← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 59/2021 du 22 avril 2021 Numéro du rôle : 7243 En cause : la
question préjudicielle relative aux articles 457bis, 457, § 5, alinéa 2, et 466 du Code judiciaire,
posée par le Conseil de discipline des avocats des bar La
Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P.
(...)"
Extrait de l'arrêt n° 59/2021 du 22 avril 2021 Numéro du rôle : 7243 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 457bis, 457, § 5, alinéa 2, et 466 du Code judiciaire, posée par le Conseil de discipline des avocats des bar La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 59/2021 van 22 april 2021 Rolnummer 7243 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 457bis, 457, § 5, tweede lid, en 466 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Tuchtraad van de advocaten van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 59/2021 du 22 avril 2021 | Uittreksel uit arrest nr. 59/2021 van 22 april 2021 |
Numéro du rôle : 7243 | Rolnummer 7243 |
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 457bis, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 457bis, 457, |
457, § 5, alinéa 2, et 466 du Code judiciaire, posée par le Conseil de | § 5, tweede lid, en 466 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de |
discipline des avocats des barreaux du ressort de la Cour d'appel de | Tuchtraad van de advocaten van de balies van het rechtsgebied van het |
Liège. | Hof van Beroep te Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de |
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. |
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne et D. Pieters, assistée | Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne en D. |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, | Pieters, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par sentence du 7 août 2019, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij beslissing van 7 augustus 2019, waarvan de expeditie ter griffie |
de la Cour le 9 août 2019, le Conseil de discipline des avocats des | van het Hof is ingekomen op 9 augustus 2019, heeft de Tuchtraad van de |
barreaux du ressort de la Cour d'appel de Liège a posé la question | advocaten van de balies van het rechtsgebied van het Hof van Beroep te |
préjudicielle suivante : | Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 457bis, 457, § 5, alinéa 2, et 466 du Code judiciaire | « Schenden de artikelen 457bis, 457, § 5, tweede lid, en 466 van het |
violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que ces | Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre |
dispositions ne prévoient pas qu'une procédure concernant un avocat | die bepalingen niet erin voorzien dat een procedure betreffende een |
germanophone puisse se dérouler en sa totalité dans la langue | Duitstalige advocaat in haar geheel in het Duits kan verlopen voor een |
allemande devant une chambre du Conseil de discipline de la Cour | kamer van de Tuchtraad van het Hof van Beroep te Luik (en de Tuchtraad |
d'appel de Liège (et le Conseil de discipline d'appel) dont tous les | van beroep) waarvan alle leden die taal spreken, terwijl de |
membres parlent cette langue, alors que la procédure disciplinaire | tuchtprocedure betreffende Franstalige of Nederlandstalige advocaten |
concernant des avocats francophones ou néerlandophones se déroule bien | wel in haar geheel in hun taal verloopt voor een kamer van de |
dans sa totalité dans leur langue devant une chambre du Conseil de | Tuchtraad (eventueel van beroep) waarvan alle leden de taal van de |
discipline (éventuellement d'appel) dont tous les membres maîtrisent | rechtspleging beheersen en terwijl om het even welke Duitstalige |
la langue de la procédure et qu'un justiciable germanophone de la | rechtzoekende van het Duitse taalgebied een recht op een procedure in |
région de la langue allemande quel qu'il soit peut faire valoir un | het Duits kan doen gelden voor de Rechtbank van eerste aanleg, de |
droit à une procédure en langue allemande devant les Tribunaux de | Ondernemingsrechtbank en de Arbeidsrechtbank te Eupen en voor het Hof |
première instance, de l'Entreprise, et du Travail d'Eupen et devant | |
les Cours d'appel et du travail de Liège ? ». | van Beroep en het Arbeidshof te Luik ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur les articles 457, § 5, | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 457, § |
457bis et 466 du Code judiciaire, qui disposent : | 5, 457bis en 466 van het Gerechtelijk Wetboek, die bepalen : |
« Art. 457.[...] |
« Art. 457.[...] |
§ 5. Le conseil de discipline siège au nombre d'un président de | § 5. De tuchtraad houdt zitting met een kamervoorzitter, vier |
chambre, de quatre assesseurs et d'un secrétaire qui ne prend pas part | assessoren en een secretaris, die niet deelneemt aan de beraadslaging. |
à la délibération. Le conseil de discipline comprend au moins un | De tuchtraad bevat ten minste één lid van de balie waartoe de advocaat |
membre du barreau de l'avocat contre qui la procédure disciplinaire | tegen wie de tuchtrechtelijke vervolging is ingesteld, behoort. |
est poursuivie. | |
Le conseil de discipline au siège de la cour d'appel de Liège comprend | De tuchtraad bij het hof van beroep te Luik heeft een kamer die is |
une chambre composée d'au moins deux membres connaissant la langue | samengesteld uit ten minste twee leden die de Duitse en de Franse taal |
allemande et la langue française et ne faisant pas partie du barreau | kennen en die geen deel uitmaken van de balie van Eupen. |
d'Eupen. Art. 457bis.La procédure devant le conseil de discipline est suivie |
Art. 457bis.De rechtspleging voor de tuchtraad wordt gevoerd in de |
dans la langue de l'Ordre dont dépend l'avocat poursuivi. | taal van de Orde waartoe de vervolgde advocaat behoort. |
Sans préjudice de l'article 457, § 5, alinéa 2, tous les membres du | Onverminderd de toepassing van artikel 457, § 5, tweede lid, moeten |
siège doivent connaître la langue de la procédure. | alle leden van de zetel de taal van de rechtspleging kennen. |
Toutefois, lorsque la procédure disciplinaire concerne un avocat | Wanneer de tuchtrechtelijke rechtspleging echter een Duitstalige |
germanophone, celui-ci est autorisé à s'exprimer en allemand ». | advocaat betreft, mag deze zich in het Duits uitdrukken ». |
« Art. 466.La procédure devant le conseil de discipline d'appel est |
« Art. 466.De rechtspleging voor de tuchtraad van beroep wordt |
suivie dans la langue de la sentence dont appel. Sauf préjudice de | gevoerd in de taal van de beslissing waartegen hoger beroep werd |
l'application de l'article 457, § 5, alinéa 2, tous les membres du | ingesteld. Onverminderd de toepassing van artikel 457, § 5, tweede |
siège doivent connaître la langue de la procédure. | lid, moeten alle leden van de zetel de taal van de rechtspleging |
Toutefois, lorsque la procédure disciplinaire concerne un avocat | kennen. Wanneer de tuchtprocedure evenwel een Duitstalige advocaat betreft, |
germanophone, celui-ci est autorisé à s'exprimer en allemand ». | mag laatstgenoemde Duits spreken ». |
B.1.2. Le régime disciplinaire des avocats a été profondément remanié | B.1.2. De tuchtregeling van de advocaten werd grondig herwerkt met de |
avec la loi du 21 juin 2006 « modifiant certaines dispositions du Code | wet van 21 juni 2006 « tot wijziging van een aantal bepalingen van het |
judiciaire concernant le barreau et la procédure disciplinaire | Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de balie en de tuchtprocedure |
applicable aux membres de celui-ci » (ci-après : la loi du 21 juin | voor haar leden » (hierna : de wet van 21 juni 2006). Uit de |
2006). Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que | parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de hervorming tot |
l'objectif de la réforme était de prévoir « une nouvelle procédure | doel had « een nieuwe tuchtprocedure vast [te stellen] die meer in |
disciplinaire plus conforme aux conceptions modernes de l'intérêt | overeenstemming is met de moderne opvattingen over het publiek belang |
public » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1724/001, p. 3). Le | » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1724/001, p. 3). Het |
législateur a maintenu le principe selon lequel le dossier | uitgangspunt dat de tuchtrechtelijke bevoegdheid en beoordeling over |
disciplinaire d'un avocat doit être instruit par ses pairs (ibid., p. | advocaten door advocaten zelf moet worden uitgeoefend, is door de |
5). Partant de l'idée que le droit disciplinaire relève de la | wetgever behouden (ibid., p. 5). Uitgaande van de overtuiging dat het |
politique qualitative d'une profession impliquant une relation de | tuchtrecht hoort bij het kwaliteitsbeleid van een vertrouwensberoep, |
confiance, le législateur a estimé que le droit disciplinaire doit | was de wetgever de opvatting toegedaan dat het tuchtrecht ten dienste |
servir l'intérêt général en ce sens qu'il doit garantir le bon | moet staan van het algemeen belang in die zin dat het een behoorlijke |
exercice de la profession d'avocat (ibid., pp. 6-14). Par cette loi, | uitoefening van het advocatenberoep moet waarborgen (ibid., pp. 6-14). |
le législateur entendait simplifier et professionnaliser la procédure | Met die wet wilde de wetgever de tuchtprocedure vereenvoudigen en |
disciplinaire, en réduisant le nombre de conseils de discipline, à | professionaliseren, door het aantal tuchtraden te verminderen, |
savoir un par ressort de cour d'appel (article 456 du Code judiciaire, | namelijk één per rechtsgebied van hof van beroep (artikel 456 van het |
tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 juin 2006) et | Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 |
deux conseils de discipline d'appel établis à Bruxelles (article 464 | juni 2006) en twee tuchtraden van beroep met zetel te Brussel (artikel |
du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 17 de la | 464 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 17 van |
loi du 21 juin 2006). | de wet van 21 juni 2006). |
B.1.3. L'article 457, § 5, alinéa 2, du Code judiciaire, a été inséré | B.1.3. Artikel 457, § 5, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek werd |
par la voie d'un amendement justifié comme suit : | ingevoegd via een amendement dat als volgt werd verantwoord : |
« Cet amendement vise à garantir qu'en cas de poursuite disciplinaire | « Dit amendement strekt ertoe te waarborgen dat bij tuchtrechtelijke |
à l'encontre d'un avocat du barreau d'Eupen, celui-ci puisse se | vervolging van een advocaat van de balie van Eupen die advocaat zich |
justifier devant une chambre de cinq membres, comprenant un | kan verantwoorden voor een kamer van vijf leden die bestaat uit een |
représentant du barreau d'Eupen (comme le prévoit la proposition), | vertegenwoordiger van de balie van Eupen (zoals het wetsvoorstel |
deux membres externes au barreau d'Eupen, mais connaissant la langue | bepaalt), twee leden die geen lid zijn van de balie van Eupen maar de |
allemande, ainsi que deux membres purement francophones » (Doc. parl., | Duitse taal kennen, en twee leden die zuiver Franstalig zijn » (Parl. |
Chambre, 2005-2006, DOC 51-1724/002, p. 1). | St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1724/002, p. 1). |
Ce même amendement a été commenté en ces termes au sein de la | In de bevoegde commissie werd datzelfde amendement als volgt |
commission compétente : | toegelicht : |
« Les avocats du barreau d'Eupen ont droit à une procédure menée | « De advocaten van de balie van Eupen hebben recht op een procedure |
intégralement en langue allemande. La chambre, qui statuera sur les | die volledig in het Duits gevoerd wordt [...]. De kamer, die zal |
avocats inscrits au barreau d'Eupen, doit dès lors compter au moins | oordelen over de advocaten verbonden aan de balie van Eupen, moet |
deux membres connaissant également la langue allemande et externes au | daarom minstens twee leden tellen die ook Duits spreken en die geen |
barreau d'Eupen. Ces membres du conseil de discipline ne seront donc | lid zijn van de balie van Eupen. Deze leden van de tuchtraad zijn dus |
pas nécessairement germanophones, ce qui semble d'ailleurs impossible, | |
étant donné que la plupart des avocats germanophones seront inscrits | niet noodzakelijk Duitstaligen, dat lijkt trouwens niet mogelijk |
au barreau d'Eupen. Cette chambre doit pouvoir mener la procédure en | aangezien de meeste Duitstalige advocaten aan de balie van Eupen |
langue allemande mais, dans le même temps, il y a lieu de maintenir | zullen verbonden zijn. Deze kamer moet de procedure in het Duits |
une certaine distance par rapport à l'avocat qui fait l'objet de la | kunnen voeren maar tegelijk moet een zekere afstand behouden worden |
procédure disciplinaire » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC | tot de advocaat die het voorwerp van de tuchtprocedure is » (Parl. |
51-1724/003, p. 6). | St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1724/003, p. 6). |
B.1.4. L'article 457bis a également fait l'objet d'un amendement, | B.1.4. Artikel 457bis werd eveneens geamendeerd, wat in de |
justifié comme suit dans les travaux préparatoires : | parlementaire voorbereiding als volgt werd verantwoord : |
« L'amendement prévoit expressément que la procédure disciplinaire se | « Het amendement bepaalt uitdrukkelijk dat de tuchtrechtelijke |
fait en langue néerlandaise ou en langue française, selon l'Ordre des | procedure wordt gevoerd in het Nederlands of in het Frans, naar gelang |
barreaux (OBFG ou OVB) dont dépend l'avocat poursuivi. Il s'agit du | van de orde van balies (OVB of OBFG) waartoe de vervolgde advocaat |
pendant de l'article 18 qui règle la langue de la procédure devant le | behoort. Het gaat om de tegenhanger van artikel 18, dat de taal van de |
conseil de discipline d'appel. | procedure voor de tuchtraad van beroep regelt. |
Toutefois, afin de prévoir un certain respect des droits de la défense | Om evenwel te voorzien in een zekere eerbiediging van de rechten van |
de l'avocat germanophone faisant l'objet d'une poursuite | de verdediging van de Duitstalige advocaat die tuchtrechtelijk wordt |
disciplinaire, l'amendement lui permet le cas échéant de s'exprimer | vervolgd, wordt hem in het amendement de mogelijkheid gegeven |
verbalement en langue allemande » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC | eventueel Duits te spreken » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC |
51-1724/002, p. 2). | 51-1724/002, p. 2). |
B.1.5. Il ressort du contexte législatif et des travaux préparatoires | B.1.5. Uit de wetgevende context en de voormelde parlementaire |
voorbereiding blijkt dat de in het geding zijnde bepalingen, met het | |
précités que par la notion d'« avocat germanophone », les dispositions | begrip « Duitstalige advocaat », de advocaten die zijn ingeschreven |
en cause visent les avocats inscrits au barreau d'Eupen. | bij de balie te Eupen beogen. |
B.2. Le Conseil des ministres relève que l'article 466 du Code | B.2. De Ministerraad wijst erop dat artikel 466 van het Gerechtelijk |
judiciaire n'est pas applicable à l'affaire pendante devant le conseil | Wetboek niet van toepassing is op de voor de verwijzende tuchtraad |
de discipline a quo et qu'il n'est donc pas utile à la solution du | hangende zaak en dat het dus niet nuttig is voor de oplossing van het |
litige. | geschil. |
L'article 466 du Code judiciaire concerne la procédure devant le | Artikel 466 van het Gerechtelijk Wetboek betreft de procedure voor de |
conseil de discipline d'appel. Dès lors que le juge a quo n'est | tuchtraad van beroep. Aangezien de verwijzende rechter slechts bevoegd |
compétent que pour la procédure d'instance, la réponse à la question | is voor de procedure in eerste aanleg, is het antwoord op de |
préjudicielle, en ce qu'elle porte sur l'article 466 du Code judiciaire, n'est manifestement pas utile à la solution du litige au fond. La Cour limite dès lors son examen aux articles 457, § 5, alinéa 2, et 457bis du Code judiciaire. B.3.1. Le Conseil de discipline près la Cour d'appel de Liège, qui est la juridiction a quo, interprète les dispositions en cause en ce sens qu'elles désignent la langue française comme la langue de la procédure devant lui, même lorsque l'avocat poursuivi est inscrit au barreau d'Eupen. B.3.2. La partie poursuivie devant le conseil de discipline a quo et le Conseil des ministres soutiennent que cette interprétation des dispositions en cause est erronée. Selon eux, il découle du libellé de | prejudiciële vraag, in zoverre zij betrekking heeft op artikel 466 van het Gerechtelijk Wetboek, kennelijk niet nuttig voor de oplossing van het geschil ten gronde. Het Hof beperkt dan ook zijn onderzoek tot de artikelen 457, § 5, tweede lid, en 457bis van het Gerechtelijk Wetboek. B.3.1. De Tuchtraad bij het Hof van Beroep te Luik, die het verwijzende rechtscollege is, interpreteert de in het geding zijnde bepalingen in die zin dat het Frans wordt beschouwd als de taal van de procedure voor die tuchtraad, zelfs wanneer de vervolgde advocaat is ingeschreven bij de balie te Eupen. B.3.2. De voor de verwijzende tuchtraad vervolgde partij en de Ministerraad voeren aan dat die interpretatie van de in het geding zijnde bepalingen verkeerd is. Volgens hen volgt uit de formulering |
ces dispositions et de la volonté du législateur que la procédure doit | van die bepalingen en uit de wil van de wetgever dat de procedure |
se dérouler intégralement en langue allemande si l'avocat poursuivi | integraal in het Duits moet worden gevoerd indien de vervolgde |
est inscrit au barreau d'Eupen. | advocaat is ingeschreven bij de balie te Eupen. |
B.3.3. Il appartient en règle au juge a quo d'interpréter les | B.3.3. Het staat in de regel aan de verwijzende rechter om de |
dispositions qu'il estime applicables, sous réserve d'une lecture | bepalingen die hij van toepassing acht te interpreteren, onder |
manifestement erronée de la disposition en cause. | voorbehoud van een kennelijk verkeerde lezing van de in het geding |
zijnde bepalingen. | |
Lors des travaux préparatoires des dispositions en cause, des | Tijdens de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde |
déclarations contradictoires ont été émises à propos de la | bepalingen werden tegenstrijdige verklaringen gegeven inzake de |
signification de ces dispositions, en ce qui concerne la langue de la | betekenis van die bepalingen, wat de taal van de tuchtprocedure |
procédure disciplinaire introduite à charge d'un avocat inscrit au | lastens een advocaat bij de balie te Eupen betreft. Terwijl in de in |
barreau d'Eupen. Alors que les travaux préparatoires cités en B.1.3 | B.1.3 geciteerde parlementaire voorbereiding uitdrukkelijk wordt |
indiquent explicitement que « les avocats du barreau d'Eupen ont droit | gesteld dat « de advocaten van de balie van Eupen [...] recht [hebben] |
à une procédure menée intégralement en langue allemande » (Doc. parl., | op een procedure die volledig in het Duits gevoerd wordt » (Parl. St., |
Chambre, 2005-2006, DOC 51-1724/003, p. 6), les travaux préparatoires | Kamer, 2005-2006, DOC 51-1724/003, p. 6), wordt in de in B.1.4 |
cités en B.1.4 précisent que les mots « la langue de l'Ordre », | geciteerde parlementaire voorbereiding gesteld dat de woorden « de |
contenus dans l'article 457bis du Code judiciaire, visent la langue | taal van de Orde », vervat in artikel 457bis van het Gerechtelijk |
Wetboek, verwijzen naar het Frans voor de « Ordre des barreaux | |
française pour l'Ordre des barreaux francophones et germanophone (Doc. | francophones et germanophone » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC |
parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-1724/002, p. 2). Il en résulte que | 51-1724/002, p. 2). Hieruit volgt dat de interpretatie van de in het |
l'interprétation des dispositions en cause par la juridiction a quo, | geding zijnde bepalingen door het verwijzende rechtscollege, volgens |
selon laquelle la langue d'une procédure disciplinaire à charge d'un | welke de taal van een tuchtprocedure lastens een advocaat die is |
avocat inscrit au barreau d'Eupen est la langue française, n'est pas | ingeschreven bij de balie te Eupen het Frans is, niet kennelijk |
manifestement erronée. La Cour examine dès lors les dispositions en | verkeerd is. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepalingen dan |
cause dans cette interprétation. | ook in die interpretatie. |
B.4. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité des | B.4. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de |
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepalingen met de | |
dispositions en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij niet erin voorzien |
en ce qu'elles ne prévoient pas qu'une procédure disciplinaire | |
concernant un avocat qui est inscrit au barreau d'Eupen se déroule | dat een tuchtprocedure betreffende een advocaat die is ingeschreven |
intégralement en langue allemande, devant une chambre du conseil de | bij de balie te Eupen integraal in het Duits verloopt voor een kamer |
discipline dont tous les membres parlent cette langue, alors que les | van de tuchtraad waarvan alle leden die taal spreken, terwijl de |
avocats qui sont inscrits à un autre barreau de l'« Ordre des barreaux | advocaten die zijn ingeschreven bij een andere balie van de « Ordre |
francophones et germanophone » ou à un barreau de l'« Orde van Vlaamse | des barreaux francophones et germanophone » of bij een balie van de « |
balies » ont droit à une procédure disciplinaire qui se déroule dans | Orde van Vlaamse balies » wel recht hebben op een tuchtprocedure die |
sa totalité respectivement en langue française ou en langue | volledig verloopt in respectievelijk het Frans of het Nederlands voor |
néerlandaise, devant une chambre du conseil de discipline dont tous | een kamer van de tuchtraad waarvan alle leden die taal spreken, en |
les membres parlent cette langue, et qu'un justiciable germanophone de | terwijl iedere Duitstalige rechtzoekende in het Duitse taalgebied een |
la région de langue allemande peut bénéficier d'une procédure en | procedure in het Duits kan genieten voor de rechtbanken te Eupen en |
langue allemande devant les tribunaux d'Eupen et devant les Cours | voor het Hof van Beroep en het Arbeidshof te Luik. |
d'appel et du travail de Liège. | De prejudiciële vraag betreft aldus, enerzijds, de taal van de |
Ainsi, la question préjudicielle concerne, d'une part, la langue de la | rechtspleging en, anderzijds, de samenstelling van de tuchtraad in een |
procédure et, d'autre part, la composition du conseil de discipline | tuchtprocedure betreffende een advocaat die is ingeschreven bij de |
dans une procédure disciplinaire concernant un avocat inscrit au | |
barreau d'Eupen. | balie te Eupen. |
La Cour examine tout d'abord la question préjudicielle en ce qu'elle | Het Hof onderzoekt de prejudiciële vraag eerst in zoverre zij |
porte sur la langue de la procédure (article 457bis) et ensuite en ce | betrekking heeft op de taal van de rechtspleging (artikel 457bis) en |
qu'elle porte sur la composition du conseil de discipline (article | vervolgens in zoverre zij betrekking heeft op de samenstelling van de |
457, § 5). Quant à la langue de la procédure B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6. La différence de traitement repose sur un critère objectif, à savoir la qualité d'avocat inscrit au barreau d'Eupen. | tuchtraad (artikel 457, § 5). Ten aanzien van de taal van de rechtspleging B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6. Het verschil in behandeling berust op een objectief criterium, namelijk de hoedanigheid van advocaat die is ingeschreven bij de balie te Eupen. B.7. Uit de in B.1.2 geciteerde parlementaire voorbereiding van de wet |
B.7. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 21 juin 2006 | van 21 juni 2006 blijkt dat de wetgever tot doel had de tuchtprocedure |
cités en B.1.2 que l'objectif du législateur était de simplifier et de | voor de advocatuur te vereenvoudigen en te professionaliseren. Dat |
professionnaliser la procédure disciplinaire relative aux avocats. Cet | |
objectif est légitime. | doel is legitiem. |
B.8.1. Le législateur ayant constaté que l'« étalement des procédures | B.8.1. Aangezien de wetgever heeft vastgesteld dat een « verspreiding |
disciplinaires pour les avocats sur vingt-huit conseils en première | van de tuchtprocedures van de advocaten over 28 raden in eerste aanleg |
instance et six conseils en appel est désuet et inefficace, et relève | en 6 in graad van beroep [...] oubollig, amateuristisch en inefficiënt |
de l'amateurisme » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1724/001, | [is] » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1724/001, p. 10), is het, |
p. 10), il est pertinent, à la lumière des objectifs de | in het licht van de doelstellingen inzake professionalisering en |
professionnalisation et de simplification, que les conseils de | vereenvoudiging, pertinent dat de tuchtraden voortaan worden |
discipline soient désormais installés aux sièges des cours d'appel et | ondergebracht bij de zetels van de hoven van beroep en dat de |
que les procédures disciplinaires à charge des avocats inscrits au | tuchtprocedures lastens de advocaten die zijn ingeschreven bij de |
barreau d'Eupen soient par conséquent traitées par le Conseil de | balie te Eupen bijgevolg worden behandeld door de Tuchtraad bij het |
discipline près la Cour d'appel de Liège. | Hof van Beroep te Luik. |
B.8.2. Au regard de l'objectif, précité, de simplifier et de professionnaliser la procédure disciplinaire pour les avocats, il n'est toutefois pas pertinent que les avocats inscrits au barreau d'Eupen soient privés du droit de bénéficier d'une procédure disciplinaire qui se déroule intégralement en langue allemande, et que la procédure disciplinaire à leur charge se déroule dans une langue qu'ils ne maîtrisent pas nécessairement. Aucun élément des travaux préparatoires ne fait apparaître pour quelle raison cet objectif ne serait pas atteint dans la même mesure si la procédure disciplinaire à l'égard des avocats inscrits au barreau d'Eupen était menée en langue allemande. Le nombre limité des avocats inscrits au barreau d'Eupen ne saurait justifier qu'il soit porté une atteinte discriminatoire aux droits de défense de ces avocats. B.8.3. L'article 457bis du Code judiciaire, interprété en ce sens qu'il ne permet pas qu'une procédure disciplinaire concernant un avocat inscrit au barreau d'Eupen se déroule intégralement en langue | B.8.2. Ten aanzien van het voormelde doel om de tuchtprocedure voor de advocatuur te vereenvoudigen en te professionaliseren, is het evenwel niet pertinent dat de advocaten die zijn ingeschreven bij de balie te Eupen het recht wordt ontzegd om een tuchtprocedure te genieten die integraal in het Duits verloopt, noch dat de tuchtprocedure lastens hen in een taal verloopt die zij niet noodzakelijk machtig zijn. Uit geen enkel element in de parlementaire voorbereiding blijkt om welke reden dat doel niet evenzeer zou worden bereikt indien de tuchtprocedure ten aanzien van de advocaten die zijn ingeschreven bij de balie te Eupen in het Duits wordt gevoerd. Het beperkte aantal advocaten dat is ingeschreven bij de balie te Eupen kan niet rechtvaardigen dat op discriminerende wijze afbreuk wordt gedaan aan de rechten van verdediging van die advocaten. B.8.3. Artikel 457bis van het Gerechtelijk Wetboek, in die zin geïnterpreteerd dat het niet toelaat dat een tuchtprocedure betreffende een advocaat die is ingeschreven bij de balie te Eupen integraal in het Duits verloopt, is niet bestaanbaar met de artikelen |
allemande, n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la | 10 en 11 van de Grondwet. |
Constitution. Quant à la composition du conseil de discipline | Ten aanzien van de samenstelling van de tuchtraad |
B.9.1. Le législateur a tenu compte, en ce qui concerne la composition | B.9.1. De wetgever heeft, wat de samenstelling van de tuchtraad |
du conseil de discipline, de la situation spécifique des avocats | betreft, rekening gehouden met de specifieke situatie van de advocaten |
inscrits au barreau d'Eupen, en disposant que ceux-ci sont jugés par | die zijn ingeschreven bij de balie te Eupen, door te bepalen dat zij |
une chambre composée d'au moins deux membres connaissant la langue | worden berecht door een kamer die is samengesteld uit ten minste twee |
allemande (article 457, § 5, alinéa 2). En outre, comme c'est le cas | leden die kennis hebben van het Duits (artikel 457, § 5, tweede lid). |
pour tous les conseils de discipline, la chambre comprend au moins un | Daarenboven, zoals dat het geval is voor alle tuchtraden, telt de |
membre du barreau de l'avocat contre qui la procédure disciplinaire | kamer ten minste één lid van de balie waartoe de advocaat behoort |
est poursuivie (article 457, § 5, alinéa 1er), en l'espèce le barreau d'Eupen. | tegen wie de tuchtrechtelijke vervolging is ingesteld (artikel 457, § |
La circonstance que la chambre compte éventuellement deux membres qui | 5, eerste lid), in onderhavig geval de balie te Eupen. |
ne connaissent pas la langue allemande ne porte pas atteinte aux | Het feit dat de kamer mogelijkerwijs twee leden telt die geen kennis |
droits de défense de l'avocat concerné, dès lors qu'il est garanti que | hebben van het Duits, doet geen afbreuk aan de rechten van verdediging |
la décision à l'égard de l'avocat peut être prise dans le respect de | van de betrokken advocaat, aangezien wordt gewaarborgd dat de |
toutes les circonstances de l'affaire. A cet effet, il est requis que | beslissing jegens de advocaat kan worden genomen met inachtneming van |
les déclarations faites en langue allemande et à tout le moins les | alle omstandigheden van de zaak. Daartoe is vereist dat de |
pièces essentielles pour la procédure soient traduites en langue | verklaringen in het Duits en minstens de voor de procedure essentiële |
française afin qu'elles soient aussi compréhensibles pour les membres | stukken naar het Frans worden vertaald opdat ze ook voor de leden van |
du conseil de discipline qui ne maîtrisent pas la langue allemande. | de tuchtraad die het Duits niet machtig zijn, begrijpbaar zouden zijn. |
B.9.2. Sous réserve de ce que les déclarations faites en langue | B.9.2. Onder voorbehoud dat de verklaringen in het Duits en minstens |
allemande et à tout le moins les pièces essentielles pour la procédure | de voor de procedure essentiële stukken naar het Frans worden vertaald |
soient traduites en langue française afin qu'elles soient aussi | |
compréhensibles pour les membres du conseil de discipline qui ne | opdat ze ook voor de leden van de tuchtraad die het Duits niet machtig |
maîtrisent pas la langue allemande, l'article 457, § 5, alinéa 2, du | zijn, begrijpbaar zouden zijn, is artikel 457, § 5, tweede lid, van |
Code judiciaire n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de | het Gerechtelijk Wetboek niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 |
la Constitution en ce qu'il n'impose pas qu'une procédure | van de Grondwet in zoverre het niet verplicht dat een tuchtprocedure |
disciplinaire concernant un avocat inscrit au barreau d'Eupen se | betreffende een advocaat die is ingeschreven bij de balie te Eupen |
déroule devant une chambre du conseil de discipline dont tous les | verloopt voor een kamer van de tuchtraad waarvan alle leden de Duitse |
membres maîtrisent la langue allemande. | taal beheersen. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 457bis du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de | - Artikel 457bis van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 |
la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle il ne prévoit | en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het niet erin |
pas qu'une procédure disciplinaire concernant un avocat inscrit au | voorziet dat een tuchtprocedure betreffende een advocaat die is |
barreau d'Eupen se déroule intégralement en langue allemande. | ingeschreven bij de balie te Eupen integraal in het Duits verloopt. |
- Sous la réserve formulée en B.9.2, l'article 457, § 5, alinéa 2, du | - Onder het in B.9.2 vermelde voorbehoud, schendt artikel 457, § 5, |
Code judiciaire, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne prévoit pas qu'une procédure disciplinaire concernant un avocat inscrit au barreau d'Eupen se déroule devant une chambre du conseil de discipline dont tous les membres maîtrisent la langue allemande. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 22 avril 2021. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het niet erin voorziet dat een tuchtprocedure betreffende een advocaat die is ingeschreven bij de balie te Eupen verloopt voor een kamer van de tuchtraad waarvan alle leden de Duitse taal beheersen. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 22 april 2021. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |