← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 63/2021 du 22 avril 2021 Numéro du rôle : 7382 En cause : la
question préjudicielle concernant les articles 9, § 1 er , alinéa 2, et 11 du décret
de la Région flamande du 30 mai 2008 « relatif à l'établisse La Cour constitutionnelle, composée
des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges J.-P. M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 63/2021 du 22 avril 2021 Numéro du rôle : 7382 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 9, § 1 er , alinéa 2, et 11 du décret de la Région flamande du 30 mai 2008 « relatif à l'établisse La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges J.-P. M(...) | Uittreksel uit arrest nr. 63/2021 van 22 april 2021 Rolnummer 7382 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 9, § 1, tweede lid, en 11 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 30 mei 2008 « betreffende de vestiging, de invorder Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de rechters (...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 63/2021 du 22 avril 2021 | Uittreksel uit arrest nr. 63/2021 van 22 april 2021 |
Numéro du rôle : 7382 | Rolnummer 7382 |
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 9, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 9, § 1, tweede lid, |
alinéa 2, et 11 du décret de la Région flamande du 30 mai 2008 « | en 11 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 30 mei 2008 « |
relatif à l'établissement, au recouvrement et à la procédure | betreffende de vestiging, de invordering en de geschillenprocedure van |
contentieuse des taxes provinciales et communales », posée par la Cour | provincie- en gemeentebelastingen », gesteld door het Hof van |
de cassation. | Cassatie. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, en de |
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. |
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne et D. Pieters, assistée | Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne en D. |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président L. Lavrysen, | Pieters, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 19 mars 2020, dont l'expédition est parvenue au greffe de | Bij arrest van 19 maart 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het |
la Cour le 20 avril 2020, la Cour de cassation a posé la question | Hof is ingekomen op 20 april 2020, heeft het Hof van Cassatie de |
préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 9, § 1er, alinéa 2, et 11 du décret du 30 mai 2008 | « Schenden de artikelen 9, § 1, tweede lid, en 11 van het decreet van |
relatif à l'établissement, au recouvrement et à la procédure | 30 mei 2008 betreffende de vestiging, de invordering en de |
contentieuse des taxes provinciales et communales violent-ils les | geschillenprocedure van provincie- en gemeentebelastingen, de |
articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que, dans le cadre | artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in zoverre bij een |
d'une réclamation introduite par lettre recommandée contre une | bezwaarschrift door middel van een aangetekende brief tegen een |
cotisation à l'impôt fédéral sur les revenus, la date du cachet de la | aanslag in de federale inkomstenbelastingen de datum van de |
poste figurant sur la preuve d'envoi vaut comme date d'introduction, | poststempel op het verzendingsbewijs geldt als datum van indiening, |
ce qui, d'une part, procure au contribuable une certitude quant à la | |
date d'introduction et, d'autre part, garantit au contribuable qu'il | hetgeen enerzijds de belastingplichtige zekerheid biedt over de datum |
dispose de la totalité du délai de réclamation pour introduire | van indiening en anderzijds de belastingplichtige garandeert dat hij |
effectivement une réclamation, alors que, dans le cadre d'une | over een volledige bezwaartermijn beschikt om daadwerkelijk bezwaar in |
réclamation introduite par lettre recommandée contre une taxe | te dienen, terwijl bij een bezwaarschrift via aangetekende brief tegen |
communale ou provinciale, la date de réception par l'autorité | een aanslag in de gemeente- of provinciebelasting de datum van |
compétente vaut comme date d'introduction, ce qui prive le | ontvangst door de bevoegde overheid geldt als datum van indiening, |
contribuable, d'une part, de toute certitude quant à la date | hetgeen enerzijds de belastingplichtige iedere zekerheid ontneemt over |
d'introduction et, d'autre part, d'une partie de son délai de | de datum van indiening en anderzijds de belastingplichtige een deel |
réclamation utile ? ». | van zijn nuttige bezwaartermijn ontneemt ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur le recours administratif | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het administratief |
que le contribuable ou son représentant peut introduire au moyen d'une | beroep dat de belastingschuldige of zijn vertegenwoordiger door middel |
réclamation contre une cotisation relative aux taxes provinciales ou | van een bezwaarschrift kan instellen tegen een aanslag betreffende de |
communales en Région flamande. | provincie- of gemeentebelastingen in het Vlaamse Gewest. |
B.1.2. Avant l'entrée en vigueur de l'article 29 du décret-programme | B.1.2. Vóór de inwerkingtreding van artikel 29 van het |
du 20 décembre 2019 du budget 2020, les articles 9, § 1er, alinéa 2, | programmadecreet van 20 december 2019 bij de begroting van 2020, |
bepaalden de artikelen 9, § 1, tweede lid, en 11 van het decreet van | |
et 11 du décret de la Région flamande du 30 mai 2008 « relatif à | het Vlaamse Gewest van 30 mei 2008 « betreffende de vestiging, de |
l'établissement, au recouvrement et à la procédure contentieuse des | invordering en de geschillenprocedure van provincie- en |
taxes provinciales et communales » (ci-après : le décret du 30 mai | gemeentebelastingen » (hierna : het decreet van 30 mei 2008) : |
2008) disposaient : | |
« Art. 9.§ 1er. [...] |
« Art. 9.§ 1. [...] |
La réclamation doit être faite par écrit, signée et motivée, et | Het bezwaar moet schriftelijk worden ingediend, ondertekend en |
introduite, sous peine de déchéance, dans un délai de trois mois à | gemotiveerd zijn en op straffe van verval worden ingediend binnen een |
compter du troisième jour ouvrable suivant la date d'envoi de la | termijn van drie maanden te rekenen vanaf de derde werkdag volgend op |
feuille d'imposition [lire : avertissement-extrait de rôle] ou à | de datum van verzending van het aanslagbiljet of vanaf de kennisgeving |
compter de la notification de l'imposition ou à compter de la date de | van de aanslag of vanaf de datum van de contante inning. |
la perception au comptant. | |
[...] | [...] |
Art. 11.Sans préjudice des dispositions du présent décret, les |
Art. 11.Zonder afbreuk te doen aan de bepalingen van het huidige |
dispositions du titre VII, chapitres 1er, 3, 4, 6 à 9bis inclus, du | decreet, zijn de bepalingen van titel VII, hoofdstukken 1, 3, 4, 6 tot |
en met 9bis, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen en artikelen | |
Code des impôts sur les revenus et les articles 126 à 175 inclus de | 126 tot en met 175 van het uitvoeringsbesluit van dat wetboek van |
l'arrêté d'exécution de ce Code sont applicables aux taxes | toepassing op de provincie- en gemeentebelastingen, voor zover ze niet |
provinciales et communales pour autant qu'elles ne concernent pas | |
spécifiquement les impôts sur les revenus ». | specifiek de belastingen op de inkomsten betreffen ». |
B.2. Il est demandé à la Cour si ces dispositions sont compatibles | B.2. Het Hof wordt gevraagd of die bepalingen bestaanbaar zijn met de |
avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, « en ce que, dans | artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, « in zoverre bij een |
le cadre d'une réclamation introduite par lettre recommandée contre | bezwaarschrift door middel van een aangetekende brief tegen een |
une cotisation à l'impôt fédéral sur les revenus, la date du cachet de | aanslag in de federale inkomstenbelastingen de datum van de |
la poste sur la preuve d'envoi vaut comme date d'introduction, ce qui, | poststempel op het verzendingsbewijs geldt als datum van indiening, |
d'une part, procure au contribuable une certitude quant à la date | |
d'introduction et, d'autre part, garantit au contribuable qu'il | hetgeen enerzijds de belastingplichtige zekerheid biedt over de datum |
dispose de la totalité du délai de réclamation pour introduire | van indiening en anderzijds de belastingplichtige garandeert dat hij |
effectivement une réclamation, alors que, dans le cadre d'une | over een volledige bezwaartermijn beschikt om daadwerkelijk bezwaar in |
réclamation introduite par lettre recommandée contre une taxe | te dienen, terwijl bij een bezwaarschrift via aangetekende brief tegen |
communale ou provinciale, la date de réception par l'autorité | een aanslag in de gemeente- of provinciebelasting de datum van |
compétente vaut comme date d'introduction, ce qui prive le | ontvangst door de bevoegde overheid geldt als datum van indiening, |
contribuable, d'une part, de toute certitude quant à la date | hetgeen enerzijds de belastingplichtige iedere zekerheid ontneemt over |
d'introduction et, d'autre part, d'une partie de son délai de | de datum van indiening en anderzijds de belastingplichtige een deel |
réclamation utile ». | van zijn nuttige bezwaartermijn ontneemt ». |
B.3.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le | B.3.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel |
principe d'égalité et de non-discrimination. L'article 172, alinéa 1er, | van gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 172, eerste lid, van de |
de la Constitution est une application particulière de ce principe en | Grondwet is een bijzondere toepassing van dat beginsel in fiscale |
matière fiscale. | aangelegenheden. |
B.3.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.3.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | berust en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.4.1. Depuis sa modification par l'article 16 de la loi du 25 avril | B.4.1. Sinds de wijziging ervan bij artikel 16 van de wet van 25 april |
2014 « visant à corriger plusieurs lois réglant une matière visée à | 2014 « ter verbetering van verschillende wetten die een aangelegenheid |
l'article 78 de la Constitution » (ci-après : la loi du 25 avril | regelen als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet » (hierna : de wet |
2014), l'article 371 du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après | van 25 april 2014), bepaalt artikel 371 van het Wetboek van de |
: le CIR 1992), dispose : | inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992) : |
« Les réclamations doivent être motivées et introduites, sous peine de | « De bezwaarschriften moeten worden gemotiveerd en op straffe van |
déchéance, dans un délai de six mois à compter du troisième jour | verval worden ingediend binnen een termijn van zes maanden te rekenen |
ouvrable qui suit la date d'envoi de l'avertissement-extrait de rôle | van de derde werkdag volgend op de datum van verzending van het |
mentionnant le délai de réclamation, telle qu'elle figure sur ledit | aanslagbiljet waarop de bezwaartermijn vermeld staat, en die voorkomt |
avertissement-extrait de rôle, ou qui suit la date de l'avis de | op voormeld aanslagbiljet, dan wel de datum van de kennisgeving van de |
cotisation ou de la perception des impôts perçus autrement que par | aanslag of van de inning van de belastingen op een andere wijze dan |
rôle. | per kohier. |
Dans le cas visé à l'article 302, alinéa 2, le délai commence à courir | In het in artikel 302, tweede lid, bedoelde geval vangt de termijn aan |
à la date à laquelle l'avertissement-extrait de rôle est mis à | vanaf de datum waarop het aanslagbiljet door middel van een procedure |
disposition du contribuable au moyen d'une procédure utilisant des | waarbij informaticatechnieken worden gebruikt aan de |
techniques informatiques. | belastingplichtige is aangeboden. |
Si la réclamation est introduite par lettre recommandée, la date du | Indien het bezwaarschrift wordt ingediend bij aangetekende brief, |
cachet de la poste figurant sur la preuve d'envoi vaut comme date | geldt de datum van de poststempel op het verzendingsbewijs als datum |
d'introduction ». | van de indiening ». |
B.4.2. Cette disposition porte sur le délai dans lequel une | B.4.2. Die bepaling heeft betrekking op de termijn waarbinnen een |
réclamation dirigée contre une cotisation à l'impôt sur les revenus | bezwaarschrift tegen een aanslag betreffende de inkomstenbelastingen |
doit être introduite. | moet worden ingediend. |
Aux termes de l'alinéa 3 de cette disposition, si la réclamation est | Wanneer het bezwaarschrift bij aangetekende brief wordt verzonden, |
envoyée par lettre recommandée, c'est la date du cachet de la poste | geldt, volgens het derde lid van die bepaling, de datum van de |
figurant sur la preuve d'envoi, et non donc la date à laquelle la | poststempel op het verzendingsbewijs, en dus niet de datum waarop de |
lettre recommandée est remise par la poste à l'autorité compétente, | aangetekende brief door de post wordt aangeboden aan de bevoegde |
qui vaut comme date d'introduction de cette réclamation. | overheid, als datum van de indiening van dat bezwaarschrift. |
B.5.1. Selon l'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret du 30 mai 2008, | B.5.1. Volgens artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet van 30 mei |
une réclamation dirigée contre une taxe provinciale ou communale en | 2008 moet een bezwaar tegen een aanslag betreffende een provincie- of |
Région flamande doit être introduite, sous peine de déchéance, dans un | een gemeentebelasting in het Vlaamse Gewest op straffe van verval |
délai de trois mois à compter du troisième jour calendrier suivant la | worden ingediend binnen een termijn van drie maanden te rekenen vanaf |
date d'envoi de l'avertissement-extrait de rôle ou à compter de la | de derde werkdag volgend op de datum van verzending van het |
notification de l'imposition ou à compter de la date de la perception | aanslagbiljet of vanaf de kennisgeving van de aanslag of vanaf de |
au comptant. | datum van de contante inning. |
Selon l'article 11 du même décret, les dispositions du titre VII, | Volgens artikel 11 van hetzelfde decreet zijn de bepalingen van titel |
chapitres 1er, 3, 4, 6 à 9bis, du CIR 1992 et les articles 126 à 175 | VII, hoofdstukken 1, 3, 4, 6 tot 9bis, van het WIB 1992 en de |
de l'arrêté d'exécution de ce Code sont applicables aux taxes | artikelen 126 tot 175 van het uitvoeringsbesluit van dat Wetboek van |
provinciales et communales pour autant qu'ils ne concernent pas | toepassing op de provincie- en gemeentebelastingen, voor zover ze niet |
spécifiquement les impôts sur les revenus et qu'ils ne portent pas | specifiek de belastingen op de inkomsten betreffen en geen afbreuk |
atteinte aux dispositions du décret du 30 mai 2008. | doen aan de bepalingen van het decreet van 30 mei 2008. |
B.5.2. L'article 371 du CIR 1992 fait partie du chapitre 7 du titre | B.5.2. Artikel 371 van het WIB 1992 maakt deel uit van hoofdstuk 7 van |
VII de ce Code. | titel VII van dat Wetboek. |
B.6. Par sa décision de renvoi, la juridiction a quo a jugé que « les | B.6. Bij zijn verwijzingsbeslissing heeft het verwijzende |
dispositions législatives mentionnées au titre VII, chapitres 1er, 3, | rechtscollege geoordeeld dat « de wetsbepalingen vermeld in titel VII, |
4, 6 à 9bis inclus, du Code des impôts sur les revenus, parmi | hoofdstukken 1, 3, 4, 6 tot en met 9bis Wetboek van de |
lesquelles l'article 371 du CIR 1992, et les articles 126 à 175 inclus | Inkomstenbelastingen, waartoe artikel 371 WIB 92 behoort, en de |
de l'arrêté d'exécution de ce Code ne s'appliquent qu'en tant que | artikelen 126 tot en met 175 van het uitvoeringsbesluit van dat |
droit supplétif en ce qui concerne la procédure relative aux taxes | wetboek slechts van toepassing zijn als aanvullend recht voor de |
locales, pour autant qu'ils ne concernent pas spécifiquement les | procedure inzake lokale belastingen voor zover ze niet specifiek de |
impôts sur les revenus et qu'ils ne portent en aucun cas atteinte aux | belastingen op de inkomsten betreffen en zij in geen geval afbreuk |
matières qui sont réglées par les dispositions spécifiques du décret | kunnen doen aan de materies die geregeld worden door de specifieke |
du 30 mai 2008 ». | bepalingen van het Decreet van 30 mei 2008 ». |
Cette juridiction a également jugé qu'une réclamation est « introduite | Dat rechtscollege heeft eveneens geoordeeld dat een bezwaar is « |
» au sens de l'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret du 30 mai 2008 à | ingediend » in de zin van artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet |
la date où elle parvient à l'autorité compétente et que l'article 371 | van 30 mei 2008, op de datum dat het de bevoegde overheid bereikt en |
du CIR 1992 ne peut s'y appliquer : | dat artikel 371 van het WIB 1992 daarbij geen toepassing kan vinden : |
« La disposition décrétale particulière précitée en matière de taxes | « Voormelde bijzondere, decretale bepaling inzake provincie- en |
provinciales et communales prévoit une procédure contentieuse qui | gemeentebelastingen voorziet in een bezwaarprocedure die zowel op het |
déroge clairement au régime relatif à la procédure contentieuse en | vlak van de bezwaartermijn als op het vlak van de uiterste datum van |
matière d'impôts sur les revenus et ce, tant en ce qui concerne le | |
délai de réclamation qu'en ce qui concerne la date limite | de indiening van het bezwaar per aangetekende brief duidelijk afwijkt |
d'introduction de la réclamation par lettre recommandée. Il s'ensuit | van de regeling van de bezwaarprocedure inzake inkomstenbelastingen. |
que l'article 371 du CIR 1992 n'est pas applicable dans le cas d'une | Hieruit volgt dat artikel 371 WIB 92 niet van toepassing is in geval |
réclamation dirigée contre une taxe provinciale ou communale ». B.7. Il découle de ce qui précède que, lorsqu'une réclamation est envoyée par lettre recommandée, la date à laquelle cette réclamation doit être réputée avoir été introduite diffère selon que la réclamation porte sur une cotisation à l'impôt fédéral sur les revenus ou sur des taxes communales ou provinciales en Région flamande. B.8.1. La ville de Beringen allègue que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse parce que la réponse à cette question ne serait pas utile à la solution du litige pendant devant la juridiction a quo. Au moment de l'envoi de l'avertissement-extrait de rôle en cause dans | van bezwaar tegen een provincie- of gemeentebelasting ». B.7. Uit het voorgaande volgt dat wanneer een bezwaarschrift wordt verzonden bij aangetekende brief, de datum waarop dat bezwaarschrift moet worden geacht te zijn ingediend, verschilt naargelang het bezwaar betrekking heeft op een aanslag in de federale inkomstenbelastingen, dan wel op een aanslag in de gemeente- of provinciebelastingen in het Vlaamse Gewest. B.8.1. De stad Beringen voert aan dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft omdat het antwoord op die vraag niet nuttig zou zijn voor de oplossing van de zaak die hangende is voor het verwijzende rechtscollege. Op het ogenblik van de verzending van het in die zaak in het geding |
cette affaire, plus précisément le 30 juin 2014, il n'y avait, selon | zijnde aanslagbiljet, meer bepaald op 30 juni 2014, bestond er volgens |
haar geen verschil in behandeling tussen belastingplichtigen die een | |
elle, aucune différence de traitement entre les contribuables qui | bezwaarschrift bij aangetekende zending indienen, naargelang het |
introduisent une réclamation par lettre recommandée selon que cette | bezwaar betrekking heeft op een aanslag in de inkomstenbelastingen, |
réclamation porte sur une cotisation à l'impôt sur les revenus ou sur | dan wel op een aanslag in de provincie- of gemeentebelastingen. Daar |
des taxes provinciales ou communales. Dès lors que l'article 371, | artikel 371, derde lid, van het WIB 1992 pas in werking is getreden op |
alinéa 3, du CIR 1992 n'est entré en vigueur que le 29 août 2014 - | 29 augustus 2014 - zijnde de tiende dag na de bekendmaking van de |
soit le dixième jour après la publication de la loi du 25 avril 2014 | voormelde wet van 25 april 2014 in het Belgisch Staatsblad van 19 |
précitée au Moniteur belge -, le CIR 1992 prévoyait, selon la ville de | augustus 2014 -, voorzag het WIB 1992, op het ogenblik van de |
Beringen, au moment où l'avertissement-extrait de rôle concerné a été | verzending van het desbetreffende aanslagbiljet, volgens de stad |
envoyé, des règles qui, en ce qui concerne l'expiration du délai de | Beringen, in een regeling die, wat het eindpunt van de bezwaartermijn |
réclamation, ne diffèrent pas de celles que prévoient les dispositions | betreft, niet verschilt van die vervat in de in het geding zijnde |
en cause, telles qu'elles sont interprétées par la juridiction a quo. | bepalingen, zoals geïnterpreteerd door het verwijzende rechtscollege. |
B.8.2. C'est en règle à la juridiction a quo qu'il appartient | B.8.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe te oordelen of |
d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la | het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is voor het oplossen van |
solution du litige. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas | het geschil. Alleen indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, kan |
le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de | het Hof beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. |
réponse. B.8.3. Dès lors que la règle contenue dans l'article 371, alinéa 3, du | |
CIR 1992 est en principe applicable non seulement aux situations qui | B.8.3. Daar de in artikel 371, derde lid, van het WIB 1992 vervatte |
regel in beginsel niet alleen van toepassing is op de toestanden die | |
sont nées après son entrée en vigueur, le 29 août 2014, mais aussi aux | na de inwerkingtreding, op 29 augustus 2014, ervan ontstaan, maar |
effets des situations nées sous le régime de la loi antérieure qui se | eveneens, onder voorbehoud dat geen afbreuk wordt gedaan aan |
produisent ou qui persistent après l'entrée en vigueur de cette | onherroepelijk vastgestelde rechten, op de gevolgen van de onder de |
disposition, pour autant qu'il ne soit pas porté atteinte à des droits | vroegere reglementering ontstane toestanden die zich voordoen of die |
irrévocablement fixés (Cass., 26 mai 2005, C.04.0215.F) et dès lors | blijven voortduren na de inwerkingtreding van die bepaling (Cass., 26 |
que le délai de réclamation qui fait l'objet de la contestation dans | mei 2005, C.04.0215.F), en daar de bezwaartermijn die het voorwerp |
l'affaire pendante devant la juridiction a quo n'avait pas encore | uitmaakt van betwisting in de voor het verwijzende rechtscollege |
expiré au moment de l'entrée en vigueur de l'article 371, alinéa 3, du | hangende zaak, op het ogenblik van de inwerkingtreding van artikel |
371, derde lid, van het WIB 1992 nog niet was verstreken, is het | |
CIR 1992, la réponse à la question préjudicielle n'est manifestement | antwoord op de prejudiciële vraag niet klaarblijkelijk onnuttig voor |
pas inutile à la solution du litige pendant devant cette juridiction. | het oplossen van het voor dat rechtscollege hangende geschil. |
B.9.1. Le Gouvernement flamand allègue que la question préjudicielle | B.9.1. De Vlaamse Regering voert aan dat de prejudiciële vraag berust |
repose sur une interprétation manifestement erronée des dispositions | op een kennelijk verkeerde interpretatie van de in het geding zijnde |
en cause. Il estime que ces dispositions doivent être interprétées en | bepalingen. Zij meent dat die bepalingen in die zin moeten worden |
ce sens que l'article 371, alinéa 3, du CIR 1992 est applicable à la procédure relative à la réclamation dirigée contre une taxe provinciale ou communale. B.9.2. Il appartient en règle au juge a quo d'interpréter les dispositions qu'il applique. Toutefois, lorsque des dispositions sont soumises à la Cour dans une interprétation qui est manifestement erronée, celle-ci n'en examine pas la constitutionnalité. B.9.3. Selon l'article 11 du décret du 30 mai 2008, les dispositions du CIR 1992 qu'il mentionne, parmi lesquelles l'article 371, sont applicables aux taxes provinciales et communales, pour autant qu'elles ne concernent pas spécifiquement les impôts sur les revenus et | geïnterpreteerd dat artikel 371, derde lid, van het WIB 1992 van toepassing is op de procedure betreffende het bezwaar tegen een aanslag in de provincie- of gemeentebelastingen. B.9.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe de bepalingen die hij toepast te interpreteren. Wanneer evenwel aan het Hof bepalingen worden voorgelegd in een interpretatie die kennelijk verkeerd is, onderzoekt het Hof de grondwettigheid van die bepalingen niet. B.9.3. Volgens artikel 11 van het decreet van 30 mei 2008 zijn de in dat artikel vermelde bepalingen van het WIB 1992, waaronder artikel 371, van toepassing op de provincie- en gemeentebelastingen, voor zover ze niet specifiek de belastingen op de inkomsten betreffen en |
qu'elles ne portent pas atteinte aux dispositions du décret du 30 mai 2008. | geen afbreuk doen aan de bepalingen van het decreet van 30 mei 2008. |
Comme il est dit en B.6, la juridiction a quo a jugé que l'article 371 | Zoals is vermeld in B.6, heeft het verwijzende rechtscollege |
du CIR 1992 n'est pas applicable dans le cas d'une réclamation dirigée | geoordeeld dat artikel 371 van het WIB 1992 niet van toepassing is in |
geval van een bezwaar tegen een aanslag in de provincie- en | |
contre une taxe provinciale ou communale parce que l'article 9, § 1er, | gemeentebelastingen, omdat artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet |
alinéa 2, du décret du 30 mai 2008 déroge au régime relatif à la | van 30 mei 2008 afwijkt van de regeling van de bezwaarprocedure inzake |
procédure de réclamation en matière d'impôts sur les revenus. Eu égard | |
au fait que les dispositions mentionnées dans l'article 11 du décret | de inkomstenbelastingen. Gelet op het feit dat de in artikel 11 van |
du 30 mai 2008 s'appliquent uniquement aux taxes provinciales et | het decreet van 30 mei 2008 vermelde bepalingen van het WIB 1992 |
slechts van toepassing zijn op de provincie- en gemeentebelastingen, | |
communales, pour autant qu'elles ne portent pas atteinte aux | voor zover zij geen afbreuk doen aan de bepalingen van het decreet van |
dispositions du décret du 30 mai 2008, l'interprétation que la | 30 mei 2008, is de door het verwijzende rechtscollege aan de in het |
juridiction a quo confère aux dispositions en cause n'est pas | geding zijnde bepalingen verleende interpretatie niet kennelijk |
manifestement erronée. | verkeerd. |
B.10.1. Het in B.7 beschreven verschil in behandeling tussen | |
B.10.1. La différence de traitement entre les contribuables qui est | belastingplichtigen vloeit voort uit, enerzijds, de regeling van de |
définie en B.7 découle, d'une part, des règles relatives au délai | termijn voor het indienen van een bezwaar tegen een aanslag in de |
d'introduction d'une réclamation dirigée contre une taxe communale ou | gemeente- of provinciebelastingen in het Vlaamse Gewest, vervat in het |
provinciale en Région flamande, contenues dans le décret du 30 mai | decreet van 30 mei 2008, en, anderzijds, de regeling van de termijn |
2008, et, d'autre part, des règles relatives au délai d'introduction | voor het indienen van een bezwaar tegen een aanslag in de federale |
d'une réclamation dirigée contre une cotisation à l'impôt fédéral sur | |
les revenus, contenues dans l'article 371 du CIR 1992. | inkomstenbelastingen, vervat in artikel 371 van het WIB 1992. |
B.10.2. Une telle différence de traitement résulte de l'autonomie | B.10.2. Een dergelijk verschil in behandeling is het gevolg van de |
accordée aux régions et à l'autorité fédérale par ou en vertu de la | autonomie die aan de gewesten en aan de federale overheid door of |
Constitution, dans les matières qui relèvent de leurs compétences | |
respectives. Sans préjudice de l'application éventuelle du principe de | krachtens de Grondwet is toegekend, in de aangelegenheden die onder |
proportionnalité dans l'exercice des compétences, cette autonomie | hun respectieve bevoegdheden vallen. |
serait dépourvue de signification si le seul fait qu'il existe une | Onverminderd de mogelijke toepassing van het evenredigheidsbeginsel |
différence de traitement entre, d'une part, les destinataires de | bij de bevoegdheidsuitoefening, zou die autonomie geen betekenis |
règles fédérales et, d'autre part, les destinataires de règles | hebben, indien een verschil in behandeling tussen adressaten van, |
régionales dans des matières analogues était jugé contraire au | enerzijds, federale regels en, anderzijds, gewestelijke regels in |
principe d'égalité et de non-discrimination. | analoge aangelegenheden, als zodanig strijdig zou worden geacht met |
B.11. En ce que la question préjudicielle devrait être interprétée en | het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. |
ce sens qu'il est demandé à la Cour si la différence de traitement | B.11. In zoverre de prejudiciële vraag zou moeten worden begrepen in |
entre, d'une part, les destinataires de règles fédérales et, d'autre | die zin dat het Hof wordt gevraagd of het verschil in behandeling |
part, les destinataires de règles régionales est compatible avec les | tussen de adressaten van, enerzijds, federale regels en, anderzijds, |
articles 10, 11 et 172, alinéa 1er, de la Constitution, cette question | gewestelijke regels, bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 172, |
préjudicielle appellerait une réponse négative. | eerste lid, van de Grondwet, zou de prejudiciële vraag ontkennend |
moeten worden beantwoord. | |
B.12. La question préjudicielle peut toutefois aussi être interprétée | B.12. De prejudiciële vraag kan evenwel ook in die zin worden begrepen |
en ce sens qu'il est demandé à la Cour si les dispositions en cause | dat het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde bepalingen |
sont compatibles avec les articles 10, 11 et 172, alinéa 1er, de la | bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 172, eerste lid, van de |
Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen van | |
Constitution, lus en combinaison avec les principes généraux de la | rechtszekerheid en van de rechten van verdediging. In die vraag wordt |
sécurité juridique et des droits de la défense. En effet, dans cette | immers het al dan niet bestaan van zekerheid over de datum van het |
question, il est insisté sur l'existence ou non d'une certitude quant | indienen van het bezwaarschrift en het al dan niet beschikken over een |
à la date d'introduction de la réclamation et sur le fait que le | volledige bezwaartermijn beklemtoond. |
contribuable dispose ou non de la totalité du délai de réclamation. | In die zin begrepen strekt de aan het Hof gestelde vraag niet ertoe de |
Dans cette interprétation, la question posée à la Cour n'appelle pas à | adressaten van, enerzijds, gewestelijke regels en, anderzijds, |
comparer, d'une part, les destinataires de règles régionales et, | federale regels te vergelijken, maar wel de categorie van personen aan |
d'autre part, les destinataires de règles fédérales, mais bien à | wie de fundamentele waarborgen van de rechtszekerheid en van de |
comparer la catégorie des personnes qui seraient privées des garanties | rechten van verdediging, die in alle procedures van toepassing zijn, |
fondamentales de la sécurité juridique et des droits de la défense, | zouden zijn ontnomen, te vergelijken met de categorie van personen |
qui s'appliquent dans toutes les procédures, avec la catégorie des | voor wie die waarborgen onverminderd gelden. Uit de door de partijen |
personnes pour lesquelles ces garanties s'appliquent sans restriction. | |
Il ressort des mémoires déposés auprès de la Cour par les parties | bij het Hof ingediende memories blijkt dat zij wat de algemene |
qu'en ce qui concerne les principes généraux de la sécurité juridique | beginselen van rechtszekerheid en van de rechten van verdediging |
et des droits de la défense, elles ont pu présenter une défense utile. | betreft een dienstig verweer hebben kunnen voeren. |
B.13. Aux termes de l'article 10 du décret du 30 mai 2008, contre la | B.13. Volgens artikel 10 van het decreet van 30 mei 2008 kan tegen de |
décision prise par l'autorité compétente ou à défaut d'une décision | beslissing genomen door de voor het bezwaar bevoegde overheid of bij |
dans les délais visés à l'article 9, § 5, un recours peut être introduit auprès du tribunal de première instance dans le ressort duquel la taxe a été établie et les articles 1385decies et 1385undecies du Code judiciaire sont applicables. Selon l'article 1385undecies du Code judiciaire, l'action concernant les litiges relatifs à l'application d'une loi fiscale n'est admise que si le demandeur a introduit préalablement le recours administratif organisé par ou en vertu de la loi. B.14.1. Dans l'interprétation que la juridiction a quo confère aux dispositions en cause, celles-ci, lues en combinaison avec l'article | gebrek aan een beslissing binnen de termijnen vermeld in artikel 9, § 5, een beroep worden ingesteld bij de rechtbank van eerste aanleg van het rechtsgebied waarin de belasting gevestigd is en zijn de artikelen 1385decies en 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek daarbij van toepassing. Volgens artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek wordt de vordering inzake de geschillen betreffende de toepassing van een belastingwet slechts toegelaten indien de eiser voorafgaandelijk het door of krachtens de wet georganiseerde administratief beroep heeft ingesteld. B.14.1. In de interpretatie die het verwijzende rechtscollege verleent aan de in het geding zijnde bepalingen, brengen die bepalingen, in |
10 du décret du 30 mai 2008 et avec l'article 1385undecies du Code | samenhang gelezen met artikel 10 van het decreet van 30 mei 2008 en |
judiciaire, ont pour effet que le contribuable, lorsqu'il remet sa | met artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek, met zich mee |
dat de belastingplichtige, wanneer hij zijn bezwaarschrift voor | |
réclamation aux services postaux pour envoi recommandé dans le délai | aangetekende zending aan de postdiensten overhandigt binnen de in |
visé à l'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret du 30 mai 2008 et que | artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet van 30 mei 2008 bedoelde |
termijn en dat bezwaarschrift de bevoegde overheid pas bereikt na het | |
la réclamation ne parvient à l'autorité compétente qu'après | verstrijken van die termijn, niet alleen een beoordeling van zijn |
l'expiration de ce délai, est privé non seulement d'un examen de sa | bezwaar door de bevoegde administratieve overheid verliest, maar |
réclamation par l'autorité administrative compétente, mais également | eveneens de mogelijkheid om een ontvankelijk jurisdictioneel beroep in |
de la faculté d'introduire un recours juridictionnel recevable | te stellen betreffende de door hem betwiste aanslag in de provincie- |
of gemeentebelastingen. | |
concernant les taxes provinciales ou communales qu'il conteste. | B.14.2. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 95/2020 van |
B.14.2. Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 95/2020 du 25 juin 2020, une réglementation en vertu de laquelle une réclamation introduite par lettre recommandée n'est recevable que si elle parvient à l'autorité compétente avant l'expiration du délai de réclamation a par ailleurs pour effet que le contribuable est privé d'une partie de ce délai, puisqu'il doit envoyer sa réclamation plusieurs jours avant le jour de l'expiration du délai pour être certain qu'elle parvienne à l'autorité compétente dans ce délai. Une telle réglementation affecte la sécurité juridique du contribuable, dès lors que celui-ci n'est pas en mesure d'anticiper d'éventuels retards causés par les services postaux. | 25 juni 2020, brengt een regeling die inhoudt dat een bij aangetekende zending overgezonden bezwaar slechts ontvankelijk is wanneer dat bezwaar de bevoegde overheid bereikt vóór het verstrijken van de bezwaartermijn, bovendien met zich mee dat de belastingplichtige een deel van die termijn wordt ontzegd, aangezien hij zijn bezwaarschrift verscheidene dagen vóór de dag waarop de termijn verstrijkt, moet verzenden om zeker te zijn dat het bij de bevoegde overheid toekomt binnen die termijn. Een dergelijke regeling raakt aan de rechtszekerheid van de belastingplichtige, daar die niet in de mogelijkheid is eventuele door de postdiensten veroorzaakte vertragingen te voorspellen. |
B.15. Dans l'interprétation précitée, les dispositions en cause | B.15. In de voormelde interpretatie hebben de in het geding zijnde |
produisent des effets disproportionnés pour la catégorie de personnes | bepalingen onevenredige gevolgen voor de desbetreffende categorie van |
concernée, et elles font naître une différence de traitement non | personen en roepen zij een niet redelijk verantwoord verschil in |
raisonnablement justifiée entre cette catégorie de personnes et la | behandeling in het leven tussen die categorie van personen en de |
catégorie de personnes à laquelle les garanties des principes de la | categorie van personen voor wie de waarborgen van de beginselen van |
sécurité juridique et des droits de la défense s'appliquent sans | rechtszekerheid en van de rechten van verdediging onverminderd gelden. |
restriction. Dans cette interprétation, les dispositions en cause ne | In die interpretatie zijn de in het geding zijnde bepalingen niet |
sont pas compatibles avec les articles 10, 11 et 172, alinéa 1er, de | bestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 172, eerste lid, van de |
la Constitution, lus en combinaison avec les principes généraux de la | Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen van |
sécurité juridique et des droits de la défense. | rechtszekerheid en van de rechten van verdediging. |
B.16. Comme allégué par le Gouvernement flamand, les dispositions en | B.16. Zoals de Vlaamse Regering aanvoert, kunnen de in het geding |
cause peuvent toutefois aussi recevoir une autre interprétation. | zijnde bepalingen evenwel ook op een andere wijze worden geïnterpreteerd. |
B.17.1. Selon l'article 11 du décret du 30 mai 2008, les dispositions | B.17.1. Volgens artikel 11 van het decreet van 30 mei 2008 zijn de in |
du CIR 1992 mentionnées dans cet article, parmi lesquelles l'article | dat artikel vermelde bepalingen van het WIB 1992, waaronder artikel |
371, s'appliquent aux taxes provinciales et aux taxes communales, pour | 371, van toepassing op de provincie- en gemeentebelastingen, voor |
autant qu'elles ne concernent pas spécifiquement les impôts sur les | zover ze niet specifiek de belastingen op de inkomsten betreffen en |
revenus et qu'elles ne portent pas atteinte aux dispositions du décret du 30 mai 2008. | geen afbreuk doen aan de bepalingen van het decreet van 30 mei 2008. |
Selon l'article 371, alinéa 3, du CIR 1992, la date du cachet de la | Volgens artikel 371, derde lid, van het WIB 1992 geldt de datum van de |
poste figurant sur la preuve d'envoi vaut comme date d'introduction | poststempel op het verzendingsbewijs als datum van de indiening |
lorsque la réclamation est envoyée par lettre recommandée. Cette | wanneer het bezwaarschrift wordt verzonden bij aangetekende brief. Die |
disposition ne concerne pas spécifiquement les impôts sur les revenus. | bepaling betreft niet specifiek de belastingen op inkomsten. |
B.17.2. L'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret du 30 mai 2008 prévoit | B.17.2. Artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet van 30 mei 2008 |
qu'une réclamation dirigée contre une taxe provinciale ou communale | bepaalt dat een bezwaar tegen een aanslag in de provincie- of |
doit être introduite, sous peine de déchéance, dans un délai de trois | gemeentebelastingen op straffe van verval moet worden ingediend binnen |
mois à compter du jour défini dans cet article. | een termijn van drie maanden te rekenen vanaf de in dat artikel |
Cette disposition ne précise pas de quelle manière la réclamation doit | omschreven dag. Die bepaling preciseert niet op welke wijze het bezwaarschrift aan de |
être transmise à l'autorité compétente, ni à quel moment la | bevoegde overheid moet worden overgezonden en evenmin op welk ogenblik |
réclamation doit être considérée comme « introduite », selon la façon | het bezwaarschrift, afhankelijk van de wijze waarop het aan die |
dont elle a été transmise à l'autorité. | overheid wordt overgezonden, als « ingediend » moet worden beschouwd. |
B.17.3. L'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret du 30 mai 2008 peut | B.17.3. Artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet van 30 mei 2008 |
donc être interprété en ce sens qu'il ne s'oppose pas à l'application | kan aldus in die zin worden geïnterpreteerd dat het zich niet verzet |
de l'article 371, alinéa 3, du CIR 1992, en vertu de l'article 11 de ce décret, pour déterminer le moment auquel une réclamation transmise par lettre recommandée doit être considérée comme introduite. Cette interprétation a pour effet que la date du cachet de la poste figurant sur la preuve d'envoi doit être considérée comme étant la date d'introduction d'une réclamation dirigée contre une taxe provinciale ou communale en Région flamande, lorsque cette réclamation est transmise par envoi recommandé. B.18. Dans l'interprétation mentionnée en B.17.3, les dispositions en | tegen de toepassing, krachtens artikel 11 van dat decreet, van artikel 371, derde lid, van het WIB 1992 voor het bepalen van het ogenblik waarop een bij aangetekende zending overgezonden bezwaarschrift als ingediend moet worden beschouwd. Die interpretatie brengt met zich mee dat de datum van de poststempel op het verzendingsbewijs als datum van de indiening van een bezwaarschrift tegen een aanslag in de provincie- of gemeentebelastingen in het Vlaamse Gewest moet worden beschouwd, wanneer dat bezwaarschrift wordt overgezonden bij aangetekende zending. B.18. In de in B.17.3 vermelde interpretatie zijn de in het geding |
cause sont compatibles avec les articles 10, 11 et 172, alinéa 1er, de | zijnde bepalingen bestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 172, eerste |
la Constitution, lus en combinaison avec les principes généraux de la | lid, van de Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen |
sécurité juridique et des droits de la défense. | van rechtszekerheid en van de rechten van verdediging. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 9, § 1er, alinéa 2, du décret de la Région flamande du 30 | - Artikel 9, § 1, tweede lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest |
mai 2008 « relatif à l'établissement, au recouvrement et à la | van 30 mei 2008 « betreffende de vestiging, de invordering en de |
procédure contentieuse des taxes provinciales et communales » et | geschillenprocedure van provincie- en gemeentebelastingen » en artikel |
l'article 11 de ce décret, tel qu'il était rédigé avant son | 11 van dat decreet, zoals het was opgesteld vóór de vervanging ervan |
remplacement par l'article 29 du décret-programme du 20 décembre 2019 | bij artikel 29 van het programmadecreet van 20 december 2019 bij de |
du budget 2020, violent les articles 10, 11 et 172, alinéa 1er, de la | begroting van 2020, schenden de artikelen 10, 11 en 172, eerste lid, |
Constitution, lus en combinaison avec les principes généraux de la | van de Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen van |
sécurité juridique et des droits de la défense, dans l'interprétation | rechtszekerheid en van de rechten van verdediging, in de interpretatie |
selon laquelle, dans le cadre d'une réclamation dirigée contre une | dat bij een bij aangetekende brief overgezonden bezwaarschrift tegen |
taxe communale ou provinciale transmise par lettre recommandée, c'est | een aanslag in de gemeente- of provinciebelastingen de datum van |
la date de réception de cette réclamation par l'autorité compétente | ontvangst van dat bezwaarschrift door de bevoegde overheid geldt als |
qui vaut comme date d'introduction. | datum van de indiening ervan. |
- Les mêmes dispositions ne violent pas les articles 10, 11 et 172, | - Dezelfde bepalingen schenden niet de artikelen 10, 11 en 172, eerste |
alinéa 1er, de la Constitution, lus en combinaison avec les principes | lid, van de Grondwet, in samenhang gelezen met de algemene beginselen |
généraux de la sécurité juridique et des droits de la défense, dans | van rechtszekerheid en van de rechten van verdediging, in de |
l'interprétation selon laquelle, dans le cadre d'une réclamation | interpretatie dat bij een bij aangetekende brief overgezonden |
dirigée contre une taxe communale ou provinciale transmise par lettre | bezwaarschrift tegen een aanslag in de gemeente- of |
recommandée, c'est la date du cachet de la poste figurant sur la | provinciebelastingen de datum van de poststempel op het |
preuve d'envoi qui vaut comme date d'introduction. | verzendingsbewijs geldt als datum van de indiening ervan. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 22 avril 2021. | op 22 april 2021. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président | De voorzitter, |
L. Lavrysen | L. Lavrysen |