Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 62/2019 du 8 mai 2019 Numéro du rôle : 6878 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 23 et 43 de la loi du 22 juillet 1970 relative au remembrement légal de biens ruraux, posée par la Cour de cassatio La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. Snapp(...)"
Extrait de l'arrêt n° 62/2019 du 8 mai 2019 Numéro du rôle : 6878 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 23 et 43 de la loi du 22 juillet 1970 relative au remembrement légal de biens ruraux, posée par la Cour de cassatio La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. Snapp(...) Uittreksel uit arrest nr. 62/2019 van 8 mei 2019 Rolnummer 6878 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 23 en 43 van de wet van 22 juli 1970 op de ruilverkaveling van landeigendommen uit kracht van de wet, gesteld door het Ho Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters J.-P(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 62/2019 du 8 mai 2019 Uittreksel uit arrest nr. 62/2019 van 8 mei 2019
Numéro du rôle : 6878 Rolnummer 6878
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 23 et 43 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 23 en 43 van
de la loi du 22 juillet 1970 relative au remembrement légal de biens de wet van 22 juli 1970 op de ruilverkaveling van landeigendommen uit
ruraux, posée par la Cour de cassation. kracht van de wet, gesteld door het Hof van Cassatie.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen et M. Pâques, assistée du J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen en M. Pâques,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 22 février 2018 en cause de Maria Mattheussen et Marc Bij arrest van 22 februari 2018 in zake Maria Mattheussen en Marc
Bolckmans, d'August Verstraelen et Marc Verstraelen et de Luc Jansen Bolckmans, August Verstraelen en Marc Verstraelen en Luc Jansen tegen
contre le comité de remembrement Zondereigen, dont l'expédition est het ruilverkavelingscomité Zondereigen, waarvan de expeditie ter
parvenue au greffe de la Cour le 23 mars 2018, la Cour de cassation a griffie van het Hof is ingekomen op 23 maart 2018, heeft het Hof van
posé la question préjudicielle suivante : Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 23 et 43 de la loi du 22 juillet 1970 relative au « Schenden de artikelen 23 en 43 van de Ruilverkavelingswet van 22
remembrement légal violent-ils les articles 10 et 11 de la juli 1970 de artikelen 10 en 11 van de Gecoördineerde Grondwet voor
Constitution coordonnée, dans la mesure où l'article 23, alinéa 12, zover artikel 23, twaalfde lid zo moet gelezen worden dat het een
doit être lu en ce sens qu'il exclut qu'un intéressé introduise un
recours en cassation contre un jugement rendu en dernier ressort par cassatieberoep door elke belanghebbende uitsluit tegen een vonnis in
le juge de paix sur la base des articles 23 ou 43 précités, laatste aanleg van de vrederechter op grond van voormeld artikel 23 of
établissant une distinction par rapport à la possibilité dont dispose 43, waardoor een onderscheid wordt gemaakt met de mogelijkheid die
toute partie intéressée à un jugement ou arrêt en vertu du droit elke belanghebbende partij bij een vonnis of arrest volgens het gemeen
commun d'introduire un recours en cassation contre une décision rendue recht heeft om cassatieberoep in te stellen tegen een in laatste
en dernier ressort ? ». aanleg gewezen beslissing ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur les articles 23 et 43 de la B.1.1. De prejudiciële vraag betreft de artikelen 23 en 43 van de wet
loi du 22 juillet 1970 relative au remembrement légal de biens ruraux van 22 juli 1970 op de ruilverkaveling van landeigendommen uit kracht
(ci-après : la loi du 22 juillet 1970), telle qu'elle est applicable van de wet (hierna : de wet van 22 juli 1970), zoals van toepassing in
en Région flamande. het Vlaamse Gewest.
Il ressort de l'affaire soumise à la juridiction a quo que la question Uit de zaak voor het verwijzende rechtscollege blijkt dat de vraag in
porte plus particulièrement sur l'article 23, alinéas 1er et 12, et het bijzonder betrekking heeft op artikel 23, eerste en twaalfde lid,
sur l'article 43, § 1er, alinéas 1er, 2 et 5, de la loi du 22 juillet en artikel 43, § 1, eerste, tweede en vijfde lid, van de wet van 22
1970, qui disposent : juli 1970, die bepalen :
«

Art. 23.Tout intéressé peut contester la détermination des valeurs.

«

Art. 23.Ieder belanghebbende kan de vaststelling van de waarden

Il peut également contester la détermination de la superficie de ses betwisten. Hij kan eveneens de vaststelling van de oppervlakte van
parcelles, mais uniquement lorsque le comité a fixé pour une parcelle zijn kavels betwisten, doch enkel wanneer het comité voor een kavel
une superficie autre que celle découlant des documents cadastraux, ou een andere oppervlakte heeft vastgesteld dan diegene die blijkt uit de
lorsque le comité a repris dans ses tableaux la superficie cadastrale d'une parcelle alors que le cadastre n'a pas tenu compte dans ses documents d'une décision judiciaire coulée en force de chose jugée fixant la superficie de cette parcelle, ou a reproduit dans ses documents pour une parcelle une superficie inférieure de 2 p.c. au moins, soit à la superficie figurant dans un acte ayant date certaine, soit à la superficie modifiée par suite d'accession. Cette quotité de 2 p.c. se calcule par ensemble d'un seul tenant dont un même intéressé est, seul ou en indivision, soit propriétaire, soit nu-propriétaire ou usufruitier. kadastrale stukken, of wanneer het comité in zijn lijsten de kadastrale oppervlakte van een kavel heeft overgenomen dan wanneer het kadaster in zijn stukken geen rekening heeft gehouden met een in kracht van gewijsde gegane rechterlijke beslissing die de oppervlakte van die kavel heeft vastgesteld of voor een kavel een oppervlakte vermeldt die ten minste twee pct kleiner is dan ofwel de oppervlakte vermeld in een akte met vaste dagtekening ofwel de door natrekking gewijzigde oppervlakte. Die twee pct worden berekend voor eenzelfde geheel waarvan eenzelfde belanghebbende alleen of in onverdeeldheid ofwel eigenaar, ofwel blote eigenaar of vruchtgebruiker is.
[...] [...]
Le jugement n'est susceptible d'aucun recours, hormis l'opposition, Tegen het vonnis is, behalve verzet, geen beroep mogelijk,
sans préjudice du droit du procureur général près la Cour de cassation onverminderd de bevoegdheid van de procureur-generaal bij het Hof van
d'exercer le pourvoi du chef d'excès du pouvoir ou dans l'intérêt de Cassatie om zich te voorzien wegens machtsoverschrijding of in het
la loi, conformément à l'article 1091 du Code judiciaire ». belang van de wet, overeenkomstig artikel 1091 van het Gerechtelijk
«

Art. 43.§ 1er. Tout intéressé peut contester les superficies des

Wetboek ». «

Art. 43.§ 1. Ieder belanghebbende kan de oppervlakten betwisten van

nouvelles parcelles qui lui sont attribuées dans chaque zone de de nieuwe kavels die hem in elke waardezone worden toegewezen, de
valeur, le calcul des valeurs globales et de la soulte qui en résulte, berekening van de globale waarden en van de opleg die er uit
le montant des indemnités pour plus-values ou moins-values, ainsi que voortspruit, het bedrag van de vergoedingen wegens meer- of
l'indemnité pour perte de jouissance. minderwaarden evenals de vergoeding voor gebruiksverlies.
Il peut également contester la part contributive dans les frais, mise Kan eveneens door ieder belanghebbende worden betwist het aandeel in
à sa charge selon les dispositions de l'article 40, alinéas un et de kosten dat hem overeenkomstig de bepalingen van artikel 40, eerste
deux. en tweede lid, ten laste wordt gelegd.
[...] [...]
Les dispositions des alinéas trois, quatre et six à douze de l'article De bepalingen van artikel 23, leden drie, vier en zes tot twaalf, zijn
23 sont applicables aux actions en justice visées ci-dessus ». van toepassing op de hiervoren bedoelde rechtsvorderingen ».
La Cour limite son examen à ces dispositions. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepalingen.
B.1.2. Dans la question préjudicielle, il est demandé à la Cour de se B.1.2. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te
prononcer sur la compatibilité de ces dispositions avec les articles spreken over de bestaanbaarheid van die bepalingen met de artikelen 10
10 et 11 de la Constitution, « dans la mesure où l'article 23, alinéa en 11 van de Grondwet, « voor zover artikel 23, twaalfde lid, zo moet
12, doit être lu en ce sens qu'il exclut qu'un intéressé introduise un gelezen worden dat het een cassatieberoep door elke belanghebbende
recours en cassation contre un jugement rendu en dernier ressort par uitsluit tegen een vonnis in laatste aanleg van de vrederechter op
le juge de paix sur la base des articles 23 ou 43 précités ». grond van voormeld artikel 23 of 43 ».
B.2.1. Le remembrement légal organisé par la loi du 22 juillet 1970 poursuit principalement l'amélioration de l'exploitation économique de l'infrastructure agricole, en principe par l'échange de terres morcelées et dispersées pour constituer des parcelles continues et régulières. Le remembrement peut être accompagné de certains travaux qui peuvent notamment porter sur l'aménagement et l'amélioration de chemins, la maîtrise des eaux et l'aménagement des sites, ainsi que sur d'autres mesures d'aménagement rural (article 62 de la loi du 22 juillet 1970). B.2.2. Si le Gouvernement flamand décrète qu'il y a lieu de procéder au remembrement des biens figurant au plan parcellaire établi par le ministre compétent, un comité de remembrement est institué (article 65 B.2.1. De ruilverkaveling uit kracht van de wet, zoals geregeld bij de wet van 22 juli 1970, streeft hoofdzakelijk naar een verbetering van de economische exploitatie van de agrarische infrastructuur, in beginsel door ruiling van versnipperde en verspreid liggende gronden met het oog op het vormen van aaneensluitende en regelmatige kavels. Een ruilverkaveling kan gepaard gaan met het uitvoeren van bepaalde werken die betrekking kunnen hebben op onder meer de aanleg en verbetering van wegen, de waterbeheersing en de landschapszorg, evenals met andere maatregelen van landinrichting (artikel 62 van de
de la loi du 22 juillet 1970). Le comité de remembrement, qui jouit de wet van 22 juli 1970). B.2.2. Indien de Vlaamse Regering beslist dat zal worden overgegaan
tot ruilverkaveling van de goederen aangeduid op het door de bevoegde
minister vastgestelde kavelplan, wordt een ruilverkavelingscomité
opgericht (artikel 65 van de wet van 22 juli 1970). Het
ruilverkavelingscomité, dat rechtspersoonlijkheid heeft, beraadslaagt
la personnalité juridique, délibère et statue sur tout ce qui concerne en beslist over alles wat de uitvoering van de ruilverkaveling betreft
l'exécution du remembrement (article 66 de la même loi). Le comité (artikel 66 van dezelfde wet). Aldus maakt het comité een kavelplan
établit ainsi un plan parcellaire qui fixe pour chaque propriétaire, op, waarbij voor elke eigenaar, vruchtgebruiker en gebruiker en voor
usufruitier et exploitant, et pour chaque parcelle, tant la superficie elke kavel zowel de oppervlakte als de waarde van de ingebrachte
que la valeur des parcelles apportées, ainsi qu'un plan de kavels worden vastgesteld, evenals een herverkavelingsplan, waarbij de
relotissement qui attribue les nouvelles parcelles aux propriétaires, nieuwe kavels aan de betrokken eigenaars, vruchtgebruikers en
usufruitiers et exploitants concernés et fixe les indemnités pour gebruikers worden toegewezen en de vergoedingen voor meer- en
plus-values, moins-values et perte de jouissance (articles 26, 34 et minderwaarden en voor gebruiksverlies worden vastgesteld (artikelen
69 de la même loi). Le comité de remembrement est assisté par une 26, 34 en 69 van dezelfde wet). Het ruilverkavelingscomité wordt
commission consultative, ainsi que par la Société flamande terrienne daarin bijgestaan door een commissie van advies, evenals door de
(articles 15 et 67 de la même loi, lus en combinaison avec l'article Vlaamse Landmaatschappij (artikelen 15 en 67 van dezelfde wet, in
18octies du décret du 21 décembre 1988 portant création d'une Société samenhang gelezen met artikel 18octies van het decreet van 21 december
flamande terrienne). 1988 houdende oprichting van de Vlaamse Landmaatschappij).
B.2.3. Conformément aux articles 23 et 43 de la loi du 22 juillet B.2.3. Krachtens de artikelen 23 en 43 van de wet van 22 juli 1970
1970, les intéressés peuvent contester devant le juge de paix les kunnen de belanghebbenden de daarin vermelde beslissingen van het
décisions du comité de remembrement qui y sont mentionnées, qui ruilverkavelingscomité, die betrekking hebben op de vaststelling van
portent sur la détermination des superficies et des valeurs des de oppervlakten en de waarden van de ingebrachte en de nieuw
parcelles apportées et des nouvelles parcelles attribuées, ainsi que toegekende kavels evenals op de toegekende vergoedingen, bij de
sur les indemnités accordées. Conformément à l'article 23, alinéa 12, vrederechter betwisten. Krachtens artikel 23, twaalfde lid, van de wet
de la loi du 22 juillet 1970, auquel l'article 43, § 1er, alinéa 5, van 22 juli 1970, waarnaar artikel 43, § 1, vijfde lid, verwijst, is
renvoie, le jugement du juge de paix n'est susceptible d'aucun tegen het vonnis van de vrederechter, behalve verzet, geen beroep
recours, hormis l'opposition, sans préjudice du droit du procureur mogelijk, onverminderd de bevoegdheid van de procureur-generaal bij
général près la Cour de cassation d'exercer le pourvoi du chef d'excès het Hof van Cassatie om zich te voorzien wegens machtsoverschrijding
de pouvoir ou dans l'intérêt de la loi. of in het belang van de wet.
B.3. La juridiction a quo demande à la Cour si les articles 23 et 43 B.3. Het verwijzende rechtscollege wenst van het Hof te vernemen of de
de la loi du 22 juillet 1970, en cause, sont compatibles avec les in het geding zijnde artikelen 23 en 43 van de wet van 22 juli 1970
articles 10 et 11 de la Constitution, dans l'interprétation selon bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die
laquelle les personnes concernées par un remembrement ne peuvent pas interpretatie dat de belanghebbende geruilkavelden geen voorziening in
se pourvoir en cassation contre un jugement rendu en dernier ressort cassatie kunnen instellen tegen een op grond van die bepalingen in
par le juge de paix sur la base de ces dispositions. laatste aanleg gewezen vonnis van de vrederechter.
La question préjudicielle invite à comparer cette situation des « De prejudiciële vraag noopt tot een vergelijking van die situatie van
remembrés » avec celle d'autres justiciables, qui ont quant à eux la de geruilkavelden met die van andere rechtzoekenden, die krachtens het
possibilité, en vertu du droit commun, de se pourvoir en cassation gemeen recht wel een voorziening in cassatie kunnen instellen tegen in
contre des décisions rendues en dernier ressort. laatste aanleg gewezen beslissingen.
B.4. Contrairement à ce que soutient le Gouvernement flamand, les B.4. In tegenstelling tot wat de Vlaamse Regering aanvoert, bevinden
catégories de personnes visées par la question préjudicielle se de in de prejudiciële vraag beoogde categorieën van personen zich in
trouvent dans des situations suffisamment comparables en ce qui situaties die voldoende vergelijkbaar zijn, wat de mogelijkheid
concerne la possibilité d'introduire un pourvoi en cassation contre betreft om een voorziening in cassatie in te stellen tegen een in
une décision rendue en dernier ressort. laatste aanleg gewezen beslissing.
Le fait que le remembrement se rapporterait à l'intérêt général, alors Het feit dat de ruilverkaveling betrekking zou hebben op het algemeen
que les litiges qui relèvent de la procédure de droit commun belang, terwijl de geschillen die ressorteren onder de
concerneraient des intérêts purement privés, peut certes constituer un gemeenrechtelijke procedure louter private belangen zouden betreffen,
critère dans l'appréciation du caractère raisonnable et proportionné kan weliswaar een element zijn in de beoordeling van de redelijkheid
de la différence de traitement, mais il ne saurait suffire pour en evenredigheid van het verschil in behandeling, maar het kan niet
conclure à leur non-comparabilité. volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid te besluiten.
B.5. La différence de traitement entre certaines catégories de B.5. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van
personnes qui découle de l'application de règles procédurales personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende
différentes dans des circonstances différentes n'est pas procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen
discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het
que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die
règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de
droits des personnes concernées. daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen.
B.6. Le pourvoi en cassation est une voie de recours extraordinaire B.6. Het cassatieberoep is een buitengewoon rechtsmiddel waardoor een
qui permet à une partie de demander l'annulation, pour contravention à partij in de mogelijkheid wordt gesteld om, wegens schending van de
la loi ou pour violation des formes, soit substantielles, soit wet of wegens overtreding van hetzij substantiële, hetzij op straffe
prescrites à peine de nullité, d'une décision rendue en dernier van nietigheid voorgeschreven vormen, de vernietiging te vorderen van
ressort. A cet égard, la Cour de cassation ne connaît pas du fond des affaires. een in laatste aanleg gewezen beslissing. Het Hof van Cassatie treedt
B.7. Aucun droit à un recours en cassation ne découle ni de l'article daarbij niet in de beoordeling van de zaken zelf.
13 de la Constitution, ni d'aucune autre disposition constitutionnelle B.7. Noch uit artikel 13 van de Grondwet, noch uit enige andere
grondwets- of verdragsbepaling vloeit een recht op een cassatieberoep
ou conventionnelle. voort.
B.8.1. L'exclusion de voies de droit à exercer contre le jugement du B.8.1. De uitsluiting van rechtsmiddelen tegen het vonnis van de
juge de paix était déjà inscrite dans la loi du 25 juin 1956 sur le vrederechter was reeds neergelegd in de wet van 25 juni 1956 op de
remembrement légal de biens ruraux, remplacée par la loi du 22 juillet ruilverkaveling van landeigendommen uit kracht van de wet, vervangen
1970, cette dernière ayant été modifiée par la loi du 11 août 1978. Le bij de wet van 22 juli 1970, gewijzigd bij de wet van 11 augustus
but poursuivi par cette disposition fut justifié comme suit : 1978. Het door die bepaling nagestreefde doel werd als volgt verantwoord :
« La procédure prescrite par l'article 20 s'inspire de celle prévue « Voor de procedure die uitgewerkt wordt in artikel 20 heeft men zich
par la loi du 3 février 1947 relative à la procédure d'extrême urgence laten leiden door de wet van 3 Februari 1947 betreffende de procedure
en matière d'expropriation pour cause d'utilité publique. voor onteigening ten algemenen nutte in hoogdringende omstandigheden.
Tout intéressé, au sens le plus large, peut contester la détermination Elke belanghebbende, in de breedste zin van het woord, kan de bepaling
des surfaces ou des valeurs en citant le comité devant le juge de van de oppervlakten en van de waarden betwisten door het comité voor
paix. Celui-ci statue en dernier ressort, le seul recours autorisé de vrederechter te dagen. Deze beslist in laatste aanleg. Het enig
étant le pourvoi en cassation dans l'intérêt de la loi exercé par le toegelaten verhaal is de voorziening in verbreking in het belang der
Procureur Général près la Cour de Cassation. wet door de Procureur Generaal bij het Hof van Verbreking.
Au reproche que les intéressés échappent ainsi au bénéfice d'une Men zou kunnen aanvoeren dat de belanghebbenden verstoken blijven van
double juridiction, il est permis de répondre qu'en fait, le comité de dubbele rechtspraak; in werkelijkheid evenwel is het comité ter
est, en la cause, un organe indépendant et impartial et que ses zake een onafhankelijk en onpartijdig lichaam en zijn beslissingen
décisions présentent des garanties d'objectivité telles qu'on peut les bieden zodanige waarborgen van objectiviteit dat men ze kan beschouwen
considérer comme étant prises en première instance » (Doc. parl., als zijnde genomen in eerste aanleg » (Parl. St., Senaat, 1954-1955,
Sénat, 1954-1955, n° 27, p. 13). nr. 27, p. 13).
Les travaux préparatoires de la loi du 22 juillet 1970, qui a remplacé Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juli 1970, die de
la loi du 25 juin 1956, font en outre apparaître que le législateur a wet van 25 juni 1956 heeft vervangen, blijkt voorts dat de wetgever «
consacré « une attention toute spéciale [...] à une accélération de la een bijzondere aandacht [heeft] besteed aan een sneller verloop van de
procédure de remembrement », et avait tout autant le souci « verkavelingsprocedure », en evenzeer erover bekommerd was « een
d'accorder un maximum de garanties légales aux parties intéressées, maximale rechtszekerheid te waarborgen aan de belanghebbende
propriétaires, usufruitiers, exploitants et titulaires de droits réels eigenaars, vruchtgebruikers, gebruikers en houders van zakelijke
» (Doc. parl., Chambre, 1969-1970, n° 250/6, p. 8). Les travaux rechten » (Parl. St., Kamer, 1969-1970, nr. 250/6, p. 8). De
préparatoires mentionnent encore : parlementaire voorbereiding vermeldt nog :
« Le remembrement est une opération complexe. Il comporte, forcément, un ensemble d'opérations qui ne peuvent, sous aucun prétexte, être omises. Aucun remembrement ne pourrait se concevoir sans une étude minutieuse des apports de chacun des propriétaires, usufruitiers et exploitants, sans un relotissement qui restitue à chacun des intéressés une part équivalente à son apport et, le plus souvent, sans des travaux de voirie et d'hydraulique tendant à améliorer la structure agraire des biens faisant l'objet du remembrement. Chacune des phases de ce travail s'accompagne, inévitablement, d'une enquête tendant à permettre aux intéressés de faire connaître leurs observations, qui, dans la mesure où elles sont fondées et acceptées par le comité, obligent celui-ci à revoir les projets qu'il avait établis. Tout cela demande du temps. Mais c'est là une raison de plus pour essayer d'éliminer tout ce qui, dans le déroulement des opérations, pourrait être une cause de retard « De ruilverkaveling is een ingewikkelde operatie. Er komen noodzakelijkerwijze een aantal verrichtingen aan te pas welke onder geen voorwendsel mogen worden achterwege gelaten. Er is geen ruilverkaveling denkbaar zonder een nauwkeurig onderzoek van de inbreng van ieder der betrokken eigenaars, vruchtgebruikers en gebruikers; zonder een herverdeling waardoor aan ieder van de betrokkenen een aandeel wordt teruggegeven van dezelfde waarde als zijn inbreng; en meestal zonder weg- en afwateringswerken om de agrarische structuur van de bij de ruilverkaveling betrokken goederen te verbeteren. Bij elke fase van dat werk moet noodzakelijkerwijze een onderzoek worden ingesteld om de betrokkenen in de gelegenheid te stellen hun opmerkingen naar voren te brengen, die, indien ze gegrond zijn en door het comité worden aanvaard, dit laatste ertoe verplichten de opgemaakte plannen te herzien. Dat alles vergt tijd. Maar dat is een reden te meer om te pogen komaf te maken met al wat de
» (ibid., p. 11). afloop van de verrichtingen kan vertragen » (ibid., p. 11).
« Les modifications proposées aux règles de procédure ont pour but « De aan de procedureregelen voorgestelde wijzigingen hebben tot doel
d'arriver à une procédure qui, tout en respectant les droits de la te komen tot een procedure die de rechten van de verdediging
défense, soit néanmoins rapide et efficace et évite que les litiges eerbiedigt en tegelijk snel de [lees : en] doeltreffend is en
qui pourraient naître entravent le déroulement normal des opérations verhindert dat gebeurlijke geschillen het normale verloop van de
de remembrement » (ibid., pp. 39-40). ruilverkavelingsverrichtingen belemmeren » (ibid., pp. 39-40).
B.8.2. Le remembrement vise à aboutir, dans l'intérêt général, à une B.8.2. De ruilverkaveling strekt ertoe, in het algemeen belang, te
meilleure exploitation des biens ruraux. Les caractéristiques komen tot een betere exploitatie van de landeigendommen. De specifieke
spécifiques de cette opération justifient que le législateur ait prévu kenmerken van die operatie verantwoorden dat de wetgever heeft
des règles particulières qui dérogent sur différents points au droit voorzien in bijzondere regels die op verschillende punten afwijken van
commun, afin d'accélérer l'instruction des litiges nés dans le cadre het gemeen recht, teneinde de behandeling van de geschillen die
des opérations de remembrement, et afin d'offrir ainsi au plus vite ontstaan in het kader van de ruilverkavelingsverrichtingen te
une sécurité juridique. versnellen en aldus zo snel mogelijk rechtszekerheid te bieden.
A cet égard, il convient de tenir compte du fait que le remembrement Er dient daarbij rekening te worden gehouden met het feit dat de
est une opération complexe où une réglementation relative à une seule ruilverkaveling een complexe operatie uitmaakt waarbij een regeling
phase, qui peut être perçue par certains intéressés comme étant betreffende één fase, die door bepaalde belanghebbenden als
discriminatoire, constitue un élément d'un ensemble global qui peut discriminerend wordt ervaren, een onderdeel vormt van een algehele
prévoir des travaux d'aménagement complémentaires effectués par les regeling die kan voorzien in de door de overheid te bekostigen
autorités au profit des « remembrés ». inrichtingswerken in het voordeel van de geruilkavelden.
B.8.3. L'exclusion de la possibilité de se pourvoir en cassation B.8.3. De uitsluiting van het cassatieberoep tegen het vonnis dat door
contre le jugement rendu par le juge de paix sur la base des articles de vrederechter op grond van de artikelen 23 en 43 van de wet van 22
23 et 43 de la loi du 22 juillet 1970 est pertinente pour réaliser le juli 1970 wordt gewezen, is relevant om het door de wetgever
but poursuivi par le législateur, qui consiste à accélérer la nagestreefde doel te verwezenlijken dat erin bestaat de procedure van
procédure du remembrement afin d'offrir au plus vite aux intéressés de ruilverkaveling te versnellen teneinde de betrokkenen zo snel
une sécurité juridique. mogelijk rechtszekerheid te bieden.
B.8.4. Le législateur a en outre veillé à respecter les droits de la B.8.4. De wetgever heeft daarbij erover gewaakt de rechten van
défense des intéressés. Ces derniers disposent à chaque phase verdediging van de belanghebbenden te eerbiedigen. Laatstgenoemden
importante du remembrement de la possibilité de communiquer leurs beschikken in elke belangrijke fase van de ruilverkaveling over de
réclamations dans le cadre d'une enquête publique (voyez notamment les mogelijkheid om, ter gelegenheid van een openbaar onderzoek, hun
articles 6, 21, 35 et 42 de la loi du 22 juillet 1970). Le comité de bezwaren mee te delen (zie onder meer de artikelen 6, 21, 35 en 42 van
remembrement examine ces réclamations et statue sur celles-ci, après de wet van 22 juli 1970). Het ruilverkavelingscomité onderzoekt die
bezwaren en beslist daarover, na het advies van de commissie van
avoir demandé l'avis de la commission consultative (articles 22, 35 et advies te hebben gevraagd (artikelen 22, 35 en 42 van dezelfde wet).
42 de la même loi). Cette commission se compose de six à dix membres, Die commissie bestaat uit zes tot tien leden van wie twee leden
dont deux membres sont des propriétaires ou usufruitiers concernés, et betrokken eigenaars of vruchtgebruikers zijn en twee leden betrokken
deux membres sont des exploitants concernés (article 15 de la même gebruikers zijn (artikel 15 van dezelfde wet). Indien het
loi). Si le comité de remembrement ne partage pas l'avis favorable de ruilverkavelingscomité het niet eens is met het gunstig advies van de
la commission consultative à propos d'une ou de plusieurs réclamations commissie van advies betreffende één of meer bezwaren van een
d'un intéressé, il est tenu de convoquer l'intéressé pour l'entendre belanghebbende, dient het de betrokkene op te roepen om hem te horen
(articles 22, 35 et 42 de la même loi). (artikelen 22, 35 en 42 van dezelfde wet).
Les décisions du comité de remembrement sur la fixation de certaines De in de artikelen 23 en 43 van de wet van 22 juli 1970 vermelde
valeurs et indemnités, mentionnées par les articles 23 et 43 de la loi beslissingen van het ruilverkavelingscomité inzake de vaststelling van
du 22 juillet 1970, peuvent ensuite être contestées devant le juge de bepaalde waarden en vergoedingen kunnen vervolgens voor de
paix en respectant la procédure énoncée par ces dispositions. Certes, vrederechter worden betwist, overeenkomstig de in die bepalingen
les dispositions en cause excluent que, hormis l'opposition, des voies neergelegde procedure. De in het geding zijnde bepalingen sluiten
de droit soient exercées contre le jugement du juge de paix. weliswaar uit dat, behoudens verzet, rechtsmiddelen tegen het vonnis
Toutefois, le procureur général près la Cour de cassation dispose de van de vrederechter worden aangewend. De procureur-generaal bij het
la possibilité d'exercer le pourvoi du chef d'excès de pouvoir ou dans Hof van Cassatie beschikt echter wel over de mogelijkheid om zich te
l'intérêt de la loi. voorzien wegens machtsoverschrijding of in het belang van de wet.
Les intéressés gardent par ailleurs le droit de demander, sur la base De belanghebbenden blijven voorts gerechtigd om op basis van de
des articles 1382 et suivants du Code civil, la réparation du dommage artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek een
qu'ils auraient démontré avoir subi du fait d'un abus de pouvoir et schadevergoeding te vorderen voor de schade die zij zouden bewijzen
d'un détournement de pouvoir ou du fait d'une décision fautive du geleden te hebben door machtsmisbruik en machtsafwending of door een
comité de remembrement. En vertu du contrôle de légalité qui est le foutieve beslissing van het ruilverkavelingscomité. De bevoegde
sien conformément à l'article 159 de la Constitution, le tribunal rechtbank is dan krachtens de haar door artikel 159 van de Grondwet
compétent peut examiner si ce comité s'est acquitté de sa tâche en opgedragen wettigheidscontrole bevoegd om na te gaan of dat comité
zich van zijn taak heeft gekweten overeenkomstig de
conformité avec les normes de prudence contenues aux articles 1382 et zorgvuldigheidsnormen die besloten zijn in de artikelen 1382 en
suivants du Code civil. volgende van het Burgerlijk Wetboek.
En outre, les décisions finales du comité de remembrement qui sont des Bovendien kunnen de eindbeslissingen van het ruilverkavelingscomité,
actes administratifs sont susceptibles de recours devant le Conseil d'Etat. in zoverre het administratieve rechtshandelingen betreft, met een beroep voor de Raad van State worden bestreden.
B.8.5. Etant donné la nature spécifique et complexe du remembrement et B.8.5. Gelet op de specifieke en complexe aard van de ruilverkaveling
vu l'objectif poursuivi par le législateur, qui est d'offrir au plus en de door de wetgever nagestreefde doelstelling om de geruilkavelden
vite une sécurité juridique aux « remembrés », et compte tenu des zo snel mogelijk rechtszekerheid te verschaffen, en rekening houdende
garanties offertes aux intéressés pour faire valoir leurs réclamations met de waarborgen die aan de belanghebbenden worden geboden om hun
et pour contester les décisions du comité de remembrement, l'exclusion bezwaren te doen gelden en de beslissingen van het
de la possibilité de se pourvoir en cassation contre les jugements du ruilverkavelingscomité te betwisten, doet de uitsluiting van het
juge de paix, instaurée sur la base des dispositions en cause, ne cassatieberoep tegen de vonnissen van de vrederechter op grond van de
porte pas une atteinte disproportionnée aux droits des intéressés. in het geding zijnde bepalingen niet op onevenredige wijze afbreuk aan
de rechten van de betrokkenen.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 23 et 43 de la loi du 22 juillet 1970 relative au De artikelen 23 en 43 van de wet van 22 juli 1970 op de
remembrement légal de biens ruraux ne violent pas les articles 10 et ruilverkaveling van landeigendommen uit kracht van de wet schenden de
11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 8 mai 2019. op 8 mei 2019.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^