Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 176/2019 du 14 novembre 2019 Numéro du rôle : 6822 En cause : le recours en annulation de l'article 259bis-9, § 1 er , alinéa 4, et § 1 er /1, alinéa 4, du Code judiciaire, tel que cet article La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 176/2019 du 14 novembre 2019 Numéro du rôle : 6822 En cause : le recours en annulation de l'article 259bis-9, § 1 er , alinéa 4, et § 1 er /1, alinéa 4, du Code judiciaire, tel que cet article La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 176/2019 van 14 november 2019 Rolnummer 6822 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 259bis-9, § 1, vierde lid, en § 1/1, vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals dat artikel werd vervangen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 176/2019 du 14 novembre 2019 Uittreksel uit arrest nr. 176/2019 van 14 november 2019
Numéro du rôle : 6822 Rolnummer 6822
En cause : le recours en annulation de l'article 259bis-9, § 1er, In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 259bis-9, § 1,
alinéa 4, et § 1er/1, alinéa 4, du Code judiciaire, tel que cet vierde lid, en § 1/1, vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals
article a été modifié par l'article 244 de la loi du 6 juillet 2017 « dat artikel werd vervangen bij artikel 244 van de wet van 6 juli 2017
portant simplification, harmonisation, informatisation et « houdende vereenvoudiging, harmonisering, informatisering en
modernisation de dispositions de droit civil et de procédure civile modernisering van bepalingen van burgerlijk recht en van burgerlijk
ainsi que du notariat, et portant diverses mesures en matière de procesrecht alsook van het notariaat, en houdende diverse bepalingen
justice », introduit par P.F. inzake justitie », ingesteld door P.F.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L.
J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet et J. Moerman, assistée du greffier Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet en J. Moerman, bijgestaan
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. - Objet du recours et procédure I. - Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 18 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 18 januari
janvier 2018 et parvenue au greffe le 19 janvier 2018, P.F. a 2018 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 19
januari 2018, heeft P.F. beroep tot vernietiging ingesteld van artikel
introduit un recours en annulation de l'article 259bis-9, § 1er, 259bis-9, § 1, vierde lid, en § 1/1, vierde lid, van het Gerechtelijk
alinéa 4, et § 1er/1, alinéa 4, du Code judiciaire, tel que cet Wetboek, zoals dat artikel werd gewijzigd bij artikel 244 van de wet
article a été modifié par l'article 244 de la loi du 6 juillet 2017 « van 6 juli 2017 « houdende vereenvoudiging, harmonisering,
portant simplification, harmonisation, informatisation et informatisering en modernisering van bepalingen van burgerlijk recht
modernisation de dispositions de droit civil et de procédure civile en van burgerlijk procesrecht alsook van het notariaat, en houdende
ainsi que du notariat, et portant diverses mesures en matière de diverse bepalingen inzake justitie » (bekendgemaakt in het Belgisch
justice » (publiée au Moniteur belge du 24 juillet 2017). Staatsblad van 24 juli 2017).
(...) (...)
II. - En droit II. - In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées et à leur contexte Ten aanzien van de bestreden bepalingen en de context ervan
B.1. Une personne qui n'a pas exercé la profession d'avocat durant au B.1. Een persoon die het beroep van advocaat niet heeft uitgeoefend
moins quinze ans ne peut être nommée substitut du procureur du Roi si gedurende minstens vijftien jaar, kan niet worden benoemd tot
elle n'a pas réussi l'examen d'aptitude professionnelle prévu par substituut-procureur des Konings indien hij niet is geslaagd voor het
l'article 259bis-9, § 1er, du Code judiciaire ou obtenu le « examen inzake beroepsbekwaamheid waarin artikel 259bis-9, § 1, van het
certificat attestant qu' [elle] a achevé avec fruit le stage Gerechtelijk Wetboek voorziet, of geen houder is van het «
judiciaire prévu par l'article 259octies » du même Code (article 194, getuigschrift waaruit blijkt dat hij de bij artikel 259octies [van
hetzelfde Wetboek] voorgeschreven gerechtelijke stage met vrucht heeft
§ 1er, du Code judiciaire, modifié en dernier lieu par l'article 240 voltooid » (artikel 194, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek, laatst
de la loi du 6 juillet 2017 « portant simplification, harmonisation, gewijzigd bij artikel 240 van de wet van 6 juli 2017 « houdende
informatisation et modernisation de dispositions de droit civil et de vereenvoudiging, harmonisering, informatisering en modernisering van
procédure civile ainsi que du notariat, et portant diverses mesures en bepalingen van burgerlijke recht en van burgerlijk procesrecht alsook
van het notariaat, en houdende diverse bepalingen inzake justitie » en
matière de justice » et article 194bis du même Code, modifié par artikel 194bis van hetzelfde Wetboek, gewijzigd bij artikel 10 van de
l'article 10 de la loi du 23 mars 2019 « modifiant le Code judiciaire wet van 23 maart 2019 « tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met
en vue d'améliorer le fonctionnement de l'ordre judiciaire et du het oog op een betere werking van de rechterlijke orde en van de Hoge
Conseil supérieur de la Justice »). Raad voor de Justitie »).
L'accès au stage judiciaire est réservé aux lauréats du concours De gerechtelijke stage is enkel toegankelijk voor de geslaagden van
d'admission au stage judiciaire prévu par les articles 259bis-9, § 1er, het vergelijkend examen voor de toelating tot de gerechtelijke stage
et 259octies, § 1er, du Code judiciaire (article 259bis-9, § 1er/1, bepaald in de artikelen 259bis-9, § 1, en 259octies, § 1, van het
alinéa 3, du Code judiciaire, inséré par l'article 244, 2°, de la loi Gerechtelijk Wetboek (artikel 259bis-9, § 1/1, derde lid, van het
du 6 juillet 2017). Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 244, 2°, van de wet van 6
L'examen d'aptitude professionnelle et le concours d'admission au juli 2017). Het examen inzake beroepsbekwaamheid en het vergelijkend examen voor
stage judiciaire visent à « évaluer la maturité et la capacité de toelating tot de gerechtelijke stage zijn bedoeld om « de voor de
nécessaires à l'exercice de la fonction de magistrat » (article uitoefening van het ambt van magistraat noodzakelijke maturiteit en
259bis-9, § 1er, alinéa 2, première phrase, du Code judiciaire). bekwaamheid te beoordelen » (artikel 259bis-9, § 1, tweede lid, eerste
zin, van het Gerechtelijk Wetboek).
B.2.1. L'article 244, 1°, de la loi du 6 juillet 2017 insère, à B.2.1. Artikel 244, 1°, van de wet van 6 juli 2017 voegt in artikel
l'article 259bis-9, § 1er, du Code judiciaire, un alinéa 4 disposant : 259bis-9, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek een vierde lid in, dat luidt :
« Les candidats qui ont échoué cinq fois à l'examen d'aptitude « De kandidaten die vijf keer niet geslaagd zijn voor het examen
professionnelle sont exclus de toute participation ultérieure à cet inzake beroepsbekwaamheid worden uitgesloten van elke latere deelname
examen ». aan dat examen ».
L'article 244, 2°, de la loi du 6 juillet 2017 insère, à l'article Artikel 244, 2°, van de wet van 6 juli 2017 voegt in artikel 259bis-9,
259bis-9, § 1er/1, du Code judiciaire, un alinéa 4 disposant : § 1/1, van het Gerechtelijk Wetboek een vierde lid in dat luidt :
« Les candidats qui ont échoué cinq fois au concours d'admission au « De kandidaten die vijf keer niet geslaagd zijn voor het vergelijkend
stage judiciaire sont exclus de toute participation ultérieure au toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage worden uitgesloten van
concours d'admission au stage judiciaire ». elke latere deelname aan het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage ».
B.2.2. L'article 291 de la loi du 6 juillet 2017 dispose qu'en ce qui B.2.2. Artikel 291 van de wet van 6 juli 2017 bepaalt dat, in verband
concerne l'application des deux textes précités, « il n'est tenu met de toepassing van beide voormelde teksten, « uitsluitend rekening
compte que des examens d'aptitude professionnelle ou des concours [wordt] gehouden met examens van beroepsbekwaamheid of vergelijkende
d'admission au stage judiciaire organisés après l'entrée en vigueur de toelatingsexamens tot de gerechtelijke stage georganiseerd na de
la présente loi ». inwerkingtreding van deze wet ».
Cette loi est entrée en vigueur le 3 août 2017. Die wet is in werking getreden op 3 augustus 2017.
Quant à l'intérêt du requérant Ten aanzien van het belang van de verzoeker
B.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour B.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of
introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en
attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis
B.4.1. Le requérant est juriste de parquet depuis 2002. niet toelaatbaar. B.4.1. De verzoeker is parketjurist sinds 2002.
Een parketjurist is lid van het « gerechtspersoneel » van niveau A dat
Un juriste de parquet est un membre du « personnel judiciaire » de een « gerechtelijk ambt » uitoefent dat erin bestaat de magistraten
niveau A qui exerce une « fonction judiciaire », laquelle consiste à van het openbaar ministerie bij te staan, door het werk van die
assister des magistrats du ministère public en préparant le travail magistraten op juridisch vlak voor te bereiden, onder hun gezag en
juridique de ceux-ci, sous leur autorité et selon leurs indications, à volgens hun aanwijzingen, met uitsluiting van de aan de griffiers of
l'exclusion des tâches attribuées aux greffiers ou aux secrétaires aan de secretarissen opgedragen taken (artikel 162, § § 1 en 2, eerste
(article 162, §§ 1er et 2, alinéa 1er, du Code judiciaire, remplacé lid, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel 18 van de wet
par l'article 18 de la loi du 25 avril 2007 « modifiant le Code van 25 april 2007 « tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek
judiciaire, notamment les dispositions relatives au personnel inzonderheid met betrekking tot bepalingen inzake het
judiciaire de niveau A, aux greffiers et aux secrétaires ainsi que les gerechtspersoneel van het niveau A, de griffiers en de secretarissen
dispositions relatives à l'organisation judiciaire »). Un juriste de en inzake de rechterlijke organisatie »). Een parketjurist kan, onder
parquet peut, moyennant certaines conditions, être habilité à exercer bepaalde voorwaarden, ertoe worden gemachtigd een aantal bevoegdheden
nombre de compétences des magistrats du ministère public (article 162, van de magistraten van het openbaar ministerie uit te oefenen (artikel
§ 2, alinéas 3 à 7, du Code judiciaire, inséré par l'article 197 de la 162, § 2, derde tot zevende lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
loi du 5 février 2016 « modifiant le droit pénal et la procédure ingevoegd bij artikel 197 van de wet van 5 februari 2016 « tot
wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse
pénale et portant des dispositions diverses en matière de justice » et bepalingen inzake justitie » en gewijzigd bij artikel 38 van de wet
modifié par l'article 38 de la loi du 4 mai 2016 « relative à van 4 mei 2016 « houdende internering en diverse bepalingen inzake
l'internement et à diverses dispositions en matière de Justice »). Justitie »). B.4.2. Zowel de kandidaat voor het examen inzake beroepsbekwaamheid
B.4.2. Tant le candidat à l'examen d'aptitude professionnelle que le als de kandidaat voor het vergelijkend examen voor de toelating tot de
candidat au concours d'admission au stage judiciaire peuvent, dans gerechtelijke stage kunnen, in hun aanvraag tot deelname aan die
leur demande de participation à ces épreuves de sélection, choisir « selectieproeven, kiezen voor « strafrecht, met inbegrip van
le droit pénal, y compris la procédure pénale » comme matière strafprocesrecht » als juridische referentiematerie voor een heel
juridique de référence pour une très grande partie des épreuves écrite groot deel van de schriftelijke en mondelinge proeven van het examen
et orale de l'examen ou du concours (annexe à l'arrêté ministériel du of van het vergelijkend examen (bijlage bij het ministerieel besluit
31 juillet 2018 « portant ratification des programmes de l'examen van 31 juli 2018 « houdende de bekrachtiging van de programma's van
d'aptitude professionnelle et du concours d'admission au stage het examen inzake beroepsbekwaamheid en van het vergelijkend
judiciaire »). toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage »).
Il ressort du dossier soumis à la Cour par le requérant que celui-ci a Uit het dossier dat de verzoeker aan het Hof heeft voorgelegd, blijkt
participé sans succès à l'épreuve écrite du concours d'admission au dat hij zonder succes heeft deelgenomen aan de schriftelijke proef van
stage judicaire organisé durant l'année judiciaire 2013-2014, ainsi het vergelijkend examen voor de toelating tot de gerechtelijke stage
qu'à celle du concours de l'année judiciaire 2014-2015, en ayant georganiseerd in de loop van het gerechtelijk jaar 2013-2014, alsook
aan die van het vergelijkend examen van het gerechtelijk jaar
chaque fois fait le choix de la matière « droit pénal, y compris la 2014-2015, waarbij hij telkens heeft gekozen voor de materie «
procédure pénale ». strafrecht, met inbegrip van strafprocesrecht ».
B.5. Comme il est dit en B.2.2, la règle énoncée à l'article 259bis-9, B.5. Zoals in B.2.2 is vermeld, zal de in artikel 259bis-9, § 1,
§ 1er, alinéa 4, du Code judiciaire, ne s'appliquera au requérant que vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek opgenomen regel alleen op de
s'il échoue cinq fois à un examen d'aptitude professionnelle organisé verzoeker van toepassing zijn indien hij vijf keer niet slaagt voor
après le 3 août 2017, tandis que la règle énoncée à l'article een examen inzake beroepsbekwaamheid georganiseerd na 3 augustus 2017,
259bis-9, § 1er/1, alinéa 4, du même Code, ne s'appliquera à lui que terwijl de in artikel 259bis-9, § 1/1, vierde lid, van hetzelfde
s'il échoue encore cinq fois au concours d'admission au stage Wetboek opgenomen regel op hem alleen van toepassing zal zijn indien
judiciaire organisé après la même date. hij nog vijf keer niet slaagt voor het vergelijkend examen voor de
toelating tot de gerechtelijke stage georganiseerd na dezelfde datum.
B.6. Le requérant déduit son intérêt à demander l'annulation de ces B.6. De verzoeker leidt zijn belang bij het vorderen van de
dispositions de la circonstance que, s'il échoue à cinq reprises tant vernietiging van die bepalingen af uit de omstandigheid dat, indien
à l'examen qu'au concours, les règles qu'énoncent ces dispositions hij vijf keer niet slaagt voor zowel het examen als het vergelijkend
l'empêcheront de s'inscrire encore à l'une ou l'autre de ces épreuves examen, de in die bepalingen vervatte regels hem zullen beletten zich
de sélection, alors qu'en l'absence de ces dispositions, il aurait pu encore participer près de vingt fois tant à l'examen qu'au concours, avant la fin de sa carrière de juriste de parquet. B.7. Les dispositions attaquées sont susceptibles de réduire significativement le nombre maximal d'examens et de concours auxquels le requérant aurait pu s'inscrire si elles n'avaient pas été adoptées. B.8. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, les dispositions attaquées sont donc susceptibles d'affecter directement et défavorablement la situation du requérant. Celui-ci justifie donc d'un intérêt à demander l'annulation ces nog in te schrijven voor de ene of de andere van die selectieproeven, terwijl hij zonder die bepalingen nog bijna twintig keer had kunnen deelnemen aan zowel het examen als het vergelijkend examen vóór het einde van zijn loopbaan van parketjurist. B.7. De bestreden bepalingen kunnen het maximumaantal examens en vergelijkende examens waarvoor de verzoeker zich had kunnen inschrijven indien zij niet waren aangenomen, aanzienlijk verminderen. B.8. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, kunnen de bestreden bepalingen de verzoeker dus rechtstreeks en ongunstig in zijn situatie raken. Hij doet dus blijken van een belang bij het vorderen van de
dispositions. vernietiging van die bepalingen.
B.9. Le recours est recevable. B.9. Het beroep is ontvankelijk.
Quant au premier moyen Ten aanzien van het eerste middel
B.10. Le moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de la B.10. Het middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en
Constitution en ce qu'en interdisant au juriste de parquet qui 11 van de Grondwet, in zoverre de bestreden bepalingen, door een
souhaite devenir substitut du procureur du Roi de participer plus de parketjurist die substituut-procureur des Konings wenst te worden, te
cinq fois à l'examen d'aptitude professionnelle ou au concours verbieden om meer dan vijf keer deel te nemen aan het examen inzake
d'admission au stage judiciaire, les dispositions attaquées beroepsbekwaamheid of aan het vergelijkend examen voor de toelating
introduiraient une première différence de traitement injustifiable tot de gerechtelijke stage, een eerste niet te verantwoorden verschil
entre, d'une part, ce membre du « personnel judiciaire » et, d'autre in behandeling zouden invoeren tussen, enerzijds, dat lid van het «
part, le secrétaire de parquet, qui reste libre de présenter sa gerechtspersoneel » en, anderzijds, de parketsecretaris, die vrij
candidature à une nomination par promotion en tant que secrétaire en blijft om zich zoveel keer als hij wenst kandidaat te stellen voor een
chef du parquet autant de fois qu'il le souhaite, ainsi qu'une benoeming door bevordering tot hoofdsecretaris bij het parket, alsook
deuxième différence de traitement, tout autant injustifiable, entre, een tweede evenzeer niet te verantwoorden verschil in behandeling
d'une part, le juriste de parquet précité et le juriste de parquet qui tussen, enerzijds, de voormelde parketjurist en de parketjurist die
souhaite être nommé par promotion en tant que secrétaire en chef du wenst te worden benoemd door bevordering tot hoofdsecretaris bij het
parquet. parket.
B.11. Les dispositions attaquées font partie d'un ensemble de règles B.11. De bestreden bepalingen maken deel uit van een geheel van regels
déterminant les conditions de nomination des magistrats de l'ordre die de voorwaarden bepalen voor de benoeming van de magistraten van de
judiciaire. rechterlijke orde.
En tant que telles, elles ne font aucune distinction entre le juriste Zij maken als dusdanig geen enkel onderscheid tussen de parketjurist
de parquet et le secrétaire de parquet ou entre les juristes de en de parketsecretaris of onder parketjuristen.
parquet. B.12. Les dispositions attaquées limitent désormais le nombre de B.12. De bestreden bepalingen beperken voortaan het aantal deelnames
participations à l'examen d'aptitude professionnelle et au concours aan het examen inzake beroepsbekwaamheid en aan het vergelijkend
d'admission au stage judiciaire, qui sont organisés pour des « examen voor de toelating tot de gerechtelijke stage, die worden
candidats motivés et compétents » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC georganiseerd voor « gemotiveerde en bekwame kandidaten » (Parl. St.,
54-2259/001, p. 177). Elles visent à « éviter que des candidats Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 177). Zij strekken ertoe te
participent à plusieurs reprises [...], souvent sans y être préparés » vermijden « dat kandidaten meermaals deelnemen [...], vaak
(ibid.), ce qui augmente inutilement la charge de travail du Conseil onvoorbereid » (ibid.), hetgeen de werklast van de Hoge Raad voor de
supérieur de la justice auquel il revient d'organiser ces sélections Justitie die die selecties van kandidaten voor een benoeming tot
de candidats à une nomination en qualité de magistrat de l'ordre magistraat van de rechtelijke orde moet organiseren, nodeloos
judiciaire. vergroot.
B.13. A l'instar du juriste de parquet, les membres d'un secrétariat B.13. Naar het voorbeeld van de parketjurist maken de leden van een
de parquet font partie du « personnel judiciaire ». Tant le juriste de parketsecretariaat deel uit van het « gerechtspersoneel ». Zowel de
parquet que le secrétaire de parquet ont pour mission d'assister des parketjurist als de parketsecretaris hebben de opdracht om de
magistrats (articles 162, § 1er, et 176 du Code judiciaire, remplacés magistraten bij te staan (artikelen 162, § 1, en 176 van het
respectivement par les articles 18 et 34 de la loi du 25 avril 2007). Gerechtelijk Wetboek, respectievelijk vervangen bij de artikelen 18 en 34 van de wet van 25 april 2007).
Le statut de juriste de parquet n'en reste pas moins très différent de Het statuut van parketjurist verschilt niettemin aanzienlijk van dat
celui de secrétaire de parquet. Le premier est un membre du « van parketsecretaris. De eerste is lid van het « gerechtspersoneel »
personnel judiciaire » nommé dans le niveau A (article 162, § 1er, du benoemd in niveau A (artikel 162, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek),
Code judiciaire), tandis que le second est nommé dans le niveau B terwijl de tweede is benoemd in niveau B (artikel 172, derde lid, van
(article 172, alinéa 3, du Code judiciaire, remplacé par l'article 30 de la loi du 25 avril 2007). Le juriste de parquet ne fait pas partie du secrétariat de parquet et n'a pas pour rôle d'accomplir les tâches que le Code judiciaire attribue au secrétaire de parquet (article 162, § 2, alinéa 1er, du Code judiciaire). En revanche, il peut, comme il est dit en B.4.1, être habilité à exercer nombre de compétences des magistrats du ministère public. B.14. Le statut de magistrat de l'ordre judiciaire est aussi très différent de celui de secrétaire en chef du secrétariat de parquet. Contrairement à ce dernier, le magistrat ne fait pas partie du « personnel judiciaire ». Le secrétaire en chef exerce ses missions « sous l'autorité et la surveillance » d'un magistrat (article 173, het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel 30 van de wet van 25 april 2007). De parketjurist maakt geen deel uit van het parketsecretariaat en zijn rol bestaat niet erin de taken uit te voeren die het Gerechtelijk Wetboek toekent aan de parketsecretaris (artikel 162, § 2, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Hij kan daarentegen, zoals is vermeld in B.4.1, ertoe worden gemachtigd een aantal bevoegdheden van de magistraten van het openbaar ministerie uit te oefenen. B.14. Het statuut van magistraat van de rechterlijke orde verschilt eveneens aanzienlijk van dat van hoofdsecretaris van het parketsecretariaat. In tegenstelling tot die laatstgenoemde maakt de magistraat geen deel uit van het « gerechtspersoneel ». De hoofdsecretaris oefent zijn opdrachten uit « onder gezag en toezicht » van een magistraat (artikel 173, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel
alinéa 1er, du Code judiciaire, remplacé par l'article 31 de la loi du 31 van de wet van 25 april 2007, vervolgens gewijzigd bij artikel 46,
25 avril 2007 puis modifié par l'article 46, 1°, de la loi du 1er 1°, van de wet van 1 december 2013 « tot hervorming van de
décembre 2013 « portant réforme des arrondissements judiciaires et gerechtelijke arrondissementen en tot wijziging van het Gerechtelijk
modifiant le Code judiciaire en vue de renforcer la mobilité des Wetboek met het oog op een grotere mobiliteit van de leden van de
membres de l'ordre judiciaire »). rechterlijke orde »).
L'examen d'aptitude professionnelle et le concours d'admission au Het examen inzake beroepsbekwaamheid en het vergelijkend examen voor
stage judiciaire sont des épreuves de sélection qui ne sont de toelating tot de gerechtelijke stage zijn selectieproeven die
accessibles qu'aux personnes qui sont titulaires d'un diplôme alleen toegankelijk zijn voor de personen die houder zijn van een
universitaire « de licencié ou de master en droit » (article 259bis-9, universitair diploma « licentiaat of master in de rechten » (artikel
§ 1er, alinéa 3, du Code judiciaire, inséré par l'article 244, 1°, de 259bis-9, § 1, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij
la loi du 6 juillet 2017; article 259octies, § 1er, alinéa 1er, du artikel 244, 1°, van de wet van 6 juli 2017; artikel 259octies, § 1,
même Code, remplacé par l'article 250 de la même loi), alors que la eerste lid, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij artikel 250 van
nomination par promotion au titre de secrétaire en chef de parquet est dezelfde wet), terwijl de benoeming door bevordering tot
accessible à un membre du personnel judiciaire qui dispose d'une hoofdsecretaris bij het parket toegankelijk is voor een lid van het
ancienneté de dix ans dans la fonction de secrétaire de parquet dont gerechtspersoneel dat beschikt over een anciënniteit van tien jaar in
l'exercice ne requiert pas la possession d'un diplôme de ce niveau het ambt van parketsecretaris waarvan de uitoefening niet het bezit
(article 267, § § 1er et 2, du Code judiciaire, remplacé par l'article van een diploma van dat niveau vereist (artikel 267, § § 1 en 2, van
het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel 57 van de wet van 25
57 de la loi du 25 avril 2007 puis modifié par l'article 67, 1° à 3°, april 2007, vervolgens gewijzigd bij artikel 67, 1° tot 3°, van de wet
de la loi du 4 mai 2016 « relative à l'internement et à diverses van 4 mei 2016 « houdende internering en diverse bepalingen inzake
dispositions en matière de Justice »). Justitie »).
B.15. Enfin, à la différence de l'acte par lequel un secrétaire de B.15. Ten slotte, in tegenstelling tot de handeling waarbij een
parquet ou un juriste de parquet est nommé secrétaire en chef de parketsecretaris of een parketjurist wordt benoemd tot hoofdsecretaris
parquet, ni la nomination en tant que substitut du procureur du Roi bij het parket, zijn noch de benoeming van een parketjurist geslaagd
d'un juriste de parquet lauréat de l'examen d'aptitude voor het examen inzake beroepsbekwaamheid tot substituut-procureur des
professionnelle, ni la nomination en qualité de stagiaire judiciaire Konings, noch de benoeming van een parketjurist geslaagd voor het
d'un juriste de parquet lauréat du concours d'admission au stage vergelijkend examen voor de toelating tot de gerechtelijke stage tot
judiciaire ne sont des nominations par promotion qui résultent de gerechtelijk stagiair, benoemingen door bevordering die voortvloeien
l'application des règles relatives à l'évolution de carrière d'un uit de toepassing van de regels betreffende de evolutie van de
membre du « personnel judiciaire ». loopbaan van een lid van het « gerechtspersoneel ».
B.16. Il ressort de ce qui précède qu'il existe suffisamment B.16. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat er voldoende elementen zijn
d'éléments pouvant justifier de manière objective et raisonnable la die het door de verzoekende partij aangevoerde verschil in behandeling
différence de traitement invoquée par la partie requérante. op objectieve en redelijke wijze kunnen verantwoorden.
B.17. Le premier moyen n'est pas fondé. B.17. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au second moyen Ten aanzien van het tweede middel
B.18. Il ressort des développements du moyen que celui-ci est pris de B.18. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat dat laatste is
la violation des articles 10 et 11, lus en combinaison avec l'article afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11, in samenhang
23, alinéa 3, 1°, de la Constitution, en ce qu'en limitant le nombre gelezen met artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet, in zoverre de
de promotions auxquelles le juriste de parquet qui désire devenir bestreden bepalingen, door het aantal bevorderingen te beperken
substitut du procureur du Roi peut se porter candidat dans le cadre de waarvoor de parketjurist die substituut-procureur des Konings wenst te
sa carrière administrative, les dispositions attaquées introduiraient worden, zich kandidaat kan stellen in het kader van zijn
une différence de traitement injustifiée entre ce juriste, d'une part, administratieve loopbaan, een onverantwoord verschil in behandeling
et le juriste qui preste ses services à titre définitif au sein d'un zouden invoeren tussen die jurist, enerzijds, en de jurist die zijn
service public fédéral, d'autre part, parce que ces dispositions functie in vaste dienst uitoefent binnen een federale overheidsdienst,
réduiraient le degré de protection du droit à des conditions de anderzijds, omdat die bepalingen de mate van bescherming van het recht
travail équitables du seul juriste de parquet précité. op billijke arbeidsvoorwaarden van alleen de voormelde parketjurist
zouden verminderen.
B.19.1. L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit B.19.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft
de mener une vie conforme à la dignité humaine. A cette fin, les om een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de
différents législateurs garantissent, en tenant compte des obligations onderscheiden wetgevers, rekening houdend met de overeenkomstige
correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels et plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de
déterminent les conditions de leur exercice. L'article 23 de la voorwaarden voor de uitoefening bepalen. Artikel 23 van de Grondwet
Constitution ne précise pas ce qu'impliquent ces droits dont seul le bepaalt niet wat die rechten, waarvan enkel het beginsel wordt
principe est exprimé, chaque législateur étant chargé de les garantir, uitgedrukt, impliceren, waarbij elke wetgever ermee is belast die
conformément à l'alinéa 2 de cet article, en tenant compte des rechten te waarborgen, overeenkomstig het tweede lid van dat artikel,
obligations correspondantes. rekening houdend met de overeenkomstige plichten.
L'article 23, alinéa 3, 1°, de la Constitution range le « droit à des Artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet neemt het « recht op
conditions de travail équitables » parmi les droits économiques et billijke arbeidsvoorwaarden » op onder de economische en sociale
sociaux que les normes législatives doivent garantir afin d'assurer le rechten die de wetskrachtige normen moeten waarborgen teneinde het
droit de chacun de mener une vie conforme à la dignité humaine reconnu recht te verzekeren dat eenieder een menswaardig leven kan leiden,
par le premier alinéa de cet article. L'équité des conditions de zoals erkend in het eerste lid van dat artikel. Het billijke karakter
travail doit dès lors s'apprécier au regard des exigences de la « van de arbeidsvoorwaarden dient bijgevolg te worden beoordeeld in het
dignité humaine ». licht van de vereisten van het « menswaardig leven ».
Pour être équitables, les conditions de travail « doivent être telles Om billijk te zijn moeten de arbeidsvoorwaarden « van die aard zijn
que le travail procure en soi une satisfaction au travailleur, lui dat de arbeid de werknemer een arbeidsvoldoening schenkt, hem de
offre la possibilité de s'épanouir pleinement, protège sa santé et lui mogelijkheid biedt zich volledig te ontplooien, zijn gezondheid
donne, à lui et à sa famille, la possibilité de mener une existence beschermt en aan hem en aan zijn familie de mogelijkheid biedt om een
indépendante et décente » (Doc. parl., Sénat, 1991-1992, n° 100-2/3°, onafhankelijk en fatsoenlijk bestaan te leiden » (Parl. St., Senaat,
p. 16). Ces conditions de travail « comprennent notamment » la « durée 1991-1992, nr. 100-2/3°, p. 16). In die arbeidsvoorwaarden zijn « o.a.
du travail », les « jours fériés payés », la « réduction de la durée begrepen » de « arbeidsduur », de « betaalde feestdagen », de «
du travail pour les travailleurs effectuant un travail dangereux ou arbeidsduurvermindering voor de werknemers die gevaarlijk of ongezond
malsain », le « repos hebdomadaire », la « sécurité et la santé », les werk verrichten », de « wekelijkse rust », de « veiligheid en
« conditions de licenciement », la « promotion sociale », l'« gezondheid », de « ontslagvoorwaarden », de « sociale promotie » en de
orientation et la formation professionnelles » (ibid.). « beroepsoriëntatie en -vorming » (ibid.).
B.19.2. L'article 23 de la Constitution contient une obligation de standstill qui interdit au législateur compétent de réduire significativement le degré de protection offert par la législation applicable, sans qu'existent pour ce faire des motifs d'intérêt général. B.20. Les dispositions attaquées poursuivent l'objectif décrit en B.12. Elles laissent aux personnes intéressées la possibilité de participer à cinq reprises à l'examen d'aptitude professionnelle et autant de fois au concours d'admission judiciaire (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 177). B.21. Sans que la Cour doive vérifier si les dispositions attaquées règlent la « promotion » d'un juriste de parquet et réduisent significativement le niveau de protection du droit de cette personne à des conditions de travail équitables, ces dispositions reposent sur un motif d'intérêt général. Il n'est dès lors pas porté atteinte au droit du juriste de parquet à des conditions de travail équitables. B.22. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 novembre 2019. Le greffier, Le président, B.19.2. Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde wetgeving, in aanzienlijke mate vermindert zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang. B.20. De bestreden bepalingen streven de in B.12 omschreven doelstelling na. Zij bieden de betrokkenen de mogelijkheid om vijf keer deel te nemen aan het examen inzake beroepsbekwaamheid en evenveel keer aan het vergelijkend examen voor de toelating tot de gerechtelijke stage (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 177). B.21. Zonder dat het Hof dient na te gaan of de bestreden bepalingen de « bevordering » van een parketjurist regelen en het niveau van bescherming van het recht van die persoon op billijke arbeidsvoorwaarden in aanzienlijke mate beperken, berusten die bepalingen op een reden van algemeen belang. Er wordt dus geen afbreuk gedaan aan het recht van de parketjurist op billijke arbeidsvoorwaarden. B.22. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 november 2019. De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux F. Daoût P.-Y. Dutilleux F. Daoût
^