← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 121/2021 du 30 septembre 2021 Numéros du rôle : 7346 et 7347 En
cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 214, 266, § 1 er ,
et 283 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonné La Cour constitutionnelle, composée
du président L. Lavrysen, des juges T. Giet, R. Leysen, M. P(...)"
Extrait de l'arrêt n° 121/2021 du 30 septembre 2021 Numéros du rôle : 7346 et 7347 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 214, 266, § 1 er , et 283 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonné La Cour constitutionnelle, composée du président L. Lavrysen, des juges T. Giet, R. Leysen, M. P(...) | Uittreksel uit arrest nr. 121/2021 van 30 september 2021 Rolnummers 7346 en 7347 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 214, 266, § 1, en 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd op 18 juli 197 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, de rechters T. Giet, R. Leysen,(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 121/2021 du 30 septembre 2021 | Uittreksel uit arrest nr. 121/2021 van 30 september 2021 |
Numéros du rôle : 7346 et 7347 | Rolnummers 7346 en 7347 |
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 214, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 214, 266, § |
266, § 1er, et 283 de la loi générale sur les douanes et accises, | 1, en 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen, |
coordonnée le 18 juillet 1977, et à l'article 1385undecies du Code | gecoördineerd op 18 juli 1977, en artikel 1385undecies van het |
judiciaire, posées par la Cour d'appel de Liège. | Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée du président L. Lavrysen, des juges T. Giet, R. Leysen, M. | samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, de rechters T. Giet, R. |
Pâques et T. Detienne, et, conformément à l'article 60bis de la loi | Leysen, M. Pâques en T. Detienne, en, overeenkomstig artikel 60bis van |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du président | de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
émérite F. Daoût et de la juge émérite T. Merckx-Van Goey, assistée du | emeritus voorzitter F. Daoût en emeritus rechter T. Merckx-Van Goey, |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite F. Daoût, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
a. Par arrêt du 16 janvier 2020, dont l'expédition est parvenue au | a. Bij arrest van 16 januari 2020, waarvan de expeditie ter griffie |
greffe de la Cour le 23 janvier 2020, la Cour d'appel de Liège a posé | van het Hof is ingekomen op 23 januari 2020, heeft het Hof van Beroep |
la question préjudicielle suivante : | te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 214, 283, de la loi générale du 18 juillet 1977 sur les | « Schenden de artikelen 214 en 283 van de algemene wet van 18 juli |
douanes et accises et 1385undecies du Code judiciaire violent-ils les | 1977 inzake douane en accijnzen en artikel 1385undecies van het |
articles 12 et 13 de la Constitution, combinés ou non avec les | Gerechtelijk Wetboek de artikelen 12 en 13 van de Grondwet, al dan |
niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor | |
articles 6 de la Convention européenne des droits de l'homme et 14 du | de rechten van de mens en met artikel 14 van het Verdrag van New York, |
Pacte de New York s'ils sont interprétés comme limitant le pouvoir du | indien zij in die zin worden geïnterpreteerd dat zij de bevoegdheid |
juge répressif qui, après avoir prononcé l'acquittement du prévenu, ne | beperken van de strafrechter die, nadat hij de vrijspraak van de |
peut exercer un contrôle effectif du fondement de l'action civile | beklaagde heeft uitgesproken, geen daadwerkelijke toetsing van de |
relative au payement des droits d'accises dès l'instant où une | grondslag van de burgerlijke vordering met betrekking tot de betaling |
décision de retrait prise par la même administration des douanes et | van de accijnzen kan uitoefenen vanaf het ogenblik dat een door |
dezelfde administratie der douane en accijnzen genomen beslissing tot | |
accises, qu'elle soit ou non contestée, conditionne ipso facto et de | intrekking, ongeacht of zij al dan niet wordt betwist, ipso facto en |
manière irrémédiable le sort à réserver à cette action civile, ce qui | onherroepelijk als voorwaarde wordt gesteld voor het lot dat aan die |
place le prévenu dans l'impossibilité de faire valoir ses moyens de | burgerlijke vordering moet worden voorbehouden, hetgeen de beklaagde |
in de onmogelijkheid plaatst om zijn verweermiddelen te doen gelden | |
défense devant le juge que la loi lui assigne ? ». | voor de rechter die de wet hem toekent ? ». |
b. Par arrêt du 16 janvier 2020, dont l'expédition est parvenue au | b. Bij arrest van 16 januari 2020, waarvan de expeditie ter griffie |
greffe de la Cour le 23 janvier 2020, la Cour d'appel de Liège a posé | van het Hof is ingekomen op 23 januari 2020, heeft het Hof van Beroep |
la question préjudicielle suivante : | te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 266, § 1er, et 283 de la loi générale sur les douanes | « Schenden de artikelen 266, § 1, en 283 van de algemene wet inzake |
douane en accijnzen artikel 13 van de Grondwet, in die zin | |
et accises interprétés comme imposant au juge répressif de statuer sur | geïnterpreteerd dat zij de strafrechter de verplichting opleggen om |
l'action en payement des droits éludés dans l'hypothèse où l'action | uitspraak te doen over de vordering tot betaling van de ontdoken |
publique du chef de contravention, fraude ou délit, visée aux articles | rechten in het geval waarin de strafvordering wegens overtreding, |
281 et 282 de la même loi est, dès la date de sa mise en mouvement, | fraude of misdrijf, bedoeld in de artikelen 281 en 282 van dezelfde |
éteinte par l'effet de la prescription de sorte qu'une action civile | wet, vanaf de datum van het op gang brengen ervan vervalt door de |
portée devant le juge répressif échappe, dans ce cas de figure, à sa | werking van de verjaring, zodat een voor de strafrechter gebrachte |
burgerlijke vordering, in dat geval, aan zijn bevoegdheid ontsnapt | |
compétence tout en relevant, in casu, en application de l'article 569, | terwijl zij, in casu, met toepassing van artikel 569, 32°, van het |
32°, du Code judiciaire de la compétence du juge civil nommé | Gerechtelijk Wetboek, tot de bevoegdheid behoort van de overeenkomstig |
conformément à l'article 190, § 2ter, du même Code, viole-t-il | artikel 190, § 2ter, van hetzelfde Wetboek benoemde burgerlijke |
l'article 13 de la Constitution ? ». | rechter ? ». |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 7346 et 7347 du rôle de la | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7346 en 7347 van de rol van |
Cour, ont été jointes. | het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 214, 266, § | B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 214, |
1er, et 283 de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée | 266, § 1, en 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen, |
le 18 juillet 1977 (ci-après : la loi générale sur les douanes et | gecoördineerd op 18 juli 1977 (hierna : de algemene wet inzake douane |
accises) et sur l'article 1385undecies du Code judiciaire. | en accijnzen), en op artikel 1385undecies van het Gerechtelijk |
Quant aux dispositions en cause et leur contexte | Wetboek. Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen en de context ervan |
B.2.1. Le chapitre XXIII, intitulé « Droit de recours administratif », | B.2.1. Hoofdstuk XXIII, met als opschrift « Recht van administratief |
de la loi générale sur les douanes et accises comporte les articles | beroep », van de algemene wet inzake douane en accijnzen bevat de |
211 à 219. | artikelen 211 tot 219. |
En vertu de l'article 211 de la loi générale sur les douanes et | Krachtens artikel 211 van de algemene wet inzake douane en accijnzen |
accises, toute personne a le droit d'exercer un recours administratif | heeft ieder persoon het recht administratief beroep in te stellen |
contre une décision de l'Administration générale des douanes et | tegen een beslissing van de Algemene Administratie van de Douane en |
accises qui la concerne directement et individuellement. | Accijnzen die hem rechtstreeks en individueel raakt. |
L'article 216 de la loi générale sur les douanes et accises prévoit | Artikel 216 van de algemene wet inzake douane en accijnzen bepaalt dat |
que le recours administratif est introduit auprès du conseiller | het administratief beroep wordt ingesteld bij de adviseur-generaal die |
général désigné par l'administrateur général de l'Administration | is aangeduid door de administrateur-generaal van de Algemene |
générale des douanes et accises. | Administratie van de Douane en Accijnzen. |
L'article 214 de la loi générale sur les douanes et accises dispose : | Artikel 214 van de algemene wet inzake douane en accijnzen bepaalt : |
« Le recours administratif doit être motivé et introduit sous peine de | « Het verzoekschrift tot administratief beroep moet worden gemotiveerd |
en op straffe van verval worden ingediend bij ter post aangetekende | |
déchéance, par lettre recommandée à la poste dans un délai de trois | brief binnen een termijn van drie maanden te rekenen vanaf de derde |
mois à compter du troisième jour ouvrable qui suit la date d'envoi de | werkdag volgend op de datum van verzending van de aangevochten |
la décision contestée ou à compter de l'expiration du délai visé à | beschikking of te rekenen van het verstrijken van de termijn bedoeld |
l'article 211, § 1er, 2° ». | in artikel 211, § 1, 2° ». |
B.2.2. L'article 266, § 1er, de la loi générale sur les douanes et | B.2.2. Artikel 266, § 1, van de algemene wet inzake douane en |
accises dispose : | accijnzen bepaalt : |
« Sauf disposition contraire dans des lois particulières et sans | « Behoudens tegenstrijdige beschikking in bijzondere wetten en |
préjudice aux amendes et confiscations au profit du Trésor, les | onverminderd de boeten en verbeurdverklaringen ten bate van de |
délinquants et leurs complices et les personnes responsables de | Schatkist, zijn de overtreders, hun medeplichtigen en de voor het |
l'infraction sont tenus solidairement au paiement des droits et taxes | misdrijf aansprakelijke personen solidair gehouden tot betalen van de |
dont le Trésor a été ou aurait été frustré par la fraude ainsi que des | rechten en taksen welke door de fraude aan de Schatkist werden |
onttrokken, zomede van de eventueel verschuldigde | |
intérêts de retard éventuellement dus ». | nalatigheidsinteresten ». |
B.2.3. Les articles 280 à 282 de la loi générale sur les douanes et | B.2.3. De artikelen 280 tot 282 van de algemene wet inzake douane en |
accises disposent : | accijnzen bepalen : |
« Art. 280.Les causes purement civiles qui ne sont accompagnées |
« Art. 280.Alle louter civiele zaken, welke niet gepaard gaan met een |
d'aucune action en application d'emprisonnement, d'amende ou de | vordering tot gevangenisstraf, geldboete of verbeurdverklaring worden |
confiscation, sont jugées suivant les règles prévues par le Code | berecht volgens de regels door het Gerechtelijk Wetboek voorgeschreven |
judiciaire en matière de compétence et de procédure. | inzake bevoegdheid en rechtspleging. |
Art. 281.§ 1er. Toutes actions du chef de contraventions, fraudes ou |
Art. 281.§ 1. Alle vorderingen wegens overtredingen, fraudes en |
délits, contre lesquels les lois en matière de douanes et accises | misdrijven, waartegen bij de wetten inzake douane en accijnzen, |
prononcent des peines seront portées en première instance devant les | straffen zijn bepaald, zullen in eerste aanleg worden gebracht voor de |
tribunaux correctionnels, et, en cas d'appel, devant la cour d'appel | correctionele rechtbanken, en, in geval van hoger beroep, voor het hof |
du ressort, pour y être instruites et jugées conformément au Code | van beroep van het rechtsgebied, ten einde te worden geïnstrueerd en |
d'instruction criminelle. | berecht overeenkomstig het wetboek van Strafvordering. |
[...] | [...] |
Art. 282.Tous délits ou crimes, prévus et punis par le Code pénal, |
Art. 282.Alle misdrijven of misdaden die, hoewel bedreven met |
lesquels, quoique commis relativement aux douanes et accises, seront | betrekking tot de douane en accijnzen, echter bij het Strafwetboek |
poursuivis et jugés de la manière ordinaire, conformément aux lois | voorzien en strafbaar zijn gesteld, zullen op de gewone wijze worden |
générales existantes en matière correctionnelle ». | vervolgd en berecht, overeenkomstig de bestaande algemene wetten op |
het strafrecht ». | |
L'article 283 de la loi générale sur les douanes et accises dispose : | Artikel 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen bepaalt : |
« Lorsque les contraventions, fraudes, délits ou crimes dont il s'agit | « Wanneer de overtredingen, fraudes, misdrijven of misdaden, in de |
dans les articles 281 et 282 donnent lieu au paiement de droits ou | artikelen 281 en 282 bedoeld, onverminderd de strafvordering, tevens |
accises, et par conséquent à une action civile, indépendamment de la | tot betaling van rechten of accijnzen, en alzo tot een civiele actie |
poursuite d'une peine, le juge compétent soit criminel, soit | aanleiding geven, zal de kennisneming en berechting daarvan in beide |
correctionnel, connaîtra de l'affaire sous ce double rapport et jugera | opzichten tot de bevoegde criminele of correctionele rechter behoren |
d'une et l'autre cause ». | ». |
B.2.4. L'article 1385undecies du Code judiciaire prévoit, en ce qui | B.2.4. Artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt, met |
concerne les contestations concernant l'application d'une loi d'impôt | betrekking tot de geschillen betreffende de toepassing van een |
: | belastingwet : |
« Contre l'Administration fiscale, et dans les contestations visées à | « Tegen de belastingadministratie wordt de vordering inzake de |
l'article 569, alinéa 1er, 32°, l'action n'est admise que si le | geschillen bedoeld in artikel 569, eerste lid, 32°, slechts toegelaten |
demandeur a introduit préalablement le recours administratif organisé | indien de eiser voorafgaandelijk het door of krachtens de wet |
par ou en vertu de la loi. | georganiseerde administratief beroep heeft ingesteld. |
L'action est introduite au plus tôt six mois après la date de | De vordering wordt ingesteld ten vroegste zes maanden vanaf de datum |
réception du recours administratif au cas où ce recours n'a pas fait | van ontvangst van het administratief beroep zo over dit beroep geen |
l'objet d'une décision et, à peine de déchéance, au plus tard dans un | uitspraak is gedaan en, op straffe van verval, uiterlijk binnen een |
délai de trois mois à partir de la notification de la décision | termijn van drie maanden vanaf de kennisgeving van de beslissing met |
relative au recours administratif. | betrekking tot het administratief verhaal. |
[...] ». | [...] ». |
Quant au fond | Ten gronde |
B.3. Les questions préjudicielles portent, d'une part, sur la | B.3. De prejudiciële vragen hebben betrekking op, enerzijds, de |
bevoegdheid van de strafrechter om zich uit te spreken over de | |
compétence du juge répressif pour se prononcer sur l'action civile en | burgerlijke vordering inzake douane en accijnzen (zaak nr. 7347) en, |
matière de douanes et accises (affaire n° 7347) et, d'autre part, sur | anderzijds, de omvang van de beoordelingsbevoegdheid van de |
l'étendue du pouvoir d'appréciation du juge répressif lorsqu'il se | strafrechter wanneer hij zich uitspreekt over die burgerlijke |
prononce sur cette action civile (affaire n° 7346). | vordering (zaak nr. 7346). |
En ce qui concerne l'affaire n° 7347 | Wat betreft de zaak nr. 7347 |
B.4. La question préjudicielle dans l'affaire n° 7347 porte sur les | B.4. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 7347 heeft betrekking op de |
articles 266, § 1er, et 283 de la loi générale sur les douanes et | artikelen 266, § 1, en 283 van de algemene wet inzake douane en |
accises. | accijnzen. |
Het Hof wordt verzocht om de bestaanbaarheid van die bepalingen met | |
La Cour est invitée à examiner la compatibilité avec l'article 13 de | artikel 13 van de Grondwet te onderzoeken indien zij in die zin worden |
la Constitution de ces dispositions si elles sont interprétées « comme | geïnterpreteerd « dat zij de strafrechter de verplichting opleggen om |
imposant au juge répressif de statuer sur l'action en payement des | uitspraak te doen over de vordering tot betaling van de ontdoken |
droits éludés dans l'hypothèse où l'action publique du chef de | rechten in het geval waarin de strafvordering wegens overtreding, |
contravention, fraude ou délit, visée aux articles 281 et 282 de la | fraude of misdrijf, bedoeld in de artikelen 281 en 282 van dezelfde |
même loi est, dès la date de sa mise en mouvement, éteinte par l'effet | wet, vanaf de datum van het op gang brengen ervan vervalt door de |
de la prescription de sorte qu'une action civile portée devant le juge | werking van de verjaring, zodat een voor de strafrechter gebrachte |
répressif échappe, dans ce cas de figure, à sa compétence tout en | burgerlijke vordering, in dat geval, aan zijn bevoegdheid ontsnapt |
relevant, in casu, en application de l'article 569, 32°, du Code | terwijl zij, in casu, met toepassing van artikel 569, 32°, van het |
judiciaire de la compétence du juge civil nommé conformément à | Gerechtelijk Wetboek, tot de bevoegdheid behoort van de overeenkomstig |
l'article 190, § 2ter, du même Code ». | artikel 190, § 2ter, van hetzelfde Wetboek benoemde burgerlijke |
B.5. En vertu de l'article 569, 32°, du Code judiciaire, le tribunal | rechter ». B.5. Krachtens artikel 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek neemt de |
de première instance connaît « des contestations relatives à | rechtbank van eerste aanleg kennis « van geschillen betreffende de |
l'application d'une loi d'impôt ». | toepassing van een belastingwet ». |
L'article 190 du Code judiciaire prévoit les conditions pour pouvoir | Artikel 190 van het Gerechtelijk Wetboek voorziet in de voorwaarden om |
être nommé, notamment juge au tribunal de première instance. Cet | met name tot rechter in de rechtbank van eerste aanleg te kunnen |
article dispose : | worden benoemd. Dat artikel bepaalt : |
« § 1er. Pour pouvoir être nommé juge au tribunal de première | « § 1. Om tot rechter in de rechtbank van eerste aanleg, de |
instance, au tribunal du travail ou au tribunal de l'entreprise, le | arbeidsrechtbank of de ondernemingsrechtbank te worden benoemd, moet |
candidat doit être docteur ou licencié en droit et avoir réussi | de kandidaat doctor of licentiaat in de rechten zijn en voor het bij |
l'examen d'aptitude professionnelle prévu par l'article 259bis-9, § 1er | artikel 259bis-9, § 1, voorgeschreven examen inzake beroepsbekwaamheid |
ou être détenteur du certificat attestant qu'il a achevé avec fruit le | geslaagd zijn of houder zijn van het getuigschrift waaruit blijkt dat |
stage judiciaire prévu par l'article 259octies. | hij de bij artikel 259octies voorgeschreven gerechtelijke stage met |
§ 2. Le candidat qui a réussi l'examen d'aptitude professionnelle doit | vrucht heeft voltooid. § 2. De kandidaat die voor het examen inzake beroepsbekwaamheid is |
en outre : | geslaagd, moet bovendien : |
1° soit, avoir suivi le barreau pendant au moins dix années sans | 1° hetzij ten minste tien jaar ononderbroken werkzaam zijn geweest aan |
interruption; | de balie; |
2° soit, avoir, pendant au moins cinq années, exercé les fonctions de | 2° hetzij ten minste vijf jaar een ambt van magistraat van het |
magistrat du ministère public ou celles de juge ou les fonctions de | openbaar ministerie of van rechter of een ambt van staatsraad, |
conseiller, d'auditeur, d'auditeur adjoint, de référendaire près la | auditeur, adjunct-auditeur, referendaris bij het Hof van Cassatie, |
Cour de cassation, de référendaire, de référendaire adjoint au Conseil | referendaris, adjunct-referendaris bij de Raad van State of een ambt |
d'Etat ou des fonctions de référendaire à la Cour constitutionnelle ou | van referendaris bij het Grondwettelijk Hof of een ambt van |
des fonctions de référendaire ou de juriste de parquet près les cours | referendaris of parketjurist bij de hoven en rechtbanken hebben |
et tribunaux; | uitgeoefend; |
3° soit, avoir, pendant au moins douze années, suivi le barreau, | 3° hetzij ten minste twaalf jaar werkzaam zijn geweest aan de balie, |
exercé la profession de notaire ou des fonctions académiques ou | het ambt van notaris hebben vervuld of een academische of een |
scientifiques en droit ou exercé des fonctions juridiques dans un | rechtswetenschappelijke functie hebben bekleed, of juridische functies |
service public ou privé. | hebben uitgeoefend in een openbare of private dienst. |
Le cas échéant, la durée d'exercice de la fonction visée au 2° est | In voorkomend geval wordt de duur van het ambt bedoeld in het 2° in |
prise en compte pour le calcul de la période de douze années prévue au | aanmerking genomen voor de berekening van de periode van twaalf jaar |
3°. | voorgeschreven in het 3°. |
[...] | [...] |
§ 2ter. A l'égard du candidat aux fonctions de juge dans une chambre | § 2ter. Voor de kandidaat-rechter in een fiscale kamer van de |
fiscale d'un tribunal de première instance, porteur d'un diplôme | rechtbank van eerste aanleg die houder is van een diploma waaruit een |
attestant une formation spécialisée en droit fiscal, délivré par une | gespecialiseerde opleiding in het fiscaal recht blijkt, afgegeven door |
université belge ou par un établissement d'enseignement supérieur non | een Belgische universiteit of door een niet-universitaire instelling |
universitaire visé à l'article 357, § 1er, alinéa 2, le délai prévu au | van hoger onderwijs zoals bedoeld in artikel 357, § 1, tweede lid, |
§ 2, alinéa 1er, 3°, est réduit à dix ans. | wordt de duur bedoeld in § 2, eerste lid, 3°, verminderd tot tien jaar. |
[...] ». | [...] ». |
B.6. Il ressort des faits de la cause et de la décision de renvoi que | B.6. Uit de feiten van de zaak en uit de verwijzingsbeslissing blijkt |
le juge a quo interprète les dispositions en cause comme imposant au | dat de verwijzende rechter de in het geding zijnde bepalingen in die |
juge répressif de se prononcer sur l'action civile en paiement des | zin interpreteert dat zij de strafrechter de verplichting opleggen om |
droits et accises, lorsque l'action publique est prescrite au moment | zich uit te spreken over de burgerlijke vordering tot betaling van de |
de sa mise en mouvement, ce qui, selon le juge a quo, priverait ainsi | rechten en accijnzen, wanneer de strafvordering verjaard is op het |
ogenblik van het op gang brengen ervan, hetgeen, volgens de | |
le justiciable concerné de son « juge naturel », qui serait le juge | verwijzende rechter, aan de betrokken rechtzoekende aldus zijn « |
d'une chambre fiscale du tribunal de première instance, nommé | natuurlijke rechter » zou ontzeggen, die de rechter van een fiscale |
kamer van de rechtbank van eerste aanleg zou zijn, die overeenkomstig | |
conformément à l'article 190, § 2ter, du même Code. | artikel 190, § 2ter, van hetzelfde Wetboek is benoemd. |
En l'espèce, l'action publique a été jugée prescrite au moment de sa | Te dezen werd de strafvordering verjaard bevonden op het ogenblik van |
mise en mouvement, à l'égard de certains prévenus, mais n'était pas, | het op gang brengen ervan, ten aanzien van bepaalde beklaagden, maar |
au moment de sa mise en mouvement, prescrite à l'égard des autres | was zij, op het ogenblik van het op gang brengen ervan, niet verjaard |
prévenus dans la même affaire. | ten aanzien van de andere beklaagden in dezelfde zaak. |
La Cour limite son examen à cette situation. | Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. |
B.7.1. L'article 13 de la Constitution dispose : | B.7.1. Artikel 13 van de Grondwet bepaalt : |
« Nul ne peut être distrait, contre son gré, du juge que la loi lui | « Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de |
assigne ». | wet hem toekent ». |
B.7.2. Cette disposition garantit à toutes les personnes qui se | B.7.2. Die bepaling waarborgt aan alle personen die zich in dezelfde |
trouvent dans la même situation le droit d'être jugées selon les mêmes | toestand bevinden het recht om volgens dezelfde regels inzake |
règles en ce qui concerne la compétence et la procédure. Une | bevoegdheid en rechtspleging te worden berecht. Aldus dient een |
différence de traitement à cet égard doit donc être raisonnablement justifiée. | verschil in behandeling in dat opzicht redelijk te worden verantwoord. |
Elle garantit aussi que la compétence des juridictions découle de « la | Zij waarborgt tevens dat de bevoegdheid van de rechtscolleges |
loi » et que le justiciable peut toujours savoir, sur la base de | voortvloeit uit « de wet », alsook dat de rechtsonderhorige steeds op |
critères objectifs, quel est le juge compétent pour connaître des | grond van objectieve criteria kan uitmaken welke rechter bevoegd is om |
litiges dans lesquels il est impliqué. | kennis te nemen van de geschillen waarbij hij betrokken is. |
B.8. L'article 266, § 1er, de la loi générale sur les douanes et | B.8. Artikel 266, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen |
accises est étranger à la règle, applicable en matière de douanes et | staat los van de regel, van toepassing inzake douane en accijnzen, dat |
accises, selon laquelle le juge saisi de l'action pénale statue sur | de rechter bij wie de strafvordering aanhangig is, uitspraak doet over |
l'action civile en paiement des droits et accises éludés. En | de burgerlijke vordering tot betaling van de ontdoken rechten en |
conséquence, la Cour écarte cette disposition de son examen. | accijnzen. Bijgevolg laat het Hof bij zijn onderzoek die bepaling |
buiten beschouwing. | |
B.9.1. L'article 283 de la loi générale sur les douanes et accises | B.9.1. Artikel 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen |
prévoit que, lorsque les contraventions, fraudes, délits ou crimes | bepaalt dat, wanneer de overtredingen, fraudes, misdrijven of |
visés dans les articles 281 et 282 donnent lieu à une action civile en | misdaden, bedoeld in de artikelen 281 en 282, aanleiding geven tot een |
vue du paiement des droits et accises éludés, indépendamment de la | burgerlijke vordering met het oog op de betaling van de ontdoken |
poursuite d'une peine, le juge pénal compétent connaîtra de l'affaire | rechten en accijnzen, onverminderd de strafvordering, de kennisneming |
sous ce double rapport et jugera « d'une et l'autre cause ». | en berechting ervan in beide opzichten tot de bevoegde strafrechter |
zullen behoren. | |
Cette disposition reprend le contenu de l'article 249 de la loi | In die bepaling wordt de inhoud van artikel 249 van de algemene wet |
générale du 26 août 1822 « relative aux douanes et accises ». | van 26 augustus 1822 « inzake douane en accijnzen » overgenomen. |
B.9.2. Selon la jurisprudence de la Cour de cassation, l'action civile | |
en paiement des droits et accises visée à l'article 283 de la loi | B.9.2. De in artikel 283 van de algemene wet inzake douane en |
générale sur les douanes et accises ne découle pas de l'infraction | accijnzen bedoelde burgerlijke vordering tot betaling van de rechten |
mais trouve directement son fondement dans la loi qui impose le | en accijnzen vloeit, volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie, |
paiement des droits et accises, de sorte que l'action pénale et | niet voort uit het misdrijf, maar is rechtstreeks gegrond op de wet |
l'action civile sont indépendantes l'une de l'autre. | die de betaling van de rechten en accijnzen oplegt, zodat de |
strafvordering en de burgerlijke vordering losstaan van elkaar. | |
Selon la même jurisprudence, « [la] compétence du juge pénal pour | Volgens dezelfde rechtspraak « [veronderstelt] de bevoegdheid van de |
strafrechter om te oordelen over de burgerlijke rechtsvordering tot | |
statuer sur l'action civile en paiement des droits éludés suppose | betaling van de ontdoken rechten [...] dat op het ogenblik van de |
qu'au moment de sa saisine, les contraventions, fraudes, délits ou | aanhangigmaking van die burgerlijke rechtsvordering de strafrechter |
crimes visés aux articles 281 et 282 de la loi générale sur les | regelmatig is geadieerd [omtrent] de door de artikelen 281 en 282 AWDA |
douanes et accises ont été régulièrement portés à sa connaissance et | bedoelde overtredingen, fraudes, misdrijven of misdaden én dat de |
que le contribuable est régulièrement impliqué dans le procès » | belastingschuldige regelmatig bij het proces is betrokken » (Cass., 24 |
(Cass., 24 mai 2016, P.15.1559.N; voy. aussi Cass., 29 avril 2003, | mei 2016, P.15.1559.N; zie eveneens Cass., 29 april 2003, P.02.1461.N; |
P.02.1461.N; Cass., 14 juin 2005, P.05.0123.N; Cass., 8 octobre 2013, P.12.1043.N). | Cass., 14 juni 2005, P.05.0123.N; Cass., 8 oktober 2013, P.12.1043.N). |
Pour cette raison, selon la même jurisprudence, lorsqu'il a été | Om die reden, volgens dezelfde rechtspraak, wanneer de zaak op |
régulièrement saisi, « le juge pénal, même en cas d'acquittement ou | regelmatige wijze bij hem aanhangig is gemaakt, « [moet] de |
d'extinction de l'action publique par la prescription, est appelé à se | strafrechter, ook in geval van vrijspraak of verval van de |
strafvordering door verjaring, uitspraak [...] doen over [de | |
prononcer sur [l'action civile concomitante à l'action publique] » | burgerlijke rechtsvordering die samengaat met de strafvordering] » |
(Cass., 10 novembre 2015, P.14.1257.N). | (Cass., 10 november 2015, P.14.1257.N). |
La disposition en cause n'attribue dès lors au juge répressif la | Bij de in het geding zijnde bepaling wordt aan de strafrechter de |
bevoegdheid om zich uit te spreken over de burgerlijke vordering van | |
compétence de se prononcer sur l'action civile de l'administration, en | de administratie tot invordering van de ontdoken rechten bijgevolg |
recouvrement des droits éludés, que « pour autant qu'il ait été | slechts toegekend « wanneer hem geldig de kennisneming van de publieke |
valablement saisi de l'action publique », ce qui ne serait pas le cas | vordering is opgedragen », hetgeen niet het geval zou zijn indien de |
si l'action publique était déjà éteinte par la prescription (Cass., 27 | strafvordering reeds was vervallen door de verjaring (Cass., 27 juli |
juillet 1944, Pas., 1944, I, p. 440). Il en va ainsi, à tout le moins, | 1944, Arr. Cass., 1944, p. 194). Zulks geldt minstens bij gebrek aan |
en l'absence de saisine régulière du juge répressif à l'égard d'autres | een regelmatige aanhangigmaking bij de strafrechter ten aanzien van |
prévenus dans la procédure pénale relative à la même affaire. | andere beklaagden in de strafprocedure met betrekking tot dezelfde zaak. |
La Cour de cassation a en effet jugé : | Het Hof van Cassatie heeft immers geoordeeld : |
« La fin de non-recevoir opposée à l'action publique exercée à charge | « Het niet-ontvankelijk verklaren van de strafvordering lastens een |
d'un débiteur en matière de douanes et accises n'empêche pas le juge | douane- en accijnsschuldenaar belet niet dat de strafrechter, voor |
pénal, pour autant qu'il ait été régulièrement saisi des infractions | |
visées aux articles 281 et 282 de la loi générale sur les douanes et | zover hij regelmatig was geadieerd van de door de artikelen 281 en 282 |
accises mises à charge d'autres prévenus poursuivis dans la procédure | AWDA bedoelde misdrijven tegen andere in de strafprocedure vervolgde |
pénale, de prendre connaissance, en vertu de l'article 283 de cette | beklaagden, op grond van artikel 283 AWDA kennis neemt van de |
même loi générale, de l'action civile en paiement des droits et | |
accises dirigée contre ce débiteur en matière de douanes et accises » | burgerlijke rechtsvordering tot betaling van rechten en accijnzen |
(Cass., 24 mai 2016, P.15.1559.N). | ingesteld tegen die douane- en accijnsschuldenaar » (Cass., 24 mei |
2016, P.15.1559.N). | |
B.10.1. En adoptant les dispositions de la loi générale sur les | B.10.1. De wetgever wilde, door de bepalingen van de algemene wet |
douanes et accises, le législateur entendait établir un système | inzake douane en accijnzen aan te nemen, een eigen systeem voor |
spécifique de recherche et de poursuites pénales, en raison de | strafrechtelijke opsporing en vervolging ontwikkelen, teneinde de |
l'ampleur et de la fréquence des fraudes en cette matière, | omvang en de frequentie van de fraude te bestrijden in die bijzonder |
particulièrement technique, relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande partie par une abondante réglementation européenne. B.10.2. En prévoyant que le juge saisi de l'action publique en matière de douanes et accises se prononce également sur l'action civile de l'administration, en recouvrement des droits éludés, dans le cadre de l'affaire dont il est saisi, la disposition en cause est justifiée par un objectif d'efficacité et d'économie de procédure. Elle tend à simplifier et accélérer la procédure. | technische en vaak grensoverschrijdende materie, die mede grotendeels door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. B.10.2. Door erin te voorzien dat de rechter bij wie de strafvordering inzake douane en accijnzen aanhangig is gemaakt, zich ook uitspreekt over de burgerlijke vordering van de administratie tot invordering van de ontdoken rechten, in het kader van de zaak die bij hem aanhangig is gemaakt, wordt de in het geding zijnde bepaling verantwoord door een doelstelling van efficiëntie en van proceseconomie. Zij strekt ertoe de procedure te vereenvoudigen en te versnellen. B.11. De in het geding zijnde bepaling wijst de rechter aan die bevoegd is om zich zowel over het strafrechtelijk gedeelte als over |
B.11. La disposition en cause désigne le juge compétent pour se | het burgerrechtelijk gedeelte van eenzelfde zaak inzake douane en |
prononcer tant sur le volet pénal que sur le volet civil d'une même | accijnzen uit te spreken, rekening houdend met het feit dat die |
affaire en matière de douanes et accises, en tenant compte du fait que | rechter, bij wie de strafvordering op regelmatige wijze aanhangig is |
ce juge, régulièrement saisi de l'action publique, sera en mesure de | gemaakt, in staat zal zijn om snel uitspraak te doen over de |
statuer rapidement sur l'action civile. Ainsi, cette compétence | burgerlijke vordering. Aldus vloeit die rechterlijke bevoegdheid voort |
judiciaire découle de la loi et le justiciable peut déterminer, sur la | uit de wet en kan de rechtsonderhorige op grond van objectieve |
base de critères objectifs, quel juge est compétent, conformément à | criteria uitmaken welke rechter bevoegd is, in overeenstemming met |
l'article 13 de la Constitution. | artikel 13 van de Grondwet. |
Cette règle légale de compétence ne saurait dès lors méconnaître le | |
principe de légalité des attributions des différents juges, déduit de | Die wettelijke bevoegdheidsregel kan het beginsel van de wettigheid |
l'article 13 de la Constitution, et que le juge a quo qualifie de | van de bevoegdheden van de verschillende rechters, dat uit artikel 13 |
van de Grondwet is afgeleid, en dat de verwijzende rechter aanmerkt | |
droit au « juge naturel ». | als een recht op de « natuurlijke rechter », bijgevolg niet schenden. |
Enfin, il n'existe pas de droit à ce qu'un juge d'une chambre fiscale | Ten slotte bestaat er geen recht dat een rechter van een fiscale kamer |
statue sur l'action civile en matière de douanes et accises, et il | uitspraak doet over de burgerlijke vordering inzake douane en |
n'est pas établi que le juge pénal compétent pour statuer sur l'action | accijnzen, en staat niet vast dat de strafrechter die bevoegd is om |
publique en matière de douanes et accises serait moins apte que le | uitspraak te doen over de strafvordering inzake douane en accijnzen, |
juge d'une chambre fiscale pour statuer sur l'action civile en cette | minder geschikt zou zijn dan de rechter van een fiscale kamer om |
uitspraak te doen over de burgerlijke vordering in die aangelegenheid. | |
matière. L'article 190, § 2ter, du Code judiciaire, auquel se réfère | Artikel 190, § 2ter, van het Gerechtelijk Wetboek, waarnaar wordt |
la décision de renvoi, ne conduit pas à une autre conclusion. Cette | verwezen in de verwijzingsbeslissing, leidt niet tot een andere |
disposition prévoit en effet uniquement une réduction de la durée | conclusie. Die bepaling voorziet immers enkel in een vermindering van |
minimale d'expérience professionnelle visée à l'article 190, § 2, 3°, | de minimale periode van beroepswerkzaamheid bedoeld in artikel 190, § |
de ce Code, exigée pour pouvoir être nommé juge dans une chambre | 2, 3°, van dat Wetboek, vereist om te worden benoemd in een fiscale |
fiscale du tribunal de première instance lorsque le candidat est | kamer van de rechtbank van eerste aanleg, wanneer de kandidaat-rechter |
porteur d'un diplôme attestant une formation spécialisée en droit | de houder is van een diploma waaruit een gespecialiseerde opleiding in |
fiscal. | het fiscaal recht blijkt. |
B.12. Pour le surplus, le maintien de la compétence du juge pénal pour | B.12. Voor het overige is het behoud van de bevoegdheid van de |
statuer sur l'action civile en matière de douanes et accises, même en | strafrechter om uitspraak te doen over de burgerlijke vordering inzake |
cas d'acquittement ou de prescription de l'action publique à l'égard | douane en accijnzen, zelfs in geval van vrijspraak of verjaring van de |
strafvordering ten aanzien van bepaalde beklaagden, redelijk | |
de certains des prévenus, est raisonnablement justifié par l'objectif, | verantwoord in het licht van de in B.10.2 vermelde doelstelling van |
mentionné en B.10.2, d'efficacité et d'économie de procédure, dès lors | efficiëntie en van proceseconomie, aangezien bij die strafrechter op |
que ce juge pénal a été régulièrement saisi de l'action publique qui | regelmatige wijze de strafvordering aanhangig is gemaakt die, op het |
n'était pas, au moment de sa mise en mouvement, prescrite à l'égard | ogenblik van het op gang brengen ervan, niet was verjaard ten aanzien |
d'autres prévenus dans la procédure pénale relative à la même affaire. | van andere beklaagden in de strafprocedure met betrekking tot dezelfde |
Par ailleurs, en cas d'application de l'article 283 de la loi générale | zaak. Bij de toepassing van artikel 283 van de algemene wet inzake douane en |
accijnzen geniet de rechtsonderhorige overigens dezelfde waarborgen en | |
sur les douanes et accises, le justiciable jouit des mêmes garanties | rechten als de rechtsonderhorige tegen wie de vordering tot betaling |
et droits que le justiciable contre lequel une action en paiement des | van de rechten en accijnzen voor de burgerlijke rechter wordt gebracht |
droits et accises est portée devant le juge civil (article 280 de la | (artikel 280 van de algemene wet inzake douane en accijnzen). |
loi générale sur les douanes et accises). | |
B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
En ce qui concerne l'affaire n° 7346 | Wat betreft de zaak nr. 7346 |
B.14. La question préjudicielle dans l'affaire n° 7346 porte sur les | B.14. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 7346 heeft betrekking op de |
articles 214 et 283 de la loi générale sur les douanes et accises et | artikelen 214 en 283 van de algemene wet inzake douane en accijnzen en |
sur l'article 1385undecies du Code judiciaire. | op artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek. |
La Cour est invitée à examiner la compatibilité de ces dispositions | Het Hof wordt verzocht om de bestaanbaarheid te onderzoeken van die |
avec les articles 12 et 13 de la Constitution, lus ou non en | bepalingen met de artikelen 12 en 13 van de Grondwet, al dan niet in |
combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
l'homme et avec l'article 14 du Pacte international relatif aux droits | rechten van de mens en met artikel 14 van het Internationaal Verdrag |
inzake burgerrechten en politieke rechten, indien zij in die zin | |
civils et politiques, si elles sont interprétées « comme limitant le | worden geïnterpreteerd « dat zij de bevoegdheid beperken van de |
pouvoir du juge répressif qui, après avoir prononcé l'acquittement du | strafrechter die, nadat hij de vrijspraak van de beklaagde heeft |
prévenu, ne peut exercer un contrôle effectif du fondement de l'action | uitgesproken, geen daadwerkelijke toetsing van de grondslag van de |
civile relative au payement des droits d'accises dès l'instant où une | burgerlijke vordering met betrekking tot de betaling van de accijnzen |
décision de retrait prise par la même administration des douanes et | kan uitoefenen vanaf het ogenblik dat een door dezelfde administratie |
der douane en accijnzen genomen beslissing tot intrekking, ongeacht of | |
accises, qu'elle soit ou non contestée, conditionne ipso facto et de | zij al dan niet wordt betwist, ipso facto en onherroepelijk als |
manière irrémédiable le sort à réserver à cette action civile, ce qui | voorwaarde wordt gesteld voor het lot dat aan die burgerlijke |
place le prévenu dans l'impossibilité de faire valoir ses moyens de | vordering moet worden voorbehouden, hetgeen de beklaagde in de |
onmogelijkheid plaatst om zijn verweermiddelen te doen gelden voor de | |
défense devant le juge que la loi lui assigne ». | rechter die de wet hem toekent ». |
B.15.1. Contrairement au litige qui a donné lieu à la question | B.15.1. In tegenstelling tot het geschil dat aanleiding heeft gegeven |
préjudicielle posée dans l'affaire n° 7347, le juge a quo ne conteste | tot de prejudiciële vraag die in de zaak nr. 7347 is gesteld, betwist |
pas en l'espèce sa compétence pour se prononcer sur l'action civile, | de verwijzende rechter te dezen niet zijn bevoegdheid om zich uit te |
mais interroge la Cour sur l'étendue de son pouvoir d'appréciation en | spreken over de burgerlijke vordering, maar ondervraagt hij het Hof |
tant que juge pénal. | over de omvang van zijn beoordelingsbevoegdheid als strafrechter. |
B.15.2. Dans le litige porté devant le juge a quo, le prévenu acquitté | B.15.2. In het geschil voor de verwijzende rechter heeft de |
n'a pas exercé le recours administratif contre la décision de retrait | vrijgesproken beklaagde geen administratief beroep ingesteld tegen de |
de l'autorisation qui lui avait été délivrée conformément à l'article | beslissing tot intrekking van de vergunning die hem was afgeleverd |
31 de l'arrêté royal du 28 juin 2015 « concernant la taxation des | overeenkomstig artikel 31 van het koninklijk besluit van 28 juni 2015 |
produits énergétiques et de l'électricité ». | « betreffende de belasting van energieproducten en elektriciteit ». |
Il ressort de la décision de renvoi que le juge a quo interroge la Cour sur l'incidence que produit l'absence d'exercice d'un tel recours administratif contre la décision de retrait sur le jugement de l'action civile en recouvrement des droits éludés, exercée par l'administration des douanes et accises. En l'espèce, le juge a quo constate que la demande se fonde sur le caractère rétroactif de la décision de retrait. La Cour limite son examen à cette situation. B.16.1. Dans ses mémoires, le prévenu devant le juge a quo invite la Cour à répondre à une autre question préjudicielle. | Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de verwijzende rechter aan het Hof een vraag stelt over de weerslag van het niet instellen van een dergelijk administratief beroep tegen de beslissing tot intrekking op de beoordeling van de burgerlijke vordering tot invordering van de ontdoken rechten, ingesteld door de Administratie van de Douane en Accijnzen. Te dezen stelt de verwijzende rechter vast dat de vordering steunt op het retroactieve karakter van de beslissing tot intrekking. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. B.16.1. In zijn memories verzoekt de beklaagde voor de verwijzende rechter het Hof om een andere prejudiciële vraag te beantwoorden. |
B.16.2. Il n'appartient pas aux parties de modifier ou de faire | B.16.2. Het staat niet aan de partijen de inhoud van de prejudiciële |
modifier le contenu des questions préjudicielles. | vragen te wijzigen of te laten wijzigen. |
B.17.1. L'article 12 de la Constitution dispose : | B.17.1. Artikel 12 van de Grondwet bepaalt : |
« La liberté individuelle est garantie. | « De vrijheid van de persoon is gewaarborgd. |
Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et dans | Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en |
la forme qu'elle prescrit. | |
Hors le cas de flagrant délit, nul ne peut être arrêté qu'en vertu | in de vorm die zij voorschrijft. |
d'une ordonnance motivée du juge qui doit être signifiée au plus tard | Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand worden aangehouden dan |
dans les quarante-huit heures de la privation de liberté et ne peut | krachtens een met redenen omkleed bevel van de rechter dat uiterlijk |
emporter qu'une mise en détention préventive ». | binnen achtenveertig uren te rekenen van de vrijheidsberoving moet |
Comme il est dit en B.9.2, l'action civile en paiement des droits et | worden betekend en enkel tot voorlopige inhechtenisneming kan strekken ». |
accises visée à l'article 283 de la loi générale sur les douanes et | Zoals in B.9.2 is vermeld, vloeit de in artikel 283 van de algemene |
wet inzake douane en accijnzen bedoelde burgerlijke vordering tot | |
accises ne découle pas de l'infraction mais trouve directement son | betaling van de rechten en accijnzen niet voort uit het misdrijf, maar |
fondement dans la loi qui impose le paiement des droits et accises. | is zij rechtstreeks gegrond op de wet die de betaling van de rechten |
Cette action est indépendante de l'action publique et est, | en accijnzen oplegt. Die vordering staat los van de strafvordering en |
conformément à l'article 280 de la même loi, jugée suivant les règles | wordt, overeenkomstig artikel 280 van dezelfde wet, berecht volgens de |
prévues par le Code judiciaire en matière de compétence et de | door het Gerechtelijk Wetboek voorgeschreven regels inzake bevoegdheid |
procédure. | en rechtspleging. |
L'article 12 de la Constitution n'étant pas applicable à une telle | Aangezien artikel 12 van de Grondwet niet van toepassing is op een |
action civile, même si celle-ci est jugée par le juge répressif, la | dergelijke burgerlijke vordering, ook al wordt die door de |
Cour ne tient pas compte de cette disposition dans son examen. | strafrechter berecht, houdt het Hof bij zijn onderzoek geen rekening |
B.17.2. L'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme | met die bepaling. B.17.2. Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens |
- et, de manière analogue, l'article 14 du Pacte international relatif | - en, op analoge wijze, artikel 14 van het Internationaal Verdrag |
aux droits civils et politiques - protège le droit à un procès | inzake burgerrechten en politieke rechten - beschermt het recht op een |
équitable. Bien que l'article 6 de la Convention européenne des droits | eerlijk proces. Hoewel artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
de l'homme ne soit pas applicable aux litiges fiscaux non pénaux | rechten van de mens niet toepasselijk is op niet-strafrechtelijke |
(CEDH, grande chambre, 12 juillet 2001, Ferrazzini c. Italie), le | fiscale geschillen (EHRM, grote kamer, 12 juli 2001, Ferrazzini t. |
droit à un procès équitable est également garanti par un principe | Italië), wordt het recht op een eerlijk proces ook gewaarborgd bij een |
général de droit. | algemeen rechtsbeginsel. |
B.18. L'article 214 de la loi générale sur les douanes et accises | B.18. Artikel 214 van de algemene wet inzake douane en accijnzen |
organise le recours administratif contre une décision de | regelt het administratief beroep tegen een beslissing van de Algemene |
l'Administration générale des douanes et accises. L'article 283 de la | Administratie van de Douane en Accijnzen. Artikel 283 van dezelfde wet |
bepaalt dat de rechter bij wie de strafvordering aanhangig is gemaakt, | |
même loi prévoit que le juge saisi de l'action pénale statue sur | uitspraak doet over de burgerlijke vordering tot betaling van de |
l'action civile en paiement des droits et accises éludés. Ces | ontdoken rechten en accijnzen. Die bepalingen staan los van de grieven |
dispositions sont étrangères aux griefs portant sur l'incidence que | met betrekking tot de weerslag van het niet instellen van het |
produit l'absence d'exercice du recours administratif sur le jugement | administratief beroep op de beoordeling van de burgerlijke vordering |
de l'action civile en recouvrement des droits éludés. En conséquence, | tot invordering van de ontdoken rechten. Bijgevolg laat het Hof bij |
la Cour écarte ces dispositions de son examen et limite son examen à | zijn onderzoek die bepalingen buiten beschouwing en beperkt het zijn |
l'article 1385undecies du Code judiciaire. | onderzoek tot artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek. |
Pour le surplus, la Cour constate que le fait que les règles prévues | Voor het overige stelt het Hof vast dat het feit dat de door het |
par le Code judiciaire en matière de compétence et de procédure | Gerechtelijk Wetboek voorgeschreven regels inzake bevoegdheid en |
s'appliquent au juge saisi de l'action publique, lorsqu'il statue sur | rechtspleging van toepassing zijn op de rechter bij wie de |
strafvordering aanhangig is gemaakt, wanneer hij uitspraak doet over | |
l'action civile en paiement des droits et accises éludés, découle de | de burgerlijke vordering tot betaling van de ontdoken rechten en |
l'article 280 de la loi générale sur les douanes et accises, qui ne | accijnzen, voortvloeit uit artikel 280 van de algemene wet inzake |
fait cependant pas l'objet de la question préjudicielle posée. La Cour | douane en accijnzen, dat evenwel niet het voorwerp van de gestelde |
n'examine dès lors pas ce grief. | prejudiciële vraag uitmaakt. Het Hof onderzoekt die grief bijgevolg |
B.19.1. L'article 1385undecies du Code judiciaire prévoit que l'action | niet. B.19.1. Artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat |
de vordering ingesteld door de belastingplichtige tegen de | |
introduite par le contribuable contre l'administration fiscale « n'est | belastingadministratie « slechts [wordt] toegelaten indien de eiser |
admise que si le demandeur a introduit préalablement le recours | voorafgaandelijk het door of krachtens de wet georganiseerde |
administratif organisé par ou en vertu de la loi ». | administratief beroep heeft ingesteld ». |
L'exercice préalable de ce recours administratif s'inscrit dans | Het voorafgaandelijk instellen van dat administratief beroep past in |
l'objectif, poursuivi par le législateur, de désengorger les tribunaux | het kader van de door de wetgever nagestreefde doelstelling om de |
par la mise en place d'un « filtre administratif » (Doc. parl., | rechtbanken te ontlasten door een « administratieve filter » in te |
Chambre, 1997-1998, n° 1341/23, p. 15). | voeren (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1341/23, p. 15). |
Les travaux préparatoires de la loi du 30 juin 2000 « modifiant la loi | De parlementaire voorbereiding van de wet van 30 juni 2000 « tot |
générale sur les douanes et accises et le Code des impôts sur les | wijziging van de algemene wet inzake douane en accijnzen en van het |
revenus 1992 », qui a remplacé l'article 214 de la loi générale sur | Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 », die artikel 214 van de |
les douanes et accises, indiquent également : | algemene wet inzake douane en accijnzen heeft vervangen, vermeldt eveneens : |
« L'objectif ainsi visé est que le contribuable ne puisse s'adresser | « Het aldus beoogde doel is dat de belastingplichtige zich slechts tot |
au juge fiscal qu'après avoir épuisé son droit de recours | de belastingrechter kan wenden, nadat hij zijn recht op administratief |
administratif » (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, DOC 50-0438/001, p. | beroep heeft uitgeput » (Parl. St., Kamer, 1999-2000, DOC 50-0438/001, |
4). | p. 4). |
« L'instauration de ce droit de recours aura pour conséquence qu'un | « Het instellen van dit recht van beroep zal tot gevolg hebben dat een |
certain nombre de litiges seront résolus lors de la phase | aantal geschillen zal worden opgelost tijdens de administratieve fase |
administrative, ce qui permettra le désengorgement des tribunaux qui | en zal voorkomen dat de rechtbanken die van de fiscale geschillen |
ont à connaître des litiges fiscaux » (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, | kennis moeten nemen, worden overstelpt » (Parl. St., Kamer, 1999-2000, |
DOC 50-0438/003, p. 5). | DOC 50-0438/003, p. 5). |
B.19.2. L'exigence d'un recours administratif préalable prévu par la disposition en cause ne s'applique pas à l'action civile introduite par l'administration contre le contribuable, en vue du recouvrement des droits éludés. Cette disposition ne limite dès lors pas, pour le juge saisi, la possibilité d'examiner le fondement de cette action civile. La disposition en cause ne saurait davantage être interprétée comme limitant, dans la situation mentionnée en B.15.2, la possibilité du prévenu acquitté de faire valoir ses moyens de défense dans le cadre du jugement de cette action civile, conformément aux règles prévues par le Code judiciaire. B.20. Dès lors qu'elle procède d'une prémisse erronée, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. Par ces motifs, la Cour | B.19.2. Het vereiste van een voorafgaand administratief beroep, bedoeld in de in het geding zijnde bepaling, is niet van toepassing op de burgerlijke vordering die is ingesteld door de administratie tegen de belastingplichtige, met het oog op de invordering van de ontdoken rechten. Die bepaling beperkt bijgevolg niet de mogelijkheid voor de rechter bij wie de zaak aanhangig is gemaakt om de grondslag van die burgerlijke vordering te onderzoeken. De in het geding zijnde bepaling kan evenmin in die zin worden geïnterpreteerd dat zij, in de in B.15.2 vermelde situatie, de mogelijkheid beperkt van de vrijgesproken beklaagde om zijn verweermiddelen te doen gelden in het kader van de beoordeling van die burgerlijke vordering, overeenkomstig de door het Gerechtelijk Wetboek voorgeschreven regels. B.20. Aangezien zij op een verkeerd uitgangspunt berust, behoeft de prejudiciële vraag geen antwoord. Om die redenen, het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- Interprété comme imposant au juge répressif de statuer sur l'action | - In die zin geïnterpreteerd dat het de strafrechter de verplichting |
en payement des droits éludés dans l'hypothèse où l'action publique du | oplegt om uitspraak te doen over de vordering tot betaling van de |
ontdoken rechten in het geval waarin de strafvordering wegens | |
chef de contravention, fraude ou délit, visée aux articles 281 et 282 | overtreding, fraude of misdrijf, bedoeld in de artikelen 281 en 282 |
de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée le 18 | van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd op 18 |
juillet 1977, est, dès la date de sa mise en mouvement, éteinte par | juli 1977, vanaf de datum van het op gang brengen ervan vervalt door |
l'effet de la prescription à l'égard de certains prévenus, alors que | de werking van de verjaring ten aanzien van bepaalde beklaagden, |
ce juge répressif a été régulièrement saisi de l'action publique qui, | terwijl bij die strafrechter op regelmatige wijze de strafvordering |
aanhangig is gemaakt die, op het ogenblik van het op gang brengen | |
au moment de sa mise en mouvement, n'était pas prescrite à l'égard | ervan, niet was verjaard ten aanzien van andere beklaagden in de |
d'autres prévenus dans la procédure pénale relative à la même affaire, | strafprocedure met betrekking tot dezelfde zaak, schendt artikel 283 |
l'article 283 de la même loi ne viole pas l'article 13 de la | van dezelfde wet artikel 13 van de Grondwet niet. |
Constitution. | |
- La question préjudicielle dans l'affaire n° 7346 n'appelle pas de | - De prejudiciële vraag in de zaak nr. 7346 behoeft geen antwoord. |
réponse. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 30 septembre 2021. | op 30 september 2021. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |