Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 24/2022 du 10 février 2022 Numéro du rôle : 7475 En cause : le recours en annulation de l'article 74 de la loi du 31 juillet 2020 « portant dispositions urgentes diverses en matière de justice », introduit par Charles Hu La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 24/2022 du 10 février 2022 Numéro du rôle : 7475 En cause : le recours en annulation de l'article 74 de la loi du 31 juillet 2020 « portant dispositions urgentes diverses en matière de justice », introduit par Charles Hu La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 24/2022 van 10 februari 2022 Rolnummer 7475 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 74 van de wet van 31 juli 2020 « houdende diverse dringende bepalingen inzake justitie », ingesteld door Charles Huylebrou Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 24/2022 du 10 février 2022 Uittreksel uit arrest nr. 24/2022 van 10 februari 2022
Numéro du rôle : 7475 Rolnummer 7475
En cause : le recours en annulation de l'article 74 de la loi du 31 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 74 van de wet van 31
juillet 2020 « portant dispositions urgentes diverses en matière de juli 2020 « houdende diverse dringende bepalingen inzake justitie »,
justice », introduit par Charles Huylebrouck. ingesteld door Charles Huylebrouck.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Moerman, R. Leysen, Y. Kherbache, T. Detienne et S. de Bethune, rechters J.-P. Moerman, R. Leysen, Y. Kherbache, T. Detienne en S. de
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Bethune, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Nihoul, voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 8 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 8 december
décembre 2020 et parvenue au greffe le 9 décembre 2020, Charles 2020 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9
Huylebrouck a introduit un recours en annulation de l'article 74 de la december 2020, heeft Charles Huylebrouck beroep tot vernietiging
loi du 31 juillet 2020 « portant dispositions urgentes diverses en ingesteld van artikel 74 van de wet van 31 juli 2020 « houdende
diverse dringende bepalingen inzake justitie » (bekendgemaakt in het
matière de justice » (publiée au Moniteur belge du 7 août 2020). Belgisch Staatsblad van 7 augustus 2020).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant au moyen unique Ten aanzien van het enige middel
B.1.1. Le recours en annulation porte sur l'article 74 de la loi du 31 B.1.1. Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op artikel 74 van
juillet 2020 « portant dispositions urgentes diverses en matière de de wet van 31 juli 2020 « houdende diverse dringende bepalingen inzake
justice » (ci-après : la loi du 31 juillet 2020), qui complète justitie » (hierna : de wet van 31 juli 2020), dat artikel 35 van de
l'article 35 de la loi du 16 mars 1803 « contenant organisation du wet van 16 maart 1803 « tot regeling van het notarisambt » (hierna :
notariat » (ci-après : la loi du 16 mars 1803) comme suit : de wet van 16 maart 1803) als volgt aanvult :
« La nomination ou désignation comme notaire met fin de plein droit à « De benoeming of aanstelling als notaris maakt van rechtswege een
toute autre nomination ou désignation comme notaire ». einde aan elke andere benoeming of aanstelling als notaris ».
B.1.2. Les travaux préparatoires de la disposition indiquent : B.1.2. De parlementaire voorbereiding vermeldt :
« Le nouvel alinéa au paragraphe 4 de l'article 35 de la loi vise à éviter qu'une même personne arriverait, suite à des désignations successives comme notaire, éventuellement en des qualités différentes, à un cumul de qualités, à des résidences ou dans des arrondissements différents. A cette fin, il est stipulé expressément, comme c'est aussi le cas dans les lois relatives au notariat en France et aux Pays-Bas, que la désignation comme notaire titulaire ou notaire associé met fin de plein droit à toute autre désignation comme notaire titulaire ou notaire associé. Bien que ceci soit admis et appliqué en tant que tel dans la pratique administrative du SPF Justice, une base textuelle est à présent donnée. Cela ne vaut évidemment pas pour la désignation d'un suppléant, qui accepte une mission temporaire en vue de la continuité du service « De toevoeging van een nieuwe alinea in paragraaf 4 van artikel 35 van de wet strekt ertoe om te vermijden dat eenzelfde persoon ingevolge opeenvolgende aanstellingen als notaris, eventueel in verschillende hoedanigheden, zou komen tot een cumul van hoedanigheden, op verschillende standplaatsen of in verschillende arrondissementen. Daarom wordt uitdrukkelijk bepaald, zoals ook het geval is in de Nederlandse en Franse notariswetten, dat de benoeming of aanstelling als notaris-titularis of geassocieerd notaris van rechtswege een einde maakt aan elke andere aanstelling als notaris-titularis of geassocieerd notaris. Hoewel dit als zodanig wordt aanvaard en toegepast in de administratieve praktijk van de FOD justitie, wordt hieraan nu een tekstuele basis gegeven. Dit geldt vanzelfsprekend niet voor de aanstelling tot plaatsvervanger, die een tijdelijke opdracht op zich neemt met het oog op de continuïteit van de notariële dienstverlening » (Parl. St.,
notarial » (Doc. parl., Chambre, 2019-2020, DOC 55-1295/001, p. 53). Kamer, 2019-2020, DOC 55-1295/001, p. 53).
B.2.1. La partie requérante prend un moyen unique de la violation, par B.2.1. De verzoekende partij leidt een enig middel af uit de
la disposition attaquée, des articles 10 et 11 de la Constitution, lus schending, door de bestreden bepaling, van de artikelen 10 en 11 van
en combinaison ou non avec les articles 49 et suivants du Traité sur de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 49 en
le fonctionnement de l'Union européenne, en ce qu'elle créerait une volgende van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,
discrimination injustifiée entre les notaires exerçant en Belgique et les notaires ressortissants d'un autre Etat membre de l'Union européenne et nommés en Belgique, et porterait de ce fait atteinte à la liberté d'établissement et à la libre prestation de services. B.2.2. A l'appui de ses prétentions, la partie requérante soutient que les mots « toute autre nomination ou désignation comme notaire » doivent se comprendre comme visant tant les nominations ou désignations en Belgique que celles qui ont lieu à l'étranger. B.3.1. A la lumière des travaux préparatoires mentionnés en B.1.2, la mention « toute autre nomination ou désignation comme notaire » in zoverre zij aanleiding zou geven tot een onverantwoorde discriminatie tussen de notarissen die hun beroep in België uitoefenen en de notarissen die onderdaan zijn van een andere lidstaat van de Europese Unie en die in België benoemd zijn, en hierdoor afbreuk zou doen aan de vrijheid van vestiging en aan het vrij verrichten van diensten. B.2.2. Ter ondersteuning van haar aanspraken voert de verzoekende partij aan dat de woorden « elke andere benoeming of aanstelling als notaris » in die zin moeten worden begrepen dat zij zowel de benoemingen of aanstellingen in België als die welke in het buitenland plaatsvinden, beogen. B.3.1. De vermelding « elke andere benoeming of aanstelling als notaris » in de bestreden bepaling moet worden geacht, in het licht
figurant dans la disposition attaquée doit être comprise comme étant van de in B.1.2 vermelde parlementaire voorbereiding, verband te
liée à l'objectif poursuivi consistant à éviter un cumul de qualités houden met de nagestreefde doelstelling om een cumulering van
par une même personne « à des résidences ou dans des arrondissements hoedanigheden te vermijden door eenzelfde persoon « op verschillende
différents », une référence étant faite spécifiquement à « la standplaatsen of in verschillende arrondissementen », waarbij ook
[nomination ou] désignation comme notaire titulaire ou notaire associé specifiek werd verwezen naar « de benoeming of aanstelling als
» (ibid.). notaris-titularis of geassocieerd titularis » (ibid.).
Les mots « résidence » et « arrondissement » sont des notions De woorden « standplaats » en « arrondissement » zijn begrippen die
présentes de longue date dans la loi du 16 mars 1803, qui organise la reeds lang aanwezig zijn in de wet van 16 maart 1803, die het beroep
profession notariale sur le territoire belge. van notaris op het Belgische grondgebied regelt.
Aux termes de l'article 4 de celle-ci : Artikel 4 van die wet luidt :
« Chaque notaire devra avoir son étude dans la résidence qui lui sera « Iedere notaris moet kantoor houden in de standplaats hem door de
fixée par le Roi. [...] ». Koning aangewezen. [...] ».
L'article 5 de la même loi dispose : Artikel 5 van dezelfde wet bepaalt :
« § 1er. Les notaires exercent leurs fonctions dans l'étendue de « § 1. Notarissen oefenen hun ambt uit binnen het gerechtelijk
l'arrondissement judiciaire de leur résidence. Toutefois, ceux qui ont arrondissement waarin hun standplaats gelegen is. De notarissen met
leur résidence dans les cantons de Limbourg, de Spa, dans le premier standplaats in de kantons Limburg, Spa, het eerste kanton Verviers en
canton de Verviers et dans le deuxième canton de Verviers ou dans het tweede kanton Verviers of in het gerechtelijk arrondissement Eupen
l'arrondissement judiciaire d'Eupen exercent leurs fonctions dans les oefenen evenwel hun ambt uit in de hier genoemde
limites territoriales ci-mentionnées. gebiedsomschrijvingen.
§ 2. Les notaires peuvent néanmoins recevoir des actes hors de leur ressort dans les cas où les parties ne peuvent comparaître qu'en personne et qu'elles déclarent dans l'acte qu'elles sont physiquement incapables de se rendre à l'étude du notaire instrumentant ». Il n'existe aucune indication permettant de conclure que les nominations et désignations concernées par la disposition attaquée s'écarteraient du sens donné à ces termes par la loi précitée en incluant aussi les résidences et arrondissements à l'étranger. Ce qui précède vaut d'autant plus que la disposition attaquée figure § 2. Notarissen mogen niettemin akten verlijden buiten hun ambtsgebied in de gevallen dat de partijen enkel door persoonlijke verschijning kunnen optreden in de akte en zij in de akte de verklaring afleggen dat zij fysiek niet in staat zijn zich te verplaatsen naar het kantoor van de instrumenterende notaris ». Er bestaat geen aanwijzing op grond waarvan kan worden besloten dat de benoemingen en aanstellingen waarvan sprake is in de bestreden bepaling, zouden afwijken van de betekenis die de voormelde wet aan die termen geeft, in die zin dat zij ook de standplaatsen en arrondissementen in het buitenland zouden omvatten. Het bovenstaande geldt des te meer daar de bestreden bepaling werd
dans l'article 35, § 4, de la loi du 16 mars 1803. Conformément à ondergebracht in artikel 35, § 4, van de wet van 16 maart 1803.
l'article 35, § 4, alinéa 1er, le candidat-notaire doit en effet, « Overeenkomstig artikel 35, § 4, eerste lid, moet de kandidaat-notaris
pour pouvoir exercer la fonction de notaire, [...] soit être nommé immers « om het notarisambt te kunnen uitoefenen [...], hetzij benoemd
notaire titulaire conformément à l'article 45, soit s'associer avec un worden tot notaris-titularis overeenkomstig artikel 45, hetzij zich
notaire titulaire conformément à l'article 52, § 2 ». En vertu de associëren met een notaris-titularis overeenkomstig artikel 52, § 2 ».
l'article 45 de la loi du 16 mars 1803, les notaires sont nommés par Krachtens artikel 45 van de wet van 16 maart 1803 benoemt de Koning de
le Roi et obtiendront de Lui une commission qui énoncera le lieu fixe notarissen en wijst Hij in de aanstellingsakte hun vaste standplaats
de la résidence. L'article 52, § 2, alinéa 3, de la même loi dispose aan. Artikel 52, § 2, derde lid, van dezelfde wet bepaalt dat de
que, dans la mesure où les conditions prévues par la loi sont minister van Justitie, voor zover aan de wettelijke voorwaarden is
respectées, le ministre de la Justice approuve l'association et voldaan, de associatie goedkeurt en de kandidaat-notaris in de
affecte le candidat-notaire au sein de l'association professionnelle betrokken professionele vennootschap aanstelt als geassocieerde
concernée en qualité de notaire associé. Il peut également en être notaris. Daaruit kan eveneens worden afgeleid dat de bestreden
déduit que la disposition attaquée porte exclusivement sur les bepaling uitsluitend betrekking heeft op de benoemingen of
nominations ou désignations comme notaire titulaire ou notaire associé aanstellingen als notaris-titularis of geassocieerd notaris door
effectuées, respectivement, par le Roi ou par le ministre de la respectievelijk de Koning of de minister van Justitie die plaatsvinden
Justice qui ont lieu en Belgique, conformément à la loi du 16 mars in België, overeenkomstig de wet van 16 maart 1803.
1803. Au surplus, la seule disposition de la loi du 16 mars 1803 qui vise Bovendien is de enige bepaling van de wet van 16 maart 1803 die de in
les notaires nommés à l'étranger est l'article 35bis, § 1er, 2°. Il het buitenland benoemde notarissen beoogt, artikel 35bis, § 1, 2°. Dat
n'y est pas fait mention d'une résidence ou d'un arrondissement à artikel bevat geen vermelding van een standplaats of arrondissement in
l'étranger, de sorte qu'il n'existe aucune confusion sur le caractère het buitenland, zodat er geen enkele verwarring bestaat over het
national de ces notions. nationale karakter van die begrippen.
B.3.2. Il ressort par ailleurs des travaux préparatoires mentionnés en B.3.2. Uit de in B.1.2 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt
B.1.2 que l'intention du législateur était de donner un fondement overigens dat de wetgever de bedoeling had een wettelijke grondslag te
légal à une pratique administrative déjà d'application. Il n'apparaît geven aan een administratieve praktijk die reeds werd toegepast. Het
pas que cette pratique administrative prenait en compte la désignation blijkt niet dat bij die administratieve praktijk rekening werd
ou la nomination des notaires à l'étranger. gehouden met de aanstelling of benoeming van notarissen in het buitenland.
B.4.1. Dès lors, en ce qu'elle ne règle que la situation des B.4.1. In zoverre zij enkel de situaties van de benoemingen en
nominations et désignations en Belgique, la disposition attaquée ne aanstellingen in België regelt, behandelt de bestreden bepaling de
traite pas différemment les notaires en raison de leur nationalité ou notarissen derhalve niet verschillend wegens hun nationaliteit of de
de l'exercice de cette profession dans un autre Etat. uitoefening van hun beroep in een andere Staat.
B.4.2. En outre, en ce que la disposition attaquée vise une situation B.4.2. In zoverre de bestreden bepaling een zuiver interne situatie
purement interne, elle échappe au droit de l'Union européenne (CJUE, 5 beoogt, valt zij bovendien niet onder het recht van de Europese Unie
mai 2011, C-434/09, McCarthy, point 45; 15 novembre 2011, C-256/11, (HvJ, 5 mei 2011, C-434/09, McCarthy, punt 45; 15 november 2011,
Dereci, point 60; 5 novembre 2014, C-103/13, Somova, point 28). C-256/11, Dereci, punt 60; 5 november 2014, C-103/13, Somova, punt
B.5. En ce qu'il repose sur une prémisse erronée, le moyen unique 28). B.5. In zoverre het uitgaat van een verkeerde premisse, is het enige
n'est pas fondé. middel niet gegrond.
Quant à la demande de poser des questions préjudicielles Ten aanzien van het verzoek om prejudiciële vragen
B.6. A titre subsidiaire, la partie requérante demande à la Cour de B.6. In ondergeschikte orde vraagt de verzoekende partij het Hof twee
poser à la Cour de justice de l'Union européenne deux questions prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de
préjudicielles. Europese Unie.
B.7. Compte tenu de ce qui est dit en B.4.2, il n'est pas nécessaire B.7. Rekening houdend met hetgeen in B.4.2 is vermeld, is het niet
de poser à la Cour de justice les questions préjudicielles suggérées par la partie requérante. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 10 février 2022. Le greffier, F. Meersschaut Le président, nodig de door de verzoekende partij voorgestelde prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie te stellen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 10 februari 2022. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^