Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 1/2020 du 16 janvier 2020 Numéro du rôle : 7050 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 128 du Code pénal social, posée par le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Gand. La Co composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. Merckx-Van(...)"
Extrait de l'arrêt n° 1/2020 du 16 janvier 2020 Numéro du rôle : 7050 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 128 du Code pénal social, posée par le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Gand. La Co composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. Merckx-Van(...) Uittreksel uit arrest nr. 1/2020 van 16 januari 2020 Rolnummer 7050 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent. Het Grond samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 1/2020 du 16 janvier 2020 Uittreksel uit arrest nr. 1/2020 van 16 januari 2020
Numéro du rôle : 7050 Rolnummer 7050
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 128 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 128 van het
pénal social, posée par le Tribunal de première instance de Flandre Sociaal Strafwetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
orientale, division Gand. Oost-Vlaanderen, afdeling Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Lavrysen, J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R.
Moerman et M. Pâques, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan door de griffier P.-Y.
par le président A. Alen, Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 7 novembre 2018, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 7 november 2018, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 21 novembre 2018, le Tribunal de première het Hof is ingekomen op 21 november 2018, heeft de Rechtbank van
instance de Flandre orientale, division Gand, a posé la question eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent, de volgende prejudiciële
préjudicielle suivante : vraag gesteld :
« L'article 128 du Code pénal social, tel qu'il était applicable au « Schendt artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek, zoals van
toepassing op het ogenblik van de feiten in de periode van 1 januari
moment des faits dans la période du 1er janvier 2014 au 16 août 2014, 2014 tot en met 16 augustus 2014, het legaliteitsbeginsel, en ook
viole-t-il le principe de légalité et également le principe de
non-rétroactivité en matière pénale, tels qu'ils sont notamment evenzeer het niet-retroactiviteitsbeginsel in strafzaken, zoals onder
contenus dans les articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, lus meer weergegeven in de artikelen 12, tweede lid en 14 van de Grondwet,
en combinaison avec l'article 7 de la Convention européenne des droits
de l'homme, avec l'article 15 du Pacte international relatif aux in samenhang met artikel 7 van het EVRM, met artikel 15 van het
droits civils et politiques et avec le principe général exprimé par BUPO-Verdrag en met het algemeen beginsel zoals uitgedrukt in artikel
l'article 2 du Code pénal, en ce que l'on part du principe qu'en ce 2 van het Strafwetboek, in zoverre men ervan uitgaat dat het begrip
werkgever in dit artikel, voor wat betreft de inbreuken op de
qui concerne les infractions aux dispositions de la loi du 4 août 1996 bepalingen van de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van
relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur de werknemers bij de uitvoering van hun werk en de
travail et de ses arrêtés d'exécution, la notion d'employeur contenue uitvoeringsbesluiten, ook slaat op de gebruiker, gedurende de periode
dans cet article porte également sur l'utilisateur, durant la période
au cours de laquelle un intérimaire travaille chez l'utilisateur ? ». waarin een uitzendkracht bij de gebruiker werkt ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 128 du Code pénal B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 128 van het
social, tel qu'il était applicable au moment des faits entre le 1er Sociaal Strafwetboek, zoals het van toepassing was op het ogenblik van
janvier 2014 et le 16 août 2014, qui disposait : de feiten in de periode van 1 januari 2014 tot en met 16 augustus 2014, dat bepaalde :
« Sans préjudice des dispositions des articles 119 à 122, 129 à 132, « Onverminderd de artikelen 119 tot 122, 129 tot 132 en 190 tot 192,
et 190 à 192, est puni d'une sanction de niveau 3, l'employeur, son wordt met een sanctie van niveau 3 bestraft, de werkgever, zijn
préposé ou son mandataire qui a enfreint les dispositions de la loi du aangestelde of lasthebber, die inbreuk heeft gepleegd op de bepalingen
4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de
de leur travail et de ses arrêtés d'exécution. werknemers bij de uitvoering van hun werk en de uitvoeringsbesluiten
L'infraction est punie d'une sanction de niveau 4 lorsqu'elle a eu ervan. De inbreuk wordt bestraft met een sanctie van niveau 4 wanneer ze
comme conséquence pour un travailleur des ennuis de santé ou un gezondheidsschade of een arbeidsongeval tot gevolg heeft gehad voor
accident du travail. een werknemer.
Le juge peut en outre prononcer les peines prévues aux articles 106 et De rechter kan bovendien de straffen bepaald in de artikelen 106 en
107 ». 107 uitspreken ».
B.2. Devant le juge a quo, s'est posée la question du champ B.2. Voor de verwijzende rechter is een vraag gerezen over het
d'application ratione temporis de la disposition en cause, lue en toepassingsgebied ratione temporis van de in het geding zijnde
combinaison avec l'article 39bis de la loi du 24 juillet 1987 « sur le bepaling, in samenhang gelezen met artikel 39bis van de wet van 24
travail temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs juli 1987 « betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het
à la disposition d'utilisateurs » (ci-après : la loi du 24 juillet 1987). ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers » (hierna : de wet 24 juli 1987).
Il invite la Cour à se prononcer sur la compatibilité de l'article Hij verzoekt het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van
128, précité, du Code pénal social avec le principe de légalité en voormeld artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek met het wettigheidsbeginsel in strafzaken en met het
matière pénale et avec le principe de non-rétroactivité en matière niet-retroactiviteitsbeginsel in strafzaken, zoals gewaarborgd bij de
pénale, tels qu'ils sont garantis par les articles 12, alinéa 2, et 14 artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen
de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 7 de la met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens,
Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 15 du met artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en
Pacte international relatif aux droits civils et politiques et avec le politieke rechten en met het algemeen beginsel, zoals uitgedrukt in
principe général exprimé à l'article 2 du Code pénal, dans artikel 2 van het Strafwetboek, in de interpretatie dat het begrip «
l'interprétation selon laquelle la notion d'« employeur » contenue werkgever » in de in het geding zijnde bepaling ook de gebruiker van
dans la disposition en cause vise également l'utilisateur d'un
travailleur intérimaire au cours de la période pendant laquelle ce een uitzendkracht viseert in de periode waarin deze laatste voor hem
dernier travaille pour lui, en ce qui concerne les infractions aux
dispositions de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des werkt, voor wat de inbreuken op de bepalingen van de wet van 4
travailleurs lors de l'exécution de leur travail » (ci-après : la loi augustus 1996 « betreffende het welzijn van de werknemers bij de
du 4 août 1996) et des arrêtés d'exécution. uitvoering van hun werk » (hierna : de wet van 4 augustus 1996) en de
uitvoeringsbesluiten betreft.
B.3.1. L'article 12, alinéa 2, de la Constitution dispose : B.3.1. Artikel 12, tweede lid, van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et « Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en
dans la forme qu'elle prescrit ». in de vorm die zij voorschrijft ».
L'article 14 de la Constitution dispose : Artikel 14 van de Grondwet bepaalt :
« Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ». « Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ».
L'article 7, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de Artikel 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
l'homme dispose : bepaalt :
« Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin zal een
aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
l'infraction a été commise ». van het strafbare feit van toepassing was ».
L'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits Artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
civils et politiques dispose : en politieke rechten bepaalt :
« Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een
infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van
infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een
délinquant doit en bénéficier ». lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren ».
L'article 2 du Code pénal dispose : Artikel 2 van het Strafwetboek bepaalt :
« Nulle infraction ne peut être punie de peines qui n'étaient pas « Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet
portées par la loi avant que l'infraction fût commise. waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd.
Si la peine établie au temps du jugement diffère de celle qui était Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die
portée au temps de l'infraction, la peine la moins forte sera welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware
appliquée ». straf toegepast ».
B.3.2. La Cour n'est pas compétente pour contrôler la disposition en B.3.2. Het Hof is niet bevoegd om de in het geding zijnde bepaling te
cause au regard de normes législatives mais elle est compétente pour toetsen aan wetskrachtige normen, maar het is wel bevoegd om rekening
tenir compte du principe général de la non-rétroactivité des lois en te houden met het algemeen beginsel van de niet-retroactiviteit van de
matière pénale, tel qu'il est notamment exprimé à l'article 7, wetten in strafzaken, zoals het met name is uitgedrukt in artikel 7,
paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, à lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in
l'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
civils et politiques et à l'article 2 du Code pénal. en politieke rechten en in artikel 2 van het Strafwetboek.
B.3.3. En ce qu'ils garantissent le principe de légalité en matière B.3.3. In zoverre zij het wettigheidsbeginsel in strafzaken
pénale, l'article 7, paragraphe 1, de la Convention européenne des waarborgen, hebben artikel 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor de
droits de l'homme et l'article 15, paragraphe 1, du Pacte rechten van de mens en artikel 15, lid 1, van het Internationaal
international relatif aux droits civils et politiques ont une portée Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte die
analogue à celle des articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution. Dès lors, les garanties fournies par ces dispositions forment, dans cette mesure, un ensemble indissociable. B.4.1. En attribuant au pouvoir législatif la compétence de déterminer dans quels cas des poursuites pénales sont possibles, l'article 12, alinéa 2, de la Constitution garantit à tout justiciable qu'aucun comportement ne sera punissable qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. En outre, le principe de légalité en matière pénale qui découle des dispositions constitutionnelles et internationales précitées procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet analoog is aan die van de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet. De door die bepalingen verstrekte waarborgen vormen in die mate dan ook een onlosmakelijk geheel. B.4.1. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen om te bepalen in welke gevallen strafvervolging mogelijk is, waarborgt artikel 12, tweede lid, van de Grondwet aan elke rechtsonderhorige dat geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld dan krachtens regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken dat uit de voormelde grondwetsbepalingen en internationale bepalingen voortvloeit, gaat bovendien uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het vereist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van
tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn
situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen.
comportements qu'elles répriment. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in
La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de
se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp
libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten voor
interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent welke handelingen en welke verzuimen hij strafrechtelijk aansprakelijk
sa responsabilité pénale. kan worden gesteld.
Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique qu'il est Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het
possible de déterminer, en tenant compte des éléments propres aux mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven
infractions qu'elle entend réprimer, si les termes généraux utilisés die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde
par le législateur sont à ce point vagues qu'ils méconnaîtraient le algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijk
principe de légalité en matière pénale. wettigheidsbeginsel zouden schenden.
B.4.2. La Cour européenne des droits de l'homme a développé une B.4.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft een analoge
jurisprudence analogue en ce qui concerne l'article 7 de la Convention rechtspraak ontwikkeld in verband met artikel 7 van het Europees
européenne des droits de l'homme. Par son arrêt Del Rio Prada (CEDH, Verdrag voor de rechten van de mens. Bij zijn arrest Del Rio Prada
21 octobre 2013, Del Rio Prada c. Espagne, § 92), rendu en grande (EHRM, 21 oktober 2013, Del Rio Prada t. Spanje, § 92), gewezen in
chambre, elle a jugé : grote kamer, heeft het geoordeeld :
« En raison même du caractère général des lois, le libellé de « Precies wegens het algemene karakter van de wetten kunnen de
celles-ci ne peut pas présenter une précision absolue. L'une des bewoordingen daarvan geen absolute nauwkeurigheid vertonen. Een van de
techniques-types de réglementation consiste à recourir à des typische regelgevingstechnieken bestaat erin een beroep te doen op
catégories générales plutôt qu'à des listes exhaustives. Aussi algemene categorieën veeleer dan op uitputtende lijsten. In veel
beaucoup de lois se servent-elles, par la force des choses, de wetten wordt dan ook noodgedwongen gebruikgemaakt van min of meer vage
formules plus ou moins vagues dont l'interprétation et l'application formuleringen waarvan de interpretatie en de toepassing afhangen van
dépendent de la pratique (Kokkinakis, précité, § 40, et Cantoni, de praktijk (Kokkinakis, voormeld, § 40, en Cantoni, voormeld, § 31).
précité, § 31). Dès lors, dans quelque système juridique que ce soit, In welk rechtssysteem dan ook, hoe duidelijk de bewoordingen van een
aussi clair que le libellé d'une disposition légale puisse être, y wetsbepaling, met inbegrip van een strafrechtelijke bepaling, ook
compris une disposition de droit pénal, il existe inévitablement un kunnen zijn, bestaat er bijgevolg onvermijdelijk een element van
élément d'interprétation judiciaire. Il faudra toujours élucider les rechterlijke interpretatie. Men zal steeds onduidelijkheden moeten
points douteux et s'adapter aux changements de situation. En outre, la verhelderen en zich moeten aanpassen aan veranderde situaties.
certitude, bien que hautement souhaitable, s'accompagne parfois d'une Bovendien gaat zekerheid, hoewel ten zeerste gewenst, soms gepaard met
rigidité excessive; or, le droit doit savoir s'adapter aux changements overdreven starheid; het recht moet zich echter kunnen aanpassen aan
de situation (Kafkaris, précité, § 141) ». veranderde situaties (Kafkaris, voormeld, § 141) ».
B.5.1. L'article 128 du Code pénal social, tel qu'il est applicable au B.5.1. Artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek, zoals het van
toepassing is in het bodemgeschil, bestraft « de werkgever, zijn
litige a quo, punit « l'employeur, son préposé ou mandataire » qui a « aangestelde of lasthebber » die « inbreuk heeft gepleegd op de
enfreint les dispositions de la loi du 4 août 1996 relative au bepalingen van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail et de de werknemers bij de uitvoering van hun werk en de
ses arrêtés d'exécution ». uitvoeringsbesluiten ervan ».
B.5.2.1. L'article 16, alinéa 1er, 3°, du Code pénal social définit la B.5.2.1. Artikel 16, eerste lid, 3°, van het Sociaal Strafwetboek
notion d'« employeur » comme suit : definieert het begrip « werkgever » als volgt :
« Pour l'application du Livre Ier du présent Code et de ses mesures « Voor de toepassing van Boek I van dit Wetboek en de
d'exécution, on entend par : uitvoeringsmaatregelen ervan, wordt verstaan onder :
[...] [...]
3° ' employeurs ' : 3° ' werkgevers ' :
a) les personnes qui exercent l'autorité sur les travailleurs; a) de personen die gezag over de werknemers uitoefenen;
b) les personnes qui y sont assimilées en vertu d'une législation b) de personen die ermee worden gelijkgesteld ingevolge een bepaling
sociale; van sociaal recht;
c) sont également assimilés à l'employeur : c) met de werkgever worden ook gelijkgesteld :
- ceux qui font travailler des enfants ou leur font exercer des - zij die kinderen arbeid doen verrichten of hen werkzaamheden doen
activités; verrichten;
- les importateurs de diamant brut; - de invoerders van ruwe diamant;
- les armateurs; - de reders;
- ceux qui exploitent un bureau de placement ou qui perçoivent une - zij die een bureau voor arbeidsbemiddeling exploiteren of die een
commission dans le cadre de la législation relative à l'exploitation commissiegeld innen in het kader van de wetgeving betreffende het
des bureaux de placement payants; exploiteren van bureaus voor arbeidsbemiddeling tegen betaling;
- les utilisateurs dans le cadre de la législation sur le travail - de gebruikers in het kader van de wetgeving betreffende de
temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van
disposition d'utilisateurs, ainsi que les personnes qui, pour leur werknemers ten behoeve van gebruikers, alsmede de personen die, voor
propre compte, mettent des travailleurs à la disposition d'utilisateurs ». eigen rekening, werknemers ter beschikking stellen van gebruikers ».
Il apparaît de cet article que la définition précitée ne vaut que « Uit dat artikel blijkt dat voormelde definitie enkel geldt « voor de
pour l'application du Livre Ier du présent Code et de ses mesures toepassing van Boek I van dit Wetboek en de uitvoeringsmaatregelen
d'exécution » et non donc pour l'application du Livre II, dont relève ervan » en bijgevolg niet voor de toepassing van boek II, waarvan
l'article 128. artikel 128 deel uitmaakt.
B.5.2.2. En ce qui concerne l'instauration de l'article 16 précité du B.5.2.2. Met betrekking tot de invoering van voormeld artikel 16 van
het Sociaal Strafwetboek vermeldde de parlementaire voorbereiding van
Code pénal social, les travaux préparatoires de la loi du 6 juin 2010 de wet van 6 juni 2010 « tot invoering van het Sociaal Strafwetboek »
« introduisant le Code pénal social » mentionnent : :
« Cet article reprend la plupart des définitions contenues dans « Dit artikel herneemt de meeste definities van artikel 1, eerste en
l'article 1er, alinéas 1er et 2 et l'article 2, 1°, 3° à 10°, de la tweede lid en van artikel 2, 1°, 3° tot 10°, van de wet van 16
loi du 16 novembre 1972 concernant l'inspection du travail. november 1972 betreffende de arbeidsinspectie.
Dans son avis, le Conseil d'Etat suggère de placer les dispositions de De Raad van State stelt in zijn advies voor de bepalingen van artikel
l'article 16 au début du Code pénal social étant donné que les notions 16 op te nemen in het begin van het Sociaal Strafwetboek, aangezien de
qui y sont définies ne figurent pas seulement dans le Titre II du begrippen die erin gedefinieerd zijn niet alleen voorkomen in Titel II
Livre Ier mais également dans d'autres subdivisions du code. van Boek I, maar ook in andere onderafdelingen van het wetboek.
Les notions définies à l'article 16 ne correspondent pas De in artikel 16 omschreven begrippen stemmen niet noodzakelijkerwijs
nécessairement aux définitions et aux concepts auxquels se réfèrent overeen met de definities en de begrippen waarnaar de andere delen van
les autres parties du code. Par exemple, les infractions de droit het wetboek verwijzen. De inbreuken op het sociaal strafrecht bedoeld
pénal social du Livre II du Code s'attachent aux définitions et aux in Boek II van het wetboek houden bijvoorbeeld verband met de
concepts des lois sociales dont elles sont issues. Rendre les definities en de begrippen van de sociale wetten waaruit zij
définitions de l'article 16 applicables aux infractions de droit pénal voortkomen. Ingeval de definities van artikel 16 toepasbaar worden
gemaakt op de inbreuken op het sociaal strafrecht, zulks door die
definities aan het begin van het wetboek te plaatsen, kan een
social en les plaçant au début du code peut mener à une contradiction tegenstrijdigheid ontstaan tussen die definities en de regels van het
entre ces définitions et les règles du droit social. Il est donc sociaal recht. Het verdient dus aanbeveling de definities van artikel
préférable de réserver les définitions de l'article 16 au Titre II du 16 enkel aan te wenden in Titel II van Boek I, aangezien het precies
Livre Ier, celui-ci reprenant précisément le dispositif légal de gecoördineerde wettelijk bepalingen overneemt gevormd door de wet
coordonné que constitue la loi du 16 novembre 1972. van 16 november 1972.
[...] [...]
Le Conseil d'Etat constate en outre que la définition des ' employeurs De Raad van State stelt bovendien vast dat de in artikel 16, 3°,
' visée à l'article 16, 3°, diffère de la notion figurant à l'article bedoelde definitie van ' werkgevers ' verschilt van het begrip in
2, 2°, de la loi du 16 novembre 1972. artikel 2, 2°, van de wet van 16 november 1972.
De in artikel 16, 3°, bedoelde definitie van werkgever is geformuleerd
La définition de l'employeur visée au point 3° de l'article 16 est formulée en des termes différents et plus généraux que celle figurant au point 2° de l'article 2 de la loi du 16 novembre 1972 mais la notion d'employeur ne subit pas en elle-même de modification. L'article 16, 3°, inclut dans la définition des employeurs ' les personnes qui y sont assimilées en vertu d'une législation sociale '. Cette formulation se justifie étant donné que le but du Code pénal social n'est pas de modifier les législations de base, législations dont la violation est sanctionnée par les sanctions prévues dans le Livre II. Il convient dès lors de respecter la notion d'employeur telle qu'elle a été définie dans les législations de base. in andere en meer algemene termen dan die in artikel 2, 2°, van de wet van 16 november 1972, maar het begrip ' werkgever ' wordt op zich niet gewijzigd. Artikel 16, 3°, voegt aan de definitie van werkgevers ' de personen die ermee worden gelijkgesteld ingevolge een bepaling van sociaal recht ' toe. Deze formulering is verantwoord aangezien het doel van het Sociaal Strafwetboek niet erin bestaat de basiswetgevingen te wijzigen. De overtreding van die wetgevingen wordt gestraft met de in Boek II bedoelde straffen. Het begrip ' werkgever ' moet dus worden behouden zoals het in de basiswetgevingen is omschreven.
Les travaux de la Commission de réforme du droit pénal social ont en De werkzaamheden van de commissie voor de hervorming van het sociaal
effet démontré que la définition de l'employeur devait être la plus strafrecht hebben immers aangetoond dat de definitie van werkgever zo
large possible et devait se référer aux différentes définitions de la ruim mogelijk moest zijn en moest verwijzen naar de verschillende
notion d'employeur données par les législations dont les inspecteurs definities van het begrip werkgever in de wetgevingen waarop de
sociaux sont chargés d'assurer la surveillance » (Doc. parl., Chambre, sociaal inspecteurs toezicht moeten uitoefenen » (Parl. St., Kamer,
2008-2009, DOC 52-1666/001, pp. 101-102). 2008-2009, DOC 52-1666/001, pp. 101-102).
B.5.3. La loi du 24 juillet 1987 ne contient pas de définition de la B.5.3. De wet van 24 juli 1987 bevat geen definitie van het begrip «
notion d'« employeur ». Il ressort toutefois des travaux préparatoires werkgever ». Uit de parlementaire voorbereiding ervan blijkt evenwel :
de cette loi que :
« L'entreprise de travail intérimaire est l'employeur de l'intérimaire « Het uitzendbureau is de werkgever van de uitzendkracht, daar de
étant donné que le lien de subordination constitutif du contrat verhouding van ondergeschiktheid, een bestanddeel van de overeenkomst,
s'établit entre cette entreprise et l'intérimaire. Le fait que tot stand komt tussen dat bureau en de uitzendkracht. Het feit dat de
l'intérimaire exécute son travail dans l'entreprise d'un utilisateur uitzendkracht zijn arbeid in de onderneming van een gebruiker uitvoert
et que ce dernier puisse lui donner les directives n'empêche pas que en dat deze hem richtlijnen kan geven, belet niet dat de uitzendkracht
l'intérimaire reste sous l'autorité de l'entreprise de travail onder het algemene gezag van het uitzendbureau blijft staan » (Parl.
intérimaire » (Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/1, p. 5). St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/1, p. 5).
L'utilisateur d'un travailleur intérimaire n'est dès lors pas son De gebruiker van een uitzendkracht is derhalve niet de werkgever van
employeur, puisqu'ils ne sont pas liés par un contrat de travail de uitzendkracht, vermits zij niet door een arbeidsovereenkomst met
(articles 7 et 8, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 24 juillet 1987). elkaar zijn verbonden (artikelen 7 en 8, § 1, eerste lid, van de wet
B.6.1. L'article 19 de la loi du 24 juillet 1987 oblige l'utilisateur van 24 juli 1987). B.6.1. Artikel 19 van de wet van 24 juli 1987 verplicht de gebruiker
d'un travailleur intérimaire à respecter certaines obligations que van een uitzendkracht ertoe bepaalde verplichtingen na te leven die
d'autres réglementations relatives au travail imposent à l'employeur andere reglementeringen met betrekking tot de arbeid opleggen aan de
d'un travailleur en dehors de toute relation de travail intérimaire. werkgever van een werknemer buiten elke uitzendrelatie. Voormelde
La disposition précitée était nécessaire dès lors qu'il est apparu « bepaling was noodzakelijk gelet op de vaststelling dat « het [was]
que les dispositions concernant la sécurité du travail et la santé des gebleken dat de bepalingen betreffende de veiligheid van het werk en
travailleurs [n'étaient] pas toujours appliquées aux intérimaires » de gezondheid van de werknemers niet altijd op de uitzendkrachten
(Doc. parl., Chambre, 1986-1987, n° 762/1, p. 8). [werden] toegepast » (Parl. St., Kamer, 1986-1987, nr. 762/1, p. 8).
B.6.2. La loi originaire du 24 juillet 1987 ne prévoyait toutefois pas B.6.2. In de oorspronkelijke wet van 24 juli 1987 werd evenwel niet
des dispositions pénales spécifiques en cas de non-respect de ces voorzien in specifieke strafbepalingen in geval van niet-nakoming van
obligations, ce qui a également été confirmé dans les travaux die verplichtingen, hetgeen tevens is bevestigd in de parlementaire
préparatoires de la loi du 13 février 1998 « portant des dispositions voorbereiding van de wet van 13 februari 1998 « houdende bepalingen
en faveur de l'emploi » (ci-après : la loi du 13 février 1998), à la tot bevordering van de tewerkstelling » (hierna : de wet van 13
suite de quoi un article 39bis a été inséré dans la loi du 24 juillet februari 1998), waarbij een artikel 39bis werd ingevoegd in de wet van 24 juli 1987 :
« Dit artikel beoogt een wijziging van artikel 19 van de wet van 24
1987 : juli 1987 dat bepaalt dat de gebruiker van een uitzendkracht
« Cet article a pour objectif une modification de l'article 19 de la verantwoordelijk is voor de toepassing van de bepalingen van de
loi du 24 juillet 1987 qui précise que l'utilisateur d'un intérimaire
est responsable de l'application des dispositions de la législation wetgeving inzake de reglementering en de bescherming welke gelden op
relative à la réglementation et à la protection en vigueur sur le lieu de plaats van het werk. Het gaat hier om de bepalingen betreffende de
de travail. Il s'agit ici des dispositions relatives à la durée du arbeidsduur, de feestdagen, de zondagsrust, de vrouwenarbeid, de
travail, aux jours fériés, au repos du dimanche, au travail de nuit, arbeid van jeugdige personen, de nachtarbeid, de
aux règlements de travail, à la sécurité et la santé des travailleurs. arbeidsreglementering, de gezondheid en de veiligheid van de werknemers.
La loi du 24 juillet 1987 n'a cependant fixé aucune sanction pénale à De wet van 24 juli 1987 heeft echter geen specifieke strafsancties
l'égard de l'utilisateur qui ne respecte pas ces dispositions. La vastgesteld ten aanzien van de gebruiker die deze bepalingen niet
possibilité de sanction est donc apparue incertaine » (Doc. parl., naleeft. De mogelijkheid tot sanctionering is bijgevolg twijfelachtig
Chambre, 1997-1998, n° 1269/3, p. 7). gebleken » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1269/3, p. 7).
B.6.3. La loi du 13 février 1998 a inséré un article 39bis dans la loi B.6.3. Bij de wet van 13 februari 1998 werd een artikel 39bis
du 24 juillet 1987, qui disposait : ingevoerd in de wet van 24 juli 1987, dat bepaalde :
« L'utilisateur, ses mandataires ou préposés qui commettent une « De gebruiker, zijn lasthebber of aangestelden die zich schuldig
infraction aux dispositions visées à l'article 19 sont punis des mêmes maken aan een overtreding van de in artikel 19 bedoelde bepalingen
sanctions pénales que celles déterminées dans les lois en vertu worden gestraft met dezelfde strafsancties als deze die zijn bepaald
desquelles ces dispositions ont été prises ». in de wetten krachtens welke deze bepalingen zijn vastgesteld ».
Les articles 19, alinéas 1er et 3, et 39bis de la loi du 24 juillet De artikelen 19, eerste en derde lid, en 39bis van de wet van 24 juli
1987 ont pour seul but d'étendre à l'utilisateur d'un travailleur 1987 hebben enkel tot doel het personele toepassingsgebied van
intérimaire, ainsi qu'à ses mandataires ou préposés, le champ strafsancties waarin andere bepalingen voorzien, uit te breiden tot de
d'application personnel de sanctions pénales prévues par d'autres gebruiker van een uitzendkracht alsook tot zijn lasthebbers of
dispositions. aangestelden.
B.6.4. L'article 39bis, précité, de la loi du 24 juillet 1987 a B.6.4. Voormeld artikel 39bis van de wet van 24 juli 1987 werd evenwel
toutefois été abrogé par l'article 109, 36°, b), de la loi du 6 juin opgeheven bij artikel 109, 36°, b), van de wet van 6 juni 2010 « tot
2010 « introduisant le Code pénal social », le législateur ayant invoering van het Sociaal Strafwetboek », waarbij het vooral de
essentiellement voulu dépénaliser les infractions moins lourdes (Doc. bedoeling van de wetgever was om minder zware inbreuken te
parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1666/001, p. 10). depenaliseren (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1666/001, p. 10).
En ce qui concerne la loi du 24 juillet 1987, il a en outre été indiqué : Met betrekking tot de wet van 24 juli 1987 werd bovendien vermeld :
« d. Les dispositions pénales que comporte la loi du 24 juillet 1987 « d. De strafbepalingen uit de wet van 24 juli 1987 betreffende de
sur le travail temporaire, le travail intérimaire et la mise à la tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van
disposition d'utilisateurs, sanctionnent le non-respect de la werknemers ten behoeve van gebruikers bestraffen de niet-naleving van
réglementation relative au contrat de travail intérimaire. Cette loi de reglementering betreffende de arbeidsovereenkomst voor
sert les intérêts des travailleurs intérimaires en leur octroyant un uitzendkrachten. Deze wet dient de belangen van de uitzendkrachten
statut social mais elle répond aussi aux intérêts de l'employeur de pouvoir faire appel à cette mesure de travail flexible. Pour des raisons liées à la genèse de la réglementation, celle-ci est bardée de sanctions pénales. Il faut néanmoins constater qu'à l'heure actuelle, le marché du travail intérimaire s'est largement normalisé, notamment grâce à l'activité de la commission paritaire du secteur qui, désormais, fonctionne normalement. L'heure est venue de diminuer le soutien répressif, qui n'apparaît plus aussi nécessaire qu'il l'était, il a vingt ans ou plus. Seuls les comportements les plus nuisibles font encore l'objet d'une door hen een sociaal statuut toe te kennen maar heeft bovendien oog voor de belangen van de werkgever doordat die laatste gebruik kan maken van die maatregel voor flexibele arbeid. Omwille van redenen in verband met het ontstaan van de reglementering is die laatste overladen van strafsancties. Er moet evenwel worden op gewezen dat de arbeidsmarkt voor uitzendkrachten vandaag de dag grotendeels is genormaliseerd, inzonderheid dankzij de inzet van het sectoraal paritair comité dat inmiddels normaal functioneert. Het ogenblik is aangebroken om die repressieve ondersteuning af te zwakken vermits die niet meer zo noodzakelijk lijkt als twintig jaar geleden of meer. Enkel de meest nadelige gedragingen geven nog aanleiding tot een
sanction pénale, à savoir : strafsanctie, namelijk :
- avoir mis un intérimaire à la disposition d'un utilisateur en dehors - een uitzendkracht ter beschikking hebben gesteld van een gebruiker
des cas autorisés; buiten de door de wet toegestane gevallen;
- avoir mis un intérimaire à la disposition d'un utilisateur dans des - een uitzendkracht ter beschikking hebben gesteld van een gebruiker
secteurs ou des activités où le travail intérimaire n'est pas in de beroepscategorieën of bedrijfstakken waarvoor uitzendarbeid niet
autorisé; is toegestaan;
- la non-tenue de documents sociaux particuliers; - de bijzondere sociale documenten niet bijgehouden hebben;
- avoir occupé un intérimaire en dehors des cas autorisés; - een uitzendkracht tewerkgesteld hebben buiten de door de wet
toegestane gevallen;
- avoir occupé un intérimaire dans des secteurs ou activités où le - een uitzendkracht tewerkgesteld hebben in de beroepscategorieën of
travail intérimaire n'est pas autorisé; bedrijfstakken waarvoor uitzendarbeid niet is toegestaan;
- avoir fourni des renseignements incorrects à l'entreprise de travail intérimaire; - onjuiste informatie hebben bezorgd aan het uitzendbureau;
- avoir mis à disposition en infraction à l'interdiction ou sans avoir - ter beschikking gesteld hebben bij inbreuk op het verbod of zonder
respecté les modalités de dérogation; de afwijkende modaliteiten te hebben nageleefd;
- avoir occupé un travailleur mis à disposition en infraction à - een werknemer tewerkgesteld hebben bij inbreuk op het verbod of
l'interdiction ou sans avoir respecté les modalités de dérogation » zonder de afwijkende modaliteiten te hebben nageleefd » (Parl. St.,
(Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1666/001, p. 36). Kamer, 2008-2009, DOC 52-1666/001, p. 36).
B.6.5. Door de ontstentenis van enige overgangsbepaling, geldt artikel
B.6.5. A défaut de disposition transitoire, l'article 2 du Code pénal 2 van het Strafwetboek ten volle, waardoor de gebruiker van de
s'applique pleinement, ce qui a pour conséquence que l'utilisateur de uitzendkracht in het bodemgeschil op grond van de wet van 24 juli 1987
l'intérimaire dans le litige au fond ne peut, sur la base de la loi du niet strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor het
24 juillet 1987, être tenu pour pénalement responsable du non-respect
de la loi du 4 août 1996 et de ses arrêtés d'exécution. niet-naleven van de wet van 4 augustus 1996 en de uitvoeringsbesluiten ervan.
B.7.1. La loi du 29 février 2016 « complétant et modifiant le Code B.7.1. De wet van 29 februari 2016 « tot aanvulling en wijziging van
pénal social et portant des dispositions diverses de droit pénal het Sociaal Strafwetboek en houdende diverse bepalingen van sociaal
social » a à nouveau instauré un article 39bis dans la loi du 24 strafrecht » voerde opnieuw een artikel 39bis in de wet van 24 juli
juillet 1987. Depuis son entrée en vigueur au 1er mai 2016, l'article 1987 in. Sinds de inwerkingtreding ervan op 1 mei 2016 bepaalt artikel
39bis dispose : 39bis :
« Sans préjudice de l'article 176/1 du Code pénal social, « Onverminderd artikel 176/1 van het Sociaal Strafwetboek, wordt de
l'utilisateur ou, lorsqu'il s'agit d'une infraction de niveau 2, 3 ou gebruiker of, wanneer het een inbreuk betreft van niveau 2, 3 of 4,
4, son préposé ou son mandataire qui commet une infraction aux zijn aangestelde of zijn lasthebber die zich schuldig maakt aan een
dispositions visées à l'article 19 est puni des mêmes sanctions overtreding van de in artikel 19 bedoelde bepalingen, bestraft met
pénales que celles déterminées dans les lois en vertu desquelles ces dezelfde strafsancties als deze die zijn bepaald in de wetten
dispositions ont été prises ». krachtens welke deze bepalingen zijn vastgelegd ».
Cette même loi a également inséré, dans le Code pénal social, un Bij diezelfde wet wordt eveneens een nieuw artikel 176/1 in het
nouvel article 176/1 qui dispose : Sociaal Strafwetboek ingevoegd dat bepaalt :
« La responsabilité pénale de l'utilisateur d'intérimaires « De strafrechtelijke aansprakelijkheid van de gebruiker van
uitzendkrachten
Pendant la période où l'intérimaire travaille chez l'utilisateur, Tijdens de periode waarin de uitzendkracht bij de gebruiker werkt,
celui-ci est considéré comme l'employeur pour l'application des wordt deze laatste beschouwd als werkgever voor de toepassing van de
dispositions du présent Code, en cas d'infraction aux dispositions bepalingen van dit Wetboek, in geval van inbreuk op de bepalingen
dont l'application relève de sa responsabilité en vertu de la loi du waarvan de toepassing deel uitmaakt van zijn verantwoordelijkheid
24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail intérimaire et krachtens de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de
uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten
la mise de travailleurs à la disposition d'utilisateurs et qui behoeve van gebruikers, en die betrekking hebben op de arbeidsduur, de
concernent la durée du travail, les jours fériés, le repos du feestdagen, de zondagsrust, de vrouwenarbeid, de
dimanche, le travail des femmes, la protection de la maternité, la moederschapsbescherming, de bescherming van moeders die borstvoeding
protection des mères allaitantes, le travail des jeunes, le travail de geven, de arbeid van jeugdige personen, de nachtarbeid, de
nuit, les règlements de travail, les dispositions ayant trait au arbeidsreglementen, de bepalingen inzake het toezicht op de prestaties
contrôle des prestations des travailleurs à temps partiel, la santé et van de deeltijdse werknemers, de gezondheid en de veiligheid van de
la sécurité des travailleurs, ainsi que la salubrité du travail et des werknemers, alsmede de salubriteit van het werk en van de werkplaatsen
lieux de travail ». ».
B.7.2. Les travaux préparatoires mentionnent : B.7.2. De parlementaire voorbereiding vermeldt :
« L'article 39bis de la loi du 24 juillet 1987 sur le travail « Artikel 39bis van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke
temporaire, le travail intérimaire et la mise de travailleurs à la arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers
disposition d'utilisateurs a été abrogé par l'article 109 de la loi du ten behoeve van gebruikers werd opgeheven door artikel 109 van de wet
6 juin 2010 introduisant le Code pénal social. Son contenu n'a van 6 juni 2010 tot invoering van het Sociaal Strafwetboek. De inhoud
cependant pas été repris dans le Code pénal social. Cette disposition ervan werd niet hernomen in het Sociaal Strafwetboek. Deze bepaling
est donc reprise par l'article 27 du projet de loi qui insère un wordt dan ook hernomen door artikel 27 van het ontwerp van wet dat een
nouvel article 176/1 dans le Code pénal social. L'article 176/1 nieuw artikel 176/1 in het Sociaal Strafwetboek invoegt. Artikel 176/1
assimile l'utilisateur à l'employeur et le sanctionne de la même stelt de gebruiker gelijk met de werkgever en sanctioneert hem op
manière s'il a commis une infraction à une disposition visée à dezelfde manier als hij inbreuk heeft gepleegd op een in artikel 19
l'article 19 de la loi du 24 juillet 1987. van de wet van 24 juli 1987 bedoelde bepaling.
Par ailleurs, l'article 39bis de la loi précitée du 24 juillet 1987 Bovendien wordt artikel 39bis van de voormelde wet van 24 juli 1987
est rétabli dans une rédaction qui permet que l'utilisateur, son opnieuw ingevoerd in een redactie die toelaat dat de gebruiker, zijn
préposé ou son mandataire qui commet une infraction aux dispositions aangestelde of zijn lasthebber die inbreuk pleegt op de bepalingen die
visées à l'article 19 de la loi précitée mais dont la sanction n'est bedoeld worden in artikel 19 van de voormelde wet, maar waarvan de
pas prévue dans le Code pénal social, soit puni des mêmes sanctions sanctie niet voorzien is in het Sociaal Strafwetboek, gestraft wordt
pénales que celles déterminées dans les lois en vertu desquelles ces met dezelfde strafsancties als deze die bepaald zijn in de wetten
dispositions ont été prises » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC krachtens welke deze bepalingen vastgelegd zijn » (Parl. St., Kamer,
54-1442/001, pp. 7-8). 2015-2016, DOC 54-1442/001, pp. 7-8).
« L'article 27 du projet de loi insère un article 176/1 dans le Code « Artikel 27 van het ontwerp van wet voegt in het Sociaal Strafwetboek
pénal social. Cette disposition reprend l'ancien article 39bis de la een artikel 176/1 in. Deze bepaling herneemt het oude artikel 39bis
loi du 24 juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail van de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de
intérimaire et la mise de travailleurs à disposition d'utilisateurs, uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten
abrogé par la loi du 6 juin 2010 introduisant le Code pénal social. behoeve van gebruikers, opgeheven door de wet van 6 juni 2010 tot
L'article 39bis prévoyait que l'utilisateur qui commet une infraction invoering van het Sociaal Strafwetboek. Artikel 39bis voorzag dat de
aux dispositions visées à l'article 19 de la loi précitée du 24 gebruiker die inbreuk pleegt op de in artikel 19 van voormelde wet van
juillet 1987 est puni des mêmes sanctions pénales que celles 24 juli 1987 bedoelde bepalingen, wordt bestraft met dezelfde
déterminées dans les lois en vertu desquelles ces dispositions ont été strafsancties als deze die zijn bepaald in de wetten krachtens welke
prises. L'article 176/1 sanctionne l'utilisateur qui a commis une deze bepalingen zijn vastgelegd. Artikel 176/1 bestraft de gebruiker
infraction à une disposition visée à l'article 19 de la loi du 24 die inbreuk heeft gepleegd op een in artikel 19 van de wet van 24 juli
juillet 1987. L'article précise que ces dispositions doivent être 1987 bedoelde bepaling. Het artikel verduidelijkt dat deze bepalingen
sanctionnées par une disposition du Livre 2 du Code pénal social et moeten bestraft worden door een bepaling van Boek 2 van het Sociaal
prévoit d'assimiler l'utilisateur à l'employeur dès lors que ces Strafwetboek, en voorziet dat de gebruiker gelijkgesteld wordt met de
articles punissent uniquement l'employeur, son préposé ou son werkgever, gelet op het feit dat deze bepalingen enkel de werkgever,
mandataire » (ibid., pp. 35-36). zijn aangestelde of zijn lasthebber bestraffen » (ibid., pp. 35-36).
« 2) S'agissant du livre II du Code pénal social, qui comporte les « 2) Wat boek II van het Sociaal Strafwetboek, dat de strafbepalingen
dispositions pénales proprement dites, il est procédé à l'insertion de zelf omvat, betreft, worden een hele reeks nieuwe bepalingen ingelast.
toute une série de dispositions nouvelles. Le vice-premier ministre,
M. [...], qui a l'emploi dans ses attributions, vient d'expliciter les De vice-eersteminister [...], bevoegd voor Tewerkstelling, heeft zonet
dispositions relatives à la prévention de la charge psychosociale au al uitvoerig verwezen naar de bepalingen die te maken hebben met de
travail et à la répression de la violence et du harcèlement moral ou preventie van de psychosociale belasting op het werk en de bestraffing
sexuel au travail. Les infractions relatives à la tabagie sur le lieu van pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op de werkvloer. Ook de
de travail trouvent également leur place dans le Code pénal social inbreukbepalingen betreffende roken op de werkplaats krijgen een
(art. 25 du projet de loi, art. 133 CPS). plaats in het Sociaal Strafwetboek (art. 25 van het wetsontwerp, art. 133 SSW).
D'autres exemples importants sont : Andere belangrijke voorbeelden zijn :
- l'assimilation de l'utilisateur d'un intérimaire avec l'employeur - De gelijkstelling van de gebruiker van een uitzendkracht met de
réel, l'entreprise de travail intérimaire, pour la sanction éventuelle eigenlijke werkgever, het uitzendkantoor, voor de mogelijke
d'infractions aux législations dont l'application relève de la sanctionering van inbreuken op wetgevingen waarvan de toepassing onder
responsabilité de l'utilisateur (art. 27 et 79 du projet de loi, de verantwoordelijkheid van de gebruiker valt (art. 27 en 79 van het
wetsontwerp, respectievelijk art. 176/1 van het SSW en art. 39bis van
respectivement l'art. 176/1 du CPS et l'art. 39bis de la loi du 24 de wet uitzendarbeid van 24 juli 1987) » (Parl. St., Kamer, 2015-2016,
juillet 1987 sur le travail temporaire, le travail intérimaire et la
mise de travailleurs à la disposition d'utilisateurs) » (Doc. parl.,
Chambre, 2015-2016, DOC 54-1442/005, p. 8). DOC 54-1442/005, p. 8).
B.7.3. Il ressort donc de ces modifications législatives successives, B.7.3. Uit de voormelde opeenvolgende wetswijzigingen en hun
précitées, et des travaux préparatoires y afférents que les articles parlementaire voorbereiding blijkt aldus dat de artikelen 39bis van de
39bis de la loi du 24 juillet 1987 et 176/1 du Code pénal social wet van 24 juli 1987 en 176/1 van het Sociaal Strafwetboek nieuwe
établissent de nouvelles incriminations à l'égard de l'utilisateur strafbaarstellingen invoeren ten aanzien van de gebruiker van een
d'un travailleur intérimaire, de son préposé ou de son mandataire. uitzendkracht, zijn aangestelde of zijn lasthebber. Bijgevolg kan de
Partant, l'utilisateur du travailleur intérimaire ne pouvait, au gebruiker van de uitzendkracht, op het ogenblik van de feiten in het
moment des faits dans le litige a quo, être considéré comme employeur bodemgeschil, niet als werkgever worden beschouwd in de zin van
au sens de l'article 128 du Code pénal social. Interpréter la loi artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek. De wet anders interpreteren
autrement heurterait le principe de légalité et reviendrait aussi à zou het wettigheidsbeginsel schenden en zou ook erop neerkomen de
donner à la loi pénale un effet rétroactif. strafwet retroactieve werking te geven.
L'enchaînement de ces interventions législatives spécifiques ne permet De aaneenschakeling van die gevallen van specifiek wetgevend optreden
pas une autre interprétation de l'article 128, précité, qui serait maakt geen andere interpretatie van het voormelde artikel 128
fondée sur l'autonomie du droit pénal social. mogelijk, die zou gegrond zijn op de autonomie van het sociaal
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. strafrecht. B.8. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 128 du Code pénal social, tel qu'il était applicable au Artikel 128 van het Sociaal Strafwetboek, zoals het van toepassing was
op het ogenblik van de feiten in de periode van 1 januari 2014 tot en
moment des faits au cours de la période du 1er janvier 2014 au 16 août met 16 augustus 2014 en in de interpretatie dat het van toepassing zou
2014, dans l'interprétation selon laquelle il serait applicable à
l'utilisateur d'un travailleur intérimaire, viole les articles 12, zijn op de gebruiker van een uitzendkracht, schendt de artikelen 12,
alinéa 2, et 14 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article tweede lid, en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 7
7 de la Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 15 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met artikel 15
du Pacte international relatif aux droits civils et politiques et avec van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke
le principe général exprimé à l'article 2 du Code pénal. rechten en met het algemeen beginsel zoals uitgedrukt in artikel 2 van
het Strafwetboek.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 16 janvier 2020. op 16 januari 2020.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux A. Alen P.-Y. Dutilleux A. Alen
^