11 février verzorging indien zij verblijven in een van die Staten (artikel 28 van
1976 « modifiant les lois du 16 juin 1960 et du 17 juillet 1963, de wet van 11 februari 1976 « tot wijziging van de wetten van 16 juni
relatives à la sécurité sociale d'outre-mer »). La disposition en 1963 en 17 juli 1963 betreffende de overzeese sociale zekerheid »). De
cause a encore fait l'objet de plusieurs modifications afin que soient in het geding zijnde bepaling is daarna meermaals gewijzigd opdat de
exemptés de la condition de résidence les ressortissants de pays onderdanen van lidstaten de Europese Economische Ruimte en van
membres de l'Espace économique européen et de la Suisse, ainsi que les Zwitserland, alsook de vluchtelingen en de staatlozen worden
réfugiés et les apatrides. vrijgesteld van de verblijfsvoorwaarde.
B.9.3. Il ressort de ce qui précède que, depuis la modification B.9.3. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat, sinds de wijziging
apportée par l'article 28, précité, de la loi du 11 février 1976, bij artikel 28 van de voormelde wet van 11 februari 1976, artikel 46
l'article 46 de la loi du 17 juillet 1963, nonobstant ses van de wet van 17 juli 1963, niettegenstaande de opeenvolgende
modifications successives, a toujours soumis à des conditions - de wijzigingen ervan, het verkrijgen van de terugbetaling van de kosten
nationalité ou de résidence - l'obtention du remboursement des frais voor geneeskundige verzorging altijd heeft gekoppeld aan voorwaarden -
de soins de santé. Le bénéficiaire doit donc démontrer un lien de inzake nationaliteit of verblijfplaats. De begunstigde moet dus een
rattachement suffisant avec la Belgique. Le législateur n'a tempéré voldoende band met België aantonen. De wetgever heeft de voorwaarden
les conditions de nationalité et de résidence que pour traiter de la inzake nationaliteit en verblijfplaats enkel gemilderd om de Belgen en
même manière les Belges et les étrangers privilégiés, conformément aux de bevoorrechte vreemdelingen op dezelfde wijze te behandelen,
obligations de droit international qui lui incombent. overeenkomstig de op hem rustende internationaalrechtelijke
verplichtingen.
B.10. Le régime de sécurité sociale d'outre-mer présente plusieurs B.10. Het stelsel van de overzeese sociale zekerheid vertoont meerdere
différences majeures avec le régime de sécurité sociale dont grote verschillen met het stelsel van de sociale zekerheid die de
bénéficient les personnes qui travaillent en Belgique. Les cotisations personen die in België werken, genieten. De bijdragen die de
que payent les affiliés à la sécurité sociale d'outre-mer ne sont pas aangeslotenen bij de overzeese sociale zekerheid betalen, zijn geen
des prélèvements obligatoires. En effet, les affiliés souscrivent à ce verplichte heffingen. De aangeslotenen sluiten zich immers bij dat
régime sur une base volontaire. Ils peuvent à tout moment mettre fin à stelsel aan op vrijwillige basis. Zij kunnen op elk ogenblik hun
leur affiliation. Ils disposent, en outre, de la faculté de choisir le aansluiting beëindigen. Daarnaast beschikken zij over de mogelijkheid
montant de leurs cotisations, dans les limites fixées par le Roi om het bedrag van hun bijdragen te kiezen, binnen de perken die zijn
(article 15, alinéa 2, ou article 18, § 1er, alinéa 2, de la loi du 17 juillet 1963). vastgesteld door de Koning (artikel 15, tweede lid, of artikel 18, § 1, tweede lid, van de wet van 17 juli 1963).
Au vu de ces éléments, le législateur a raisonnablement pu estimer Gelet op die elementen vermocht de wetgever redelijkerwijs ervan uit
qu'il était nécessaire de réserver les moyens affectés aux prestations te gaan dat het noodzakelijk was de middelen die zijn toegewezen aan
sociales de l'assurance soins de santé, qui sont par essence limités, de sociale prestaties van de verzekering voor geneeskundige verzorging
aux personnes qui justifient de l'existence d'un lien suffisant avec en die in wezen beperkt zijn, voor te behouden aan de personen die een
la Belgique. Compte tenu du large pouvoir d'appréciation dont le voldoende band hebben met België. Rekening houdend met de ruime
législateur dispose, cet objectif peut être considéré comme étant une beoordelingsbevoegdheid waarover de wetgever beschikt, kan dat doel
considération très forte. worden beschouwd als een zeer sterke overweging.
Le législateur a pu rechercher la preuve de ce lien avec la Belgique De wetgever vermocht het bewijs van die band met België te zoeken in
dans le fait que le bénéficiaire des remboursements des frais de soins het feit dat de begunstigde van de terugbetalingen van kosten voor
de santé réside en Belgique. Mais il a également pu considérer, sans geneeskundige verzorging in België verblijft. Maar hij kon ook ervan
que son appréciation soit manifestement déraisonnable, que la uitgaan, zonder dat zijn beoordeling kennelijk onevenredig zou zijn,
nationalité du bénéficiaire était un indicateur pertinent du lien de dat de nationaliteit van de begunstigde een relevante indicator was
celui-ci à la Belgique. van diens band met België.
B.11. Par ailleurs, le législateur a raisonnablement pu estimer B.11. De wetgever vermocht overigens redelijkerwijs ervan uit te gaan
qu'afin de conformer la loi aux normes de droit international imposant dat, teneinde de wet in overeenstemming te brengen met de
internationaalrechterlijke normen die vereisen dat aan sommige
de reconnaître à certaines catégories d'étrangers les mêmes droits categorieën van vreemdelingen dezelfde rechten als aan de eigen
qu'aux nationaux, il était nécessaire de dispenser de la condition de onderdanen worden toegekend, de onderdanen van de lidstaten van de
résidence les ressortissants des Etats membres de l'Espace économique Europese Economische Ruimte, van de Zwitserse Confederatie of van een
européen, de la Confédération suisse ou d'un Etat non membre de Staat die geen lid is van de Europese Economische Ruimte indien zij,
l'Espace économique européen, si, en application du règlement (CE) n° met toepassing van de verordening (EG) nr. 859/2003, aanspraak kunnen
859/2003, ils peuvent prétendre aux dispositions des règlements (CEE) maken op de bepalingen van de verordeningen (EEG) nrs. 1408/71 en
nos 1408/71 et 574/72 en matière de sécurité sociale, ainsi que les 574/72 betreffende de sociale zekerheid, alsook de vluchtelingen en de
réfugiés et les apatrides. staatlozen dienden te worden vrijgesteld van de verblijfsvoorwaarde.
B.12.1. Le législateur a en outre dispensé de la condition de B.12.1. De wetgever heeft daarnaast de onderdanen van landen waarmee
résidence les ressortissants de pays avec lesquels la Belgique a België een wederkerigheidsakkoord heeft gesloten, vrijgesteld van de
conclu un accord de réciprocité. verblijfsvoorwaarde.
B.12.2. Par son arrêt Carson et autres c. Royaume-Uni, du 16 mars B.12.2. Bij haar arrest Carson en anderen t. Verenigd Koninkrijk van
2010, la grande chambre de la Cour européenne des droits de l'homme a 16 maart 2010 heeft de grote kamer van het Europees Hof voor de
jugé que l'absence d'un droit à la revalorisation des pensions pour Rechten van de Mens geoordeeld dat de ontstentenis van een recht op
les retraités résidant dans des pays n'ayant pas conclu d'accords de verhoging van de pensioenen voor de gepensioneerden die verblijven in
landen die geen wederkerigheidsakkoorden met het Verenigd Koninkrijk
réciprocité avec le Royaume-Uni ne violait pas l'article 1er du hebben gesloten, artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen met
l'homme, combiné avec l'article 14 de cette Convention. Il ressort de artikel 14 van dat Verdrag, niet schendt. Uit dat arrest blijkt dat de
cet arrêt que les Etats membres disposent d'un pouvoir d'appréciation lidstaten over een grote appreciatiemarge inzake sociale zekerheid
étendu en matière de sécurité sociale et que l'intérêt pour les Etats beschikken en dat het belang voor de Staten om in die aangelegenheid
de conclure des accords de réciprocité en cette matière est reconnu. wederkerigheidsakkoorden te sluiten, wordt erkend. Het feit dat een
La décision d'un pays de conclure un tel accord avec un pays ne Staat een dergelijk akkoord met een land heeft gesloten, kan voor die
pouvait avoir pour effet d'obliger le premier à conférer les mêmes Staat geen verplichting in het leven roepen om dezelfde voordelen
avantages de sécurité sociale aux personnes résidant dans d'autres inzake sociale zekerheid toe te kennen aan personen die in andere
pays (CEDH, grande chambre, 16 mars 2010, Carson e.a. c. Royaume-Uni, landen wonen (EHRM, grote kamer, 16 maart 2010, Carson e.a. t.
§ § 88-90). Verenigd Koninkrijk, § § 88-90).
B.13. Il résulte des développements qui précèdent que la différence de B.13. Uit de voorgaande uiteenzettingen vloeit voort dat het verschil
traitement est en rapport avec l'objectif recherché par le in behandeling verband houdt met het door de wetgever nagestreefde
législateur, qui est non seulement de garantir le remboursement des doel, dat niet alleen erin bestaat de terugbetaling te waarborgen van
frais de soins de santé aux personnes qui démontrent un lien suffisant de kosten voor geneeskundige verzorging aan de personen die een
avec la Belgique et aux étrangers à l'égard desquels elle a des obligations internationales, mais aussi d'inciter les Etats étrangers à conclure avec elle des accords de réciprocité. B.14. La Cour doit toutefois examiner si la disposition en cause ne produit pas des effets disproportionnés à l'égard d'une certaine catégorie de personnes. Par conséquent, il ne saurait être question de discrimination que si la différence de traitement qui résulte de l'application des règles de remboursement des frais de soins de santé entraînait une restriction disproportionnée des droits des personnes concernées. voldoende band met België aantonen en aan de vreemdelingen ten aanzien van wie België internationale verplichtingen heeft, maar ook de buitenlandse Staten ertoe aan te zetten met België wederkerigheidsakkoorden te sluiten. B.14. Het Hof dient evenwel te onderzoeken of de in het geding zijnde bepaling geen onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van een bepaalde categorie van personen. Van discriminatie kan derhalve slechts sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van de regels inzake de terugbetaling van de kosten voor geneeskundige verzorging een onevenredige beperking van de rechten van de betrokken personen met zich zou meebrengen.
B.15.1. Il convient, en outre, de rappeler que le régime instauré par B.15.1. Er dient daarnaast aan te worden herinnerd dat het bij de wet
la loi du 17 juillet 1963 est un régime de sécurité sociale van 17 juli 1963 ingevoerde stelsel een facultatief
facultatif, auquel les affiliés souscrivent sur une base volontaire. socialezekerheidsstelsel is waaraan de aangeslotenen op vrijwillige
L'article 18, § 1er, de la loi du 17 juillet 1963 prévoit que les basis deelnemen. Artikel 18, § 1, van de wet van 17 juli 1963 bepaalt dat de
étrangers ont la faculté de ne participer qu'à l'assurance vieillesse vreemdelingen ervoor kunnen kiezen alleen deel te nemen aan de
et de survie, qui n'est pas subordonnée à une condition de résidence. ouderdoms- en overlevingsverzekering, die niet is gekoppeld aan een
En revanche, le remboursement des frais de soins de santé est verblijfsvoorwaarde. De terugbetaling van de kosten voor geneeskundige
subordonné à une condition de résidence depuis l'entrée en vigueur de verzorging is daarentegen gekoppeld aan een verblijfsvoorwaarde sinds
la loi du 17 juillet 1963. de inwerkingtreding van de wet van 17 juli 1963.
Les étrangers soumis en principe à la condition de résidence peuvent De vreemdelingen die in beginsel aan de verblijfsvoorwaarde zijn
toutefois être autorisés à résider en dehors de la Belgique, lorsque onderworpen, kan evenwel worden toegestaan om buiten België te
leur santé le requiert. verblijven wanneer hun gezondheid dat vereist.
Les affiliés peuvent en outre limiter le montant de leurs cotisations De aangeslotenen kunnen daarnaast het bedrag van hun bijdragen
en choisissant de s'acquitter du montant minimum de cotisation fixé beperken door ervoor te kiezen het minimumbedrag van de bijdrage zoals
par le Roi en application de l'article 15, alinéa 2, ou de l'article vastgesteld door de Koning met toepassing van artikel 15, tweede lid,
18, § 1er, alinéa 2, de la loi du 17 juillet 1963. of artikel 18, § 1, tweede lid, van de wet van 17 juli 1963 te
B.15.2. Les étrangers qui, comme la partie demanderesse devant la betalen. B.15.2. De vreemdelingen die, zoals de eisende partij voor de
juridiction a quo, ont souscrit une assurance vieillesse et ne
résident pas en Belgique ne sont pas privés de toute revalorisation de verwijzende rechter, een ouderdomsverzekering hebben gesloten en niet
leurs cotisations. Ils bénéficient d'une rente complémentaire in België verblijven, wordt niet elke herwaardering van hun bijdragen
représentant 17 % de la rente de retraite, pour autant qu'ils n'aient ontzegd. Zij genieten een aanvullende rente die 17 % van de
pas bénéficié et qu'ils renoncent à bénéficier des prestations prévues ouderdomsrente uitmaakt, op voorwaarde dat zij de prestaties waarin de
par la loi en faveur des assurés à charge du Fonds de solidarité et de wet voor de verzekerden ten laste van het Solidariteits- en
péréquation et de l'assurance soins de santé. perequatiefonds voorziet en de verzekering voor geneeskundige
verzorging niet hebben genoten en van het voordeel ervan hebben
B.15.3. Il ressort de ces éléments que la différence de traitement ne afgezien. B.15.3. Uit die elementen blijkt dat het verschil in behandeling geen
produit pas des effets disproportionnés. onevenredige gevolgen heeft.
B.16. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.16. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 46 de la loi du 17 juillet 1963 « relative à la sécurité Artikel 46 van de wet van 17 juli 1963 « betreffende de overzeese
sociale d'outre-mer » ne viole pas les articles 10 et 11 de la sociale zekerheid » schendt niet de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 14 de la Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het
Premier Protocole additionnel à cette Convention. Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 23 décembre 2021. op 23 december 2021.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^