Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 16/2019 du 31 janvier 2019 Numéro du rôle : 6837 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 220, § 1 er , 221, § 1 er et 257, § 3, de la loi générale sur les douanes La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 16/2019 du 31 janvier 2019 Numéro du rôle : 6837 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 220, § 1 er , 221, § 1 er et 257, § 3, de la loi générale sur les douanes La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 16/2019 van 31 januari 2019 Rolnummer 6837 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij h Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 16/2019 du 31 janvier 2019 Uittreksel uit arrest nr. 16/2019 van 31 januari 2019
Numéro du rôle : 6837 Rolnummer 6837
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 220, § In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 220, § 1,
1er, 221, § 1er et 257, § 3, de la loi générale sur les douanes et 221, § 1, en 257, § 3, van de algemene wet inzake douane en accijnzen,
accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977, posées par gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 18 juli 1977, gesteld
la Cour d'appel de Bruxelles. door het Hof van Beroep te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L.
J.-P. Snappe, P. Nihoul, T. Giet et J. Moerman, assistée du greffier Lavrysen, J.-P. Snappe, P. Nihoul, T. Giet en J. Moerman, bijgestaan
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 24 janvier 2018 en cause du ministère public et du Bij arrest van 24 januari 2018 in zake het openbaar ministerie en de
Service public fédéral Finances contre A.V., N.S., R.H. et C.B., dont Federale Overheidsdienst Financiën tegen A.V., N.S., R.H. en C.B.,
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 30 janvier 2018, la waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 30
Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions préjudicielles januari 2018, heeft het Hof van Beroep te Brussel de volgende
suivantes : prejudiciële vragen gesteld :
« I. Les articles 220, § 1er, 221, § 1er, et 257, § 3, de la loi « I. Schenden de artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, AWDA in
générale sur les douanes et accises, combinés avec l'article 1382 du samenhang gelezen met artikel 1382 Burgerlijk Wetboek en de daaruit
Code civil et avec la règle qui en découle, selon laquelle tout voortvloeiende regel dat elke schuldenaar van een zaak als
débiteur d'une chose doit en payer la contre-valeur à titre de schadevergoeding de tegenwaarde ervan moet betalen indien hij ze heeft
dommages-intérêts s'il l'a soustraite à son créancier ou lorsque, par onttrokken aan zijn schuldeiser of wanneer hij, door zijn toedoen,
son fait, il manque à l'obligation de livrer la chose, ainsi qu'avec tekort komt aan de verplichting de zaak te leveren, alsook met de
les articles 44 et 50 du Code pénal, violent-ils les articles 10 et 11 artikelen 44 en 50 Strafwetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag tot
européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden,
fondamentales, dans l'interprétation selon laquelle ils obligent in de interpretatie dat zij de strafrechter steeds verplichten om een
toujours le juge pénal à condamner solidairement le prévenu qu'il a beklaagde die hij veroordeelt wegens de onttrekking van goederen aan
condamné pour soustraction de biens à la surveillance douanière - et à het douanetoezicht en ten laste van wie hij de verbeurdverklaring
dient te bevelen, hoofdelijk te veroordelen tot betaling, als
charge duquel il doit ordonner la confiscation - à payer, à titre de vergoeding voor de schade volgend uit het gepleegde misdrijf zelf, van
réparation du préjudice résultant de l'infraction même qui est de tegenwaarde van de onttrokken, verbeurd verklaarde en
commise, la contre-valeur des biens soustraits, confisqués et non niet-wederovergelegde goederen, ongeacht of de schade die de Belgische
représentés, que le préjudice subi par l'Etat belge en raison de Staat als gevolg van het misdrijf van onttrekking ondergaat
l'infraction de soustraction corresponde ou non à la contre-valeur beantwoordt aan de tegenwaarde van de onttrokken, verbeurd verklaarde
desdits biens, alors que, dans d'autres cas où il applique l'article en niet-wederovergelegde goederen, terwijl de rechter, in andere
1382 du Code civil et les articles 44 et 50 du Code pénal, le juge gevallen waarin hij toepassing maakt van de artikelen 1382 Burgerlijk
doit examiner concrètement quel est le préjudice causé par la faute ou Wetboek en 44 en 50 Strafwetboek, in concreto moet nagaan welke de
par l'infraction et quel est le préjudice que la personne lésée schade is die door de fout, dan wel het misdrijf veroorzaakt is en in
n'aurait pas subi si la faute ou l'infraction n'avaient pas été concreto moet onderzoeken welk nadeel de benadeelde niet had ondergaan
commises ? indien de fout of het misdrijf niet was gepleegd ?
II. Les articles 220, § 1er, 221, § 1er, et 257, § 3, de la loi II. Schenden de artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, AWDA in
générale sur les douanes et accises, combinés avec l'article 1382 du samenhang gelezen met artikel 1382 Burgerlijk Wetboek en de daaruit
Code civil et avec la règle qui en découle, selon laquelle tout voortvloeiende regel dat elke schuldenaar van een zaak als
débiteur d'une chose doit en payer la contre-valeur à titre de schadevergoeding de tegenwaarde ervan moet betalen indien hij ze heeft
dommages-intérêts s'il l'a soustraite à son créancier ou lorsque, par onttrokken aan zijn schuldeiser of wanneer hij, door zijn toedoen,
son fait, il manque à l'obligation de livrer la chose, ainsi qu'avec tekort komt aan de verplichting de zaak te leveren, alsook met de
les articles 44 et 50 du Code pénal, violent-ils les articles 10 et 11 artikelen 44 en 50 Strafwetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag tot
européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden,
fondamentales, dans l'interprétation selon laquelle ils obligent in de interpretatie dat zij de strafrechter steeds verplichten om een
toujours le juge pénal à condamner solidairement le prévenu qu'il a beklaagde die hij veroordeelt wegens de onttrekking van goederen aan
condamné pour soustraction de biens à la surveillance douanière - et à het douanetoezicht en ten laste van wie hij de verbeurdverklaring
charge duquel il doit ordonner la confiscation - à payer la dient te bevelen, hoofdelijk te veroordelen tot betaling van de
contre-valeur des biens confisqués, en cas de non-représentation, et tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen bij de
ce, à titre de dommages-intérêts comme conséquence civile de la niet-wederoverlegging ervan en dit bij wijze van schadevergoeding als
condamnation pénale à la confiscation et sur la base de la règle, qui burgerrechtelijk gevolg van de strafrechtelijke veroordeling tot
découle de l'article 1382 du Code civil, selon laquelle tout débiteur verbeurdverklaring en op basis van de uit artikel 1382 Burgerlijk
d'une chose doit en payer la contre-valeur à titre de Wetboek voortvloeiende regel dat elke schuldenaar van een zaak als
dommages-intérêts s'il l'a soustraite à son créancier ou lorsque, par schadevergoeding de tegenwaarde ervan moet betalen wanneer hij, door
son fait, il manque à l'obligation de livrer la chose, mais - aussi - zijn toedoen, tekort komt aan de verplichting de zaak te leveren, maar
que cette non-représentation résulte ou non, en tant que telle, d'un - tegelijk - ongeacht of die niet-wederoverlegging als dusdanig al dan
comportement fautif, alors que dans d'autres cas où il applique niet het gevolg is van zijn foutief gedrag, terwijl in andere gevallen
l'article 1382 du Code civil, le juge doit examiner si le préjudice à waarin toepassing gemaakt wordt van artikel 1382 Burgerlijk Wetboek,
réparer a été causé par la faute désignée comme étant à l'origine du de rechter moet nagaan of de te vergoeden schade veroorzaakt is door
préjudice, à savoir, en l'espèce, si la non-présentation ou la de fout die als oorzaak wordt aangeduid, te dezen of het niet
non-livraison de la chose confisquée sont dues au comportement fautif voorbrengen of het niet leveren van de verbeurd verklaarde zaak aan
de l'intéressé ? het toedoen of het foutief gedrag van de betrokkene te wijten is ?
III. Les articles 220, § 1er, 221, § 1er, et 257, § 3, de la loi III. Schenden de artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, AWDA in
générale sur les douanes et accises, combinés avec l'article 1382 du samenhang gelezen met artikel 1382 Burgerlijk Wetboek en de daaruit
Code civil et avec la règle qui en découle, selon laquelle tout voortvloeiende regel dat elke schuldenaar van een zaak als
débiteur d'une chose doit en payer la contre-valeur à titre de schadevergoeding de tegenwaarde ervan moet betalen indien hij ze heeft
dommages-intérêts s'il l'a soustraite à son créancier ou lorsque, par onttrokken aan zijn schuldeiser of wanneer hij, door zijn toedoen,
son fait, il manque à l'obligation de livrer la chose, ainsi qu'avec tekort komt aan de verplichting de zaak te leveren, alsook met de
les articles 44 et 50 du Code pénal, violent-ils les articles 10 et 11 artikelen 44 en 50 Strafwetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag tot
de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden,
européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés in de interpretatie dat zij de strafrechter steeds verplichten om een
fondamentales, dans l'interprétation selon laquelle ils obligent beklaagde die hij veroordeelt wegens de onttrekking van goederen aan
toujours le juge pénal à condamner solidairement le prévenu qu'il a het douanetoezicht en ten laste van wie hij de verbeurdverklaring
condamné pour soustraction de biens à la surveillance douanière - et à dient te bevelen, hoofdelijk te veroordelen tot betaling van de
charge duquel il doit ordonner la confiscation - à payer la tegenwaarde van de verbeurd verklaarde goederen bij de
contre-valeur des biens confisqués, en cas de non-représentation, que niet-wederoverlegging ervan, ongeacht of die niet-wederoverlegging als
cette non-représentation résulte ou non, en tant que telle, d'un dusdanig al dan niet het gevolg is van zijn foutief gedrag, terwijl de
comportement fautif, alors qu'en vertu de l'article 263 de la loi Administratie Douane en Accijnzen, krachtens artikel 263 AWDA, in het
générale sur les douanes et accises, l'Administration des douanes et
accises peut, dans le cadre d'une transaction, par exemple sur la base kader van een transactie, bijvoorbeeld op basis van verzachtende
de circonstances atténuantes ou parce que le contrevenant n'avait pas omstandigheden of omdat de overtreder geen kennis had en ook
connaissance et ne pouvait pas non plus raisonnablement avoir redelijkerwijze geen kennis diende te hebben van het verdere lot van
connaissance de la suite réservée aux biens, dispenser le contrevenant de goederen, de overtreder wel geheel of gedeeltelijk kan ontslaan van
en tout ou en partie de cette obligation de payer la contre-valeur ? deze verplichting tot betaling van de tegenwaarde ?
IV. Les articles 220, § 1er, 221, § 1er, et 257, § 3, de la loi IV. Schenden de artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, AWDA in
générale sur les douanes et accises, combinés avec l'article 1382 du samenhang gelezen met artikel 1382 Burgerlijk Wetboek en de daaruit
Code civil et avec la règle qui en découle, selon laquelle tout voortvloeiende regel dat elke schuldenaar van een zaak als
débiteur d'une chose doit en payer la contre-valeur à titre de schadevergoeding de tegenwaarde ervan moet betalen indien hij ze heeft
dommages-intérêts s'il l'a soustraite à son créancier ou lorsque, par onttrokken aan zijn schuldeiser of wanneer hij, door zijn toedoen,
son fait, il manque à l'obligation de livrer la chose, ainsi qu'avec tekort komt aan de verplichting de zaak te leveren, alsook met de
les articles 44 et 50 du Code pénal, violent-ils les articles 10 et 11 artikelen 44 en 50 Strafwetboek, de artikelen 10 en 11 van de
de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees
européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele
fondamentales et avec l'article 1 du Premier Protocole additionnel à Vrijheden en met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
cette Convention, dans l'interprétation selon laquelle ils obligent Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele
toujours le juge pénal à condamner solidairement le prévenu qu'il a Vrijheden, in de interpretatie dat zij de strafrechter steeds
condamné pour soustraction de biens à la surveillance douanière - et à verplichten om een beklaagde die hij veroordeelt wegens de onttrekking
charge duquel il doit ordonner la confiscation - à payer la van goederen aan het douanetoezicht en ten laste van wie hij de
verbeurdverklaring dient te bevelen, hoofdelijk te veroordelen tot
contre-valeur desdits biens en cas de non-représentation, que cette betaling van de tegenwaarde bij de niet-wederoverlegging ervan,
non-représentation résulte ou non, en tant que telle, d'un ongeacht of die niet-wederoverlegging als dusdanig al dan niet het
comportement fautif, alors que l'obligation de payer la contre-valeur gevolg is van zijn foutief gedrag, terwijl de verplichting tot
des biens confisqués en cas de non-représentation de ceux-ci peut betaling van de tegenwaarde van de verbeurd verklaarde goederen bij de
affecter à ce point la situation financière de la personne à qui elle niet-wederoverlegging ervan, de financiële situatie van de persoon aan
est imposée qu'elle pourrait constituer une mesure disproportionnée à wie zij wordt opgelegd, dermate kan aantasten dat zij een maatregel
l'objectif légitime de la loi et une violation du droit au respect des zou kunnen vormen die onevenredig is ten opzichte van het legitieme
biens, consacré par l'article 1 du Premier Protocole additionnel à la doel dat de wet nastreeft en een schending van het bij artikel 1 van
het Eerste Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot Bescherming van de
Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden gewaarborgde recht op
libertés fondamentales ? ». het ongestoord genot van de eigendom zou kunnen uitmaken ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 220, § 1er, B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 220, §
221, § 1er, et 257, § 3, de la loi générale sur les douanes et 1, 221, § 1, en 257, § 3, van de algemene wet inzake douane en
accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977 (ci-après : accijnzen, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 18 juli 1977
la LGDA), lus en combinaison avec l'article 1382 du Code civil et avec (hierna : AWDA), in samenhang gelezen met artikel 1382 van het
les articles 44 et 50 du Code pénal. Burgerlijk Wetboek en met de artikelen 44 en 50 van het Strafwetboek.
L'article 220, § 1er, de la LGDA, dans sa version applicable au litige Artikel 220, § 1, van de AWDA, in de versie ervan zoals van toepassing
pendant devant le juge a quo, dispose : op het voor de verwijzende rechter hangende geschil, bepaalt :
« Tout capitaine de navire ou patron d'une embarcation quelconque, « Elke kapitein van een zeeschip, elke schipper of patroon van om 't
tout transporteur, conducteur, porteur, et tous autres individus, qui, even welk vaartuig, elke voerman, geleider, drager, en alle andere
à l'entrée ou à la sortie, tenteraient d'éviter de faire, soit au personen, die, bij invoer of bij uitvoer, pogen, hetzij op het eerste,
premier, soit à tout autre bureau où cela devrait avoir lieu, les hetzij op elk ander daartoe aangewezen kantoor, de vereiste aangiften
déclarations requises, et chercheraient ainsi à frauder les droits du te ontgaan en die aldus trachten de rechten van de Schatkist te
Trésor, tout individu chez lequel on aura trouvé un dépôt prohibé par ontduiken, elke persoon bij wie een door de van kracht zijnde wetten
les lois en vigueur, seront punis d'un emprisonnement de quatre mois verboden opslag wordt gevonden, worden gestraft met een
au moins et d'un an au plus ». gevangenisstraf van ten minste vier maanden en ten hoogste één jaar ».
L'article 221 de la LGDA, dans sa version applicable au litige pendant Artikel 221 van de AWDA, in de versie ervan zoals van toepassing op
devant le juge a quo, dispose : het voor de verwijzende rechter hangende geschil, bepaalt :
« § 1er. Dans les cas prévus par l'article 220, les marchandises « § 1. In de bij artikel 220 bepaalde gevallen, worden de goederen in
seront saisies et confisquées, et les contrevenants encourront une beslag genomen en verbeurd verklaard, en de overtreders lopen een
amende comprise entre cinq et dix fois les droits fraudés, calculée geldboete op van vijf- tot tienmaal de ontdoken rechten, berekend
d'après les droits les plus élevés de douanes ou d'accises. volgens de hoogste douane- en accijnsrechten.
§ 2. Pour les marchandises prohibées, l'amende sera comprise entre une § 2. Voor verboden goederen beloopt de boete een- tot tweemaal hun
et deux fois leur valeur. waarde.
§ 3. L'amende sera double en cas de récidive. § 3. Bij herhaling wordt de boete verdubbeld.
§ 4. Par dérogation au § 1er, la restitution des biens confisqués est § 4. In afwijking van § 1 wordt teruggave verleend van de verbeurd
accordée à la personne qui était propriétaire des biens au moment de verklaarde goederen aan de persoon die eigenaar was van de goederen op
la saisie et qui démontre qu'elle est étrangère à l'infraction. het ogenblik van de inbeslagneming en die aantoont dat hij vreemd is
aan het misdrijf.
En cas de restitution, les coûts éventuels liés à la saisie, la In geval van teruggave blijven de eventuele kosten verbonden aan de
conservation et le maintien en état des biens restent à charge du inbeslagneming, de bewaring en het behoud van de goederen ten laste
propriétaire ». van de eigenaar ».
L'article 257, § 3, de la LGDA, dans sa version applicable au litige Artikel 257, § 3, van de AWDA, in de versie ervan zoals van toepassing
pendant devant le juge a quo, dispose : op het voor de verwijzende rechter hangende geschil, bepaalt :
« Quiconque donne, sans autorisation préalable de l'Administration « Wie zonder voorafgaande toelating van de administratie der douane en
générale des douanes et accises, aux marchandises faisant l'objet de accijnzen, aan de goederen vermeld in de douanedocumenten waarvan
documents de douane visés au § 1, une destination autre que celle qui sprake in § 1, een andere bestemming geeft dan daarin uitdrukkelijk is
y est expressément indiquée, est puni des peines prévues, suivant le aangeduid, verbeurt de straffen bepaald, volgens het geval, bij
cas, par l'article 157, les articles 220 à 225, 227 et 277 ou par artikel 157, bij de artikelen 220 tot 225, 227 en 277 of bij artikel
l'article 231 ». 231 ».
L'article 1382 du Code civil dispose : Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt :
« Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, « Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt
oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ».
L'article 44 du Code pénal dispose : Artikel 44 van het Strafwetboek bepaalt :
« La condamnation aux peines établies par la loi sera toujours « De veroordeling tot de bij de wet gestelde straffen wordt altijd
prononcée sans préjudice des restitutions et dommages-intérêts qui uitgesproken, onverminderd de teruggave en de schadevergoeding die aan
peuvent être dus aux parties ». partijen mochten zijn verschuldigd ».
L'article 50 du Code pénal dispose : Artikel 50 van het Strafwetboek bepaalt :
« Tous les individus condamnés pour une même infraction sont tenus « Alle wegens een zelfde misdrijf veroordeelde personen zijn
solidairement des restitutions et des dommages-intérêts. hoofdelijk gehouden tot teruggave en schadevergoeding.
Ils sont tenus solidairement des frais, lorsqu'ils ont été condamnés Zij zijn hoofdelijk gehouden tot de kosten, wanneer zij door een
par le même jugement ou arrêt. zelfde vonnis of arrest zijn veroordeeld.
Néanmoins, le juge peut exempter tous ou quelques-uns des condamnés de Nochtans kan de rechter alle veroordeelden of enige van hen
la solidarité, en indiquant les motifs de cette dispense, et en vrijstellen van de hoofdelijkheid, mits hij de redenen van die
déterminant la proportion des frais à supporter individuellement par vrijstelling opgeeft en het door ieder persoonlijk te dragen aandeel
chacun d'eux. in de kosten bepaalt.
Les individus condamnés par des jugements ou arrêts distincts ne sont Personen, door onderscheiden vonnissen of arresten veroordeeld, zijn
tenus solidairement des frais qu'à raison des actes de poursuite qui alleen wegens daden van vervolging, die hun gemeen zijn, hoofdelijk
leur ont été communs ». gehouden tot de kosten ».
B.1.2. En vertu de l'article 221, § 1er, de la LGDA, le juge qui B.1.2. Krachtens artikel 221, § 1, van de AWDA dient de rechter die
considère qu'une infraction douanière définie à l'article 220 de la een in artikel 220 van de AWDA bedoeld douanemisdrijf bewezen acht, de
LGDA est prouvée doit confisquer les biens concernés, de sorte que betrokken goederen verbeurd te verklaren, waardoor de Belgische Staat
l'Etat belge devient de plein droit propriétaire de ces biens. La van rechtswege eigenaar wordt van die goederen. De verbeurdverklaring
confiscation revêt un caractère réel, parce que son prononcé ne heeft een zakelijk karakter, aangezien het uitspreken ervan niet
requiert pas que le condamné soit propriétaire des biens, ni que vereist dat de veroordeelde eigenaar is van de goederen en evenmin
l'auteur de la fraude aux droits de douane soit connu (Cass., 19 vereist dat de ontduiker van de douanerechten bekend is (Cass. 19
janvier 2016, P.14.1519.N; 28 juin 2016, P.14.1588.N; 4 octobre 2016, januari 2016, P.14.1519.N; 28 juni 2016, P.14.1588.N; 4 oktober 2016,
P.14.1881.N). P.14.1881.N).
Het Hof van Cassatie leidt daaruit af dat op de veroordeelden de
La Cour de cassation en déduit que c'est aux condamnés qu'il incombe verplichting rust om de Belgische Staat in het bezit van die goederen
de représenter ces biens à l'Etat belge. Afin de préserver les droits te stellen. Teneinde de rechten van de Belgische Staat te vrijwaren,
de l'Etat belge, le juge qui prononce la confiscation doit aussi, à la dient de rechter die de verbeurdverklaring uitspreekt, daaraan tevens,
demande du directeur des douanes et accises, assortir cette op vordering van de directeur der douane en accijnzen, een
confiscation d'une condamnation au paiement de la contre-valeur des veroordeling te koppelen tot betaling van de tegenwaarde van de
biens confisqués, qui devient exigible si ceux-ci ne sont pas verbeurdverklaarde goederen, die opeisbaar wordt indien de Belgische
représentés à temps à l'Etat belge. Staat niet tijdig in het bezit van die goederen wordt gesteld.
Selon la Cour de cassation, cette dernière condamnation, qui n'est pas Die laatste veroordeling, die niet uitdrukkelijk wordt vermeld in de
expressément mentionnée dans les dispositions en cause, découle des in het geding zijnde bepalingen, vloeit volgens het Hof van Cassatie
articles 1382 et 1383 du Code civil et des articles 44 et 50 du Code voort uit de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek en uit
pénal. Selon la Cour de cassation, cette condamnation ne doit pas être de artikelen 44 en 50 van het Strafwetboek. Zij dient volgens het Hof
considérée comme une peine, mais comme un effet civil de la van Cassatie niet als een straf, maar als een burgerrechtelijk gevolg
condamnation pénale à la confiscation. van de strafrechtelijke veroordeling tot verbeurdverklaring te worden beschouwd.
Cette condamnation constituant une application de l'article 1382 du Aangezien die veroordeling een toepassing vormt van artikel 1382 van
Code civil, les dommages et intérêts doivent replacer l'Etat belge het Burgerlijk Wetboek, dient de schadevergoeding de Belgische Staat
dans la situation dans laquelle il se trouverait si les biens lui terug te plaatsen in de toestand waarin hij zich zou bevinden indien
avaient été représentés. En conséquence, les dommages et intérêts de goederen wel in zijn bezit zouden zijn gebracht. Bijgevolg moet de
doivent toujours être équivalents à la contre-valeur de ces biens, de schadevergoeding steeds neerkomen op de tegenwaarde van die goederen,
sorte que le juge n'est pas compétent pour modérer ces dommages et zodat de rechter niet bevoegd is om haar te matigen op grond van
intérêts sur la base de circonstances atténuantes ou de la situation verzachtende omstandigheden of op grond van de financiële situatie van
financière des auteurs. de daders.
Etant donné que cette condamnation constitue également une application
de l'article 50 du Code pénal, elle doit être prononcée solidairement Aangezien die veroordeling tevens een toepassing vormt van artikel 50
van het Strafwetboek, dient zij hoofdelijk te worden uitgesproken ten
à l'égard de tous les auteurs condamnés pour l'infraction douanière, aanzien van alle voor het douanemisdrijf veroordeelde daders, zelfs
même si certains d'entre eux n'ont pas connaissance ou ne doivent pas indien sommigen onder hen geen kennis hebben of behoren te hebben van
avoir connaissance de la suite réservée aux biens et n'ont donc pas la het verdere lot van de goederen en dus niet in de mogelijkheid zijn om
possibilité de répondre à l'obligation de les représenter à l'Etat te voldoen aan de verplichting om de Belgische Staat in het bezit
belge. ervan te stellen.
Enfin, la Cour de cassation considère que cette condamnation doit Het Hof van Cassatie is tot slot van oordeel dat die veroordeling ook
également être prononcée si le défaut de représentation des biens dient te worden uitgesproken indien het nalaten om de betrokken
concernés à l'Etat belge n'est pas la conséquence d'un comportement goederen aan de Belgische Staat over te dragen, niet het gevolg is van
qu'il y a lieu de distinguer de l'infraction déclarée établie. En een van het bewezen verklaarde misdrijf te onderscheiden foutief
effet, l'obligation de paiement de la contre-valeur des biens gedrag. De verplichting tot betaling van de tegenwaarde van de
confisqués résulte directement de l'infraction commise en elle-même verbeurdverklaarde goederen vloeit immers rechtstreeks voort uit het
(Cass., 4 octobre 2016, P.14.1881.N). gepleegde misdrijf zelf (Cass. 4 oktober 2016, P.14.1881.N).
Quant aux questions préjudicielles Ten aanzien van de prejudiciële vragen
B.2. Le juge a quo souhaite savoir si les dispositions en cause, dans B.2. De verwijzende rechter wenst te vernemen of de in het geding
l'interprétation mentionnée en B.1.2, sont compatibles avec les zijnde bepalingen, in de in B.1.2 vermelde interpretatie, bestaanbaar
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen
l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'homme. Dans la quatrième question préjudicielle, il souhaite mens. Met de vierde prejudiciële vraag wenst hij tevens te vernemen of
également savoir si elles sont compatibles avec ces articles de la zij bestaanbaar zijn met die grondwetsartikelen, in samenhang gelezen
Constitution, lus en combinaison avec l'article 1 du Premier Protocole met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. Verdrag voor de rechten van de mens.
La première question préjudicielle porte sur le montant de la De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de omvang van de
réparation. Le juge a quo souhaite savoir si les normes de contrôle schadevergoeding. De verwijzende rechter wenst te vernemen of de
précitées sont violées en ce que le juge est obligé de condamner les voormelde toetsingsnormen worden geschonden doordat de rechter
auteurs de l'infraction douanière au paiement de la contre-valeur des verplicht is de daders van het douanemisdrijf te veroordelen tot
biens confisqués, même si l'Etat belge avait subi un dommage inférieur betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen, zelfs
à cette contre-valeur, alors que, dans d'autres applications de indien de Belgische Staat een geringere schade zou hebben geleden,
l'article 1382 du Code civil, le juge est compétent pour déterminer terwijl hij bij andere toepassingen van artikel 1382 van het
l'étendue du dommage. Burgerlijk Wetboek bevoegd is om de omvang van de schade te bepalen.
La deuxième question préjudicielle porte sur l'absence d'une faute à De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de afwezigheid van
een van het misdrijf te onderscheiden fout. De verwijzende rechter
distinguer de l'infraction. Le juge a quo souhaite savoir si les wenst te vernemen of de voormelde toetsingsnormen worden geschonden
normes de contrôle précitées sont violées en ce que le juge doit doordat de rechter de veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van
condamner au paiement de la contre-valeur des biens confisqués les de verbeurdverklaarde goederen dient uit te spreken ten aanzien van de
personen die geen van het misdrijf te onderscheiden fout hebben
personnes qui n'ont commis aucune faute à distinguer de l'infraction, gemaakt die bestaat uit het nalaten om de Belgische Staat in het bezit
et qui consiste à ne pas avoir représenté les biens confisqués à te stellen van de verbeurdverklaarde goederen, terwijl bij andere
l'Etat belge, alors que, dans d'autres applications de l'article 1382 toepassingen van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de rechter
du Code civil, le juge ne peut accorder des dommages et intérêts que slechts een schadevergoeding mag toekennen indien de fout, de schade
si la faute, le dommage et le lien de causalité entre ceux-ci sont en het oorzakelijk verband daartussen worden aangetoond.
démontrés. Les troisième et quatrième questions préjudicielles portent sur De derde en de vierde prejudiciële vraag hebben betrekking op de
l'impossibilité pour le juge de modérer la condamnation au paiement de onmogelijkheid voor de rechter om de veroordeling tot betaling van de
la contre-valeur des biens confisqués. Le juge a quo souhaite savoir tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen te matigen. De
si les normes de contrôle précitées sont violées en ce que le juge ne verwijzende rechter wenst te vernemen of de voormelde toetsingsnormen
dispose d'aucun pouvoir de modération s'il constate des circonstances worden geschonden doordat de rechter niet over enige
matigingsbevoegdheid beschikt indien hij verzachtende omstandigheden
atténuantes, alors que, lorsqu'une transaction au sens de l'article vaststelt, terwijl de douaneadministratie bij het sluiten van een
263 de la LGDA est conclue, l'administration des douanes disposerait transactie in de zin van artikel 263 van de AWDA wel over een
d'une telle compétence (troisième question préjudicielle), et en ce dergelijke bevoegdheid zou beschikken (derde prejudiciële vraag), en
qu'il ne peut tenir compte de la situation financière des auteurs lors doordat hij bij de veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de
de la condamnation au paiement de la contre-valeur des biens verbeurdverklaarde goederen geen rekening mag houden met de financiële
confisqués (quatrième question préjudicielle). situatie van de daders (vierde prejudiciële vraag).
Quant à la recevabilité Ten aanzien van de ontvankelijkheid
B.3.1. Le Conseil des ministres fait valoir que l'action civile en B.3.1. De Ministerraad voert aan dat de burgerlijke vordering tot
paiement de la contre-valeur des biens confisqués ne découle pas des betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen niet
voortvloeit uit de in het geding zijnde bepalingen, maar uit de
dispositions en cause, mais des articles 1382 du Code civil et 44 et artikelen 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 44 en 50 van het
50 du Code pénal. Etant donné que ces dernières dispositions ne font Strafwetboek. Aangezien die laatste bepalingen niet het voorwerp
pas l'objet des questions préjudicielles, ces questions seraient uitmaken van de prejudiciële vragen, zouden die vragen niet
irrecevables. ontvankelijk zijn.
Dans la mesure où elles portent sur la confiscation à proprement In zoverre de prejudiciële vragen betrekking hebben op de
parler, les questions préjudicielles seraient irrecevables, par manque verbeurdverklaring zelf, zouden zij dan weer niet ontvankelijk zijn
de pertinence pour trancher le litige au fond, étant donné que la bij gebrek aan relevantie voor de beslechting van het bodemgeschil,
confiscation même est déjà passée en force de chose jugée et que le aangezien de verbeurdverklaring zelf reeds in kracht van gewijsde is
juge a quo ne doit encore se prononcer que sur l'action civile en gegaan en de verwijzende rechter zich nog slechts dient uit te spreken
paiement de la contre-valeur des biens confisqués. over de burgerlijke vordering tot betaling van de tegenwaarde van de
verbeurdverklaarde goederen.
B.3.2. Bien que l'action en paiement de la contre-valeur des biens B.3.2. Hoewel de vordering tot betaling van de tegenwaarde van de
confisqués ne soit pas expressément régie par les dispositions en verbeurdverklaarde goederen niet uitdrukkelijk wordt geregeld door de
cause, elle est indissociablement liée à la peine de confiscation in het geding zijnde bepalingen, is zij onlosmakelijk verbonden met de
visée à l'article 221, § 1er, de la LGDA. Pour le surplus, les straf van verbeurdverklaring bedoeld in artikel 221, § 1, van de AWDA.
Voor het overige verwijzen de prejudiciële vragen eveneens naar de
questions préjudicielles renvoient également aux articles 1382 du Code artikelen 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 44 en 50 van het
civil et 44 et 50 du Code pénal, de sorte que les droits de la défense Strafwetboek, zodat de rechten van verdediging van de Ministerraad
du Conseil des ministres ne sont pas compromis. niet in het gedrang komen.
Du reste, les questions préjudicielles portent uniquement sur l'action De prejudiciële vragen hebben overigens louter betrekking op de
en paiement de la contre-valeur des biens confisqués. Elles ne vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde
concernent pas la confiscation à proprement parler. goederen. Zij hebben geen betrekking op de verbeurdverklaring zelf.
Les exceptions sont rejetées. De excepties worden verworpen.
Quant au fond Ten gronde
En ce qui concerne la qualification de la mesure en cause Wat betreft de kwalificatie van de in het geding zijnde maatregel
B.4.1. Les opinions des parties diffèrent en ce qui concerne la B.4.1. De partijen verschillen van mening over de kwalificatie van de
qualification de l'action en paiement de la contre-valeur des biens vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde
confisqués en tant que sanction pénale ou en tant que mesure civile. goederen als strafsanctie dan wel als burgerrechtelijke maatregel.
B.4.2. Dans l'affaire qui a donné lieu à l'arrêt n° 181/2011 du 1er B.4.2. In de zaak die aanleiding heeft gegeven tot het arrest van het
décembre 2011 de la Cour, le juge a quo avait qualifié cette action de Hof nr. 181/2011 van 1 december 2011, had de verwijzende rechter die
sanction pénale. Etant donné que cette interprétation n'était pas vordering gekwalificeerd als een strafsanctie. Aangezien die
manifestement déraisonnable, la Cour était tenue de répondre aux interpretatie niet kennelijk onredelijk was, was het Hof ertoe
questions préjudicielles dans cette interprétation, sans toutefois gehouden de prejudiciële vragen in die interpretatie te beantwoorden,
devoir faire sienne cette qualification. zonder zich evenwel die kwalificatie eigen te maken.
Dans le litige au fond, le juge a quo, s'inspirant de la jurisprudence In het bodemgeschil kwalificeert de verwijzende rechter, in navolging
de la Cour de cassation mentionnée en B.1.2, qualifie cette mesure van de in B.1.2 vermelde rechtspraak van het Hof van Cassatie, die
d'effet civil de la condamnation pénale à la confiscation. maatregel als een burgerrechtelijk gevolg van de strafrechtelijke
veroordeling tot verbeurdverklaring.
B.4.3. La confiscation à proprement parler est une peine, prononcée en B.4.3. De verbeurdverklaring zelf is een straf, die wordt uitgesproken
même temps que la peine d'emprisonnement visée à l'article 220 de la samen met de in artikel 220 van de AWDA bedoelde gevangenisstraf en
LGDA et que l'amende visée à l'article 221, § 1er, de la LGDA. met de in artikel 221, § 1, van de AWDA bedoelde geldboete.
Bien que l'action en paiement de la contre-valeur des biens confisqués soit indissociablement liée à cette peine, elle n'est elle-même qu'une simple action civile, qui constitue une application des articles 1382 du Code civil et 44 et 50 du Code pénal. En effet, elle ne poursuit aucun objectif préventif ou répressif, mais tend uniquement à préserver les droits de l'Etat belge vis-à-vis des biens dont il est devenu propriétaire à la suite de la confiscation. La circonstance que la condamnation au paiement de dommages et intérêts peut avoir de graves conséquences financières pour la personne qui y est condamnée ne suffit pas pour la qualifier de sanction pénale. En effet, une réparation correspond, par sa nature, au dommage subi par la victime, dès lors qu'elle tend à la replacer dans la situation dans laquelle elle se trouverait si la faute n'avait pas été commise. B.4.4. L'obligation solidaire aux restitutions et aux Hoewel de vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen onlosmakelijk samenhangt met die straf, is zij zelf een louter burgerrechtelijke vordering, die een toepassing vormt van de artikelen 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 44 en 50 van het Strafwetboek. Zij heeft immers geen preventief of repressief doel, maar strekt er slechts toe de rechten van de Belgische Staat te vrijwaren ten aanzien van de goederen waarvan hij als gevolg van de verbeurdverklaring eigenaar is geworden. De omstandigheid dat de veroordeling tot het betalen van een schadevergoeding ernstige financiële gevolgen kan hebben voor degene die ertoe wordt veroordeeld, volstaat niet om haar als een strafsanctie te kwalificeren. Het behoort immers tot de aard van een schadevergoeding dat zij overeenkomt met de door het slachtoffer geleden schade, nu zij ertoe strekt het slachtoffer terug te plaatsen in de toestand waarin het zich zou bevinden indien de fout niet zou zijn gemaakt. B.4.4. Ook de hoofdelijke gehoudenheid tot teruggave en
dommages-intérêts, visée à l'article 50 du Code pénal, ne saurait schadevergoeding, bedoeld in artikel 50 van het Strafwetboek, kan niet
davantage être considérée comme une sanction pénale. En effet, cette disposition tend à attacher - en l'espèce, d'office - une conséquence essentiellement civile à la condamnation ou à la déclaration de culpabilité du chef d'une infraction. En ce qui concerne l'étendue du dommage B.5.1. La première question préjudicielle part du constat que le dommage subi par l'Etat belge à la suite de l'infraction ne coïncide pas nécessairement avec la contre-valeur des biens confisqués. B.5.2. S'il est vrai que l'action civile en paiement de la contre-valeur des biens confisqués découle de l'infraction commise, elle n'a pas pour but de réparer le dommage résultant de cette als een strafsanctie worden beschouwd. Die bepaling strekt immers ertoe - te dezen, van rechtswege - een in wezen burgerrechtelijk gevolg te verbinden aan de veroordeling of schuldigverklaring wegens een misdrijf. Wat betreft de omvang van de schade B.5.1. De eerste prejudiciële vraag gaat uit van de vaststelling dat de schade die de Belgische Staat als gevolg van het misdrijf lijdt, niet noodzakelijk samenvalt met de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen. B.5.2. De burgerlijke vordering tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen vloeit weliswaar voort uit het gepleegde misdrijf, maar zij heeft niet als doel de schade die uit dat misdrijf voortvloeit, te vergoeden. Zij beoogt enkel de schade van de Belgische
infraction. Elle vise uniquement à indemniser l'Etat belge pour le Staat te vergoeden die ontstaat doordat hij niet in het bezit wordt
dommage subi en ce que les biens dont il est devenu propriétaire à la gesteld van de goederen die als gevolg van de verbeurdverklaring zijn
suite de la confiscation ne lui ont pas été représentés. Ce dommage, eigendom zijn geworden. Die schade, die te onderscheiden is van de
qu'il y a lieu de distinguer de celui subi par l'Etat belge à la suite schade die de Belgische Staat heeft geleden als gevolg van het
de l'infraction douanière, coïncide toujours avec la contre-valeur des gepleegde douanemisdrijf, valt steeds samen met de tegenwaarde van de
biens confisqués. verbeurdverklaarde goederen.
B.5.3. En conséquence, le juge qui connaît de cette action civile B.5.3. Bijgevolg stelt de rechter die van die burgerlijke vordering
kennis neemt, de concrete omvang van de door de Belgische Staat
établit l'importance concrète du dommage subi par l'Etat belge en geleden schade vast door de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde
déterminant la contre-valeur des biens confisqués. La différence de goederen te bepalen. Aldus bestaat het in de eerste prejudiciële vraag
traitement par rapport aux « autres » cas d'application de l'article vermelde verschil in behandeling met de « andere » toepassingsgevallen
1382 du Code civil, mentionnée dans la première question van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek niet.
préjudicielle, n'existe donc pas.
La première question préjudicielle appelle une réponse négative. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
En ce qui concerne l'absence d'une faute à distinguer de l'infraction Wat betreft de afwezigheid van een van het misdrijf te onderscheiden
B.6.1. Les auteurs condamnés à la confiscation visée à l'article 221, fout B.6.1. De daders die tot de in artikel 221, § 1, van de AWDA bedoelde
§ 1er, de la LGDA ont commis une infraction douanière définie à
l'article 220 de la LGDA et ont ainsi commis une faute au sens de verbeurdverklaring worden veroordeeld, hebben een in artikel 220 van
l'article 1382 du Code civil et de l'article 50 du Code pénal. Bien que la condamnation au paiement de la contre-valeur des biens confisqués ne tende pas à réparer le dommage résultant directement de l'infraction, ni la confiscation, ni sa conséquence civile ne pourraient être prononcées si l'infraction douanière déclarée établie n'avait pas été commise. En conséquence, la condamnation au paiement de la contre-valeur des biens confisqués découle directement de l'infraction douanière. B.6.2. La confiscation des biens est une peine prévue expressément par de AWDA bedoeld douanemisdrijf gepleegd, en hebben aldus een fout in de zin van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek en van artikel 50 van het Strafwetboek gemaakt. Hoewel de veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen er niet toe strekt de schade die rechtstreeks uit het misdrijf voortvloeit, te vergoeden, zouden noch de verbeurdverklaring, noch haar burgerrechtelijke gevolg kunnen worden uitgesproken indien het bewezen verklaarde douanemisdrijf niet zou zijn gepleegd. De veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen vloeit bijgevolg rechtstreeks voort uit het douanemisdrijf. B.6.2. De verbeurdverklaring van de goederen is een straf waarin
l'article 221, § 1er, de la LGDA. Dans le cas d'infractions à la artikel 221, § 1, van de AWDA uitdrukkelijk voorziet. De
législation en matière de douanes et accises notamment, l'exécution de tenuitvoerlegging van die straf wordt met name in het geval van
cette peine est souvent rendue difficile par la mobilité des biens sur inbreuken op de douane- en accijnswetgeving vaak bemoeilijkt door de
lesquels des droits de douane ou d'accise sont dus. La nécessité d'une mobiliteit van de goederen waarop douane- en accijnsrechten
sanction effective et égale en matière d'infractions douanières fait verschuldigd zijn. De nood aan een effectieve en gelijke bestraffing
obstacle à ce que, lorsque l'auteur se défait des biens concernés, il inzake douanemisdrijven staat eraan in de weg dat, wanneer de dader
puisse échapper à la peine de la confiscation. zich van de betrokken goederen ontdoet, hij de straf van de
verbeurdverklaring zou kunnen ontlopen.
Par conséquent, il découle de la nature même de cette peine que, dans Uit de aard zelf van die straf vloeit derhalve voort dat elke dader in
les cas visés par l'article 220 de la LGDA, tout auteur peut de bij artikel 220 van de AWDA bedoelde gevallen redelijkerwijze
raisonnablement s'attendre à ce que s'il néglige de représenter les vermag te verwachten dat, wanneer hij nalaat de verbeurdverklaarde
biens confisqués, le juge pénal lui infligera le paiement de leur goederen over te leggen, de strafrechter de betaling van de geldwaarde
contre-valeur. ervan zal opleggen.
B.6.3. La confiscation et la condamnation au paiement de la contre-valeur des biens confisqués ne sont pas des sanctions cumulatives. Bien que les deux condamnations soient prononcées à l'occasion du même jugement, la condamnation civile ne devient exigible que lorsque les biens confisqués ne sont pas représentés à temps à l'Etat belge. La circonstance que certains auteurs n'ont pas connaissance ou ne doivent pas avoir connaissance de la suite réservée aux biens soustraits à la surveillance douanière, et ne commettent donc aucune faute à distinguer de l'infraction en ne représentant pas ces biens à l'Etat belge, n'empêche pas qu'ils devaient eux aussi savoir, au moment où l'infraction douanière a été commise, que celle-ci constitue B.6.3. De verbeurdverklaring en de veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen zijn geen cumulatieve sancties. Hoewel beide veroordelingen in hetzelfde vonnis worden uitgesproken, wordt de burgerrechtelijke veroordeling pas opeisbaar wanneer de Belgische Staat niet tijdig in het bezit van de verbeurdverklaarde goederen wordt gesteld. De omstandigheid dat sommige daders geen kennis hebben of behoren te hebben van het verdere lot van de aan het douanetoezicht onttrokken goederen, en aldus geen van het misdrijf te onderscheiden fout maken door de Belgische Staat niet in het bezit van die goederen te stellen, neemt niet weg dat ook zij ten tijde van het plegen van het douanemisdrijf dienden te weten dat dit misdrijf een fout in de zin
une faute au sens des articles 1382 du Code civil et 50 du Code pénal van de artikelen 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 50 van het
et que, par conséquent, toutes les sanctions pénales et les sanctions Strafwetboek uitmaakt en dat hun bijgevolg alle strafsancties en
civiles prévues par la loi pouvaient leur être infligées. burgerlijke sancties waarin de wet voorziet, konden worden opgelegd.
B.6.4. En conséquence, le juge qui prononce la condamnation solidaire B.6.4. Bijgevolg stelt de rechter die de hoofdelijke veroordeling tot
au paiement de la contre-valeur des biens confisqués établit betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen
l'existence d'une faute, l'apparition conditionnelle du dommage et le uitspreekt, het bestaan van een fout, het voorwaardelijke ontstaan van
lien de causalité entre la faute et le dommage. La différence de de schade en het oorzakelijk verband tussen de fout en de schade vast.
Aldus bestaat het in de tweede prejudiciële vraag vermelde verschil in
traitement par rapport aux « autres » cas d'application des articles behandeling met de « andere » toepassingsgevallen van de artikelen
1382 du Code civil et 50 du Code pénal, mentionnée dans la deuxième 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 50 van het Strafwetboek niet.
question préjudicielle, n'existe donc pas.
La deuxième question préjudicielle appelle une réponse négative. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
En ce qui concerne l'absence de pouvoir de modération dans le chef du juge Wat betreft de afwezigheid van matigingsbevoegdheid van de rechter
B.7.1. La troisième question préjudicielle part de la constatation que B.7.1. De derde prejudiciële vraag gaat uit van de vaststelling dat de
les dispositions en cause ne confèrent au juge aucun pouvoir de in het geding zijnde bepalingen de rechter geen matigingsbevoegdheid
modération concernant l'action civile en paiement de la contre-valeur toekennen met betrekking tot de burgerlijke vordering tot betaling van
des biens confisqués, alors que l'administration disposerait d'une de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen, terwijl de
telle compétence dans le cadre de la transaction visée à l'article 263 administratie in het kader van de transactie bedoeld in artikel 263
de la LGDA. van de AWDA wel over een dergelijke bevoegdheid zou beschikken.
B.7.2. L'article 263 de la LGDA dispose : B.7.2. Artikel 263 van de AWDA bepaalt :
« Il pourra être transigé par l'administration ou d'après son « Wegens alle overtredingen van deze wet en van de bijzondere wetten
autorisation, en ce qui concerne l'amende, la confiscation, la op de heffing van accijnzen, zal door, of op autorisatie van de
fermeture des fabriques, usines ou ateliers, sur toutes infractions à administratie, omtrent geldboete, verbeurdverklaring en het sluiten
la présente loi, et aux lois spéciales sur la perception des accises, van fabrieken of werkplaatsen kunnen worden getransigeerd, zo dikwijls
toutes et autant de fois que l'affaire sera accompagnée de verzachtende omstandigheden de zaak vergezellen, of als aannemelijk
circonstances atténuantes, et qu'on pourra raisonnablement supposer
que l'infraction doit être attribuée plutôt à une négligence ou erreur kan worden gehouden dat het misdrijf eerder aan verzuim of abuis, dan
qu'à l'intention de fraude préméditée ». aan een oogmerk van opzettelijke fraude moet worden toegeschreven ».
En cas de circonstances atténuantes, cette disposition permet à Die bepaling laat de administratie toe in geval van verzachtende
l'administration de transiger, entre autres, sur l'amende et la omstandigheden te transigeren, onder meer over de in artikel 221, § 1,
confiscation mentionnées à l'article 221, § 1er, de la LGDA. En van de AWDA vermelde geldboete en verbeurdverklaring. Zij laat de
revanche, elle ne permet pas à l'administration de transiger sur des administratie daarentegen niet toe te transigeren over vorderingen tot
actions en dommages et intérêts, telles que l'action civile en schadevergoeding, zoals de burgerlijke vordering tot betaling van de
paiement de la contre-valeur des biens confisqués. tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen.
B.7.3. En conséquence, l'administration ne dispose pas d'un pouvoir de B.7.3. Bijgevolg beschikt de administratie met betrekking tot die
modération plus étendu que celui du juge en ce qui concerne cette burgerlijke vordering niet over een ruimere matigingsbevoegdheid dan
action civile. La différence de traitement mentionnée dans la de rechter. Aldus bestaat het in de derde prejudiciële vraag vermelde
troisième question préjudicielle n'existe donc pas. verschil in behandeling niet.
La troisième question préjudicielle appelle une réponse négative. De derde prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
B.8.1. La quatrième question préjudicielle part de la constatation que B.8.1. De vierde prejudiciële vraag gaat uit van de vaststelling dat
le juge doit, selon la jurisprudence de la Cour constitutionnelle et de rechter blijkens de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof en van
de la Cour européenne des droits de l'homme, pouvoir modérer une het Europees Hof voor de Rechten van de Mens over de mogelijkheid
sanction pénale financière si celle-ci peut affecter à ce point la dient te beschikken om een financiële strafsanctie te matigen indien
situation financière de la personne à qui elle est imposée qu'elle zij de financiële situatie van de persoon aan wie zij wordt opgelegd,
constitue une limitation disproportionnée du droit de propriété de dermate kan aantasten dat zij een onevenredige beperking van diens
cette personne. eigendomsrecht vormt.
B.8.2. Comme il est dit en B.4.3, la condamnation au paiement de la B.8.2. Zoals in B.4.3 is uiteengezet, is de veroordeling tot betaling
contre-valeur des biens confisqués ne constitue toutefois pas une van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde goederen evenwel geen
sanction pénale, mais une mesure purement civile. Il relève de strafsanctie, maar een louter burgerrechtelijke maatregel. Het behoort
l'essence même de dommages et intérêts que leur montant corresponde au tot het wezen van een schadevergoeding dat haar omvang overeenkomt met
dommage subi par la victime. de door het slachtoffer geleden schade.
B.8.3. S'il est vrai que l'obligation solidaire au paiement de la B.8.3. De hoofdelijke gehoudenheid voor de tegenwaarde van de
contre-valeur des biens confisqués suppose que l'Etat belge, si les verbeurdverklaarde goederen houdt weliswaar in dat de Belgische Staat,
biens confisqués ne lui sont pas représentés, peut exiger de n'importe indien hij niet in het bezit van de verbeurdverklaarde goederen wordt
quel auteur le paiement de leur contre-valeur totale, elle emporte gesteld, de betaling van de volledige tegenwaarde ervan kan eisen van
également la garantie que l'auteur en question puisse à son tour om het even welke dader, maar zij houdt tevens de waarborg in dat de
exercer une action récursoire contre les autres auteurs. aangesproken dader op zijn beurt zijn regresrecht kan uitoefenen op de
andere daders.
La quatrième question préjudicielle appelle une réponse négative. De vierde prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 220, § 1er, 221, § 1er, et 257, § 3, de la loi générale De artikelen 220, § 1, 221, § 1, en 257, § 3, van de algemene wet
sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij het koninklijk besluit
juillet 1977, lus ou non en combinaison avec l'article 1382 du Code van 18 juli 1977, in samenhang gelezen met artikel 1382 van het
civil et avec les articles 44 et 50 du Code pénal, ne violent pas les Burgerlijk Wetboek en met de artikelen 44 en 50 van het Strafwetboek,
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in
l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor
l'homme et avec l'article 1 du Premier Protocole additionnel à la de rechten van de mens en met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
Convention européenne des droits de l'homme. Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 31 janvier 2019. op 31 januari 2019.
Le greffier, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux Le président, P.-Y. Dutilleux A. Alen
A. Alen
^