Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 87/2021 du 10 juin 2021 Numéro du rôle : 7428 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187, § 1 er , alinéa 4, du Code d'instruction criminelle, posée par le Tribunal correctionnel francoph La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges T. Merc(...)"
Extrait de l'arrêt n° 87/2021 du 10 juin 2021 Numéro du rôle : 7428 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187, § 1 er , alinéa 4, du Code d'instruction criminelle, posée par le Tribunal correctionnel francoph La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges T. Merc(...) Uittreksel uit arrest nr. 87/2021 van 10 juni 2021 Rolnummer 7428 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187, § 1, vierde lid, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door de Franstalige Correctionele Rechtbank te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 87/2021 du 10 juin 2021 Uittreksel uit arrest nr. 87/2021 van 10 juni 2021
Numéro du rôle : 7428 Rolnummer 7428
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187, § 1, vierde
alinéa 4, du Code d'instruction criminelle, posée par le Tribunal lid, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door de Franstalige
correctionnel francophone de Bruxelles. Correctionele Rechtbank te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, rechters T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Y. Kherbache et T. Detienne, assistée du greffier F. Meersschaut, Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, bijgestaan door de
présidée par le président F. Daoût, griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 20 juillet 2020, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 20 juli 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het
greffe de la Cour le 27 août 2020, le Tribunal correctionnel Hof is ingekomen op 27 augustus 2020, heeft de Franstalige
francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : Correctionele Rechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag
« L'article 187, § 1er, alinéa 4, du Code d'instruction criminelle - gesteld : « Schendt artikel 187, § 1, vierde lid, van het Wetboek van
interprété en ce sens qu'il n'est plus possible de former opposition strafvordering - geïnterpreteerd in die zin dat het niet meer mogelijk
contre la condamnation au civil au terme de la prescription de la is in verzet te komen tegen de burgerrechtelijke veroordeling nadat de
peine - viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce straf is verjaard - de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre
qu'il implique qu'une personne qui a été condamnée par défaut et n'a het impliceert dat een persoon die bij verstek is veroordeeld en die
pas eu connaissance de la signification du jugement avant que la geen kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis voordat de
prescription de la peine prononcée par ce jugement ait été atteinte ne bij dat vonnis uitgesproken straf is verjaard, niet meer in verzet kan
peut plus former opposition civile à ce jugement après l'expiration du komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen van dat vonnis nadat de
délai de prescription de la peine, alors que la personne qui a eu verjaringstermijn van de straf is verstreken, terwijl de persoon die
connaissance de la signification du jugement avant que la prescription kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis voordat de
de la peine soit intervenue, peut former opposition civile à ce straf is verjaard, wel in verzet kan komen tegen de burgerrechtelijke
jugement dans les quinze jours qui suivent cette prise de beschikkingen van dat vonnis binnen een termijn van vijftien dagen na
connaissance, alors que le jugement rendu par défaut crée, pour les die kennisneming, terwijl het bij verstek gewezen vonnis, voor beide
deux catégories de personnes, des obligations en matière civile ? ». categorieën van personen, burgerrechtelijke verplichtingen creëert ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à sa portée Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de draagwijdte
B.1.1 La Cour est interrogée au sujet de l'article 187, § 1er, alinéa ervan B.1.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over artikel 187, § 1,
4, du Code d'instruction criminelle. Tel qu'il a été remplacé par vierde lid, van het Wetboek van strafvordering. Zoals het werd
l'article 83 de la loi du 5 février 2016 « modifiant le droit pénal et vervangen bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016 « tot
la procédure pénale et portant des dispositions diverses en matière de wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse
justice » (ci-après : la loi du 5 février 2016), l'article 187, § 1er, bepalingen inzake justitie » (hierna : de wet van 5 februari 2016),
du Code d'instruction criminelle dispose : bepaalt artikel 187, § 1, van het Wetboek van strafvordering :
« La personne condamnée par défaut pourra faire opposition au jugement « De bij verstek veroordeelde kan tegen het vonnis in verzet komen
dans les quinze jours qui suivent celui de la signification de ce binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop het is
dernier. betekend.
Lorsque la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, Is de betekening van het vonnis niet aan hem in persoon gedaan, dan
le condamné par défaut pourra faire opposition, quant aux kan hij die bij verstek veroordeeld is, wat de veroordelingen tot
condamnations pénales, dans les quinze jours qui suivent celui où il straf betreft, in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen
aura eu connaissance de la signification. na de dag waarop hij van de betekening kennis heeft gekregen.
S'il en a eu connaissance par la signification d'un mandat d'arrêt européen ou d'une demande d'extradition ou que le délai en cours de quinze jours n'a pas encore expiré au moment de son arrestation à l'étranger, il pourra faire opposition dans les quinze jours qui suivent celui de sa remise ou de sa remise en liberté à l'étranger. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le condamné par défaut pourra faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. Il pourra faire opposition, quant aux condamnations civiles, jusqu'à l'exécution du jugement. La partie civile et la partie civilement responsable ne pourront faire opposition que dans les conditions énoncées à l'alinéa 1er ». Indien hij hiervan kennis heeft gekregen door de betekening van een Europees aanhoudingsbevel of een uitleveringsverzoek of indien de lopende termijn van vijftien dagen nog niet verstreken was op het ogenblik van zijn aanhouding in het buitenland, kan hij in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij werd overgeleverd of in het buitenland terug in vrijheid werd gesteld. Indien niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan hij die bij verstek veroordeeld is in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf verstreken zijn. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. De burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij kunnen alleen in verzet komen overeenkomstig de bepaling van het eerste lid ».
B.1.2. En vertu de l'article 143, alinéa 2, de la loi du 5 février B.1.2. Krachtens artikel 143, tweede lid, van de wet van 5 februari
2016, cette disposition s'applique au défaut que fait une partie après 2016 is die bepaling van toepassing op het verstek dat een partij laat
le 29 février 2016. Dès lors que, dans l'affaire soumise au juge a gaan na 29 februari 2016. Doordat in de zaak ten gronde de
quo, la personne condamnée a fait défaut le 30 avril 2014, la veroordeelde verstek liet gaan op 30 april 2014, is de aldus
disposition ainsi modifiée ne lui est pas applicable. gewijzigde bepaling niet op hem van toepassing.
B.1.3. Avant son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 février B.1.3. Vóór de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5
2016, l'article 187 du Code d'instruction criminelle disposait : « Le condamné par défaut pourra faire opposition au jugement dans les quinze jours, qui suivent celui de sa signification. Lorsque la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, le prévenu pourra faire opposition, quant aux condamnations pénales, dans les quinze jours qui suivent celui où il aura connu la signification. S'il en a eu connaissance par la signification d'un mandat d'arrêt européen ou d'une demande d'extradition ou que le délai en cours de quinze jours n'a pas encore expiré au moment de son arrestation à l'étranger, il pourra faire opposition dans les quinze jours qui suivent celui de sa remise ou de sa remise en liberté à l'étranger. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le prévenu pourra faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. Il pourra faire opposition, quant aux condamnations civiles, jusqu'à l'exécution du jugement. La partie civile et la partie civilement responsable ne pourront faire opposition que dans les conditions énoncées à l'alinéa 1. L'opposition sera signifiée au ministère public, à la partie poursuivante ou aux autres parties en cause. Si l'opposition n'a pas été signifiée dans les quinze jours qui suivent la signification du jugement, il pourra être procédé à l'exécution des condamnations et, en cas d'appel des parties poursuivantes ou de l'une d'elles, il pourra être procédé au jugement sur l'appel. La condamnation sera comme non avenue par suite de l'opposition; néanmoins, les frais et dépens causés par l'opposition, y compris le februari 2016, bepaalde artikel 187 van het Wetboek van strafvordering : « Hij die bij verstek is veroordeeld, kan tegen het vonnis in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop het is betekend. Is de betekening van het vonnis niet aan de beklaagde in persoon gedaan, dan kan deze, wat de veroordelingen tot straf betreft, in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis heeft gekregen. Indien hij hiervan kennis heeft gekregen door de betekening van een Europees aanhoudingsbevel of een uitleveringsverzoek of indien de lopende termijn van vijftien dagen nog niet verstreken was op het ogenblik van zijn aanhouding in het buitenland, kan hij in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij werd overgeleverd of in het buitenland terug in vrijheid werd gesteld. Indien het niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de beklaagde in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf verstreken zijn. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. De burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij kunnen alleen in verzet komen overeenkomstig de bepaling van het eerste lid. Het verzet wordt betekend aan het openbaar ministerie, aan de andere vervolgende partij of aan de andere partijen in de zaak. Indien het verzet niet is betekend binnen een termijn van vijftien dagen na de betekening van het vonnis, kunnen de veroordelingen ten uitvoer gelegd worden; ingeval hoger beroep is ingesteld door de vervolgende partijen of door een van hen, kan de behandeling in hoger beroep voortgang vinden. Ten gevolge van het verzet wordt de veroordeling voor niet bestaande gehouden; de door het verzet veroorzaakte kosten en uitgaven, met
coût de l'expédition et de la signification du jugement, seront inbegrip van de kosten van uitgifte en van de betekening van het
laissés à charge de l'opposant, si le défaut lui est imputable ». vonnis, blijven evenwel ten laste van de eiser in verzet, indien het
verstek aan hem te wijten is ».
B.1.4. Dans les travaux préparatoires de la loi du 5 février 2016, il B.1.4. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 februari
est précisé que l'article 83 de cette loi « maintient le contenu des 2016 wordt verduidelijkt dat artikel 83 van die wet « de inhoud van de
anciens articles 187 et 188 en le précisant et en le restructurant par vroegere artikelen 187 en 188 [handhaaft] maar [...] een nadere
toelichting en herstructurering ervan [behelst] omwille van de
souci de clarté » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1418/001, p. duidelijkheid » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1418/001, p 77).
77). Les modifications ne concernent pas le délai « extraordinaire » De wijzigingen betreffen niet de « buitengewone » termijn van verzet
d'opposition prévu à l'article 187, alinéa 2, ancien, du Code waarin het vroegere artikel 187, tweede lid, van het Wetboek van
d'instruction criminelle. Cet alinéa a été repris dans le nouvel strafvordering voorziet. Dat lid werd overgenomen in het nieuwe
article 187, § 1er, alinéas 2 à 4, du Code d'instruction criminelle, artikel 187, § 1, tweede tot vierde lid, van het Wetboek van
moyennant quelques modifications de pure forme. strafvordering, met een aantal louter formele wijzigingen.
Dès lors que l'article 187 du Code d'instruction criminelle, dans sa Aangezien artikel 187 van het Wetboek van strafvordering, in de versie
version antérieure à son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 ervan die voorafgaat aan de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet
février 2016, et l'article 187, § 1er, du Code d'instruction van 5 februari 2016, en artikel 187, § 1, van het Wetboek van
criminelle, tel qu'il a été introduit par l'article 83 de la loi du 5 strafvordering, zoals het werd ingevoerd bij artikel 83 van de wet van
février 2016, ne diffèrent pas en ce qui concerne la disposition en 5 februari 2016, niet verschillen wat betreft de bepaling die in de
cause dans la question préjudicielle, il convient de considérer que la prejudiciële vraag in het geding is, dient ervan te worden uitgegaan
Cour est interrogée au sujet de l'article 187, alinéa 2, in fine, du dat het Hof wordt ondervraagd over artikel 187, tweede lid, in fine,
Code d'instruction criminelle, tel qu'il était applicable avant son van het Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing was vóór
remplacement par l'article 83 de la loi du 5 février 2016. de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016.
B.1.5. La Cour reformule la question en ce sens. B.1.5. Het Hof herformuleert de vraag in die zin.
B.2.1. L'opposition est une voie de recours ordinaire ouverte à la partie qui a été condamnée par défaut, en vue d'obtenir de la juridiction qui a statué par défaut une nouvelle décision après un débat contradictoire. L'essence et la finalité mêmes de l'opposition sont de permettre le plein exercice des droits de la défense par une personne qui pourrait, en raison de sa défaillance, ne pas avoir connaissance de tous les éléments d'une cause ou tout au moins ne pas avoir pu s'expliquer sur eux. B.2.2. En vertu de l'article 187, alinéas 1er et 3, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire devant le juge a quo, le condamné, la partie civilement responsable et la partie civile ont quinze jours pour faire opposition à un jugement pénal prononcé par défaut. Ce délai court à compter de la signification régulière de la décision rendue par défaut. Toutefois, l'alinéa 2 du même article prévoit un délai supplémentaire au seul bénéfice du condamné par défaut auquel la signification du jugement n'a pas été faite en parlant à sa personne, alors que la partie civile et la partie civilement responsable ne disposent que du délai ordinaire d'opposition prévu à l'alinéa 1er. Lorsque le jugement n'a pas été signifié à sa personne, le condamné par défaut peut faire opposition, en ce qui concerne la condamnation pénale, dans les quinze jours qui suivent celui où il a eu connaissance de la signification. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le condamné par défaut peut encore faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. B.2.1. Het verzet is een gewoon rechtsmiddel dat openstaat voor de partij die bij verstek is veroordeeld teneinde vanwege het rechtscollege dat bij verstek heeft geoordeeld, een nieuwe beslissing na een contradictoir debat te verkrijgen. Het wezen en de doelstelling zelf van het verzet bestaan erin een persoon, die als gevolg van zijn niet-verschijnen mogelijkerwijze niet alle elementen van een zaak kent of zich daarover althans niet nader heeft kunnen verklaren, de mogelijkheid te bieden ten volle zijn rechten van verdediging uit te oefenen. B.2.2. Krachtens artikel 187, eerste en derde lid, van het Wetboek van strafvordering, zoals van toepassing in de zaak voor de verwijzende rechter, hebben de veroordeelde, de burgerrechtelijk aansprakelijke partij en de burgerlijke partij vijftien dagen de tijd om verzet aan te tekenen tegen een bij verstek uitgesproken strafvonnis. Die termijn loopt vanaf de regelmatige betekening van de bij verstek gewezen beslissing. Het tweede lid van hetzelfde artikel voorziet echter in een bijkomende termijn, uitsluitend voor de bij verstek veroordeelde aan wie het vonnis niet in persoon werd betekend, terwijl de burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij enkel beschikken over de gewone termijn van verzet waarin het eerste lid voorziet. Wanneer het vonnis niet aan de persoon werd betekend, kan de bij verstek veroordeelde verzet aantekenen, wat de veroordeling tot de straf betreft, binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis kreeg. Indien niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de bij verstek veroordeelde nog in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf zijn verstreken.
Le délai « extraordinaire » d'opposition visé à l'article 187, alinéa De « buitengewone » termijn van verzet bedoeld in artikel 187, tweede
2, du Code d'instruction criminelle se termine à l'expiration des lid, van het Wetboek van strafvordering eindigt op het ogenblik waarop
délais de prescription de la peine. Lorsque le condamné par défaut a de straf is verjaard. Als de bij verstek veroordeelde kennis krijgt
connaissance de la signification après la prescription de la peine, van de betekening nadat de straf is verjaard, kan hij de
celui-ci ne peut plus contester au pénal la décision rendue par défaut (Cass., 22 février 1994, Pas., 1994, I, n° 88). verstekbeslissing niet meer op strafgebied aanvechten (Cass., 22 februari 1994, Arr. Cass., 1994, nr. 88).
De termijnen van verjaring van de straf zijn neergelegd in de
Les délais de prescription de la peine figurent aux articles 91 à 93 artikelen 91 tot 93 van het Strafwetboek, die bepalen :
du Code pénal, qui disposent :
«

Art. 91.Sauf pour les peines concernant les infractions définies

«

Art. 91.Behoudens straffen met betrekking tot misdrijven, zoals

dans les articles 136bis, 136ter et 136quater, les peines criminelles bepaald in de artikelen 136bis, 136ter en 136quater, verjaren
se prescriront par vingt années révolues, à compter de la date des criminele straffen door verloop van twintig jaren, te rekenen van de
arrêts ou jugements qui les prononcent.

Art. 92.Sauf pour les peines concernant les infractions définies aux articles 136bis, 136ter et 136quater, qui sont imprescriptibles, les peines correctionnelles se prescriront par cinq années révolues, à compter de la date de l'arrêt ou du jugement rendu en dernier ressort, ou à compter du jour où le jugement rendu en première instance ne pourra plus être attaqué par la voie de l'appel. Si la peine prononcée dépasse trois années, la prescription sera de dix ans.

dagtekening van de arresten of vonnissen waarbij zij zijn uitgesproken.

Art. 92.Behoudens straffen met betrekking tot misdrijven zoals bepaald in de artikelen 136bis, 136ter en 136quater, die onverjaarbaar zijn, verjaren correctionele straffen door verloop van vijf jaren, te rekenen van de dagtekening van het arrest of van het in laatste aanleg gewezen vonnis, of te rekenen van de dag waarop het in eerste aanleg gewezen vonnis niet meer kan worden bestreden bij wege van hoger beroep. Indien de uitgesproken straf drie jaar te boven gaat, is de verjaringstermijn tien jaren.

Art. 93.Les peines de police se prescriront par une année révolue, à

Art. 93.Politiestraffen verjaren door verloop van een jaar, te

compter des époques fixées à l'article précédent ». rekenen van de tijdstippen, in het vorige artikel vastgesteld ».
B.2.3. En ce qui concerne les condamnations civiles, l'article 187, B.2.3. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, bepaalt
alinéa 2, in fine, du Code d'instruction criminelle dispose que le artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van strafvordering
condamné par défaut auquel le jugement n'a pas été signifié à sa dat de bij verstek veroordeelde aan wie het vonnis niet in persoon
personne ne peut faire opposition que « jusqu'à l'exécution du werd betekend, enkel daartegen in verzet kan komen « tot de
jugement ». tenuitvoerlegging van het vonnis ».
B.2.4. Dans les travaux préparatoires de la loi du 9 mars 1908 « B.2.4. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 9 maart 1908 «
portant modification des articles 151, 187 et 413 du Code houdende wijziging van de artikelen 151, 187 en 413 van het Wetboek
d'instruction criminelle », il est précisé, à ce sujet : « Il serait excessif de laisser les droits de la partie civile douteux jusqu'à l'expiration du délai de prescription de la peine. Le Projet fait au prévenu une situation privilégiée. S'il est condamné par défaut, c'est le plus souvent par sa faute ou par sa négligence. Dès lors, on doit tenir compte des intérêts de la partie civile qui, elle, est la victime de l'infraction. Le Projet adopte un moyen terme en n'accordant le droit d'opposition extraordinaire quant aux condamnations civiles que jusqu'à l'exécution du jugement. van strafvordering », wordt in dat verband gepreciseerd : « Het zou buitensporig zijn twijfel te laten bestaan over de rechten van de burgerlijke partij totdat de verjaringstermijn van de straf is verstreken. Het ontwerp creëert een bevoorrechte positie voor de beklaagde. Wanneer hij bij verstek wordt veroordeeld, is dat meestal te wijten aan zijn fout of nalatigheid. Men dient dan ook rekening te houden met de belangen van de burgerlijke partij die het slachtoffer is van het misdrijf. Het ontwerp legt een tussenoplossing vast door het buitengewoon recht van verzet tegen de burgerrechtelijke veroordelingen slechts toe te kennen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. Het gaat om de oplossing die in burgerlijke zaken is vastgelegd bij
C'est la solution consacrée en matière civile par l'article 158 du artikel 158 van het Wetboek van burgerlijke rechtspleging. Het gaat
Code de procédure civile. Il s'agit ici de l'exécution définitive et hier om de definitieve tenuitvoerlegging en niet om de eerste
non des premières mesures d'exécution, comme la saisie. Cela résulte uitvoeringsmaatregelen, zoals een inbeslagneming. Dat volgt uit de
de la similitude des textes, confirmée par les déclarations de M. le gelijkenis tussen de teksten, die werd bevestigd in de verklaringen
Ministre de la Justice à la Chambre. Il pourra y avoir, en fait, des van dhr. minister van Justitie in de Kamer. Er zullen mogelijk, in
décisions judiciaires contradictoires en raison de la règle que nous feite, tegenstrijdige rechterlijke beslissingen zijn wegens de regel
examinons en ce moment, et cet inconvénient se produira lorsque, après die wij thans onderzoeken, en dat nadeel zal zich voordoen wanneer, na
exécution d'un jugement correctionnel accueillant les conclusions de tenuitvoerlegging van een correctioneel vonnis waarbij de conclusies
van de burgerlijke partij worden ingewilligd, de veroordeelde op een
la partie civile, le condamné fera plus tard opposition à sa later tijdstip in verzet zal komen tegen zijn veroordeling en een
condamnation et obtiendra un acquittement. Il est, cependant, vrijspraak zal verkrijgen. Het is evenwel onmogelijk de rechten van
impossible de méconnaître complètement les droits de la victime en het slachtoffer volledig te miskennen door de burgerrechtelijke
laissant les choses en suspens au civil aussi longtemps qu'au aanspraken even lang onbeslist te laten als de correctionele [...] »
correctionnel [...] » (Doc. parl., Sénat, 1907-1908, n° 56, pp. 4-5). (Parl. St., Senaat, 1907-1908, nr. 56, pp. 4-5).
B.2.5. L'article 187, alinéa 2, in fine, du Code d'instruction B.2.5. Artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van
criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire devant le juge a strafvordering, zoals het van toepassing is in de zaak voor de
quo, permet au condamné par défaut de faire opposition, en ce qui verwijzende rechter, biedt een bij verstek veroordeelde de
mogelijkheid om verzet aan te tekenen, wat de burgerrechtelijke
concerne les condamnations civiles, jusqu'à l'expiration du délai de veroordelingen betreft, totdat de verjaringstermijn van de straf is
prescription de la peine (Cass. 7 octobre 1992, Pas., I, 1992, n° 652; verstreken (Cass., 7 oktober 1992, Pas., I, 1992, nr. 652; Cass., 9
Cass., 9 janvier 2007, P.06.1250.N), à moins que le jugement ait été januari 2007, P.06.1250.N), tenzij het vonnis ten uitvoer is gelegd,
in welk geval hij na de tenuitvoerlegging geen verzet meer kan
exécuté, auquel cas il ne peut plus faire opposition sur le plan civil aantekenen op burgerrechtelijk gebied. Een tenuitvoerlegging van het
après l'exécution. L'exécution du jugement, sur le plan civil, avant vonnis, op burgerrechtelijk gebied, voordat de verjaringstermijnen van
l'expiration des délais de prescription de la peine laisse néanmoins de straf zijn verstreken, laat voor de bij verstek veroordeelde
intacte la faculté, pour le condamné par défaut, de former opposition, niettemin de mogelijkheid intact om na die tenuitvoerlegging op
sur le plan pénal, après cette exécution, jusqu'à l'expiration du strafrechtelijk gebied in verzet te komen, totdat de buitengewone
délai extraordinaire. termijn is verstreken.
Quant au fond Ten gronde
B.3.1. Le juge a quo interroge la Cour au sujet de la différence de B.3.1. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over het
traitement entre, d'une part, les condamnés par défaut qui n'ont pas verschil in behandeling tussen, enerzijds, de bij verstek
eu connaissance de la signification du jugement avant l'expiration du veroordeelden die geen kennis hebben gekregen van de betekening van
délai de prescription de la peine et, d'autre part, ceux qui ont eu het vonnis voordat de verjaringstermijn van de straf is verstreken en,
anderzijds, die welke wel kennis hebben gekregen van die betekening
connaissance de cette signification avant l'expiration du délai de voordat de verjaringstermijn van de straf is verstreken, in zoverre,
prescription de la peine, en ce que, contrairement aux seconds, qui in tegenstelling tot de laatstgenoemden, die in verzet zijn kunnen
ont pu former une opposition à ce jugement sur le plan civil dans les komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen van dat vonnis binnen
quinze jours de cette connaissance, les premiers ne peuvent pas faire een termijn van vijftien dagen na die kennisneming, de eerstgenoemden
opposition à ce jugement sur le plan civil. niet in verzet kunnen komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen
van dat vonnis.
B.3.2. Par son arrêt n° 163/2014 du 6 novembre 2014, la Cour a jugé B.3.2. Bij zijn arrest nr. 163/2014 van 6 november 2014 heeft het Hof
que la même différence de traitement, en ce qui concerne le délai geoordeeld dat hetzelfde verschil in behandeling, wat betreft de
extraordinaire d'opposition sur le plan pénal, est compatible avec les buitengewone termijn van verzet op strafrechtelijk gebied, bestaanbaar
articles 10 et 11 de la Constitution : is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet :
« B.4. Selon l'article 185 du Code d'instruction criminelle, le « B.4. Volgens artikel 185 van het Wetboek van strafvordering moet de
prévenu doit comparaître en personne ou par un avocat. Si un prévenu beklaagde persoonlijk verschijnen of in de persoon van een advocaat.
est condamné par défaut, celui-ci dispose du droit à une nouvelle Indien een beklaagde bij verstek wordt veroordeeld, beschikt hij over
appréciation en fait et en droit et du droit d'être entendu, sauf s'il het recht op een nieuwe beoordeling in feite en in rechte, waarbij hij
wordt gehoord, tenzij hij afstand heeft gedaan van zijn recht om te
a renoncé à son droit de comparaître et de se défendre ou s'il a verschijnen en zich te verdedigen of tenzij hij de bedoeling heeft
l'intention de se soustraire à la justice (CEDH, 24 mai 2007, Da Luz zich aan de justitie te onttrekken (EHRM, 24 mei 2007, Da Luz
Domingues Ferreira c. Belgique, § 54; 1er mars 2011, Faniel c. Domingues Ferreira t. België, § 54; 1 maart 2011, Faniel t. België, §
Belgique, § 26). 26).
Le droit de former opposition à un jugement par défaut peut certes se Het recht om in verzet te komen tegen een verstekvonnis mag weliswaar
prêter à des exigences procédurales en ce qui concerne l'utilisation worden omgeven met procedurele vereisten bij het aanwenden van
de voies de recours, mais ces exigences ne peuvent empêcher le prévenu rechtsmiddelen, maar die vereisten mogen het de beklaagde niet
de faire usage des voies de recours disponibles (CEDH, 28 octobre onmogelijk maken de beschikbare rechtsmiddelen aan te wenden (EHRM, 28
1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, §§ 44-45; 24 mai 2007, Da oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, §§ 44-45; 24 mei
Luz Domingues Ferreira c. Belgique, § 57; 1er mars 2011, Faniel c. 2007, Da Luz Domingues Ferreira t. België, § 57; 1 maart 2011, Faniel
Belgique, § 26). Les règles relatives aux délais à respecter pour t. België, § 26). De regels met betrekking tot het naleven van
former un recours visent à assurer une bonne administration de la termijnen om een rechtsmiddel aan te wenden, beogen een behoorlijke
justice et le respect, en particulier, du principe de la sécurité rechtsbedeling en inzonderheid ook de rechtszekerheid te waarborgen
juridique (CEDH, 28 octobre 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § 45). (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, § 45).
Afin de garantir la possibilité d'opposition et le droit d'accès au Teneinde de mogelijkheid van verzet en het recht op toegang tot de
juge, il importe non seulement que les règles concernant les rechter te waarborgen, is het niet alleen van belang dat de regels met
possibilités des voies de recours et les délais soient posées avec betrekking tot de mogelijkheden inzake de rechtsmiddelen en de
clarté, mais qu'elles soient aussi portées à la connaissance des termijnen duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet
justiciables de la manière la plus explicite possible, afin que mogelijk aan de rechtzoekenden ter kennis worden gebracht zodat dezen
ceux-ci puissent en faire usage conformément à la loi (CEDH, 1er mars gebruik ervan kunnen maken overeenkomstig de wet (EHRM, 1 maart 2011,
2011, Faniel c. Belgique, § 30). Faniel t. België, § 30).
B.5.1. L'article 187, alinéa 2, du Code d'instruction criminelle B.5.1. Artikel 187, tweede lid, van het Wetboek van strafvordering
garantit au prévenu condamné par défaut auquel le jugement par défaut waarborgt de beklaagde die bij verstek werd veroordeeld en aan wie het
n'a pu être signifié à personne un délai d'opposition supplémentaire verstekvonnis niet in persoon kon worden betekend, een bijkomende
qui, ainsi qu'il a été exposé en B.1.2, diffère selon que l'intéressé termijn van verzet, die, zoals uiteengezet onder B.1.2, verschilt
a ou non connaissance de la signification du jugement par défaut avant naargelang de betrokkene al dan niet kennis krijgt van de betekening
la prescription de la peine. van het verstekvonnis vóór de verjaring van de straf.
B.5.2. Le juge qui doit se prononcer sur la recevabilité de B.5.2. De rechter die over de ontvankelijkheid van het verzet moet
l'opposition apprécie souverainement si et à quelle date l'intéressé a uitspraak doen, oordeelt op onaantastbare wijze of en wanneer de
eu connaissance de la signification (Cass., 3 janvier 1989, Pas. 1989, betrokkene kennis kreeg van de betekening (Cass., 3 januari 1989, Arr.
p. 473). Cass., 1988-89, nr. 256).
En cas de contestation, ce n'est pas au prévenu qu'il appartient de Bij betwisting is het niet de beklaagde die de afwezigheid van
prouver l'absence de prise de connaissance. C'est au contraire au kennisname moet bewijzen. Het zijn integendeel het openbaar ministerie
ministère public ou à la partie civile qu'il appartient d'établir le of de burgerlijke partij die het ogenblik van de kennisname van de
moment de la prise de connaissance de la signification lorsqu'ils betekening moeten aantonen wanneer zij zich op de laattijdigheid van
veulent soulever la tardiveté de l'opposition (Cass., 19 décembre het verzet willen beroepen (Cass., 19 december 1972, Arr. Cass., 1973,
1972, Pas. 1973, I, p. 396). La charge de la preuve qui repose sur eux p. 411). De bewijslast die op hen rust ten aanzien van een dergelijke
à l'égard d'une telle question de fait deviendra plus lourde à mesure feitenkwestie zal zwaarder wegen naargelang de tijd verstrijkt.
que le temps passe.
B.5.3. Si l'opposition faite dans le délai extraordinaire est B.5.3. Indien het verzet gedaan binnen de buitengewone termijn
recevable, la décision prise par défaut est anéantie et l'action ontvankelijk is, dan gaat de bij verstek genomen beslissing teniet en
publique renaît. Plus la période entre le jugement par défaut et la herleeft de strafvordering. Naarmate er een groter tijdsverloop is
formation de l'opposition est longue, plus il sera difficile de tussen het verstekvonnis en de aanwending van het verzet zullen de
réexaminer l'affaire et plus la manifestation de la vérité sera nieuwe beoordeling van de zaak en de waarheidsvinding meer kunnen
malaisée. En outre, les droits de la défense dans un procès doivent worden bemoeilijkt. Bovendien moeten de rechten van de verdediging in
être examinés non seulement du point de vue du prévenu, mais également een proces niet enkel vanuit het oogpunt van de beklaagde worden
du point de vue de la partie civile et de la victime, dont la beoordeeld, maar ook vanuit het standpunt van de burgerlijke partij en
situation peut également être influencée par suite de l'opposition het slachtoffer, wier situatie ten gevolge van de aanwenden van het
formée par le prévenu.
Le législateur fait usage d'un critère de distinction objectif et verzet door de beklaagde eveneens kan worden beïnvloed.
pertinent en n'admettant l'opposition, dans le délai extraordinaire, De wetgever hanteert een objectief en pertinent criterium van
que tant que la peine n'est pas prescrite et peut donc encore être onderscheid door het verzet binnen de buitengewone termijn slechts toe
exécutée. Du fait que des délais de prescription différents te laten zolang de straf niet is verjaard en dus nog kan worden
s'appliquent aux différents types de peines, la durée de la période uitgevoerd. Doordat verschillende verjaringstermijnen gelden voor de
durant laquelle le délai extraordinaire d'opposition s'applique, si le verschillende soorten straffen, is de duur van de periode tijdens
prévenu condamné n'a pas eu connaissance de la signification du welke de buitengewone termijn van verzet geldt, wanneer de beklaagde
jugement rendu par défaut, est donc aussi proportionnée à la lourdeur veroordeelde geen kennis kreeg van de betekening van het
de la peine. B.5.4. Par ailleurs, lorsque la force majeure est prouvée, verstekvonnis, aldus ook evenredig met de zwaarte van de straf.
l'opposition formée hors délai peut néanmoins être déclarée recevable B.5.4. Bovendien kan in geval van bewezen overmacht een buiten termijn
(Cass., 3 mars 1981, Pas. 1981, I, n° 388). Dans ce cas, le jugement aangetekend verzet toch als ontvankelijk worden aangenomen (Cass., 3
maart 1981, Arr. Cass., 1981, nr. 388). In dat geval kan het
par défaut ne peut plus servir de fondement pour la récidive légale en verstekvonnis niet meer als grondslag dienen voor wettelijke herhaling
cas de nouvelle infraction et il ne pourra faire obstacle au bénéfice in geval van een nieuw misdrijf en zal het de gunst van de opschorting
de la suspension ou à la possibilité d'un sursis. La force majeure of de mogelijkheid van uitstel niet in de weg kunnen staan. Overmacht
justifiant la recevabilité de l'opposition formée après l'expiration die de ontvankelijkheid rechtvaardigt van het verzet dat na het
du délai légal 'ne peut résulter que d'une circonstance indépendante verstrijken van de wettelijke termijn is ingesteld, kan ' alleen
de la volonté du demandeur et que cette volonté n'a pu ni prévoir ni voortvloeien uit een omstandigheid buiten de wil van de eiser om en
conjurer' (Cass., 8 novembre 2006, Pas., 2006, n° 545). die daardoor voorzien noch vermeden kon worden ' (Cass., 8 november
B.6. Eu égard aux objectifs précités du législateur et compte tenu du 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 545).
principe général de droit selon lequel la sévérité de la loi peut être B.6. Gelet op de voormelde door de wetgever nagestreefde
tempérée en cas de force majeure, principe auquel la disposition en doelstellingen en rekening houdend met het algemeen rechtsbeginsel dat
cause n'a pas dérogé, la différence de traitement au sujet de laquelle de strengheid van de wet in geval van overmacht kan worden gemilderd,
la Cour est interrogée n'est pas incompatible avec les articles 10 et beginsel waarvan de in het geding zijnde bepaling niet is afgeweken,
is het verschil in behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd niet
11 de la Constitution ». onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ».
B.3.3. Dans ce même arrêt, la Cour a précisé qu'elle était uniquement B.3.3. In dat zelfde arrest preciseerde het Hof dat het enkel werd
interrogée au sujet de l'article 187 du Code d'instruction criminelle ondervraagd over artikel 187 van het Wetboek van strafvordering in
en ce qu'il règle le délai extraordinaire d'opposition au pénal et non zoverre het de buitengewone termijn van verzet regelt op strafgebied
au civil (B.2.2). en niet op burgerlijk gebied (B.2.2).
B.3.4. La Cour est à présent interrogée au sujet de l'article 187 du B.3.4. Te dezen wordt het Hof ondervraagd over artikel 187 van het
Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable devant le juge Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing is voor de
a quo, en ce qu'il règle le délai extraordinaire d'opposition au verwijzende rechter, in zoverre het de buitengewone termijn van verzet
civil. Il ressort de la décision de renvoi que, dans l'affaire soumise regelt op burgerrechtelijk gebied. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt
au juge a quo, le jugement n'a pas été signifié à la personne du dat in de zaak voor de verwijzende rechter het vonnis niet in persoon
prévenu qui a été condamné par défaut et n'a pas été exécuté avant werd betekend aan de beklaagde die bij verstek werd veroordeeld, noch
l'expiration du délai de prescription de la peine. La Cour limite son werd uitgevoerd voordat de verjaringstermijn van de straf was
examen à cette hypothèse. verstreken. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die hypothese.
B.4.1. La Cour européenne des droits de l'homme juge que la question B.4.1. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat de
kwestie van de niet-ontvankelijkheid van een burgerrechtelijk verzet
de l'irrecevabilité de l'opposition sur le plan civil due à la die te wijten is aan de verjaring van de strafrechtelijke veroordeling
prescription de la condamnation pénale appartient en principe au in eerste instantie onder de bevoegdheid van de nationale
premier chef aux juridictions internes, les Etats jouissant d'une rechtsinstanties valt, omdat de Staten over een ruime
large marge d'appréciation en matière de délai de prescription (CEDH, beoordelingsmarge beschikken inzake de verjaringstermijn (EHRM,
décision, 16 novembre 2004, Lefebvre c. France, § 1). Les règles beslissing, 16 november 2004, Lefebvre t. Frankrijk, § 1). De regels
relatives aux délais à respecter pour former un recours visent à met betrekking tot het naleven van de termijnen om een rechtsmiddel
assurer une bonne administration de la justice et le respect, en aan te wenden, beogen een behoorlijke rechtsbedeling en inzonderheid
particulier, du principe de la sécurité juridique (CEDH, 28 octobre ook de rechtszekerheid te waarborgen (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez de
1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § 45). Par ailleurs, Rada Cavanilles t. Spanje, § 45). Artikel 6, § 1, van het Europees
l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de Verdrag voor de rechten van de mens is overigens van toepassing op de
l'homme s'applique aux procédures dans lesquelles le volet civil est procedures waarin het burgerrechtelijke luik nauw samenhangt met het
étroitement lié au déroulement de la procédure pénale, lorsque cette verloop van de strafprocedure, wanneer die laatste bepalend is voor
dernière conditionne le volet civil. A fortiori, l'article 6, het burgerrechtelijke luik. A fortiori is artikel 6, § 1, van
paragraphe 1, s'applique aux procédures qui portent à la fois sur le toepassing op de procedures die tegelijk betrekking hebben op de
bien-fondé de l'accusation pénale et sur le volet civil de l'affaire gegrondheid van de beschuldiging en op het burgerrechtelijke luik van
(CEDH, grande chambre, 12 février 2004, Perez c. France, § 67), de de zaak (EHRM, grote kamer, 12 februari 2004, Perez t. Frankrijk, §
sorte que les garanties prévues pour l'opposition sur le plan pénal 67), zodat de waarborgen waarin is voorzien voor het verzet op
s'appliquent également en ce qui concerne l'opposition aux strafrechtelijk gebied ook van toepassing zijn op het verzet tegen de
condamnations civiles prononcées par les juridictions pénales. door strafgerechten uitgesproken burgerrechtelijke veroordelingen.
B.4.2. La comparution d'un prévenu revêt une importance capitale en B.4.2. De verschijning van een beklaagde is van kapitaal belang, zowel
raison tant du droit de celui-ci à être entendu que de la nécessité de wegens het recht van die laatste om te worden gehoord als wegens de
contrôler l'exactitude de ses affirmations et de les confronter avec noodzaak de juistheid van zijn verklaringen te controleren en ze te
les dires de la victime, dont il y a lieu de protéger les intérêts, confronteren met de beweringen van het slachtoffer, wiens belangen
ainsi qu'avec ceux des témoins (CEDH, 23 novembre 1993, Poitrimol c. moeten worden beschermd, alsook met die van de getuigen (EHRM, 23
november 1993, Poitrimol t. Frankrijk, § 35; 13 februari 2001,
France, § 35; 13 février 2001, Krombach c. France, § 84; 14 juin 2001, Krombach t. Frankrijk, § 84; 14 juni 2001, Medenica t. Zwitserland, §
Medenica c. Suisse, § 54; 13 janvier 2011, Drakos c. Grèce, § 35). Si 54; 13 januari 2011, Drakos t. Griekenland, § 35). Indien het
le droit national autorise le déroulement d'un procès nonobstant nationaal recht het verloop van een proces toelaat niettegenstaande de
l'absence de l'accusé, celui-ci doit pouvoir obtenir ultérieurement afwezigheid van de beschuldigde, moet die later kunnen verkrijgen dat
qu'une juridiction statue à nouveau, après l'avoir entendu, sur le een rechtscollege opnieuw, na hem te hebben gehoord, uitspraak doet
bien-fondé de l'accusation en fait comme en droit, lorsqu'il n'est pas over de gegrondheid van de beschuldiging, zowel in feite als in
établi qu'il a renoncé à son droit de comparaître et de se défendre ni rechte, wanneer niet vaststaat dat hij heeft afgezien van zijn recht
qu'il a eu l'intention de se soustraire à la justice (CEDH, grande om te verschijnen en zich te verdedigen, noch dat hij de bedoeling
heeft gehad zich aan het gerecht te onttrekken (EHRM, grote kamer, 1
chambre, 1er mars 2006, Sejdovic c. Italie, § 82; 1er mars 2011, maart 2006, Sejdovic t. Italië, § 82; 1 maart 2011, Faniel t. België,
Faniel c. Belgique, § 26). Il faut qu'il n'incombe pas à l'accusé de § 26). Het vermag niet aan de beschuldigde toe te komen te moeten
prouver qu'il n'entendait pas se dérober à la justice, ni que son bewijzen dat hij zich niet aan het gerecht wou onttrekken of dat zijn
afwezigheid door een geval van overmacht werd verklaard.
absence s'expliquait par un cas de force majeure. En même temps, il Tegelijkertijd staat het de nationale overheden vrij te beoordelen of
est loisible aux autorités nationales d'évaluer si les excuses de verschoningsgronden die door de beschuldigde zijn verstrekt om zijn
fournies par l'accusé pour justifier son absence étaient valables ou afwezigheid te verantwoorden, geldig waren dan wel of de bij het
si les éléments versés au dossier permettaient de conclure que son dossier gevoegde elementen het mogelijk maakten te besluiten dat zijn
absence était indépendante de sa volonté (CEDH, Sejdovic c. Italie, afwezigheid onafhankelijk was van zijn wil (EHRM, Sejdovic t. Italië,
précité, § 88). Le législateur doit pouvoir décourager les abstentions voormeld, § 88). De wetgever moet onverantwoorde niet-verschijningen
injustifiées, à condition que les sanctions ne se révèlent pas kunnen ontraden, op voorwaarde dat de sancties niet onevenredig
disproportionnées et que le prévenu ne soit pas privé de son droit à blijken te zijn en dat de beklaagde niet het recht op de bijstand van
l'assistance d'un défenseur (ibid., § 92). een raadsman wordt ontzegd (EHRM, ibid., § 92).
B.5.1. Il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.2.4 qu'en B.5.1. Uit de in B.2.4 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt dat
réglant le délai extraordinaire d'opposition sur le plan civil, le de wetgever, door een buitengewone termijn van verzet op
législateur a souhaité ménager un équilibre entre le droit du condamné burgerrechtelijk gebied te regelen, een evenwicht wenste te bereiken
par défaut d'être entendu et les intérêts patrimoniaux de la victime, qui ne peuvent être laissés indéfiniment en suspens. Il s'agit d'un objectif légitime. B.5.2. Le législateur a estimé que le sort de l'action civile dépend du sort réservé à l'action publique, si bien que, lorsqu'elle est portée devant le juge répressif, l'action civile est réglée spécifiquement par les dispositions du Code d'instruction criminelle, et non par celles du Code judiciaire. Dans l'hypothèse visée dans la question préjudicielle, selon laquelle le condamné n'a pas eu connaissance de la signification du jugement et ce jugement n'a pas tussen het recht van de bij verstek veroordeelde om te worden gehoord en de patrimoniale belangen van het slachtoffer, die niet tot in het oneindige onbeslist kunnen blijven. Dat is een legitiem doel. B.5.2. De wetgever was van mening dat de behandeling van de burgerlijke vordering afhankelijk is van de behandeling van de strafvordering, zodat, wanneer zij wordt ingesteld voor de strafrechter, een burgerlijke vordering specifiek wordt geregeld door de bepalingen van het Wetboek van strafvordering, en niet door die van het Gerechtelijk Wetboek. In de in de prejudiciële vraag beoogde hypothese dat de veroordeelde geen kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis en dat vonnis niet werd uitgevoerd voordat
été exécuté avant l'expiration du délai de prescription de la peine, de verjaringstermijn van de straf was verstreken, is de buitengewone
le délai extraordinaire d'opposition est identique sur le plan civil termijn van verzet identiek op burgerrechtelijk en op strafrechtelijk
et sur le plan pénal, ce qui résulte du caractère accessoire de gebied, hetgeen een gevolg is van het accessoire karakter van de
l'action civile par rapport à l'action publique. burgerlijke vordering ten opzichte van de strafvordering.
Si l'opposition faite dans le délai extraordinaire est recevable, la Indien het verzet gedaan binnen de buitengewone termijn ontvankelijk
décision prise par défaut est anéantie et l'action civile renaît. Plus is, dan gaat de bij verstek genomen beslissing teniet en herleeft de
la période entre le jugement par défaut et la formation de burgerlijke vordering. Hoe langer de periode is die verloopt tussen
l'opposition est longue, plus il sera difficile de réexaminer het verstekvonnis en het aantekenen van het verzet, hoe moeilijker het
l'affaire et moins la manifestation de la vérité sera aisée. En outre, zal zijn om de zaak opnieuw te beoordelen en hoe minder gemakkelijk de
les droits de la défense dans un procès doivent être examinés non waarheidsvinding zal zijn. Bovendien moeten de rechten van de
seulement du point de vue du prévenu, mais également du point de vue verdediging in een proces niet enkel vanuit het oogpunt van de
de la partie civile et de la victime, dont la situation peut également beklaagde worden beoordeeld, maar ook vanuit het standpunt van de
être influencée par l'opposition formée par le prévenu. burgerlijke partij en het slachtoffer, wier situatie ten gevolge van
Le législateur a fait usage d'un critère de distinction objectif et het aantekenen van het verzet door de beklaagde eveneens kan worden
pertinent en n'admettant l'opposition sur le plan civil, dans le délai beïnvloed. De wetgever heeft een objectief en pertinent criterium van onderscheid
gehanteerd door het verzet op burgerrechtelijk gebied, binnen de
extraordinaire, que tant que la peine n'est pas prescrite et qu'elle buitengewone termijn, slechts toe te laten zolang de straf niet is
peut donc encore être exécutée. Par ailleurs, du fait que des délais verjaard en dus nog kan worden uitgevoerd. Doordat verschillende
de prescription différents s'appliquent aux différents types de verjaringstermijnen gelden voor de verschillende soorten straffen, is
peines, le délai pour former opposition est aussi proportionné à la de termijn om verzet aan te tekenen overigens ook evenredig met de
sévérité de la peine. zwaarte van de straf.
B.5.3. Enfin, la mesure ne produit pas des effets disproportionnés B.5.3. De maatregel heeft ten slotte geen onevenredige gevolgen voor
pour le condamné par défaut, dès lors que l'article 187, alinéa 2, du de bij verstek veroordeelde, omdat artikel 187, tweede lid, van het
Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing is in de zaak
devant le juge a quo, ne déroge pas au principe général de droit selon voor de verwijzende rechter, niet afwijkt van het algemeen
lequel la sévérité de la loi peut être tempérée en cas de force rechtsbeginsel dat de strengheid van de wet in geval van overmacht kan
majeure. Partant, si la force majeure est prouvée, le condamné par worden gemilderd. In geval van bewezen overmacht heeft een bij verstek
défaut a également la possibilité de former opposition, sur le plan veroordeelde bijgevolg eveneens de mogelijkheid om verzet aan te
civil, après l'expiration du délai extraordinaire. Pour être tekenen op burgerrechtelijk gebied, na het verstrijken van de
recevable, la force majeure « ne peut résulter que d'une circonstance buitengewone termijn. Om ontvankelijk te zijn kan overmacht « alleen
indépendante de la volonté du demandeur et que cette volonté n'a pu ni voortvloeien uit een omstandigheid buiten de wil van de eiser om en
prévoir ni conjurer » (Cass., 8 novembre 2006, Pas., 2006, n° 545). die daardoor voorzien noch vermeden kon worden » (Cass., 8 november
2006, Arr. Cass., 2006, nr. 545).
B.6. Il n'y a donc pas lieu de dresser en ce qui concerne le délai B.6. Er dient dus, wat betreft de buitengewone termijn van verzet
extraordinaire d'opposition prévu par le Code d'instruction criminelle waarin het Wetboek van strafvordering voorziet op burgerrechtelijk
sur le plan civil un constat autre qu'en ce qui concerne le délai gebied, geen andere vaststelling te worden gedaan dan wat betreft de
prévu sur le plan pénal. Eu égard aux objectifs, précités, du termijn die is bepaald op strafrechtelijk gebied. Gelet op de
législateur et compte tenu du principe général de droit selon lequel voormelde door de wetgever nagestreefde doelstellingen en rekening
la sévérité de la loi peut être tempérée en cas de force majeure, houdend met het algemeen rechtsbeginsel dat de strengheid van de wet
auquel la disposition en cause n'a pas dérogé, la différence de in geval van overmacht kan worden gemilderd, beginsel waarvan de in
het geding zijnde bepaling niet is afgeweken, is het verschil in
traitement au sujet de laquelle la Cour est interrogée est compatible behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd bestaanbaar met de
avec les articles 10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 187, alinéa 2, in fine, du Code d'instruction criminelle, Artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van strafvordering,
tel qu'il était applicable avant son remplacement par l'article 83 de zoals het van toepassing was vóór de vervanging ervan bij artikel 83
la loi du 5 février 2016 « modifiant le droit pénal et la procédure van de wet van 5 februari 2016 « tot wijziging van het strafrecht en
pénale et portant des dispositions diverses en matière de justice », de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake justitie »,
ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 10 juin 2021. op 10 juni 2021.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^