Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 147/2020 du 19 novembre 2020 Numéro du rôle : 6983 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une période de sûreté et modifi La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 147/2020 du 19 novembre 2020 Numéro du rôle : 6983 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une période de sûreté et modifi La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...) Uittreksel uit arrest nr. 147/2020 van 19 november 2020 Rolnummer 6983 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de invoering van een b Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 147/2020 du 19 novembre 2020 Uittreksel uit arrest nr. 147/2020 van 19 november 2020
Numéro du rôle : 6983 Rolnummer 6983
En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van de
décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen met
het oog op de invoering van een beveiligingsperiode en tot wijziging
période de sûreté et modifiant la loi du 20 juillet 1990 relative à la van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis voor
détention préventive en ce qui concerne l'arrestation immédiate », wat de onmiddellijke aanhouding betreft », ingesteld door de vzw «
introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme » et l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme » en de vzw « Syndicat des Avocats pour la
Syndicat des Avocats pour la Démocratie ». Démocratie ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R.
Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y. Leysen, J. Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de
Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Daoût, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 10 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 juli 2018
juillet 2018 et parvenue au greffe le 12 juillet 2018, un recours en ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 12 juli
2018, is beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 2 tot 5
annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 décembre 2017 « van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen
modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une période de met het oog op de invoering van een beveiligingsperiode en tot
sûreté et modifiant la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention wijziging van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige
préventive en ce qui concerne l'arrestation immédiate » (publiée au hechtenis voor wat de onmiddellijke aanhouding betreft »
Moniteur belge du 11 janvier 2018, avec erratum au Moniteur belge du (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 11 januari 2018 met
28 juillet 2018) a été introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de erratum in het Belgisch Staatsblad van 28 juli 2018) door de vzw «
l'Homme », assistée et représentée par Me D. Ribant, avocat au barreau Ligue des Droits de l'Homme », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr.
D. Ribant, advocaat bij de balie te Brussel, en de vzw « Syndicat des
de Bruxelles, et l'ASBL « Syndicat des Avocats pour la Démocratie », Avocats pour la Démocratie », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr.
assistée et représentée par Me N. Cohen, avocat au barreau de Bruxelles. N. Cohen, advocaat bij de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées Ten aanzien van de bestreden bepalingen
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 2 B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de
et 3 de la loi du 21 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van
diverse bepalingen met het oog op de invoering van een
en vue d'instaurer une période de sûreté et modifiant la loi du 20 beveiligingsperiode en tot wijziging van de wet van 20 juli 1990
juillet 1990 relative à la détention préventive en ce qui concerne betreffende de voorlopige hechtenis voor wat de onmiddellijke
l'arrestation immédiate » (ci-après : la loi du 21 décembre 2017). aanhouding betreft » (hierna : de wet van 21 december 2017).
B.1.2. L'article 2 de la loi du 21 décembre 2017 insère entre les B.1.2. Artikel 2 van de wet van 21 december 2017 voegt tussen het
alinéas 2 et 3 de l'article 195 du Code d'instruction criminelle, qui tweede en het derde lid van artikel 195 van het Wetboek van
concerne la procédure devant les tribunaux correctionnels, les trois strafvordering, dat de procedure voor de correctionele rechtbank
alinéas suivants : betreft, de volgende drie leden in :
« Le cas échéant, le jugement de condamnation mentionne si la personne « In voorkomend geval vermeldt het veroordelend vonnis of de
condamnée réunit les conditions déterminées à l'article 25, § 2, d) ou veroordeelde zich bevindt in de bij artikel 25, § 2, d) of e), of
e), ou à l'article 26, § 2, d) ou e), de la loi du 17 mai 2006 artikel 26, § 2, d) of e), van de wet van 17 mei 2006 betreffende de
relative au statut juridique externe des personnes condamnées à une externe rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en
peine privative de liberté et aux droits reconnus à la victime dans le de aan het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de
cadre des modalités d'exécution de la peine. strafuitvoeringsmodaliteiten, bepaalde voorwaarden.
En cas de condamnation à une peine privative de liberté dont la partie In geval van een veroordeling tot een vrijheidsstraf waarvan het
à exécuter s'élève à plus de trois ans et à moins de trente ans pour uitvoerbaar gedeelte meer dan drie jaar bedraagt en minder dan dertig
des faits visés dans le livre II, titres Ier, Ierbis et Ierter, dans jaar, wegens feiten bedoeld in boek II, titels I, Ibis en Iter, in
l'article 376, alinéa 1er, dans l'article 394, s'ils ont été commis à artikel 376, eerste lid, in artikel 394, indien gepleegd ten aanzien
l'égard d'un ou plusieurs fonctionnaires de police en raison de leur van één of meer politieambtenaren wegens hun hoedanigheid, in artikel
qualité, dans l'article 417ter, alinéa 3, 2°, ou dans l'article 428, § 417ter, derde lid, 2°, of in artikel 428, § 5, van het Strafwetboek,
5, du Code pénal, le jugement peut établir que la libération kan het vonnis bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de
conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het
du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend
la personne condamnée a subi deux tiers de cette peine. nadat de veroordeelde twee derde van die straf heeft ondergaan.
In geval van een veroordeling tot een correctionele gevangenisstraf
En cas de condamnation à un emprisonnement correctionnel de trente ans van dertig jaar of meer, kan het vonnis bepalen dat de voorwaardelijke
ou plus, le jugement peut établir que la libération conditionnelle ou invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op
la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas
vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée kan worden toegekend nadat de veroordeelde meer dan vijftien jaar tot
a subi plus de quinze ans et maximum vingt-cinq ans de cette peine ». maximum vijfentwintig jaar van die straf heeft ondergaan ».
Le recours en annulation porte sur les deuxième et troisième alinéas Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op het hiervoor
précités. aangehaalde tweede en derde lid.
B.1.3. L'article 3 de la loi du 21 décembre 2017 complète l'article B.1.3. Artikel 3 van de wet van 21 december 2017 vult artikel 344 van
344 du Code d'instruction criminelle, qui concerne la procédure devant het Wetboek van strafvordering, dat de procedure voor het hof van
la cour d'assises, par les deux alinéas suivants : assisen betreft, aan met de volgende twee leden :
« En cas de condamnation à une peine privative de liberté dont la « In geval van een veroordeling tot een vrijheidsstraf waarvan het
partie à exécuter s'élève à plus de trois ans et à moins de trente uitvoerbaar gedeelte meer dan drie jaar bedraagt en minder dan dertig
ans, pour des faits visés dans le livre II, titres Ier, Ierbis et jaar, wegens feiten bedoeld in boek II, titels I, Ibis en Iter, in
Ierter, dans l'article 376, alinéa 1er, dans l'article 394, s'ils ont artikel 376, eerste lid, in artikel 394, indien gepleegd ten aanzien
été commis à l'égard d'un ou plusieurs fonctionnaires de police en van één of meer politieambtenaren wegens hun hoedanigheid, in artikel
raison de leur qualité, dans l'article 417ter, alinéa 3, 2°, ou dans 417ter, derde lid, 2°, of in artikel 428, § 5, van het Strafwetboek,
l'article 428, § 5, du Code pénal, l'arrêt peut établir que la libération conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée a subi deux tiers de cette peine. En cas de condamnation à un emprisonnement correctionnel de trente ans ou plus, une réclusion ou détention de trente ans ou plus ou à une réclusion ou détention à perpétuité, l'arrêt peut établir que la libération conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée a subi plus de quinze ans et kan het arrest bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend nadat de veroordeelde twee derde van die straf heeft ondergaan. In geval van een veroordeling tot een correctionele gevangenisstraf van dertig jaar of meer, een opsluiting of hechtenis van dertig jaar of meer of tot een levenslange opsluiting of hechtenis, kan het arrest bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend nadat de veroordeelde meer dan vijftien jaar tot maximaal vijfentwintig jaar
maximum vingt-cinq ans de cette peine ». van die straf heeft ondergaan ».
B.1.4. Les parties requérantes demandent également l'annulation des B.1.4. De verzoekende partijen vorderen tevens de vernietiging van de
articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017, car elle découlerait artikelen 4 en 5 van de wet van 21 december 2017, daar die
vernietiging noodzakelijkerwijs zou voortvloeien uit de vernietiging
nécessairement de l'annulation des articles 2 et 3 de la même loi. Les van de artikelen 2 en 3 van dezelfde wet. De artikelen 4 en 5 van de
articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017 modifient respectivement wet van 21 december 2017 wijzigen respectievelijk de artikelen 25, §
les articles 25, § 2, et 26, § 2, de la loi du 17 mai 2006 « relative 2, en 26, § 2, van de wet van 17 mei 2006 « betreffende de externe
au statut juridique externe des personnes condamnées à une peine rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan
privative de liberté et aux droits reconnus à la victime dans le cadre het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de
des modalités d'exécution de la peine » (ci-après : la loi du 17 mai strafuitvoeringsmodaliteiten » (hierna : de wet van 17 mei 2006) als
2006) en conséquence de la modification des articles 195 et 344 du gevolg van de wijziging van de artikelen 195 en 344 van het Wetboek
Code d'instruction criminelle apportée par les articles 2 et 3 van strafvordering aangebracht bij de bestreden artikelen 2 en 3. De
attaqués. Les articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017 sont donc artikelen 4 en 5 van de wet van 21 december 2017 zijn dus inderdaad
en effet liés aux dispositions attaquées. verbonden met de bestreden bepalingen.
B.2. L'exposé des motifs indique que les dispositions attaquées B.2. In de memorie van toelichting wordt aangegeven dat de bestreden
donnent au juge pénal, « conformément à l'accord de gouvernement, la bepalingen aan de strafrechter « de mogelijkheid [geven] om, in geval
possibilité de fixer en cas de plusieurs condamnations une période de van een aantal veroordelingen, zoals aangegeven in het Regeerakkoord,
een beveiligingsperiode te bepalen, zijnde een datum van
sûreté, c'est-à-dire une date d'admissibilité pour la procédure de toelaatbaarheid voor de procedure voorwaardelijke invrijheidstelling
libération conditionnelle postérieure à celle prévue par la loi du 17 die hoger ligt dan deze voorzien door de wet van 17 mei 2006 » (Parl.
mai 2006 » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 5). La St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 5). De datum waarin de
date prévue par les articles 25, § 2, et 26, § 2, de cette loi est artikelen 25, § 2, en 26, § 2, van die wet voorzien, is vastgelegd op
fixée à un tiers de la peine, sauf en cas de récidive. Il est encore één derde van de straf, behalve in geval van herhaling. Voorts wordt
précisé que la limite des deux tiers de la peine fixée par les gepreciseerd dat de limiet van twee derde van de straf vastgelegd bij
dispositions attaquées constitue un maximum, de sorte que « le juge du de bestreden bepalingen een maximum vormt, zodat « de rechter ten
fond peut aussi, de manière facultative, fixer une fraction plus gronde [...] facultatief ook een lager breukdeel [kan] bepalen,
petite, par exemple un demi ou trois cinquième » (ibid., p. 6). bijvoorbeeld één tweede of drie vijfde » (ibid., p. 6).
Quant au premier moyen Ten aanzien van het eerste middel
B.3. Les parties requérantes prennent un premier moyen de la B.3. De verzoekende partijen leiden een eerste middel af uit de
violation, par les articles 2 et 3 de la loi du 21 décembre 2017, des schending, door de artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017,
articles 13 et 14 de la Constitution, lus en combinaison avec van de artikelen 13 en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
l'article 157, alinéa 4, de la Constitution. Elles estiment que les artikel 157, vierde lid, van de Grondwet. Ze zijn van mening dat de
dispositions constitutionnelles précitées sont violées en ce que les voormelde grondwetsbepalingen zijn geschonden in zoverre de bestreden
dispositions attaquées attribuent dans certains cas au juge pénal la bepalingen in sommige gevallen aan de strafrechter de bevoegdheid
toekennen om een beveiligingsperiode uit te spreken, die een
compétence de prononcer une période de sûreté, qui a une incidence rechtstreekse weerslag heeft op de datum van toelaatbaarheid tot de
directe sur la date d'admissibilité à la libération conditionnelle ou voorwaardelijke invrijheidstelling of tot de voorlopige
à la mise en liberté provisoire en vue de l'éloignement du territoire invrijheidstelling met het oog op de verwijdering van het grondgebied
ou en vue de la remise à un autre Etat. Pour les parties requérantes, of met het oog op de overlevering aan een andere Staat. Voor de
il reviendrait au tribunal de l'application des peines, et à lui seul, verzoekende partijen zou het aan de strafuitvoeringsrechtbank, en,
en vertu des dispositions constitutionnelles précitées, de décider krachtens de voormelde grondwetsbepalingen, alleen aan die toekomen om
l'octroi ou le refus de ces mesures puisqu'elles doivent être liées te beslissen over het al dan niet toekennen van die maatregelen, daar
aux possibilités de réinsertion de la personne condamnée et à zij moeten worden verbonden aan de mogelijkheden inzake de
l'attitude de celle-ci durant l'exécution de la peine. re-integratie van de veroordeelde persoon en aan diens houding tijdens de uitvoering van de straf.
B.4.1. L'article 13 de la Constitution dispose : B.4.1. Artikel 13 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être distrait, contre son gré, du juge que la loi lui « Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de
assigne ». wet hem toekent ».
Cette disposition garantit le droit d'accès au juge compétent. Die bepaling waarborgt het recht op toegang tot de bevoegde rechter.
L'article 14 de la Constitution dispose : Artikel 14 van de Grondwet bepaalt :
« Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ». « Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ».
Cette disposition implique que chacun puisse évaluer préalablement, au Die bepaling impliceert dat elkeen, op het ogenblik waarop hij een
moment où il adopte un comportement, de manière satisfaisante la gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze het strafrechtelijke gevolg
conséquence pénale de ce comportement. van dat gedrag kan inschatten.
B.4.2. L'exposé du premier moyen ne fait pas apparaître en quoi B.4.2. Uit de uiteenzetting van het eerste middel blijkt niet in welke
l'article 14 de la Constitution serait violé par les dispositions zin artikel 14 van de Grondwet door de bestreden bepalingen zou zijn
attaquées. En ce qu'il est pris de la violation de cette disposition geschonden. In zoverre het is afgeleid uit de schending van die
constitutionnelle, le premier moyen est irrecevable. grondwetsbepaling is het middel niet ontvankelijk.
B.5.1. L'article 157, alinéa 4, de la Constitution, dispose : B.5.1. Artikel 157, vierde lid, van de Grondwet, bepaalt :
« Il y a des tribunaux de l'application des peines dans les lieux « Er zijn strafuitvoeringsrechtbanken in de plaatsen die de wet
déterminés par la loi. Elle règle leur organisation, leurs
attributions, le mode de nomination de leurs membres et la durée des aanwijst. Zij regelt hun organisatie, hun bevoegdheid, alsmede de
fonctions de ces derniers ». wijze van benoeming en de duur van het ambt van hun leden ».
B.5.2. La note explicative relative à la révision de l'article 157 de B.5.2. In de verklarende nota met betrekking tot de herziening van
la Constitution du 17 décembre 2002 précise que les tribunaux de artikel 157 van de Grondwet van 17 december 2002 wordt gepreciseerd
l'application des peines doivent à l'avenir « décider de tous les dat de strafuitvoeringsrechtbanken in de toekomst moeten « beslissen
aspects et modalités de l'application des peines, y compris la over alle modaliteiten en aspecten van de strafuitvoering, met
libération conditionnelle » (Doc. parl., Sénat, 2000-2001, n° 2-697/1, inbegrip van de voorwaardelijke invrijheidstelling » (Parl. St.,
p. 3). Il ressort également de cette note que le Constituant a voulu Senaat, 2000-2001, nr. 2-697/1, p. 3). Uit die nota blijkt ook dat de
que ces tribunaux comportent en leur sein, « à côté du Grondwetgever heeft gewild dat die rechtbanken bestaan uit « naast een
magistrat-président, deux experts ayant [...] une connaissance de voorzitter-magistraat [...] twee experten [...] met een [...]
terrain suffisante quant aux possibilités et aux limites du système voldoende terreinkennis [...] inzake de mogelijkheden en beperkingen
pénitentiaire en ce qui concerne la situation sociale, les van het gevangenissysteem, inzake de sociale kaart, inzake de
possibilités de traitement ... » (ibid.), la pluridisciplinarité behandelingsmogelijkheden ... » (ibid.), waarbij de
constituant « un enrichissement énorme et une garantie supplémentaire multidisciplinariteit « een enorme verrijking én een bijkomende
pour la protection de la société, la réinsertion et la réintégration waarborg naar de beveiliging van de maatschappij en een optimale
optimale du condamné » (ibid., p. 4). reclassering en reïntegratie van de veroordeelde [vormt] » (ibid., p. 4).
B.5.3. En vertu des articles 50 à 58 de la loi du 17 mai 2006, il B.5.3. Krachtens de artikelen 50 tot 58 van de wet van 17 mei 2006
revient au tribunal de l'application des peines d'accorder ou de staat het aan de strafuitvoeringsrechtbank om de maatregelen inzake
refuser les mesures de libération conditionnelle et de mise en liberté voorwaardelijke invrijheidstelling en voorlopige invrijheidstelling
provisoire en vue de l'éloignement du territoire ou de la remise à un met het oog op de verwijdering van het grondgebied of de overlevering
autre Etat. aan een andere Staat toe te kennen of te weigeren.
B.6. Dans son avis rendu sur l'avant-projet qui a donné lieu à la loi B.6. In haar advies over het voorontwerp dat aanleiding heeft gegeven
attaquée, la section de législation du Conseil d'Etat a observé à ce tot de bestreden wet heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State
sujet : daaromtrent opgemerkt :
« Une durée minimale fixée par la loi, en fonction de la gravité de « Een bij wet, in functie van de zwaarte van het misdrijf, bepaalde
l'infraction, doit être considérée comme un élément de la gravité de minimumduur, dient als een element van de zwaarte van de straf te
la peine. Bien que pareille durée minimale soit déterminante pour le worden beschouwd. Alhoewel een dergelijke minimumduur bepalend is voor
moment à partir duquel le tribunal de l'application des peines peut het ogenblik vanaf wanneer de strafuitvoeringsrechtbank haar
prendre sa décision concernant la libération conditionnelle, elle ne beslissing over de voorwaardelijke invrijheidstelling kan nemen,
concerne elle-même aucune décision relative à l'exécution de la peine. betreft ze zelf geen beslissing inzake de strafuitvoering.
[...] [...]
6. La ' période de sûreté ', en tant que durée minimale de la 6. De ' beveiligingsperiode ', als een minimumduur van effectieve
privation effective de liberté, peut être considérée comme un élément vrijheidsberoving, kan als een element van de zwaarte van de straf
de la gravité de la peine. En effet, le juge peut l'imposer en vue worden beschouwd. De rechter kan deze immers opleggen met het oog op
d'une sanction adéquate, répondant à la gravité de l'infraction, de een adequate bestraffing in functie van de zwaarte van het misdrijf,
l'attitude et de la personnalité de l'auteur au moment des faits et du de houding en de persoonlijkheid van de dader op het ogenblik van de
danger que celui-ci est réputé représenter pour la société. La feiten en het gevaar dat deze geacht mag worden voor de samenleving in
protection de la société également est toujours prise en considération te houden. Ook de beveiliging van de samenleving is steeds als een van
comme l'un des objectifs de la peine » (Doc. parl., Chambre, de doelstellingen van de straf in aanmerking genomen » (Parl. St.,
2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 31). Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 31).
La section de législation du Conseil d'Etat a précisé ensuite que, De afdeling wetgeving van de Raad van State heeft vervolgens
dans l'hypothèse où le juge pénal serait habilité à statuer également gepreciseerd dat, in de hypothese dat de strafrechter ertoe gemachtigd
sur la réinsertion du condamné après que celui-ci a subi un certain zou zijn eveneens uitspraak te doen over de reclassering van de
nombre d'années de sa peine, le législateur lui attribuerait une veroordeelde nadat die een zeker aantal jaren van zijn straf heeft
mission qui incombe à l'équipe pluridisciplinaire du tribunal de uitgezeten, de wetgever hem een opdracht zou toewijzen die toekomt aan
l'application des peines en vertu de l'article 157, alinéa 4, de la het multidisciplinaire team van de strafuitvoeringsrechtbank krachtens
Constitution (ibid.). artikel 157, vierde lid, van de Grondwet (ibid.).
B.7.1. S'il est exact que la période de sûreté ne constitue pas une B.7.1. Hoewel het juist is dat de beveiligingsperiode geen nieuwe
nouvelle peine, elle est néanmoins prononcée par le juge pénal au straf vormt, wordt zij niettemin uitgesproken door de strafrechter op
moment de la fixation de la peine, eu égard à la gravité des faits et het ogenblik van de straftoemeting, rekening houdend met de ernst van
à la personnalité de leur auteur. En ce qu'elle allonge la durée de la de feiten en de persoonlijkheid van de dader ervan. In zoverre zij de
peine privative de liberté qui doit être subie avant que la personne duur van de vrijheidsstraf verlengt die moet worden ondergaan
condamnée puisse solliciter une mesure de libération conditionnelle ou vooraleer de veroordeelde een maatregel van voorwaardelijke
de remise en liberté en vue de l'éloignement du territoire ou de la invrijheidstelling of invrijheidstelling met het oog op de
verwijdering van het grondgebied of de overlevering aan een andere
remise à un autre Etat, elle a pour effet d'aggraver la peine Staat kan aanvragen, heeft zij tot gevolg de opgelegde straf te
infligée. Par ailleurs, en la prononçant, le juge pénal ne saurait verzwaren. Door die uit te spreken, kan de strafrechter overigens geen
tenir compte des possibilités de réinsertion de l'intéressé ou de son rekening houden met de re-integratiemogelijkheden van de betrokkene of
comportement au cours de l'exécution de la peine puisqu'elle met diens gedrag tijdens de uitvoering van de straf, aangezien zij
intervient avant le début de celle-ci. La période de sûreté constitue wordt uitgesproken vóór de aanvang ervan. De beveiligingsperiode vormt
dès lors une mesure qui est à la disposition du juge pénal pour lui derhalve een maatregel die ter beschikking staat van de strafrechter
permettre de sanctionner adéquatement l'auteur de l'infraction zodat hij de dader van het gepleegde misdrijf adequaat kan bestraffen.
commise. En la prononçant, le juge ne porte aucune appréciation sur Door die uit te spreken velt de rechter geen enkel oordeel over de
les possibilités de réinsertion du condamné ou sur le danger qu'il mogelijkheden van re-integratie van de veroordeelde of over het gevaar
représentera pour la société à l'avenir. dat hij in de toekomst voor de maatschappij zal vormen.
Au surplus, les dispositions attaquées ont été insérées par le Bovendien zijn de bestreden bepalingen door de wetgever ingevoegd in
législateur dans les articles 195 et 344 du Code d'instruction de artikelen 195 en 344 van het Wetboek van strafvordering, die
criminelle, qui concernent la fixation de la peine et la motivation de betrekking hebben op de toemeting van de straf en de motivering ervan,
celle-ci, respectivement par le tribunal correctionnel et par la cour respectievelijk door de correctionele rechtbank en door het hof van
d'assises, ce qui permet de penser qu'il a considéré qu'il s'agissait assisen, hetgeen toelaat te denken dat hij ervan uit is gegaan dat het
d'un élément de la peine. ging om een onderdeel van de straf.
B.7.2. Il découle de ce qui précède que la période de sûreté, fixée B.7.2. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat de
par le juge qui prononce la peine, fait partie intégrante de celle-ci beveiligingsperiode, vastgesteld door de rechter die de straf
et que, même si elle a une incidence directe sur l'exécution de la uitspreekt, integraal deel uitmaakt van de straf en dat zij ook al
peine, elle ne constitue pas une mesure relevant de son application. heeft zij een rechtstreekse invloed op de uitvoering van de straf geen
En permettant au juge pénal de la prononcer, le législateur ne porte maatregel vormt die valt onder de toepassing ervan. Door de
pas atteinte aux compétences que le Constituant a voulu confier aux strafrechter toe te laten die uit te spreken, doet de wetgever geen
afbreuk aan de bevoegdheden die de Grondwetgever heeft willen
tribunaux de l'application des peines. Les articles 13 et 157, alinéa toevertrouwen aan de strafuitvoeringsrechtbanken. De artikelen 13 en
4, de la Constitution ne sont donc pas violés. 157, vierde lid, van de Grondwet zijn dus niet geschonden.
B.8. Le premier moyen n'est pas fondé. B.8. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au deuxième moyen Ten aanzien van het tweede middel
B.9. Les parties requérantes prennent un deuxième moyen de la B.9. De verzoekende partijen leiden een tweede middel af uit de
violation des articles 10 et 11 de la Constitution par les articles 2 schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de artikelen
et 3 de la loi du 21 décembre 2017. Elles estiment que le principe 2 en 3 van de wet van 21 december 2017. Zij zijn van mening dat het
d'égalité et de non-discrimination est violé en ce que les beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden in zoverre
dispositions attaquées instaureraient une différence de traitement de bestreden bepalingen een discriminerend verschil in behandeling
discriminatoire entre, d'une part, les condamnés qui peuvent obtenir zouden invoeren tussen, enerzijds, de veroordeelden die een
une libération conditionnelle ou une mise en liberté provisoire en vue voorwaardelijke invrijheidstelling of een voorlopige
de l'éloignement du territoire ou en vue de la remise à un autre Etat invrijheidstelling kunnen verkrijgen met het oog op de verwijdering
aux seuils visés par la loi du 17 mai 2006 et, d'autre part, les condamnés visés par les dispositions attaquées qui peuvent se voir imposer une période de sûreté reportant le moment d'une libération conditionnelle ou d'une libération provisoire au-delà de ces seuils. B.10. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas van het grondgebied of met het oog op de overlevering aan een andere Staat volgens de drempels bedoeld in de wet van 17 mei 2006 en, anderzijds, de veroordeelden die worden beoogd door de bestreden bepalingen en aan wie een beveiligingsperiode kan worden opgelegd waarbij het ogenblik van de voorwaardelijke invrijheidstelling of van een voorlopige invrijheidstelling voorbij die drempels kan worden uitgesteld. B.10. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.11.1. En vertu de l'article 25, § 2, de la loi du 17 mai 2006, la date d'admissibilité à la libération conditionnelle pour tout condamné à une ou plusieurs peines privatives de liberté dont la partie à exécuter s'élève à plus de trois ans, est fixée à un tiers de ces peines. En vertu de l'article 26, § 2, de la même loi, la date d'admissibilité à la mise en liberté provisoire en vue de l'éloignement du territoire ou de la remise à un autre Etat pour tout condamné à une ou plusieurs peines privatives de liberté dont la partie à exécuter s'élève à plus de trois ans, est fixée à un tiers de ces peines. B.11.1. Krachtens artikel 25, § 2, van de wet van 17 mei 2006 wordt de datum van toelaatbaarheid tot de voorwaardelijke invrijheidstelling voor al wie wordt veroordeeld tot een of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbare deel meer dan drie jaar bedraagt, vastgesteld op één derde van die straffen. Krachtens artikel 26, § 2, van dezelfde wet wordt de datum van toelaatbaarheid tot de voorlopige invrijheidstelling met het oog op de verwijdering van het grondgebied of de overlevering aan een andere Staat voor al wie wordt veroordeeld tot een of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbare deel meer dan drie jaar bedraagt, vastgesteld op één derde van die straffen.
En vertu des mêmes dispositions, la partie de la peine à exécuter Krachtens dezelfde bepalingen wordt het uitvoerbare deel van de straf
avant l'octroi de la libération conditionnelle ou de la mise en vóór de toekenning van de voorwaardelijke invrijheidstelling of de
liberté provisoire est portée, en cas de récidive, aux deux tiers de voorlopige invrijheidstelling, in geval van herhaling, gebracht op
la peine, avec un maximum de 14 ans. twee derde van de straf, met een maximum van 14 jaar.
B.11.2. Les dispositions attaquées créent une différence de traitement B.11.2. De bestreden bepalingen voeren een verschil in behandeling in
entre les condamnés à qui elles s'appliquent et les autres condamnés tussen de veroordeelden op wie zij van toepassing zijn en de andere
en ce qu'elles permettent au juge pénal, au moment où il fixe la veroordeelden, in zoverre zij het de strafrechter, op het ogenblik dat
peine, d'allonger significativement, voire de doubler, la durée de la hij de straf vaststelt, mogelijk maken de duur van de vrijheidsstraf
peine privative de liberté qui doit être subie avant qu'une libération die moet worden ondergaan vooraleer een voorwaardelijke
conditionnelle ou une mise en liberté provisoire puisse être octroyée invrijheidstelling of een voorlopige invrijheidstelling kan worden
par le tribunal de l'application des peines. toegekend door de strafuitvoeringsrechtbank, aanzienlijk te verlengen
B.12. L'exposé des motifs relatif aux dispositions attaquées permet de of zelfs te verdubbelen. B.12. De memorie van toelichting met betrekking tot de bestreden
comprendre que l'intention du législateur était d'augmenter la bepalingen laat toe te begrijpen dat de wetgever de intentie had de
sévérité des sanctions encourues par les auteurs de certaines gestrengheid te vergroten van de straffen die zijn opgelegd aan de
infractions « d'une extrême gravité » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, daders van sommige « zeer ernstige » misdrijven (Parl. St., Kamer,
DOC 54-2731/001, p. 4) en donnant au juge pénal la possibilité 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 4) door de strafrechter de mogelijkheid
d'aggraver les peines pour ces infractions en prononçant une période te bieden de straffen te verzwaren voor die misdrijven door een
de sûreté. Il entendait ainsi répondre au « climat actuel » et à « beveiligingsperiode uit te spreken. Aldus wilde hij een antwoord
l'opinion publique » qui « veulent moins de clémence vis-à-vis des bieden op de « huidige context » en de « publieke opinie » die «
personnes condamnées » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC minder geneigd [zijn] tot mildheid jegens veroordeelden » (Parl. St.,
54-2731/003, p. 12). Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/003, p. 12).
Par ailleurs, les discussions en commission de la Justice font Uit de besprekingen in de Commissie voor de Justitie blijkt overigens
apparaître que le législateur cherchait également à permettre au juge dat de wetgever het de rechter ook mogelijk wilde maken een kortere
de prononcer une peine plus courte tout en s'assurant qu'une partie straf uit te spreken met de zekerheid dat een belangrijk deel ervan
daadwerkelijk zou worden ondergaan. Aldus heeft een
importante de celle-ci serait effectivement subie. C'est ainsi qu'une volksvertegenwoordiger aangevoerd dat « de invoering van een
députée a fait valoir que « l'instauration d'une période de sûreté beveiligingsperiode de voorkeur wegdraagt op het verhogen van de
serait préférable à l'allongement de la peine » car « la strafmaat » daar « de bestaande regeling [...], wat de voorwaardelijke
réglementation actuelle alimente en effet un cercle vicieux : le juge invrijheidstelling betreft, immers [leidt] tot een vicieuze cirkel
prononce des peines plus lourdes afin de s'assurer qu'une partie de la waarbij de rechter zwaardere straffen uitspreekt teneinde zich ervan
te verzekeren dat een deel van de straf zeker zal worden uitgevoerd »
peine sera réellement exécutée » (ibid., p. 11). Dans le même sens, le (ibid., p. 11). In dezelfde zin heeft de minister van Justitie
ministre de la Justice a évoqué le fait que la loi en projet pourrait geopperd dat de ontworpen wet ertoe zou kunnen leiden « dat lichtere
entraîner « la prononciation de peines moins importantes » (ibid., p. straffen worden uitgesproken » (ibid., p. 12).
12). B.13.1. La différence de traitement précitée repose sur deux critères. B.13.1. Het voormelde verschil in behandeling berust op twee criteria.
Le premier critère combine la durée de la partie de la peine privative Het eerste criterium combineert de duur van het uitvoerbare deel van
de liberté à exécuter et la qualification juridique de l'infraction de vrijheidsstraf met de juridische kwalificatie van het gepleegde
commise. Le second critère est déduit de la durée de la peine misdrijf. Het tweede criterium betreft de duur van de uitgesproken
privative de liberté prononcée, quelle que soit la qualification vrijheidsstraf, ongeacht de juridische kwalificatie van de feiten. Die
juridique des faits. Ces critères sont objectifs. La Cour doit criteria zijn objectief. Het Hof moet nagaan of zij relevant zijn ten
examiner s'ils sont pertinents par rapport à l'objectif poursuivi par aanzien van het door de wetgever nagestreefde doel.
le législateur.
B.13.2. Dans le premier cas, les personnes visées par les dispositions B.13.2. In het eerste geval beogen de bestreden bepalingen de personen
attaquées sont celles qui sont condamnées à une peine privative de die worden veroordeeld tot een vrijheidsstraf waarvan het uitvoerbare
liberté dont la partie à exécuter est comprise entre 3 et 30 ans pour deel tussen 3 en 30 jaar bedraagt voor een misdrijf tegen de
une infraction contre la sûreté de l'Etat (livre II, titre 1er,
articles 101 à 136, du Code pénal), une violation grave du droit veiligheid van de Staat (boek II, titel 1, artikelen 101 tot 136, van
het Strafwetboek), een ernstige schending van het internationaal
international humanitaire (livre II, titre 1erbis, articles 136bis à humanitair recht (boek II, titel 1bis, artikelen 136bis tot 136octies,
136octies, du Code pénal), une infraction terroriste (livre II, titre van het Strafwetboek), een terroristisch misdrijf (boek II, titel
1erter, articles 137 à 141ter, du Code pénal), un viol ou un attentat 1ter, artikelen 137 tot 141ter, van het Strafwetboek), een
à la pudeur ayant causé la mort sans intention de la donner (article verkrachting of een aantasting van de eerbaarheid met de dood tot
376, alinéa 1er, du Code pénal), l'assassinat d'un policier en raison gevolg zonder het oogmerk te doden (artikel 376, eerste lid, van het
Strafwetboek), de doodslag op een politieagent wegens die hoedanigheid
de cette qualité (article 394 du Code pénal), la torture ayant (artikel 394 van het Strafwetboek), de foltering met de dood tot
entraîné la mort sans intention de la donner (article 417ter, alinéa gevolg zonder het oogmerk te doden (artikel 417ter, derde lid, 2°, van
3, 2°, du Code pénal), l'enlèvement ou la détention d'un mineur ou het Strafwetboek), de ontvoering of de gevangenhouding van een
d'une personne vulnérable ayant entraîné la mort sans intention de la minderjarige of van een kwetsbare persoon met de dood tot gevolg
donner (article 428, § 5, du Code pénal). zonder het oogmerk te doden (artikel 428, § 5, van het Strafwetboek).
Dans le second cas, les personnes visées par les dispositions In het tweede geval beogen de bestreden bepalingen de personen die
attaquées sont celles qui sont condamnées à une peine privative de zijn veroordeeld tot een vrijheidsstraf van meer dan dertig jaar of
liberté de plus de trente ans ou à perpétuité. tot levenslang.
B.14. En réponse aux observations de la section de législation du B.14. In antwoord op de opmerkingen van de afdeling wetgeving van de
Conseil d'Etat relatives aux infractions retenues dans l'avant-projet Raad van State in verband met de misdrijven waarvoor is gekozen in het
de loi qui lui avait été soumis, le législateur a étendu la liste des voorontwerp van wet dat aan haar werd voorgelegd, heeft de wetgever de
infractions concernées et a souligné par ailleurs que la possibilité lijst van de betrokken misdrijven uitgebreid en heeft hij overigens
pour le juge du fond d'instaurer une période de sûreté en cas de onderstreept dat de mogelijkheid, voor de feitenrechter, om een
beveiligingsperiode in te voeren in geval van veroordeling tot een
condamnation à une peine privative de liberté supérieure à trente ans vrijheidsstraf van meer dan dertig jaar of tot levenslang, ongeacht de
ou à perpétuité, quelle que soit la nature des faits, « offre en aard van de feiten, « deels een antwoord biedt op de vastgestelde
partie une réponse face à la discrimination constatée par le Conseil discriminatie door de Raad van State » (Parl. St., Kamer, 2017-2018,
d'Etat » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 7). DOC 54-2731/001, p. 7).
En ce qui concerne plus particulièrement les infractions commises à Wat inzonderheid de misdrijven ten aanzien van politieagenten en
l'encontre de policiers et de mineurs, l'exposé des motifs indique : minderjarigen betreft, wordt in de memorie van toelichting aangegeven
« Durant leurs interventions, les officiers de police peuvent entrer : « Politieambtenaren kunnen namelijk tijdens hun interventies in fysiek
physiquement en contact avec des suspects et étant donné leur âge, les contact komen met verdachten en minderjarigen dienen gelet op hun
mineurs doivent recevoir une protection particulière » (ibid., p. 8). leeftijd een bijzondere bescherming te krijgen » (ibid., p. 8).
B.15. La politique répressive, qui englobe l'appréciation de la B.15. Het repressieve beleid waaronder de vaststelling van de ernst
gravité d'un manquement et la sévérité avec laquelle il peut être van een tekortkoming en de zwaarwichtigheid waarmee zij kan worden
puni, y compris les possibilités d'individualisation de la peine et bestraft, met inbegrip van de mogelijkheden tot individualisering van
les effets et actions qui y sont attachés, relève du pouvoir de straf en de daaraan verbonden gevolgen en vorderingen, behoort tot
d'appréciation du législateur. Il peut aussi se montrer sévère dans de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Hij vermag zich ook streng
des matières où les infractions peuvent porter gravement atteinte aux op te stellen in aangelegenheden waar de inbreuken de grondrechten van
droits fondamentaux des individus et aux intérêts de la collectivité. de burgers en de belangen van de gemeenschap ernstig kunnen aantasten.
B.16.1. Le critère de la durée de la peine privative de liberté B.16.1. Het criterium van de duur van de vrijheidsstraf die wordt
prononcée, fixée à trente ans ou plus ou à la perpétuité, est uitgesproken, vastgesteld op dertig jaar of meer of tot levenslang, is
pertinent pour atteindre l'objectif consistant à permettre au juge relevant om het doel te bereiken dat erin bestaat de strafrechter toe
pénal d'aggraver la sévérité de la peine à l'égard des personnes te laten de straf te verzwaren ten aanzien van de personen die de
coupables d'avoir commis des infractions parmi les plus graves. meest ernstige misdrijven hebben gepleegd.
B.16.2. En retenant, dans le cas des condamnations à des peines B.16.2. Door, in het geval van de veroordelingen tot vrijheidsstraffen
privatives de liberté dont la partie à exécuter se situe entre 3 et 30 waarvan het uitvoerbare deel tussen 3 en 30 jaar bedraagt, te kiezen
ans, la qualification juridique des faits commis, le législateur a voor de juridische kwalificatie van de gepleegde feiten, heeft de
wetgever het bestreden verschil in behandeling doen steunen op
établi la différence de traitement attaquée sur des critères qui sont criteria die eveneens relevant zijn ten aanzien van de in B.12 in
également pertinents par rapport aux objectifs rappelés en B.12. Sans herinnering gebrachte doelen. Zonder dat het in het kader van het
qu'il soit nécessaire, dans le cadre de l'examen du moyen, de comparer onderzoek van het middel nodig is de in de bestreden bepalingen
les infractions citées par les dispositions attaquées avec toutes les vermelde misdrijven te vergelijken met alle andere misdrijven die in
autres infractions visées par le Code pénal et par les lois het Strafwetboek en in de bijzondere wetten worden beoogd, kan worden
particulières, il peut être admis que les infractions qui peuvent aangenomen dat de misdrijven die aanleiding kunnen geven tot het
donner lieu au prononcé par le juge pénal d'une période de sûreté uitspreken, door de strafrechter, van een beveiligingsperiode tot de
figurent parmi les plus graves. A cet égard, il y a lieu de relever meest ernstige behoren. In dat opzicht dient te worden opgemerkt dat,
que si la sévérité de la peine fixée par la loi est assurément un hoewel de zwaarte van de bij de wet vastgestelde straf zeker een
indicateur prééminent de la gravité de l'infraction concernée, le overwegende indicator is voor de ernst van het betrokken misdrijf, de
wetgever vermocht rekening te houden met andere elementen om de lijst
législateur a pu prendre en considération d'autres éléments pour vast te stellen van de misdrijven die aanleiding kunnen geven tot het
établir la liste des infractions susceptibles de donner lieu à la uitspreken van een beveiligingsperiode door de strafrechter.
prononciation par le juge pénal d'une période de sûreté. Rekening houdend met de belangrijke beoordelingsbevoegdheid waarover
Compte tenu du pouvoir d'appréciation important dont il dispose dans hij beschikt bij het beoordelen van de ernst van de misdrijven en bij
l'appréciation de la gravité des infractions et dans la détermination het bepalen van de aan de daders ervan op te leggen sancties, vermocht
des sanctions à infliger à leurs auteurs, le législateur pouvait, sans de wetgever, zonder een kennelijke beoordelingsvergissing te begaan,
commettre d'erreur manifeste d'appréciation, permettre au juge pénal de strafrechter toe te laten een beveiligingsperiode uit te spreken
de prononcer une période de sûreté lorsqu'il condamne l'auteur d'une wanneer hij de dader van een in de bestreden bepalingen opgenomen
infraction citée par les dispositions attaquées à une peine privative misdrijf veroordeelt tot een vrijheidsstraf waarvan de uitvoerbare
de liberté dont la période à exécuter se situe entre 3 et 30 ans. periode tussen 3 en 30 jaar bedraagt.
B.17.1. Contrairement à ce qu'affirment les parties requérantes, il ne B.17.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partijen voorhouden,
se déduit pas de la circonstance que la libération conditionnelle kan uit het gegeven dat de voorwaardelijke invrijheidstelling niet
n'est pas octroyée automatiquement dès que le tiers de la peine automatisch wordt toegekend zodra een derde van de vrijheidsstraf is
privative de liberté a été subi que les dispositions attaquées ne ondergaan, niet worden afgeleid dat de bestreden bepalingen niet
seraient pas nécessaires pour atteindre le but poursuivi par le noodzakelijk zouden zijn om het door de wetgever nagestreefde doel te
législateur et qu'elles ne seraient, partant, pas proportionnées à bereiken en dat zij bijgevolg daarmee niet evenredig zouden zijn.
celui-ci. Comme il est dit en B.7.2, la période de sûreté est un Zoals is vermeld in B.7.2 is de beveiligingsperiode een verzwarend
élément aggravant la peine et qui fait partie intégrante de celle-ci. onderdeel van de straf dat integraal deel ervan uitmaakt. Zij
Elle se distingue des mesures qui peuvent être prises par le tribunal onderscheidt zich van de maatregelen die kunnen worden genomen door de
de l'application des peines en ce qu'elle remplit une fonction strafuitvoeringsrechtbank, in zoverre zij een functie van
d'individualisation de la peine, décidée par le juge pénal compte tenu individualisering van de straf vervult waartoe wordt beslist door de
de la gravité des faits et de l'attitude et de la personnalité de leur strafrechter rekening houdend met de ernst van de feiten en het gedrag
auteur et qu'elle n'a pas pour objet de participer à la réinsertion du en de persoonlijkheid van de dader ervan, en in zoverre zij niet tot
condamné. Le pouvoir d'appréciation qui revient au tribunal de l'application des peines lorsqu'il refuse une mesure de libération conditionnelle ne saurait dès lors concourir à la réalisation des divers objectifs, remplis par les sanctions pénales, que le législateur entend poursuivre par l'adoption des dispositions attaquées. B.17.2. Enfin, dès lors que les mesures attaquées ne concernent qu'un nombre limité d'infractions parmi les plus graves, que le juge pénal n'est pas obligé d'imposer une période de sûreté et qu'il peut, s'il décide de le faire, en déterminer la durée sans excéder, selon le cas, doel heeft bij te dragen tot de re-integratie van de veroordeelde. De beoordelingsbevoegdheid die toekomt aan de strafuitvoeringsrechtbank wanneer die laatste een voorwaardelijke invrijheidstelling weigert, kan bijgevolg niet bijdragen tot het bereiken van de diverse doelen vervuld door de strafsancties, die de wetgever wil nastreven met de aanneming van de bestreden bepalingen. B.17.2. Ten slotte, daar de bestreden maatregelen enkel betrekking hebben op een beperkt aantal misdrijven die tot de meest ernstige behoren, daar de strafrechter niet ertoe verplicht is een beveiligingsperiode op te leggen en daar hij, wanneer hij beslist dat te doen, de duur ervan kan bepalen zonder, naar gelang van het geval,
les deux tiers de la peine ou 25 ans, de sorte qu'aucun prévenu ne twee derde van de straf of 25 jaar te overschrijden, zodat geen enkele
peut se voir condamner à une peine incompressible, les dispositions beklaagde kan worden veroordeeld tot een niet-reduceerbare straf,
attaquées n'ont pas d'effets disproportionnés. hebben de bestreden bepalingen geen onevenredige gevolgen.
B.18. Le deuxième moyen n'est pas fondé. B.18. Het tweede middel is niet gegrond.
Quant au troisième moyen Ten aanzien van het derde middel
B.19. Les parties requérantes prennent un troisième moyen de la B.19. De verzoekende partijen leiden een derde middel af uit de
violation, par les articles 2 et 3 de la loi du 21 décembre 2017, des schending, door de artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017,
articles 10, 11 et 14 de la Constitution, lus en combinaison avec les van de artikelen 10, 11 en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen
articles 5, paragraphe 1, et 7, paragraphe 1, de la Convention met de artikelen 5, lid 1, en 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor
européenne des droits de l'homme, avec l'article 15, paragraphe 1, du de rechten van de mens, met artikel 15, lid 1, van het Internationaal
Pacte international relatif aux droits civils et politiques et avec le Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en met het algemeen
principe général de la non-rétroactivité de la loi pénale. Elles font beginsel van de niet-retroactiviteit van de strafwet. Zij verwijten de
grief au législateur de ne pas avoir assorti les dispositions wetgever de bestreden bepalingen niet gepaard te laten gaan met een
attaquées d'une disposition transitoire garantissant la overgangsbepaling die de niet-retroactiviteit van de
non-rétroactivité de la période de sûreté, ce qui porterait atteinte beveiligingsperiode waarborgt, hetgeen afbreuk zou doen aan het
au principe de la non-rétroactivité de la loi pénale (première beginsel van de niet-retroactiviteit van de strafwet (eerste
branche) et constituerait une discrimination contraire au principe onderdeel) en een discriminatie zou inhouden die in strijd is met het
d'égalité et de non-discrimination (seconde branche). beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie (tweede onderdeel).
B.20.1. L'article 5, paragraphe 1, de la Convention européenne des B.20.1. Artikel 5, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van
droits de l'homme dispose : de mens bepaalt :
« Toute personne a droit à la liberté et à la sûreté. Nul ne peut être « Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid. Niemand
privé de sa liberté, sauf dans les cas suivants et selon les voies mag van zijn vrijheid worden beroofd, behalve in de navolgende
légales : gevallen en langs wettelijke weg :
a) s'il est détenu régulièrement après condamnation par un tribunal a) indien hij op rechtmatige wijze wordt gevangen gehouden na
compétent; veroordeling door een daartoe bevoegde rechter;
[...] ». [...] ».
L'article 7, paragraphe 1, de la même Convention dispose : Artikel 7, lid 1, van hetzelfde Verdrag bepaalt :
« Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin zal een
aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
l'infraction a été commise ». van het strafbare feit van toepassing was ».
L'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits Artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
civils et politiques dispose : en politieke rechten bepaalt :
« Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een
infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van
infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een
délinquant doit en bénéficier ». lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren ».
B.20.2. Il résulte notamment des dispositions conventionnelles B.20.2. Uit de hiervoor aangehaalde verdragsbepalingen vloeit met name
précitées que le prévenu ne saurait se voir infliger, du chef d'une voort dat aan de beklaagde, ingevolge een misdrijf, geen zwaardere
infraction, une peine plus forte que celle qui était applicable au straf kan worden opgelegd dan die welke van toepassing was op het
moment où l'infraction a été commise. ogenblik dat het misdrijf is gepleegd.
B.21.1. La Cour européenne des droits de l'homme établit une B.21.1. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens maakt een
distinction entre une mesure constituant en substance une « peine » et onderscheid tussen de maatregel die in wezen een « straf » vormt en
une mesure relative à « l'exécution » ou à « l'application » de la een maatregel met betrekking tot « de uitvoering » of « de toepassing
peine. Il résulte de cette jurisprudence que « lorsque la nature et le » van de straf. Uit die rechtspraak vloeit voort dat « wanneer de aard
but d'une mesure concernent la remise d'une peine ou un changement en het doel van de maatregel betrekking hebben op het uitstel van een
straf of een verandering in het systeem van de voorwaardelijke
dans le système de libération conditionnelle, cette mesure ne fait pas invrijheidstelling, die maatregel niet integraal deel uitmaakt van de
partie intégrante de la ' peine ' au sens de l'article 7 » (CEDH, ' straf ' in de zin van artikel 7 » (EHRM, grote kamer, 21 oktober
grande chambre, 21 octobre 2013, Del Rio Prada c. Espagne, § 83). La 2013, Del Rio Prada t. Spanje, § 83). Het Hof erkent evenwel dat « het
Cour reconnaît toutefois que « la distinction entre une mesure onderscheid tussen een maatregel die bestaat in een ' straf ' en een
constituant une ' peine ' et une mesure relative à ' l'exécution ' maatregel betreffende de ' uitvoering ' van een straf in de praktijk
d'une peine n'était pas toujours nette en pratique » (ibid., § 85). niet altijd duidelijk was » (ibid., § 85). In de zaak M. t. Duitsland
Dans l'affaire M. c. Allemagne du 17 décembre 2009, la Cour a van 17 december 2009 heeft het Hof geoordeeld dat de verlenging van de
considéré que la prolongation de la détention de sûreté du requérant beveiligingsdetentie van de verzoeker door de
par les tribunaux de l'exécution des peines, en vertu d'une loi entrée strafuitvoeringsrechtbanken, krachtens een wet die in werking was
en vigueur après que le requérant avait commis l'infraction, devait getreden nadat de verzoeker het misdrijf had gepleegd, moest worden
s'analyser en une peine supplémentaire prononcée contre lui beschouwd als een bijkomende straf die retroactief te zijnen aanzien
rétroactivement. Dans l'affaire Vinter e.a. c. Royaume-Uni du 17 werd uitgesproken. In de zaak Vinter e.a. t. het Verenigd Koninkrijk
janvier 2012, elle a observé « qu'il ne paraît faire aucun doute que van 17 januari 2012 heeft het opgemerkt « dat geen enkele twijfel
la fixation d'une période minimale d'emprisonnement pour une réclusion erover lijkt te bestaan dat de vaststelling van een minimale
à perpétuité relève de l'infliction de la peine et bénéficie donc de gevangenisperiode voor een levenslange opsluiting valt onder het
la protection de l'article 7 » ( § 109). La Cour « n'exclut donc pas opleggen van de straf en dus de bescherming van artikel 7 geniet » ( §
que des mesures prises par le législateur, des autorités 109). Het Hof « sluit dus niet uit dat maatregelen genomen door de
administratives ou des juridictions après le prononcé d'une peine wetgever, de administratieve overheden of de rechtscolleges na de
définitive ou pendant l'exécution de celle-ci puissent conduire à une uitspraak van een definitieve straf of tijdens de uitvoering ervan
kunnen leiden tot een herdefiniëring of een wijziging van de
redéfinition ou à une modification de la portée de la ' peine ' draagwijdte van de ' straf ' die is opgelegd door de rechter die ze
infligée par le juge qui l'a prononcée » (CEDH, grande chambre, 21 heeft uitgesproken » (EHRM, grote kamer, 21 oktober 2013, Del Rio
octobre 2013, Del Rio Prada c. Espagne, § 89). En pareil cas, les Prada t. Spanje, § 89). In een dergelijk geval moeten de maatregelen
mesures en question doivent tomber sous le coup de l'interdiction de in kwestie vallen onder het verbod van de retroactiviteit van de
la rétroactivité des peines consacrée par l'article 7, paragraphe 1, straffen, verankerd in artikel 7, lid 1, van het Verdrag, daar, «
de la Convention car, « s'il en allait différemment, les Etats indien zulks niet het geval zou zijn, de lidstaten vrij zouden zijn om
seraient libres d'adopter - par exemple en modifiant la loi ou en - bijvoorbeeld door de wet te wijzigen of de vastgestelde regels
réinterprétant des règles établies - des mesures qui redéfiniraient opnieuw te interpreteren - maatregelen aan te nemen die de draagwijdte
rétroactivement et au détriment du condamné la portée de la peine van de opgelegde straf retroactief zouden herdefiniëren in het nadeel
van de veroordeelde, terwijl die laatste dat niet kon voorzien op het
infligée, alors même que celui-ci ne pouvait le prévoir au moment de ogenblik dat het misdrijf werd gepleegd of de straf werd uitgesproken
la commission de l'infraction ou du prononcé de la peine » (ibid.). » (ibid.).
B.21.2. La Cour de cassation a pour sa part jugé, à propos de la B.21.2. Het Hof van Cassatie heeft van zijn kant, in verband met de
mesure du sursis : uitstelmaatregel, geoordeeld :
« Fixé par le juge, le sursis est une modalité d'exécution de la peine « Het uitstel dat door de rechter wordt bepaald, is een
qui fait partie intégrante de celle-ci. La possibilité ou strafuitvoeringsmodaliteit die integraal deel uitmaakt van de straf.
l'impossibilité légale d'en obtenir le bénéfice doit être prévisible De wettelijke mogelijkheid om er al dan niet van te genieten, moet op
au moment de l'infraction » (Cass., 13 mai 2015, P.15.0217.F). het ogenblik van het misdrijf voorspelbaar zijn » (Cass., 13 mei 2015,
P.15.0217.F).
B.22. La question de l'application immédiate des dispositions B.22. De kwestie van de onmiddellijke toepassing van de bestreden
attaquées, en d'autres termes de la possibilité pour le juge pénal bepalingen, met andere woorden de mogelijkheid voor de strafrechter om
d'assortir d'une période de sûreté des condamnations prononcées dès veroordelingen die zijn uitgesproken na de inwerkingtreding van de
l'entrée en vigueur des dispositions attaquées pour des faits commis bestreden bepalingen voor feiten die zijn gepleegd vóór de
inwerkingtreding ervan, gepaard te doen gaan met een
avant leur entrée en vigueur, a été débattue en commission de la beveiligingsperiode, is besproken in de Commissie voor de Justitie van
Justice de la Chambre. de Kamer.
Lors de ces discussions, certains députés ont exprimé le point de vue Tijdens die besprekingen hebben sommige volksvertegenwoordigers het
selon lequel la période de sûreté s'inscrivant dans le cadre de la standpunt geuit volgens hetwelk, daar de beveiligingsperiode past in
fixation de la peine, elle « s'applique dès lors seulement aux het kader van de vaststelling van de straf, « dan ook alleen maar van
nouvelles infractions commises après l'entrée en vigueur de la loi en toepassing [is] op nieuwe misdrijven gepleegd na de inwerkingtreding
projet » et elle « ne peut pas être appliquée avec effet rétroactif » van [de ontworpen] wet » en « niet retroactief kan worden toegepast »
(Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/003, pp. 16 et 17). Le (Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/003, pp. 16 en 17). De
ministre de la Justice a pour sa part estimé qu'il s'agissait d'une « minister van Justitie heeft van zijn kant gesteld dat het ging om een
loi de procédure d'application immédiate » (ibid., p. 16) et a affirmé « procedurewet [...] die onmiddellijk van toepassing is » (ibid., p.
: « La loi pénale peut être appliquée rétroactivement en cas 16) en heeft verklaard : « De strafwet kan in het geval van de
d'instauration d'une période de sûreté » (Doc. parl., Chambre, invoering van een beveiligingsperiode retroactief worden toegepast »
2017-2018, DOC 54-2731/005, p. 7) et « la loi sera appliquée aux (Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/005, p. 7) en « de wet zal
futures condamnations » (ibid., p. 9). Le ministre a encore exprimé worden toegepast op toekomstige veroordelingen » (ibid., p. 9). De
l'avis que, « pour interdire la rétroactivité, il faudrait une minister heeft voorts gesteld dat « een specifieke wetsbepaling nodig
disposition de loi spécifique l'interdisant » et que « sur base des is als men terugwerking onmogelijk wil maken » en dat « op grond van
principes généraux, il y a rétroactivité » (ibid., p. 13). de algemene beginselen [...] er terugwerking [is] » (ibid., p. 13).
B.23.1. La période de sûreté n'est pas une nouvelle peine. Néanmoins, B.23.1. De beveiligingsperiode is geen nieuwe straf. Niettemin, zoals
comme il est dit en B.7.2, la période de sûreté, fixée par le juge qui is vermeld in B.7.2, maakt de beveiligingsperiode, vastgesteld door de
prononce la peine, fait partie intégrante de celle-ci. Même si elle a rechter die de straf uitspreekt, integraal deel ervan uit. Zelfs
une incidence directe sur l'exécution de la peine, elle ne constitue indien zij een rechtstreekse invloed heeft op de uitvoering van de
pas une mesure relevant de son application. Il ressort de la straf, vormt zij geen maatregel die valt onder de toepassing ervan.
jurisprudence citée en B.21 que le principe de la non-rétroactivité de Uit de in B.21 aangehaalde rechtspraak blijkt dat het beginsel van
la loi pénale est applicable aux dispositions de cette nature qui niet-retroactiviteit van de strafwet van toepassing is op de
aggravent la situation du condamné en alourdissant la peine infligée. bepalingen van die aard die de situatie van de veroordeelde verergeren
B.23.2. En principe, les nouvelles dispositions pénales plus sévères door de opgelegde straf te verzwaren.
ne doivent pas nécessairement être accompagnées d'une disposition B.23.2. In principe moeten de nieuwe strengere strafbepalingen niet
transitoire excluant explicitement leur application aux faits commis noodzakelijkerwijs gepaard gaan met een overgangsbepaling die de
avant leur entrée en vigueur, puisque les juridictions doivent, en toepassing ervan op de vóór de inwerkingtreding ervan gepleegde feiten
vertu de l'article 2 du Code pénal, appliquer le principe de la non-rétroactivité de la loi pénale plus sévère. B.23.3. En l'espèce, les déclarations précitées du ministre en commission de la Justice de la Chambre ne peuvent se confondre avec le texte clair de la loi qui ne règle aucune application des dispositions attaquées à des personnes condamnées, après son entrée en vigueur, pour des faits commis avant son entrée en vigueur, si bien que les principes rappelés en B.23.2 sont pleinement applicables. Au demeurant, une application des dispositions attaquées à des faits antérieurs à leur entrée en vigueur devrait, le cas échéant, être dénoncée à la Cour de cassation selon la procédure établie à l'article 441 du Code d'instruction criminelle. Sous réserve de cette interprétation, le troisième moyen, en sa première branche, n'est pas fondé. B.24. La seconde branche du troisième moyen critique la distinction fondée sur l'interprétation des dispositions attaquées selon laquelle celles-ci ont un effet rétroactif. L'examen de la première branche permet de conclure que cette interprétation est erronée. Il s'ensuit qu'en ce qu'il repose sur une prémisse erronée, le troisième moyen, en sa seconde branche, n'est pas davantage fondé. Par ces motifs, la Cour, sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.23.3, rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 19 novembre 2020. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, uitdrukkelijk uitsluiten, daar de rechtscolleges, krachtens artikel 2 van het Strafwetboek, het beginsel van de niet-retroactiviteit van de strengere strafwet moeten toepassen. B.23.3. Te dezen mogen de voormelde verklaringen van de minister in de Commissie voor de Justitie van de Kamer niet worden verward met de duidelijke tekst van de wet, die niet voorziet in enige toepassing van de bestreden bepalingen op personen die, na de inwerkingtreding ervan, zijn veroordeeld wegens feiten die zijn gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, zodat de in B.23.2 in herinnering gebrachte beginselen ten volle van toepassing zijn. Voor het overige, zou een toepassing van de bestreden bepaling op feiten vóór de inwerkingtreding ervan, in voorkomend geval dienen te leiden tot aangifte ervan bij het Hof van Cassatie in toepassing van de procedure vervat in artikel 441 van het Wetboek van Strafvordering. Onder voorbehoud van die interpretatie is het eerste onderdeel van het derde middel niet gegrond. B.24. Het tweede onderdeel van het derde middel bekritiseert het onderscheid op grond van de interpretatie van de bestreden bepalingen volgens welke die laatste een retroactieve werking hebben. Het onderzoek van het eerste onderdeel laat toe te besluiten dat die interpretatie verkeerd is. Hieruit vloeit voort dat in zoverre het tweede onderdeel van het derde middel op een verkeerd uitgangspunt berust, het evenmin gegrond is. Om die redenen, het Hof, onder voorbehoud van de interpretatie vermeld in B.23.3, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, in het Nederlands en in het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 19 november 2020. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^