← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 141/2019 du 17 octobre 2019 Numéro du rôle : 6899 En cause :
le recours en annulation de l'article 67 de la loi du 18 septembre 2017 « relative à la prévention du
blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme e La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et
des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 141/2019 du 17 octobre 2019 Numéro du rôle : 6899 En cause : le recours en annulation de l'article 67 de la loi du 18 septembre 2017 « relative à la prévention du blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme e La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) | Uittreksel uit arrest nr. 141/2019 van 17 oktober 2019 Rolnummer 6899 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 67 van de wet van 18 september 2017 « tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot b Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 141/2019 du 17 octobre 2019 | Uittreksel uit arrest nr. 141/2019 van 17 oktober 2019 |
Numéro du rôle : 6899 | Rolnummer 6899 |
En cause : le recours en annulation de l'article 67 de la loi du 18 | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 67 van de wet van 18 |
septembre 2017 « relative à la prévention du blanchiment de capitaux | september 2017 « tot voorkoming van het witwassen van geld en de |
et du financement du terrorisme et à la limitation de l'utilisation | financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van |
des espèces », introduit par l'ASBL « Fédération belge de la | contanten », ingesteld door de vzw « Federatie van de Belgische |
récupération des métaux ferreux et non ferreux » et autres. | recuperatie van Ferro- en Non-Ferro Metalen » en anderen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman et M. Pâques, assistée | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman en M. Pâques, |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 april 2018 |
avril 2018 et parvenue au greffe le 9 avril 2018, un recours en | ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9 april |
annulation de l'article 67 de la loi du 18 septembre 2017 « relative à | 2018, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 67 van de wet |
la prévention du blanchiment de capitaux et du financement du | van 18 september 2017 « tot voorkoming van het witwassen van geld en |
terrorisme et à la limitation de l'utilisation des espèces » (publiée | de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van |
au Moniteur belge du 6 octobre 2017) a été introduit par l'ASBL « | contanten » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 6 oktober |
Fédération belge de la récupération des métaux ferreux et non ferreux | 2017) door de vzw « Federatie van de Belgische recuperatie van Ferro- |
», la SPRL « De Cocker Geert », la SPRL « De Knop Recycling », la SPRL | en Non-Ferro Metalen », de bvba « De Cocker Geert », de bvba « De Knop |
« Tribel Metals », la SA « Schrootbedrijf A. De Rooy en Zoon », la | Recycling », de bvba « Tribel Metals », de nv « Schrootbedrijf A. De |
SPRL « Transmétaux », la SPRL « Vermetal », la SA « Casier Recycling | Rooy en Zoon », de bvba « Transmétaux », de bvba « Vermetal », de nv « |
», la SPRL « Degels-Metal », la SA « Vanhees Metalen », la SPRL « | Casier Recycling », de bvba « Degels-Metal », de nv « Vanhees Metalen |
Scraps Trading & Recycling - S.T.R. », la SA « Recuperatie- en | », de bvba « Scraps Trading & Recycling - S.T.R. », de nv « |
Transportmaatschappij », la SPRL « Mayers Metals », la SA « Barchon | Recuperatie- en Transportmaatschappij », de bvba « Mayers Metals », de |
Metal Vannerum », la SPRL « Waasland Recycling », la SPRL « Petereyns | nv « Barchon Metal Vannerum », de bvba « Waasland Recycling », de bvba |
Oude Metalen », la SPRL « Van den Brouck - De Sutter », la SPRL « | « Petereyns Oude Metalen », de bvba « Van den Brouck - De Sutter », de |
Kabel Recycling Company », la SPRL « Recupbat », la SA « SoHoW », la | bvba « Kabel Recycling Company », de bvba « Recupbat », de nv « SoHoW |
SA « Abo Global Trading » et la SCRL « A.A. IJzerland », assistées et | », de nv « Abo Global Trading » en de cvba « A.A. IJzerland », |
représentées par Me B. Martens et Me A. Delfosse, avocats au barreau | bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. B. Martens en Mr. A. Delfosse, |
de Bruxelles. | advocaten bij de balie te Brussel. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition attaquée | Ten aanzien van de bestreden bepaling |
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 67 | B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 67 |
de la loi du 18 septembre 2017 « relative à la prévention du | van de wet van 18 september 2017 « tot voorkoming van het wiswassen |
blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme et à la | van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het |
limitation de l'utilisation des espèces », qui dispose : | gebruik van contanten », dat bepaalt : |
« § 1er. Pour l'application du présent article, on entend par : | « § 1. Voor de toepassing van dit artikel wordt verstaan onder : |
1° ' consommateur ' : toute personne physique qui agit à des fins qui | 1° ' consument ' : iedere natuurlijke persoon die handelt voor |
n'entrent pas dans le cadre de son activité commerciale, industrielle, | doeleinden buiten het kader van zijn commerciële, industriële of |
artisanale ou libérale; | ambachtelijke activiteit of een vrij beroep; |
2° ' matières précieuses ' : or, platine, argent, palladium; | 2° ' edele stoffen ' : goud, platina, zilver, palladium; |
3° ' vieux métaux ' : toutes pièces métalliques usagées ou récupérées; 4° ' câbles de cuivre ': tous câbles de cuivre livrés, sous quelque forme et composition que ce soit, qu'ils soient ou non dénudés, coupés, broyés ou mélangés à d'autres matériaux ou objets, à l'exception de câbles de cuivre flexibles faisant partie d'un appareil. § 2. Indépendamment du montant total, un paiement ou un don ne peut être effectué ou reçu en espèces au-delà de 3 000 euros, ou leur équivalent dans une autre devise, dans le cadre d'une opération ou d'un ensemble d'opérations qui semblent liées. Sauf en cas de vente publique effectuée sous la supervision d'un huissier de justice, une personne qui n'est pas un consommateur ne peut payer aucun montant en espèces lorsqu'elle achète des vieux métaux, des câbles en cuivre ou des biens contenant des matières précieuses à une autre personne, à moins que ces matières précieuses ne soient présentes en faible quantité seulement et uniquement en raison de leurs propriétés physiques nécessaires. Par dérogation à l'alinéa 2, une personne qui n'est pas un | 3° ' oude metalen ' : alle gebruikte en gerecupereerde metalen stukken; 4° ' koperkabels ' : alle koperkabels geleverd, onder welke vorm en samenstelling ook, al dan niet gestript of versneden, vermalen of vermengd met andere materialen of voorwerpen, met uitzondering van flexibele koperkabels die deel uitmaken van een toestel. § 2. Onafhankelijk van het totale bedrag kan er geen enkele betaling of schenking in contanten worden verricht of ontvangen voor meer dan 3 000 euro of de tegenwaarde ervan in een andere munteenheid, in het kader van een verrichting of een geheel van verrichtingen waartussen een verband lijkt te bestaan. Behalve in geval van openbare verkoop, uitgevoerd onder het toezicht van een gerechtsdeurwaarder, kan een persoon die geen consument is geen enkel bedrag in contanten betalen bij aankoop van oude metalen, koperkabels of goederen die edele stoffen bevatten, tenzij deze edele stoffen slechts in kleine hoeveelheid en enkel omwille van hun noodzakelijke fysische eigenschappen aanwezig zijn, van een andere persoon. In afwijking van het tweede lid, kan een persoon die geen consument |
consommateur ne peut payer qu'un montant jusqu'à concurrence de 500 | is, slechts tot een bedrag van 500 euro in contanten betalen bij |
euros en espèces lorsqu'elle achète des vieux métaux ou des biens | aankoop van oude metalen of goederen die edele stoffen bevatten, |
contenant des matières précieuses à une personne qui est un | tenzij deze edele stoffen slechts in kleine hoeveelheid en enkel |
consommateur, à moins que ces matières précieuses ne soient présentes | omwille van hun noodzakelijke fysische eigenschappen aanwezig zijn, |
en faible quantité seulement et uniquement en raison de leurs | |
propriétés physiques nécessaires. Dans ce cas, ces personnes doivent | van een persoon die een consument is. In dat geval dienen die personen |
procéder à l'identification et l'enregistrement de la personne qui se | over te gaan tot identificatie en registratie van de persoon die zich |
présente avec les métaux ou les biens contenant des matières | met de bedoelde metalen of goederen die edele stoffen bevatten, |
précieuses. | aanbiedt. |
La disposition prévue à l'alinéa 1er ne s'applique pas : | De bepaling voorzien in het eerste lid is niet van toepassing : |
1° aux ventes de biens immobiliers, visées à l'article 66; | 1° op de verkoop van onroerende goederen bedoeld in artikel 66; |
2° aux opérations entre consommateurs; | 2° verrichtingen tussen consumenten; |
3° aux entités assujetties visées à l'article 5, § 1er, 1°, 3°, 4°, | 3° op de onderworpen entiteiten bedoeld in artikel 5, § 1, 1°, 3°, 4°, |
6°, 7°, 10° et 16°, ainsi qu'aux autres personnes physiques ou morales | 6°, 7°, 10° en 16°, evenals de andere natuurlijke of rechtspersonen |
lorsqu'elles effectuent des opérations avec ces entités. | wanneer zij verrichtingen uitvoeren met deze entiteiten. |
§ 3. Lorsque les pièces comptables présentées, y compris les extraits | § 3. Betalingen of schenkingen worden geacht uitgevoerd of ontvangen |
de comptes bancaires, ne permettent pas de déterminer comment ont été | te zijn in contanten indien de voorgelegde boekhoudkundige stukken, |
effectués ou reçus des paiements ou des dons, ceux-ci sont présumés | waaronder bankrekeninguittreksels, niet toelaten om te bepalen hoe de |
avoir été effectués ou reçus en espèces. | betalingen of schenkingen werden uitgevoerd of ontvangen. |
Sauf preuve contraire, tout paiement ou don en espèces est présumé se | Behoudens tegenbewijs, wordt elke betaling of schenking in contanten |
dérouler sur le territoire belge et, par conséquent, soumis aux | geacht op Belgisch grondgebied verricht te zijn en, bijgevolg, |
dispositions du présent article, lorsqu'au moins une des parties | onderworpen aan de bepalingen van dit artikel wanneer ten minste één |
réside en Belgique ou y exerce une activité ». | van de partijen in België woont of er een activiteit uitoefent ». |
B.1.2. Cette disposition prévoit une interdiction générale de | B.1.2. Die bepaling voorziet in een totaalverbod op de overdracht in |
transfert en espèces au-delà d'un montant de 3 000 euros pour toutes | contanten boven een bedrag van 3 000 euro voor alle verrichtingen |
les transactions entre personnes qui ne sont pas des consommateurs | onder personen die geen consument zijn (hierna « professionele |
(dénommées ci-après : les « professionnels »). Une interdiction | handelaars » genoemd). Een vergelijkbaar verbod was reeds opgenomen in |
similaire était déjà prévue par l'article 21 de la loi du 11 janvier | artikel 21 van de wet van 11 januari 1993 « tot voorkoming van het |
1993 « relative à la prévention de l'utilisation du système financier | gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de |
aux fins du blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme ». | financiering van terrorisme ». De bestreden bepaling verstrengt dat |
La disposition attaquée rend cette interdiction plus stricte pour les | |
transactions concernant des vieux métaux, des câbles de cuivre ou des | verbod voor de verrichtingen met betrekking tot oude metalen, |
biens contenant des matières précieuses, qui ne peuvent en principe | koperkabels of goederen die edele stoffen bevatten, die in beginsel |
plus faire l'objet de paiements en espèces lors de leur achat par un | niet langer het voorwerp mogen uitmaken van betalingen in contanten |
professionnel. Toutefois, pour les achats de vieux métaux ou de biens | wanneer de aankoop ervan gebeurt door een professionele handelaar. |
contenant des matières précieuses par un professionnel à un | Wanneer een professionele handelaar oude metalen of goederen die edele |
consommateur, les paiements en espèces sont encore autorisés à | stoffen bevatten, aankoopt van een consument, zijn de betalingen in |
concurrence d'un montant de 500 euros. | contanten evenwel nog toegestaan tot een bedrag van 500 euro. |
B.1.3. Le ministre a exposé, en commission des Finances et du Budget | B.1.3. In de kamercommissie voor de Financiën en de Begroting heeft de |
de la Chambre : | minister uiteengezet : |
« La loi de 2010, d'une part, imposait une obligation d'identification | « De wet van 2010 stelde enerzijds een identificatieplicht in voor de |
pour les achats professionnels de métaux précieux ou de vieux métaux | professionele aankopen van edele metalen of oude metalen die in |
payés en espèces, et, d'autre part, instaurait une interdiction de | contanten betaald worden en anderzijds werd een cashverbod ingevoerd |
paiement en espèces pour l'achat de câbles de cuivre, et ce, dans le | voor de aankoop van koperkabels teneinde het hoofd te kunnen bieden |
but de lutter contre les nombreux vols de cuivre. Dans la loi du 29 décembre 2010, les diamants n'ont pas été repris parmi les métaux précieux, les vieux métaux, etc. Le durcissement de la réglementation proposé dans le projet de loi à l'examen consiste : à étendre l'interdiction de paiement en espèces applicable aux câbles de cuivre aux métaux précieux et aux vieux métaux; et [...] à ajouter le palladium à la liste des matières précieuses. La nécessité de cette interdiction de paiement en espèces est tout d'abord apparue lorsqu'il a été constaté que de vastes opérations de blanchiment s'effectuaient par le biais de transactions utilisant l'or comme valeur d'échange. Cette interdiction s'est également imposée lorsque la CTIF et le SPF Economie ont constaté que depuis le renchérissement de l'or en 2012, d'énormes quantités d'or, sous forme de lingots, avaient été échangées contre de l'argent liquide. L'interdiction totale de paiement en espèces pour les vieux métaux, les câbles de cuivre et les matières précieuses a été jugée justifiée au regard du risque accru de blanchiment d'argent et de recel manifestement posé par ces biens. Cette interdiction s'inscrit en outre dans le cadre du Plan national de sécurité 2016-2019 en ce qui concerne la criminalité contre les biens, dès lors qu'elle contribue à une approche intégrée de la lutte contre le recel et à une approche administrative ciblée des groupes d'auteurs itinérants grâce au renforcement du contrôle des commerces où des biens volés sont | aan de talrijke koperdiefstallen. In de wet van 29 december 2010 werden diamanten niet opgenomen bij edele metalen, oude metalen, enz. De verstrenging in voorliggend wetsontwerp bestaat uit : - Het cashverbod voor koperkabels uitbreiden naar edele en oude metalen; - Bovendien werd aan edele stoffen het metaal ' palladium ' toegevoegd. Dit cashverbod drong zich vooreerst op n.a.v. de vaststelling dat er aanzienlijke witwasoperaties gebeurden door middel van transacties met goud en het feit dat de CFI en de FOC Economie hebben vastgesteld dat er sinds de prijsverhogingen van goud in 2012 enorme hoeveelheden goud, in baren werden doorverkocht tegen contanten. Het totale cashverbod op oude metalen, koperkabels en edele stoffen werd gegrond geacht gelet op het verhoogde risico op het witwassen van geld en heling die werd vastgesteld met betrekking tot deze goederen. Het sluit bovendien aan bij het Nationaal Veiligheidsplan 2016-2019 met betrekking tot de eigendomscriminaliteit, met name door bij te dragen tot een geïntegreerde aanpak van heling en tot een gerichte bestuurlijke aanpak van rondtrekkende dadergroepen door de controle van handelszaken waar vermoedelijk gestolen goederen doorverkocht |
susceptibles d'être revendus » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC | worden, te verhogen » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2566/003, |
54-2566/003, pp. 13-14). | pp. 13-14). |
Quant au moyen unique | Ten aanzien van het enige middel |
En ce qui concerne la première branche | Wat het eerste onderdeel betreft |
B.2. Par la première branche du moyen unique, les parties requérantes | B.2. In het eerste onderdeel van het enige middel verwijten de |
font grief à la disposition attaquée d'établir une différence de | verzoekende partijen de bestreden bepaling een discriminerend verschil |
traitement discriminatoire entre, d'une part, les professionnels dont | in behandeling in te voeren tussen, enerzijds, de professionele |
l'activité porte sur le commerce de vieux métaux, de câbles de cuivre | handelaars wier activiteit betrekking heeft op de handel in oude |
ou de biens contenant des matières précieuses et, d'autre part, les | metalen, koperkabels of goederen die edele stoffen bevatten en, |
professionnels dont l'activité porte sur le commerce d'autres biens et | anderzijds, de professionele handelaars wier activiteit betrekking |
se déploie dans un secteur dans lequel les paiements en espèces sont | heeft op de handel in andere goederen en wordt uitgeoefend in een |
fréquents. Les professionnels appartenant à la première catégorie ne | sector waar frequent in contanten wordt betaald. De professionele |
peuvent régler en espèces les transactions qu'ils concluent entre eux | handelaars die behoren tot de eerste categorie kunnen de verrichtingen |
et ils ne peuvent, lorsqu'ils achètent des vieux métaux ou des biens | die zij onder elkaar doen, niet in contanten regelen en zij kunnen, |
contenant des matières précieuses à des consommateurs, payer le prix | wanneer zij oude metalen of goederen die edele stoffen bevatten van |
en espèces qu'à concurrence d'un montant de 500 euros. En revanche, | consumenten aankopen, de prijs slechts tot een bedrag van 500 euro in |
les professionnels appartenant à la seconde catégorie peuvent régler | contanten betalen. De professionele handelaars van de tweede categorie |
en espèces les transactions qu'ils concluent entre eux et avec des | kunnen de verrichtingen die zij onder elkaar en met consumenten doen, |
consommateurs jusqu'à un montant de 3 000 euros. | daarentegen tot een bedrag van 3 000 euro in contanten regelen. |
B.3. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.3. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.4.1. La différence de traitement décrite en B.2 repose sur la nature | B.4.1. Het in B.2 omschreven verschil in behandeling berust op de aard |
du bien qui constitue l'objet de la transaction. Un tel critère est | van het goed dat het voorwerp van de verrichting vormt. Een dergelijk |
objectif. La Cour doit examiner si ce critère est pertinent eu égard à | criterium is objectief. Het Hof moet nagaan of het relevant is in het |
l'objectif poursuivi par la disposition attaquée et s'il est | licht van het door de bestreden bepaling nagestreefde doel en of het |
proportionné à cet objectif. | evenredig is met dat doel. |
B.4.2. De manière générale, la limitation de l'utilisation des espèces | B.4.2. In het algemeen draagt de beperking van het gebruik van |
participe à l'objectif légitime de prévention du blanchiment de | contanten bij tot het legitieme doel dat bestaat in het voorkomen van |
capitaux. Plus particulièrement, l'« interdiction totale de paiement | het witwassen van geld. Meer bepaald is het « totaalverbod om voor |
en espèces, par un acheteur autre qu'un consommateur, de vieux métaux, | oude metalen, koperkabels of goederen die edele stoffen bevatten in |
de câbles de cuivre ou d'objets contenant des matières précieuses, se | contanten te betalen door een aankoper die geen consument is, [...] |
justifie vu [le] risque accru de blanchiment de capitaux et de recel | gegrond, gelet op het verhoogde risico op het witwassen van geld en de |
observé en ce qui concerne ces objets » (Doc. parl., Chambre, | heling die werd vastgesteld met betrekking tot deze goederen » (Parl. |
2016-2017, DOC 54-2566/001, p. 200). | St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2566/001, p. 200). |
B.5.1. Lorsque le législateur constate qu'un secteur économique ou un | B.5.1. Wanneer de wetgever vaststelt dat een economische sector of een |
marché commercial déterminé est particulièrement exposé au risque de | bepaalde commerciële markt in het bijzonder wordt blootgesteld aan het |
transactions frauduleuses ou qu'il est régulièrement utilisé pour | risico van frauduleuze verrichtingen of dat die regelmatig wordt |
dissimuler le produit d'activités illicites, il lui revient de prendre | gebruikt om de opbrengst van onwettige activiteiten te verhelen, staat |
les mesures qui s'imposent pour lutter contre ces phénomènes. | het aan hem de maatregelen te nemen die nodig zijn om die fenomenen te |
B.5.2. Il ressort de l'exposé des motifs relatif à la disposition | bestrijden. B.5.2. Uit de in B.4.2 aangehaalde memorie van toelichting met |
attaquée cité en B.4.2 et des réponses du ministre en commission de la | betrekking tot de bestreden bepaling en uit de antwoorden van de |
Chambre reproduites en B.1.3 que le législateur a considéré que les | minister in de kamercommissie zoals weergegeven in B.1.3, blijkt dat |
transactions portant sur des vieux métaux, des câbles de cuivre ou des | de wetgever ervan is uitgegaan dat de verrichtingen met betrekking tot |
objets contenant des matières précieuses présentaient un risque plus | oude metalen, koperkabels of voorwerpen die edele stoffen bevatten, |
important que les transactions portant sur d'autres objets au regard | een groter risico vormden dan de verrichtingen met betrekking tot |
de l'objectif poursuivi par la loi. Le critère sur lequel repose la | andere voorwerpen in het licht van het door de wet nagestreefde doel. |
différence de traitement dénoncée est dès lors pertinent par rapport à | Het criterium waarop het aangeklaagde verschil in behandeling berust, |
l'objectif poursuivi. | is derhalve relevant ten opzichte van het nagestreefde doel. |
B.5.3. Pour le surplus, la circonstance que d'autres secteurs | B.5.3. Voor het overige kan het gegeven dat andere economische |
économiques pourraient également être concernés par le phénomène du | sectoren eveneens betrokken zouden kunnen zijn bij het fenomeen van |
blanchiment d'argent provenant d'activités illégales n'est pas de | het witwassen van geld afkomstig uit illegale activiteiten, de |
nature à priver la disposition attaquée de sa justification. Le | bestreden bepaling niet onverantwoord maken. De wetgever vermocht |
législateur a en effet pu raisonnablement considérer qu'il s'imposait | immers redelijkerwijs ervan uit te gaan dat strengere maatregelen |
de prendre des mesures plus strictes pour lutter contre ce phénomène | dienden te worden genomen om de strijd tegen dat fenomeen in de |
dans le secteur concerné, sans pour autant étendre le champ | betrokken sector aan te binden, zonder daarom het toepassingsgebied |
d'application de la disposition à d'autres secteurs présentant | van de bepaling uit te breiden tot andere sectoren die, in het licht |
d'autres caractéristiques, eu regard au risque qu'il entendait combattre. | van het risico dat hij wilde bestrijden, andere kenmerken vertonen. |
B.6. Enfin, la disposition attaquée n'entraîne pas des conséquences | B.6. Ten slotte heeft de bestreden bepaling geen onevenredige gevolgen |
disproportionnées pour les professionnels du secteur visé, qui ne | voor de professionele handelaars van de beoogde sector die hun |
peuvent régler leurs transactions en espèces. En effet, les moyens de | verrichtingen niet in contanten kunnen regelen. De elektronische |
paiement par voie électronique ou par virement bancaire sont à l'heure | betaalmiddelen of de betaling via bankoverschrijving zijn vandaag |
actuelle très répandus et peuvent être couramment utilisés par les | immers wijdverspreid en kunnen courant worden gebruikt door de |
professionnels et par les consommateurs, de sorte qu'il existe des | professionele handelaars en de consumenten, zodat er toegankelijke |
alternatives accessibles au paiement en espèces. | alternatieven bestaan voor de betaling in contanten. |
B.7. Pour le surplus, les griefs faits à la disposition attaquée de | B.7. Voor het overige zijn de grieven waarin de bestreden bepaling |
wordt verweten zonder verantwoording te voorzien in een identieke | |
traiter de manière identique, sans justification, premièrement, les | behandeling van, ten eerste, de professionele handelaars van de sector |
professionnels du secteur des vieux métaux et les professionnels du | van de oude metalen en de professionele handelaars van de sector van |
secteur des biens contenant des matières précieuses, deuxièmement, les | de goederen die edele stoffen bevatten, ten tweede, de professionele |
professionnels des sous-secteurs des biens contenant de l'or, du | handelaars van de subsectoren van de goederen die goud, platina, |
platine, de l'argent et du palladium et, troisièmement, les « | zilver en palladium bevatten en, ten derde, de « rondtrekkende |
acheteurs itinérants au passé douteux » et les « commerçants locaux, | aankopers met een dubieus verleden » en de « oprechte en betrouwbare |
sérieux et fiables », sont exprimés pour la première fois dans le | lokale handelaars », voor het eerst geuit in de memorie van antwoord |
mémoire en réponse des parties requérantes. Ils doivent être | van de verzoekende partijen. Zij dienen dus als nieuwe middelen te |
considérés comme des moyens nouveaux et sont en conséquence | worden beschouwd en zijn derhalve niet ontvankelijk. |
irrecevables. | |
En ce qui concerne la deuxième branche | Wat het tweede onderdeel betreft |
B.8. Par la deuxième branche du moyen unique, les parties requérantes | B.8. In het tweede onderdeel van het enige middel verwijten de |
font grief à la disposition attaquée de porter atteinte à la liberté | verzoekende partijen de bestreden bepaling afbreuk te doen aan de |
d'entreprendre, qui serait consacrée par l'article 23 de la | vrijheid van ondernemen, die verankerd zou zijn in artikel 23 van de |
Constitution, par les articles II.3 et II.4 du Code de droit | Grondwet, in de artikelen II.3 en II.4 van het Wetboek van economisch |
économique et par l'article 16 de la Charte des droits fondamentaux de | recht en in artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de |
l'Union européenne. | Europese Unie. |
B.9.1. L'article 23, alinéa 3, 1°, de la Constitution dispose : | B.9.1. Artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet bepaalt : |
« Ces droits comprennent notamment : | « Die rechten omvatten inzonderheid : |
1° le droit au travail et au libre choix d'une activité | 1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het |
professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi, | raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is |
visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé | op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk |
que possible, le droit à des conditions de travail et à une | werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een |
rémunération équitables, ainsi que le droit d'information, de | billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en |
consultation et de négociation collective ». | collectief onderhandelen ». |
Cette disposition inclut le droit au libre choix d'une activité | Die bepaling vermeldt het recht op de vrije keuze van beroepsarbeid |
professionnelle parmi les droits économiques, sociaux et culturels. | onder de economische, sociale en culturele rechten. |
B.9.2. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 23 de la | B.9.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 23 van de |
Constitution que le Constituant n'a pas entendu consacrer la liberté | Grondwet blijkt dat de Grondwetgever de vrijheid van handel en |
de commerce et d'industrie ou la liberté d'entreprendre dans les | nijverheid of de vrijheid van ondernemen niet heeft willen verankeren |
notions de « droit au travail » et de « libre choix d'une activité | in de begrippen « recht op arbeid » en « vrije keuze van beroepsarbeid |
professionnelle » (Doc. parl., Sénat, SE 1991-1992, n° 100-2/3°, p. | » (Parl. St., Senaat, BZ 1991-1992, nr. 100-2/3°, p. 15; nr. 100-2/4°, |
15; n° 100-2/4°, pp. 93 à 99; n° 100-2/9°, pp. 3 à 10). Une telle | pp. 93 tot 99; nr. 100-2/9°, pp. 3 tot 10). Eenzelfde benadering |
approche découle également du dépôt de différentes propositions de « | blijkt eveneens uit de indiening van verschillende voorstellen tot « |
révision de l'article 23, alinéa 3, de la Constitution, en vue de le | herziening van artikel 23, derde lid, van de Grondwet, teneinde het |
compléter par un 6° garantissant la liberté de commerce et d'industrie | aan te vullen met een 6°, ter vrijwaring van de vrijheid van handel en |
» (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1930/1; Sénat, SE 2010, n° | nijverheid » (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1930/1; Senaat, BZ |
5-19/1; Chambre, 2014-2015, DOC 54-0581/001). | 2010, nr. 5-19/1; Kamer, 2014-2015, DOC 54-0581/001). |
B.10.1. La loi du 28 février 2013, qui a introduit l'article II.3 du | B.10.1. De wet van 28 februari 2013 die artikel II.3 van het Wetboek |
Code de droit économique, a abrogé le décret dit d'Allarde des 2-17 | van economisch recht heeft ingevoerd, heeft het zogenaamde decreet |
mars 1791. Ce décret, qui garantissait la liberté de commerce et | d'Allarde van 2-17 maart 1791 opgeheven. Dat decreet, dat de vrijheid |
d'industrie, a régulièrement servi de norme de référence à la Cour | van handel en nijverheid waarborgde, heeft het Hof meermaals in zijn |
dans son contrôle du respect des articles 10 et 11 de la Constitution. | toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet betrokken. |
B.10.2. La liberté d'entreprendre, visée par l'article II.3 du Code de | B.10.2. De vrijheid van ondernemen, bedoeld in artikel II.3 van het |
droit économique, doit s'exercer « dans le respect des traités | Wetboek van economisch recht, moet worden uitgeoefend « met |
inachtneming van de in België van kracht zijnde internationale | |
internationaux en vigueur en Belgique, du cadre normatif général de | verdragen, van het algemeen normatief kader van de economische unie en |
l'union économique et de l'unité monétaire tel qu'établi par ou en | de monetaire eenheid zoals vastgesteld door of krachtens de |
vertu des traités internationaux et de la loi » (article II.4 du même | internationale verdragen en de wet » (artikel II.4 van hetzelfde |
Code). | Wetboek). |
La liberté d'entreprendre doit par conséquent être lue en combinaison | De vrijheid van ondernemen dient derhalve in samenhang te worden |
avec les dispositions de droit de l'Union européenne applicables, | gelezen met de toepasselijke bepalingen van het Europese Unierecht, |
ainsi qu'avec l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du | alsook met artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 |
8 août 1980 de réformes institutionnelles, au regard duquel la Cour | augustus 1980 tot hervorming der instellingen, waaraan, als |
peut effectuer directement un contrôle, en tant que règle répartitrice | bevoegdheidverdelende regel, het Hof rechtstreeks vermag te toetsen. |
de compétences. Enfin, la liberté d'entreprendre est également garantie par l'article | Ten slotte wordt de vrijheid van ondernemen eveneens gewaarborgd door |
16 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne. | artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. |
B.10.3. Par conséquent, la Cour doit contrôler la disposition attaquée | B.10.3. Het Hof dient de bestreden bepaling derhalve te toetsen aan de |
au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec la | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de |
liberté d'entreprendre. | vrijheid van ondernemen. |
B.11. La liberté d'entreprendre ne peut être conçue comme une liberté | B.11. De vrijheid van ondernemen kan niet als een absolute vrijheid |
absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que le législateur compétent | worden opgevat. Zij belet niet dat de bevoegde wetgever de economische |
règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Le | bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. De wetgever zou |
législateur n'interviendrait de manière déraisonnable que s'il | pas onredelijk optreden indien hij de vrijheid van ondernemen zou |
limitait la liberté d'entreprendre sans aucune nécessité ou si cette | beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die |
limitation était disproportionnée au but poursuivi. | beperking onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. |
B.12.1. Comme il est dit en B.4.2, la disposition attaquée est | B.12.1. Zoals is vermeld in B.4.2, is de bestreden bepaling |
justifiée par l'objectif de lutter contre le blanchiment de capitaux | verantwoord door het doel dat erin bestaat de strijd aan te binden |
et contre le recel. | |
B.12.2. A supposer que l'interdiction des paiements en espèces lors de | tegen het witwassen van geld en tegen heling. |
l'achat par des professionnels de vieux métaux, de câbles de cuivre ou | B.12.2. In de veronderstelling dat het verbod op betalingen in |
de biens contenant des matières précieuses constitue une atteinte à la | contanten bij de aankoop, door professionele handelaars, van oude |
liberté d'entreprendre, cette atteinte serait également raisonnablement justifiée par l'objectif précité, pour les motifs exposés en B.5.2 et en B.6. En ce qui concerne la troisième branche B.13. Par la troisième branche du moyen unique, les parties requérantes font grief à la disposition attaquée de porter une atteinte injustifiée au droit de propriété, garanti par l'article 16 de la Constitution, par l'article 1er du Premier protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme et par l'article 17 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne. B.14. La disposition attaquée n'entraîne une privation de propriété ni des biens visés, ni des espèces dont les professionnels du secteur concerné sont propriétaires. Elle ne comporte pas davantage de limitation de la libre jouissance de ces biens, dès lors que les professionnels visés ont le loisir de déposer les espèces qu'ils détiennent sur un compte bancaire et de régler leurs transactions par mouvements sur ce compte. Pour le surplus, les parties requérantes n'exposent pas en quoi l'interdiction d'acquitter en espèces les transactions visées par la disposition attaquée porterait atteinte au droit de propriété des professionnels du secteur concerné. B.15. Le moyen unique n'est fondé en aucune de ses branches. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 17 octobre 2019. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | metalen, koperkabels of goederen die edele stoffen bevatten, een aantasting van de vrijheid van ondernemen vormt, dan zou die aantasting eveneens, om de redenen die zijn uiteengezet in B.5.2 en in B.6, redelijk verantwoord zijn door het voormelde doel. Wat het derde onderdeel betreft B.13. In het derde onderdeel van het enige middel verwijten de verzoekende partijen de bestreden bepaling op onverantwoorde wijze afbreuk te doen aan het eigendomsrecht, gewaarborgd bij artikel 16 van de Grondwet, bij artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en bij artikel 17 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. B.14. De bestreden bepaling leidt tot geen enkele beroving van eigendom, noch van de beoogde goederen, noch van de contanten waarvan de professionele handelaars van de betrokken sector eigenaar zijn. Zij houdt evenmin een beperking in van het vrije genot van die goederen, daar de beoogde professionele handelaars de contanten die zij bezitten, vrij kunnen plaatsen op een bankrekening en hun verrichtingen kunnen regelen door een betalingsverkeer op die rekening. Voor het overige zetten de verzoekende partijen niet uiteen hoe het verbod op de vereffening, in contanten, van de verrichtingen die door de bestreden bepaling worden beoogd, afbreuk zou doen aan het eigendomsrecht van de professionele handelaars van de betrokken sector. B.15. Het enige middel is in geen van zijn onderdelen gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 17 oktober 2019. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |