Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 149/2018 du 8 novembre 2018 Numéro du rôle : 6681 En cause : le recours en annulation des articles 122 et 123 de la loi-programme du 25 décembre 2016 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 149/2018 du 8 novembre 2018 Numéro du rôle : 6681 En cause : le recours en annulation des articles 122 et 123 de la loi-programme du 25 décembre 2016 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 149/2018 van 8 november 2018 Rolnummer 6681 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 122 en 123 van de programmawet van 25 december 2016 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 149/2018 du 8 novembre 2018 Uittreksel uit arrest nr. 149/2018 van 8 november 2018
Numéro du rôle : 6681 Rolnummer 6681
En cause : le recours en annulation des articles 122 et 123 de la In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 122 en 123 van
loi-programme du 25 décembre 2016 (modification des articles 120 et de programmawet van 25 december 2016 (wijziging van de artikelen 120
1262 du Code des droits et taxes divers), introduit par la SNC « Anton en 1262 van het Wetboek diverse rechten en taksen), ingesteld door de
van Zantbeek ». vof « Anton van Zantbeek ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey,
Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y.
présidée par le président A. Alen, Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 20 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 20 juni 2017
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 21 juni
juin 2017 et parvenue au greffe le 21 juin 2017, la SNC « Anton van 2017, heeft de vof « Anton van Zantbeek », bijgestaan en
Zantbeek », assistée et représentée par Me A. Maelfait, avocat au vertegenwoordigd door Mr. A. Maelfait, advocaat bij de balie te Gent,
barreau de Gand, a introduit un recours en annulation des articles 122 beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 122 en 123 van de
et 123 de la loi-programme du 25 décembre 2016 (modification des programmawet van 25 december 2016 (wijziging van de artikelen 120 en
articles 120 et 1262 du Code des droits et taxes divers), publiée au 1262 van het Wetboek diverse rechten en taksen), bekendgemaakt in het
Moniteur belge du 29 décembre 2016, deuxième édition. Belgisch Staatsblad van 29 december 2016, tweede editie.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à l'objet du recours Ten aanzien van het onderwerp van het beroep
B.1. La partie requérante, la SNC « Anton van Zantbeek », demande B.1. De verzoekende partij, de vof « Anton van Zantbeek », vordert de
l'annulation des articles 122 et 123 de la loi-programme du 25 vernietiging van de artikelen 122 en 123 van de programmawet van 25
décembre 2016. Les dispositions précitées complètent les articles 120 december 2016. De voormelde artikelen vullen de artikelen 120 en 1262
et 1262 du Code des droits et taxes divers par un alinéa 2, de sorte van het Wetboek diverse rechten en taksen aan met een tweede lid,
que le champ d'application de la taxe sur les opérations de bourse zodat het toepassingsgebied van de taks op de beursverrichtingen
(ci-après : la TOB) est étendu. (hierna : TOB) wordt uitgebreid.
Quant aux dispositions attaquées et à leur contexte Ten aanzien van de bestreden bepalingen en de context ervan
B.2.1. La TOB a été instaurée par la loi du 30 août 1913 et a été B.2.1. De TOB is ingevoerd bij de wet van 30 augustus 1913 en werd
reprise ultérieurement, avec la taxe sur les reports, dans le livre later, samen met de taks op de reporten, opgenomen in boek II, titel I
II, titre Ier (« Taxe sur les opérations de bourse et les reports ») (« Taks op de beursverrichtingen en de reporten ») van het Wetboek
du Code des droits et taxes divers. diverse rechten en taksen.
B.2.2. Sont soumises à la TOB les opérations qui sont conclues ou B.2.2. Aan de TOB zijn onderworpen, de verrichtingen die in België
exécutées en Belgique et qui portent sur des fonds publics belges ou worden aangegaan of uitgevoerd en Belgische of buitenlandse openbare
étrangers, dans la mesure où l'opération est effectuée grâce à un fondsen tot voorwerp hebben, voor zover de verrichting gebeurt door
intermédiaire professionnel (article 1261 du Code des droits et taxes bemiddeling van een tussenpersoon van beroep (artikel 1261 van het
divers). Wetboek diverse rechten en taksen).
Il s'agit en particulier de toute vente, de tout achat et de toute Het betreft in het bijzonder elke verkoop, aankoop en afstand, alsook
cession ainsi que de toute acquisition à titre onéreux et de tout elke verwerving onder bezwarende titel en elke inkoop van eigen
rachat de ses actions par une société d'investissement, lorsque aandelen door een beleggingsvennootschap indien de verrichting slaat
l'opération porte sur des actions de capitalisation (article 120, op kapitalisatieaandelen (artikel 120, eerste lid, van het Wetboek
alinéa 1er, du Code des droits et taxes divers). diverse rechten en taksen).
B.3.1. L'alinéa 2 de l'article 120 du Code des droits et taxes divers, B.3.1. Het bij het bestreden artikel 122 van de programmawet van 25
inséré par l'article 122, attaqué, de la loi-programme du 25 décembre december 2016 ingevoerde tweede lid van artikel 120 van het Wetboek
2016, dispose : diverse rechten en taksen bepaalt :
« Les opérations visées à l'alinéa 1er sont également réputées être « De verrichtingen bedoeld in het [eerste] lid worden ook geacht in
conclues ou exécutées en Belgique lorsque l'ordre relatif aux België te zijn aangegaan of uitgevoerd wanneer het order daartoe
opérations est donné directement ou indirectement à un intermédiaire rechtstreeks of onrechtstreeks aan een in het buitenland gevestigde
établi à l'étranger : tussenpersoon wordt gegeven :
- soit par une personne physique ayant sa résidence habituelle en - hetzij door een natuurlijke persoon met gewone verblijfplaats in
Belgique; België;
- soit par une personne morale pour le compte d'un siège ou d'un - hetzij door een rechtspersoon voor rekening van een zetel of een
établissement de celle-ci en Belgique ». vestiging ervan in België ».
L'alinéa 2 de l'article 1262 du Code des droits et taxes divers, Het bij het bestreden artikel 123 van de programmawet van 25 december
inséré par l'article 123, attaqué, de la loi-programme du 25 décembre 2016 ingevoerde tweede lid van artikel 1262 van het Wetboek diverse
2016, dispose : rechten en taksen bepaalt :
« Toutefois, lorsque l'intermédiaire professionnel est établi à « Wanneer evenwel de tussenpersoon van beroep in het buitenland
l'étranger, le donneur d'ordre est redevable de la taxe et est gevestigd is, wordt de ordergever schuldenaar van de belasting en is
assujetti aux obligations visées à l'article 125, sauf s'il peut hij onderworpen aan de verplichtingen bedoeld in artikel 125, tenzij
établir que la taxe a été acquittée ». hij kan aantonen dat de taks werd betaald ».
B.3.2. Par les dispositions attaquées, le législateur entend étendre B.3.2. Met de bestreden bepalingen beoogt de wetgever het
le champ d'application de la TOB, parce que « lorsqu'un donneur toepassingsgebied van de TOB uit te breiden, omdat, « wanneer [...]
een in België gevestigde ordergever zich rechtstreeks of
d'ordre établi en Belgique s'adresse directement ou indirectement à un onrechtstreeks richt tot een in het buitenland gevestigde
intermédiaire établi à l'étranger qui n'est pas enregistré auprès de tussenpersoon die niet bij [de] FSMA is geregistreerd, [...] de
la FSMA, l'opération est généralement réalisée sur une place verrichting over het algemeen [wordt] gerealiseerd in het buitenland
étrangère, ne rendant pas la taxe exigible » (Doc. parl., Chambre, zodat de taks niet verschuldigd is » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC
2016-2017, DOC 54-2208/001, p. 80) : 54-2208/001, p. 80) :
« Pour cette raison, l'article 120 du Code est complété par un nouvel « Om deze reden wordt artikel 120 van het Wetboek met een nieuw lid
alinéa par lequel dorénavant les opérations réalisées par des aangevuld waardoor voortaan de handelingen verricht door
intermédiaires établis à l'étranger sont considérées comme conclues ou tussenpersonen die in het buitenland zijn gevestigd geacht worden in
exécutées en Belgique dès lors que l'ordre (achat ou vente) est donné België te zijn aangegaan of uitgevoerd, wanneer het order (koop of
à l'intermédiaire établi à l'étranger, soit par une personne physique verkoop) daartoe aan in het buitenland gevestigde tussenpersonen wordt
qui a sa résidence habituelle en Belgique, soit par une personne morale à partir de son siège ou d'un établissement situé en Belgique. [...] La pratique fait apparaître que l'application de [la] TOB n'était pas tout à fait évidente dans ce cas. Le gouvernement a ainsi choisi d'adapter la disposition légale relative aux critères d'assujettissement. La TOB vise dès lors également les entités qui, à l'étranger, offrent une plateforme pour des investisseurs belges » (ibid.). Par ailleurs, les modifications législatives attaquées tendent à éviter toute concurrence déloyale entre les intermédiaires gegeven, hetzij door een natuurlijke persoon die zijn gewone verblijfplaats in België heeft, hetzij door een rechtspersoon voor rekening van een zetel of een vestiging ervan in België. [...] Uit de praktijk blijkt dat de toepassing van de TOB [...] niet geheel duidelijk was. De regering heeft ervoor geopteerd om de wetsbepaling met betrekking tot het aanknopingspunt aan te passen. De TOB viseert derhalve ook entiteiten die in het buitenland een platform aanbieden voor Belgische beleggers » (ibid.). Daarnaast beogen de bestreden wetswijzigingen oneerlijke concurrentie
professionnels nationaux et étrangers : tussen lokale en buitenlandse tussenpersonen van beroep te vermijden :
« La non-imputation de la taxe boursière par un certain nombre de « Het niet aanrekenen van een beurstaks door een aantal buitenlandse
brokers étrangers sur des transactions qu'ils exécutent pour des brokers op transacties die ze uitvoeren voor Belgische klanten zorgt
clients belges engendre une concurrence déloyale par rapport aux voor oneerlijke concurrentie voor de lokale brokers aangezien zij wél
brokers locaux qui, eux, prélèvent la taxe boursière » (Doc. parl., de beurstaks inhouden » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2208/008,
Chambre, 2016-2017, DOC 54-2208/008, p. 8). p. 8).
B.3.3. A la suite des modifications législatives attaquées, les B.3.3. Ingevolge de bestreden wetswijzigingen zijn niet langer
opérations conclues ou exécutées en Belgique ne sont plus les seules à uitsluitend verrichtingen die in België worden aangegaan of uitgevoerd
être soumises à la TOB. La TOB est désormais aussi due lorsque l'ordre aan de TOB onderworpen. De TOB is voortaan ook verschuldigd wanneer
d'achat ou de vente est donné à un intermédiaire professionnel établi het aan- of verkooporder wordt gegeven aan een in het buitenland
à l'étranger et que l'ordre émane d'une « personne physique ayant sa gevestigde tussenpersoon van beroep en de opdracht uitgaat van «
résidence habituelle en Belgique » ou d'une « personne morale pour le natuurlijke personen die hun gewone verblijfplaats in België hebben »
compte d'un siège ou d'un établissement de celle-ci en Belgique ». Il of van « rechtspersonen voor rekening van een zetel of een vestiging
faut entendre par « résidence habituelle » le domicile fiscal pour les impôts sur les revenus, ce qui signifie que lorsqu'un investisseur est soumis à l'impôt belge des personnes physiques, il est supposé avoir sa résidence habituelle en Belgique. Lorsque l'ordre est conclu ou exécuté via un intermédiaire professionnel étranger, l'assujettissement à la taxe est déplacé vers la personne qui donne l'ordre, au lieu de l'intermédiaire professionnel. L'acheteur ou le vendeur doit déclarer la taxe et la payer dans les deux mois qui suivent le mois de l'opération (article 125, § 1er, du Code des droits et taxes divers). Ce n'est que si le donneur d'ordre peut établir que la taxe boursière a déjà été acquittée, par l'intermédiaire professionnel ou par son représentant responsable, qu'il est libéré de son obligation de déclaration et de ervan in België ». Onder « gewone verblijfplaats » dient te worden verstaan de fiscale woonplaats voor de inkomstenbelastingen, wat betekent dat als een belegger onderworpen is aan de Belgische personenbelasting, hij wordt verondersteld een gewone verblijfplaats in België te hebben. Wanneer de order via een buitenlandse tussenpersoon van beroep wordt aangegaan of uitgevoerd, wordt de belastingplicht verlegd naar de persoon die het order geeft, in plaats van de tussenpersoon van beroep. De (ver)koper moet de taks aangeven en betalen binnen de twee maanden die volgen op de maand van de verrichting (artikel 125, § 1, van het Wetboek diverse rechten en taksen). Enkel indien de ordergever kan aantonen dat de beurstaks reeds is betaald, door de tussenpersoon van beroep of door diens aansprakelijke vertegenwoordiger, wordt hij
paiement (article 1262 du Code des droits et taxes divers). bevrijd van zijn aangifte- en betalingsverplichting (artikel 1262 van
het Wetboek diverse rechten en taksen).
Quant au fond Ten gronde
B.4. La partie requérante invoque trois moyens d'annulation. Le B.4. De verzoekende partij voert drie middelen aan. Het eerste middel
premier moyen est pris de la violation du principe d'égalité, garanti is afgeleid uit de schending van het gelijkheidsbeginsel, gewaarborgd
par les articles 10, 11 et 172 de la Constitution. Les deuxième et bij de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet. Het tweede en het
troisième moyens sont pris de la violation du principe d'égalité, lu derde middel zijn afgeleid uit de schending van het
en combinaison avec la libre prestation des services (deuxième moyen) gelijkheidsbeginsel, in samenhang gelezen met de vrijheid van
et avec la libre circulation des capitaux (troisième moyen). dienstverlening (tweede middel) en met het vrij verkeer van kapitaal
(derde middel).
B.5. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10, 11 et B.5. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
172 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 56 du Traité 10, 11 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 56 van
sur le fonctionnement de l'Union européenne et avec l'article 36 de het Verdrag betreffende werking van de Europese Unie en met artikel 36
l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace économique européen (violation de van de Overeenkomst van 2 mei 1992 betreffende de Europese Economische
la libre prestation des services). Le troisième moyen est pris de la Ruimte (schending van de vrijheid van dienstverlening). Het derde
violation des articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus en middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10, 11 en 172 van
combinaison avec l'article 63 du Traité sur le fonctionnement de de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 63 van het Verdrag
l'Union européenne et avec l'article 40 de l'Accord du 2 mai 1992 sur betreffende werking van de Europese Unie en met artikel 40 van de
l'Espace économique européen (violation de la libre circulation des Overeenkomst van 2 mei 1992 betreffende de Europese Economische Ruimte
capitaux). (schending van het vrij verkeer van kapitaal).
Par suite des articles attaqués, il serait nettement plus risqué, plus Door de bestreden artikelen zou het aanzienlijk risicovoller, duurder
coûteux et excessivement plus lourd sur le plan administratif pour un en administratief disproportioneel zwaarder worden voor een ingezetene
ressortissant belge de faire appel à un intermédiaire professionnel van België om een beroep te doen op een buitenlandse tussenpersoon van
étranger, alors que les articles 56 et 63 du Traité sur le beroep, terwijl de artikelen 56 en 63 van het Verdrag betreffende de
fonctionnement de l'Union européenne (ci-après : TFUE) interdiraient werking van de Europese Unie (hierna : VWEU) alle beperkingen op het
toute restriction à la libre circulation entre les Etats membres et vrij verkeer tussen lidstaten en tussen lidstaten en derde landen
entre les Etats membres et les pays tiers. zouden verbieden.
B.6.1. L'article 56, premier alinéa, du TFUE dispose : B.6.1. Artikel 56, eerste alinea, van het VWEU bepaalt :
« Dans le cadre des dispositions ci-après, les restrictions à la libre « In het kader van de volgende bepalingen zijn de beperkingen op het
prestation des services à l'intérieur de l'Union sont interdites à vrij verrichten van diensten binnen de Unie verboden ten aanzien van
l'égard des ressortissants des Etats membres établis dans un Etat de onderdanen der lidstaten die in een andere lidstaat zijn gevestigd
membre autre que celui du destinataire de la prestation ». dan die, waarin degene is gevestigd te wiens behoeve de dienst wordt verricht ».
L'article 36, paragraphe 1, de l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace Artikel 36, lid 1, van de Overeenkomst van 2 mei 1992 betreffende de
économique européen dispose : Europese Economische Ruimte bepaalt :
« Dans le cadre du présent accord, toute restriction à la libre « In het kader van de bepalingen van deze Overeenkomst zijn er geen
prestation des services à l'intérieur du territoire des parties beperkingen van het vrij verrichten van diensten binnen het
contractantes à l'égard des ressortissants des Etats membres de la CE grondgebied van de overeenkomstsluitende partijen ten aanzien van de
et des Etats de l'AELE établis dans un Etat membre de la CE ou dans un onderdanen van de Lid-Staten van de EG en de EVA-Staten die in een
andere Lid-Staat van de EG of een EVA-Staat zijn gevestigd dan die,
Etat de l'AELE, autre que celui du destinataire de la prestation, est waarin degene is gevestigd te wiens behoeve de dienst wordt verricht
interdite ». ».
B.6.2. L'article 63 du TFUE dispose : B.6.2. Artikel 63 van het VWEU bepaalt :
« 1. Dans le cadre des dispositions du présent chapitre, toutes les « 1. In het kader van de bepalingen van dit hoofdstuk zijn alle
restrictions aux mouvements de capitaux entre les Etats membres et beperkingen van het kapitaalverkeer tussen lidstaten onderling en
entre les Etats membres et les pays tiers sont interdites. tussen lidstaten en derde landen verboden.
2. Dans le cadre des dispositions du présent chapitre, toutes les 2. In het kader van de bepalingen van dit hoofdstuk zijn alle
restrictions aux paiements entre les Etats membres et entre les Etats beperkingen van het betalingsverkeer tussen lidstaten onderling en
membres et les pays tiers sont interdites ». tussen lidstaten en derde landen verboden ».
L'article 40 de l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace économique Artikel 40 van de Overeenkomst van 2 mei 1992 betreffende de Europese
européen dispose : Economische Ruimte bepaalt :
« Dans le cadre du présent accord, les restrictions entre les parties « In het kader van de bepalingen van deze Overeenkomst zijn er tussen
de overeenkomstsluitende partijen geen beperkingen van het verkeer van
contractantes aux mouvements des capitaux appartenant à des personnes kapitaal toebehorende aan personen die woonachtig of gevestigd zijn in
résidant dans les Etats membres de la CE ou dans les Etats de l'AELE, de Lid-Staten van de EG of de EVA-Staten en is er geen discriminerende
ainsi que les discriminations de traitement fondées sur la nationalité behandeling op grond van de nationaliteit of van de vestigingsplaats
ou la résidence des parties ou sur la localisation du placement, sont van partijen of op grond van het gebied waar het kapitaal wordt
interdites. Les dispositions nécessaires à l'application du présent belegd. Bijlage XII bevat de bepalingen die nodig zijn voor de
article figurent à l'annexe XII ». tenuitvoerlegging van dit artikel ».
B.7.1. Il résulte des articles précités du TFUE et de l'Accord du 2 B.7.1. Uit de voormelde artikelen van het VWEU en van de Overeenkomst
mai 1992 sur l'Espace économique européen que les restrictions à la van 2 mei 1992 betreffende de Europese Economische Ruimte volgt dat
libre prestation des services au sein de l'Union européenne et les beperkingen op het vrij verrichten van diensten binnen de Unie en
restrictions à la libre circulation des capitaux et des paiements beperkingen op het kapitaalverkeer en het betalingsverkeer tussen
entre les Etats membres et entre les Etats membres et les pays tiers lidstaten onderling en tussen lidstaten en derde landen in beginsel
sont en principe interdites. verboden zijn.
B.7.2. Un Etat membre peut toutefois apporter des restrictions à la
libre prestation des services en vertu des articles 51 (autorité B.7.2. Een lidstaat kan evenwel op grond van de artikelen 51 (openbaar
publique) et 52 (ordre public, sécurité publique et santé publique) du gezag) en 52 (openbare orde, openbare veiligheid en volksgezondheid)
TFUE ou pour des raisons impérieuses d'intérêt général. Par ailleurs, van het VWEU of van dwingende redenen van algemeen belang beperkingen
op het vrij verrichten van diensten opleggen. Tevens kunnen
des restrictions à la libre circulation des capitaux peuvent être beperkingen van het kapitaalverkeer worden gerechtvaardigd op grond
justifiées par des motifs d'intérêt général (article 65 du TFUE) et, van de vereisten van algemeen belang (artikel 65 van het VWEU) en
sous certaines conditions, des restrictions peuvent être imposées à la kunnen onder bepaalde voorwaarden beperkingen worden opgelegd aan het
libre circulation des capitaux (articles 64 et 66 du TFUE) ou à la kapitaalverkeer (artikelen 64 en 66 van het VWEU) of aan het kapitaal-
libre circulation des capitaux et des paiements (article 75 du TFUE) en betalingsverkeer (artikel 75 van het VWEU) naar of uit derde
vers des pays tiers ou à partir de ceux-ci. landen.
Les restrictions visées par les articles 56 et 63 du TFUE et les De beperkingen die worden beoogd door de artikelen 56 en 63 van het
articles 36 et 40 de l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace économique VWEU en de artikelen 36 en 40 van de Overeenkomst van 2 mei 1992
européen sont des mesures adoptées par un Etat membre de l'Union betreffende de Europese Economische Ruimte zijn maatregelen, genomen
européenne qui interdisent, gênent ou rendent moins attrayant door een lidstaat van de Europese Unie, die de uitoefening van het
l'exercice de la libre prestation des services ou de la libre vrij verrichten van diensten of het vrij kapitaal- of betalingsverkeer
verbieden, belemmeren of minder aantrekkelijk maken (HvJ, grote kamer,
circulation des capitaux et des paiements (CJCE, grande chambre, 28 28 april 2009, C-518/06, Commissie van de Europese Gemeenschappen t.
avril 2009, C-518/06, Commission des Communautés européennes c.
République italienne, point 62; CJUE, grande chambre, 1er juin 2010, Italiaanse Republiek, punt 62; grote kamer, 1 juni 2010, C-570/07 en
C-570/07 et C-571/07, Blanco Pérez et Chao Gómez, point 53; 7 octobre C-571/07, Blanco Pérez en Chao Gómez, punt 53; 7 oktober 2010,
2010, C-515/08, dos Santos Palhota e.a., point 29; 4 mai 2017, C-515/08, dos Santos Palhota e.a., punt 29; 4 mei 2017, C-339/15,
C-339/15, Vanderborght, point 61). La notion de « restriction » couvre Vanderborght, punt 61). Het begrip « beperking » omvat in het
en particulier les mesures prises par un Etat membre qui, quoique bijzonder de door een lidstaat genomen maatregelen die, hoewel zij
indistinctement applicables, peuvent affecter la libre circulation de zonder onderscheid toepasselijk zijn, de vrije dienstverrichting in de
services dans les autres Etats membres (CJUE, 4 mai 2017, C-339/15, overige lidstaten ongunstig kunnen beïnvloeden (HvJ, 4 mei 2017,
Vanderborght, point 62). C-339/15, Vanderborght, punt 62).
B.7.3. Une restriction à la libre prestation des services ou à la B.7.3. Een beperking van het vrij verrichten van diensten of van het
libre circulation des capitaux et des paiements n'est autorisée que si kapitaal- en betalingsverkeer kan slechts toelaatbaar zijn mits zij
elle poursuit un objectif d'intérêt général, est propre à garantir la een doel van algemeen belang nastreeft, geschikt is om de
réalisation de celui-ci et ne va pas au-delà de ce qui est nécessaire verwezenlijking daarvan te waarborgen en niet verder gaat dan wat
pour l'atteindre (CJCE, 1er juin 1999, C-302/97, Konle, points 36-49; noodzakelijk is om het gestelde doel te bereiken, (HvJ, 1 juni 1999,
6 juin 2000, C-35/98, Verkooijen, point 43; 25 janvier 2007, C-370/05, C-302/97, Konle, punten 36-49; 6 juni 2000, C-35/98, Verkooijen, punt
Festersen, point 28; 17 janvier 2008, C-256/06, Jäger, point 50; CJUE, 43; 25 januari 2007, C-370/05, Festersen, punt 28; 17 januari 2008,
4 mai 2017, C-339/15, Vanderborght, point 65; 31 mai 2018, C-190/17, C-256/06, Jäger, punt 50; 4 mei 2017, C-339/15, Vanderborght, punt 65;
Lu Zheng c. Ministerio de Economia y Competitividad, point 37). 31 mei 2018, C-190/17, Lu Zheng t. Ministerio de Economia y Competitividad, punt 37).
Une restriction à la libre circulation des services ou à celle des Een beperking van het vrij verrichten van diensten of van het
capitaux et des paiements n'est toutefois pas proportionnée si le but kapitaal- en betalingsverkeer is echter niet evenredig indien de
nagestreefde doelstelling kan worden bereikt met een minder
poursuivi peut être atteint par une mesure moins radicale (CJCE, 5 ingrijpende maatregel (HvJ, 5 maart 2002, C-515/99, Reisch e.a.,
mars 2002, C-515/99, Reisch et autres, points 35-39). punten 35-39).
B.8.1. Le donneur d'ordre qui fait appel à un intermédiaire B.8.1. De ordergever die een beroep doet op een buitenlandse
professionnel étranger devient redevable de la TOB et est assujetti tussenpersoon van beroep, wordt schuldenaar van de TOB, met de daarmee
aux obligations qui en sont le corollaire, s'il ne peut établir que la samenhangende verplichtingen, wanneer hij niet kan aantonen dat de TOB
TOB a été acquittée. Bien que le législateur ait tenté de faciliter werd betaald. Niettegenstaande de wetgever heeft getracht de
l'administration de la preuve du paiement de la TOB en permettant aux bewijsvoering inzake de betaling van de TOB te vergemakkelijken, door
intermédiaires professionnels étrangers de faire agréer un de buitenlandse tussenpersonen van beroep toe te laten een
représentant responsable par le ministre des Finances ou par son aansprakelijke vertegenwoordiger te laten erkennen door de minister
délégué, il convient de constater que ni le donneur d'ordre belge, ni van Financiën of door zijn gemachtigde, kan worden vastgesteld dat
l'Etat belge ne peuvent, eu égard au principe de territorialité, noch de Belgische ordergever, noch de Belgische Staat, gelet op het
obliger un intermédiaire professionnel étranger à désigner un territorialiteitsbeginsel, een buitenlandse tussenpersoon van beroep
représentant responsable. Sans représentant responsable, le résident verplichten een aansprakelijke vertegenwoordiger aan te wijzen. Zonder
aansprakelijke vertegenwoordiger blijft de Belgische ingezetene de
belge reste redevable de la TOB. schuldenaar van de TOB.
En outre, le donneur d'ordre a la possibilité de désigner un Daarnaast heeft de ordergever de mogelijkheid een mandataris aan te
mandataire afin de satisfaire à ses obligations relatives à la TOB, wijzen om zijn verplichtingen met betrekking tot de TOB na te komen,
mais le donneur d'ordre demeure responsable à l'égard de l'Etat belge maar de ordergever blijft ten opzichte van de Belgische Staat
de l'exécution du mandat qu'il a donné à l'intermédiaire professionnel verantwoordelijk voor de uitvoering van het mandaat dat hij aan de
étranger. buitenlandse tussenpersoon van beroep heeft gegeven.
B.8.2. Conformément à l'article 123, attaqué, de la loi-programme du B.8.2. Overeenkomstig het bestreden artikel 123 van de programmawet
25 décembre 2016, en tant que redevable de la TOB, le résident belge van 25 december 2016 is de Belgische ingezetene, als schuldenaar van
n'est exonéré de la déclaration et du paiement de la TOB que s'il peut de TOB, enkel dan vrijgesteld van de aangifte- en
établir que celle-ci a déjà été acquittée. A cet effet, le donneur betalingsverplichting als hij kan aantonen dat de TOB reeds is
d'ordre peut fournir la preuve nécessaire en produisant un bordereau betaald. De ordergever kan daartoe het nodige bewijs leveren door een
(article 127 du Code des droits et taxes divers) indiquant le nom de borderel voor te leggen (artikel 127 van het Wetboek diverse rechten
en taksen), dat de naam van de buitenlandse tussenpersoon van beroep,
l'intermédiaire professionnel étranger, le type d'opération, la valeur het type verrichting, de waarde van de verrichting en het bedrag van
de l'opération et le montant de la TOB due ainsi qu'en fournissant la de verschuldigde TOB bevat, alsook het bewijs te leveren dat hij de
preuve qu'il a payé la taxe à son intermédiaire professionnel au taks betaald heeft aan zijn tussenpersoon van beroep door middel van
moyen, par exemple, d'un extrait de compte. bijvoorbeeld een bankuittreksel.
B.8.3. La circonstance que l'intermédiaire professionnel étranger ne B.8.3. De omstandigheid dat de buitenlandse tussenpersoon van beroep
peut être tenu de désigner un représentant responsable et le constat niet kan worden verplicht een aansprakelijke vertegenwoordiger aan te
qu'il est souvent difficile dans la pratique pour un résident belge de wijzen en de vaststelling dat het voor een Belgische ingezetene in de
fournir la preuve du paiement éventuel de la TOB, ou de fournir la praktijk moeilijk is het bewijs te leveren van de eventuele betaling
preuve, requise par l'administration fiscale, au moyen d'un bordereau, van zijn TOB, of het door de belastingadministratie vereiste bewijs
établissant la valeur de l'opération sur la base de laquelle la TOB door middel van een borderel te leveren van de waarde van de
doit être calculée, lorsqu'il fait appel à un intermédiaire étranger, verrichting waarop de TOB moet worden berekend, wanneer hij een beroep
ont pour conséquence que le résident belge qui souhaiterait donner un doet op een buitenlandse tussenpersoon, hebben tot gevolg dat de
ordre à un intermédiaire professionnel étranger, eu égard notamment à Belgische ingezetene die aan een buitenlandse tussenpersoon van beroep
la responsabilité qui en découle pour le donneur d'ordre en cas een order zou willen geven, mede gelet op de voor de ordergever
d'absence de déclaration et de paiement de la TOB ou en cas de daaruit voortvloeiende aansprakelijkheid in geval van het niet of
déclaration ou de paiement tardifs de celle-ci, pourrait être limité laattijdig aangeven en betalen van de TOB, in zijn keuze van
dans son choix d'un intermédiaire. tussenpersoon zou kunnen worden beperkt.
Par conséquent, il n'est pas exclu que les résidents belges puissent Bijgevolg is het niet uitgesloten dat de Belgische ingezetenen ertoe
être amenés à ne pas recourir aux intermédiaires professionnels zouden kunnen worden gebracht geen buitenlandse tussenpersoon van
étrangers pour effectuer leurs opérations de bourse, étant donné beroep te gebruiken voor hun beursverrichtingen, aangezien zij
qu'ils deviennent ainsi eux-mêmes redevables de la TOB et sont soumis daardoor zelf de belastingplichtige van de TOB worden en onderworpen
aux obligations correspondantes. zijn aan de overeenkomstige plichten.
B.9. Par conséquent, la question se pose de savoir si la libre B.9. Bijgevolg rijst de vraag of het vrij verrichtten van diensten,
prestation des services ou la libre circulation des capitaux dan wel het vrij verkeer van kapitaal zich verzet tegen een nationale
s'opposent à une réglementation nationale par laquelle le donneur regeling waarbij de Belgische ordergever schuldenaar wordt van de TOB
d'ordre belge devient redevable de la TOB lorsque l'intermédiaire wanneer de tussenpersoon van beroep in het buitenland is gevestigd.
professionnel est établi à l'étranger. L'article 267 du TFUE habilite Artikel 267 van het VWEU verleent het Hof van Justitie de bevoegdheid
la Cour de justice à statuer, à titre préjudiciel, aussi bien sur om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te doen over zowel
l'interprétation des traités et des actes des institutions de l'Union de uitlegging van de verdragen en van de handelingen van de
européenne que sur la validité de ces actes. En vertu du troisième instellingen van de Europese Unie als de geldigheid van die
alinéa de cette disposition, une juridiction nationale est tenue de handelingen. Volgens de derde alinea ervan is een nationale
rechterlijke instantie gehouden zich tot het Hof van Justitie te
saisir la Cour de justice lorsque ses décisions - comme celles de la wenden, indien haar beslissingen - zoals die van het Grondwettelijk
Cour constitutionnelle - ne sont pas susceptibles d'un recours Hof - volgens het nationale recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep.
juridictionnel de droit interne. En cas de doute sur l'interprétation Wanneer er twijfel is over de interpretatie of de geldigheid van een
ou sur la validité d'une disposition du droit de l'Union européenne bepaling van het recht van de Europese Unie die van belang is voor de
importante pour la solution d'un litige pendant devant une telle oplossing van een voor een dergelijk nationaal rechtscollege hangend
juridiction nationale, celle-ci doit, même d'office, poser une geschil, dient dat rechtscollege, zelfs ambtshalve, het Hof van
question préjudicielle à la Cour de justice. Justitie prejudicieel te ondervragen.
Avant de statuer quant au fond, il convient dès lors de poser à la Alvorens ten gronde uitspraak te doen, dienen bijgevolg de in het
Cour de justice de l'Union européenne les questions préjudicielles dictum vermelde prejudiciële vragen te worden gesteld aan het Hof van
figurant dans le dispositif. Justitie van de Europese Unie.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
pose, avant de statuer quant au fond, les questions préjudicielles stelt, alvorens uitspraak ten gronde te doen, aan het Hof van Justitie
suivantes à la Cour de justice de l'Union européenne : van de Europese Unie de volgende prejudiciële vragen :
1. L'article 56 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne 1. Dienen artikel 56 van het Verdrag betreffende de werking van de
et l'article 36 de l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace économique Europese Unie en artikel 36 van de Overeenkomst van 2 mei 1992
européen doivent-ils être interprétés en ce sens qu'ils s'opposent à betreffende de Europese Economische Ruimte aldus te worden uitgelegd
une réglementation nationale qui instaure une taxe sur les opérations dat zij zich verzetten tegen een nationale regeling waarbij een taks
op de beursverrichtingen wordt ingevoerd, zoals bedoeld in de
de bourse, comme celle visée aux articles 120 et 1262 du Code belge artikelen 120 en 1262 van het Belgisch Wetboek diverse rechten en
des droits et taxes divers, et qui a pour conséquence que le donneur taksen, en die tot gevolg heeft dat de Belgische ordergever
d'ordre belge est redevable de cette taxe lorsque l'intermédiaire schuldenaar wordt van die taks wanneer de tussenpersoon van beroep in
professionnel est établi à l'étranger ? het buitenland is gevestigd ?
2. L'article 63 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne 2. Dienen artikel 63 van het Verdrag betreffende de werking van de
et l'article 40 de l'Accord du 2 mai 1992 sur l'Espace économique Europese Unie en artikel 40 van de Overeenkomst van 2 mei 1992
européen doivent-ils être interprétés en ce sens qu'ils s'opposent à betreffende de Europese Economische Ruimte aldus te worden uitgelegd
une réglementation nationale qui instaure une taxe sur les opérations dat zij zich verzetten tegen een nationale regeling waarbij een taks
op de beursverrichtingen wordt ingevoerd, zoals bedoeld in de
de bourse, comme celle visée aux articles 120 et 1262 du Code belge artikelen 120 en 1262 van het Belgisch Wetboek diverse rechten en
des droits et taxes divers, et qui a pour conséquence que le donneur taksen, en die tot gevolg heeft dat de Belgische ordergever
d'ordre belge est redevable de cette taxe lorsque l'intermédiaire schuldenaar wordt van die taks wanneer de tussenpersoon van beroep in
professionnel est établi à l'étranger ? het buitenland is gevestigd ?
3. Si, sur la base des réponses données à la première ou à la deuxième 3. Zou het Grondwettelijk Hof, indien het op grond van het antwoord
question préjudicielle, la Cour constitutionnelle devait parvenir à la
conclusion que les articles attaqués méconnaissent une ou plusieurs verstrekt op de eerste of de tweede prejudiciële vraag tot de
des obligations découlant des dispositions mentionnées dans ces conclusie zou komen dat de bestreden artikelen één of meer van de uit
questions, pourrait-elle maintenir provisoirement les effets des de in die vragen vermelde bepalingen voortvloeiende verplichtingen
articles 120 et 1262 du Code belge des droits et taxes divers afin schendt, de gevolgen van de artikelen 120 en 1262 van het Belgisch
Wetboek diverse rechten en taksen tijdelijk kunnen handhaven teneinde
d'éviter une insécurité juridique et afin de permettre au législateur rechtsonzekerheid te voorkomen en de wetgever in staat te stellen ze
de les mettre en conformité avec ces obligations ? in overeenstemming te brengen met die verplichtingen ?
Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 8 novembre 2018. het Grondwettelijk Hof, op 8 november 2018.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^