Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 163/2018 du 29 novembre 2018 Numéro du rôle : 6654 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er de la loi du 2 septembre 1980 « portant approbation de la Convention entre le Royaume de Bel La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 163/2018 du 29 novembre 2018 Numéro du rôle : 6654 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er de la loi du 2 septembre 1980 « portant approbation de la Convention entre le Royaume de Bel La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 163/2018 van 29 november 2018 Rolnummer 6654 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1 van de wet van 2 september 1980 « houdende goedkeuring van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Zwitse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 163/2018 du 29 novembre 2018 Uittreksel uit arrest nr. 163/2018 van 29 november 2018
Numéro du rôle : 6654 Rolnummer 6654
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1er de In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1 van de wet van
la loi du 2 septembre 1980 « portant approbation de la Convention 2 september 1980 « houdende goedkeuring van de Overeenkomst tussen het
entre le Royaume de Belgique et la Confédération suisse en vue Koninkrijk België en de Zwitserse Bondsstaat tot het vermijden van
d'éviter les doubles impositions en matière d'impôts sur le revenu et dubbele belasting inzake belastingen naar het inkomen en naar het
sur la fortune, signée à Berne le 28 août 1978 » en ce qu'il porte vermogen, ondertekend te Bern op 28 augustus 1978 » in zoverre het
assentiment à l'article 15, paragraphe 3, de cette Convention, posées instemming verleent met artikel 15, lid 3, van die Overeenkomst,
par le Tribunal de première instance de Liège, division Liège. gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, assistée du Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R. Leysen,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 20 avril 2017 en cause de Suzanne Goffard et Vincenzo Bij vonnis van 20 april 2017 in zake Suzanne Goffard en Vincenzo
Bastianelli contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au Bastianelli tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie
greffe de la Cour le 2 mai 2017, le Tribunal de première instance de van het Hof is ingekomen op 2 mei 2017, heeft de Rechtbank van eerste
Liège, division Liège, a posé les questions préjudicielles suivantes : aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« L'article 15, § 3, de la Convention préventive de double imposition « Schendt artikel 15, § 3, van de Overeenkomst tot het vermijden van
signée entre la Belgique et la Suisse le 28 août 1978, signée à Berne dubbele belasting, ondertekend tussen België en Zwitserland op 28
et approuvée par la loi du 2 septembre 1980 (M.B. 14 octobre 1980) augustus 1978 te Bern en goedgekeurd bij de wet van 2 september 1980
viole-t-il les articles 10, 11 et 172 de la Constitution et le principe général de sécurité juridique en ce qu'il ne prévoit pas le même régime stable et sécurisé d'exonération des rémunérations liées au trafic international d'un chauffeur routier international résident belge sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective se trouve au Grand-Duché de Luxembourg et expose le chauffeur routier international résident belge sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective se trouve en Suisse à un risque de double imposition sur tout ou partie de ses revenus et à (B.S. 14 oktober 1980) de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet en het algemeen beginsel van rechtszekerheid in zoverre het niet voorziet in dezelfde stabiele en beveiligde regeling van vrijstelling van de aan internationaal verkeer verbonden beloningen van een internationaal vrachtwagenbestuurder, Belgische inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding zich in het Groothertogdom Luxemburg bevindt, en de internationaal vrachtwagenbestuurder, Belgische inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding zich in Zwitserland bevindt, blootstelt aan een risico van dubbele belasting op het geheel of een gedeelte van zijn inkomsten en aan een regeling
un régime imprévisible et dépourvu de toute sécurité juridique ? die onvoorzienbaar is en geen enkele rechtszekerheid biedt ?
L'article 15, § 3, de la Convention préventive de double imposition Schendt artikel 15, § 3, van de Overeenkomst tot het vermijden van
signée entre la Belgique et la Suisse le 28 août 1978, signée à Berne dubbele belasting, ondertekend tussen België en Zwitserland op 28
et approuvée par la loi du 2 septembre 1980 (M.B. 14 octobre 1980) augustus 1978 te Bern en goedgekeurd bij de wet van 2 september 1980
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il crée une discrimination selon que le transport international a lieu par mer, air ou terre et en ce qu'il entraine une exonération en Belgique des rémunérations d'origine suisse versées par un employeur dont le siège de direction effective se trouve en Suisse en contrepartie de prestations de salarié à bord d'un aéronef ou d'un bateau alors qu'il entraine une imposition en Belgique des rémunérations d'origine suisse versées par un employeur dont le siège de direction effective se trouve en Suisse en contrepartie de prestations de salarié à bord d'un train ou d'un camion ? ». (B.S. 14 oktober 1980), de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet in zoverre het een discriminatie teweegbrengt naargelang het internationaal vervoer plaatsvindt over zee, in de lucht of te land en in zoverre het in België leidt tot een vrijstelling van de beloningen van Zwitserse oorsprong die zijn uitbetaald door een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding zich in Zwitserland bevindt, voor prestaties als werknemer aan boord van een luchtvaartuig of een schip terwijl het in België leidt tot een belasting van de beloningen van Zwitserse oorsprong die zijn uitbetaald door een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding zich in Zwitserland bevindt, voor prestaties als werknemer aan boord van een trein of een vrachtwagen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 1er de la B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1 van de
loi du 2 septembre 1980 « portant approbation de la Convention entre wet van 2 september 1980 « houdende goedkeuring van de Overeenkomst
le Royaume de Belgique et la Confédération suisse en vue d'éviter les tussen het Koninkrijk België en de Zwitserse Bondsstaat tot het
doubles impositions en matière d'impôts sur le revenu et sur la vermijden van dubbele belasting inzake belastingen naar het inkomen en
fortune, signée à Berne le 28 août 1978 » (ci-après : la Convention naar het vermogen, ondertekend te Bern op 28 augustus 1978 » (hierna :
belgo-suisse du 28 août 1978), en ce qu'il porte assentiment à Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978) in zoverre het
l'article 15, paragraphe 3, de cette Convention. instemming verleent met artikel 15, lid 3, van die Overeenkomst.
L'article 15 de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978 dispose : Artikel 15 van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978
« § 1. Sous réserve des dispositions des articles 16, 18 et 19, les salaires, traitements et autres rémunérations similaires qu'un résident d'un Etat contractant reçoit au titre d'un emploi salarié ne sont imposables que dans cet Etat, à moins que l'emploi ne soit exercé dans l'autre Etat contractant. Si l'emploi y est exercé, les rémunérations reçues à ce titre sont imposables dans cet autre Etat. § 2. Nonobstant les dispositions du paragraphe 1er, les rémunérations qu'un résident d'un Etat contractant reçoit au titre d'un emploi salarié exercé dans l'autre Etat contractant ne sont imposables que dans le premier Etat si : a) le bénéficiaire séjourne dans l'autre Etat pendant une période ou des périodes n'excédant pas au total 183 jours au cours de l'année civile, et b) les rémunérations sont payées par un employeur ou pour le compte d'un employeur qui n'est pas un résident de l'autre Etat, et c) la charge des rémunérations n'est pas supportée par un établissement stable ou une base fixe que l'employeur a dans l'autre Etat. § 3. Nonobstant les dispositions précédentes du présent article, les rémunérations reçues au titre d'un emploi salarié exercé à bord d'un navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, ou à bord d'un bateau servant à la navigation intérieure, sont imposables dans l'Etat contractant où le siège de direction effective de l'entreprise bepaalt : « § 1. Onder voorbehoud van de bepalingen van de artikelen 16, 18 en 19, zijn lonen, salarissen en andere, soortgelijke beloningen verkregen door een inwoner van een overeenkomstsluitende Staat ter zake van een dienstbetrekking slechts in die Staat belastbaar, tenzij de dienstbetrekking in de andere overeenkomstsluitende Staat wordt uitgeoefend. Indien de dienstbetrekking aldaar wordt uitgeoefend, zijn de ter zake daarvan verkregen beloningen in die andere Staat belastbaar. § 2. Niettegenstaande de bepalingen van paragraaf 1 zijn beloningen verkregen door een inwoner van een overeenkomstsluitende Staat ter zake van een in de andere overeenkomstsluitende Staat uitgeoefende dienstbetrekking slechts in de eerstbedoelde Staat belastbaar, indien : a) de genieter in de andere Staat verblijft gedurende een tijdvak of tijdvakken die in het kalenderjaar een totaal van [183] dagen niet te boven gaan, en b) de beloningen worden betaald door of namens een werkgever die geen inwoner van de andere Staat is, en c) de beloningen niet ten laste komen van een vaste inrichting of een vaste basis, die de werkgever in de andere Staat heeft. § 3. Niettegenstaande de voorgaande bepalingen van dit artikel, zijn beloningen verkregen ter zake van een dienstbetrekking uitgeoefend aan boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer wordt geëxploiteerd, of aan boord van een schip dat dient voor het vervoer in de binnenwateren, belastbaar in de overeenkomstsluitende Staat waar de plaats van de werkelijke leiding van de onderneming is
est situé ». gelegen ».
B.1.2. L'article 15 de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978 B.1.2. Artikel 15 van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28
règle la répartition du pouvoir d'imposition, entre la Belgique et la augustus 1978 regelt de verdeling van de belastingbevoegdheid, tussen
Suisse, sur les salaires, traitements et autres rémunérations similaires perçus au titre d'un emploi salarié par les personnes qui sont des résidents de la Belgique, de la Suisse ou de ces deux Etats (article 1er de la même Convention). En vertu de l'article 15, paragraphe 1, le pouvoir d'imposer les rémunérations qu'un résident d'un Etat contractant reçoit au titre d'un emploi salarié revient en premier lieu à l'Etat contractant dont le travailleur est résident. Si l'emploi est toutefois exercé dans un autre Etat, le pouvoir d'imposition est, en principe, attribué à l'Etat contractant dans lequel l'emploi est exercé. België en Zwitserland, voor de lonen, salarissen en andere, soortgelijke beloningen verkregen door personen die inwoner zijn van België, van Zwitserland of van beide Staten ter zake van een dienstbetrekking (artikel 1 van dezelfde Overeenkomst). Krachtens artikel 15, lid 1, komt de bevoegdheid om de beloningen die een inwoner van een overeenkomstsluitende Staat verkrijgt ter zake van een dienstbetrekking te belasten in eerste instantie toe aan de overeenkomstsluitende Staat waarvan de werknemer inwoner is. Indien de dienstbetrekking echter in een andere Staat wordt uitgeoefend, komt de belastingbevoegdheid in beginsel toe aan de overeenkomstsluitende werkstaat.
L'article 15, paragraphe 2, prévoit une exception à la règle générale Artikel 15, lid 2, voorziet in een uitzondering op de algemene regel
énoncée à l'article 15, paragraphe 1 : les rémunérations qu'un vermeld in artikel 15, lid 1 : de beloningen verkregen door een
résident d'un Etat contractant perçoit au titre d'un emploi salarié inwoner van een overeenkomstsluitende Staat ter zake van een in de
exercé dans l'autre Etat contractant sont exclusivement imposables andere overeenkomstsluitende Staat uitgeoefende dienstbetrekking zijn
dans l'Etat contractant de la résidence du travailleur lorsque trois uitsluitend belastbaar in de overeenkomstsluitende woonstaat van de
conditions sont remplies : (a) le travailleur séjourne dans l'autre werknemer wanneer drie voorwaarden zijn vervuld : (a) de werknemer
verblijft in de andere Staat gedurende een tijdvak of tijdvakken die
Etat pendant une ou des périodes n'excédant pas au total 183 jours au in het kalenderjaar een totaal van 183 dagen niet te boven gaan, (b)
cours de l'année civile, (b) les rémunérations sont payées par un de beloningen worden betaald door of namens een werkgever die geen
employeur ou pour le compte d'un employeur qui n'est pas un résident
de l'autre Etat et (c) la charge des rémunérations n'est pas supportée inwoner van de andere Staat is en (c) de beloningen komen niet ten
par un établissement stable ou une base fixe que l'employeur a dans laste van een vaste inrichting of een vaste basis die de werkgever in
l'autre Etat (règle dite « des 183 jours »). de andere Staat heeft (de zogenoemde regel van de « 183 dagen »).
Enfin, l'article 15, paragraphe 3, prévoit un régime particulier pour Artikel 15, lid 3, voorziet ten slotte in een bijzondere regeling voor
beloningen verkregen ter zake van een dienstbetrekking uitgeoefend aan
les rémunérations reçues au titre d'un emploi salarié exercé à bord boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer
d'un navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, ou à wordt geëxploiteerd, of aan boord van een schip dat dient voor het
bord d'un bateau servant à la navigation intérieure. Ces rémunérations vervoer in de binnenwateren. Die beloningen zijn belastbaar in de
sont imposables dans l'Etat contractant où le siège de direction overeenkomstsluitende Staat waar de plaats van de werkelijke leiding
effective de l'entreprise est situé. van de onderneming is gelegen.
B.2.1. Dans l'interprétation retenue par le juge a quo, l'exigence B.2.1. In de interpretatie die door de verwijzende rechter in
aanmerking is genomen komt de vereiste dat een dienstbetrekking wordt
qu'un emploi soit exercé dans l'autre Etat contractant au sens de uitgeoefend in de andere overeenkomstsluitende Staat in de zin van
l'article 15, paragraphe 1, in fine, de la Convention belgo-suisse du artikel 15, lid 1, in fine, van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van
28 août 1978 revient à attribuer le pouvoir d'imposition à la Suisse 28 augustus 1978 erop neer dat de belastingbevoegdheid uitsluitend aan
uniquement s'il est démontré que le travailleur a une présence Zwitserland wordt toegekend indien wordt aangetoond dat de werknemer
physique effective en Suisse. daadwerkelijk fysiek aanwezig is in Zwitserland.
Cette interprétation correspond à celle de la Cour de cassation qui, Die interpretatie stemt overeen met die van het Hof van Cassatie dat,
par un arrêt du 15 octobre 2015 (F.13.0120.N), à propos de l'article bij een arrest van 15 oktober 2015 (F.13.0120.N), betreffende artikel
15, paragraphe 1, de la Convention préventive de double imposition 15, lid 1, van de Overeenkomst tot het vermijden van dubbele belasting
conclue le 16 octobre 1969 entre la Belgique et le Danemark rédigé en die op 16 oktober 1969 werd gesloten tussen België en Denemarken,
des termes quasiment identiques à ceux de l'article 15, paragraphe 1, waarvan de bewoordingen vrijwel identiek zijn aan die van artikel 15,
de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978, a jugé ce qui suit : lid 1, van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978,
« 1. En vertu de l'article 15, § 1er, de la Convention du 16 octobre 1969 entre la Belgique et le Danemark en vue d'éviter les doubles impositions et de régler certaines autres questions en matière d'impôts sur le revenu et la fortune, les salaires, traitements et autres rémunérations similaires qu'un résident d'un Etat contractant reçoit au titre d'un emploi salarié ne sont imposables que dans cet Etat, à moins que l'emploi ne soit exercé dans l'autre Etat contractant. Si l'emploi y est exercé, les rémunérations reçues à ce titre sont imposables dans cet autre Etat. En vertu de cette disposition conventionnelle, le pouvoir d'imposer les rémunérations revient en premier lieu à l'Etat dont le travailleur est résident. Si l'emploi est toutefois exercé dans un autre Etat, ce qui implique la présence physique du travailleur dans cet Etat pour exercer son activité, le pouvoir d'imposition est, en principe, attribué à l'Etat dans lequel l'emploi est exercé. En cas de transport international par camion, l'Etat dans lequel l'entreprise de transport est établie n'a le pouvoir d'imposer les rémunérations que pour les jours pendant lesquels le chauffeur de camion a effectivement travaillé dans cet Etat. heeft geoordeeld wat volgt : « 1. Krachtens artikel 15, § 1, van het Belgisch-Deens dubbelbelastingverdrag van 16 oktober 1969 zijn lonen, salarissen en andere soortgelijke beloningen, verkregen door een verblijfhouder van een overeenkomstsluitende Staat ter zake van een dienstbetrekking slechts in die Staat belastbaar, tenzij de dienstbetrekking in een andere overeenkomstsluitende Staat wordt uitgeoefend. Indien de dienstbetrekking aldaar wordt uitgeoefend, zijn de ter zake daarvan verkregen beloningen in een andere Staat belastbaar. Op grond van die verdragsbepaling komt het heffingsrecht over lonen in eerste instantie toe aan de Staat waarvan de werknemer inwoner is. Indien de dienstbetrekking echter in een andere Staat wordt uitgeoefend, hetgeen veronderstelt dat de werknemer aldaar fysiek aanwezig is voor het verrichten van werkzaamheden, komt het heffingsrecht in beginsel toe aan de werkstaat. In geval van internationaal vrachtwagenvervoer is de Staat, waarin de transportonderneming is gevestigd, enkel heffingsbevoegd voor de dagen waarop de vrachtwagenbestuurder daadwerkelijk in die Staat heeft gewerkt.
2. Les juges d'appel ont constaté que : 2. De appelrechters stellen vast dat :
- le premier défendeur est domicilié en Belgique; - de eerste verweerder zijn woonplaats heeft in België;
- il est occupé en tant que chauffeur de camion effectuant des - hij als internationaal vrachtwagenbestuurder werkzaam is bij een
transports internationaux pour une firme danoise; Deense firma;
- des transports sont effectués dans divers pays sans qu'il existe des - transporten in verschillende landen worden uitgevoerd, zonder dat
données détaillées du nombre d'heures prestées ou des kilomètres gedetailleerde gegevens voorliggen van het aantal gepresteerde uren
effectués ou des heures prestées dans chaque pays séparément; c.q. gereden kilometers of gepresteerde uren per land afzonderlijk;
- les camions sont immatriculés au Danemark et les transports sont - de vrachtwagens in Denemarken ingeschreven zijn en dat de
organisés à partir de ce pays. transporten vanuit Denemarken georganiseerd worden.
3. Les juges d'appel ont considéré que : 3. De appelrechters oordelen dat :
- pour déterminer la notion d'' exercice d'un emploi dans un autre - voor de invulling van het begrip ' uitoefenen van een
état ' que l'état du domicile, le critère de la ' présence physique ' dienstbetrekking in een andere staat ' dan de woonstaat ten aanzien
est impossible à appliquer à l'égard d'un chauffeur de camion van een internationaal vrachtwagenbestuurder die zich bijna dagelijks
effectuant presque quotidiennement des transports internationaux dans over verschillende landen verplaatst, het criterium van ' fysieke
divers pays; aanwezigheid ' onwerkbaar is;
- les revenus du premier défendeur pour les prestations de chauffeur - de inkomsten van de eerste verweerder voor het leveren van
de camion effectuant des transports internationaux pour une firme prestaties als internationaal vrachtwagenbestuurder bij een Deense
danoise, ne sont pas soumis aux impôts en Belgique, en application de firma, in toepassing van artikel 15, § 1, van het Belgisch-Deens
l'article 15, § 1er, de la Convention du 16 octobre 1969. dubbelbelasting, niet onderworpen zijn aan de Belgische belastingen.
4. Les juges d'appel, qui, en ce qui concerne les exercices 2003, 2004 4. De appelrechters die aldus met betrekking tot de aanslagjaren 2003,
et 2006, attribuent ainsi le pouvoir d'imposition, pour les revenus 2004 en 2006 de heffingsbevoegdheid ter zake van inkomsten uit
résultant d'un travail non-indépendant exercé partiellement dans un niet-zelfstandige arbeid gedeeltelijk verricht in een andere Staat dan
Etat autre que celui dans lequel le travailleur est résident, à l'Etat
dans lequel l'emploi est exercé sans tenir compte de l'étendue des de woonstaat, toekennen aan de werkstaat zonder rekening te houden met
prestations qui ont été accomplies en-dehors du territoire de cet de omvang van de prestaties die werden verricht buiten het grondgebied
Etat, ont violé l'article 15, § 1er, de la Convention du 16 octobre van de werkstaat, schenden artikel 15, § 1 van het Belgisch-Deens
1969. dubbelbelastingverdrag.
Dans cette mesure, le moyen est fondé ». Het middel is in zoverre gegrond ».
La Cour de cassation s'est prononcée dans le même sens à propos de Het Hof van Cassatie heeft zich in dezelfde zin uitgesproken over
l'article 15, paragraphe 1, de la Convention préventive de double artikel 15, lid 1, van de Overeenkomst tot het vermijden van dubbele
imposition conclue le 19 octobre 1970 entre la Belgique et les belasting gesloten op 19 oktober 1970 tussen België en Nederland
Pays-Bas (Cass., 15 octobre 2015, F.14.0083.N, non publié). (Cass., 15 oktober 2015, F.14.0083.N, niet bekendgemaakt).
B.2.2. En vertu de l'article 15, paragraphe 1, de la Convention B.2.2. Krachtens artikel 15, lid 1, van de Belgisch-Zwitserse
belgo-suisse du 28 août 1978, tel qu'interprété par le juge a quo, les Overeenkomst van 28 augustus 1978, zoals geïnterpreteerd door de
verwijzende rechter, zijn de beloningen verkregen door een
rémunérations perçues par un chauffeur routier international, résident internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische inwoner, met een
belge, sous contrat avec un employeur dont le siège de direction arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke
effective est situé en Suisse sont en principe imposables en Belgique, leiding in Zwitserland gelegen is, in principe belastbaar in België,
qui est l'Etat contractant de la résidence du travailleur (article 15, dat de overeenkomstsluitende woonstaat van de werknemer is (artikel
paragraphe 1, première phrase). La Suisse, qui est l'Etat contractant 15, lid 1, eerste zin). Zwitserland, dat de overeenkomstsluitende
dans lequel l'emploi est exercé, n'a le pouvoir d'imposer ces Staat is waarin de dienstbetrekking wordt uitgeoefend, is enkel
rémunérations « que pour les jours pendant lesquels le chauffeur de heffingsbevoegd « voor de dagen waarop de vrachtwagenbestuurder
camion a effectivement travaillé dans cet Etat » (article 15, daadwerkelijk in die Staat heeft gewerkt » (artikel 15, lid 1, tweede
paragraphe 1, deuxième phrase) (Cass., 15 octobre 2015, F.13.0120.N; zin) (Cass., 15 oktober 2015, F.13.0120.N; Cass., 15 oktober 2015,
Cass., 15 octobre 2015, F.14.0083.N, non publié). F.14.0083.N, niet bekendgemaakt).
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.3.1. Par la seconde question préjudicielle, la Cour est invitée à B.3.1. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
examiner la compatibilité de la disposition en cause avec les articles bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling te onderzoeken,
10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elle entraîne une exonération en Belgique des rémunérations d'origine suisse versées par un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse, en contrepartie de prestations de salarié effectuées à bord d'un aéronef ou d'un bateau, et une imposition en Belgique des rémunérations d'origine suisse versées par un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse, en contrepartie de prestations de salarié effectuées à bord d'un train ou d'un camion. B.3.2. Le juge a quo compare la situation du travailleur salarié, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse, employé à bord d'un train ou d'un camion, à qui s'applique l'article 15, paragraphe 1, de la met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij in België leidt tot een vrijstelling van de beloningen van Zwitserse oorsprong die zijn uitbetaald door een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is, voor prestaties als werknemer aan boord van een luchtvaartuig of een schip terwijl zij in België leidt tot een belasting van de beloningen van Zwitserse oorsprong die zijn uitbetaald door een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is, voor prestaties als werknemer aan boord van een trein of een vrachtwagen. B.3.2. De verwijzende rechter vergelijkt de situatie van de werknemer, Belgische inwoner, die is tewerkgesteld aan boord van een trein of een vrachtwagen, op basis van een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is, en op
Convention belgo-suisse du 28 août 1978, à celle du travailleur wie artikel 15, lid 1, van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28
augustus 1978 van toepassing is, met die van de werknemer, Belgische
inwoner, die is tewerkgesteld aan boord van een luchtvaartuig of een
salarié, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le siège schip, op basis van een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens
de direction effective est situé en Suisse, employé à bord d'un plaats van werkelijke leiding gelegen is in Zwitserland, en op wie
aéronef ou d'un bateau, à qui s'applique l'article 15, paragraphe 3, artikel 15, lid 3, van dezelfde Overeenkomst van toepassing is.
de la même Convention.
Par conséquent, la différence de traitement au sujet de laquelle la Het verschil in behandeling waarover aan het Hof een vraag wordt
Cour est interrogée découle de l'article 15, paragraphe 3, de la gesteld vloeit bijgevolg voort uit artikel 15, lid 3, van de
Convention belgo-suisse du 28 août 1978, lu en combinaison avec Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978, in samenhang
l'article 15, paragraphe 1, de la même Convention. gelezen met artikel 15, lid 1, van dezelfde Overeenkomst.
B.4. Le litige au fond concerne l'imposition en Belgique des B.4. Het bodemgeschil heeft betrekking op de belasting, in België, van
rémunérations perçues par un chauffeur routier international, résident de beloningen verkregen door een internationale vrachtwagenchauffeur,
Belgische inwoner, die werkt voor rekening van een onderneming waarvan
belge, qui travaille pour le compte d'une entreprise dont le siège de de plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is.
direction effective est situé en Suisse. Het Hof onderzoekt het voormelde verschil in behandeling bijgevolg
Par conséquent, la Cour examine la différence de traitement précitée uitsluitend in zoverre het betrekking heeft op de internationale
uniquement en ce qu'elle vise les chauffeurs routiers internationaux, vrachtwagenchauffeurs, zonder de situatie van de personeelsleden van
sans examiner la situation des membres du personnel des sociétés de de spoorwegmaatschappijen te onderzoeken, die overigens inzonderheid
chemin de fer, qui est, du reste, spécialement visée à l'article 19, wordt beoogd in artikel 19, lid 3, tweede alinea, van de
paragraphe 3, alinéa 2, de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978. Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978.
B.5. Il ressort de ce qui a été dit en B.2.2, qu'en vertu de l'article B.5. Uit hetgeen in B.2.2 is vermeld, blijkt dat krachtens artikel 15,
15, paragraphe 1, de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978, tel lid 1, van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978,
qu'il est interprété par le juge a quo, les rémunérations perçues par zoals geïnterpreteerd door de verwijzende rechter, de beloningen
un chauffeur routier international, résident belge, sous contrat avec verkregen door een internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische
un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats
sont en principe imposables en Belgique, qui est l'Etat contractant de van werkelijke leiding gelegen is in Zwitserland, in principe
la résidence du travailleur. Ces rémunérations sont imposables en belastbaar zijn in België, dat de overeenkomstsluitende woonstaat van
Suisse, qui est l'Etat contractant dans lequel l'emploi est exercé, de werknemer is. Die beloningen zijn belastbaar in Zwitserland, dat de
uniquement pour les jours pendant lesquels le chauffeur de camion a effectivement travaillé dans cet Etat. En revanche, en vertu de l'article 15, paragraphe 3, de la même Convention, tel qu'il est interprété par le juge a quo, les rémunérations perçues par le travailleur salarié, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse, employé « à bord d'un navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, ou à bord d'un bateau servant à la navigation intérieure », sont intégralement imposables en Suisse, qui est l'Etat contractant sur le territoire duquel le siège de direction effective de l'entreprise est situé. B.6. Le contrôle de la Cour impliquant l'examen du contenu de overeenkomstsluitende Staat is waarin de dienstbetrekking wordt uitgeoefend, uitsluitend voor de dagen waarop de vrachtwagenchauffeur daadwerkelijk in die Staat heeft gewerkt. Krachtens artikel 15, lid 3, van dezelfde Overeenkomst, zoals geïnterpreteerd door de verwijzende rechter, zijn daarentegen de beloningen verkregen door een werknemer, Belgische inwoner, die is tewerkgesteld « aan boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer wordt geëxploiteerd, of aan boord van een schip dat dient voor het vervoer in de binnenwateren », op basis van een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is, integraal belastbaar in Zwitserland, dat de overeenkomstsluitende Staat is op het grondgebied waarvan de plaats van de werkelijke leiding van de onderneming gelegen is. B.6. Daar de toetsing van het Hof het onderzoek van de inhoud van
l'article 15 de la Convention belgo-suisse du 28 août 1978, la Cour artikel 15 van de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978
doit tenir compte de ce qu'il ne s'agit pas d'un acte unilatéral de omvat, moet het Hof ermee rekening houden dat het niet gaat om een
souveraineté, mais d'une norme conventionnelle par laquelle la eenzijdige soevereiniteitsakte, maar om een verdragsnorm waartoe
Belgique a pris un engagement de droit international à l'égard d'un België zich ten aanzien van een andere Staat volkenrechtelijk heeft
autre Etat. verbonden.
B.7.1. De même que les autres conventions préventives de la double B.7.1. Zoals de andere overeenkomsten tot het vermijden van dubbele
imposition, la Convention belgo-suisse du 28 août 1978 a pour objectif belasting heeft de Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus
premier de supprimer la double imposition internationale ou d'en atténuer les effets, ce qui implique que les Etats contractants renoncent, partiellement ou totalement, à exercer le droit que leur confère leur législation d'imposer un certain nombre de revenus. La Convention règle donc la répartition du pouvoir d'imposition entre l'Etat de la résidence du contribuable et l'Etat de la source des revenus, et ne crée pas de nouvelles obligations fiscales par rapport à leurs droits internes. B.7.2. L'exposé des motifs du projet de loi portant approbation de la Convention précise que celle-ci s'inspire dans une large mesure du 1978 in eerste instantie tot doel een einde te maken aan de internationale dubbele belasting of de gevolgen ervan te verzachten, wat inhoudt dat de overeenkomstsluitende Staten gedeeltelijk of geheel ervan afzien het recht uit te oefenen dat hun wetgeving aan hen toekent om bepaalde inkomsten te belasten. De Overeenkomst regelt dus de verdeling van de belastingbevoegdheid tussen de Staat van verblijf van de belastingplichtige en de bronstaat van de inkomsten, en voert geen nieuwe fiscale verplichtingen in ten opzichte van hun interne rechten. B.7.2. De memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende goedkeuring van de Overeenkomst preciseert dat deze in ruime mate is geïnspireerd op de Modelovereenkomst inzake belastingen die op
Modèle de Convention fiscale établi au niveau international par internationaal niveau werd opgesteld door de Organisatie voor
l'Organisation de coopération et de développement économiques (OCDE) Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) (Parl. St., Kamer,
(Doc. parl., Chambre, SE 1979, n° 255/1, p. 2). B.Z. 1979, nr. 255/1, p. 2).
B.8.1. La disposition en cause s'inspire de l'article 15, paragraphe B.8.1. De in het geding zijnde bepaling is geïnspireerd op artikel 15,
3, du Modèle de Convention fiscale de l'OCDE, dans sa version telle lid 3, van de OESO-Modelovereenkomst inzake belastingen, in de versie
qu'elle se lisait à la date de la signature de la Convention zoals die luidde op de datum van de ondertekening van de
belgo-suisse, le 28 août 1978, et ce jusqu'au 20 novembre 2017 : Belgisch-Zwitserse Overeenkomst op 28 augustus 1978, en zulks tot 20
november 2017 :
« Nonobstant les dispositions précédentes du présent article, les « Niettegenstaande de voorgaande bepalingen van dit artikel, zijn
rémunérations reçues au titre d'un emploi salarié exercé à bord d'un beloningen verkregen ter zake van een dienstbetrekking uitgeoefend aan
navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, à bord d'un boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer
bateau servant à la navigation intérieure, sont imposables dans l'Etat wordt geëxploiteerd, of aan boord van een schip dat dient voor het
contractant où le siège de direction effective de l'entreprise est vervoer in de binnenwateren, belastbaar in de overeenkomstsluitende
Staat waar de plaats van de werkelijke leiding van de onderneming is
situé » (OCDE (2014), Modèle de Convention fiscale concernant le gelegen » (OESO (2014), Modelovereenkomst inzake belastingen naar het
inkomen en naar het vermogen : verkorte versie 2014, OESO-uitgaven,
revenu et la fortune : Version abrégée 2014, Editions OCDE, article 15 artikel 15 « Inkomsten uit een dienstbetrekking », pp. 33-34) (eigen
« Revenus d'emploi », pp. 33-34). vertaling).
B.8.2. Depuis la « Mise à jour 2017 du Modèle de Convention fiscale de B.8.2. Sinds de « Editie 2017 van de OESO-Modelovereenkomst inzake
l'OCDE » du 21 novembre 2017, l'article 15, paragraphe 3, du Modèle de belastingen » van 21 november 2017 luidt artikel 15, lid 3, van de
Convention se lit comme suit : « Nonobstant les dispositions précédentes du présent article, les rémunérations reçues par un résident d'un Etat contractant au titre d'un emploi salarié, en tant que membre de l'équipage régulier d'un navire ou aéronef, exercé à bord d'un navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, à l'exception d'un emploi exercé à bord d'un navire ou d'un aéronef exploité uniquement dans l'autre Etat contractant, ne sont imposables que dans le premier Etat » (OECD (2017), Modèle de Convention concernant le revenu et la fortune : Modelovereenkomst als volgt : « Niettegenstaande de voorgaande bepalingen van dit artikel, zijn beloningen verkregen door een inwoner van een overeenkomstsluitende Staat ter zake van een dienstbetrekking, als lid van de vaste bemanning van een schip of luchtvaartuig, uitgeoefend aan boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer wordt geëxploiteerd, met uitzondering van een dienstbetrekking uitgeoefend aan boord van een schip of luchtvaartuig dat enkel in de andere overeenkomstsluitende Staat wordt geëxploiteerd, slechts in de eerstgenoemde Staat belastbaar » (OESO (2017), Modelovereenkomst inzake belastingen naar het inkomen en naar het vermogen : verkorte
version abrégée 2017, Editions OCDE, article 15, paragraphe 3, p. 39, versie 2017, OESO-uitgaven, artikel 15, lid 3, p. 39) (eigen
traduction libre). vertaling).
Il en résulte que, depuis le 21 novembre 2017, l'article 15, Daaruit volgt dat, sinds 21 november 2017, artikel 15, lid 3, van de
paragraphe 3, du Modèle de Convention fiscale de l'OCDE prévoit que OESO-Modelovereenkomst inzake belastingen bepaalt dat beloningen
les rémunérations perçues au titre d'un emploi salarié, en tant que verkregen ter zake van een dienstbetrekking, als lid van de vaste
membre de l'équipage régulier d'un navire ou d'un aéronef, exercé à bemanning van een schip of een luchtvaartuig, uitgeoefend aan boord
bord d'un navire ou d'un aéronef exploité en trafic international, van een schip of een luchtvaartuig dat in internationaal verkeer wordt
sont imposables, en principe, dans l'Etat contractant de la résidence geëxploiteerd, in principe belastbaar zijn in de overeenkomstsluitende
du travailleur. woonstaat van de werknemer.
B.9. Les Commentaires du Modèle de Convention fiscale de l'OCDE ne B.9. De Commentaar bij de OESO-Modelovereenkomst inzake belastingen is
sont pas contraignants pour les Etats membres de l'OCDE. Dans la niet bindend voor de lidstaten van de OESO. In zoverre die Commentaar
mesure où ces Commentaires sont le résultat des discussions menées par het resultaat is van de besprekingen gevoerd door de
les représentants des Etats membres au sein du Comité des affaires vertegenwoordigers van de lidstaten in het Comité voor fiscale zaken
fiscales de l'OCDE, ils reflètent cependant la manière dont le texte van de OESO, weerspiegelt hij niettemin de manier waarop de tekst van
du Modèle de Convention a été conçu par les Etats membres. de Modelovereenkomst door de lidstaten werd opgevat.
B.10. Les paragraphes 9 et 10 des Commentaires relatifs à l'article B.10. De paragrafen 9 en 10 van de Commentaar betreffende artikel 15,
15, paragraphe 3, du Modèle de Convention fiscale de l'OCDE, dans leur lid 3, van de OESO-Modelovereenkomst inzake belastingen, in de versie
version antérieure au 21 novembre 2017, étaient libellés comme suit : vóór 21 november 2017, luiden als volgt :
« 9. Le paragraphe 3 rend applicable aux rémunérations des équipages « 9. Ingevolge paragraaf 3 is, voor de beloningen van de bemanningen
van schepen of luchtvaartuigen in internationaal verkeer of van
de navires ou d'aéronefs en trafic international ou de bateaux servant schepen die dienen voor het vervoer in de binnenwateren een regel van
à la navigation intérieure, une règle qui suit, jusqu'à un certain toepassing die, tot op zekere hoogte, de regel volgt die van
point, celle qui est applicable aux revenus de la navigation maritime, toepassing is op de inkomsten uit de zeevaart, binnenvaart en
intérieure et aérienne, c'est-à-dire qu'elles sont imposables dans luchtvaart, dat wil zeggen dat zij belastbaar zijn in de
l'Etat contractant où se trouve le siège de direction effective de overeenkomstsluitende Staat waar de plaats van werkelijke leiding van
l'entreprise. Dans les Commentaires sur l'article 8, il est précisé de onderneming zich bevindt. In de Commentaar bij artikel 8 wordt
que les Etats contractants peuvent convenir de conférer le droit gepreciseerd dat de overeenkomstsluitende Staten kunnen overeenkomen
d'imposer ces revenus à l'Etat de l'entreprise qui exploite les de heffingsbevoegdheid voor die inkomsten toe te kennen aan de Staat
navires, bateaux ou aéronefs. Les raisons qui expliquent van de onderneming die de schepen, binnenschepen of luchtvaartuigen
l'introduction de cette possibilité s'agissant des revenus de la exploiteert. De redenen voor de invoering van die mogelijkheid voor de
navigation maritime, intérieure ou aérienne sont également valables inkomsten uit de zeevaart, binnenvaart of luchtvaart gelden eveneens
pour ce qui est de la rémunération de l'équipage [...] ». voor wat de bezoldiging van de bemanning betreft [...] ».
« 10. Il est à noter que l'imposition des revenus des travailleurs « 10. Er dient te worden opgemerkt dat niet werd voorzien in
frontaliers ou des salariés travaillant à bord de camions et de trains specifieke bepalingen voor het belasten van de inkomsten van de
entre plusieurs Etats n'a pas fait l'objet de dispositions grensarbeiders of van de werknemers aan boord van vrachtwagens en
particulières, car il est préférable que les problèmes résultant de treinen tussen verschillende Staten, want de problemen die
conditions locales soient résolus directement par les Etats intéressés voortvloeien uit lokale omstandigheden worden beter rechtstreeks door
» (OCDE (2014), Modèle de Convention fiscale concernant le revenu et de betrokken Staten opgelost » (OESO (2014), Modelovereenkomst inzake
la fortune : Version abrégée 2014, éditions OCDE, Commentaires sur belastingen naar het inkomen en naar het vermogen : verkorte versie
2014, OESO-uitgaven, Commentaar bij artikel 15 dat betrekking heeft op
l'article 15 concernant les revenus d'emploi, paragraphes 9 et 10, pp. inkomsten uit een dienstbetrekking, paragrafen 9 en 10, pp. 294-295)
294-295). (eigen vertaling).
B.11. Il en résulte que les Etats membres de l'OCDE ont estimé qu'il B.11. Daaruit volgt dat de lidstaten van de OESO hebben geoordeeld dat
était préférable de laisser aux Etats intéressés le soin de traiter, het beter was het aan de betrokken Staten over te laten om, in
dans les conventions bilatérales, l'imposition des revenus des bilaterale overeenkomsten, de belasting van de inkomsten van
salariés travaillant à bord de camions, sans qu'il soit nécessaire de werknemers die werken aan boord van vrachtwagens te regelen, zonder
prévoir une disposition spécifique concernant cette problématique dans dat het noodzakelijk is in verband met die problematiek in een
le Modèle de Convention fiscale de l'OCDE. specifieke bepaling te voorzien in de OESO-Modelovereenkomst inzake
Ils ont par contre introduit, par le biais de l'article 15, paragraphe belastingen. Zij hebben daarentegen wel, via artikel 15, lid 3, van de
3, du Modèle de Convention fiscale de l'OCDE, une disposition OESO-Modelovereenkomst inzake belastingen, een specifieke bepaling
spécifique concernant l'imposition des revenus des équipages de ingevoerd betreffende het belasten van de inkomsten van de bemanning
navires ou d'aéronefs en trafic international ou de bateaux servant à van schepen of luchtvaartuigen in internationaal verkeer of van
la navigation intérieure afin d'aligner « jusqu'à un certain point » binnenschepen om, « tot op zekere hoogte », de regel die van
la règle applicable à ces rémunérations sur la règle applicable aux toepassing is op die beloningen af te stemmen op de regel die geldt
bénéfices des entreprises qui exploitent ces navires, bateaux ou voor de winsten van de ondernemingen welke die schepen, binnenschepen
aéronefs, énoncée à l'article 8 du Modèle de Convention de l'OCDE. of luchtvaartuigen exploiteren, die is vermeld in artikel 8 van de
OESO-Modelovereenkomst.
En vertu de cette dernière disposition, les bénéfices provenant de Krachtens die laatste bepaling zijn winsten uit de exploitatie van
l'exploitation, en trafic international, de navires ou d'aéronefs et schepen of luchtvaartuigen in internationaal verkeer en winsten uit de
les bénéfices provenant de l'exploitation de bateaux servant à la exploitatie van schepen die dienen voor het vervoer in de
navigation intérieure ne sont imposables que « dans l'Etat contractant binnenwateren slechts belastbaar « in de overeenkomstsluitende Staat
où le siège de direction effective de l'entreprise est situé ». waar de plaats van de werkelijke leiding van de onderneming is gelegen
Selon le premier paragraphe des Commentaires de l'article 8 du Modèle ». Volgens de eerste paragraaf van de Commentaar bij artikel 8 van de
de Convention fiscale, dans sa version telle qu'elle se lisait avant Modelovereenkomst inzake belastingen, in de versie ervan zoals die
le 21 novembre 2017 : luidde vóór 21 november 2017 :
« La disposition du paragraphe 1 qui concerne les bénéfices de « De bepaling van paragraaf 1, die betrekking heeft op de winsten uit
l'exploitation, en trafic international, de navires ou d'aéronefs a de exploitatie van schepen of luchtvaartuigen in internationaal
pour but d'assurer que ces bénéfices seront imposés dans un seul Etat. verkeer heeft tot doel te verzekeren dat die winsten in één enkele
La disposition est basée sur le principe suivant lequel le droit Staat worden belast. De bepaling steunt op het beginsel volgens
d'imposition doit être réservé à l'Etat contractant où se trouve le hetwelk de heffingsbevoegdheid moet worden voorbehouden aan de
siège de direction effective de l'entreprise. L'expression ' trafic overeenkomstsluitende Staat waar de plaats van de werkelijke leiding
international ' est définie à l'alinéa e) du paragraphe 1 de l'article van de onderneming zich bevindt. De uitdrukking ' internationaal
3 » (OCDE (2014), Modèle de Convention fiscale concernant le revenu et verkeer ' is omschreven in alinea e) van lid 1 van artikel 3 » (OESO
(2014), Modelovereenkomst inzake belastingen naar het inkomen en naar
la fortune : Version abrégée 2014, éditions OCDE, Commentaires sur het vermogen : verkorte versie 2014, OESO-uitgaven, Commentaar bij
l'article 8 concernant l'imposition des bénéfices provenant de la artikel 8 betreffende het belasten van winsten uit de zeevaart,
navigation maritime, intérieure et aérienne, paragraphe 1er, p. 190). binnenvaart en luchtvaart, paragraaf 1, p. 190).
Avant le 21 novembre 2017, l'article 3, paragraphe 1, e), du Modèle de Vóór 21 november 2017 luidde artikel 3, lid 1, e), van de
Convention fiscale était libellé comme suit : Modelovereenkomst inzake belastingen als volgt :
« Au sens de la présente Convention, à moins que le contexte n'exige « In de zin van deze Overeenkomst, tenzij de context een andere
une interprétation différente : [...] l'expression ' trafic interpretatie vereist : [...] betekent de uitdrukking ' internationaal
international ' désigne tout transport effectué par un navire ou un verkeer ' elk vervoer door een schip of luchtvaartuig dat wordt
aéronef exploité par une entreprise dont le siège de direction geëxploiteerd door een onderneming die haar plaats van werkelijke
effective est situé dans un Etat contractant, sauf lorsque le navire leiding in een overeenkomstsluitende Staat heeft, behalve indien het
ou l'aéronef n'est exploité qu'entre des points situés dans l'autre schip of het luchtvaartuig slechts tussen in de andere
Etat contractant » (OCDE (2014), Modèle de Convention fiscale overeenkomstsluitende Staat gelegen plaatsen wordt geëxploiteerd »
concernant le revenu et la fortune : Version abrégée 2014, éditions (OESO (2014), Modelovereenkomst inzake belastingen naar het inkomen en
OCDE, article 3 « Définitions générales », paragraphe 1, e), p. 25). naar het vermogen : verkorte versie 2014, OESO-uitgaven, artikel 3 «
Algemene bepalingen », § 1, e), p. 25).
Selon le paragraphe 5 des Commentaires de l'article 3 du Modèle de Volgens paragraaf 5 van de Commentaar bij artikel 3 van de
Convention fiscale, tels qu'ils étaient formulés avant le 21 novembre Modelovereenkomst inzake belastingen, zoals geformuleerd vóór 21
2017 : november 2017 :
« La définition de l'expression ' trafic international ' est fondée « De definitie van de uitdrukking ' internationaal verkeer ' steunt op
sur le principe exposé au paragraphe 1 de l'article 8 suivant lequel, het beginsel dat is uiteengezet in paragraaf 1 van artikel 8 en
étant donné le caractère spécial des opérations ainsi visées, seul volgens hetwelk, gezien het bijzondere karakter van de aldus beoogde
l'Etat contractant où est situé le siège de direction effective de verrichtingen, alleen de overeenkomstsluitende Staat waar de plaats
l'entreprise est en droit d'imposer les bénéfices provenant de cette van de werkelijke leiding van de onderneming is gelegen bevoegd is om
forme d'exploitation de navires ou d'aéronefs [...] » (ibid., de winsten uit die vorm van exploitatie van schepen of luchtvaartuigen
Commentaires sur l'article 3 concernant les définitions générales, p. te belasten [...] » (ibid., Commentaar bij artikel 3 dat betrekking
85). heeft op de algemene bepalingen, p. 85).
B.12. Eu égard à la volonté d'aligner l'imposition des rémunérations des équipages de navires, bateaux ou aéronefs sur l'imposition des bénéfices des entreprises qui exploitent ces navires, bateaux ou aéronefs, le législateur a pu raisonnablement donner son assentiment à une convention internationale qui prévoit que seules les rémunérations perçues par les salariés travaillant à bord de navires ou d'aéronefs exploités en trafic international ou de bateaux servant à la navigation intérieure, et non celles perçues par les chauffeurs routiers internationaux, sont imposables dans l'Etat dans lequel est situé le siège de direction effective de l'employeur. L'imposition des rémunérations perçues par les chauffeurs routiers internationaux fait d'ailleurs l'objet de solutions différentes dans d'autres conventions préventives de double imposition conclues par la Belgique. La disposition en cause n'entraîne pas de conséquences disproportionnées dès lors que, si une personne estime que les mesures prises par un Etat contractant ou par les deux Etats contractants entraînent ou entraîneront pour elle une imposition non conforme aux B.12. Gelet op de wil om de belastingheffing op de beloningen van de bemanning van schepen, binnenschepen of luchtvaartuigen af te stemmen op de belastingheffing op de winsten van de ondernemingen die die schepen, binnenschepen of luchtvaartuigen exploiteren, kon de wetgever redelijkerwijs instemmen met een internationale overeenkomst die bepaalt dat alleen de beloningen verkregen door werknemers die werken aan boord van een schip of luchtvaartuig dat in internationaal verkeer wordt geëxploiteerd of aan boord van een binnenschip, en niet die welke worden verkregen door internationale vrachtwagenchauffeurs, belastbaar zijn in de Staat waar de plaats van de werkelijke leiding van de werkgever is gelegen. Voor de belastingheffing op de beloningen verkregen door internationale vrachtwagenchauffeurs is overigens in andere oplossingen voorzien in andere door België gesloten overeenkomsten tot voorkoming van dubbele belasting. De in het geding zijnde bepaling heeft geen onevenredige gevolgen aangezien, indien een persoon van mening is dat de maatregelen genomen door een overeenkomstsluitende Staat of door beide overeenkomstsluitende Staten voor hem een belastingheffing met zich meebrengen of zullen meebrengen die niet in overeenstemming is met de
dispositions de la Convention, l'article 26 de la Convention bepalingen van de Overeenkomst, artikel 26 van de Belgisch-Zwitserse
belgo-suisse du 28 août 1978 permet d'engager une procédure amiable Overeenkomst van 28 augustus 1978 de mogelijkheid biedt om binnen een
termijn van drie jaar een regeling voor onderling overleg op te
dans un délai de trois ans en vue d'obtenir une révision de starten, teneinde een herziening van de belastingheffing die niet in
l'imposition non conforme à la Convention. overeenstemming is met de Overeenkomst te verkrijgen.
B.13. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. B.13. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.14.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à B.14.1. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
examiner la compatibilité de la disposition en cause avec les articles bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling te onderzoeken,
10, 11 et 172 de la Constitution, lus en combinaison avec le principe de sécurité juridique, en ce que cette disposition ne prévoit pas, pour le chauffeur routier international, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective est situé en Suisse, le même régime d'exonération des rémunérations liées au trafic international que pour le chauffeur routier international, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le siège de direction effective est situé au Grand-Duché de Luxembourg. B.14.2. Le juge a quo compare la situation du chauffeur routier international, résident belge, sous contrat avec un employeur dont le met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van rechtszekerheid, in zoverre die bepaling voor een internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in Zwitserland gelegen is, niet voorziet in dezelfde regeling van vrijstelling van de beloningen verbonden aan internationaal verkeer als die voor een internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke leiding in het Groothertogdom Luxemburg gelegen is. B.14.2. De verwijzende rechter vergelijkt de situatie van een internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats van werkelijke
siège de direction effective se trouve en Suisse, à qui s'applique leiding in Zwitserland gelegen is, op wie artikel 15, lid 1, van de
l'article 15, paragraphe 1, de la Convention belgo-suisse du 28 août Belgisch-Zwitserse Overeenkomst van 28 augustus 1978 van toepassing
1978, à celle du chauffeur routier international, résident belge, sous is, met die van een internationale vrachtwagenchauffeur, Belgische
contrat avec un employeur dont le siège de direction effective est inwoner, met een arbeidsovereenkomst met een werkgever wiens plaats
situé au Grand-Duché de Luxembourg, à qui s'applique l'article 15, van werkelijke leiding in het Groothertogdom Luxemburg gelegen is, op
paragraphe 3, de la Convention signée le 17 septembre 1970 entre la wie artikel 15, lid 3, van de op 17 september 1970 tussen België en
Luxemburg ondertekende Overeenkomst tot het vermijden van dubbele
Belgique et le Luxembourg en vue d'éviter les doubles impositions et belasting en tot regeling van sommige andere aangelegenheden inzake
de régler certaines autres questions en matière d'impôts sur le revenu belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, goedgekeurd bij de
et sur la fortune, approuvée par loi du 14 décembre 1972 (ci-après : wet van 14 december 1972 (hierna : Belgisch-Luxemburgse Overeenkomst
Convention belgo-luxembourgeoise du 17 septembre 1970), en ce que le van 17 september 1970) van toepassing is, in zoverre de eerstgenoemde
premier doit apporter la preuve de sa présence physique en Suisse pour het bewijs van zijn fysieke aanwezigheid in Zwitserland moet leveren
obtenir l'exemption de ses revenus professionnels à l'impôt des om voor zijn beroepsinkomsten een vrijstelling te verkrijgen van de
personnes physiques en Belgique, alors que les rémunérations perçues personenbelasting in België, terwijl de beloningen verkregen door de
par le second sont considérées comme se rapportant à une activité laatstgenoemde worden geacht betrekking te hebben op een activiteit
exercée au Grand-Duché de Luxembourg et sont imposables dans cet Etat. uitgeoefend in het Groothertogdom Luxemburg en in die Staat belastbaar
L'article 15, paragraphe 3, de la Convention belgo-luxembourgeoise du zijn. Artikel 15, lid 3, van de Belgisch-Luxemburgse Overeenkomst van 17
17 septembre 1970, tel qu'il a été modifié par l'avenant du 11 september 1970, zoals het werd gewijzigd bij het avenant van 11
décembre 2002 approuvé par loi du 17 décembre 2004, dispose en effet : december 2002 en goedgekeurd bij wet van 17 december 2004, bepaalt
« Par dérogation aux §§ 1 et 2 et sous la réserve mentionnée au § 1, immers : « In afwijking van de §§ 1 en 2 en onder het in § 1 gemaakte
les rémunérations au titre d'un emploi salarié exercé à bord d'un voorbehoud worden beloningen ter zake van een dienstbetrekking
navire, d'un aéronef ou d'un véhicule ferroviaire ou routier exploité uitgeoefend aan boord van een schip, een luchtvaartuig of een spoor-
en trafic international, ou à bord d'un bateau servant à la navigation of wegvoertuig geëxploiteerd in internationaal verkeer of aan boord
intérieure en trafic international, sont considérées comme se van een schip in de binnenvaart in internationaal verkeer, geacht
rapportant à une activité exercée dans l'Etat contractant où est situé betrekking te hebben op werkzaamheden uitgeoefend in de
le siège de la direction effective de l'entreprise et sont imposables overeenkomstsluitende Staat waarin de plaats van de werkelijke leiding
dans cet Etat ». van de onderneming is gelegen en zijn ze in die Staat belastbaar ».
B.15. La différence de traitement visée en B.14.2 s'explique par B.15. Het in B.14.2 vermelde verschil in behandeling kan worden
l'exercice, par les parties contractantes, de leur faculté de verklaard door het feit dat de overeenkomstsluitende partijen gebruik
contracter des engagements internationaux. maken van hun mogelijkheid om internationale verbintenissen aan te gaan.
Partant et compte tenu de ce qui a été dit en B.6 et en B.12, la Bijgevolg, en rekening houdend met hetgeen in B.6 en in B.12 is
différence de traitement est raisonnablement justifiée. vermeld, is het verschil in behandeling redelijk verantwoord.
B.16. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.16. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 1er de la loi du 2 septembre 1980 « portant approbation de Artikel 1 van de wet van 2 september 1980 « houdende goedkeuring van
la Convention entre le Royaume de Belgique et la Confédération suisse de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Zwitserse
en vue d'éviter les doubles impositions en matière d'impôts sur le Bondsstaat tot het vermijden van dubbele belasting inzake belastingen
revenu et sur la fortune, signée à Berne le 28 août 1978 » en ce qu'il naar het inkomen en naar het vermogen, ondertekend te Bern op 28
porte assentiment à l'article 15, paragraphe 3, de cette Convention, augustus 1978 » in zoverre het instemming verleent met artikel 15, lid
lu en combinaison avec le paragraphe 1 de la même disposition, ne 3, van die Overeenkomst, in samenhang gelezen met paragraaf 1 van
viole pas les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus en dezelfde bepaling, schendt niet de artikelen 10, 11 en 172 van de
combinaison avec le principe de la sécurité juridique. Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van rechtszekerheid.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 29 novembre 2018. op 29 november 2018.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^