Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 13/2019 du 31 janvier 2019 Numéro du rôle : 6734 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 9 juillet 2015 « portant les premières mesures d'exéc La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 13/2019 du 31 janvier 2019 Numéro du rôle : 6734 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 9 juillet 2015 « portant les premières mesures d'exéc La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 13/2019 van 31 januari 2019} Rolnummer 6734 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 27 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 9 juli 2015 « houdende de eerste maatregelen ter uit Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 13/2019 du 31 janvier 2019 Uittreksel uit arrest nr. 13/2019 van 31 januari 2019}
Numéro du rôle : 6734 Rolnummer 6734
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27 de In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 27 van de
l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 9 juillet 2015 « ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 9 juli 2015 «
portant les premières mesures d'exécution et d'application de la houdende de eerste maatregelen ter uitvoering en toepassing van de
sixième réforme de l'Etat relatives à la surveillance et au contrôle zesde Staatshervorming met betrekking tot het toezicht en de controle
en matière d'emploi » et l'article 175 du Code pénal social, tel qu'il op het vlak van werkgelegenheid » en artikel 175 van het Sociaal
était applicable en Région flamande, posées par le Tribunal de Strafwetboek, zoals het van toepassing was in het Vlaamse Gewest,
première instance néerlandophone de Bruxelles. gesteld door de Nederlandstalige Rechtbank van eerste aanleg te
La Cour constitutionnelle, Brussel. Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L.
J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T.
Leysen et M. Pâques, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée Giet, R. Leysen en M. Pâques, bijgestaan door de griffier P.-Y.
par le président A. Alen, Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 27 septembre 2017 en cause de l'auditeur du travail de Bij vonnis van 27 september 2017 in zake de arbeidsauditeur te Brussel
Bruxelles contre Filipa De Baptista Marques et la SPRL « Euro Cell », tegen Filipa De Baptista Marques en de bvba « Euro Cell », waarvan de
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 2 octobre 2017, expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 2 oktober 2017,
le Tribunal de première instance néerlandophone de Bruxelles a posé heeft de Nederlandstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de
les questions préjudicielles suivantes : volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 27 de l'ordonnance du 9 juillet 2015 portant les « 1. Schendt artikel 27 van de Ordonnantie van 9 juli 2015 houdende de
premières mesures d'exécution et d'application de la sixième réforme eerste maatregelen ter uitvoering en toepassing van de zesde
de l'Etat relatives à la surveillance et au contrôle en matière Staatshervorming met betrekking tot het toezicht en de controle op het
d'emploi viole-t-il l'article 92bis de la loi spéciale du 8 août 1980 vlak van werkgelegenheid, artikel 92bis van de Bijzondere Wet van 8
de réformes institutionnelles et l'article 42 de la loi spéciale du 12 augustus 1980 tot Hervorming der Instellingen en artikel 42 van de
janvier 1989 relative aux institutions bruxelloises en ce qu'il Bijzondere Wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse
assortit, à l'article 12 de la loi du 30 avril 1999 relative à Instellingen, doordat het in artikel 12 van de Wet van 30 april 1999
l'occupation des travailleurs étrangers, de sanctions pénales les betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers
infractions à la réglementation en matière d'occupation des strafrechtelijke sancties invoert voor inbreuken op de regelgeving
travailleurs étrangers sans qu'un accord de coopération ait été conclu inzake de tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten zonder dat
avec les autres régions et l'Etat fédéral ? een samenwerkingsakkoord werd gesloten met de andere gewesten en de federale staat ?
2. Une personne physique domiciliée en Région de Bruxelles-Capitale et 2. Is op een natuurlijk persoon met woonplaats in het Brussels
une personne morale dont le siège social est établi en Région de Hoofdstedelijk Gewest en een rechtspersoon met maatschappelijke zetel
Bruxelles-Capitale - mais ayant des sièges d'exploitation tant en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - maar met exploitatiezetels in
Région flamande qu'en Région wallonne - auxquelles est reprochée une zowel het Vlaams als het Waals Gewest - aan wie een inbreuk wordt
infraction à la réglementation en matière d'occupation des verweten op de regelgeving inzake de tewerkstelling van buitenlandse
travailleurs étrangers par suite du constat que ces personnes werknemers op grond van het feit dat werd vastgesteld dat die personen
occupaient des travailleurs sur le territoire de la Région flamande, werknemers tewerk stelden op het grondgebied van het Vlaams Gewest, de
doivent-elles se voir appliquer la sanction pénale applicable en toepasselijke strafsanctie degene die geldt voor het Brussels
Région de Bruxelles-Capitale (article 27 de l'ordonnance du 9 juillet Hoofdstedelijk Gewest (artikel 27 van de Ordonnantie van 9 juli 2015
2015 portant les premières mesures d'exécution et d'application de la houdende de eerste maatregelen ter uitvoering en toepassing van de
sixième réforme de l'Etat relatives à la surveillance et au contrôle zesde Staatshervorming met betrekking tot het toezicht en de controle
en matière d'emploi) ou la sanction pénale applicable en Région op het vlak van werkgelegenheid), dan wel degene die geldt voor het
flamande (article 175 du Code pénal social) ? ». Vlaams Gewest (artikel 175 van het Sociaal Strafwetboek) ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.1. La première question préjudicielle porte sur l'article 27 de B.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 27 van
de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 9 juli
l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 9 juillet 2015 « 2015 « houdende de eerste maatregelen ter uitvoering en toepassing van
portant les premières mesures d'exécution et d'application de la de zesde Staatshervorming met betrekking tot het toezicht en de
sixième réforme de l'Etat relatives à la surveillance et au contrôle controle op het vlak van werkgelegenheid » (hierna : de ordonnantie
en matière d'emploi » (ci-après : l'ordonnance du 9 juillet 2015). van 9 juli 2015).
B.2. L'article 27 de l'ordonnance du 9 juillet 2015 rétablit le texte B.2. Artikel 27 van de ordonnantie van 9 juli 2015 herstelt het
de l'article 12, précédemment abrogé, de la loi du 30 avril 1999 « voorheen opgeheven artikel 12 van de wet van 30 april 1999 «
relative à l'occupation des travailleurs étrangers » (ci-après : la betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers » (hierna :
loi du 30 avril 1999) et instaure des sanctions pénales pour les de wet van 30 april 1999) en voert strafsancties in voor inbreuken op
infractions à la réglementation relative à l'occupation des de regelgeving inzake de tewerkstelling van buitenlandse
travailleurs étrangers. arbeidskrachten.
L'article 12 de la loi du 30 avril 1999, tel qu'il est applicable en Artikel 12 van de wet van 30 april 1999, zoals het van toepassing is
Région de Bruxelles-Capitale, dispose : in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, bepaalt :
« § 1er. Est puni soit d'un emprisonnement de six mois à trois ans et « § 1. Wordt bestraft hetzij met een gevangenisstraf van zes maanden
d'une amende pénale de 600 à 6.000 euros ou de l'une de ces deux tot drie jaar en een strafrechtelijke geldboete van 600 tot 6.000 euro
of één van die straffen alleen, hetzij met een administratieve
peines seulement, soit d'une amende administrative de 300 à 3.000 geldboete van 300 tot 3.000 euro, de werkgever, zijn aangestelde of
euros, l'employeur, son préposé, ou son mandataire qui, en zijn lasthebber die, in strijd met deze wet en haar
contravention avec la présente loi et avec ses mesures d'exécution, à uitvoeringsmaatregelen, met uitzondering van de normen betreffende de
l'exception des normes relatives au permis de travail délivré en arbeidskaart afgeleverd in het kader van de specifieke
fonction de la situation particulière de séjour des personnes verblijfssituatie van de betrokken personen, arbeid doen of laten
concernées, a fait ou laissé travailler un ressortissant étranger qui verrichten door een buitenlandse onderdaan die niet is toegelaten of
n'est pas admis ou autorisé à séjourner plus de trois mois en Belgique gemachtigd tot een verblijf van meer dan drie maanden of tot vestiging
ou à s'y établir. in België.
L'amende est multipliée par le nombre de travailleurs concernés. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.
§ 2. Est puni soit d'un emprisonnement de six mois à trois ans et § 2. Wordt bestraft hetzij met een gevangenisstraf van zes maanden tot
d'une amende pénale de 600 à 6.000 euros ou de l'une de ces deux drie jaar en een strafrechtelijke geldboete van 600 tot 6.000 euro of
één van die straffen alleen, hetzij met een administratieve geldboete
peines seulement, soit d'une amende administrative de 300 à 3.000 van 300 tot 3.000 euro, de werkgever, zijn aangestelde of zijn
euros, l'employeur, son préposé, ou son mandataire qui, en lasthebber die, in strijd met deze wet en haar uitvoeringsmaatregelen,
contravention avec la présente loi et avec ses mesures d'exécution, à
l'exception des normes relatives au permis de travail délivré en met uitzondering van de normen betreffende de arbeidskaart afgeleverd
fonction de la situation particulière de séjour des personnes in het kader van de specifieke verblijfssituatie van de betrokken
concernées, n'a pas, lors de l'occupation d'un ressortissant d'un pays personen, op het ogenblik van de tewerkstelling van een onderdaan van
tiers : een derde land :
1° vérifié au préalable que celui-ci dispose d'un titre de séjour ou 1° niet vooraf nagegaan heeft of deze over een geldige
d'une autre autorisation de séjour valable; verblijfsvergunning of een andere machtiging tot verblijf beschikt;
2° tenu à la disposition des services d'inspections compétents une 2° niet ten minste voor de duur van de tewerkstelling, een afschrift
copie ou les données de son titre de séjour ou de son autre of de gegevens van zijn verblijfsvergunning of van zijn andere
autorisation de séjour valable, au moins pendant la durée de la machtiging tot verblijf beschikbaar gehouden heeft voor de bevoegde
période d'emploi; 3° déclaré son entrée et sa sortie de service conformément aux dispositions légales et réglementaires. Au cas où le titre de séjour ou l'autre autorisation de séjour qui est présenté par le ressortissant étranger est un faux, la sanction prévue à l'alinéa 1er est applicable s'il est prouvé que l'employeur savait que ce document était un faux. L'amende est multipliée par le nombre de travailleurs concernés. inspectiediensten; 3° geen aangifte heeft gedaan van de aanvang en de beëindiging van zijn tewerkstelling overeenkomstig de wettelijke en reglementaire bepalingen. In het geval dat de verblijfsvergunning of de andere machtiging tot verblijf die door de buitenlandse onderdaan wordt voorgelegd een vervalsing is, is de in het eerste lid bedoelde sanctie van toepassing wanneer het bewezen is dat de werkgever op de hoogte was dat dit document een vervalsing was. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.
§ 3. Est puni soit d'une amende pénale de 100 à 1.000 euros, soit § 3. Wordt bestraft hetzij met een strafrechtelijke geldboete van 100
d'une amende administrative de 50 à 500 euros, l'employeur, son tot 1.000 euro, hetzij met een administratieve geldboete van 50 tot
préposé, ou son mandataire qui, en contravention avec la présente loi 500 euro, de werkgever, zijn aangestelde of zijn lasthebber die, in
et avec ses mesures d'exécution, à l'exception des normes relatives au strijd met deze wet en haar uitvoeringsmaatregelen, met uitzondering
permis de travail délivré en fonction de la situation particulière de van de normen betreffende de arbeidskaart afgeleverd in het kader van
séjour des personnes concernées : de specifieke verblijfssituatie van de betrokken personen :
1° a fait ou a laissé travailler un ressortissant étranger sans avoir 1° een buitenlandse onderdaan arbeid heeft doen of laten verrichten
obtenu une autorisation d'occupation de l'autorité compétente et/ou zonder een arbeidsvergunning te hebben verkregen van de bevoegde
qui ne possède pas de permis de travail; overheid en/of die niet over een arbeidskaart beschikt;
2° a fait ou a laissé travailler un ressortissant étranger en ne 2° een buitenlandse onderdaan arbeid heeft doen of laten verrichten
respectant pas les limites fixées par l'autorisation d'occupation zonder de grenzen van deze arbeidsvergunning en/of arbeidskaart te
et/ou le permis de travail; respecteren;
3° a fait ou a laissé travailler un ressortissant étranger pour une 3° een buitenlandse onderdaan arbeid heeft doen of laten verrichten
durée plus longue que celle de l'autorisation d'occupation et du voor een duur welke de duur van de arbeidsvergunning en van de
permis de travail; arbeidskaart overschrijdt;
4° a fait ou a laissé travailler un ressortissant étranger après le 4° een buitenlandse onderdaan arbeid heeft doen of laten verrichten na
retrait de l'autorisation d'occupation ou du permis de travail; de intrekking van de arbeidsvergunning of de arbeidskaart;
5° n'a pas remis le permis de travail au travailleur étranger ou le 5° de arbeidsvergunning niet heeft teruggegeven aan de buitenlandse
lui a remis moyennant paiement d'une somme ou d'une rétribution sous werknemer of hem die heeft bezorgd tegen betaling van een bedrag of
quelque forme que ce soit. vergoeding in welke vorm ook.
L'amende est multipliée par le nombre de travailleurs concernés. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.
§ 4. Est puni soit d'un emprisonnement de six mois à trois ans et § 4. Wordt bestraft hetzij met een gevangenisstraf van zes maanden tot
d'une amende pénale de 600 à 6.000 euros ou de l'une de ces deux drie jaar en een strafrechtelijke geldboete van 600 tot 6.000 euro of
één van die straffen alleen, hetzij met een administratieve geldboete
peines seulement, soit d'une amende administrative de 300 à 3.000 van 300 tot 3.000 euro, eenieder die, in strijd met deze wet en haar
euros, quiconque, qui, en contravention avec la présente loi et avec
ses mesures d'exécution, à l'exception des normes relatives au permis uitvoeringsmaatregelen, met uitzondering van de normen betreffende de
de travail délivré en fonction de la situation particulière de séjour arbeidskaart afgeleverd in het kader van de specifieke
des personnes concernées : verblijfssituatie van de betrokken personen :
1° a fait entrer en Belgique un ressortissant étranger ou a favorisé 1° een buitenlandse onderdaan België heeft laten binnenkomen om er te
l'entrée en Belgique de celui-ci en vue d'y être occupé, sauf s'il s'agit d'un ressortissant étranger possédant un permis de travail valable et à l'exception du ressortissant étranger pour lequel l'employeur peut bénéficier d'une autorisation d'occupation postérieurement à son entrée en Belgique en vue d'y être occupé; 2° a promis à un ressortissant étranger, moyennant une rétribution sous forme quelconque, soit de lui chercher un emploi, soit de lui procurer un emploi, soit d'accomplir des formalités en vue de son occupation en Belgique; 3° a réclamé ou reçu d'un ressortissant étranger, une rétribution sous une forme quelconque, soit pour lui chercher un emploi, soit pour lui procurer un emploi, soit pour accomplir des formalités en vue de son occupation en Belgique; 4° a servi d'intermédiaire entre un ressortissant étranger et un employeur ou les autorités chargées de l'application des dispositions de la présente loi ou de ses mesures d'exécution, à l'exception des worden tewerkgesteld of daartoe heeft bijgedragen, tenzij de buitenlandse onderdaan in het bezit is van een geldige arbeidskaart en met uitzondering van de buitenlandse onderdaan voor wie de werkgever na diens aankomst in België een arbeidsvergunning kan verkrijgen om er te worden tewerkgesteld; 2° een buitenlandse onderdaan heeft beloofd, tegen betaling van welke vergoeding ook, hetzij een betrekking voor hem te zoeken, hetzij hem een betrekking te bezorgen, hetzij formaliteiten te vervullen met het oog op diens tewerkstelling in België; 3° van een buitenlandse onderdaan een vergoeding in welke vorm ook heeft geëist of aangenomen, hetzij om voor hem een betrekking te zoeken, hetzij om hem een betrekking te bezorgen, hetzij om formaliteiten te vervullen met het oog op diens tewerkstelling in België; 4° als tussenpersoon is opgetreden tussen een buitenlandse onderdaan en een werkgever of de autoriteiten die zijn belast met de toepassing van de bepalingen van deze wet en haar uitvoeringsmaatregelen, met
normes relatives au permis de travail délivré en fonction de la uitzondering van de normen betreffende de arbeidskaart afgeleverd in
situation particulière de séjour des personnes concernées, ou encore het kader van de specifieke verblijfssituatie van de betrokken
entre un employeur et ces mêmes autorités, en accomplissant des actes personen, of nog tussen een werkgever en diezelfde autoriteiten,
susceptibles d'induire en erreur, soit ce ressortissant étranger, soit waarbij daden zijn gesteld die hetzij die buitenlandse onderdaan,
l'employeur, soit lesdites autorités. hetzij de werkgever, hetzij de genoemde autoriteiten op een dwaalspoor
L'amende est multipliée par le nombre de travailleurs concernés. kunnen brengen. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken
§ 5. Pour les infractions visées aux paragraphes 1er, 2 et 4, le juge werknemers. § 5. Voor de inbreuken als bedoeld in §§ 1, 2 en 4, kan de rechter
peut, en outre, interdire au condamné d'exploiter, pour un terme d'un bovendien de veroordeelde het verbod opleggen om gedurende een periode
mois à trois ans, soit par lui-même, soit par personne interposée, van één maand tot drie jaar, zelf of via een tussenpersoon, de
tout ou partie de l'entreprise ou de l'établissement où l'infraction a onderneming of inrichting waar de inbreuk werd begaan geheel of
été commise, ou d'y être employé à quelque titre que ce soit. gedeeltelijk uit te baten of er onder gelijk welke hoedanigheid dan
ook in dienst te worden genomen.
§ 6. Pour les infractions visées aux paragraphes 1er, 2 et 4, le juge § 6. Voor de inbreuken als bedoeld in §§ 1, 2 en 4, kan de rechter
peut, en outre, en motivant sa décision sur ce point, ordonner la bovendien, mits hij zijn beslissing ter zake met redenen omkleedt, de
fermeture, pour une durée d'un mois à trois ans, de tout ou partie de gehele of gedeeltelijke sluiting van de onderneming of inrichting waar
l'entreprise ou de l'établissement dans lequel les infractions ont été de inbreuken werden begaan, bevelen voor de duur van één maand tot
commises. drie jaar.
§ 7. La durée de la peine prononcée en application du paragraphe 5 ou § 7. De duur van de straf die wordt uitgesproken met toepassing van §
6 court à compter du jour où le condamné aura subi ou prescrit sa 5 of § 6 gaat in vanaf de dag waarop de veroordeelde zijn straf heeft
peine et, s'il est libéré conditionnellement, à partir du jour de la ondergaan of waarop zijn straf verjaard is en, bij voorwaardelijke
libération pour autant que celle-ci ne soit pas révoquée. vrijlating, vanaf de dag van de invrijheidstelling, voor zover deze
Elle produit cependant ses effets à compter du jour où la condamnation laatste niet ingetrokken wordt.
contradictoire ou par défaut est devenue définitive. De gevolgen zullen evenwel een aanvang nemen zodra de veroordeling op
§ 8. Le juge peut uniquement infliger les peines visées aux tegenspraak of bij verstek definitief is.
paragraphes 5 ou 6 quand cela s'avère nécessaire pour faire cesser § 8. De rechter kan de in § 5 of § 6 bedoelde straffen slechts
opleggen wanneer dit noodzakelijk is om de inbreuken te doen stoppen
l'infraction ou empêcher sa réitération, pour autant que la of om te voorkomen dat zij zich herhalen, op voorwaarde dat de
condamnation à ces peines soit proportionnée à l'ensemble des intérêts veroordeling tot deze straffen in verhouding staat tot het geheel van
socio-économiques concernés. En outre, pour les infractions visées au de betrokken sociaal-economische belangen. Voor de inbreuken van § 3
paragraphe 3, les peines visées aux paragraphes 5 ou 6 ne peuvent être kunnen de in § 5 of § 6 bedoelde straffen bovendien slechts worden
infligées que pour autant que la santé ou la sécurité des personnes opgelegd voor zover de gezondheid of de veiligheid van personen door
soit mise en danger par ces infractions. deze inbreuken in gevaar wordt gebracht.
Ces peines ne portent pas atteinte aux droits des tiers. Deze straffen doen geen afbreuk aan de rechten van derden.
§ 9. Toute infraction à la disposition du jugement ou de l'arrêt qui § 9. Elke inbreuk op de beschikking van het vonnis of van het arrest
prononce une interdiction ou une fermeture en application du waarbij een verbod of sluiting wordt opgelegd met toepassing van § 5
paragraphe 5 ou 6 est punie d'une sanction visée au paragraphe 3 ». of § 6 wordt bestraft met een sanctie van § 3 ».
B.3. Par sa première question préjudicielle, le juge a quo souhaite B.3. Met zijn eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter
savoir si l'article 27 de l'ordonnance du 9 juillet 2015 pouvait être te vernemen of artikel 27 van de ordonnantie van 9 juli 2015 kon
adopté sans avoir conclu au préalable l'accord de coopération entre worden aangenomen zonder dat voorafgaandelijk het in artikel 92bis, §
l'autorité fédérale et les autres régions prescrit par l'article
92bis, § 3, c), de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes 3, c), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der
institutionnelles. Il est notamment demandé à la Cour si le fait de ne instellingen vermelde verplichte samenwerkingsakkoord tussen de
pas avoir conclu un accord de coopération entre les entités précitées federale overheid en de andere gewesten werd gesloten. In het
pour déterminer l'applicabilité de leurs dispositions pénales bijzonder wordt het Hof gevraagd of de ontstentenis van een
samenwerkingsakkoord tussen voormelde entiteiten voor het bepalen van
respectives, en cas d'infractions à leurs réglementations respectives de toepasselijkheid van hun respectieve strafbepalingen bij inbreuken
en matière d'emploi de travailleurs étrangers, est conforme à la op hun respectieve regelgeving inzake de tewerkstelling van
buitenlandse arbeidskrachten in overeenstemming is met de voormelde
disposition légale spéciale précitée. bijzondere wetsbepaling.
B.4. L'article 42, alinéa 1er, de la loi spéciale du 12 janvier 1989 B.4. Artikel 42, eerste lid, van de bijzondere wet van 12 januari 1989
relative aux institutions bruxelloises dispose : met betrekking tot de Brusselse instellingen bepaalt :
« Titre IVbis ' La Coopération entre l'Etat, les Communautés et les « Titel IVbis ' Samenwerking tussen de Staat, de Gemeenschappen en de
Régions ' de la loi spéciale [du 8 août 1980] est applicable à la Gewesten ' van de bijzondere wet [van 8 augustus 1980] is van
Région de Bruxelles-Capitale, moyennant les adaptations nécessaires ». overeenkomstige toepassing op het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest ».
L'article 92bis de la loi spéciale du 8 août 1980 s'applique dès lors Artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 is derhalve
par analogie à la Région de Bruxelles-Capitale. van overeenkomstige toepassing op het Brusselse Hoofdstedelijke
B.5. La loi spéciale du 16 juillet 1993 visant à achever la structure Gewest. B.5. De bijzondere wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de
fédérale de l'Etat a inséré dans l'article 92bis précité un paragraphe federale staatsstructuur heeft in het voormelde artikel 92bis een
3, c), selon lequel l'autorité fédérale et les régions concluent en paragraaf 3, c), ingevoegd, volgens welke de federale overheid en de
tout cas un accord de coopération « pour la coordination des gewesten in ieder geval een samenwerkingsakkoord sluiten « voor de
politiques d'octroi du permis de travail et d'octroi du permis de coördinatie tussen het beleid inzake de arbeidsvergunningen en het
séjour, ainsi que les normes relatives à l'emploi de travailleurs beleid inzake de verblijfsvergunningen en inzake de normen betreffende
étrangers ». de tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten ».
B.6. La coopération obligatoire prévue par l'article 92bis, § 3, c), B.6. De door het voormelde artikel 92bis, § 3, c), beoogde verplichte
précité a été justifiée comme suit dans les travaux préparatoires de samenwerking werd in de parlementaire voorbereiding van de bijzondere
la loi spéciale du 16 juillet 1993 : wet van 16 juli 1993 verantwoord als volgt :
« La coordination entre, d'une part, l'autorité fédérale qui est « De coördinatie tussen enerzijds de federale overheid, die bevoegd is
compétente pour délivrer des permis de séjour et pour déterminer les om verblijfsvergunningen uit te reiken en om de normen betreffende de
normes relatives à l'emploi de travailleurs étrangers et, d'autre tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten te bepalen, en
part, les Régions qui sont compétentes pour délivrer des permis de anderzijds de Gewesten, die bevoegd zijn om arbeidsvergunningen uit te
travail peut être considérablement améliorée en imposant l'obligation reiken, kan het best worden verbeterd door de verplichting te voorzien
de conclure un accord de coopération, reprenant, entre autres, les tot het afsluiten van een samenwerkingsakkoord, waarbij onder meer
éléments suivants : volgende elementen zouden worden opgenomen :
a) le cadre socio-économique dans lequel les permis de travail peuvent a) het sociaal-economische kader waarbinnen arbeidsvergunningen kunnen
être délivrés, avec fixation éventuelle d'un contingent; worden afgeleverd, met eventuele vaststelling van een bepaalde
contingentering;
b) [des] dispositions assurant une application uniforme de la b) bepalingen waarbij een eenvormige toepassing van de reglementering
réglementation en matière de permis de travail sur l'ensemble du territoire; arbeidsvergunningen over het hele grondgebied wordt verzekerd;
c) [des] mesures visant à réaliser une application cohérente de la c) maatregelen tot coherente toepassing van de reglementering
réglementation en matière de cartes de travail par rapport à la arbeidskaart t.o.v. reglementering verblijfsvergunningen;
réglementation des permis de séjour;
d) la mise au point d'un système d'échange d'information; d) het oppuntstellen van een stelsel van informatieuitwisseling;
e) l'élaboration d'un système de contrôle adéquat, entre autres, en e) het uitwerken van een sluitend controlesysteem, o.m. met het oog op
vue de limiter l'application de la technique dite de rotation » (Doc. het beperken van de toepassing van de zg. rotatietechniek » (Parl.
parl., Sénat, 1992-1993, n° 558/5, pp. 453-454). St., Senaat, 1992-1993, nr. 558/5, pp. 453-454).
B.7.1. Avant la sixième réforme de l'Etat, l'occupation des B.7.1. Vóór de zesde staatshervorming was de tewerkstelling van
travailleurs étrangers constituait une matière pour laquelle les buitenlandse arbeidskrachten een aangelegenheid waarin de federale
autorités fédérale et régionales disposaient chacune de compétences overheid en de gewesten elk onderscheiden, maar vervlochten
distinctes, mais interdépendantes. L'autorité fédérale exerçait la bevoegdheden hadden. De federale overheid oefende de normatieve
compétence normative et les régions étaient seulement compétentes pour bevoegdheid uit en de gewesten waren enkel bevoegd voor de toepassing
l'application des normes fédérales. van de federale normen.
Depuis la sixième réforme de l'Etat, l'article 6, § 1er, IX, 3°, de la Sinds de zesde staatshervorming bepaalt artikel 6, § 1, IX, 3°, van de
loi spéciale du 8 août 1980, tel qu'il a été remplacé par la loi bijzondere wet van 8 augustus 1980, zoals vervangen bij de bijzondere
spéciale du 6 janvier 2014 et tel qu'il s'applique par analogie à la wet van 6 januari 2014 en zoals van overeenkomstige toepassing op het
Région de Bruxelles-Capitale en vertu de l'article 4, alinéa 1er, de Brusselse Hoofdstedelijke Gewest krachtens artikel 4, eerste lid, van
la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse
bruxelloises, stipule désormais dans des termes généraux que les instellingen, in algemene bewoordingen dat de gewesten bevoegd zijn
régions sont compétentes pour « l'occupation des travailleurs voor « de tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten, met
étrangers, à l'exception des normes relatives au permis de travail uitzondering van de normen betreffende de arbeidskaart afgeleverd in
délivré en fonction de la situation particulière de séjour des het kader van de specifieke verblijfssituatie van de betrokken
personnes concernées et aux dispenses de cartes professionnelles liées personen en de vrijstellingen van beroepskaarten verbonden aan de
à la situation particulière de séjour des personnes concernées. La specifieke verblijfssituatie van de betrokken personen. De
constatation des infractions peut aussi être effectuée par les vaststelling van de inbreuken kan eveneens worden verricht door de
fonctionnaires habilités à cette fin par l'autorité fédérale ». à daartoe door de federale overheid gemachtigde ambtenaren ». Met
l'exception des permis de travail, qui dérivent directement d'une uitzondering van de arbeidskaarten die een rechtstreekse afgeleide
situation de séjour spécifique, les régions sont compétentes, en zijn van een specifieke verblijfssituatie, zijn de gewesten, inzake de
matière d'occupation des travailleurs étrangers, « pour [la] tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten, bevoegd voor de
réglementation, [son] application, [son] contrôle et [son] maintien » regelgeving, de toepassing ervan, de controle ervan en de handhaving
(Doc. parl., Sénat, 2012-2013, n° 5-2232/1, pp. 109-112). ervan (Parl. St., Senaat, 2012-2013, nr. 5-2232/1, pp. 109-112).
B.7.2. Conformément à l'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980, B.7.2. Krachtens artikel 11 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980
les régions peuvent également sanctionner dans les limites de leurs kunnen de gewesten binnen de grenzen van hun bevoegdheden ook de
compétences le non-respect des dispositions de leurs décrets et fixer niet-naleving van de bepalingen van hun decreten strafbaar stellen en
les sanctions pour non-respect de ces dispositions. En vertu de de straffen wegens die niet-naleving bepalen. Die bepaling is
l'article 4, alinéa 1er, de la loi spéciale du 12 janvier 1989 krachtens artikel 4, eerste lid, van de bijzondere wet van 12 januari
relative aux institutions bruxelloises, cette disposition est 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen van overeenkomstige
applicable par analogie aux ordonnances de la Région de toepassing op de ordonnanties van het Brusselse Hoofdstedelijke
Bruxelles-Capitale. Gewest.
B.7.3. L'article 92bis, § 3, c), de la loi spéciale du 8 août 1980 est B.7.3. Artikel 92bis, § 3, c), van de bijzondere wet van 8 augustus
actuellement « en partie sans objet [...] à la suite du transfert du 1980 is thans « deels zonder voorwerp [...] aangezien de
pouvoir normatif de l'autorité fédérale aux régions en application de normeringsbevoegdheid overgaat van de federale overheid naar de
l'article 6, § 1er, IX, 3°, LSRI. La disposition conserve toutefois sa gewesten ingevolge het voorgestelde artikel 6, § 1, IX, 3°, BWHI. De
pertinence pour le permis de travail délivré en fonction de la bepaling blijft evenwel [haar] relevantie behouden voor de
situation particulière de séjour des personnes concernées et pour les arbeidskaart afgeleverd in functie van de specifieke verblijfssituatie
dispenses de cartes professionnelles liées à la situation particulière van de betrokken personen en de vrijstellingen van beroepskaarten
de séjour des personnes concernées, l'autorité fédérale restant verbonden aan de specifieke verblijfssituatie van de betrokken
compétente à cet égard pour l'établissement des normes, et les régions personen, waar de federale overheid bevoegd blijft voor de normering
pour leur application (article 6, § 1er, IX, 4°, LSRI) » (Doc. parl., en de gewesten bevoegd blijven voor de toepassing ervan (artikel 6, §
Sénat, 2012-2013, n° 5-2232/3, pp. 38-39). 1, IX, 4°, BWHI) » (Parl. St., Senaat, 2012-2013, nr. 5-2232/3, pp.
B.7.4. Dans ce cadre, le 2 février 2018, l'Etat fédéral, la Région 38-39). B.7.4. In dat kader hebben de federale Staat, het Waalse Gewest, het
wallonne, la Région flamande, la Région de Bruxelles-Capitale et la Vlaamse Gewest, het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de Duitstalige
Communauté germanophone ont conclu, en vue de transposer notamment la Gemeenschap, met het oog op de omzetting van onder meer de Richtlijn
directive 2011/98/UE, un accord de coopération au sens de la 2011/98/EU, op 2 februari 2018 een samenwerkingsakkoord gesloten in de
disposition de la loi spéciale précitée « portant sur la coordination zin van de voormelde bijzondere wetsbepaling « met betrekking tot de
des politiques d'octroi d'autorisations de travail et d'octroi du coördinatie tussen het beleid inzake de toelatingen tot arbeid en het
permis de séjour, ainsi que les normes relatives à l'emploi et au beleid inzake de verblijfsvergunningen en inzake de normen betreffende
séjour des travailleurs étrangers » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, de tewerkstelling en het verblijf van buitenlandse arbeidskrachten »
DOC 54-2933/001, et Sénat, 2017-2018, n° 6-411/1). Cet accord de (Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2933/001, en Senaat, 2017-2018,
coopération porte avant tout sur l'établissement de la procédure nr. 6-411/1). Dat samenwerkingsakkoord heeft vooral betrekking op de
combinée et la modification des documents de séjour afin de créer un vaststelling van de gecombineerde procedure en de wijziging van de
titre combiné « séjour-travail ». Par ailleurs, les dispositions de verblijfsdocumenten om een gecombineerde titel « verblijf-werk » te
creëren. Daarnaast hebben de bepalingen van het akkoord (in het
l'accord (en particulier le chapitre II, section 3 - Surveillance, bijzonder hoofdstuk II, afdeling 3 Toezicht, controle en
contrôle et sanctions) concernent le constat des infractions par les sanctionering) betrekking op de vaststelling van de inbreuken door de
services d'inspection des entités respectives et non l'établissement inspectiediensten van de respectieve entiteiten en niet op de
de sanctions pénales par les parties concernées. invoering van strafsancties door de betrokken partijen.
B.8. Il ressort de ce qui précède que l'obligation de conclure un B.8. Uit het voorgaande volgt dat de door de bijzondere wetgever
beoogde verplichting om een samenwerkingsakkoord te sluiten geen
accord de coopération prévue par le législateur spécial ne concerne betrekking heeft op de strafrechtelijke normeringsbevoegdheid van de
pas la compétence normative pénale des régions dans le domaine de gewesten inzake de tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten.
l'occupation des travailleurs étrangers. La disposition en cause est Bijgevolg is de in het geding zijnde bepaling in overeenstemming met
dès lors conforme à l'article 92bis, § 3, c), de la loi spéciale du 8 artikel 92bis, § 3, c), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
août 1980 de réformes institutionnelles, lu en combinaison avec hervorming der instellingen, in samenhang gelezen met artikel 42,
l'article 42, alinéa 1er, de la loi spéciale du 12 janvier 1989 eerste lid, van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking
relative aux institutions bruxelloises. tot de Brusselse instellingen.
B.9. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.10. La seconde question préjudicielle, lue à la lumière des faits et B.10. De tweede prejudiciële vraag, gelezen in het licht van de feiten
de la motivation contenus dans le jugement de renvoi, porte sur le en de motivering vervat in het verwijzingsvonnis, peilt naar de
respect de la répartition des compétences territoriales par l'article inachtneming van de territoriale bevoegdheidsverdeling door artikel 27
27 de l'ordonnance du 9 juillet 2015 et par l'article 175 du Code van de ordonnantie van 9 juli 2015 en door artikel 175 van het Sociaal
pénal social, tel qu'il était applicable en Région flamande. Strafwetboek, zoals het van toepassing was in het Vlaamse Gewest.
Elle relève de la compétence de la Cour sur la base de l'article 26, § Zij valt onder de bevoegdheid van het Hof op grond van artikel 26, §
1er, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour 1, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk
constitutionnelle. Hof.
B.11. Les articles 5, 39 et 134 de la Constitution, lus en combinaison B.11. De artikelen 5, 39 en 134 van de Grondwet, in samenhang gelezen
avec les articles 2 et 19, § 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de met de artikelen 2 en 19, § 3, van de bijzondere wet van 8 augustus
réformes institutionnelles et avec les articles 2, § 1er, et 7 de la 1980 tot hervorming der instellingen en met de artikelen 2, § 1, en 7
loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de
bruxelloises, ont déterminé une répartition exclusive des compétences Brusselse instellingen, hebben een exclusieve territoriale
territoriales. Un tel système suppose que l'objet de toute norme bevoegdheidsverdeling tot stand gebracht. Een zodanig stelsel
adoptée par un législateur régional puisse être localisé dans le veronderstelt dat het onderwerp van iedere regeling die een
gewestwetgever uitvaardigt, moet kunnen worden gelokaliseerd binnen
territoire de sa compétence, de sorte que toute relation ou situation het gebied waarvoor hij bevoegd is, zodat iedere concrete verhouding
concrète soit réglée par un seul législateur. of situatie slechts door één enkele wetgever wordt geregeld.
B.12. Ni la loi du 30 avril 1999 relative à l'occupation des B.12. Noch de wet van 30 april 1999 betreffende de tewerkstelling van
travailleurs étrangers, telle qu'elle est applicable dans la Région de buitenlandse werknemers, zoals van toepassing in het Brusselse
Bruxelles-Capitale, en particulier son article 12, rétabli par Hoofdstedelijke Gewest, inzonderheid artikel 12 daarvan, hersteld door
l'article 27 de l'ordonnance du 9 juillet 2015, ni la loi du 30 avril artikel 27 van de ordonnantie van 9 juli 2015, noch de wet van 30
1999, telle qu'elle est applicable en Région flamande, lue en april 1999, zoals van toepassing in het Vlaamse Gewest, in samenhang
gelezen met het ten tijde van de feiten in dat Gewest van toepassing
combinaison avec l'article 175 du Code pénal social, tel qu'il était zijnde artikel 175 van het Sociaal Strafwetboek, bevatten zelf
applicable dans cette Région au moment des faits, ne formulent lokalisatiecriteria, zodat de toepassingssfeer daarvan zelf wordt
elles-mêmes des critères de localisation, de sorte que leur champ geregeld door de voormelde grondwetsbepalingen en de bepalingen van de
d'application est lui-même régi par les dispositions voormelde bijzondere wetten.
constitutionnelles précitées et par les dispositions des lois Om een oordeel te kunnen vormen over de lokalisatie van een norm
spéciales précitées.
Pour apprécier la localisation d'une norme dans l'aire de compétence binnen het door de Grondwet en door de bijzondere wetten toegewezen
fixée par la Constitution et par les lois spéciales, il faut tenir territoriale bevoegdheidsgebied, dient rekening te worden gehouden met
compte de la nature et de l'objet de la compétence matérielle attribuée. de aard en het onderwerp van de toegewezen materiële bevoegdheid.
B.13. En l'espèce, la compétence régionale examinée est celle de « B.13. Te dezen is de aan de orde zijnde gewestelijke bevoegdheid « de
l'occupation des travailleurs étrangers », visée à l'article 6, § 1er, tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten », zoals bedoeld in
IX, 3°, de la loi spéciale du 8 août 1980. En conséquence, les artikel 6, § 1, IX, 3°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980.
dispositions visées en B.12 doivent être interprétées en ce sens Bijgevolg dienen de in B.12 bedoelde bepalingen aldus te worden
qu'elles sont applicables, d'une part, à l'occupation de travailleurs geïnterpreteerd dat zij van toepassing zijn op, enerzijds, de
tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten in het Brusselse
étrangers dans la Région de Bruxelles-Capitale et, d'autre part, à Hoofdstedelijke Gewest en, anderzijds, de tewerkstelling van
l'occupation de travailleurs étrangers dans la Région flamande, quel buitenlandse arbeidskrachten in het Vlaamse Gewest, ongeacht de plaats
que soit le lieu d'établissement du siège social ou d'exploitation de waar de maatschappelijke zetel of exploitatiezetel van de betrokken
l'employeur concerné si celui-ci diffère du lieu d'occupation du werkgever is gevestigd indien die verschilt van de plaats van
travailleur étranger. tewerkstelling van de buitenlandse arbeidskracht.
B.14. Dans cette interprétation, les dispositions en cause sont B.14. Aldus geïnterpreteerd zijn de in het geding zijnde bepalingen
compatibles avec les dispositions précitées de la Constitution et des lois spéciales. bestaanbaar met de voormelde grondwets- en bijzonderewetsbepalingen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 27 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 9 - Artikel 27 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke
juillet 2015 « portant les premières mesures d'exécution et Gewest van 9 juli 2015 « houdende de eerste maatregelen ter uitvoering
d'application de la sixième réforme de l'Etat relatives à la en toepassing van de zesde Staatshervorming met betrekking tot het
surveillance et au contrôle en matière d'emploi » ne viole pas toezicht en de controle op het vlak van werkgelegenheid » schendt niet
l'article 92bis, § 3, c), de la de loi spéciale du 8 août 1980 de artikel 92bis, § 3, c), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
réformes institutionnelles, lu en combinaison avec l'article 42, hervorming der instellingen, in samenhang gelezen met artikel 42,
alinéa 1er, de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux eerste lid, van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking
institutions bruxelloises. tot de Brusselse instellingen.
- Dans l'interprétation mentionnée en B.13, la loi du 30 avril 1999 - In de interpretatie vermeld in B.13 schenden de wet van 30 april
relative à l'occupation des travailleurs étrangers, telle qu'elle est 1999 betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers, zoals
applicable dans la Région de Bruxelles-Capitale, en particulier son van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, inzonderheid
article 12, rétabli par l'article 27 de l'ordonnance précitée du 9 artikel 12 daarvan, hersteld door artikel 27 van de voormelde
juillet 2015, et la loi précitée, telle qu'elle est applicable en ordonnantie van 9 juli 2015, en de voormelde wet, zoals van toepassing
in het Vlaamse Gewest, in samenhang gelezen met het ten tijde van de
Région flamande, lue en combinaison avec l'article 175 du Code pénal feiten in dat Gewest van toepassing zijnde artikel 175 van het Sociaal
social, tel qu'il était applicable dans cette Région au moment des
faits, ne violent pas les règles déterminant les compétences Strafwetboek, niet de regels die de respectieve territoriale
territoriales respectives de la Région de Bruxelles-Capitale et de la bevoegdheid van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse
Région flamande. Gewest bepalen.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 31 janvier 2019. op 31 januari 2019.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux A. Alen P.-Y. Dutilleux A. Alen
^