Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 24/2021 du 25 février 2021 Numéro du rôle : 7060 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187ter du Code judiciaire, posée par le Conseil d'Etat. La Cour constitutionnelle, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)"
Extrait de l'arrêt n° 24/2021 du 25 février 2021 Numéro du rôle : 7060 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187ter du Code judiciaire, posée par le Conseil d'Etat. La Cour constitutionnelle, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...) Uittreksel uit arrest nr. 24/2021 van 25 februari 2021 Rolnummer 7060 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187ter van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Raad van State. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de v wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 24/2021 du 25 février 2021 Uittreksel uit arrest nr. 24/2021 van 25 februari 2021
Numéro du rôle : 7060 Rolnummer 7060
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187ter du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187ter van het
Code judiciaire, posée par le Conseil d'Etat. Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Raad van State.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R.
Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier F. Leysen, J. Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de
Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Daoût, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par l'arrêt n° 242.982 du 19 novembre 2018, dont l'expédition est Bij arrest nr. 242.982 van 19 november 2018, waarvan de expeditie ter
parvenue au greffe de la Cour le 26 novembre 2018, le Conseil d'Etat a griffie van het Hof is ingekomen op 26 november 2018, heeft de Raad
posé la question préjudicielle suivante : van State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 187ter du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 « Schendt artikel 187ter van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10
de la Constitution en ce qu'il aboutit à traiter de manière différente en 11 van de Grondwet, in zoverre het ertoe leidt de magistraten die
les magistrats lauréats à l'examen d'aptitude et les magistrats zijn geslaagd voor het bekwaamheidsexamen en de magistraten die van
dispensés de cet examen en vertu des articles 187bis, 191bis, 194bis dat examen zijn vrijgesteld op grond van de artikelen 187bis, 191bis
du Code judiciaire dès lors que les magistrats de ces deux catégories en 194bis van het Gerechtelijk Wetboek verschillend te behandelen,
sont présumés disposer de la maturité et de la capacité nécessaires à daar de magistraten van beide categorieën worden geacht over de voor
l'exercice de la fonction de magistrat et se trouvent par conséquent de uitoefening van het ambt van magistraat noodzakelijke maturiteit en
dans une situation identique puisqu'ils ont tous répondu avec succès bekwaamheid te beschikken en zich derhalve in een identieke situatie
au contrôle de maturité et de capacité qui conditionne l'entrée dans bevinden, aangezien zij de maturiteits- en bekwaamheidscontrole die
een voorwaarde vormt om tot de magistratuur toe te treden, met succes
la magistrature ? ». hebben doorstaan ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Les articles 187 à 187ter, 191bis et 194bis du Code judiciaire B.1. De artikelen 187 tot 187ter, 191bis en 194bis van het
disposent : Gerechtelijk Wetboek bepalen :
«

Art. 187.§ 1er. Pour pouvoir être nommé juge de paix ou juge au

«

Art. 187.§ 1. Om tot vrederechter of rechter in de politierechtbank

tribunal de police, le candidat doit être âgé d'au moins 35 ans, être te worden benoemd, moet de kandidaat ten minste 35 jaar oud zijn,
docteur ou licencié en droit et avoir réussi l'examen d'aptitude doctor of licentiaat in de rechten zijn en voor het bij artikel
professionnelle prévu par l'article 259bis-9, § 1er ou être détenteur 259bis-9, § 1 voorgeschreven examen inzake beroepsbekwaamheid geslaagd
zijn of houder zijn van het getuigschrift waaruit blijkt dat hij de
du certificat attestant qu'il a achevé avec fruit le stage judiciaire bij artikel 259octies voorgeschreven gerechtelijke stage met vrucht
prévu par l'article 259octies. heeft voltooid.
§ 2. Le candidat doit en outre satisfaire à l'une des conditions § 2. De kandidaat moet bovendien aan een van de volgende voorwaarden
suivantes : voldoen :
1° avoir, pendant au moins douze années, suivi le barreau, exercé des 1° ten minste twaalf jaar werkzaam zijn geweest aan de balie, het ambt
fonctions de magistrat du ministère public ou de juge ou la profession van magistraat van het openbaar ministerie of van rechter of van
de notaire; ou avoir exercé des fonctions juridiques pendant douze notaris hebben vervuld of gedurende twaalf jaar juridische functies
années dont au moins trois années dans une fonction judiciaire; hebben uitgeoefend, waarvan ten minste drie jaar in een gerechtelijk
2° avoir, pendant au moins cinq années, exercé des fonctions de ambt; 2° ten minste vijf jaar een ambt van staatsraad, auditeur,
conseiller, d'auditeur, d'auditeur adjoint, de référendaire près la adjunct-auditeur, referendaris bij het Hof van Cassatie, referendaris,
Cour de cassation, de référendaire, de référendaire adjoint au Conseil adjunct-referendaris bij de Raad van State of een ambt van
d'Etat ou des fonctions de référendaire à la Cour constitutionnelle; referendaris bij het Grondwettelijk Hof hebben uitgeoefend;
Le cas échéant, la durée d'exercice des fonctions visées au 2° est In voorkomend geval wordt de duur van het ambt bedoeld in het 2° in
prise en compte pour le calcul de la période de douze années prévue au aanmerking genomen voor de berekening van de periode van twaalf jaar
1°. voorgeschreven in het 1°.
Pour le candidat qui prouve sa connaissance de la langue autre que Voor de kandidaat die de kennis van de andere taal dan die waarin hij
celle dans laquelle il a passé les examens du doctorat ou de la de examens van het doctoraat of het licentiaat in de rechten heeft
afgelegd, bewijst door voorlegging van het getuigschrift afgegeven
licence en droit en produisant le certificat délivré par le jury door de examencommissie ingesteld bij artikel 43quinquies van de wet
d'examen institué par l'article 43quinquies de la loi du 15 juin 1935 van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, wordt de
concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, les délais
globaux visés aux 1° et 2° du présent paragraphe, sont réduits d'un totale duur bedoeld in het 1° en 2° van deze paragraaf verminderd met
an. een jaar.

Art. 187bis.Toute personne qui a exercé la profession d'avocat à

Art. 187bis.Eenieder die gedurende ten minste twintig jaar als

titre d'activité professionnelle principale pendant vingt ans au moins voornaamste beroepsactiviteit het beroep van advocaat heeft
ou qui a exercé pendant quinze ans au moins cette activité à titre uitgeoefend of die gedurende ten minste vijftien jaar deze activiteit
d'activité professionnelle principale et exercé pendant cinq ans au als voornaamste beroepsactiviteit heeft uitgeoefend en gedurende ten
moins une fonction dont l'exercice nécessite une bonne connaissance du minste vijf jaar een functie heeft uitgeoefend die een gedegen kennis
droit, est dispensée de l'examen d'aptitude professionnelle prévu à van het recht vereist, wordt vrijgesteld van het bij artikel 259bis-9,
l'article 259bis-9, § 1er, en vue d'une nomination visée à l'article § 1, bepaalde examen inzake beroepsbekwaamheid met het oog op een bij
187, pour autant que les conditions prévues à l'article 191bis, § § 2 artikel 187 bedoelde benoeming, mits aan de bij artikel 191bis, § § 2
et 3, soient respectées. en 3, bepaalde voorwaarden is voldaan.
[...] [...]

Art. 187ter.Le nombre de personnes nommées, sur la base de l'examen

Art. 187ter.Het aantal personen dat op basis van het in artikel

oral d'évaluation visé à l'article 191bis, § 2, à des places visées à 191bis, § 2, bedoelde mondelinge evaluatie-examen wordt benoemd op een
van de in artikel 187 bedoelde plaatsen, mag per rechtsgebied niet
l'article 187 ne peut excéder, par ressort, 12 % du nombre total, fixé meer bedragen dan 12 % van het totaal aantal vrederechters en rechters
par la loi visée à l'article 186, § 1er, alinéa 9, des juges de paix in de politierechtbank van het rechtsgebied van het hof van beroep,
et des juges au tribunal de police du ressort de la cour d'appel ». zoals bepaald bij de in artikel 186, § 1, negende lid, bedoelde wet ».
«

Art. 191bis.§ 1er. Toute personne qui a exercé la profession

«

Art. 191bis.§ 1. Eenieder die gedurende ten minste twintig jaar als

d'avocat à titre d'activité professionnelle principale pendant vingt
ans au moins ou qui a exercé pendant quinze ans au moins cette voornaamste beroepsactiviteit het beroep van advocaat heeft
activité à titre d'activité professionnelle principale et exercé uitgeoefend of die gedurende ten minste vijftien jaar deze activiteit
pendant cinq ans au moins une fonction dont l'exercice nécessite une als voornaamste beroepsactiviteit heeft uitgeoefend en gedurende ten
bonne connaissance du droit, est dispensée de l'examen d'aptitude minste vijf jaar een functie heeft uitgeoefend die een gedegen kennis
professionnelle prévu à l'article 259bis-9, § 1er, en vue d'une van het recht vereist, wordt vrijgesteld van het bij artikel 259bis-9,
nomination visée à l'article 190, pour autant que les conditions § 1, bepaalde examen inzake beroepsbekwaamheid met het oog op een in
prévues aux § § 2 et 3 soient respectées. artikel 190 bedoelde benoeming, mits aan de bij § § 2 en 3 bepaalde
voorwaarden is voldaan.
[...] [...]
§ 2. A cette fin, une demande est introduite par voie électronique à § 2. Het verzoek daartoe wordt langs elektronische weg ingediend bij
la commission de nomination et de désignation compétente en fonction de benoemings- en aanwijzingscommissie die bevoegd is naar gelang van
de la langue du diplôme de docteur, de licencié ou de master en droit. La demande doit être accompagnée des pièces justificatives desquelles il ressort que les conditions prévues au § 1er sont remplies. Les pièces justificatives jointes à une demande déclarée recevable ne doivent plus être réclamées lorsque le candidat introduit une nouvelle demande de participation à un examen oral d'évaluation. Dans les quarante jours de la réception de la demande, la commission de nomination et de désignation décide de sa recevabilité à la majorité des trois quarts des voix. de taal van het diploma van doctor, licentiaat of master in de rechten. Het verzoek moet vergezeld zijn van de nodige stavingsstukken waaruit blijkt dat de bij § 1 bepaalde voorwaarden zijn vervuld. De bij een ontvankelijk verklaard verzoek gevoegde stavingsstukken moeten niet meer worden gevraagd wanneer de kandidaat een nieuw verzoek tot deelname aan een mondeling evaluatie-examen indient. Binnen veertig dagen na de ontvangst van het verzoek beslist de benoemings- en aanwijzingscommissie met een meerderheid van drie vierde van de stemmen over de ontvankelijkheid ervan. Verklaart de benoemings- en aanwijzingscommissie het verzoek
Si la commission de nomination et de désignation déclare la demande onontvankelijk, dan wordt de verzoeker hiervan langs elektronische weg
in kennis gesteld.
irrecevable, le demandeur en est informé par voie électronique. Verklaart de benoemings- en aanwijzingscommissie het verzoek
Si la commission de nomination et de désignation déclare la demande ontvankelijk, dan wordt de verzoeker langs elektronische weg
recevable, le demandeur est invité à un examen oral d'évaluation par opgeroepen voor een mondeling evaluatie-examen.
voie électronique.
Préalablement à l'examen oral d'évaluation, la commission de Voorafgaand aan het mondelinge evaluatie-examen verzoekt de
nomination et de désignation sollicite, par voie électronique, l'avis benoemings- en aanwijzingscommissie, langs elektronische weg, om een
écrit motivé : met redenen omkleed schriftelijk advies :
1° du représentant du barreau ou des barreaux de l'arrondissement 1° van de vertegenwoordiger van de balie of van de balies van het
judiciaire concerné désigné par l'ordre ou les ordres des avocats du betrokken gerechtelijk arrondissement aangewezen door de orde of de
barreau ou des barreaux de cet arrondissement où le candidat exerce ou ordes van advocaten van de balie of de balies van dat arrondissement
a exercé des fonctions en tant qu'avocat. Pour l'arrondissement waar de kandidaat als advocaat werkzaam is of werkzaam geweest is.
judiciaire de Bruxelles, l'avis du représentant de l'ordre français ou Voor het gerechtelijk arrondissement Brussel geeft al naargelang de
kandidaat ingeschreven is of ingeschreven geweest is op het tableau
du représentant de l'ordre néerlandais est recueilli, selon que le van de Nederlandstalige of Franstalige orde van advocaten, hetzij de
candidat est ou a été inscrit au tableau de l'ordre français ou de l'ordre néerlandais des avocats; 2° le cas échéant, du chef de corps de la juridiction où le candidat exerce des fonctions en tant que juge suppléant ou conseiller suppléant. L'avis porte notamment sur l'expérience professionnelle utile dont le candidat peut se prévaloir pour exercer des fonctions en tant que magistrat. Les personnes visées à l'alinéa 6 ne peuvent émettre un avis sur les parents ou alliés jusqu'au quatrième degré ni sur des personnes avec qui elles constituent un ménage de fait. L'avis est transmis à la commission de nomination et de désignation et au candidat dans un délai de trente jours à compter de la demande d'avis. A défaut d'avis rendu dans le délai prescrit, il est passé outre à cet avis. Le candidat dispose d'un délai de quinze jours à compter de la notification de l'avis pour communiquer ses observations à la commission de nomination et de désignation. vertegenwoordiger van de Nederlandstalige orde, hetzij de vertegenwoordiger van de Franstalige orde advies; 2° in voorkomend geval, van de korpschef van het rechtscollege waar de kandidaat werkzaam is, hetzij als plaatsvervangend rechter, hetzij als plaatsvervangend raadsheer. Het advies heeft met name betrekking op de nuttige beroepservaring die de kandidaat kan doen gelden, met het oog op het uitoefenen van een functie als magistraat. De in het zesde lid bedoelde personen mogen geen advies verstrekken over bloed- of aanverwanten tot in de vierde graad noch over personen met wie zij een feitelijk gezin vormen. Het advies wordt aan de benoemings- en aanwijzingscommissie en aan de kandidaat overgezonden binnen een termijn van dertig dagen, te rekenen van het verzoek om advies. Zo binnen de gestelde termijn geen advies wordt uitgebracht, wordt aan dat advies voorbijgegaan. De kandidaat beschikt over een termijn van vijftien dagen vanaf de notificatie van het advies om zijn opmerkingen mee te delen aan de benoemings- en aanwijzingscommissie.
Les délais de procédure sont suspendus du 15 juillet au 15 août. De termijnen van de procedure worden geschorst van 15 juli tot 15 augustus.
De verzoeker ten aanzien van wie de bevoegde benoemings- en
Le demandeur dont la commission de nomination et de désignation aanwijzingscommissie met een meerderheid van drie vierde van de
compétente estime, à la majorité des trois quarts des voix, qu'il a stemmen heeft geoordeeld dat hij geslaagd is voor het mondelinge
réussi l'examen oral d'évaluation est autorisé à se porter candidat à evaluatie-examen, wordt gemachtigd om zich kandidaat te stellen voor
une nomination. een benoeming.
§ 3. L'autorisation délivrée par la commission de nomination et de § 3. De door de benoemings- en aanwijzingscommissie afgegeven
désignation est valable pendant trois ans à compter de la date de machtiging is geldig gedurende drie jaar, te rekenen van de datum van de afgifte van de machtiging.
délivrance de l'autorisation. Indien de kandidaat niet geslaagd is voor het mondelinge
Si le candidat n'a pas réussi l'examen oral d'évaluation, il en est evaluatie-examen, wordt hij daarvan bij een met redenen omklede en
averti par écrit motivé transmis par voie électronique. Dans ce cas, langs elektronische weg overgezonden brief in kennis gesteld. In dit
l'intéressé peut introduire une nouvelle demande au plus tôt trois ans geval mag de betrokkene op zijn vroegst drie jaar na die kennisgeving
après cette notification. Une version actualisée du curriculum vitae een nieuw verzoek indienen. In voorkomend geval wordt bij het verzoek
est le cas échéant jointe à la demande ». een bijgewerkte versie gevoegd van het curriculum vitae ».
«

Art. 194bis.Toute personne qui a exercé la profession d'avocat à

«

Art. 194bis.Eenieder die gedurende ten minste twintig jaar als

titre d'activité professionnelle principale pendant vingt ans au moins voornaamste beroepsactiviteit het beroep van advocaat heeft
ou qui a exercé pendant quinze ans au moins cette activité à titre uitgeoefend of die gedurende ten minste vijftien jaar deze activiteit
d'activité professionnelle principale et exercé pendant cinq ans au als voornaamste beroepsactiviteit heeft uitgeoefend en gedurende ten
moins une fonction dont l'exercice nécessite une bonne connaissance du minste vijf jaar een functie heeft uitgeoefend die een gedegen kennis
droit, est dispensée de l'examen d'aptitude professionnelle prévu à van het recht vereist, wordt vrijgesteld van het bij artikel 259bis-9,
l'article 259bis-9, § 1er, en vue d'une nomination visée à l'article § 1, bepaalde examen inzake beroepsbekwaamheid met het oog op een bij
194, pour autant que les conditions prévues à l'article 191bis, § § 2 artikel 194 bedoelde benoeming, mits aan de bij artikel 191bis, § § 2
et 3, soient respectées. en 3, bepaalde voorwaarden is voldaan.
[...] ». [...] ».
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité de l'article B.2. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over de
bestaanbaarheid van artikel 187ter van het Gerechtelijk Wetboek met de
187ter du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil in
Constitution, en ce qu'il instaure une différence de traitement entre behandeling invoert tussen magistraten die kandidaat zijn voor een
des magistrats qui sont candidats à une fonction dans la magistrature, ambt in de magistratuur, naargelang zij oorspronkelijk tot de
selon qu'ils ont initialement accédé à la magistrature après avoir magistratuur zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het in artikel
réussi l'examen d'aptitude professionnelle visé à l'article 259bis-9, 259bis-9, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde examen inzake
§ 1er, du Code judiciaire ou après avoir réussi l'examen oral beroepsbekwaamheid, dan wel, na te zijn geslaagd voor het mondelinge
d'évaluation, sur la base des articles 187bis, 191bis et 194bis du evaluatie-examen bedoeld in de artikelen 187bis, 191bis en 194bis van
het Gerechtelijk Wetboek, die voorzien in een vrijstelling van het
Code judiciaire, qui prévoient une dispense de l'examen d'aptitude examen inzake beroepsbekwaamheid. Terwijl de kandidaten van die twee
professionnelle. Alors que les candidats de ces deux catégories sont categorieën worden geacht de voor de uitoefening van het ambt van
présumés avoir la maturité et la capacité nécessaires à l'exercice de magistraat noodzakelijke maturiteit en bekwaamheid te hebben, worden
la fonction de magistrat, seuls les candidats de la seconde catégorie enkel de kandidaten van de tweede categorie onderworpen aan een
sont soumis à une limitation du nombre de nominations possibles, par beperking van het aantal mogelijke benoemingen per rechtsgebied van
ressort de cour d'appel. het hof van beroep.
Le juge a quo demande en particulier à la Cour si la disposition en De verwijzende rechter wenst in het bijzonder van het Hof te vernemen
cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10
ce qu'elle s'applique non seulement aux candidats détenteurs du en 11 van de Grondwet, in zoverre zij niet alleen van toepassing is op
certificat de réussite de l'examen oral d'évaluation visé à l'article 191bis du Code judiciaire qui n'exercent pas déjà une fonction de magistrat (« primo-nominations »), mais aussi aux candidats qui exercent déjà une fonction de magistrat, à laquelle ils ont accédé après avoir réussi l'examen oral d'évaluation précité (nominations ultérieures). B.3. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant de kandidaten die houder zijn van het getuigschrift van slagen voor het in artikel 191bis van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge evaluatie-examen en die nog geen ambt van magistraat uitoefenen (zogenaamde « primo-benoemingen »), maar ook op de kandidaten die reeds een ambt van magistraat uitoefenen, waartoe zij zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het voormelde mondelinge evaluatie-examen (latere benoemingen). B.3. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.4. Par la loi du 15 juin 2001 « modifiant les articles 190, 194, B.4. Bij de wet van 15 juni 2001 « tot wijziging van de artikelen 190,
259bis-9, 259bis-10, 259octies et 371 du Code judiciaire, insérant 194, 259bis-9, 259bis-10, 259octies en 371 van het Gerechtelijk
l'article 191bis dans le Code judiciaire et modifiant l'article 21 de Wetboek, tot invoeging van artikel 191bis in het Gerechtelijk Wetboek
la loi du 18 juillet 1991 modifiant les règles du Code judiciaire en tot wijziging van artikel 21 van de wet van 18 juli 1991 tot
wijziging van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die
relatives à la formation et au recrutement des magistrats », le betrekking hebben op de opleiding en werving van magistraten », heeft
législateur a créé une nouvelle voie d'accès à la magistrature. de wetgever een nieuwe toegangsweg tot de magistratuur in het leven
Celle-ci s'ajoute aux deux voies d'accès existantes, à savoir, d'une geroepen. Die komt boven op de bestaande twee toegangswegen, zijnde,
enerzijds, het verkrijgen van een getuigschrift waaruit blijkt dat de
part, l'obtention d'un certificat attestant que la personne concernée betrokkene de gerechtelijke stage met vrucht heeft voltooid nadat hij
a achevé avec fruit le stage judiciaire après y avoir été admise sur via een vergelijkend examen tot de stage werd toegelaten (artikel
concours (article 259octies du Code judiciaire) et, d'autre part, la 259octies van het Gerechtelijk Wetboek), en, anderzijds, het slagen
réussite d'un examen d'aptitude professionnelle (article 259bis-9, § 1er, voor een examen inzake beroepsbekwaamheid (artikel 259bis-9, § 1, van
du même Code). hetzelfde Wetboek).
La création de cette nouvelle voie d'accès à la magistrature, Het creëren van die nieuwe toegangsweg tot de magistratuur, eveneens «
également appelée « troisième voie [d'accès] », vise à élargir le derde [toegangsweg] » genoemd, beoogt het rekruteringsveld voor de
champ de recrutement de la magistrature à des personnes qui disposent magistratuur te verruimen met personen die beschikken over een
d'une expérience professionnelle particulière, acquise pour bijzondere beroepservaring die in essentie, zo niet uitsluitend, is
l'essentiel sinon exclusivement au barreau, et qui, pour cette raison, opgedaan aan de balie, en die om die reden zouden kunnen worden
pourraient être dispensées de l'examen d'aptitude professionnelle vrijgesteld van het examen inzake beroepsbekwaamheid (Parl. St.,
(Doc. parl., Chambre, 1999-2000, DOC 50-0703/001, p. 4). Kamer, 1999-2000, DOC 50-0703/001, p. 4).
B.5.1. Saisie d'un recours en annulation de plusieurs dispositions de B.5.1. Het Hof, waarbij een beroep tot vernietiging van verschillende
la loi du 15 juin 2001 précitée, la Cour a jugé, par son arrêt n° bepalingen van de voormelde wet van 15 juni 2001 was ingesteld, heeft
14/2003 du 28 janvier 2003, que le législateur pouvait « considérer bij zijn arrest nr. 14/2003 van 28 januari 2003 geoordeeld dat de
que les personnes ayant une longue expérience de la pratique du wetgever vermocht te « oordelen dat personen met een lange ervaring
barreau doivent être encouragées à poser leur candidature à une aan de balie moeten worden aangemoedigd om zich kandidaat te stellen
fonction dans la magistrature » (B.10.3) et qu'en dispensant de voor een ambt in de magistratuur » (B.10.3) en dat de wetgever, door
l'examen d'aptitude professionnelle les avocats ayant pratiqué le de advocaten die minstens twintig jaar balie-ervaring hebben, vrij te
barreau pendant au moins vingt ans, « le législateur est resté fidèle stellen van het examen inzake beroepsbekwaamheid, « trouw [is]
à la conception souvent réaffirmée et partagée par de nombreux Etats gebleven aan de steeds opnieuw bevestigde en door tal van Staten
selon laquelle la pratique du barreau permet d'acquérir les qualités gedeelde opvatting volgens welke de praktijk aan de balie het mogelijk
psychologiques, humaines et juridiques que doivent posséder les juges maakt de psychologische, menselijke en juridische kwaliteiten te
» (B.12). Elle en a conclu que les moyens n'étaient pas fondés en ce verwerven die de rechters moeten bezitten » (B.12). Het heeft daaruit
besloten dat de middelen niet gegrond waren in zoverre zij kritiek
qu'ils critiquaient, dans son principe, la troisième voie d'accès à la uitten op het beginsel van de derde toegangsweg tot de magistratuur
magistrature (B.13). (B.13).
B.5.2. Par ce même arrêt, la Cour a toutefois jugé qu'« en ne B.5.2. Bij datzelfde arrest heeft het Hof evenwel geoordeeld dat, «
prévoyant qu'une simple condition d'ancienneté dans une pratique door enkel een zekere anciënniteit in een beroepspraktijk te eisen en
professionnelle et en ne fixant pas dans quelle proportion la nouvelle door niet vast te stellen in welke verhouding de nieuwe categorie van
catégorie de candidats peut accéder à la magistrature, le législateur kandidaten tot de magistratuur kan toetreden, [...] de wetgever verder
est allé au-delà de ce qu'exigeait son souci de permettre que des [is] gegaan dan wat vereist is opdat ervaren advocaten tot de
avocats expérimentés puissent accéder à la magistrature » (B.15). La magistratuur kunnen toetreden » (B.15). Het Hof heeft de bestreden
bepalingen dus vernietigd, na te hebben geoordeeld dat de derde
Cour a donc annulé les dispositions attaquées, après avoir considéré toegangsweg tot de magistratuur slechts « in een zeer beperkte mate »
que la troisième voie d'accès à la magistrature ne peut être ouverte mag worden opengesteld en mits verschillende voorwaarden worden
que « dans une très faible proportion » et moyennant le respect de nageleefd, waaronder het slagen voor een mondeling evaluatie-examen, «
plusieurs conditions, parmi lesquelles la réussite d'un examen oral om te vermijden dat de doelstellingen van de wetgever niet worden
d'évaluation, « sous peine de méconnaître les objectifs que le nagekomen en dat degenen die zich aan de proeven van het vergelijkend
législateur s'est fixés et de tromper les attentes légitimes de ceux [toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage] of het examen [inzake
qui se soumettent aux épreuves du concours [d'admission au stage beroepsbekwaamheid] onderwerpen, in hun terechte verwachtingen worden
judiciaire] ou de l'examen [d'aptitude professionnelle] » (B.17). teleurgesteld » (B.17).
B.6.1. Afin de rencontrer ces objections, le législateur a modifié à B.6.1. Teneinde aan die bezwaren tegemoet te komen, heeft de wetgever
nouveau le Code judiciaire, par la loi du 7 avril 2005 « insérant les het Gerechtelijk Wetboek opnieuw gewijzigd bij de wet van 7 april 2005
articles 187bis, 187ter, 191bis, 191ter, 194bis et 194ter dans le Code « tot invoeging van de artikelen 187bis, 187ter, 191bis, 191ter,
194bis en 194ter in het Gerechtelijk Wetboek en tot wijziging van de
judiciaire et modifiant les articles 259bis-9 et 259bis-10 du même artikelen 259bis-9 en 259bis-10 van hetzelfde Wetboek ».
Code ». B.6.2. En vertu des articles 187bis, 191bis et 194bis, tels qu'ils ont B.6.2. Krachtens de artikelen 187bis, 191bis en 194bis, zoals
été insérés dans le Code judiciaire par la loi du 7 avril 2005 ingevoegd in het Gerechtelijk Wetboek bij de voormelde wet van 7 april
précitée, une dispense de l'examen d'aptitude professionnelle est 2005, wordt een vrijstelling voor het examen inzake beroepsbekwaamheid
accordée à « toute personne qui a exercé la profession d'avocat à toegekend aan « eenieder die gedurende ten minste twintig jaar als
titre d'activité professionnelle principale pendant vingt ans au moins
ou qui a exercé pendant quinze ans au moins cette activité à titre voornaamste beroepsactiviteit het beroep van advocaat heeft
d'activité professionnelle principale et exercé pendant cinq ans au uitgeoefend of die gedurende ten minste vijftien jaar deze activiteit
moins une fonction dont l'exercice nécessite une bonne connaissance du als voornaamste beroepsactiviteit heeft uitgeoefend en gedurende ten
droit [...], pour autant que les conditions prévues à l'article minste vijf jaar een functie heeft uitgeoefend die een gedegen kennis
191bis, § § 2 et 3, soient respectées ». La personne dont la van het recht vereist [...], mits aan de bij artikel 191bis, § § 2 en
3, bepaalde voorwaarden is voldaan ». De persoon wiens kandidatuur
candidature est déclarée recevable par la commission de nomination et ontvankelijk wordt verklaard door de benoemings- en aanwijzingscommissie, wordt opgeroepen voor een mondeling
de désignation est invitée à un examen oral d'évaluation. Au terme de evaluatie-examen. Na afloop van dat examen en onder meer op grond van
het met redenen omklede schriftelijk advies van een vertegenwoordiger
cet examen et sur la base, notamment, de l'avis écrit motivé d'un van de balie beslist de commissie met een meerderheid van drie vierde
représentant du barreau, la commission décide, à la majorité des trois van de stemmen of de verzoeker geslaagd is voor het mondelinge
quarts des voix, si le demandeur a réussi l'examen oral d'évaluation evaluatie-examen en wordt gemachtigd om zich kandidaat te stellen voor
et est autorisé à se porter candidat à une nomination. Cette een benoeming. Die machtiging is geldig gedurende drie jaar (artikel
autorisation est valable pendant trois ans (article 191bis, § § 2 et 191bis, § § 2 en 3).
3). Contrairement à ce que prévoyait la loi du 15 juin 2001, la In tegenstelling tot hetgeen in de wet van 15 juni 2001 was voorzien,
possibilité de se porter candidat via la troisième voie d'accès n'est wordt de mogelijkheid om zich via de derde toegangsweg kandidaat te
plus limitée aux fonctions de juge au tribunal de première instance, stellen niet langer beperkt tot de ambten van rechter in de rechtbank
au tribunal de commerce et au tribunal du travail (article 191bis), van eerste aanleg, in de rechtbank van koophandel en in de
elle est étendue aux fonctions de juge de paix et de juge au tribunal arbeidsrechtbank (artikel 191bis), maar uitgebreid tot de ambten van
de police (article 187bis), ainsi qu'aux fonctions de substitut du vrederechter en rechter in de politierechtbank (artikel 187bis),
procureur du Roi et de substitut de l'auditeur du travail (article alsook tot de ambten van substituut-procureur des Konings en
194bis). substituut-arbeidsauditeur (artikel 194bis).
B.6.3. Les articles 187ter, 191ter et 194ter, tels qu'ils ont été B.6.3. De artikelen 187ter, 191ter en 194ter, zoals ingevoegd in het
insérés dans le Code judiciaire par la loi du 7 avril 2005 précitée, Gerechtelijk Wetboek bij de voormelde wet van 7 april 2005, beperken
limitent le nombre de candidats pouvant être nommés à ces fonctions : het aantal kandidaten die in die ambten kunnen worden benoemd : dat
ce nombre ne peut excéder 12 % du nombre total, respectivement, des aantal mag niet meer bedragen dan 12 % van het totale aantal,
juges de paix et des juges au tribunal de police du ressort de la cour respectievelijk, vrederechters en rechters in de politierechtbank van
d'appel, des juges des tribunaux de première instance, des tribunaux het rechtsgebied van het hof van beroep, rechters in de rechtbanken
de commerce et des tribunaux du travail situés dans le ressort de la van eerste aanleg, de rechtbanken van koophandel en de
cour d'appel ou de la cour du travail et des substituts du procureur arbeidsrechtbanken die in het rechtsgebied van het hof van beroep of
du Roi et des substituts de l'auditorat du travail du ressort de la van het arbeidshof zijn gelegen en substituut-procureurs des Konings
en substituten van het arbeidsauditoraat van het rechtsgebied van het
cour d'appel ou de la cour du travail. hof van beroep of van het arbeidshof.
B.6.4. Au sujet de ces modifications, les travaux préparatoires B.6.4. Over die wijzigingen wordt in de parlementaire voorbereiding
indiquent : vermeld :
« La loi du 15 juin 2001 a instauré une troisième voie d'accès à la magistrature, l'examen oral d'évaluation. Les articles 3, 5 et 6, relatifs à la troisième voie d'accès, ont été annulés par l'arrêt n° 14/2003 de la Cour d'arbitrage du 28 janvier 2003. La Cour d'arbitrage était d'opinion que cette troisième voie d'accès ne peut être ouverte que dans une très faible proportion, sous peine de méconnaître les objectifs que le législateur s'est fixés et de tromper les attentes légitimes de ceux qui se soumettent aux épreuves du concours ou de l'examen. Ce projet de loi a pour but de restaurer cette troisième voie d'accès en tenant compte des remarques de la Cour d'arbitrage. La création d'une troisième voie d'accès n'ayant pas été remise en cause par la Cour d'arbitrage, le présent projet rend ce nouveau mode d'accès également applicable aux juges de paix, aux juges de police et aux substituts des parquets près les tribunaux de première instance et « De wet van 15 juni 2001 voerde een derde toegangsweg tot de magistratuur in namelijk het mondeling evaluatie-examen. Bij arrest nr. 14/2003 van het Arbitragehof van 28 januari 2003 werden de artikelen 3, 5 en 6 die betrekking hadden op deze derde toegangsweg vernietigd. Het Arbitragehof was van oordeel dat deze derde toegangsweg slechts in zeer beperkte mate mag opengesteld worden om te vermijden dat de doelstellingen van de wetgever niet worden nagekomen en dat diegenen die zich aan de proeven van het vergelijkend examen of het examen onderwerpen, niet in hun terechte verwachtingen worden teleurgesteld. Dit wetsontwerp heeft tot doel om deze derde toegangsweg tot de magistratuur te herstellen, rekening houdend met de opmerkingen van het Arbitragehof. De creatie van een derde toegangsweg werd door het Arbitragehof niet in vraag gesteld. Huidig wetsontwerp maakt deze nieuwe toegangsweg eveneens toepasselijk op de vrederechters, de politierechter en op leden van de parketten van de rechtbanken van eerste aanleg en de arbeidsrechtbanken, maar door het aantal magistraten die volgens deze
près les tribunaux du travail, en limitant à 12 % du cadre des derde toegangsweg kunnen worden benoemd te beperken tot 12 % van het
magistrats par ressort de Cour d'appel le nombre de magistrats qui kader van de magistraten per rechtsgebied van het hof van beroep, dit
peuvent être nommés selon cette troisième voie, et ce afin de répondre
à l'exigence posée par la Cour d'arbitrage » (Doc. parl., Chambre, teneinde te beantwoorden [aan] de eis die het Arbitragehof stelde »
2003-2004, DOC 51-1247/001, p. 3). (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-1247/001, p. 3).
Les travaux préparatoires mentionnent également : In de parlementaire voorbereiding wordt eveneens vermeld :
« Ce projet correspond à une large demande des praticiens du droit. « Dit ontwerp beantwoordt aan een grote vraag afkomstig van de
Cette troisième voie offre à de potentiels éléments de valeur, qui rechtspractici. Deze derde weg biedt aan potentieel waardevolle
peuvent justifier d'une carrière juridique appréciable, la possibilité elementen, die op een aanzienlijke juridische carrière kunnen bogen,
de venir renforcer la magistrature. Etant donné qu'ils ont atteint de mogelijkheid om de magistratuur te versterken. Aangezien zij in hun
dans leur vie et dans leur carrière un niveau qui ne les encourage leven en carrière al een niveau behaald hebben dat het moeilijk maakt
om hen nog te motiveren om deel te nemen aan het traditionele
sans doute pas à présenter un examen écrit traditionnel, il fallait schriftelijke examen, diende een andere manier van selecteren
élaborer un autre mode de sélection afin d'encourager ces personnes à uitgewerkt te worden, teneinde deze personen aan te zetten om zich bij
rejoindre la magistrature » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC de magistratuur te voegen » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC
51-1247/007, p. 5). B.7. Saisie de plusieurs recours en annulation de la loi du 7 avril 2005 précitée, la Cour a jugé, par son arrêt n° 142/2006 du 20 septembre 2006, que la différence de traitement que cette loi instaure entre, d'une part, les avocats dispensés de l'examen d'aptitude professionnelle et, d'autre part, les lauréats de l'examen d'aptitude professionnelle et les stagiaires judiciaires est raisonnablement 51-1247/007, p. 5). B.7. Het Hof, waarbij verschillende beroepen tot vernietiging van de voormelde wet van 7 april 2005 waren ingesteld, heeft bij zijn arrest nr. 142/2006 van 20 september 2006 geoordeeld dat het verschil in behandeling dat die wet invoert tussen, enerzijds, de advocaten die zijn vrijgesteld van het examen inzake beroepsbekwaamheid en, anderzijds, de geslaagden voor het examen inzake beroepsbekwaamheid en de gerechtelijke stagiairs, redelijk verantwoord is en, in het bijzonder, dat de wetgever, door het aantal personen die kunnen worden benoemd op grond van het in artikel 191bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge evaluatie-examen, per rechtsgebied te
justifiée et, en particulier, qu'en limitant à 12 % du nombre total de beperken tot 12 % van het totale aantal magistraten die de
magistrats composant le cadre du personnel des juridictions, par
ressort, le nombre de personnes pouvant être nommées sur la base de personeelsformatie vormen van de rechtscolleges, een maatregel heeft
l'examen oral d'évaluation visé à l'article 191bis, § 2, du Code
judiciaire, le législateur a pris une mesure pertinente, eu égard à l'objectif poursuivi : genomen die relevant is, gelet op het nagestreefde doel :
« B.8.1. Les deux premiers moyens dans l'affaire n° 3809 sont pris de « B.8.1. De eerste twee middelen in de zaak nr. 3809 zijn afgeleid uit
la violation des articles 10 et 11, combinés avec les articles 151, § de schending van de artikelen 10 en 11, in samenhang gelezen met de
4, et 153, de la Constitution, en ce que la loi attaquée créerait une artikelen 151, § 4, en 153, van de Grondwet, in zoverre de
aangevochten wet een discriminatie in het leven zou roepen ten nadele
discrimination au détriment des stagiaires et des lauréats de l'examen van de stagairs en de geslaagden voor het examen inzake
d'aptitude professionnelle. beroepsbekwaamheid.
B.8.2. La différence de traitement entre, d'une part, les avocats B.8.2. Het verschil in behandeling tussen, enerzijds, de van het
dispensés de l'examen d'aptitude professionnelle et, d'autre part, les examen inzake beroepsbekwaamheid vrijgestelde advocaten en,
lauréats de l'examen d'aptitude professionnelle et les stagiaires anderzijds, de geslaagden voor het examen inzake beroepsbekwaamheid en
judiciaires repose sur un critère objectif, à savoir le nombre de gerechtelijke stagiairs, berust op een objectief criterium,
d'années durant lesquelles les avocats concernés ont acquis une namelijk het aantal jaren waarin de betrokken advocaten ervaring
expérience au barreau, éventuellement complété par une expérience dans hebben opgedaan aan de balie, eventueel aangevuld met ervaring
une fonction dont l'exercice nécessite une bonne connaissance du droit. opgedaan in een functie die een gedegen kennis van het recht vereist.
B.9. Le législateur peut considérer que les personnes ayant une longue B.9. De wetgever vermag te oordelen dat personen met een lange
expérience de la pratique du barreau doivent être encouragées à poser ervaring aan de balie moeten worden aangemoedigd om zich kandidaat te
leur candidature à une fonction dans la magistrature. Lors de stellen voor een ambt in de magistratuur. Reeds bij de totstandkoming
l'adoption de la loi du 18 juillet 1991, qui a modifié les règles van de wet van 18 juli 1991, die de regels met betrekking tot de
relatives à la nomination des magistrats, il apparaissait déjà que le benoeming van magistraten heeft gewijzigd, blijkt dat de Regering toen
Gouvernement avait, à l'époque, manifesté ' son plus grand intérêt à reeds ' er groot belang in [stelde] dat advocaten en andere juristen
l'accès aux fonctions de magistrats, des avocats et autres juristes met een werkelijke beroepservaring toegang krijgen tot het ambt van
ayant une réelle expérience professionnelle ' et qu'il s'était rallié magistraat ' en dat zij zich had aangesloten bij de opvatting volgens
à l'opinion selon laquelle une longue expérience, notamment au welke een lange ervaring, onder meer bij de balie, kan ' getuigen van
barreau, peut ' faire présumer de grandes qualités professionnelles, een grote beroepsbekwaamheid, die bovendien nog eens wordt nagegaan
celles-ci étant d'ailleurs vérifiées par un examen tandis que les aan de hand van een examen, terwijl de menselijke kwaliteiten van de
qualités humaines du candidat seront logiquement connues du comité kandidaat logischerwijze gekend zijn bij het comité dat ermee belast
chargé de donner un avis au ministre avant la nomination ' (Doc. is vóór de benoeming bij de Minister advies uit te brengen ' (Parl.
parl., Sénat, 1989-1990, n° 974-1, p. 10). Il fut encore précisé, au St., Senaat, 1989-1990, nr. 974-1, p. 10). Tijdens de parlementaire
cours des travaux préparatoires de la loi du 18 juillet 1991, que le voorbereiding van de wet van 18 juli 1991 werd daarnaast nog
ministre ' aurait préféré exiger d'abord un stage au barreau, qui gepreciseerd dat de minister ' liever had gehad vooraf een stage te
vereisen aan de balie, waarna wordt deelgenomen aan het examen,
aurait été suivi de l'examen et, enfin, du stage judiciaire ' mais gevolgd door de gerechtelijke stage ' maar dat hij van die oplossing
qu'il a renoncé à cette solution qui ' s'est heurtée à des objections heeft afgezien omdat ' daartegen [...] bezwaren van sociale aard
d'ordre social ' (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 974-2, p. 31). [werden] ingeroepen ' (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 974-2, p. 31).
B.10. Les modifications apportées à la loi du 18 juillet 1991 ont B.10. De in de wet van 18 juli 1991 aangebrachte wijzigingen hebben
néanmoins eu pour effet que, depuis la loi du 22 décembre 1998, la niettemin tot gevolg gehad dat, sedert de wet van 22 december 1998,
pratique du barreau n'est pas exigée des candidats au concours geen praktijk aan de balie wordt geëist van de kandidaten bij het
d'admission au stage judiciaire, de telle sorte que des stagiaires vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, zodat
pourront être nommés magistrats après avoir accompli un stage dans stagiairs tot magistraat zullen kunnen worden benoemd na een stage te
diverses institutions publiques ou privées, mais sans avoir hebben volbracht in verscheidene openbare of private instellingen,
d'expérience du barreau. maar zonder ervaring aan de balie te hebben.
B.11. Il est vrai que les magistrats ayant été nommés dans leur B.11. De magistraten die in hun functie zijn benoemd na te zijn
fonction après avoir réussi l'examen d'aptitude professionnelle auront geslaagd voor het examen inzake beroepsbekwaamheid, zullen weliswaar
souvent eu une expérience du barreau. Toutefois, ainsi qu'il ressort vaak een ervaring aan de balie hebben gehad. Uit de parlementaire
des travaux préparatoires de la loi du 15 juin 2001, il apparaît que voorbereiding van de wet van 15 juni 2001 blijkt evenwel dat de
les avocats ayant pratiqué le barreau pendant au moins vingt ans se advocaten die minstens twintig jaar balie-ervaring hebben zelden aan
soumettent rarement à un tel examen et renoncent ainsi à entrer dans een dergelijk examen deelnemen en aldus afzien van toegang tot de
la magistrature (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-0703/001, p. 4). magistratuur (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-0703/001, p. 4).
B.12. Il ressort des travaux préparatoires de la loi attaquée que le B.12. Uit de parlementaire voorbereiding van de aangevochten wet
législateur a tenu compte d'un avis donné par le Conseil supérieur de blijkt dat de wetgever rekening heeft gehouden met een advies dat op
la justice le 28 juin 2000 qui avait estimé notamment qu'une telle 28 juni 2000 werd verleend door de Hoge Raad voor de Justitie, die
mesure était justifiée parce qu'elle modulerait le recrutement en onder meer van mening was dat een dergelijke maatregel verantwoord was
fonction des âges et de l'expérience professionnelle et qu'elle omdat die de rekrutering naar gelang van leeftijden en professionele
favoriserait la mobilité (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC ervaring zou moduleren en een grotere mobiliteit zou bevorderen (Parl.
51-1247/007, p. 5). Le même avis soulignait que le Conseil supérieur St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1247/007, p. 5). In hetzelfde advies
de la justice interviendrait à deux reprises avant que l'avocat puisse wordt onderstreept dat de Hoge Raad voor de Justitie tweemaal kan
se porter candidat : une première fois pour apprécier la recevabilité optreden vooraleer de advocaat zich kandidaat kan stellen : een eerste
de la candidature, une seconde fois pour l'examen oral d'évaluation. maal om de ontvankelijkheid van de kandidatuur te beoordelen, een
tweede maal voor het mondeling evaluatie-examen. In hetzelfde advies
Le même avis avait observé que ' les barreaux rendent obligatoire la wordt opgemerkt dat ' de balies [...] de permanente vorming verplicht
formation permanente, de sorte que la qualité des candidats qui seront maken, zodat de kwaliteit van de kandidaten die worden benoemd, zal
nommés sera garantie ' (ibidem). gegarandeerd zijn ' (ibidem).
B.13. En décidant d'ouvrir l'accès à la magistrature à des avocats, de la manière et pour les raisons énoncées ci-avant, le législateur a pris une mesure qui est pertinente pour atteindre l'objectif qu'il poursuit. B.14. Il reste à examiner si la mesure dans laquelle ce recrutement est autorisé peut avoir les conséquences discriminatoires qui sont dénoncées par les parties requérantes. B.15. Dans son arrêt n° 14/2003, la Cour a rappelé que, depuis la loi du 18 juillet 1991, le législateur a opté pour un mode de recrutement dans la magistrature qui suppose que les candidats se soumettent à un concours ou à un examen permettant d'évaluer de manière objective s'ils possèdent la maturité et la capacité nécessaire[s] à l'exercice de la fonction de magistrat (article 259bis-9, § 1er, alinéa 2, du Code judiciaire). Dans son examen de la loi du 15 juin 2001, la Cour a admis que les motifs présentement rappelés en B.9 peuvent amener le législateur à déroger à ces exigences pour permettre que des avocats expérimentés accèdent à la magistrature dès lors que leur longue expérience professionnelle révèle des qualités telles qu'il peut être justifié de les dispenser de l'examen d'aptitude professionnelle. La Cour a toutefois jugé à cette occasion que cette troisième voie d'accès ne pouvait être ouverte que dans une très faible proportion et aux conditions strictes de l'examen d'évaluation auxquelles cette catégorie de candidats doit en tout état de cause être soumise, sous peine de méconnaître les attentes légitimes de ceux qui se soumettent aux épreuves du concours ou de l'examen. En ne fixant pas cette proportion, le législateur était allé au-delà de ce qu'exigeait son souci de permettre que des avocats expérimentés puissent accéder à la magistrature. B.16. Pour tenir compte de l'exigence, formulée par la Cour, d'une B.13. Met de beslissing om de toegang tot de magistratuur open te stellen voor de advocaten op de wijze en om de redenen zoals hiervoor vermeld, heeft de wetgever een maatregel genomen die relevant is om de door hem nagestreefde doelstelling te bereiken. B.14. Er moet evenwel nog worden onderzocht of de mate waarin die rekrutering wordt toegestaan, geen discriminerende gevolgen kan hebben die door de verzoekende partijen worden aangeklaagd. B.15. In zijn arrest nr. 14/2003 heeft het Hof eraan herinnerd dat de wetgever sedert de wet van 18 juli 1991 heeft gekozen voor een rekruteringswijze in de magistratuur die ervan uitgaat dat de kandidaten zich onderwerpen aan een vergelijkend examen of aan een examen op grond waarvan op een objectieve manier kan worden geoordeeld of zij de noodzakelijke maturiteit en bekwaamheid bezitten voor de uitoefening van het ambt van magistraat (artikel 259bis-9, § 1, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Het Hof heeft bij de beoordeling van de wet van 15 juni 2001 aanvaard dat de thans in B.9 herhaalde motieven de wetgever ertoe kunnen brengen van die vereisten af te wijken om het mogelijk te maken dat ervaren advocaten tot de magistratuur kunnen toetreden aangezien zij door hun lange beroepservaring kwaliteiten bezitten die het verantwoorden dat zij van het examen inzake beroepsbekwaamheid worden vrijgesteld. Het Hof heeft bij die gelegenheid evenwel geoordeeld dat die derde toegangsweg slechts in een zeer beperkte mate en onder strikte voorwaarden van het evaluatie-examen waaraan die categorie van kandidaten in ieder geval moet zijn onderworpen, kon worden opengesteld, om te vermijden dat diegenen die zich aan de proeven van het vergelijkend examen of het examen onderwerpen, in hun terechte verwachtingen zouden worden teleurgesteld. Door die verhouding niet vast te stellen, was de wetgever verder gegaan dan wat vereist was vanuit zijn bekommernis om ervaren advocaten te kunnen laten toetreden tot de magistratuur. B.16. Om rekening te houden met het door het Hof gestelde vereiste van een sterke kwantitatieve beperking van de openstelling van de
stricte limitation de l'accès à la magistrature par cette troisième magistratuur via die derde toegangsweg, heeft de wetgever het
voie, le législateur a fixé le nombre maximal des magistrats qui maximumaantal magistraten dat via die weg kan worden gerekruteerd,
peuvent être recrutés par cette voie à 12 p.c. du nombre total, fixé vastgesteld op 12 pct. van het totale, in de wet vastgestelde aantal
par la loi, des magistrats du ressort de la cour d'appel ou de la cour magistraten van het rechtsgebied van het hof van beroep of van het
du travail, dans chacune des trois catégories de magistrats décrites arbeidshof, voor de drie categorieën van magistraten, beschreven in
en B.1.5. Bien qu'il fût envisagé, dans un premier temps, d'arrêter B.1.5. Ofschoon eerst was overwogen om die verhouding vast te stellen
cette proportion à 20 p.c. (Doc. parl., Chambre, DOC 51-1247/001, p. op 20 pct. (Parl. St., Kamer, DOC 51-1247/001, p. 16), werd zij
16), elle a en définitive été fixée à 12 p.c. La section de vastgesteld op 12 pct., waarvan de afdeling wetgeving van de Raad van
législation du Conseil d'Etat, dans son avis du 3 mai 2004, a dit que State in haar advies van 3 mei 2004 heeft gesteld dat die verhouding
cette proportion pouvait être considérée comme ne méconnaissant pas le in die zin kon worden beschouwd dat zodoende geen afbreuk wordt gedaan
sens que la Cour a entendu attacher aux termes ' très faible aan de betekenis die het Hof aan de termen ' zeer beperkte mate '
proportion ' (ibid.). heeft willen geven (ibid.).
B.17. Les parties requérantes reprochent au législateur d'avoir fixé B.17. De verzoekende partijen verwijten de wetgever dat hij dat quotum
ce quota non par rapport aux places à pourvoir mais par rapport au niet heeft vastgesteld in verhouding tot de in te vullen betrekkingen
nombre total, fixé par la loi, des magistrats du ressort de la cour maar in verhouding tot het totale, in de wet vastgestelde aantal
magistraten van het rechtsgebied van het hof van beroep of van het
d'appel ou de la cour du travail, dans chacune des trois catégories de arbeidshof, voor de drie categorieën van magistraten.
magistrats. B.18. En appliquant le quota maximal de 12 p.c., par ressort, au B.18. Door per rechtsgebied het maximumquotum van 12 pct. toe te
nombre total des magistrats composant le cadre du personnel des passen op het totale aantal magistraten die de personeelsformatie
vormen van de rechtscolleges vastgesteld in de wet bedoeld in artikel
juridictions déterminées par la loi visée à l'article 186, alinéa 5, 186, vijfde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, heeft de wetgever een
du Code judiciaire, le législateur a pris une mesure qui est conforme maatregel genomen die in overeenstemming is met de door hem
à l'objectif qu'il poursuit : ' la magistrature doit avoir un visage nagestreefde doelstelling : ' de magistratuur moet een veelzijdig
pluriel et les différentes tranches d'âge doivent y être représentées aangezicht hebben en alle leeftijden moeten erin vertegenwoordigd zijn
' (Doc. parl., Sénat, 2004-2005, n° 3-976/4, p. 33). En exigeant une ' (Parl. St., Senaat, 2004-2005, nr. 3-976/4, p. 33). Door een
expérience professionnelle de vingt années, il ouvrait la troisième beroepservaring van twintig jaar te eisen, opende hij de derde
voie d'accès à des candidats ' qui auront au minimum 44 ans ', tandis toegangsweg voor kandidaten die ' minstens 44 jaar zijn ', terwijl '
que ' la moyenne d'âge pour les candidats à l'examen d'aptitude de gemiddelde leeftijd van de kandidaten voor het examen inzake
professionnelle est de 36 ans ' (ibid.). beroepsbekwaamheid [...] 36 jaar [is] ' (ibid.).
B.19. Tout au long des débats parlementaires, le législateur a eu B.19. Tijdens de parlementaire bespreking werd, inzonderheid door de
l'attention attirée, notamment par les représentants des stagiaires vertegenwoordigers van de gerechtelijke stagiairs, de aandacht van de
judiciaires, sur le risque de voir attribués tous les postes pourvus wetgever gevestigd op het risico dat alle betrekkingen die worden
au cours d'une année judiciaire à des candidats issus de la troisième ingevuld tijdens één gerechtelijk jaar, worden toegekend aan
voie d'accès (ibid., pp. 10, 20 et 23). Des amendements ont été kandidaten uit de derde toegangsweg (ibid., pp. 10, 20 en 23). Er
déposés qui proposaient, soit de calculer le pourcentage des places werden amendementen ingediend waarin werd voorgesteld, hetzij om het
attribuées à la troisième voie d'accès sur le nombre de places percentage van de aan de derde toegangsweg toegekende plaatsen te
déclarées vacantes au cours de chaque année civile, soit de prévoir un berekenen op het aantal plaatsen dat vacant wordt verklaard in de loop
double plafond, l'un calculé sur le nombre des magistrats composant le van elk kalenderjaar, hetzij om te voorzien in een dubbele bovengrens
waarbij de ene wordt berekend op het aantal magistraten die de
cadre, l'autre sur le nombre de places vacantes (Doc. parl., Sénat, personeelsformatie vormen, en de andere op het aantal vacante plaatsen
2004-2005, n° 3-976/2; n° 3-976/3). (Parl. St., Senaat, 2004-2005, nr. 3-975/2; nr. 3-976/3).
Ces amendements ont été rejetés, mais il a été tenu compte, dans une Die amendementen werden verworpen, maar er werd in zekere mate
certaine mesure, des préoccupations qu'ils traduisaient en prévoyant rekening gehouden met de erin tot uitdrukking gebrachte bekommernissen
une application progressive de la loi : la proportion maximale des doordat werd voorzien in een geleidelijke toepassing van de wet : het
magistrats issus de la troisième voie de recrutement sera de 4 p.c. la maximale percentage van magistraten afkomstig uit de derde toegangsweg
première année, 8 p.c. la deuxième et 12 p.c. à partir de la troisième zal het eerste jaar 4 pct., het tweede jaar 8 pct. en vanaf het derde
(art. 10 de la loi). B.20. La loi attaquée ne confère aucune priorité aux candidats qui auront réussi l'examen oral d'évaluation sur ceux qui auront réussi le concours ou l'examen d'aptitude. C'est à la commission de nomination et de désignation, dont les compétences ne sont pas modifiées sur ce point, qu'il appartiendra de comparer les mérites des candidats et de présenter ceux qui ont fait la preuve des plus grandes qualités. Pour effectuer cette comparaison, la commission disposera, pour chacun des candidats, des avis prévus à l'article 259ter du Code judiciaire jaar 12 pct. bedragen (artikel 10 van de wet). B.20. De aangevochten wet verleent aan de kandidaten die zullen zijn geslaagd voor het mondelinge evaluatie-examen geen enkele voorrang ten aanzien van diegenen die zijn geslaagd voor het vergelijkend examen of het examen inzake bekwaamheid. Het zal aan de benoemings- en aanwijzingscommissie, wier bevoegdheden hieromtrent niet zijn gewijzigd, staan om de verdiensten van de kandidaten te vergelijken en diegenen voor te dragen die het bewijs hebben geleverd van de grootste kwaliteiten. Teneinde die vergelijking te maken, zal de commissie voor elk van de kandidaten over de in artikel 259ter van het Gerechtelijk Wetboek
et, conformément à l'article 151, § 4, alinéa 1er, de la Constitution, bedoelde adviezen beschikken en, overeenkomstig artikel 151, § 4,
eerste lid, van de Grondwet, zal zij haar voordrachten, die moeten
elle ne pourra fonder ses présentations, qui doivent être motivées et worden gemotiveerd en met een tweederde meerderheid moeten worden
recueillir la majorité des deux tiers, qu'' après évaluation de la goedgekeurd, slechts kunnen funderen ' na afweging van de bekwaamheid
compétence et de l'aptitude ' de chaque candidat, au regard des en geschiktheid ' van elke kandidaat, rekening houdend met de
caractéristiques de la place déclarée vacante, et sans devoir kenmerken van de vacant verklaarde plaats, en zulks zonder de quota
atteindre les quotas de 4, 8 et 12 p.c. puisqu'il s'agit non d'une van 4, 8 en 12 pct. te moeten bereiken, vermits het niet om een
exigence mais d'un maximum. vereiste maar om een maximum gaat.
Le cas échéant, il appartient au Conseil d'Etat de vérifier si, dans In voorkomend geval komt het aan de Raad van State toe om na te gaan
ses présentations, la commission de nomination et de désignation a of de benoemings- en aanwijzingscommissie bij haar voordrachten alle
respecté toutes les exigences précitées. voormelde vereisten in acht heeft genomen.
Pour tous ces motifs, en particulier l'exigence que la commission de Om al die redenen, inzonderheid het vereiste dat de benoemings- en
nomination et de désignation tienne également compte, dans ses aanwijzingscommissie bij haar voordrachten eveneens rekening houdt met
propositions, des caractéristiques de la place déclarée vacante, le de kenmerken van de vacant verklaarde plaats, heeft de wetgever het
législateur a raisonnablement pu considérer comme plutôt théorique le risico van massale benoemingen van kandidaten uit de derde toegangsweg
risque de nominations de masse de candidats provenant de la troisième redelijkerwijze als eerder theoretisch kunnen beschouwen (Parl. St.,
voie d'accès (Doc. parl., Sénat, 2004-2005, n° 3-976/4, pp. 35-36). Senaat, 2004-2005, nr. 3-976/4, pp. 35-36).
B.21. Il est vrai que l'instauration de la troisième voie de recrutement pourrait aggraver la situation des stagiaires et porter atteinte à leurs attentes légitimes en augmentant le risque de ne pas pouvoir être nommés à l'issue de leur stage en raison de la présence de nouveaux concurrents. Ils se verraient alors victimes d'une différence de traitement injustifiée, puisque l'accomplissement d'un stage donne lieu, en règle générale, à une nomination, sauf si le stagiaire a fait l'objet d'une évaluation négative. Mais une telle discrimination serait due, non à l'application des dispositions attaquées, mais à l'absence d'un statut satisfaisant des stagiaires, dont il a été dit à plusieurs reprises, au cours des travaux préparatoires, qu'il faisait l'objet des préoccupations du B.21. De invoering van de derde toegangsweg zou weliswaar de situatie van de stagiairs kunnen verslechteren en afbreuk doen aan hun legitieme verwachtingen doordat het risico groter wordt dat zij niet kunnen worden benoemd op het einde van hun stage om reden van de aanwezigheid van nieuwe concurrenten. Ze zouden dan het slachtoffer worden van een onverantwoord verschil in behandeling, vermits het doormaken van een stage in algemene regel aanleiding geeft tot een benoeming, behalve wanneer de stagiair een negatieve beoordeling heeft gekregen. Een dergelijke discriminatie zou echter niet te wijten zijn aan de toepassing van de aangevochten bepalingen maar aan de ontstentenis van een bevredigend statuut voor de stagiairs, in verband waarmee tijdens de parlementaire voorbereiding herhaaldelijk is gezegd dat het een van de bekommernissen van de Regering was (Parl. St.,
Gouvernement (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1247/007, pp. 9 Kamer, 2004-2005, DOC 51-1247/007, pp. 9 en 11).
et 11). B.22. Il découle de ce qui précède que les mesures critiquées ne B.22. Uit wat voorafgaat volgt dat de bekritiseerde maatregelen geen
créent pas de différence de traitement injustifiée au détriment des onverantwoord verschil in behandeling in het leven roepen ten nadele
stagiaires et des lauréats de l'examen d'aptitude professionnelle. van de stagiairs en de geslaagden voor het examen inzake beroepsbekwaamheid.
B.23. Les deux premiers moyens dans l'affaire n° 3809 ne peuvent être B.23. De eerste twee middelen in de zaak nr. 3809 kunnen niet worden
accueillis ». ingewilligd ».
B.8. Bien qu'elle se soit prononcée, par les arrêts nos 14/2003 et B.8. Hoewel het Hof zich bij de voormelde arresten nrs. 14/2003 en
142/2006, précités, sur le choix de principe du législateur de créer 142/2006 heeft uitgesproken over de principiële keuze van de wetgever
une troisième voie d'accès à la magistrature pour les personnes om een derde toegangsweg tot de magistratuur in te voeren voor
disposant d'une longue expérience au barreau, la Cour ne s'est pas personen met een lange ervaring aan de balie, heeft het zich bij die
prononcée, par ces arrêts, sur la question de savoir si les conditions arresten niet uitgesproken over de vraag of de aan die toegangsweg
liées à cette voie d'accès doivent s'appliquer ou non aux candidats à verbonden voorwaarden al dan niet dienen te gelden voor kandidaten
une nomination qui exercent déjà une fonction de magistrat à laquelle voor een benoeming die reeds een ambt van magistraat uitoefenen,
ils ont accédé via cette troisième voie d'accès. waartoe zij zijn toegetreden via die derde toegangsweg.
B.9. Par un avis du 17 octobre 2016 relatif à un « avant-projet de loi B.9. Bij een advies van 17 oktober 2016 met betrekking tot een «
portant simplification, harmonisation, informatisation et voorontwerp van wet houdende vereenvoudiging, harmonisering,
informatisering en modernisering van bepalingen van burgerlijk recht
en van burgerlijk procesrecht alsook van het notariaat, en houdende
modernisation de dispositions de droit civil et de procédure civile diverse bepalingen inzake justitie » heeft de Hoge Raad voor de
ainsi que du notariat, et portant diverses mesures en matière de Justitie gesteld : « De artikelen 187ter (vrederechters en rechters in de
justice », le Conseil supérieur de la Justice a observé : politierechtbank), 191ter (rechters bij de rechtbanken van eerste
« Les articles 187ter (juges de paix et de police), 191ter (juges aux aanleg, de arbeidsrechtbanken en de rechtbanken van koophandel) en
tribunaux de première instance, du travail et de commerce) et 194ter 194ter (substituten-procureur des Konings en
(substituts du procureur du Roi et de l'auditeur du travail) prévoient substituten-arbeidsauditeur) voorzien erin dat het aantal personen
que le nombre de personnes nommées sur la base de l'examen oral benoemd op grond van het mondelinge evaluatie-examen niet meer mag
d'évaluation ne peut excéder 12 % du nombre total de magistrats prévu bedragen dan 12 % van het totale aantal magistraten in het kader voor
par le cadre pour le ressort de la cour d'appel (ou, selon le cas, de het rechtsgebied van het hof van beroep (of naargelang het geval van
la cour du travail), pour ces différentes catégories de magistrats. het arbeidshof), voor deze verschillende categorieën van magistraten.
Le problème est que, depuis l'entrée en vigueur de ces dispositions (à Het probleem is dat, sinds de inwerkingtreding van deze bepalingen
savoir, le 13 mai 2006), dans certains ressorts, la limite des 12 % (namelijk op 13 mei 2006) de grens van 12 % in bepaalde rechtsgebieden
est atteinte pour différentes catégories de magistrats, spécialement is bereikt voor verschillende categorieën magistraten, vooral die van
celles des juges de paix et des juges au tribunal de police. Il en de vrederechters en de rechters in de politierechtbank. Hieruit volgt
résulte que les lauréats de l'examen oral d'évaluation qui souhaitent, dat de geslaagden voor het mondelinge evaluatie-examen die zich
par exemple, se porter candidats à une place de juge de paix (ce qui bijvoorbeeld kandidaat willen stellen voor een plaats van vrederechter
est fréquent, s'agissant de candidats très expérimentés disposant (wat vaak het geval is voor zeer ervaren kandidaten met een
d'une expérience de plus de 20 ans de barreau) se trouvent dans balie-ervaring van meer dan 20 jaar) niet kunnen solliciteren door
l'impossibilité de postuler en raison de cette limite des 12 %. De deze beperking van 12 % . Als we bovendien rekening houden met de
plus, compte tenu de l'interprétation que les services du SPF Justice wijze waarop de diensten van de FOD Justitie de voornoemde bepalingen
font des dispositions précitées (à savoir que, pour le calcul des 12 interpreteren (namelijk dat voor de berekening van de 12 % alle '
%, il convient de comptabiliser toutes les primo-nominations sur la primo-benoemingen ' op grond van het mondelinge evaluatie-examen
base de l'examen oral d'évaluation, même en cas de nomination à une moeten worden geteld, zelfs bij een latere benoeming in een andere
autre fonction ou de promotion ultérieure), cette situation de blocage functie of bij een latere bevordering), kan deze blokkering vele jaren
peut durer de nombreuses années, ce qui n'est certainement pas le voeu duren, wat zeker niet de bedoeling van de wetgever is. In die
du législateur. Dans ces conditions, se pose la question de omstandigheden kan de effectiviteit zelf van de derde toegangsweg tot
l'effectivité même de cette troisième voie d'accès à la magistrature. de magistratuur in vraag worden gesteld.
Selon le Conseil supérieur, sous peine de ' bloquer ' le système, la Volgens de Hoge Raad moet, teneinde het systeem niet te ' blokkeren ',
limite des 12 % ne doit s'appliquer qu'aux primo-nominations, de grens van 12 % enkel op de primo-benoemingen worden toegepast, dat
c'est-à-dire aux personnes qui accèdent à la magistrature sur la base wil zeggen op de personen die tot de magistratuur toetreden op basis
de l'examen oral d'évaluation, et ne doit donc pas concerner les van het mondelinge evaluatie-examen, en moet derhalve niet betrekking
magistrats, qui, après un accès via la troisième voie, ont été nommés hebben op de magistraten die, na een toegang via de derde weg, later
ou promus à une autre fonction. werden benoemd of bevorderd in een andere functie.
Pour ces motifs, le Conseil supérieur préconise la suppression de Om die redenen pleit de Hoge Raad voor de afschaffing van deze limiet
cette limite de 12 % ou, à tout le moins, une clarification de son van 12 % of, op zijn minst, voor een opheldering van het
champ d'application (uniquement les primo-nominations) » (Conseil toepassingsgebied ervan (enkel de primo-benoemingen) » (Hoge Raad voor
supérieur de la Justice, avis du 17 octobre 2016, p. 10). de Justitie, advies van 17 oktober 2016, p. 11).
B.10. Comme il est dit en B.6.1 à B.6.4, la disposition en cause a été B.10. Zoals is vermeld in B.6.1-B.6.4, is de in het geding zijnde
insérée dans le Code judiciaire par la loi du 7 avril 2005. Par cette bepaling in het Gerechtelijk Wetboek ingevoegd bij de wet van 7 april
loi, le législateur non seulement a voulu rencontrer les objections 2005. Met die wet is de wetgever niet alleen willen tegemoetkomen aan
formulées par la Cour dans son arrêt n° 14/2003 du 28 janvier 2003, de bezwaren die het Hof had geuit in zijn arrest nr. 14/2003 van 28
mais il a également réaffirmé sa volonté de créer une troisième voie januari 2003, maar heeft hij ook zijn wil opnieuw bevestigd om een
d'accès à la magistrature pour les personnes disposant d'une longue derde toegangsweg tot de magistratuur in te voeren voor personen met
expérience au barreau, afin de concrétiser son objectif d'une een lange ervaring aan de balie, en dit ter verwezenlijking van de
door hem nagestreefde doelstelling, met name te komen tot « een
magistrature à « visage pluriel », dans laquelle « les différentes magistratuur [met] een veelzijdig aangezicht » waarin « alle
tranches d'âge [sont] représentées » (Doc. parl., Sénat, 2004-2005, n° leeftijden [...] vertegenwoordigd zijn » (Parl. St., Senaat,
3-976/4, p. 33). 2004-2005, nr. 3-976/4, p. 33).
B.11. Il ressort de l'avis du Conseil supérieur de la Justice cité en B.11. Uit het in B.9 aangehaalde advies van de Hoge Raad voor de
B.9 que l'application du quota de 12 % aux nominations dites « Justitie blijkt dat de toepassing van het quotum van 12 % bij de
ultérieures » peut porter atteinte à « l'effectivité même de cette zogenaamde « latere » benoemingen afbreuk kan doen aan « de
troisième voie d'accès à la magistrature », en raison d'un blocage de effectiviteit zelf van de derde toegangsweg tot de magistratuur », en
cette voie d'accès durant de nombreuses années. Dans l'interprétation dit om reden van een blokkering van die toegangsweg gedurende vele
selon laquelle le quota de 12 % doit s'appliquer non seulement aux « jaren. In de interpretatie dat het quotum van 12 % niet alleen bij de
primo-nominations », mais aussi aux nominations ultérieures, la « primo-benoemingen », maar ook bij latere benoemingen dient te worden
différence de traitement créée par la disposition en cause entre les toegepast, is het door de in het geding zijnde bepaling in het leven
geroepen verschil in behandeling tussen kandidaten voor een ambt van
candidats à une fonction de magistrat qui exercent déjà une autre magistraat die reeds een ander ambt van magistraat uitoefenen, aldus
fonction de magistrat n'est ainsi pas pertinente au regard des niet pertinent ten aanzien van de door de wetgever met de derde
objectifs que le législateur poursuit par la troisième voie d'accès à toegangsweg tot de magistratuur nagestreefde doelstellingen. In die
la magistrature. En outre, dans cette interprétation, cette interpretatie doet die bepaling bovendien op een discriminerende wijze
disposition porte une atteinte discriminatoire aux possibilités de afbreuk aan de carrièremogelijkheden van personen die het ambt van
carrière des personnes qui exercent déjà la fonction de magistrat. En magistraat reeds uitoefenen. Ten aanzien van een regeling betreffende
effet, par rapport aux règles relatives aux conditions de nomination à de voorwaarden waaronder personen kunnen worden benoemd tot een
une certaine fonction dans la magistrature, les personnes qui exercent bepaald ambt in de magistratuur, bevinden personen die het ambt van
la fonction de magistrat et qui ont donc déjà obtenu l'« accès » à la magistrature ne se trouvent pas, lorsqu'elles posent leur candidature, dans des situations fondamentalement différentes selon la manière dont elles ont accédé à leur fonction dans le passé. La différence de traitement créée par la disposition en cause, dans l'interprétation précitée, entre les catégories de magistrats visées dans la question préjudicielle n'est pas raisonnablement justifiée. B.12. Dans l'interprétation selon laquelle elle est applicable non seulement aux candidats qui ont réussi l'examen oral d'évaluation visé à l'article 191bis du Code judiciaire et qui n'exercent pas encore une magistraat uitoefenen en die dus reeds « toegang » hebben verkregen tot de magistratuur, zich bij het stellen van hun kandidatuur, immers niet in wezenlijk verschillende situaties, naargelang de wijze waarop zij in het verleden zijn toegetreden tot hun ambt. In de voormelde interpretatie is het verschil in behandeling dat door de in het geding zijnde bepaling, in het leven wordt geroepen tussen de in de prejudiciële vraag beoogde categorieën van magistraten niet redelijk verantwoord. B.12. In de interpretatie dat zij niet alleen van toepassing is op de kandidaten die geslaagd zijn voor het in artikel 191bis van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge evaluatie-examen en die nog
fonction de magistrat (les « primo-nominations »), mais aussi aux geen ambt van magistraat uitoefenen (de « primo-benoemingen »), maar
candidats qui exercent déjà une fonction de magistrat à laquelle ils ook op de kandidaten die reeds een ambt van magistraat uitoefenen,
ont accédé après avoir réussi l'examen oral d'évaluation (les waartoe zij zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het voormelde
nominations ultérieures), la disposition en cause n'est pas compatible mondelinge evaluatie-examen (de latere benoemingen), is de in het
avec les articles 10 et 11 de la Constitution. geding zijnde bepaling niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van
B.13. Toutefois, la disposition en cause pourrait aussi recevoir une de Grondwet. B.13. De in het geding zijnde bepaling kan evenwel ook op een andere
wijze worden geïnterpreteerd, meer bepaald in die zin dat het erin
autre interprétation, selon laquelle le quota de 12 % qu'elle vise est bedoelde quotum van 12 % alleen van toepassing is bij de «
uniquement applicable aux « primo-nominations » et ne l'est donc pas primo-benoemingen », en dus niet bij latere benoemingen van kandidaten
aux nominations ultérieures de candidats qui exercent déjà une die reeds een ambt van magistraat uitoefenen. Zoals de Hoge Raad voor
fonction de magistrat. Ainsi que l'a observé le Conseil supérieur de de Justitie in het voormelde advies heeft opgemerkt, is het immers «
la Justice dans l'avis précité, ce n'était en effet « certainement pas zeker niet de bedoeling van de wetgever [geweest] » om de door hem
le voeu du législateur » que les dispositions que ce dernier a aangenomen bepalingen betreffende de derde toegangsweg tot de
adoptées en ce qui concerne la troisième voie d'accès à la magistratuur op zulke wijze te interpreteren dat de toepassing ervan
magistrature soient interprétées en manière telle que leur application leidt tot een blokkering van die toegangsweg gedurende vele jaren. Uit
entraîne un blocage de cette voie d'accès durant de nombreuses années. de geest van de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek die de derde
En outre, il peut se déduire de l'esprit des dispositions du Code toegangsweg tot de magistratuur regelen, kan bovendien worden afgeleid
judiciaire qui règlent la troisième voie d'accès à la magistrature
que, par cette voie d'accès, le législateur a visé les « dat de wetgever met die toegangsweg de « primo-benoemingen » heeft
primo-nominations ». beoogd.
B.14. Dans cette interprétation, la disposition en cause ne crée pas B.14. In die interpretatie roept de in het geding zijnde bepaling geen
une différence de traitement entre les catégories de magistrats visées verschil in behandeling in het leven tussen de in de prejudiciële
dans la question préjudicielle. vraag beoogde categorieën van magistraten.
B.15. Dans l'interprétation selon laquelle elle est uniquement B.15. In de interpretatie dat zij alleen van toepassing is op de
applicable aux candidats qui ont réussi l'examen oral d'évaluation kandidaten die geslaagd zijn voor het in artikel 191bis van het
visé à l'article 191bis du Code judiciaire et qui n'exercent pas Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge evaluatie-examen en die nog
encore une fonction de magistrat (les « primo-nominations »), et non geen ambt van magistraat uitoefenen (de « primo-benoemingen »), en
aux candidats qui exercent déjà une fonction de magistrat à laquelle niet op de kandidaten die reeds een ambt van magistraat uitoefenen,
ils ont accédé après avoir réussi l'examen oral d'évaluation précité waartoe zij zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het voormelde
(les nominations ultérieures), la disposition en cause est compatible mondelinge evaluatie-examen (de latere benoemingen), is de in het
avec les articles 10 et 11 de la Constitution. geding zijnde bepaling bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Dans l'interprétation selon laquelle l'article 187ter du Code - In de interpretatie dat artikel 187ter van het Gerechtelijk Wetboek
judiciaire est applicable non seulement aux candidats qui ont réussi niet alleen van toepassing is op de kandidaten die geslaagd zijn voor
l'examen oral d'évaluation visé à l'article 191bis du Code judiciaire het in artikel 191bis van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge
et qui n'exercent pas encore une fonction de magistrat, mais aussi aux evaluatie-examen en die nog geen ambt van magistraat uitoefenen, maar
candidats qui exercent déjà une fonction de magistrat à laquelle ils ook op de kandidaten die reeds een ambt van magistraat uitoefenen
ont accédé après avoir réussi l'examen oral d'évaluation précité, waartoe zij zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het voormelde
cette disposition viole les articles 10 et 11 de la Constitution. mondelinge evaluatie-examen, schendt die bepaling de artikelen 10 en
11 van de Grondwet.
- Dans l'interprétation selon laquelle l'article 187ter du Code - In de interpretatie dat artikel 187ter van het Gerechtelijk Wetboek
judiciaire est exclusivement applicable aux candidats qui ont réussi uitsluitend van toepassing is op de kandidaten die geslaagd zijn voor
l'examen oral d'évaluation visé à l'article 191bis du Code judiciaire het in artikel 191bis van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde mondelinge
et qui n'exercent pas encore une fonction de magistrat, et non aux evaluatie-examen en die nog geen ambt van magistraat uitoefenen, en
candidats qui exercent déjà une fonction de magistrat à laquelle ils niet op de kandidaten die reeds een ambt van magistraat uitoefenen
ont accédé après avoir réussi l'examen oral d'évaluation précité, waartoe zij zijn toegetreden na te zijn geslaagd voor het voormelde
cette disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la mondelinge evaluatie-examen, schendt die bepaling de artikelen 10 en
Constitution. 11 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 25 février 2021. op 25 februari 2021.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x