← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 134/2018 du 11 octobre 2018 Numéro du rôle : 6718 En cause :
les questions préjudicielles concernant l'article 187 du Code d'instruction criminelle et l'article 40
de la loi relative à la police de la circulation routièr La Cour constitutionnelle, composée
des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 134/2018 du 11 octobre 2018 Numéro du rôle : 6718 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 187 du Code d'instruction criminelle et l'article 40 de la loi relative à la police de la circulation routièr La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) | Uittreksel uit arrest nr. 134/2018 van 11 oktober 2018 Rolnummer 6718 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 187 van het Wetboek van strafvordering en artikel 40 van de wet betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 134/2018 du 11 octobre 2018 | Uittreksel uit arrest nr. 134/2018 van 11 oktober 2018 |
Numéro du rôle : 6718 | Rolnummer 6718 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 187 du | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 187 van het Wetboek van |
Code d'instruction criminelle et l'article 40 de la loi relative à la | strafvordering en artikel 40 van de wet betreffende de politie over |
police de la circulation routière, coordonnée par l'arrêté royal du 16 | het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart |
mars 1968, posées par le Tribunal correctionnel de Louvain. | 1968, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Leuven. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. | Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, |
Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier F. Meersschaut, | P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. |
présidée par le président A. Alen, | Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par jugement du 29 juin 2017 en cause du ministère public contre J. | Bij vonnis van 29 juni 2017 in zake het openbaar ministerie tegen J. |
V.O., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 24 août | V.O., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 24 |
2017, le Tribunal correctionnel de Louvain a posé les questions | augustus 2017, heeft de Correctionele Rechtbank te Leuven de volgende |
préjudicielles suivantes : | prejudiciële vragen gesteld : |
« 1. L'article 187 du Code d'instruction criminelle, qui règle les | « 1. Schendt artikel 187 van het Wetboek van Strafvordering dat de |
effets de la signification d'un jugement de condamnation rendu par | gevolgen van de betekening van een veroordelend verstekvonnis regelt, |
défaut, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet samen gelezen met artikel 6.1 |
avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, | van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens daar waar het, |
en ce que, par analogie avec l'article 145 du Code d'instruction | naar analogie met artikel 145 van het Wetboek van Strafvordering, niet |
criminelle, il ne prévoit pas l'obligation de faire aussi au domicile | voorziet in de verplichting om de betekening van een verstekvonnis aan |
ou à la résidence de l'administrateur la signification d'un jugement | een persoon die onder bewind staat, ook aan de woonplaats of |
par défaut faite à une personne placée sous administration ? | verblijfplaats van de bewindvoerder te doen ? |
2. L'article 40 de la loi du 16 mars 1968 relative à la police de la | 2. Schendt artikel 40 van de wet van 16 maart 1968 betreffende de |
circulation routière viole-t-il les articles 10 et 11 de la | politie over het wegverkeer, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
Constitution, combinés avec l'article 6, paragraphe 1 de la Convention | samen gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten |
européenne des droits de l'homme, en ce que, d'une part, il ne prévoit | van de Mens daar waar het enerzijds niet voorziet in de verplichting |
pas l'obligation de notifier aussi à l'administrateur la déchéance du | om de kennisgeving van een verval van het recht tot sturen aan een |
droit de conduire notifiée à une personne placée sous administration | persoon die onder bewind staat ook aan de bewindvoerder te doen en |
et en ce que, d'autre part, il ne prévoit pas davantage que lorsque la | anderzijds evenmin voorziet dat wanneer het verval van het recht tot |
déchéance du droit de conduire est prononcée par défaut, la personne | sturen uitgesproken werd bij verstek, de bij verstek veroordeelde |
condamnée par défaut doit être informée, lors de la notification de la | persoon bij de kennisgeving van het verval in kennis dient te worden |
déchéance, de la possibilité de faire opposition ? ». | gesteld van de mogelijkheid tot het aantekenen van verzet ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la première question préjudicielle et à la première branche de | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag en het eerste onderdeel |
la seconde question préjudicielle | van de tweede prejudiciële vraag |
B.1. Par la première question préjudicielle, le juge a quo souhaite | B.1. De verwijzende rechter wenst met de eerste prejudiciële vraag te |
savoir si l'article 187 du Code d'instruction criminelle est | vernemen of artikel 187 van het Wetboek van strafvordering bestaanbaar |
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés | is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
avec l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits | artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
de l'homme, en ce qu'il ne prévoit pas dans le cas d'une personne | mens, in zoverre het, in het geval van een persoon die onder bewind |
placée sous administration, l'obligation de signifier un jugement par | staat, niet voorziet in de verplichting om een verstekvonnis eveneens |
défaut, également à son administrateur, alors qu'en vertu de l'article | aan diens bewindvoerder te betekenen, terwijl de dagvaarding voor de |
145 du Code d'instruction criminelle, la citation devant le tribunal | politierechtbank, krachtens artikel 145 van het Wetboek van |
de police doit être faite à la fois à la personne placée sous | strafvordering, zowel aan de persoon die onder bewind is geplaatst, |
administration et à son administrateur. | als aan diens bewindvoerder dient te gebeuren. |
Par la première branche de la seconde question préjudicielle, le juge | |
a quo souhaite savoir si l'article 40 de la loi relative à la police | Met het eerste onderdeel van de tweede prejudiciële vraag wenst de |
de la circulation routière, coordonnée par l'arrêté royal du 16 mars | verwijzende rechter te vernemen of artikel 40 van de wet van 16 maart |
1968 (ci-après : la loi relative à la police de la circulation | 1968 betreffende de politie over het wegverkeer (hierna : |
routière), est compatible avec les articles 10 et 11 de la | Wegverkeerswet) bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, combinés avec l'article 6, paragraphe 1, de la | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees |
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne prévoit | Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het, in het geval van |
pas, dans le cas d'une personne placée sous administration, | een persoon die onder bewind is geplaatst, niet voorziet in de |
l'obligation de notifier une déchéance du droit de conduire, également | verplichting om eveneens aan diens bewindvoerder kennis te geven van |
à son administrateur. | een verval van het recht tot sturen. |
B.2.1. L'article 187 du Code d'instruction criminelle a été remplacé | B.2.1. Artikel 187 van het Wetboek van strafvordering werd vervangen |
par l'article 83 de la loi du 5 février 2016 modifiant le droit pénal | bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016 tot wijziging van het |
et la procédure pénale et portant des dispositions diverses en matière | strafrecht en de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake |
justitie en is van toepassing op het verstek dat een partij laat gaan | |
de justice et est applicable au défaut que fait une partie après le 29 | na 29 februari 2016. Doordat in de zaak ten gronde de veroordeelde |
février 2016. Etant donné que, dans l'affaire soumise au juge a quo, | |
la personne condamnée a fait défaut le 7 octobre 2015, la disposition | verstek liet gaan op 7 oktober 2015 is de aldus gewijzigde bepaling |
ainsi modifiée ne lui est pas applicable. | niet op hem van toepassing. |
Avant son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 février 2016, l'article 187 du Code d'instruction criminelle disposait : « Le condamné par défaut pourra faire opposition au jugement dans les [quinze] jours, qui suivent celui de sa signification. Lorsque la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, le prévenu pourra faire opposition, quant aux condamnations pénales, dans les quinze jours qui suivent celui où il aura connu la signification. S'il en a eu connaissance par la signification d'un mandat d'arrêt européen ou d'une demande d'extradition ou que le délai en cours de quinze jours n'a pas encore expiré au moment de son arrestation à l'étranger, il pourra faire opposition dans les quinze jours qui suivent celui de sa remise ou de sa remise en liberté à l'étranger. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le prévenu pourra faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. Il pourra faire opposition, quant aux condamnations civiles, jusqu'à l'exécution du jugement. La partie civile et la partie civilement responsable ne pourront faire opposition que dans les conditions énoncées à l'alinéa 1. L'opposition sera signifiée au ministère public, à la partie poursuivante ou aux autres parties en cause. Si l'opposition n'a pas été signifiée dans les quinze jours qui suivent la signification du jugement, il pourra être procédé à l'exécution des condamnations et, en cas d'appel des parties poursuivantes ou de l'une d'elles, il pourra être procédé au jugement sur l'appel. La condamnation sera comme non avenue par suite de l'opposition; néanmoins, les frais et dépens causés par l'opposition, y compris le | Artikel 187 van het Wetboek van strafvordering, vóór de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016, bepaalde : « Hij die bij verstek is veroordeeld, kan tegen het vonnis in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop het is betekend. Is de betekening van het vonnis niet aan de beklaagde in persoon gedaan, dan kan deze, wat de veroordelingen tot straf betreft, in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis heeft gekregen. Indien hij hiervan kennis heeft gekregen door de betekening van een Europees aanhoudingsbevel of een uitleveringsverzoek of indien de lopende termijn van vijftien dagen nog niet verstreken was op het ogenblik van zijn aanhouding in het buitenland, kan hij in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij werd overgeleverd of in het buitenland terug in vrijheid werd gesteld. Indien het niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de beklaagde in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf verstreken zijn. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. De burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij kunnen alleen in verzet komen overeenkomstig de bepaling van het eerste lid. Het verzet wordt betekend aan het openbaar ministerie, aan de vervolgende partij of aan de andere partijen in de zaak. Indien het verzet niet is betekend binnen een termijn van vijftien dagen na de betekening van het vonnis, kunnen de veroordelingen ten uitvoer gelegd worden; ingeval hoger beroep is ingesteld door de vervolgende partijen of door een van hen, kan de behandeling in hoger beroep voortgang vinden. Ten gevolge van het verzet wordt de veroordeling voor niet bestaande gehouden; de door het verzet veroorzaakte kosten en uitgaven, met |
coût de l'expédition et de la signification du jugement, seront | inbegrip van de kosten van uitgifte en van betekening van het vonnis, |
laissés à charge de l'opposant, si le défaut lui est imputable ». | blijven evenwel ten laste van de eiser in verzet, indien het verstek |
B.2.2. L'article 40 de la loi relative à la police de la circulation routière dispose : | aan hem te wijten is ». B.2.2. Artikel 40 van de Wegverkeerswet bepaalt : |
« Toute déchéance prononcée à titre de peine prend cours le cinquième | « Elk verval dat als straf is uitgesproken, gaat in de vijfde dag na |
jour suivant la date de l'avertissement donné au condamné par le | die waarop het openbaar ministerie de kennisgeving aan de veroordeelde |
ministère public. Les samedis, dimanches et jours fériés légaux ne | heeft gedaan. Zaterdagen, zondagen en wettelijke feestdagen zijn in |
sont pas compris dans le délai. | deze termijn niet inbegrepen. |
Sans préjudice de l'article 49/1, dans le cas où le condamné omet de | Onverminderd artikel 49/1 wordt ingeval de veroordeelde nalaat zijn |
faire parvenir à temps son permis de conduire ou le titre qui en tient | rijbewijs of het als zodanig geldend bewijs tijdig te doen toekomen op |
lieu au greffe, la période de déchéance en cours est prolongée de | de griffie, de lopende periode van het verval van rechtswege verlengd |
plein droit du délai qui s'est écoulé à partir du cinquième jour | |
suivant l'avertissement visé à l'alinéa 1er et jusqu'à la date | met de termijn die is verstreken vanaf de vijfde dag na de in het |
effective de remise du permis de conduire ou du titre qui en tient | eerste lid bedoelde kennisgeving tot de datum van effectieve afgifte |
lieu. Les samedis, dimanches et jours fériés légaux ne sont pas | van het rijbewijs of het als zodanig geldend bewijs. Zaterdagen, |
compris dans le délai. Si la déchéance est limitée en vertu de | zondagen en wettelijke feestdagen zijn in deze termijn niet |
l'article 38, § 2bis, la déchéance de plein droit ne peut être | inbegrepen. Indien het verval krachtens artikel 38, § 2bis, beperkt |
prolongée que si la remise du permis de conduire ou du titre qui en | is, wordt het verval van rechtswege enkel verlengd indien de afgifte |
tient lieu intervient après la prise en cours effective de la | van het rijbewijs of het als zodanig geldend bewijs gebeurt nadat het |
déchéance, et ce, pour un délai égal au nombre de jours de déchéance | verval effectief is ingegaan en dit met een termijn gelijk aan het |
déjà subis. | aantal dagen verval dat reeds is uitgevoerd. |
Si plusieurs déclarations de déchéance à titre de peine sont | Indien er lastens de veroordeelde meerdere vervallenverklaringen als |
prononcées à charge du condamné, le ministère public peut leur faire | straf zijn uitgesproken, kan het openbaar ministerie deze na de |
prendre cours successivement après l'avertissement ». | kennisgeving opeenvolgend laten ingaan ». |
B.3.1. La loi du 17 mars 2013 réformant les régimes d'incapacité et | B.3.1. De wet van 17 maart 2013 tot hervorming van de regelingen |
inzake onbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe | |
instaurant un nouveau statut de protection conforme à la dignité | beschermingsstatus die strookt met de menselijke waardigheid (hierna : |
humaine (ci-après : la loi du 17 mars 2013) a remplacé les statuts de | de wet van 17 maart 2013) vervangt de bestaande statuten voor |
protection judiciaire de personnes majeures existants par un seul | gerechtelijke bescherming van meerderjarigen door één gerechtelijk |
statut de protection judiciaire : l'administration (articles 494 à 512 | beschermingsstatuut : het bewind (artikelen 494 tot 512 van het |
du Code civil). Un régime transitoire a été prévu pour les statuts | Burgerlijk Wetboek). Voor de opgeheven statuten is voorzien in een |
abrogés (articles 227 à 230 de la loi du 17 mars 2013). | overgangsregeling (artikelen 227 tot 230 van de wet van 17 maart |
B.3.2. Le législateur a choisi de faire de l'administration provisoire | 2013). B.3.2. De wetgever heeft ervoor geopteerd het voorlopig bewind als |
la base du nouveau statut de protection (Doc. parl., Chambre, | basis te nemen van het nieuwe beschermingsstatuut (Parl. St., Kamer, |
2010-2011, DOC 53-1009/001, pp. 11-12), qui n'est plus limité à la | 2010-2011, DOC 53-1009/001, pp. 11-12), dat niet langer beperkt is tot |
gestion de biens, mais élargi à la protection de la personne (ibid., | het goederenbeheer, maar uitgebreid wordt tot de bescherming van de |
pp. 4-5). Le juge de paix peut donc ordonner une mesure de protection | persoon (ibid., pp. 4-5). De vrederechter kan aldus een gerechtelijke |
judiciaire des biens ainsi que de la personne du majeur « qui, en | beschermingsmaatregel bevelen met betrekking tot de goederen, alsook |
raison de son état de santé, est totalement ou partiellement hors | de persoon, ten aanzien van de meerderjarige « die wegens zijn |
d'état d'assumer lui-même, comme il se doit, sans assistance ou autre | gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk, zij het tijdelijk, niet in |
mesure de protection, fût-ce temporairement, la gestion de ses | staat is zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel zijn belangen |
intérêts patrimoniaux ou non patrimoniaux, [...] si et dans la mesure | van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke aard zelf |
où la protection de ses intérêts le nécessite » (articles 488/1, | behoorlijk waar te nemen, [...] indien en voor zover de bescherming |
alinéa 1er, 492 et 492/1 du Code civil). Pour les personnes majeures | van zijn belangen dit vereist » (artikelen 488/1, eerste lid, 492 en |
qui se trouvent dans un état de prodigalité, le juge de paix peut | 492/1 van het Burgerlijk Wetboek). Ten aanzien van de meerderjarige |
seulement ordonner une mesure de protection judiciaire des biens | personen die zich in staat van verkwisting bevinden, kan de |
vrederechter enkel een gerechtelijke beschermingsmaatregel met | |
(article 488/2 du Code civil). Toute décision ordonnant une mesure de | betrekking tot de goederen bevelen (artikel 488/2 van het Burgerlijk |
protection, y mettant fin ou la modifiant est insérée par extrait au | Wetboek). Elke beslissing waarbij een beschermingsmaatregel wordt |
opgelegd, beëindigd of gewijzigd, wordt bij uittreksel in het Belgisch | |
Moniteur belge et est consignée dans le registre de la population | Staatsblad opgenomen en aangetekend in het bevolkingsregister |
(articles 1249 et 1249/1 du Code judiciaire). | (artikelen 1249 en 1249/1 van het Gerechtelijk Wetboek). |
B.4.1. En ce qui concerne les significations et notifications à des | B.4.1. Inzake betekeningen en kennisgevingen aan personen die onder |
personnes qui étaient placées sous administration provisoire, l'ancien | voorlopig bewind stonden, bepaalde het voormalige artikel 488bis, k), |
article 488bis, k), du Code civil disposait : | van het Burgerlijk Wetboek : |
« Les significations et notifications à faire aux personnes pourvues | « Betekeningen en kennisgevingen aan personen aan wie een voorlopige |
d'un administrateur provisoire sont faites à ce dernier à son domicile | bewindvoerder is toegevoegd, worden gedaan aan diens woonplaats of |
ou à sa résidence ». | verblijfplaats ». |
Cette disposition reste applicable aux mesures de protection | Die bepaling blijft nog van toepassing op de reeds genomen |
d'administration provisoire déjà prises, jusqu'au moment où, en | beschermingsmaatregelen van voorlopig bewind tot op het ogenblik |
application des articles 227 à 229, ces mesures seront soumises aux | waarop die maatregelen, met toepassing van de artikelen 227 tot 229 |
dispositions visées au livre Ier, titre XI, chapitre II/1 (« De | worden onderworpen aan de bepalingen bedoeld in boek I, titel XI, |
l'administration ») du Code civil ou s'éteindront (article 230 de la | hoofdstuk II/1 (« Het bewind ») van het Burgerlijk Wetboek of uitdoven |
loi du 17 mars 2013). | (artikel 230 van de wet van 17 maart 2013). |
B.4.2. Dans le nouveau statut de protection de l'administration, les | B.4.2. In het nieuwe beschermingsstatuut van het bewind, is de |
règles relatives aux significations et aux notifications sont | regeling inzake betekeningen en kennisgevingen vervat in artikel |
contenues dans l'article 499/12 du Code civil, qui dispose : | 499/12 van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : |
« Les significations et notifications à faire aux personnes pourvues | « Betekeningen en kennisgevingen aan personen aan wie een |
d'un administrateur sont faites à ces personnes mêmes et au domicile | bewindvoerder is toegevoegd, worden gedaan aan deze personen zelf en |
ou à la résidence de l'administrateur, pour autant que la | aan de woonplaats of verblijfplaats van de bewindvoerder, voor zover |
signification ou la notification ait un rapport avec la mission de | de betekening of de kennisgeving verband houdt met de opdracht van de |
l'administrateur ». | bewindvoerder ». |
Il en résulte que les significations et notifications qui ont un | Hieruit vloeit voort dat betekeningen en kennisgevingen die verband |
rapport avec la mission de l'administrateur doivent être faites à la | houden met de opdracht van de bewindvoerder, moeten worden gedaan aan |
personne protégée même, ainsi qu'au domicile et à la résidence de | de beschermde persoon zelf, alsmede aan de woonplaats of |
l'administrateur. | verblijfplaats van de bewindvoerder. |
B.4.3. En outre, les articles 145 et 182 du Code d'instruction | B.4.3. Daarenboven bepalen de artikelen 145 en 182 van het Wetboek van |
criminelle, tels qu'ils ont été modifiés par les articles 148 et 149 | strafvordering, zoals gewijzigd bij de artikelen 148 en 149 van de wet |
de la loi du 17 mars 2013, prévoient que, lorsqu'une personne protégée | van 17 maart 2013, dat wanneer een beschermde persoon wordt gedagvaard |
est citée à comparaître devant le tribunal de police ou devant le | voor de politierechtbank of voor de correctionele rechtbank, de |
tribunal correctionnel, la signification doit se faire à la personne | betekening aan de beschermde persoon zelf, alsmede aan de woonplaats |
protégée elle-même, ainsi qu'au domicile ou à la résidence de son | of verblijfplaats van zijn bewindvoerder dient te gebeuren. |
administrateur. L'article 145, alinéas 1er et 3, du Code d'instruction criminelle | Artikel 145, eerste en derde lid, van het Wetboek van strafvordering |
dispose : | bepaalt : |
« Les citations pour contravention ou délit relevant de la compétence | « Dagvaardingen wegens overtreding of wegens wanbedrijf dat tot de |
du tribunal de police seront faites à la requête du ministère public | bevoegdheid van de politierechtbank behoort, geschieden op verzoek van |
ou de la partie civile. | het openbaar ministerie of van de burgerlijke partij. |
[...] | [...] |
La signification à faire aux personnes pourvues d'un administrateur | De betekening aan personen aan wie een bewindvoerder is toegevoegd, |
est faite à cette personne et au domicile ou à la résidence de | wordt gedaan aan die persoon en aan de woonplaats of verblijfplaats |
l'administrateur ». | van de bewindvoerder ». |
L'article 182, alinéa 1er, du Code d'instruction criminelle dispose : | Artikel 182, eerste lid, van het Wetboek van strafvordering bepaalt : |
« Le tribunal sera saisi, en matière correctionnelle, de la | « De zaken die tot de bevoegdheid van de correctionele rechtbank |
connaissance des délits de sa compétence, soit par le renvoi qui lui | behoren, worden bij haar aanhangig gemaakt, hetzij door de verwijzing |
en sera fait d'après les articles 130 et 160 ci-dessus, soit par la | naar de rechtbank overeenkomstig de artikelen 130 en 160 hiervoren, |
citation donnée directement à l'inculpé et aux personnes civilement | hetzij door een dagvaarding, rechtstreeks aan de verdachte en aan de |
responsables du délit par la partie civile, et, dans tous les cas, par | voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijke personen gedaan door |
le procureur du Roi, soit par la convocation de l'inculpé par | de burgerlijke partij en, in alle gevallen door de procureur des |
procès-verbal, conformément à l'article 216quater, soit par la | Konings, hetzij door de oproeping van de verdachte bij proces-verbaal, |
convocation aux fins de comparution immédiate, conformément à | conform artikel 216quater, hetzij door de oproeping met het oog op |
l'article 216quinquies. La citation à faire aux personnes pourvues | onmiddellijke verschijning overeenkomstig artikel 216quinquies. De |
d'un administrateur est également faite au domicile ou à la résidence | dagvaarding aan de personen aan wie een bewindvoerder is toegevoegd, |
de celui-ci. Les parties peuvent également comparaître volontairement | wordt eveneens aan diens woonplaats of verblijfplaats gedaan. Partijen |
et sur un simple avertissement sans qu'il soit besoin de citation ». | kunnen eveneens vrijwillig en op een eenvoudige oproeping verschijnen, |
B.4.4. Il ressort des travaux préparatoires que la double | zonder dat een dagvaarding nodig is ». |
signification systématique de la citation à comparaître devant le | B.4.4. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de systematische |
tribunal de police ou devant le tribunal correctionnel était jugée | dubbele betekening van de dagvaarding voor de politierechtbank of de |
souhaitable, afin que l'administrateur puisse être informé à temps | correctionele rechtbank wenselijk werd geacht, opdat de bewindvoerder |
d'une affaire pénale concernant la personne protégée, eu égard aux | tijdig kennis kan nemen van een strafzaak ten aanzien van de |
lourdes conséquences qu'une condamnation peut avoir pour le patrimoine | beschermde persoon, wegens de mogelijke ernstige vermogensrechtelijke |
de cette dernière (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1009/005, | gevolgen van een veroordeling (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC |
pp. 125-126; Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1009/010, pp. | 53-1009/005, pp. 125-126; Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC |
85-86). Il a également été souligné que les règles relatives à la | 53-1009/010, pp. 85-86). |
signification et à la notification dans le cadre spécifique de | Tevens werd erop gewezen dat de regeling inzake betekening en |
l'administration, telles qu'elles sont contenues dans le Code civil, | kennisgeving in het specifieke kader van het bewind, zoals vervat in |
ne s'appliquent qu'en matière civile, et non en matière pénale (Doc. | het Burgerlijk Wetboek, enkel betrekking heeft op burgerlijke zaken en |
parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1009/010, p. 86). C'est également l'interprétation sur laquelle se base le juge a quo. B.5. Le juge a quo demande à la Cour si le droit à un procès équitable est violé en ce qu'aucune obligation analogue de double signification ou notification tant à la personne protégée qu'à son administrateur n'est prévue, que ce soit lors de la signification d'un jugement rendu par défaut ou lors de la notification d'une déchéance du droit de conduire à une personne pourvue d'un administrateur. B.6. Afin de garantir le droit à un procès équitable et les droits de la défense d'une personne protégée placée sous administration, | niet op strafzaken (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-1009/010, p. 86). Dit is ook de interpretatie waar de verwijzende rechter van uitgaat. B.5. De verwijzende rechter vraagt het Hof of het recht op een eerlijk proces wordt geschonden doordat noch bij de betekening van een verstekvonnis, noch bij de kennisgeving van een verval van het recht tot sturen aan een persoon aan wie een bewindvoerder is toegevoegd, voorzien is in een soortgelijke verplichting tot dubbele betekening of kennisgeving aan zowel de beschermde persoon als aan zijn bewindvoerder. B.6. Teneinde het recht op een eerlijk proces en het recht van verdediging van een beschermde persoon onder bewind te waarborgen, in |
conformément à l'article 6 de la Convention européenne des droits de | overeenstemming met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten |
l'homme, il y a lieu de tenir compte du fait qu'en raison de son état | van de mens, dient rekening te worden gehouden met het feit dat die |
de santé, cette personne est totalement ou partiellement hors d'état | persoon wegens zijn gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk niet in |
de gérer correctement elle-même, sans mesure de protection judiciaire, | staat is zonder gerechtelijke beschermingsmaatregel zijn belangen van |
ses intérêts patrimoniaux ou non patrimoniaux, ou du fait que cette | vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk |
personne se trouve dans un état de prodigalité (voir, en ce sens : | waar te nemen of dat die persoon zich in een staat van verkwisting |
CEDH, 30 janvier 2011, Vaudelle c. France, §§ 50-53). Des garanties | bevindt (zie in die zin : EHRM, 30 januari 2011, Vaudelle t. |
spéciales de procédure peuvent dès lors s'imposer pour garantir les | Frankrijk, § § 50-53). Bijzondere procedurele waarborgen kunnen dan |
intérêts de personnes protégées, a fortiori lorsque le droit à la | ook vereist zijn om de belangen van beschermde personen te vrijwaren, |
liberté est en cause (ibid., § § 60-61). De plus, une condamnation | zeker wanneer het recht op vrijheid in het geding is (ibid., § § |
peut avoir des répercussions financières importantes sur le patrimoine | 60-61). Daarenboven kan een veroordeling een belangrijke financiële |
de la personne protégée (ibid., § 63). Le législateur doit donc à tout | weerslag hebben op het vermogen van de beschermde persoon (ibid., § |
le moins prévoir des garanties procédurales supplémentaires, qui | 63). Minstens dient de wetgever dan ook te voorzien in bijkomende |
permettent à la personne protégée d'être informée d'une manière | procedurele waarborgen die toelaten dat de beschermde persoon volledig |
détaillée de la nature et de la cause de l'accusation portée contre | geïnformeerd kan zijn over de aard en de oorzaak van de strafzaak |
elle (ibid., § 65). | tegen hem (ibid., § 65). |
B.7.1. La citation de la personne protégée à comparaître devant le | B.7.1. De dagvaarding van de beschermde persoon voor de |
tribunal de police ou devant le tribunal correctionnel doit être | politierechtbank of voor de correctionele rechtbank dient te worden |
signifiée à la personne protégée et au domicile ou à la résidence de | betekend aan de beschermde persoon en aan de woonplaats of |
son administrateur, conformément aux articles 145 et 182 du Code | verblijfplaats van zijn bewindvoerder, overeenkomstig de artikelen 145 |
d'instruction criminelle. Une décision prise valablement par défaut | en 182 van het Wetboek van strafvordering. Een geldige beslissing bij |
suppose que le défaillant a été régulièrement cité à comparaître | verstek veronderstelt dat de versteklatende partij regelmatig werd |
(Cass., 11 septembre 1990, Pas., 1991, I, n° 15; Cass., 1er octobre | gedagvaard om te verschijnen (Cass., 11 september 1990, Arr. Cass, |
1997, Pas, 1997, I, n° 935). | 1990, nr. 15; Cass., 1 oktober 1997, Arr. Cass, 1997, nr. 380). |
B.7.2. L'administration n'inclut pas la représentation de la personne | B.7.2. Het bewind houdt geen vertegenwoordiging van de beschermde |
protégée comme défenderesse à l'action publique, l'article 185 du Code | persoon als verweerder bij de strafvordering in, aangezien artikel 185 |
d'instruction criminelle réservant cette représentation à l'avocat | van het Wetboek van strafvordering die vertegenwoordiging aan de |
(Cass., 11 mai 2005, Pas., 2005, n° 273; Cass., 13 décembre 2011, | advocaat voorbehoudt (Cass., 11 mei 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 273; |
Pas., 2011, n° 682). Une condamnation pénale peut toutefois avoir des | Cass., 13 december 2011, Arr. Cass., 2011, nr. 682). Een |
répercussions sur le patrimoine de la personne protégée. | strafrechtelijke veroordeling kan niettemin een weerslag hebben op het vermogen van de beschermde persoon. |
B.7.3. La circonstance que la mission de l'administrateur n'inclut pas | B.7.3. De omstandigheid dat de opdracht van de bewindvoerder zich niet |
la représentation de la personne protégée comme défenderesse à | uitstrekt tot de vertegenwoordiging van de beschermde persoon als |
l'action publique et le principe général de droit de la personnalité | verweerder bij de strafvordering en het algemeen rechtsbeginsel van |
de la peine ne sauraient toutefois justifier la signification de la | het persoonlijk karakter van de straf kunnen evenwel niet |
seule citation de la personne protégée à comparaître devant le | verantwoorden dat aan de bewindvoerder enkel de dagvaarding van de |
tribunal de police ou devant le tribunal correctionnel, et non du | beschermde persoon voor de politierechtbank of voor de correctionele |
jugement rendu par défaut contre cette personne. Cette dernière | rechtbank wordt betekend maar niet het vonnis bij verstek gewezen |
pourrait en effet être condamnée sans que son administrateur soit au | jegens die persoon. Deze laatste zou immers kunnen worden veroordeeld |
courant et sans que ce dernier ait pu pallier les répercussions de la | zonder dat de bewindvoerder daarvan op de hoogte is en zonder dat hij |
condamnation sur le patrimoine de la personne protégée, qui peuvent | de weerslag van de veroordeling op het vermogen van de beschermde |
être considérables. | persoon, die mogelijk aanzienlijk kan zijn, heeft kunnen ondervangen. |
Les garanties procédurales qui assurent à la personne protégée le | Aldus ontbreken de procedurele waarborgen om het recht op een eerlijk |
droit à un procès équitable font donc défaut. | proces van de beschermde persoon te vrijwaren. |
B.7.4. Il ressort de ce qui précède que l'article 187 du Code | B.7.4. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat artikel 187 van het Wetboek |
d'instruction criminelle, tel qu'il était d'application avant sa | van strafvordering, zoals van toepassing vóór de wijziging ervan bij |
modification par la loi du 5 février 2016, n'est pas compatible avec | de wet van 5 februari 2016, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en |
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6 de | 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het |
la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne prévoit | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het niet |
pas l'obligation de signifier aussi à l'administration un jugement | voorziet in de verplichting om een vonnis bij verstek gewezen jegens |
rendu par défaut à l'encontre d'une personne protégée. | de beschermde persoon eveneens aan de bewindvoerder te betekenen. |
Etant donné que la lacune constatée réside dans le texte soumis à la | Aangezien de vastgestelde lacune zich bevindt in de aan het Hof |
voorgelegde tekst, staat het aan de verwijzende rechter, wanneer hij | |
Cour, il appartient au juge a quo, lorsqu'il statue sur la | uitspraak doet over de ontvankelijkheid van het verzet, een einde te |
recevabilité de l'opposition, de mettre fin à l'inconstitutionnalité | maken aan de vastgestelde ongrondwettigheid, aangezien die |
constatée par la Cour, ce constat étant exprimé en des termes | vaststelling wordt uitgedrukt in voldoende duidelijke en volledige |
suffisamment clairs et complets pour permettre d'appliquer la | bewoordingen om toe te laten dat de in het geding zijnde bepaling |
disposition en cause dans le respect des articles 10 et 11 de la | wordt toegepast met inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag |
des droits de l'homme. En effet, tant le délai extraordinaire que le | voor de rechten van de mens. Zowel de gewone als de buitengewone |
délai ordinaire d'opposition ne courent point en l'absence d'une | termijn van verzet vereisen immers een regelmatige betekening van het |
signification régulière (Cass., 9 mars 2016, P.15.1679.F). | verstekvonnis (Cass., 9 maart 2016, P.15.1679.F). |
B.8.1. Le juge a quo demande en outre si le droit à un procès | B.8.1. De verwijzende rechter vraagt voorts of het recht op een |
équitable est violé en ce que la notification de la déchéance du droit | eerlijk proces wordt geschonden in zoverre de kennisgeving van het |
de conduire à une personne placée sous administration ne doit pas être | verval van het recht tot sturen aan een persoon die onder bewind is |
faite également à l'administrateur. | geplaatst, niet eveneens aan de bewindvoerder dient te gebeuren. |
B.8.2. La notification d'une déchéance du droit de conduire relève de | B.8.2. De kennisgeving van een verval van het recht tot sturen heeft |
l'exécution des peines. Si le jugement rendu par défaut à l'encontre | betrekking op de strafuitvoering. Indien het vonnis bij verstek jegens |
de la personne protégée est signifié à l'administrateur, ce dernier | de beschermde persoon wordt betekend aan de bewindvoerder, kan hij |
peut prendre connaissance de la condamnation à une déchéance du droit | kennis nemen van de veroordeling tot een verval van het recht tot |
de conduire et les garanties procédurales sont suffisantes pour | sturen en zijn er voldoende procedurele waarborgen voorhanden teneinde |
protéger les intérêts de la personne placée sous administration. | de belangen van de beschermde persoon doeltreffend te beschermen. |
B.9. La première question préjudicielle appelle une réponse | B.9. De eerste prejudiciële vraag dient bevestigend te worden |
affirmative. La première branche de la seconde question préjudicielle | beantwoord. Het eerste onderdeel van de tweede prejudiciële vraag |
appelle une réponse négative. | dient ontkennend te worden beantwoord. |
Quant à la seconde branche de la seconde question préjudicielle | Ten aanzien van het tweede onderdeel van de tweede prejudiciële vraag |
B.10.1. Dans la seconde branche de la seconde question préjudicielle, | B.10.1. Met het tweede onderdeel van de tweede prejudiciële vraag |
le juge a quo demande à la Cour si l'article 40 de la loi sur la | wenst de verwijzende rechter te vernemen of artikel 40 van de |
circulation routière est compatible avec les articles 10 et 11 de la | Wegverkeerswet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, combinés avec l'article 6, paragraphe 1, de la | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees |
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne prévoit | Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het niet erin voorziet |
pas que la personne condamnée par défaut doit être informée, lors de | dat de bij verstek veroordeelde persoon bij de kennisgeving van een |
la notification d'une déchéance du droit de conduire, de la | verval van het recht tot sturen in kennis dient te worden gesteld van |
possibilité de faire opposition. | de mogelijkheid tot het aantekenen van verzet. |
B.10.2. L'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des | B.10.2. Artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van |
droits de l'homme comprend un droit d'accès au juge compétent. Ce | de mens houdt een recht in op toegang tot de bevoegde rechter. Dat |
droit est également consacré par l'article 13 de la Constitution et | recht wordt eveneens gewaarborgd bij artikel 13 van de Grondwet en |
doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10 et 11 de la | moet met inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan |
Constitution. | eenieder worden gewaarborgd. |
B.11.1. Selon l'article 185 du Code d'instruction criminelle, le | B.11.1. Volgens artikel 185 van het Wetboek van strafvordering moet de |
prévenu doit comparaître en personne ou par un avocat. Si un prévenu | beklaagde persoonlijk verschijnen of in de persoon van een advocaat. |
est condamné par défaut, celui-ci peut obtenir qu'une juridiction | Indien een beklaagde bij verstek wordt veroordeeld, beschikt hij over |
statue à nouveau en fait comme en droit après l'avoir entendu, sauf | het recht op een nieuwe beoordeling in feite en in rechte, waarbij hij |
wordt gehoord, tenzij hij afstand heeft gedaan van zijn recht om te | |
s'il a renoncé à son droit de comparaître et de se défendre ou s'il a | verschijnen en zich te verdedigen of tenzij hij de bedoeling heeft |
l'intention de se soustraire à la justice (CEDH, 24 mai 2007, Da Luz | zich aan de justitie te onttrekken (EHRM, 24 mei 2007, Da Luz |
Domingues Ferreira c. Belgique, § 54; 1er mars 2011, Faniel c. | Domingues Ferreira t. België, § 54; 1 maart 2011, Faniel t. België, § |
Belgique, § 26). | 26). |
B.11.2. En vertu de l'article 187, alinéas 1er et 3, du Code d'instruction criminelle, le condamné, la partie civilement responsable et la partie civile ont quinze jours pour faire opposition à un jugement pénal prononcé par défaut. Ce délai court à compter de la signification régulière de la décision rendue par défaut. Toutefois, l'alinéa 2 du même article prévoit un délai supplémentaire au seul bénéfice du prévenu condamné auquel la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, alors que la partie civile et la partie civilement responsable ne disposent que du délai ordinaire d'opposition prévu à l'alinéa 1er. Lorsque le jugement n'a pas été signifié à sa personne, le prévenu condamné peut faire opposition, en ce qui concerne la condamnation pénale, dans les quinze jours qui suivent celui où il a eu connaissance de la signification. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le prévenu peut encore faire | B.11.2. Krachtens artikel 187, eerste en derde lid, van het Wetboek van strafvordering, hebben de veroordeelde, de burgerrechtelijk aansprakelijke partij en de burgerlijke partij vijftien dagen de tijd om verzet aan te tekenen tegen een bij verstek uitgesproken strafvonnis. Die termijn loopt vanaf de regelmatige betekening van de bij verstek gewezen beslissing. Het tweede lid van hetzelfde artikel voorziet echter in een bijkomende termijn, uitsluitend voor de veroordeelde beklaagde aan wie het vonnis niet in persoon werd betekend, terwijl de burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij enkel beschikken over de gewone termijn van verzet waarin het eerste lid voorziet. Wanneer het vonnis niet aan de persoon werd betekend, kan de veroordeelde beklaagde verzet aantekenen, wat de veroordeling tot de straf betreft, binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis kreeg. Indien niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de beklaagde nog in verzet komen |
opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la | totdat de termijnen van verjaring van de straf zijn verstreken. Wat de |
peine. En ce qui concerne les condamnations civiles, il peut faire | burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot |
opposition jusqu'à l'exécution du jugement. | de tenuitvoerlegging van het vonnis. |
Tant ce délai extraordinaire que le délai ordinaire d'opposition ne | Zowel de gewone als de buitengewone termijn van verzet vereisen een |
courent point en l'absence d'une signification régulière (Cass., 9 | regelmatige betekening van het verstekvonnis (Cass., 9 maart 2016, |
mars 2016, P.15.1679.F). | P.15.1679.F). |
B.12. Le droit de former opposition à un jugement par défaut peut | B.12. Het recht om in verzet te komen tegen een verstekvonnis mag |
certes se prêter à des exigences procédurales en ce qui concerne | |
l'utilisation de voies de recours, mais ces exigences ne peuvent | weliswaar worden omgeven met procedurele vereisten bij het aanwenden |
empêcher le prévenu de se prévaloir d'une voie de recours disponible | van rechtsmiddelen, maar die vereisten mogen het de beklaagde niet |
(CEDH, 28 octobre 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § § | onmogelijk maken de beschikbare rechtsmiddelen aan te wenden (EHRM, 28 |
44-45; 24 mai 2007, Da Luz Domingues Ferreira c. Belgique, § 57; 1er | oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, § § 44-45; 24 mei |
mars 2011, Faniel c. Belgique, § 26). Les règles relatives aux délais | 2007, Da Luz Domingues Ferreira t. België, § 57; 1 maart 2011, Faniel |
à respecter pour former un recours visent à assurer une bonne | t. België, § 26). De regels met betrekking tot het naleven van |
termijnen om een rechtsmiddel aan te wenden, beogen een behoorlijke | |
administration de la justice et le respect, en particulier, du | rechtsbedeling en inzonderheid ook de rechtszekerheid te waarborgen |
principe de la sécurité juridique (CEDH, 28 octobre 1998, Pérez de | (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, § 45). |
Rada Cavanilles c. Espagne, § 45). | |
Afin de garantir la possibilité d'opposition et le droit d'accès au | Teneinde de mogelijkheid van verzet en het recht op toegang tot de |
juge, il importe non seulement que les règles concernant les | rechter te waarborgen, is het niet alleen van belang dat de regels met |
possibilités des voies de recours et les délais soient posées avec | betrekking tot de mogelijkheden inzake de rechtsmiddelen en de |
clarté, mais qu'elles soient aussi portées à la connaissance des | termijnen duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet |
justiciables de la manière la plus explicite possible, afin que | mogelijk aan de rechtzoekenden ter kennis worden gebracht zodat dezen |
ceux-ci puissent en faire usage conformément à la loi. Une personne | gebruik ervan kunnen maken overeenkomstig de wet. Een persoon die bij |
condamnée par défaut doit être immédiatement informée de manière | verstek wordt veroordeeld, dient bij de betekening van dat vonnis |
fiable et officielle, lors de la signification du jugement de | onmiddellijk op een betrouwbare en officiële manier te worden |
condamnation, des possibilités de recours, des délais d'introduction | geïnformeerd over de beschikbare rechtsmiddelen, de termijnen om die |
et des formalités à respecter (CEDH, 24 mai 2007, Da Luz Domingues | aan te wenden en de te respecteren vormvereisten (EHRM, 24 mei 2007, |
Ferreira c. Belgique, §§ 58-59; 29 juin 2010, Hakimi c. Belgique, § § | Da Luz Domingues Ferreira t. België, § § 58-59; 29 juni 2010, Hakimi |
35-36; 1er mars 2011, Faniel c. Belgique, § 30). | t. België, § § 35-36; 1 maart 2011, Faniel t. België, § 30). |
B.13.1. A la suite de l'arrêt Hakimi c. Belgique, précité, la Cour de | B.13.1. Naar aanleiding van het voormelde arrest Hakimi t. België |
cassation a jugé ce qui suit : | oordeelde het Hof van Cassatie : |
« Lorsque la signification de l'arrêt rendu par défaut ne mentionne | « Wanneer de betekening van het bij verstek gewezen arrest geen |
pas le droit de faire opposition et le délai imparti pour l'exercice | melding maakt van het recht om verzet aan te tekenen en evenmin van de |
de ce droit, une opposition faite hors délai ne peut être déclarée | termijn om dat recht uit te oefenen, kan het verzet dat te laat is |
aangetekend niet onontvankelijk worden verklaard wegens | |
irrecevable pour cause de tardiveté, à peine de priver le condamné du | laattijdigheid, op straffe van de veroordeelde het recht op toegang |
droit d'accès à un tribunal. | tot een rechterlijke instantie te ontzeggen. |
Décidant le contraire, l'arrêt du 9 mars 2007 viole l'article 6.1 de | Het arrest van 9 maart 2007 dat het tegendeel beslist, schendt artikel |
la CEDH dans l'interprétation que la Cour européenne lui a donnée par | 6.1 EVRM, volgens de uitlegging die het Europees Hof eraan geeft in |
son arrêt du 29 juin 2010 » (Cass. 23 février 2011, Pas., 2011, n° | zijn arrest van 29 juni 2010 » (Cass., 23 februari 2011, Arr. Cass., |
161). | 2011, nr. 161). |
B.13.2. Par un arrêt du 9 mars 2016 (P.15.1679.F), la Cour de | B.13.2. Bij een arrest van 9 maart 2016 (P.15.1679.F) heeft het Hof |
cassation a jugé : « La disposition visée au moyen accorde au prévenu défaillant un délai supplémentaire qui lui permet de former opposition dans les quinze jours qui suivent celui où il a connu la signification de la décision rendue par défaut à sa charge. Tant ce délai extraordinaire que le délai ordinaire d'opposition ne courent point en l'absence d'une signification régulière. L'article 6.1 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales impose, à cet égard, que la signification mentionne le droit de former opposition ainsi que le délai imparti pour l'exercer. La connaissance de la signification que requiert la disposition visée au moyen n'est, quant à elle, subordonnée à aucune formalité particulière. Elle est laissée à l'appréciation du juge. Au moment où | van Cassatie geoordeeld : « De in het middel bedoelde bepaling kent de versteklatende beklaagde een bijkomende termijn toe om in verzet te komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij kennis heeft gekregen van de betekening van de tegen hem gewezen verstekbeslissing. Noch die buitengewone termijn, noch de gewone termijn van verzet, gaan in bij ontstentenis van een regelmatige betekening. Artikel 6.1 EVRM legt dienaangaande op dat de betekening het recht moet vermelden om verzet aan te tekenen alsook de termijn om dat recht uit te oefenen. De kennisneming van de betekening die bij de in het middel bedoelde bepaling wordt vereist, is aan geen enkel bijzonder vormvereiste onderworpen. Ze wordt aan de beoordeling van de rechter overgelaten. |
le prévenu défaillant prend connaissance de la signification, aucune disposition légale n'impose qu'il soit à nouveau informé de la possibilité et des modalités de l'opposition figurant dans l'acte de signification. Le jugement considère que ces informations devaient être données à la défenderesse lorsque la mise à exécution de la déchéance du droit de conduire à laquelle elle avait été condamnée lui a été notifiée, sans que, pour en prendre connaissance, elle ait dû attendre d'aller chercher la copie de l'exploit de signification du jugement rendu par défaut. Ainsi, le tribunal n'a pas légalement justifié la décision selon laquelle, bien que formée plus de quinze jours après la date à laquelle la demanderesse a eu connaissance de la signification du | Op het ogenblik waarop de versteklatende beklaagde kennisneemt van de betekening, legt geen enkele wetsbepaling op dat hij nogmaals wordt ingelicht over de mogelijkheid en de wijze om verzet aan te tekenen, welke beide in de akte van betekening zijn vermeld. Het vonnis stelt dat die inlichtingen aan de verweerster moesten worden verstrekt op het ogenblik van de betekening van de tenuitvoerlegging van het verval van het recht tot sturen waartoe zij was veroordeeld, zonder dat zij om daarvan kennis te nemen, moest wachten tot zij het afschrift van het exploot van betekening van het verstekvonnis kon afhalen. Aldus heeft de rechtbank de beslissing niet naar recht verantwoord volgens welke het verzet ontvankelijk is, ook al werd het ingesteld meer dan vijftien dagen na de dag waarop de eiseres van de betekening |
jugement rendu par défaut, l'opposition est recevable ». | van het verstekvonnis kennis had gekregen ». |
B.14.1. Le juge qui doit se prononcer sur la recevabilité de | B.14.1. De rechter die over de ontvankelijkheid van het verzet moet |
l'opposition apprécie souverainement si et à quelle date l'intéressé a | uitspraak doen, oordeelt op onaantastbare wijze of en wanneer de |
eu connaissance de la signification (Cass., 3 janvier 1989, Pas. | betrokkene kennis kreeg van de betekening (Cass., 3 januari 1989, Arr. |
1989,n° 256). | Cass., 1988-1989, nr. 256). |
En cas de contestation, ce n'est pas au prévenu qu'il appartient de | Bij betwisting is het niet de beklaagde die de afwezigheid van |
prouver l'absence de prise de connaissance. C'est au contraire au | kennisname moet bewijzen. Het zijn integendeel het openbaar ministerie |
ministère public ou à la partie civile qu'il appartient d'établir le | of de burgerlijke partij die het ogenblik van de kennisname van de |
moment de la prise de connaissance de la signification lorsqu'ils | betekening moeten aantonen wanneer zij zich op de laattijdigheid van |
veulent soulever la tardiveté de l'opposition (Cass., 19 décembre | het verzet willen beroepen (Cass., 19 december 1972, Arr. Cass., 1973, |
1972, Pas. 1973, I, p. 396). | p. 411). |
B.14.2. Lorsque la signification d'un jugement par défaut n'a pu être | B.14.2. Wanneer de betekening van een verstekvonnis niet aan de |
faite à la personne, la prise de connaissance ultérieure de cette | persoon kon worden gedaan, is de latere kennisname van die betekening |
signification par la personne condamnée par défaut est une question de | door de bij verstek veroordeelde een feitenkwestie die niet aan enige |
fait qui n'est liée à aucune formalité. Cette prise de connaissance | formaliteit is gebonden. Die kennisname doet evenwel de buitengewone |
fait néanmoins débuter le délai extraordinaire d'opposition. | termijn van verzet een aanvang nemen. |
B.14.3. Certes, il est impossible d'exiger de manière générale qu'au | B.14.3. Weliswaar is het onmogelijk om op algemene wijze te vereisen |
moment de la prise de connaissance de la signification d'un jugement | dat de veroordeelde op het ogenblik van de kennisname van de |
rendu par défaut, le condamné soit toujours informé de la possibilité | betekening van een verstekvonnis steeds in kennis wordt gesteld van de |
de faire opposition et des délais et formalités à respecter. Cette | |
prise de connaissance peut en effet dépendre d'un événement purement | mogelijkheid om verzet aan te tekenen en van de termijnen en |
fortuit et factuel, comme une communication par un tiers ou un | vormvereisten die daarvoor gelden. Die kennisname kan immers |
contrôle de police sur la route. Toutefois, la situation est | afhankelijk zijn van een louter toevallige en feitelijke gebeurtenis, |
différente lorsque, après la signification du jugement rendu par | zoals een mededeling door een derde of een politiecontrole op de weg. |
défaut, il faut procéder à une notification formelle à la personne | De situatie is evenwel anders wanneer na de betekening van het |
condamnée en ce qui concerne l'exécution de ce jugement, comme c'est | verstekvonnis een formele kennisgeving moet worden gedaan aan de |
le cas pour une notification de la déchéance du droit de conduire | veroordeelde met betrekking tot de uitvoering van dat vonnis, zoals |
conformément à l'article 40 de la loi sur la circulation routière. B.14.4. Comme il est dit en B.12, le droit à un procès équitable exige non seulement que les possibilités et délais pour exercer des voies de recours soient posés avec clarté, mais aussi qu'ils soient portés à la connaissance du justiciable de la manière la plus explicite possible. Le délai extraordinaire pour faire opposition revêt une grande importance lorsque le jugement rendu par défaut n'est pas signifié à la personne et que ce délai est par ailleurs bref. Au cours du délai extraordinaire d'opposition, la condamnation est en outre exécutoire. B.14.5. La peine de la déchéance du droit de conduire peut avoir de lourdes conséquences, en particulier pour les personnes qui ont absolument besoin d'un véhicule pour acquérir des revenus professionnels. Si, dans le cas d'une condamnation par défaut, les | dat, overeenkomstig artikel 40 van de Wegverkeerswet, het geval is voor een kennisgeving van het verval van het recht tot sturen. B.14.4. Zoals in B.12 is vermeld, vereist het recht op een eerlijk proces niet enkel dat de mogelijkheden en de termijnen om rechtsmiddelen aan te wenden duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet mogelijk aan de rechtzoekende ter kennis worden gebracht. De buitengewone termijn om verzet aan te tekenen is van groot belang wanneer de betekening van het verstekvonnis niet aan de persoon gebeurt en die termijn is bovendien kort. Tijdens de buitengewone termijn van verzet is de veroordeling daarenboven uitvoerbaar. B.14.5. De straf van het verval van het recht tot sturen kan verregaande gevolgen hebben, inzonderheid voor diegenen voor wie het gebruik van het voertuig onontbeerlijk is voor het verwerven van beroepsinkomsten. Indien, in geval van een veroordeling bij verstek, |
possibilités et délais d'exercice de voies de recours ne sont pas | bij de kennisgeving van het verval de mogelijkheden en de termijnen om |
portés à la connaissance du condamné lors de la notification de la | rechtsmiddelen aan te wenden niet aan de veroordeelde ter kennis |
déchéance, la possibilité de faire opposition peut être gravement | worden gebracht, kan de mogelijkheid tot het aantekenen van verzet |
hypothéquée, alors que la communication de ces informations | ernstig worden gehypothekeerd, terwijl die bijkomende |
supplémentaires ne représente pas une charge disproportionnée pour l'autorité. | informatieverstrekking op de overheid geen onevenredige last legt. |
B.15. Ainsi, en ne prévoyant pas que, lors de la notification de la | B.15. Door aldus niet te bepalen dat bij de kennisgeving van het |
déchéance du droit de conduire prononcée dans le cadre d'une procédure | verval van het recht tot sturen dat is uitgesproken in het kader van |
par défaut, il y a lieu d'indiquer les voies de recours ouvertes | een procedure bij verstek melding moet worden gemaakt van de |
contre un jugement rendu par défaut, les délais pour les exercer et | rechtsmiddelen die openstaan tegen een verstekvonnis, van de termijnen |
les formalités à respecter, l'article 40 de la loi relative à la | om die aan te wenden en van de na te leven vormvereisten is artikel 40 |
police de la circulation routière n'est pas compatible avec les | |
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6, | van de Wegverkeerswet niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van |
paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme. | de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
1. L'article 187 du Code d'instruction criminelle, tel qu'il était | 1. Artikel 187 van het Wetboek van strafvordering, zoals van |
d'application avant son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 | toepassing vóór de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5 |
février 2016 modifiant le droit pénal et la procédure pénale et | februari 2016 tot wijziging van het strafrecht en de strafvordering en |
portant des dispositions diverses en matière de justice, viole les | houdende diverse bepalingen inzake justitie, schendt de artikelen 10 |
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6, | en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, van |
paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce | het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het niet |
qu'il ne prévoit pas l'obligation de signifier un jugement rendu par | voorziet in de verplichting om een vonnis bij verstek gewezen jegens |
défaut à l'encontre d'une personne placée sous administration à cette | een persoon die onder bewind staat te betekenen aan die persoon en aan |
personne et au domicile ou à la résidence de l'administrateur. | de woonplaats of de verblijfplaats van de bewindvoerder. |
2. L'article 40 de la loi relative à la police de la circulation | 2. Artikel 40 van de wet betreffende de politie over het wegverkeer, |
routière, coordonnée par l'arrêté royal du 16 mars 1968, viole les | gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart 1968, schendt de |
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6, | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel |
paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce | 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in |
qu'il ne prévoit pas l'obligation de mentionner, lors de la | zoverre het niet bepaalt dat bij de kennisgeving van het verval van |
notification de la déchéance du droit de conduire prononcée dans le | het recht tot sturen dat is uitgesproken in het kader van een |
cadre d'une procédure par défaut, les voies de droit ouvertes contre | procedure bij verstek, melding moet worden gemaakt van de |
un jugement rendu par défaut, les délais pour les exercer et les | rechtsmiddelen die openstaan tegen een verstekvonnis, van de termijnen |
formalités à respecter. | om die aan te wenden en van de na te leven vormvereisten. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 11 octobre 2018. | op 11 oktober 2018. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |